GROT 1/2013

H f® — 

41 № - - 

r , I I W U 

F i n 

TĘ KOLĘDĘ, TĘ JEDYNĄ... 

Już po raz siedemnasty w radzyńskiej Oranżerii rozbrzmiewały kolędy 

i pastorałki na corocznym spotkaniu zwanym „Kolędobraniem”. 

W tym roku zaproszenie przyjęło osiem zespołów: Chór ECHO z parafii 

Św. Trójcy w Radzyniu Podlaskim pod kierunkiem Tomasza 

Szczygielskiego, schola dziecięca „Dzieciaki Jezusa”, również z parafii 

Św. Trójcy, pod kierunkiem Anny Zbarackiej i Tomasza Szczygielskiego, 

zespół wokalny „Czary - mary” ze SP w Derewicznej pod kierunkiem 

Teresy Mól, Chór,, M ezzo- Forte” ze SP nr 2 w Radzyniu Podlaskim pod 

kierunkiem Doroty Baran, Chórz Gimnazjum nr2 w Radzyniu Podlaskim 

pod kierunkiem Tomasza Dzidy, Chór ze SP w Czemiernikach pod 

kierunkiem Grzegorza Kornackiego, Chór „Radzyniacy” pod kierunkiem 

Romana Buczyńskiego, Zespół Wokalny z Osowna i Woli Osowińskiej 

pod kierunkiem Aliny Kryjak i Krystyny Kożuch. 

Każdy zespół prezentował kilka kolęd lub pastorałek. Różnorodność 

i bogactwo prezentacji były takduże, że żadna kolęda się nie powtórzyła. 

A była nawet prapremiera niektórych wykonań, jak w przypadku kolęd 

wykonanych przez Chór Radzyniacy do muzyki Kazimierza Prejznera 

oraz Zespół Wokalny z Woli Osowińskiej. 

„Spotkania takiej jak „Kolędobranie” są między innymi po to, by nie 

zaprzepaścić tego, co dokonali nasi przodkowie. Nie pozwólmy na to, 

aby piękna tradycja śpiewania kolęd zanikła w naszych domach, 

rodzinach, społecznościach” -mówiła prowadząca koncert Ewa 

Śliwińska. 

W przerwach między występami członkini Koła Recytatorskiego 

,,Kormoran” Bożena Małyszko zaprezentowała wiersze o tematyce 

bożonarodzeniowej swojego autorstwa. Kiedy pani Bożena czytała 

wspomnienia wigilijne ze swojego domu rodzinnego, wiele osób ocierało 

łzy, a na sali panowała zupełna cisza... 

Niedzielne przedpołudnie z kolędą i pastorałką zakończyła wspólna 

kolęda, którą zainicjował zespół z Woli Osowińskiej, na melodię 

„Żołnierz drogą maszerował”.A słowa kolędy brzmiały :,, Tę kolędę, tę 

jedyną śpiewam dla Ciebie Dziecino..” 

,,Kolędobranie”należy do jednej z piękniejszych imprez organizowanych 

przez Radzyński Ośrodek Kultury. W tym roku licznie zgromadzona 

publiczność śpiewała wspólnie z wykonawcami. Na sali obecne były 

całe rodziny, dzieci, rodzice, dziadkowie. Życzmy sobie, aby te 

wspaniałe polskie tradycje wspólnego śpiewu w czas Bożego 

Narodzenia i Nowego Roku, nigdy nie przepadły i zostały przekazane 

młodym pokoleniom. Dom Kultury „niezmordowanie” śpiewa już 17 lat! 

> ' i 

l" J ir 

i r / l m i i r r i % f i , 

► fot. P.M.

Drodzy Czytelnicy 

Z MIASTA 

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej ustanowił rok 2013 - Rokiem Powstania Styczniowego. 

Rok 2012 za nami. Pom im o św iatow ego kryzysu oraz 

pow szechnie zapow iadanego na 21 grudnia końca 

świata, jakoś udało nam się dożyć stycznia 2013. 

Dzięki temu m ieliśm y m ożliw ość uczczenia 150 - lecia 

wybuchu Pow stania S tyczniow ego i 50 - lecia nadania 

im ienia S zkole Podstawowej nr 1. O bchodzenie tych 

dw óch ju bileu szów naraz, m a niezw ykle sym boliczne 

znaczenie. Z jednej strony w zadum ie pochylam y się 

nad ogrom ną ofiarą narodu polskiego, a z drugiej 

św iętujem y w ieloletnie istnienie czegoś o co walczyli 

pow stańcy - polskiej szkoły. Już w niedzielę 20 

s ty c z n ia u ro c z y s to ś c i ro z p o c z ę ło R a d z y ń s k ie 

Stow arzyszenie Kaw aleryjskie im. rtm. W incentego 

Z a w a d z k ie g o . C z ło n k o w ie s to w a r z y s z e n ia 

w powstańczych strojach przem aszerow ali z M arynina 

ulicą Pow stania S tyczniow ego na ulicę Pow stańców 

Styczniow ych, gdzie na grobie pom ordow anych 

w 1863 roku Polaków zaciągnęli honorow ą w artę 

i zapalili znicze. Zdjęcie z tego w ydarzenia trafiło na 

okładkę Grota, a na stronach 6 i 7 przeczytacie 

Państwo w ięcej o powstaniu stow arzyszenia. Kolejne 

oficjalne uroczystości odbyły się w e w torek w Szkole 

Podstawowej nr 1 oraz w środę 23 stycznia pod m ogiłą 

pow stańców i w Radzyńskim O środku Kultury, gdzie 

m iejsce m iała specjalna, uroczysta Sesja Rady Miasta 

i Powiatu. O tym w szystkim piszem y na pierwszych 

stronach Grota. O krągły ju bileu sz obchodził rów nież 

burm istrz W itold Kowalczyk. W grudniu ubiegłego roku 

m inęło 10 lat odkąd m ieszkańcy Radzynia po raz 

pierw szy obdarzyli je go osobę zaufaniem podczas 

w yborów na stanow isko burm istrza naszego m iasta. 

O bszerny wyw iad z w łodarzem publikujem y na 

stronach 8 i 9. N iew ątpliw ą atrakcją dla osób 

kolekcjonujących nasze czasopism o je s t okazjonalna 

w k ła d ka (trzy ś ro d kow e s kła d ki G rota), którą 

przygotow ali nauczyciele S zkoły Podstaw ow ej nr 1. 

Zapraszam y do lektury. 

Piotr M atysiak 

N ASZA OKŁADKA 

Niedziela 20 stycznia. 

C złonkow ie R adzyńskiego 

Stow arzyszenia 

Kaw aleryjskiego im. rtm. 

W incentego Zaw adzkiego 

w powstańczych strojach 

m aszerują z M arynina ulicą 

Pow stania S tyczniow ego na 

ulicę Pow stańców 

Styczniowych, aby na grobie 

pom ordow anych w 1863 roku 

Polaków zaciągnąć honorową 

w artę i zapalić znicze. 

HOŁD BOHATEROM 

W Radzyniu Podlaskim obchody upam iętniające 15 0 rocznicę 

polskiego zrywu niepodległościowego mają szczególny charakter. 

W styczniu tego roku mija 5 0 lat odkąd radzyńska Szkoła 

Podstawowa nr 1 nosi zaszczytne imię Bohaterów Powstania 

Styczniowego. 

Obchody rocznicowe m iały ta k bogaty program, że kom itet 

organizacyjny jubileuszu na czele z panią Bożeną Wojtaś, 

postanowił iż będą one trw ały trzy dni. 

W przeddzień centralnych uroczystości w szkole przeprowadzono 

uroczysty apel połączony z wręczeniem nagród dla laureatów 

konkursów literackich, plastycznych oraz historycznych. Po raz 

pierwszy grupa teatralna oraz chór prowadzony przez panią Ewę 

Piec oraz Barbarę Ejsm ontzaprezentowałwspaniały, patriotyczny 

montaż muzyczno - literacki przypominający dzieje rodzącejsię 

pod brzem ieniem zaborcy polskiejośw iaty. Była to też historia tej 

placówki, szkoły podstaw ow ejw Radzyniu Podlaskim, gdzie zręby 

publicznego szkolnictwa datuje się na rok 18 18 . Akademia, 

w k tó re jn ie zabrakło pieśni patriotycznych, huków i wystrzałów 

powstańczych, kosynierów i w ojsk zaborczych, nauczycieli 

i uczniów, którzy odważnie sprzeciwiali się rusyfikacji, carskich 

represji i niszczenia podręczników - grana była przez trzy dni i za 

każdym razem otrzymywała grom kie brawa publiczności. 

Centralne obchody, 2 2 stycznia, rozpoczęto uroczystą mszą 

świętą w kościele pw. Św. Trójcy. Tym samym, w którym 

bohaterscy ochotnicy 15 0 lat tem u, przed tym samym ołtarzem , 

składali przysięgę powstańczą i wyruszali do nierównej, 

s tra c e ń c z e jw a lk i o wolność ojczyzny. Podczas hom ilii ks. 

proboszcz Andrzej Kieliszek m ówił o szczególnym znaczeniu 

powstania, gdzie Polacy walczyli nie tylko w obronie narodu, ale 

też chrześcijańskiej religii. Przypomniał o postaci ks. Józefa 

Żebrackiego, który wygłaszał żarliwe kazania patriotyczne 

i błogosławił powstańców krzyżem, który do dziś, z wielką pieczą 

je s t przechowywany w radzyńskim kościele. Przed niemym 

świadkiem tam tych czasów, krzyżem z napisem 1 8 6 3 stojącym 

podczas nabożeństwa na głównym ołtarzu, ksiądz proboszcz 

prosił uczniów, by pamięć o nich, o ich m ęstwie i ofierze, nie 

zaginęła: ,,Niech każdy uczeń opuszczający m ury szkoły im. 

B oh ateró w P ow sta nia S tyczniow ego, przez tą pam ięć 

i nauczanie, potrafi służyć Bogu i Ojczyźnie, a honor traktuje ja k 

wyjątkową w artość “ . 

Kolejnym punktem uroczystości było odsłonięcie tablicy 

ufundowanej przez społeczność szkolną i mieszkańców m iasta, 

upam iętniają postać Stanisława Jarmuła, wieloletniego dyrektora 

szkoły, człowieka wielkiego form atu, z inicjatywy którego, 

„Jedynka” , w czasach Polski Ludowejprzybrała im ię Bohaterów 

Powstania Styczniowego, imię tych, którzy walczyli z rusyfikacją 

i obcym zaborem. 

Biografię swojego poprzednika, wielkiego regionalisty i badacza 

historii, budowniczego obecnego gmachu szkoły, wreszcie szefa 

placówki, która ze względu na wyniki edukacyjne lokowana była 

wśród najlepszych szkół podstawowych w kraju, przypomniała 

zabranym dyrektor placówki, pani Danuta B u k ry j- Pałka. (fot str 

2) 

Postać swojego m entora w spom inał także Tadeusz Sławecki, 

sekretarz stanu w MEN :,, To od dyrektora Jarmuła, ja ko świeżo 

upieczony dyrektor uczyłem się pewnych zasad. Zawsze służył 

dobrym słowem, dobrą radą i za to jestem mu bardzo wdzięczny “ . 

Znany w środowisku działacz PSL, przypomniał o przynależności 

dr. Jarm uła do Ruchu Ludowego, a szkole podarował prezent 

imieninowy: m onetę okolicznościową wybitą przez mennicę 

państwową upam iętniającą 150. rocznicę wybuchu Powstania 

Styczniowego.

Postać dyrektora, ale też atm osferę 

czasu, kiedy przez 2 0 lat pełniła 

funkcję wicedyrektora SP nr 1, 

przywoływała z niepam ięci pani 

J ó z e fa S z a b r a ń s k a , d z is ia j 

em erytowana nauczycielka. Z 

w ielkim sentym entem m ówiła o 

,,naszejszkole” i o 

,,nauczycielskiejrodzinie” . - Zawsze 

byliśm y szkołą o tw a rtą , szkołą 

tw ó rc z e g o m y ś le n ia . W s p ó ln ie 

tworzyliśm y dobry i zgrany zespół 

koleżeński. Dyrektor Jarm uł był 

głównym motorem , koordynatorem naszych poczynań, a my te 

wszystkie am bitne plany staraliśm y się realizować aż do efektów 

zakończonych sukcesam i. Wymagał wiele od siebie, nauczycieli i 

uczniów, był dobrym wychowawcą, nauczycielem młodzieży, 

kolegą i doradcą, człowiekiem wrażliwym, opiekunem uczniów i 

nauczycieli, inspirował do działania, pracy nad sobą. Był 

człowiekiem bogatym w wiedzę, dobrym organizatorem . 

T u ta jp a d ły im ponujące liczby. Pani dyrektor przypomniała, że 

w pewnym mom encie dziejowym, szkoła pełniła funkcję zbiorczej 

szkoły gm innej, l i c z ą c e j 1 0 0 nauczycieli, 12 placówek 

oświatowych i punktów filialnych, 4 przedszkola i okresowy dom 

dziecka, a samych uczniów ponad 2 tysiące. 

- Był dla mnie przykładem i wzorem. Tutajnauczyłam się solidnej 

pracy, odpowiedzialności za w łasne słowa i czyny, odwagi 

w wyrażaniu swoich poglądów, szacunku dla drugiego człowieka - 

wspom inała swojego dyrektora nauczycielka muzyki, pani Janina 

Świder. Wyraziła radość, że wmurowana, granitowa tablica będzie 

wszystkim przypominała jego postać i zasługi. Tym bardziej, że 

dzisiaj znajdują się ludzie, którzy chcą umniejszyć albo 

zniekształcić obraz m inionego czasu i wydarzeń. Przypomniała, że 

doktor Stanisław Jarmuł, był człowiekiem , którem u nie zależało 

na tanim aplauzie. Wymagał od siebie i od innych, posiadał 

wiedzę, m ądrość życiową, a to przysparzało mu wrogów. ,,A nie 

łatwo uznać czyjąś w ielkość” - mówiła pani Janina. 

0 tym , że dyrektor budził respekt wśród podwładnych, a nawet lęk 

1 przerażenie u tych najmniejszych, zaświadczyła anegdota 

opowiedziana przez ,,byłego ucznia, byłego nauczyciela, byłego 

dyrektora SP nr 1 ” , w roli -,,obecnego sekretarza Radzyńskiego 

Towarzystwa Muzycznego” - pana Andrzeja Kotyłę. Opowiedział 

zdarzenie z życia wzięte. „P am iętam ja k w 1 9 6 5 roku, ja ko mały 

c h ło p ie c z o s ta łe m w yd ele gow a ny do zło żenia życzeń 

imieninowych dyrektorowi Jarmułowi. Wraz z koleżankami 

weszliśm y popychani lekko przez panią Paszkowską do gabinetu, 

w którym zawsze budził się respekt. Ja, ja ko upoważniony do 

powiedzenia wierszyka, zacząłem: Aniele Boży stróżu mój, ty 

• IV HOŁDZIE PAMIĘCI 4 

DR S M S Ł A I M J A R M U Ł A 

DYREKTORA SZKOŁY P O D S U M U J NR 1 

f f RADZY1W PODLASKIM 

H- LATACH 1 9 5 1 - 1 9 9 1 

im m m p e d a g o g a i d z i a ł a c z a s p o ł e c z n e g o 

4 9 22.01.2013 R. 

S /O ŁE C ZTCSĆ SZK O LN A 

M IESZKAŃCY M IA STA % 

zawsze przy mnie stój... Kiedy dobrnąłem do końca (oczywiście 

nie ten co trzeba wierszyk powiedziałem) dyrektor pogłaskał mnie 

po głowie i powiedział: To chyba nie ten wierszyk, ale może być 

i ten “ . 

Hołd pracy nauczycielskiejoraz życzenia wszelkiego dobra złożyli 

też społeczności s zkoln e jP o se ł na Sejm RP Jerzy Rębek, Jan 

Brożek -Prezes GFN, Anna Szkurłat Przewodnicząca Rady 

Rodziców oraz Bożena Płatek pani dyrektor sympatyzującej 

placówki- Gimnazjum nr 1. 

Jubileusz został uhonorowany przez wyjątkowego absolwenta 

szkoły. ks. kanonik Roman W iszniewski odczytał lis t nadesłany 

przez ks. abp. Andrzeja Dzięgę, m etropolitę szczecińsko- 

kam ieńskiego, w którym dziękował za form ację duchową 

i intelektualną w okresie młodzieńczym . Skierował też prośbę na 

,,dzisiaji teraz ” -D ostrzegam y nieustanna potrzebę form owania 

m ło de go p o k o le n ia P olaków do praw dziw ych po staw 

patriotycznych i troski o umiłowaną Ojczyznę. Imię W aszejszkoły 

je s t szczególnym wezwaniem do takich działań. Ksiądz dziekan 

odczytał też lis t od kapłanów dekanatu radzyńskiego. 

Przypomniał : ,,1 5 0 lat tem u ojcowie nasi stanęli do nierównej 

walki z tym, który zagarnął nie tylko ziemię, ale chciał czegoś 

więcej: chodziło mu o duszę narodu. W bohaterach Powstania 

Styczniowego, wśród których są święci : Honorat Koźmiński, 

A lbert Chmielowski Rafał Kalinowski widzimy tych, którzy stanęli 

w obronie p o lskie jd u szy. Walka o polską duszę je s t nadal 

aktualna. Życzymy trw ania w narodowym dziedzictwie oraz 

odpowiedzialności, za wszystko, c o je s t P olską” . 

Uroczystości zakończyła pam iątkowa fotografia wszystkich gości 

oraz zwiedzanie okolicznościow ejw ystaw y „Szkoła Podstawowa 

n r1 . Historia kilku pokoleń". 

Monika Mackiewicz

WYJĄTKOWA 

SESJA 

Z okazji 150. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego, 

trzeciego dnia obchodów, przeprowadzono uroczystą sesję Rady 

M iasta oraz Rady Powiatu Radzyńskiego. 

Rozpoczynał je uroczysty Apel Pamięci przy Krzyżu Powstańczym. 

- W 15 0 rocznicę wybuchu Powstania stajem y do uroczystego 

Apelu Poległych, pomordowanych i zaginionych. W m iejscu, gdzie 

okrutny zaborca dokonał egzekucji na naszych bohaterach. 

Stajemy z pochyloną głową, pełni zadumy, bolesnego skupienia. 

Ich m ajętnością było tylko życie, ich wiarą polskość, ich karą 

cierpienie, a katem rosyjski zaborca. Uczcijmy ich śmierć 

i podziękujmy za walkę o wolność Ojczyzny - mówił prowadzący 

uroczystość, Zbigniew W ojtaś, dyrektor ROK. Do Apelu wezwał 

zebranych druh Karol Brzozowski z I Szczepu Harcerskiego im. 

Mieczysława Stagrowskiego przy I LO: -S taje m ydo uroczystego 

Apelu Pamięci i Modlitwy, aby oddać hołd żołnierzowi polskiem u 

walczącemu o wolność, całość i niepodległość Rzeczypospolitej 

fot. Karol Niewęgłowski 

Polskiej. Pochylmy głowy, mając serca przepełnione pamięcią 

i wdzięcznością dla tych, co spełniając wielki i święty obowiązek 

wobec Ojczyzny, złożyli na je j ołtarzu najświętszy dar - swą krew 

i życie . 

Po zapaleniu zniczy burm istrz W itold Kowalczyk, przewodniczący 

Rady M iasta Jacek Piekutowski, starosta Lucjan Kotwica wraz 

z przewodniczącym Rady Powiatu M arkiem W ołosowczem, złożyli 

przy m ogile w ieniec z napisem „S połeczność powiatu 

radzyńskiego bohaterom Powstania Styczniowego". Następnie 

poczty sztandarowe szkół, przedstawiciele instytucji, urzędów 

oraz m ieszkańcy m iasta przem aszerow ali w uroczystym 

korowodzie do Oranżerii, gdzie po powitaniu zebranych przez 

Przewodniczących obu Rad, obchody jubileuszowe zamykał 

kulminacyjny punkt - wykład dr.Szczepana Kalinowskiego 

pt. ,,Ginę za naszą ukochaną Polskę” . Tak brzm iały ostatnie 

słow a Naczelnego K apelana Powstańców, generała ks. 

Stanisława Brzóski.,,Czy można się z niewolą pogodzić?- pytał 

rozpoczynając prelekcję dr Kalinowski. - Można. W iele ludów żyje 

w niewoli, ale Polacy mieli w spaniałą tradycję w ielkiej 

Rzeczypospolitej, od XVIII wieku nie m ogliśm y się pogodzić 

z utratą niepodległości “ . Cena za wolność była bardzo wysoka. 

R osja w m o m e n cie w ybuchu p o w s ta n ia dysp o n o w a ła 

stutysięczną arm ią, w Radzyniu stacjonowało osiem garnizonów 

wojska. Radzyńscy powstańcy pod wodzą B. Descura podczas 

ataku na Koszary 22 stycznia 1 8 6 3 r. mieli 40 strzelb i sto kos, 

ochotników trzystu. W całym powiecie było ich ok. 12 00 . ,,Czy 

dlatego, że energiczniejszła przygotowawcza praca na Podlasiu, 

czy też okazały się tam silniejsze 

charaktery, ale w łaśnie w tejczę ści kraju 

bój wypadł najkrwawszy” - napisze pół 

wieku p ó ź n ie jw sw o je jp u b likacji Józef 

Piłsudski. Powstanie, chociaż z góry 

skazane na klęskę, było świadomym, 

dramatycznym wyborem. Podczas branki 

do wojska carskiego do roku 1863, 

z zaciągniętych na 2 5 lat -200 tysięcy 

Polaków, nie powróciło do kraju 150 

tysięcy. Polacy stojąc przed widmem 

kolejnej branki, wybrali śm ierć za 

ojczyznę niż walkę o interesy cara. 

,,Powstanie Styczniowe było reakcją na 

zniewolenie, walką o honor i osobistą 

godność, o wolność. Nie mają racji ci, co 

twierdzą, że było niepotrzebne” - kończył 

wykład dr Kalinowski. 

W a rto w s p o m n ie ć , że h is to r y k 

z n i e o d le g ł e g o M ię d z y r z e c a 

Podlaskiego, wystąpił w nietuzinkowym 

ubiorze. Przywdział strój narodowy 

przypom inając, że losy K onstytucji 

3 Maja, mogłyby inaczej się potoczyć, 

gdyby nie grupa patriotów. Jeden z nich, 

Kazimierz Nestor Sapieha, właściciel 

dóbr kodeńskich, przed głosowaniem, 

dem onstracyjnie zrzucił strój francuski 

i założył kontusz i żupan, porywając za 

sobą obradujących. 

Monika Mackiewicz 

Obchody rocznicowe zamykała akadem ia szkolna, po raz kolejny 

przyjęta gorącymi brawami.

KULTURA 

UŁANI, UŁANI, MALOWANE DZIECI 

R ozm ow a z R adosław em S kow ronem , K om endantem 

R adzyń skiego S to w a rzysze n ia K aw a leryjskiego im . rtm . W in centego Zaw adzkiego. 

Jak doszło do powstania Stowarzyszenia i do obecności Polskim .Na początku lat 

ułańskiej kawalerii w Radzyniu Podlaskim, na początku XXI osiem dziesiątych XX wieku 

wieku? 

k lu b y je ź d z ie c k ie ora z 

Stowarzyszenie oficjalnie zostało zawiązane w marcu 2 0 1 2 roku, powstające stowarzyszenia 

ale obecność kawalerii w Radzyniu była zaznaczona wcześniej, m iło ś n ik ó w k a w a le r ii, 

poniew aż kilku obecnych czło nkó w stow a rzyszenia to k o n n e s tra ż e o c h ro n y 

doświadczeni rekonstruktorzy, którzy występowali konno i zbrojno przyrody zaczęły 

na defiladach, pokazach i zorganizowali rekonstrukcję z okresu k u lty w o w a ć t r a d y c ję 

wojny polsko - bolszew ickiejw pałacu Potockich. Ja, ja ko student p o szczególnych pułków , if>£f t ó W i« 

zacząłem jeździć w R o z to c z a ń s k ie jK o n n e jS tra ż y Ochrony przyjmując ich im ię i barwy 

Przyrody im. 2 5 Pułku Ułanów W ielkopolskich w 1 9 9 5 roku. Po p u łk o w e .W 2 0 0 9 roku 

wielu latach powróciłem w rodzinne strony oczywiście ze swoimi B ro n is ła w K o m o ro w s k i 

końmi i zacząłem nawiązywać nowe znajomości w tutejszym podp isał rozporządzenie, 

koniarskim światku. Dwa lata tem u na Hubertusie w Stajni ustanaw iające dzień 3 1 

Borysiuk w Głównym poznałem Kam ila Kubaczyńskiego i Wojtka s ie r p n ia ja k o Ś w ię to 

K rzew skiego,którzy kilka m iesięcy później wzięli udział K a w a l e r i i P o l s k i e j . 

w I M em oriale Kawaleryjskim o szable majora Jaworskiego w Woli W Radzyniu, tego dnia, 

Osowińskiej. W ystępowali jeszcze w barwach 8 Pułku Piechoty zorganizowaliśmy imprezę 

Legionów. Na te jim p re z ie poznałem W ojtka Bogutyna , Roberta k o n n a p o d h a s łe m 

Karpińskiego i Karola Żmudę. Z Kamilem dobrze nam się „ Z a k o ń c z e n ie w a k a c ji 

rozmawiało, postanowiliśm y razem pojechać do Komarowa, na z ułanam i". 

rekonstrukcje bitwy kawaleryjskiej i tam zrodził się pomysł, by Wasza działalność, ja k się 

zawiązać swoje stowarzyszenie, typowo kawaleryjskie. 

domyślam, jest w całej 

Jaka towarzyszy wam idea ? 

rozciągłości - społeczna, 

Przede wszystkim chcem y kultywować tradycje kawaleryjskie ale też kosztowna ? 

poprzez uczestnictwo w obchodach św iat narodowych, ale także Tak. Dokładnie. 

spotkania z młodymi ludźmi i przekazywanie im wiedzy Ile kosztuje strój kawalerzysty ? 

o przeszłości w sposób lekki i przyjemny. W historii Polski Z koniem czy bez konia? 

kaw aleria stanow iła rodzaj broni, która odgryw ała rolę Spróbujemy to ustalić jednak bez konia. Tu wahnięcia cenowe 

szczególną. To właśnie je jn a s z k ra jz a w d z ię c z a ł swoje mogą być znaczne. 

najświetniejsze zwycięstwa w licznych wojnach, które był Trochę kosztuje, ale no cóż, prawdziwa m iłość wymaga 

zmuszony toczyć. Na przestrzeni stuleci żołnierze broni jezdnych wyrzeczeń. Taki podstawowy mundur i wyposażenie, które ułan 

cieszyli się zawsze dużym szacunkiem , a ich brawurowe nosi na sobie, kosztuje około 4 - 5 tysięcy zł. Nie licząc rzędu, 

zwycięstwa odbijały się szerokim echem w kraju i za granicą. który kosztuje, powiedzmy, kolejne 4 tysiące. I koń, a nie każdy 

Ostatnią bitwą stoczoną przez polską kawalerię, była szarża pod rum ak się nadaje do takie jsłu żby. Jesteśm y w tejszczę śliw ie j 

Borujskiem 1 marca 1 9 4 5 roku. Dwa lata późniejrozw iązano sytuacji, że kilku członków naszego Stowarzyszenia ma własne 

definityw nie je dn ostki kaw aleryjskie w Ludowym W ojsku stajnie. Korzystamy też z życzliwości Radzyńskiego Klubu 

Jeździeckiego, którego Prezes pan Tadeusz 

Szczepaniuk ( również członek Stowarzyszenia ) 

użycza nam konie ze stajni klubowej. 

Czy stroje wojskowe grup rekonstrukcyjnych 

może współcześnie nosić każdy i czy wszędzie ? 

Grupy rekonstrukcji histo rycznejp o słu g u ją się 

regulam inam i z epoki, którą odtwarzają. Nas 

obowiązują regulaminy mundurowe i instrukcje 

z o k r e s u w o jn y p o ls k o - b o ls z e w ic k ie j 

i międzywojnia. Kiedyś trudno było o mundur 

zgodny z regulaminem więc spotykało się różne 

przeróbki i adaptacje dostępnych mundurów 

g łó w n ie KBW, d z is ia j są na ry n ku ju ż 

wyspecjalizowane firm y zajmujące się szyciem 

m undurów i wyrobem akcesoriów dlatego kładzie 

się nacisk na regulaminową zgodność. Dla nas 

m u n d u rto je s td ru g a skóra, ale jednocześnie coś, 

czego staram y się nie nadużywać. Zwłaszcza 

m unduru garnizonowego wz.36, najładniejszego, 

z wężykami, proporczykami w barwach pułku. 

Zakłada go się naprawdę od święta i na specjalne 

okazje. N atom iast na rekonstrukcje jeździm y w 

mundurach polowych, bardziejodpow iednich to 

działań które tam nas czekają. Natom iast co do 

noszenia mundurów historycznych przez osoby 

postronne to jesteśm y tem u przeciwni. 

Rząd dolny od lewej: Mateusz Bogusz, Wojciech Bogutyn, Wojciech Krzewski, Kamil 

Kubaczyński, Radosław Skowron, Robert Karpiński. Rząd górny od lewej: Dariusz 

W ojtal, Mariusz Wójtowicz, Patryk Mańko, Krzysztof Kaczka foto: Mirosław Koczkodaj

Patronem Stowarzyszenia jest osoba rotmistrza Wincentego 

Zawadzkiego. Przypominacie sylwetkę ułana, znakomitego 

jeźdźca, żołnierza AK, o którym dzisiaj nikt praktycznie nie 

pamięta. 

Dlatego też, postanowiliśm y w skrzesić jego pamięć. Tak ja k 

p a m ię ć o 2 5 pułku ułanów wielkopolskich, a je s tto pułk związany 

z naszym terenem poprzez poborowych, którzy byli stąd właśnie, 

poprzez m iejsce stacjonow ania szwadronu zapasowego, 

wreszcie poprzez postać naszego patrona. Rotm istrz Zawadzki 

pochodził ze Skrzyszewa, je s t pochowany na cm entarzu w Ulanie. 

Jest to ostatni m istrz wojska w konkurencji - m ilitary. To 

konkurencja dla oficerów broni jezdnych, bardzo elitarna, dla 

znakomitych jeźdźców, którzy świetnie w ładali bronią białą,lancą, 

doskonale strzelali .Kiedy szukałem grobu rotm istrza na 

cm entarzu w Ulanie, m iejscowi nie potrafili mi go pokazać. 

Wiemy, że w roku 1 9 4 5 wyjechała stąd żona rotm istrza z synem, 

siostra z rodziną, do W rocławia i na razie tyle udało się nam 

ustalić. Próbujemy nawiązać ja kiś kontakt, znaleźć ślad, ale je s t 

to trudne. W zeszłym roku umarł ostatni oficer służby s ta łe jz 25 

pułku, te kontakty się urywają. W iele rodzin po II wojnie światowej 

zm ieniło nazwiska, świadom ie milczą. Zajęliśm y się na ile 

możemy, grobem. Czyścimy, zapalmy lampki w kolorach flagi 

narodowej. Pomnik je s t ruszony zębem czasu, dlatego też 

szukamy funduszy, by go zrekonstruować. Z drugiej strony nie 

mamy na to zgody rodziny. Ale wierzę, że się uda. 

Czym jest dla was wskrzeszanie tradycji ułańskich dzisiaj, 

w dobie kompletnie stechnicyzowanego, wirtualnego św iata ? 

To wielka frajda , możliwość kontaktu z naturą, wiadom o że 

w terenie jeździ się najprzyjemniej, a oglądanie „pięknych 

okoliczności przyrody” z siodła to coś co opisać trudno słowami. 

Sposób na spędzanie wolnego czasu aktywnie i twórczo, bo 

podczas takich jazd często powstają nowe projekty. To rajdy 

i treningi we władaniu białą bronią, to oswajanie koni ze strzałam i 

i nawiązywanie więzi z naszymi wierzchowcami. Uczymy się 

polegać na sobie wzajemnie, bo na rekonstrukcjach duet koń- 

jeździec musi być zgrany i pewny. Trening czyni m istrza więc 

i liczba wyjeżdżonych „dupo-godzin” w siodle ma znaczenie. No 

i adrenalina. Do Komarowa, gdzie m iała m iejsce największa bitwa 

kawaleryjska XX wieku, na rekonstrukcję historyczną zjeżdża 

kawaleria ochotnicza z całejP olski. W tym roku było około dwustu 

koni. Podczas szarży, gdzie jedziem y 50 koni na 50, wśród 

wybuchów, z szablam i, (które nie są zabawkami) trzeba naprawdę 

wykazać się sprytem i um iejętnościam i, bo może być niewesoło. 

To broń, która może zrobić krzywdę. Od zeszłego roku Komarów 

ma form ę manewrów, ta k ie jg ry wojennej, która je s t robiona na 

zasadach takich, ja kie były przed wojną. Wymaga to sporej 

sprawności i wytrzymałości ta k od ludzi ja k i koni, 12 godzin 

w siodle, nocleg pod gołym niebem, kurz, pot, zmęczenie konia, 

swoje. Ale em ocje podczas takich widow isk m ilitarnych są w arte 

sw ojej ceny. Szarża ponad stu koni, pędząca m asa 

kawalerzystów, przy akom paniam encie wybuchów pirotechnicznych 

i wystrzałów karabinowych, to w idok niezwykły. 

To tez żywa lekcja historii. 

Dokładnie. W ieniawa Długoszowski, Pierwszy ułan Drugiej 

Rzeczypospolitej, pytany czym się różni żołnierz od cywila, 

odpowiadał: „Cywil, kiedy mówi o ojczyźnie, to myśli o jedzeniu, 

żołnierz ja k mówi o jedzeniu, to myśli o ojczyźnie” . Nie lubię 

szerm owania słowem „patriotyzm ” , ale dla mnie udział w takich 

ROTMISTRZ 

rekonstrukcjach, czy imprezach upam iętniających wydarzenia 

historyczne, to form a utrwalania tego co było, wtedy buduje się 

tożsam ość narodową. Jako naród swoje rocznice historyczne 

czcimy pompatycznie, sztywno, nie mówię, że to je s t złe, ale 

myślę że takie podejście często odstrasza młodych ludzi od 

historii własnego kraju. Bierzemy udział w oficjalnych obchodach, 

ale chcemy też pokazać młodym ludziom, że można historią się 

,,baw ić” , mówić o niejinaczej. Że można wziąć karabin do ręki, 

dotknąć go, zobaczyć ja k działa. A przy te jo k a z ji, kiedy będzie 

zajęty oglądaniem karabinu czy broni białej, przemycić mu kilka 

faktów historycznych, które wtedy zapam ięta. Zwłaszcza, że w 

naszych szeregach są tacy ludzie ja k M ateusz Bogusz, W ojtek 

Bogutyn, Darek Wojtal rekonstruktorzy - kolekcjonerzy, którzy 

takie lekcje historii wspierają pokazem niektórych eksponatów ze 

swoich kolekcji. Może wśród tych młodych ludzi są nasi przyszli 

członkowie? 

Gdzie w najbliższym czasie będzie was widać ? 

22 stycznia wypada 1 5 0 rocznica wybuchu Pow stania 

Styczniowego. Dwa dni w c z e ś n ie j2 0 stycznia będziemy 

organizować marsz upam iętniający powstanie. Ruszymy drogą 

powstańców czyli ulicą Powstanców od OHP-u, poprzez ulicę Jana 

Pawła II, aż do krzyża powstańczego, gdzie zapalimy znicze. 

Będziemy mieć stylizowane stroje, broń z tam tej epoki, kosy. 

Będzie też nas widać 3 maja na defiladzie m iejskiej, 4 maja w Woli 

O sow iń s k ie jn a III M em oriale Kawaleryjskim o szablę majora 

Jaworskiego. Trzeba podtrzymać dobre tradycje. Tu pochwale się 

trochę. Na I m em oriale Kamil Kubaczyński był drugi, w zeszłym 

roku wygrał, ja byłem trzeci. Kamil zdobył też drugie miejsce 

podczas Biegu Gońca w Komarowie, gdzie naprawdę jechali 

najlepsi ułani całe jP o lski, ten chłopak to sam orodny talent, ma 

dobrą rękę do koni. W przyszłym roku też chcemy pokazać, że 

istniejemy. Szukamy pieniędzy by zrobić rekonstrukcje bitwy 

z 19 2 0 roku, ale taką z rozmachem, z hukiem. Żeby ściągnąć 

kawalerię z dużego terenu. Potrzebujemy na to ok. 1 0 0 tysięcy. 

Mam nadzieję, że zdobędziemy fundusze. We wrześniu chcemy 

przypomnieć m ieszkańcom Radzynia o 3 3 0 rocznicy bitwy pod 

W iedniem , gdzie polska jazda zm ieniała losy świata, po k tó re jto 

bitwie rotm istrz husarski Stanisław Antoni Szczuka dostał 

Radzyń. Będzie o nas głośno. 

M am nadzieję. Dziękuję bardzo za rozmowę. 

„K onia z rzędem, gdy w świecie 

Taką parę znajdziecie 

Jak m ój kasztan i m oja kochanka (...) 

Jednym tylko kochanka 

Bije w cuglach kasztanka 

W tyle zosta ł m ój rum ak skrzydlaty 

Na żołnierskie m e gusta 

Nie m asz nic n a d je j usta 

Usta kraśne ja k m oje rabaty 

Gdy poczuję u st wiśnie 

Serce krw ią się zachłyśnie 

I rozleje się w żyłach ukropem 

Wtedy ułańską m odłą 

M uszę wskoczyć na siodło 

By się upić szalonym galopem ." 

Gen. BolesławW ieniawa-Długoszowski 

Rozmawiała M onika Mackiewicz 

Rotm istrz W incenty Zawadzki urodził się Skrzyszewie, gm ina Ulan w 19 0 1 roku. W roku 1 9 2 3 kończy 

ja ko pierwszy rocznik norm alną Szkołę Podchorążych Kawalerii w G rudziądzu(w cześniejbyły 

przyśpieszone kursy) i rozpoczyna służbę w 2 5 Pułku Ułanów W ielkopolskich w Prużanie. Jest jednym 

z lepszych jeźdźców w pułku i w ielokrotnie reprezentuje jego barwy na wielu zawodach 

kawaleryjskich. W roku 1 9 3 9 na ostatnich „M ilita rii” odbywających się w Bydgoszczy zdobył 

m istrzostwo arm ii. Na wojnę w roku 1 9 39 wyruszył jako dowódca szwadronu ckm, przeszedł 

z pułkiem cały szlak bojowy aby po jego rozformowaniu 27 września pod Wolą Sudkowską z częścią 

żołnierzy przebić się przez pierścień w ojsk sowieckich i skapitulować przed Niemcami. Rtm został 

przewieziony do obozu przejściowego na terenie Polski, skąd uciekł i w rócił do rodzinnego 

Skrzyszewa gdzie wcześniej przybyła jego rodzina, żona Stanisława i syn Bogdan. Włączył się 

aktywnie w działalność konspiracyjną, pracował w sztabie Inspektoratu „P ółnoc” Okręgu Lubelskiego 

AK. W marcu 1 9 4 4 roku zostaje aresztowany przez Niemców, najpierw osadzony w Radzyniu 

a następnie przewieziony na lubelski zamek gdzie zostaje rozstrzelany. Rodzina wyjechała na Ziemie 

Odzyskane.

10 LAT MINĘŁO JAK BŁYSK 

ro z m o w a z W ito ld e m K o w a lc z y k ie m b u rm is trz e m R a d z y n ia P o d la s k ie g o 

Na przełomie roku 2 0 1 2 i 2 0 1 3 minęło 1 0 lat odkąd sprawuje 

Pan urząd burmistrza miasta Radzyń Podlaski. Andrzej 

Rosiewicz w słynnym serialu śpiewał, a za nim cała Polska - 

„czterdzieści lat minęło ja k jeden dzień”. Czy dla Pana ta 

wyjątkowa dekada też minęła ja k jeden dzień ? 

Jeszcze szybciej. Okazuje się, że taki czas mija ja k błysk w życiu 

człowieka. 

Myślałam, że może jednak lata spędzone w samorządzie płyną 

inaczej. Ale odsuwając żarty na bok... Pańska obecność we 

władzach miasta i uczestniczenie w kluczowych dla krajobrazu 

radzyńskiego zmianach, trw a o wiele dłużej. W poprzednim 

ustroju był Pan przewodniczącym M iejskiej Rady Narodowej, 

od roku 1 9 9 0 do chwili objęcia urzędu burmistrza, pełnił 

Pan mandat radnego każdej kadencji. Jak z perspektywy 

doświadczeń radnego ocenia Pan efekty reformy administracyjnej 

kraju z roku 1 990? 

Mam porównanie funkcjonowania samorządu za czasów Polski 

Ludow eji tego sam orządu, i chce powiedzieć, że samorząd ten 

prawdziwie samorządny, to najlepsza rzecz ja ką można było 

uczynić podczas transform acji ustrojowej. Powołać do życia 

jednostki samorządu terytorialnego o dużejskali sam odzielności 

, gospodarowania na swoim i za swoje. Ten system sprawdził się. 

Chociaż ja k to zwykle bywa, z upływem czasu rodzą się różni 

reformatorzy, podpowiadacze etc. I dochodzi często do sytuacji, 

że porównując sam orząd dzisiejszy z tym sprzed 15 lat, w kilku 

przypadkach, staje się on ubezwłasnowolniony. Wprowadzane 

je s t ograniczenie kom petencji. Co więcej. Generalnie co roku 

ubywa funduszy, którym i może dysponować sam orząd. 

Przykładem je s t tutaj subwencja oświatowa, która na początku 

pokrywała potrzeby szkół gminnych. Od kilku lat trzeba do niej 

dokładać i to niem ałe środki z innych źródeł dochodu. Zadanie 

rządowe jakim je s t edukacja zostaje spychane na barki małych 

gmin. Zmiany na plus są jednak nieporównywalne. M iejska rada 

narodowa sw ójbudżet opierała na budżecie województwa. To tam 

dzielono fundusze na poszczególne gm iny i m iasta. Były to 

przeważnie pieniądze na wynagrodzenia, adm inistracje. 

N ajm niejbyło ich zawsze na inwestycje. Klasycznym przykładem 

inwestycji tam tych czasów i możliwości jejzakończenia je s t tutaj 

budynek, w którym dzisiaj znajduje się Zespół Szkół im. Jana 

Pawła II. Budowa została rozpoczęta ja ko szkoła podstawowa nr 

3, z braku funduszy została zawieszona, potem m iała być 

przekwalifikowana na liceum ogólnokształcące bo zm ieniły się 

warunki finansowania, wreszcie po transform acji ustrojowej, 

budowę placówki udało się zakończyć. Trwała ponad 13 lat. 

D z is ia jje s tto nie do wyobrażenia. 

Pod koniec minionego roku za całokształt pracy zawodowej 

został Pan odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu 

Odrodzenia Polski przyznanym przez Prezydenta RP Bronisława 

Komorowskiego. Co Pan czuł podczas odbierania odznaczenia? 

Chyba każdy człowiek bywa trochę próżny. Ja też w tym momencie 

ta k się poczułem. To krzepiące, że za 50 lat pracy zawodowej 

otrzym ałem odznaczenie, że ktoś docenił, zauważył moją pracę, 

wyniki. Funkcja, którą dzisiaj pełnię, to trzecie miejsce pracy 

w życiu. Najpierw była szkoła, gdzie byłem nauczycielem. Potem 

przez 25 lat byłem szefem zarządu Spółdzielni SIMENA. Bieg 

zawodowy kończę na stanowisku b u rm is trz a . 

Która z wymienionych profesji niosła najwięcej satysfakcji? 

Jak byłem młody i przez 13 lat byłem nauczycielem, ta praca 

dawała mi szczerą satysfakcję . Jeżeli widziałem pozytywne efekty 

s w o je jp ra c y , uczniów, którzy pojęli wiedzę, która im 

przekazywałem, byłem autentycznie zadowolony. Nie miałem 

kłopotów, problem ów związanych z ludźmi etc. Dużą satysfakcje 

zawodową dał mi okres pracy w Spółdzielni SIMENA. Powiem 

może nieskrom nie, że udało mi się postawić Spółdzielnię na nogi, 

rozwinąć. W najlepszym czasie dla zakładu pracowało 6 0 0 osób. 

Udało się przeprowadzić wiele inwestycji. Najważniejszym 

sygnałem tego, że byłem w Spółdzielni oceniany pozytywnie, było 

absolutorium , które każdego roku, w głosowaniu tajnym, 

zostawało mi udzielane. Problemy oczywiście też były, ale były też 

wym ierne efekty. Wypracowywane zyski, można było potem 

dzielić etc. Natom iast praca na stanowisku administracyjnym 

je s t dla mnie ciekawa, absorbująca, ale n a jm n ie jd a je 

zadowolenia, bo nie ma takiej możliwości aby burm istrz, czy 

ktokolwiek, załatwił pozytywnie wszystkie sprawy ludzkie i żeby 

wszyscy byli z niego zadowoleni. 

Które z dokonań na stanowisku burmistrza jest dla Pana 

szczególnie cenne ? 

Te momenty,gdzie byłem wyjątkowo szczęśliwy i mówiłem o tym 

głośno, to był m om ent otwarcia Fabryki Narzędzi Chirurgicznych 

BRAUN. Ona wbrew opiniom niektórych, je s t, produkuje, rozwija 

się . W tej chwili pracuje tam 1 6 0 ludzi, są plany budowy nowych 

linii produkcyjnych. Mało tego, fabryka wykupiła 5 ha ziemi pod 

przyszła rozbudowę . To cieszy mnie wyjątkowo. Ja jestem 

ekonom istą sam oukiem , życie chcąc nie chcąc nauczyło mnie 

meandrów gospodarki, dlatego wiem jedno- produkcja daje 

rozwój. R o zw ójkultu ry, nauki, oświaty. Jeżeli będzie dochód 

narodowy, znajdą się pieniądze na te dziedziny życia 

społecznego, któren ie wypracowują ich w sensie dosłownym, nie 

produkują czegoś co mogą sprzedać. 

W ciągu ostatnich dwóch lat do Radzynia napłynął poważny 

zastrzyk środków unijnych. Prawie wszystkie wnioski ja kie zostały 

złożone przez m iasto do urzędu marszałkowskiego zyskały 

akceptację i zostały zrealizowane. A je s t ich dużo. To je s t 

pływalnia, boisko ,,o rlik” , lodowisko, ulice, chodniki, drogi. 

To wreszcie kolejna inwestycja, która je s t powodem do 

ogromnej radości czyli budowa nowoczesnego Zakładu 

Z a g o spodarow a nia O dpadów K om unalnych i likw id a cja 

cuchnących od dziesięcioleci hałd śm ieci w Adamkach. 

Stworzono nowe m iejsca pracy. To są efekty, które najbardziej 

cieszą, bo dają wymierny efekt, konkretny i dają zatrudnienie. 

Panie Burmistrzu, gdzie drwa rąbią, tam wióry lecą. 1 0 lat na 

najważniejszym stanowisku administracyjnym w mieście, to nie 

tylko sukcesy. Zdarzyły się i trudne sytuacje. Pełnienie przez 

Pana urzędu stanęło pod znakiem zapytania podczas głośnej 

sprawy zakazu handlu dla obcokrajowców, w zasadzie był to 

precedens na skalę ogólnopolską. Przez ponad rok trwało tez 

wyjaśnianie sprawy z opłatami przedszkolnymi. Czy patrząc 

z perspektywy czasu, myśli Pan, że można było tych sytuacji 

uniknąć ?

Jeżeli chodzi o zakaz handlu dla cudzoziemców, gdyby dzisiaj 

wystąpili do mnie kupcy polscy z prośbą o interwencję, ta k ja k 

wtedy wystąpili, bym uczynił to sam o. Muszę to wyraźnie 

powiedzieć. Ja nie zabroniłem obcokrajowcom handlu, tylko 

nakazałem sprawdzanie przy bram ie wejściowej na rynek 

dokum entów upoważniających do handlu. Ponieważ oni takich 

dokum entów nie m ieli, handlowali na czarno, zostali tego dnia nie 

wpuszczeni na rynek. 

W sprawie przedszkola nie mam nic sobie do zarzucenia. Tym 

bardziej, że kontrola NIK nie znalazła podstaw o oskarżenia. 

Przypom nę, że ośw iatow a ustaw a sejm ow a, dotycząca 

przedszkoli, była bublem prawnym i na bazie tego bubla, 

przygotowanego przez panów posłów, sam orządy podejmowały 

uchwały dotyczące funkcjonowania przedszkoli. Identyczne 

w treści uchwały funkcjonowały w Lublinie, w B iałejP odlaskiej, 

w wielu gm inach radzyńskich. Winnym całego zamieszania za 

opłaty za godziny nadprogramowe leży po stronie uchwałodawcy 

a cały zgiełk podnoszony przez opozycję, że winny je s t burm istrz, 

je s t po prostu bezpodstawnym oskarżeniem . 

Połowa kadencji to dobry czas na pierwsze rozliczanie 

z obietnic wyborczych. Jak Pan ocenia stopień realizacji 

swojego programu ? 

Myślę, że akurat je s t to dobry okres do takich rozliczeń. 

Poprzednie kadencje w ja kim ś stopniu zostały rozliczone przez 

wyborców, którzy dawali mi kolejny m andat zaufania. Natom iast 

bieżąca kadencja je s t kontynuacją poprzednich w wielu 

elem entach. Myślę, że s w ó jp ro g ra m na lata 2 0 1 0 - 2 0 1 4 

zrealizowałem już w około 9 0 procentach. Zostało jeszcze dwa 

lata, więc myślę, że zdążę. Zależy mi w pierwszym rzędzie na 

założeniu żłobka. 

Akurat w Pana przypadku to powiedzenie nie ma większego 

sensu, ale wielu samorządowców twierdzi, że kadencje są za 

krótkie. Najpierw upływa czas na zapoznanie się z nową rolą, 

uchwałami, regulaminami. Jednoroczny budżet musi godzić 

interesy wielu radnych, nie zawsze to się udaje, rodzi konflikty. 

Czy taka ciągłość na stanowisku ja k w Pańskim przypadku, jest 

dla gmin lepsza od zmian co cztery lata? 

Nie chcę być zarozumiały ale dłuższy okres czasu do spełnienia 

obietnic wyborczych je s t potrzebny. Ważna je s t tutajum ie jętność 

ocenienia potrzeb, tych koniecznych i tych, które mogą zaczekać 

na realizację. Ważna je s t konsekwencja i działanie planowe. 

Poza tym człowiek w pojedynkę nic nie może. W arto budować 

sojusze, wspierać się, korzystać z pomocy ludzi na stanowiskach, 

którzy są naszymi sprzym ierzeńcam i. Wreszcie uparcie odpierać 

ataki osób, którym akurat nie zależy by coś się udało. To wszystko 

potrzebuje czasu. Z autopsji wiem , że były duże oczekiwania jeśli 

chodzi o środki unijne, a ich dostępność nie była przecież zależna 

od burm istrza. Generalnie zostały uruchom ione dopiero w latach 

2 0 1 0 - 2 0 1 1 , w cześniejnie było akceptacji wniosków. Mogliśmy 

planować, obiecywać, a i ta k byliśmy w szachu. Całe szczęście 

zm ieniły się warunki i myślę, że je śli chodzi o wykorzystanie 

środków unijnych, wykorzystaliśm y je do bólu. Ze środków 

zewnętrznych czyli funduszy unijnych, dotacji m inisterstwa 

kultury, sportu i turystyki, schetynówek, RPO, pozyskaliśmy 

prawie 6 0 m ilionów złotych. 

Startując w poprzednich wyborach miał Pan poparcie Polskiego 

Stronnictwa Ludowego, Platformy Obywatelskiej i kilku 

mniejszych środowisk politycznych. Czy to poparcie nie 

zmieniło się ? 

Wręcz odwrotnie, ta współpraca jeszcze bardziej się umocniła. 

Zawsze to podkreślałem , że ja jestem człowiekiem współpracy, 

kom prom isu Wbrew pozorom potrafię z ludźmi rozmawiać. I te 

przyjaźnie zawodowe, sam orządowe w miarę upływu czasu się 

tylko pogłębiały. To są przecież niezliczone godziny wspólnych 

ro zm ó w d y s k u s ji, w y m ia n y p o g lą d ó w , d o ś w ia d c z e ń . 

W spółpracowałem , myślę że pozytywnie ze starostą Jerzym 

Kułakiem, ta k sam o je s t ze starostą Lucjanem Kotwicą. 

Z wszystkim i wójtam i jesteśm y w Związku Gmin Powiatu 

Radzyńskiego, dogadujemy się . Przecież każdy wie, że zgoda 

buduje. 

Z przyjaźni jest trudno zrezygnować, więc myślę, że za dwa lata 

zobaczymy Pana kandydaturę na plakatach wyborczych ? 

Nie zaprzeczam, nie potwierdzam. 

Co by Pan poradził swoim kontrkandydatom w walce o fotel 

burmistrza w roku 2014? Jest jeszcze czas, żeby się lepiej 

przygotować. 

Myślę, że ważne je s t żeby mieć dystans do siebie, mieć pokorę, 

wyrozum iałość dla ludzi. Dobrze by nam wszystkim zrobiło, żeby 

wokół nas było m niejpysków ek, rzucania kalum nii, oszczerstw. 

Żeby było m niejpodgryzania, nieprawdziwejpropagandy. Ludzie 

wtedy to docenią. Myślę, że ja nigdy nie przekroczyłem poziomu 

n o rm a ln e jw a lk i wyborczej, m erytorycznej. Spierałem się 

0 argumenty, nie na puste słowa. Nie gnębię opozycji, chociaż 

wielokrotnie przecież próbowano zrobić ze mnie przestępcę. Nie 

udało się, bo nim niejestem . 

Świętego również nie udało się z Pana zrobić... 

Nawet żałuję, bo było by to nawet dosyć ciekawe. Może innym to 

się udaje, ja widocznie nie zasłużyłem. Mnie cieszy, że przez te 

wszystkie lata, nawet w te jp ie r w s z e jk a d e n c ji gdzie moi 

zwolennicy nie mieli większości w Radzie, to o dziwo, udało się 

zrealizować wiele spraw z pełnym zrozumieniem. Kolejne 

kadencje, poprzednia i ta bieżąca, cieszą mnie z tego względu, że 

mam większość sympatyków w Radzie, a to pozwala łatwiej 

funkcjonować. Można bez problemów uchwalić budżet, osiągać 

porozumienie. Opozycję szanuję, ona ma swoje prawa, a le ja też, 

1 ta k czasem sobie rozmawiamy na przekór. 

Dziękuję za rozmowę . 

Rozmawiała Monika Mackiewicz 

Uzasadnienie wniosku o przyznanie odznaczenia - Krzyża 

Kawalerskiego Orderu Odrodzenia Polski, wystosowane przez 

starostę radzyńskiego Lucjana Kotwicę: 

„W itold Kowalczyk posiada 47-letni staż pracy zawodowej, w tym 

3 5 la t na stanowiskach kierowniczych. W latach 19 7 7 -2 0 0 2 

p e łnił funkcję Prezesa Zarządu Spółdzielni „SIM ENA" Zakład 

Pracy Chronionej w Radzyniu Podlaskim . W latach 19 9 0 -2 0 0 2 

sprawował m andat radnego Rady M iasta, a w latach 19 9 0 -1 9 9 5 

członka Zarządu M iasta Radzynia Podlaskiego. Od 2 0 0 2 r. pełni 

funkcję B urm istrza M iasta Radzyń Podlaski. Jako B urm istrz 

M iasta zdobył uznanie m ieszkańców poprzez propagowanie 

porządku, bezpieczeństwa i troski o dobro wspólne. Swoją 

działalnością doprowadził do budowy siedziby sądu i prokuratury 

(sam orząd M iasta przekazał nieodpłatnie działkę pod budowę). 

Poprzez osobiste zaangażowanie w Radzyniu Podlaskim została 

wybudowana Fabryka Narzędzi Chirurgicznych niem ieckiego 

koncernu B.Braun (zatrudnienie do 4 0 0 osób). Wybudowana 

została hala sportow a i kryta pływalnia. Od 2 0 0 2 r. pełni 

społecznie obowiązki Przewodniczącego Związku Komunalnego 

Gmin Powiatu Radzyńskiego i zwieńczeniem tej działalności je s t 

budowa Zakładu Zagospodarowania Odpadów Komunalnych 

„A dam ki" w Białej. Za je g o rządów przeprowadzono rem onty 

kapitalne w obiektach szkolnych i przedszkolnych, pow stały 

boiska ze sztuczną nawierzchnią, w tym „O rlik" i „B ia ły Orlik". 

Powstały także 4 place zabaw zrealizowane w ram ach programu 

„Radosna szkoła". Czynnie współpracuje z m iastem partnerskim 

Egyek (Węgry), dokonuje corocznej wymiany sportowo-kulturalnej 

młodzieży. Uczestniczył w społecznym kom itecie restauracji 

pom nika sławnego radzynianina, wirtuoza skrzypiec Karola 

Lipińskiego pochowanego w Wirliwie w powiecie Zborowskim 

(Ukraina)".

KALENDARIUM RADZYNSKIE 

- STYCZEN 

30 stycznia 1834 - Antoni Szlubowski zakupił od Czartoryskich dobra radzyńskie. 

6 stycznia 1853 - W Radzyniu urodził się Szymon Buchbinder, artysta malarz. Studiował w 

Szkołach Sztuk Pięknych w Warszawie, Krakowie i Wiedniu. Był uczniem Jana Matejki. Malował 

sceny historyczne i portrety w stylu malarstwa holenderskiego z XVII w. Zmarł w Berlinie 

prawdopodobnie w 1908 roku. Był bratem Józefa, również malarza, autora obrazów z 

radzyńskiego kościołaTrójcyŚwiętej. 

5 stycznia 1855 - W Radzyniu urodził się Bolesław Londyński, humorysta, pisarz i tłumacz. 

Pierwszy w Polsce przetłumaczył “Zbrodnię i karę “ Dostojewskiego. Zmarł 30 września 1928 

roku wPoznaniu. 

20 stycznia 1920 - Departament Wyznań Religijnych wyraża zgodę na tymczasowe oddanie 

cerkwi prawosławnej w Radzyniu do użytku mieszkańcówwyznania katolickiego. 

15 stycznia 1923 - Cerkiew prawosławna została ostatecznie przejęta przez Parafię rzymsko - 

katolickąwRadzyniu. 

28 stycznia 1934 - W Radzyniu z inicjatywy Rady Powiatowej BBWR odbyły się radosne 

manifestacje z racji przyjęcia przez Sejm projektu nowej konstytucji przedstawionego przez 

posłówsanacyjnych. 

23 stycznia 1935 - W ramach działalności Organizacji Ruchu Muzycznego ORMUZ odbył się 

w Radzyniu koncert z udziałem słynnego skrzypka Józefa Cetnera. 

Józef Cetner (1887 -1 9 6 5 ) polski skrzypek i pedagog. Studiował we Lwowie i Wiedniu. Profesor 

Konserwatorium Śląskiego w Katowicach orazWyższejSzkołyM uzycznej weWrocławiu. 

14 stycznia 1938 - W Radzyniu zmarł dr Stanisław Sitkowski, lekarz, społecznik i działacz 

kulturalny.Patronjednejzradzyńskichulic.UrodziłsięwLubliniew1867roku. 

22 stycznia 1981 - Uroczyste ustawienie krzyża na Powstańczej Mogile. Nowy krzyż ufundowali 

parafianie radzyńscy. Zastąpił on stary, spróchniały krzyż, postawiony jeszcze przed II wojną 

światową. 

5 stycznia 1988 - Miejska Rada Narodowa podjęła uchwałę o zmianie nazwy ulicy Spółdzielczej 

na odcinku odul. Zabielskiej do ul.Warszawskiej na ulicę Stefana Kardynała Wyszyńskiego. 

28 stycznia 1993 - W Radzyniu przy ul. Sitkowskiego powstał Ośrodek Charytatywny im. Bł. 

Honorata Koźmińskiego. 

29 stycznia 1995 - W przedniej ścianie dzwonnicy przy radzyńskim kościele Trójcy Świętej 

uroczyście wmurowano tablicę upamiętniającą atak partyzantów WiN na więzienie UB i MO w 

RadzyniuPodlaskim .Ataktenm iałm iejsce31grudnia 1946roku. op. Arkadiusz Kulpa 

WSPOMNIENIE 

O ŚW. PAMIĘCI 

KPT. MGR MARIANIE KAMIŃSKIM 

Zmarł jeden z głównych 

bohaterówfilmu,,Dziadki - 

dziatkom”. Pamiętnik ze starego 

Radzynia”. 

Pana Kam ińskiego poznałem razem z Kubą 

Jakubow skim podczas szukania m ateriałów 

oraz kandydatów do film u „D z ia d k i - 

dziatkom “.Pan Marian był w ym arzonym 

bohaterem film u o starym Radzyniu. O kazał 

s ię b a r d z o m iły m , s y m p a ty c z n y m 

r o z m ó w c ą , w r ę c z g a w ę d z ia r z e m . 

Pam iętam je g o pełne ciepła w spom nienia 

z okresu przedw ojennego i wojennego, 

które przekazyw ał w sposób bardzo 

naturalny, ja kby to w szystko o czym mówił, 

w ydarzyło się kilka dni tem u. Im ponow ał 

z n a k o m itą pam ię cią . B ył pra w d ziw ym 

patriotą. Jako m ło dzieniec uw ażał, że 

służenie ojczyźnie, pośw ięcanie dla niej 

życia i zdrowia, to coś norm alnego, co 

ojczyźnie się należy. Był zaw sze miły, 

u ś m ie c h n ię ty , p o g o d n y . T a k im G o 

zapam iętaliśm y. 

Dariusz Gałan 

Pana Kam ińskiego poznałem dzięki pom ocy 

D ariusza G ałana z UTW , przy okazji 

realizacji film u "D ziadki-dziatkom . Pam iętnik 

z e S t a r e g o R a d z y n ia " . O k a z a ł 

s ię n ie o c e n io n ą s k a r b n ic ą w ie d z y 

i arcyciekaw ych wspom nień z Radzynia 

czasów przedw ojennych. Nasza w spółpraca 

i jej efekty należały do bardzo udanych, 

w ystarczyły dwa spotkania, aby poznać się 

i p o lu b ić . Pan M arian re p re z e n to w a ł 

- chciałoby się pow iedzieć -najlepszą klasę 

przedw ojennego w ychow ania. W idać to 

w je g o postawie, ubiorze, słychać we 

w spom nieniach. Ponadto był łącznikiem 

pom iędzy w ielkim światem (brat Stanisław), 

św iatem tragicznych w spom nień wojennych 

(brat Józef), a rzeczyw istością. Chyba 

dlatego odegrał tak w ażną rolę w tym co 

w spólnie robiliśmy. 

Jakub Jakubowski 

Wyrazy szczerego współczucia 

z powodu śmierci 

kpt. mgr Mariana Kamińskiego 

Żonie, Córkom oraz Synowi 

z rodzinami ''składają: 

Dariusz Gałan 

kierow nik 

Uniw ersytetu Trzeciego W ieku 

w Radzyniu Podlaskim 

oraz 

Jakub Jakubow ski 

Prezes 

Radzyńskiego S tow arzyszenia dla Kultury 

S T U K - P U K 

^ O T 1 (231)

50 LAT 

Z IMIENIEM BOHATERÓW 

S zkoła P odstaw ow a nr 1 w Radzyniu Podlaskim w styczniu, ja k co roku, obchodzi 

sw oje św ięto. W 2013 r. je s t ono szczególnie uroczyste, gdyż przypada w 50 -tą 

rocznicę nadania placów ce im ienia i 150 -tą rocznicę w ybuchu Pow stania 

S tyczniow ego. Z tej okazji odbędzie się odsłonięcie tablicy, ufundow anej przez 

społeczność szkolną i m ieszkańców m iasta, upam iętniającej postać w ieloletniego 

dyrektora szkoły S tanisław a Jarm uła. 

12 stycznia 1963 roku, z inicjatyw y Stanisława Jarm uła, „Jedynka” otrzym ała 

ponadczasow e im ię B ohaterów Pow stania Styczniow ego. S połeczność szkolna od 

daw na pielęgnuje pam ięć o bohaterskich powstańcach. Za opiekę nad ich M ogiłą SP nr 1 

została uhonorow ana Złotym M edalem O piekuna M iejsc Pam ięci Narodowej przyznanym 

przez Radę O chrony Pam ięci W alk i M ęczeństwa. 

Uroczystości przygotow yw ane przez szkołę, honorow ym patronatem objął Burm istrz 

Radzynia Podlaskiego -W itold Kowalczyk, a patronatem m edialnym -Słow o Podlasia oraz 

GROT. _ . , 

Bożena Wojtas 

„Chcąc dobrze wychować dziecko, trzeba umieć obudzić jego dumę 

narodową, bo na tej ziemi się urodziło, na tej ziemi rozgrywają się 

jego losy. Ważne jest, aby sercem należało do tej ziemi”. /S. Jarmuł/ 

W styczniu bieżącego roku przypada 50-ta rocznica nadania imienia 

najstarszej placówce oświatowej w Radzyniu Podlaskim - Szkole 

Podstawowej nr 1, która aktualnie liczy sobie 195 lat. Imię Szkoły łączy 

się z ostatnim powstaniem narodowym - Powstaniem Styczniowym. 

Wybuchło ono w dniach 21 - 22 stycznia 1863 r. w wielu miejscach 

równocześnie w tym też 21 stycznia w Radzyniu Podlaskim, gdzie 

doszło do krwawej potyczki z wojskiem carskim, zakończonej klęską 

powstańców. Na pojmanych dokonano egzekucji na obrzeżach 

ówczesnego Radzynia i miejsce to miało być na zawsze wymazane 

z pamięci jego mieszkańców, o co szczególnie dbały carskie władze. 

Tak się jednak nie stało. W latach 30 - tych minionego wieku 

postawiono tam wysoki drewniany krzyż z tablicą o treści: „Świętej 

pamięci poległym za wolnoSć Bohaterom Powstania 1863 r. na miejscu 

stracenia i tu pochowanym: Pyrkosz Marcin lat 37, Motyczyński Karol 

lat 38, Drewnowski Stefan lat 27, Krasnostawski Rajmund lat 23 oraz 

daty23stycznia, 6 lutego 1863r.” 

Od tej pory uczniowie radzyńskiej Szkoły Podstawowej nr 1 (i nie tylko oni) 

spontanicznie odwiedzali to miejsce, a płonące znicze w styczniowych 

dniach i nocach wymownie mówiły „PAMIĘTAMY”. Od roku 1963 stałą 

opiekę nad mogiłą przejęła Szkoła Podstawowa nr 1 , a potem kontynuowali 

ją harcerze tej szkoły ze szczepu „Więź”. 

Społeczeństwo Radzynia nie tylko pamiętało o Mogile Powstańców, ale 

w szczególny sposób również o Szkole Podstawowej, nadal jedynej 

w mieście. Może dlatego, że Szkoła ta funcjonowała ponad 100 lat, tułając 

się w wynajętych kwaterach (Koszary, Kozirynek). Usiłowano ją 

zrusyfikować, zamknąć. Jej nauczycieli prześladowano, aresztowano i wielu 

zginęło w obozach koncentracyjnych lub zostało rozstrzelanych. Szkoła 

dwukrotnie prowadziła tajne nauczanie, ale nadal trwała. A kiedy wreszcie 

miała swoją siedzibę, cieszyła się nią niecałe 10 lat, bo została wygnana 

przez okupanta. Wróciła do siebie w 1944 r., zastając zdewastowaną sidzibę 

i natychmiast rozpoczęła działalność. Była to „nasza szkoła” - tak z czułością 

mówili o niej radzyniacy i w 1948 r. ufundowali jej sztandar. 

Szkole brakowało imienia, o czym się ciągle mówiło. 

Na początku lat 50 -tych kierownikiem szkoły został Stanisław Jarmuł. 

Przeprowadzono reorganizację placówki, łącząc dwie szkoły podstawowe 

w jedną. Odeszła Szkoła Handlowa zajmująca II piętro. Uczniów przybywało 

i konieczność rozbudowy była niezbędna. Podjął się tego zadania dr Jarmuł, 

powołując Społeczny Komitet Budowy Szkoły i dzięki Jego wysiłkom, 

niestrudzonym działaniom, zabiegom w trzy lata dobudowano budynek 

o kubaturze już istniejącego i salę gimnastyczną (lata 1957-60). 

Przyszedł rok 1960, a z nim pytanie otwarte: Jak uczcić 100 rocznicę 

Powstania Styczniowego, jak ożywić słowo „PAMIĘTAMY”. Wtedy dyrektor 

szkoły zaproponował, aby szkole nadać imię związane z Powstaniem 

Styczniowym. Propozycja ta znalazła powszechną akceptację. Dzięki 

zdecydowanej postawie dyrektora, nauczycieli, uczniów, rodziców 

propozycja stała się realna, a społeczeństwo Radzynia i tym razem wykazało 

swoją dojrzałość i zdecydowało o ufundowaniu tablicy pamiątkowej oraz 

umieszczeniu jej wSzkole nr 1. 

Na jednej z Rad Pedagogicznych padły słowa z ust dyrektora, które 

towarzyszyły nam w pracy przez wszystkie lata jako jeden z celów 

wychowawczych i myślę, że do dzisiaj są aktualne. Pozwolę sobie je 

przytoczyć: 

„Chcąc dobrze wychować dziecko, trzeba umieć obudzić jego dumę 

narodową, bo na tej ziemi się urodziło, na tej ziemi rozgrywają się jego losy. 

Ważne jest, aby sercem należało do tej ziemi”. 

Jaktę myśl -hasło realizowaliśmy? Kilka przykładów: 

- od roku szkolnego 1954/55 szkoła prowadziła tzw. łańcuch wycieczkowy, 

czyli coroczne tygodniowe wycieczki nad morze i w góry (Karpaty, Tary) 

modyfikując wycieczkowe szlaki, oraz trzydniowe wycieczki w Góry 

Świętokrzyskie, co zaowocowało I miejscem w konkursie „X wieków Polski” 

wśród lubelskich szkół, 

- od roku 1960 Szkoła brała udział w konkursach przedmiotowych. 

- 1961 r. tygodnik „Rodzina i Szkoła” skierował do nas list otwarty ze 

słowami: „Uważamy, że Szkoła Wasza jako jedna z nielicznych szkół w kraju 

dobrze zrozumiała problem pedagogizacji rodziców, który jest prowadzony 

w sposób planowy i systematyczny”, 

- szczególny akcent położyliśmy na przekazywanie wiedzy historycznej 

uczniom o naszym mieście Radzyniu i jego okolicach od klasy I - po klasę VII 

poprzez różne formy, w czym nauczyciele wykazali się dużą pomysłowością. 

Dużą wagę przywiązaliśmy do działalności harcerskiej. Pierwsze drużyny 

powstały w roku szkolnym 1959/60 -było ich 3, a w roku 1969 mieliśmy już 

szczep harcerski „Więź”, który otrzymał imię Romualda Traugutta i sztandar. 

Nie sposób wymienić wszystkich poczynań Szkoły, które były realizowane 

wcodziennym trudzie i różnych warunkach, to osobna karta historii szkoły. 

Nadszedł rok 1963, ważny nie tylko dla naszej szkoły, ale dla całego narodu, 

bo upamiętniający bohaterów ostatniego jego zrywu do wolności 

i niepodległości - różnie oceniany przez historyków podobnie jak Powstanie 

Warszawskie, ale jakże istotny wswej wymowie. 

W Radzyniu odżyło słowo „PAMIĘTAMY”. W naszej Szkole, bo tak o niej 

zawsze będą mówić nauczyciele emeryci i jej byli uczniowie, 21 stycznia 

1963r. odsłonięto tablicę pamiątkową widoczną powyżej.Tablica 

umieszczona była na II piętrze w holu korytarzowym. W uroczystości brali 

udział uczniowie od klasy I do VII stojąc w strojach szkolnych na schodach w 

szpalerze od parteru aż do II piętra. A było ich wtedy 1188. Potem w nowo 

oddanej do użytku sali gimnastycznej inspektor powiatowy Zygmunt 

Paszkowski w otoczeniu zaproszonych gości, nauczycieli, uczniów 

i rodziców odczytał akt nadania szkole imienia: „Szkoła Podstawowa nr 1 

im. Bohaterów Powstania Styczniowego”. 

Uroczystość została uwieńczona patriotyczną częścią artystyczną, którą 

przygotowały: Maria Mróz i Janina Paszkowska. Pieśni patriotyczne śpiewał 

chór, kierowany przez Stanisława Sidorowicza. Dodać jeszcze chcę jedno 

wydarzenie z późniejszego okresu. W roku 1973 Szkoła otrzymała nowy 

sztandar, a na nim słowa: „Zwycięstwa Ojców utrwalamy nauką i pracą”. 

Słowa niezwykle wymowne i ciągle aktualne. Są klamrą spinającą 

przeszłość i teraźniejszość. 

To tylko część moich wspomnień związanych ze Szkołą Podstawową nr 1. 

Przepracowałam w niej moje wszystkie zawodowe lata. Stąd byłam nie 

tylko świadkiem, ale i współtwórcą całego systemu dydaktyczno- 

wychowawczego, wszystkich wydarzeń, a było ich bardzo wiele. Lata 

sukcesów szkoły dopiero się zaczęły, dając satysfakcję koleżankom 

i kolegom nauczycielom, oraz uczniom tej szkoły. 

Zakończę swoją wypowiedź słowami, jakie padły podczas rady 

pedagogicznej podsumowującej dorobek szkoły w 40-leciu: „Pod dachem 

naszej szkoły wyrastają ludzie, którzy powinni zajSć dalej niż my, żyć 

lepiej i szczęSliwiej. JeSli kiedyS w przyszłoSci wyjadą w dalekie strony, 

to możliwe, że nie będą pędzić za luksusem, tylko pracą swoją dadzą 

przykład innym, będą wiedzieć i czuć, gdzie jest ich miejsce na ziemi, 

dokąd mogą wrócić z bogactwem wrażeń i doSwiadczeń. Dla nas 

wówczas pozostanie satysfakcja z tego, że codzienną pracą 

wychowawczą przez wiele lat, szerzej otworzyliSmy uczniom serca 

i umysły dla Swiata i ludzi”.

HISTORIA SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 

NA TLE DZIEJÓW RADZYNIA PODLASKIEGO 

M ając na w zględzie w ycho w anie przyszłych pokoleń 

patrzym y na to przez pryzm at m inionych lat i tych, którzy 

historię tę pom óc tw orzyli. Przenosim y się w czasie 

i odbyw am y w ędrów kę do w spółczesności. Po drodze 

m ijam y w ażn e w yd arzen ia historyczne. P rzeczytajm y 

o szkole, do której w ielu z nas uczęszczało. 

Najstarsza w zm ianka dotycząca terenów naszego miasta, 

pochodzi z 1415 roku. Prawa m iejskie Radzyń otrzym ał w 1468 

roku. Przez ponad trzysta lat nie było tutaj żadnej, stałej szkoły. 

Praw dopodobnie istniała szkoła parafialna przy kościele p.w. 

Zwiastow ania Najświętszej M aryi Panny. Pojaw iały się też próby 

tw orzenia szkółki ludowej np. w okresie reform acji. Po „potopie 

szw edzkim ” nasze, królewskie m iasto, ledwo w egetowało. 

Historia naszej szkoły nie je s t aż tak odległa ja k dzieje miasta, 

ale bogata w wydarzenia. K ontynuujem y to, co przekazały nam, 

ja ko testam ent, pokolenia naszych przodków. O dnosim y się do 

ich działań, myśli, a niejednokrotnie czynów. 

O ficjalnie swój początek "Jedynka" ma dokładnie 195 lat temu. 

To w łaśnie w 1817 roku 28 lipca Kom isja W ojewództwa 

Podlaskiego w ydała zarządzenie o utworzeniu w Radzyniu 

jednoklasow ej szkoły początkow ej. W łaścicielka dóbr Radzyń - 

księżna A nna S apieżyna - zobow iązała się do zapew nienia dla 

niej pom ieszczenia w e w schodnim skrzydle pałacu i 

m ieszkania dla pedagoga, którego rów nież opłacała. W szystkie 

te in fo rm a cje zap is a n e z o s ta ły w o d p o w ie d n im akcie 

notarialnym . W 1818 roku szkoła zaczęła funkcjonow ać. 

Za udział w powstaniu listopadow ym w ładze carskie chciały 

uka rać ów czesn ą w ła ś c ic ie lk ę m iasta A nnę S apieżynę 

J a b ło n o w s k ą k o n fis k a tą m a ją tk u na rz e c z ro s y js k ic h 

dorobkiew iczów . Szkoła bez odpow iedniego pom ieszczenia 

m ogła ulec likwidacji. Jednak Jabłonow ska sprzedała swój 

m ajątek Korwin - Szlubowskim , którzy nadal finansowali 

placówkę. Po upadku pow stania listopadow ego w Królestwie 

zaszły zm iany gospodarczo - polityczne. Zgodnie z odezw ą cara 

M ikołaja "Polacy tw orzą naród z Im perium C arskim " podjęto 

walkę z kulturą polską. Do szkół w prow adzono obow iązkow ą 

naukę historii Rosji, a rosyjski stał się językiem urzędowym . Na 

szczeblu początkow ym , szkolnictw o dłużej zachow ało swój 

polski charakter. W tym czasie szkoła w Radzyniu je s t jeszcze 

polska, a w m ieście toczy się spokojne życie niewielkiego 

rolniczo-handlow ego ośrodka, bardzo w olno rozw ijającego się. 

Jednak to niedługo m iało się zm ienić. 

W nocy z 22 na 23 stycznia 1863 r. w Królestwie Polskim 

w ybuchło powstanie. Z alążków organizacji pow stańczej na 

naszych ziem iach należy się doszukiw ać ju ż w 1860 roku. 

W tedy to utworzono fundusz na rzecz powstania. 

Rząd Narodow y w zyw ał Naród Polski, Litwy i Rusi na "bój 

śm iertelny z najezdniczym i nikczem nym rządem .” Największy 

ruch pow stańczy był w tym czasie na Podlasiu oraz w rejonie 

Radom ia i Kielc, a Radzyń stał się poważnym je go ośrodkiem . 

Jednym z dow ódców Pow stania Styczniow ego w obw odzie 

Radzynia Podlaskiego -B ro n is ła w D e skur, p o w ta rz a ł, że "siła 

i pom yślny w ynik w alki z w rogiem spoczyw a w m asach ludu 

polskiego." O pracow ał plan działania uw zględniający fakt, że na 

terenie powiatu radzyńskiego stacjonow ały poważne rosyjskie 

siły wojskow e. O ddziałam i atakującym i M iędzyrzec dow odził 

K a ro l K ry s iń s k i (absolw ent radzyńskiej szkoły podstawowej). 

W sam ym Radzyniu m ieszczan do w alki przygotow yw ał M arcin 

P yrkosz. Punkt zborny dla oddziałów m ających atakow ać 

Radzyń w yznaczono na skrzyżow aniu traktu: W ohyń- P arczew - 

Radzyń. Tutaj m iały przybyć późnym w ieczorem , 22 stycznia, 

grupy pow stańców i ruszyć do ataku na Radzyń. P ow stańcy byli 

bardzo źle uzbrojeni - "poszli nasi w bój bez broni." Deskur 

podzielił zebranych na trzy grupy. Jedną dow odził on sam 

i czuw ał nad całością. Drugą i trzecią dow odzili Pyrkosz oraz 

Jasieński. Pow stańcy w początkow ym okresie odnieśli znaczne 

sukcesy m ilitarne zdobyw ając m. in. broń. Nie obyło się jednak 

bez strat. W początkow ych w alkach zginął Pyrkosz. W miarę 

rozwoju potyczek pow stańczych Rosjanie w zm acniali swoje siły. 

W ielu dow ódców i pow stańców zginęło, inni zostali aresztowani 

i straceni lub w yw iezieni na Sybir. Nasiliły się represje. Można 

s tw ie rd z ić , że u d z ia ł m ie s z k a ń c ó w R a d zyn ia i o k o lic 

w Powstaniu Styczniow ym był znaczący w skali kraju. 

Po upadku powstania styczniow ego, zgodnie z założeniem 

w ładz Królestwa, m iano dokonać całkow itej rusyfikacji ludności 

zam ieszkałej na okupow anym terenie. Z m ieniano nazwy 

m iejscow ości, a stanow iska w adm inistracji i policji zajm ow ali 

Rosjanie. 

Budowa nowej szkoły. Jedna z klas. ^ O T 1 (231)B

R u s y fik a c ja o ś w ia ty p ro w a d z o n a b y ła je d n o c z e ś n ie 

z prześladow aniam i religijnym i. W alka o polską szkołę to jeden 

z przejaw ów patriotycznej postaw y społeczeństwa. Placówki 

ośw ia to w e d z ia ła ły na p o dstaw ie p rz e p is ó w praw nych 

w ydanych w Rosji w 1864 roku. P rzew idyw ały one, że każda 

narodow ość zam ieszkująca Rosję ma prawo do własnej, 

narodowej szkoły. Jednak w ładze carskie w 1870 roku zam knęły 

polską i utw orzyły szkołę rosyjsko - unicką. Językiem 

w ykładow ym stał się w tedy rosyjski. J a k u b Ś w ią tk o w s k i jako 

nauczyciel - Polak został usunięty. M im o w szystko ję zyk polski 

z a c h o w a ł się, w b re w n a c is k o w i w ła d z ro s y js k ic h , aż 

do roku 1882 dzięki dw óm m iejscow ym nauczycielom - 

H o ro s z e w ic z o w i i Pance. W roku 1882 przeprow adzona 

została kolejna reform a - zam iana na m ęską szkołę. Równolegle 

powstała szkoła żeńska. Naczelnik Siedleckiej Szkolnej Dyrekcji 

w ydał zarządzenie zakazujące z dniem 20 grudnia 1870 roku 

nauczania języka polskiego w tutejszej szkole. W krótce na 

terenie Radzynia rozw inęła się sieć punktów tajnego nauczania 

języka polskiego, historii ojczystej oraz tajnych bibliotek. Nie 

m ożna obecnie ustalić liczby nauczycieli, którzy prowadzili w ten 

sposób zajęcia. W iadom o jednak, że tajnym nauczaniem 

w Radzyniu zajm ow ały się m. in. siostry M aria i L u c y n a 

S ie c iń s k ie oraz córka w eterynarza L u c y n a H ild e b ra n d . 

Przypom nieć warto, że zaborcy stosow ali niezwykle surowe 

kary w obec w alczących z rusyfikacją. Jeśli ju ż dzieci posyłano 

do rosyjskiej szkoły to tylko po to, by opanow ały podstaw y 

czytania i pisania języka rosyjskiego, będącego w tedy językiem 

urzędowym . W związku z tym nikt nie troszczył się o efekty 

kształcenia. W latach 1893 - 1904 do szkoły m ęskiej 

uczęszczało 1520 chłopców, a ukończyło ją zaledw ie 264 

uczniów, czyli 17,4 %. Tajne kom plety oraz szkoła rosyjska 

utrzym yw ały się w Radzyniu do pierwszej w ojny światowej. 

W kolportow anej wśród chłopów odezw ie w zyw ano do bojkotu 

szkół rosyjskich - rządow ych i cerkiew nych. W całym powiecie 

radykalnie zm niejszyła się liczba uczęszczających do nich 

dzieci. W R adzyniu, w 1902 roku, z rosyjskiej edukacji korzystało 

150 uczniów, zaś w 1905 tylko 77. 

W grudniu 1905 roku otw arta została polska szkoła, która 

cieszyła się dużą popularnością. B ardzo szybko je dn ak 

zam knięto ją, a na organizatorów nałożono w ysokie kary 

pieniężn e. Po rew olu cji, szkoln ic tw o z y s k a ło opie kuna 

w funkcjonującej jaw nie Polskiej M acierzy Szkolnej. M im o 

utrudnień ze strony adm inistracji i policji rosyjskiej m ogła ona 

prow adzić działalność. Pod opieką M acierzy powstała i rozwijała 

G łO T 1 (231) C 

Rok 1931. Budowa nowej szkoły podstawowej 

się radzyńska biblioteka, którą później prze ją ł oddział 

Towarzystwa K ultury Polskiej. W niosek o utworzenie polskiej 

szkoły zosta łje dna k odrzucony przez władze. 

W 1915 roku córka w łaściciela Syndykatu R olniczego - Halina 

Rudnicka założyła szkołę średnią - gim nazjum . Po odzyskaniu 

niepodległości i 123 latach niewoli szkolnictw o polskie doczekało 

się nowych w arunków do rozwoju. 

W 1918 roku powstała w m ieście polska, siedm ioklasow a szkoła 

powszechna. W dalszym ciągu nie posiadała je d n a k własnego 

budynku, w ięc zajęcia odbyw ały się ja k dawniej, w salach 

pałacowych i w ynajm ow anych pom ieszczeniach na terenie 

m iasta. 

Radykalne pogorszenie się sytuacji m aterialnej Korw in - 

Szlubow skich zm usiło ich w 1920 do przekazania pałacu 

w ła d z o m II R z e c z p o s p o lite j. Nie z a p o m n ia n o je d n a k 

0 interesach m ieszczącej się tam szkoły. Zagw arantow ano jej 

1 nauczycielow i m iejsce w pałacu, a nowych w łaścicieli 

zobow iązano do dalszego prow adzenia placówki. 

Narastały trudności różnego stopnia w związku z w prow 

adzeniem pow szechnego obow iązku szkolnego i dużej ilości 

dzieci. 

W latach 1923 - 1926 funkcję kierow nika szkoły pełniła M aria 

B ła s zczako w a . Od 1926 roku kierow nictw o obejm uje Jan 

B ła szczak. Skład grona nauczycielskiego w latach 1927 - 1934 

to 11 pedagogów na 957 uczniów. Zaznaczyć należy, że 

w szkole były duże braki natury pedagogiczno-w ychow aw czej. 

Ś w iadczy o tym w ysoka liczba nieprom ow anych. W latach 1929 

- 1932, prom ocji nie otrzym ało 20% uczniów. M ając na uwadze 

dobro dzieci, kierow nik szkoły Jan B ła s z c z a k robił wszystko, by 

polepszyć warunki. Zrodziła się m yśl budow y własnego 

gm achu. Usytuow any został on w m iejscu, w którym znajduje się 

do dnia dzisiejszego. Był budynkiem dw upiętrow ym , o połowę 

m niejszym niż obecnie. Jego budowę ukończono w 1935 roku 

i zgodnie z decyzją w ładz ośw iatowych, po podziale placówki, 

zaczęły w nim funkcjonow ać dw ie szkoły podstaw owe. 

Kierownikam i byli: S ta n is ła w W y ro z u m s k i i S te fa n Plank. 

S zkoły system atycznie podnosiły poziom nauczania, zdobyw ały 

pom oce nauko w e o ra z p o z y s k iw a ły w ykw a lifik o w a n y c h 

nauczycieli. Z każdym rokiem szybko w zra sta ła liczba 

uczęszczających do nich dzieci. 

Rozwój szkoły zostaje przerw any w ybuchem II w ojny światowej. 

Niem cy za sprawę priorytetow ą uznały w yniszczenie narodu 

polskiego. Cel ten był realizow any od pierwszych dni wojny. 

Z aczęto od ludzi nauki i kultury. W szkołach w prow adzono

ograniczenia w program ie nauczania historii i geografii. Dwie 

szkoły podstaw ow e w Radzyniu scalono w jedną. Zatrudniono 

12 nauczycie li, a kie ro w n ic tw o p o w ie rzono S te fa n o w i 

P la n k o w i. Podczas działań w ojennych budynek szkolny 

przekazano na cele w ojskow e, a sale lekcyjne przeniesiono do 

pryw atnych dom ów. Biblioteka i pom oce naukow e zostały 

przejęte przez Niemców. Brakowało tablic, a dzieci pisały glinką. 

O kupant w ydał zarządzenie, aby podręczniki do historii, 

geografii, literatury, pod groźbą śm ierci, złożono w w yznaczonych 

punktach. Następnie, na głównych ulicach miasta, 

dem onstracyjnie je palono. 

Na przełom ie 1941/1942 roku oraz w pierwszej połowie 1942 

roku, w związku z epidem ią tyfusu plam istego a później odry, na 

polecenie w ładz, zaw ieszono naukę. Podobnie ja k w cześniej, 

polityka okupanta zm usiła szkolnictw o do zejścia w podziem ie. 

W raz z rozw ojem polskiego ruchu oporu, zaczęło funkcjonow ać 

tajne nauczanie. W latach 1939 -1 9 4 5 w powiecie radzyńskim z 

zakonspirow anej edukacji korzystało 410 uczniów. G łównym i 

ośrodkam i był Radzyń i M iędzyrzec. Od m om entu powstania 

TON m ożna m ów ić o ujęciu tajnego nauczania w ramy 

organizacyjne. R adzyńscy nauczyciele organizow ali tajne 

komplety. Przem ycali na zajęcia m apki, podręczniki historii, 

dzieła literackie. Twórcam i tajnego nauczania w naszym m ieście 

byli m. in.: J. S zw ed, S. T okarski, P. P u ce k i inni. W śród 

prow adzących zajęcia w ym ienić m ożna: B. C ie s ie ls k ą , 

Z. C z a p iń s k ie g o , G. Z y c h o w ic z o w ą , M. P rejzner, J. G olec. 

W brew zakazom i represjom realizowali program polskiej szkoły. 

Kilku nauczycieli aresztow ano podczas lekcji, innych na skutek 

doniesień. S zeregi ich zostały pom niejszone. Z niem ieckich rąk 

zginęło na m iejscu lub w obozach koncentracyjnych 45 

nauczycieli. Byli to m. in.: F e lik s O rlu k , A p o lo n ia S iu d a j, 

M ic h a ł L is o w s k i, W ła d y s ła w Ż ela zko, M arian K a szycki, 

W ik to r K n a p ik . Pam ięć ich została uczczona w m urow aniem 

pam iątkow ej tablicy w 1969 roku. 

Radzyń został w yzw olony 23 lipca 1944 roku. W naszym 

pow iecie 1 w rześnia 1944 roku pracę rozpoczęło 237 

nauczycieli. Rok szkolny 1944/1945 skoncentrow ał uwagę 

społeczeństw a m iasta na sprawach oświaty. Po uprzątnięciu 

Radzynia, m ieszkańcy m iasta i nauczyciele zabrali się za 

naprawę gm achu i porządkow anie otoczenia szkoły, która ju ż od 

pierwszych dni w olności przystąpiła do pracy we w łasnym 

budynku. 

M ik o ła j A n d rz e je w s k i tak w spom ina tam te, dla nas odległe już 

czasy: "Pracę w R adzyniu rozpocząłem 1 września 1945 roku. 

Szkoła podstaw ow a zajm ow ała p a rte r i pierw sze piętro. Na 

p a rte rze m ie ściło się także prze dszkole. D rugie piętro 

zajm ow ała szkoła handlow a. W arun ki p ra cy w szkole b yły 

bardzo ciężkie. B rakow ało sprzętu szkolnego i po m ocy 

n a u k o w y c h . Ł a w k i b y ły p rz e s ta rz a łe -c z te ro o s o b o w e . 

B rakow ało po m ocy naukow ych do fizyki i chem ii, bardzo mało 

Budynek szkoły przed... i w trakcie rozbudowy 

było m ap. B iblioteka szkolna nie posiadała lektur. Stopniowo 

u z u p e łn ia n o te b r a k i w z a le ż n o ś c i o d fu n d u s z ó w 

przekazyw anych szkole przez burm istrza. D oprow adzono do 

użyte czności boisko szkolne. O grodzono je , obsadzono 

żyw opłotem i drzewkam i. R ozebrano ruiny cerkiew ki." 

Funkcję kierow ników szkoły, w latach 1944 -1951, pełnili: 

S. Panek, O p ra w ska, Z. P a s z k o w s k i, M. A n d rz e je w s k i. 

Nauczyciele przystąpili do organizow ania szkolnictw a. Pracy 

było bardzo dużo. N ajlepiej o p iszą to słow a je d n e g o 

z pierwszych powojennych kierow ników placówki - Z y g m u n ta 

P a s z k o w s k ie g o : "Do szkoły uczęszczało około 500 uczniów, 

którzy uczyli się w ośm iu izbach lekcyjnych. I i II piętro 

zajm ow ała szkoła handlow a, p a rte r b y ł zniszczony, tylko je d n o 

pom ieszczenie nadaw ało się do użytku. Tynki zew nętrzne 

poodbijane, ze śladam i kul, piece kaflow e rozw alone, bra k szyb 

w oknach, b ra k um eblowania. Uczniow ie siedzieli p rz y długich 

prow izorycznych stołach, których blaty osadzone były na 

krzyżakach, ła w ki zbite z prostych desek". 

W bu dyn ku s z koły p o d sta w o w e j 1 m arca 1946 roku 

z o rg a n iz o w a n o p rz e d s z k o le . B yło w nim 45 d z ie c i, 

a w ychow aw czynią została A n n a S ła w iń s k a . 

20 maja 1948 roku odbyło się uroczyste przekazanie szkolnego 

sz ta n d a ru , k tó ry z o s ta ł u fu n d o w a n y p rze z m ie jscow e 

społeczeństwo. 

Nadal końcowe klasyfikacje nie przynosiły zadow alających 

wyników. Przykładem m oże być rok szkolny 1945/46, w którym 

prom ocji nie otrzym ało 22% uczniów. Jednak kolejne lata 

przyniosły stopniow ą poprawę. W roku szkolnym 1951/52 

k ie ro w n ik ie m s z k o ły z o s ta ł S ta n is ła w J a rm u ł. G rono 

nauczycielskie liczyło 15 osób, uczniów było ponad 600 i liczba 

ta ciągle w zrastała. Nauka odbyw ała się na trzy zm iany od 8.00 

do 17.00. N ie b yło s z a tn i, s a li g im n a s ty c z n e j o ra z 

o d p o w ie d n ie g o s p rz ę tu . R o z b u d o w a w y d a w a ła s ię 

nieunikniona. S tary budynek nie m iał odpow iedniej liczby sal 

lekcyjnych i odpow iednich w arunków do nauki. Po wielu 

dyskusjach, w roku szkolnym 1956/57, zapadła decyzja 

0 utworzeniu S połecznego K om itetu Budowy Szkoły. Od tego 

m om entu rozpoczęto zbiórkę pieniędzy na rozbudow ę placówki. 

Jednocześnie postanowiono, że w pierwszym okresie prace 

będą m iały charakter czynu społecznego. Dzieje się to w latach 

1956 - 1967. Pod koniec lat pięćdziesiątych dobudowano 

budynek o kubaturze istniejącego ju ż gm achu. D okonano też 

rem ontów w starej części. Założono centralne ogrzew anie 

1 zrobiono kanalizację. W 1961 roku oddano do użytku salę 

gim nastyczną, a we w rześniu 1963 roku w szkolnym pawilonie 

przyrodniczym odbyła się pierwsza lekcja. 12 stycznia tego 

sa m e g o roku w s e tn ą ro c z n ic ę w y b u c h u P o w s ta n ia 

S tyczniow ego, odsłonięto pam iątkow ą tablicę, zaś szkole 

nadano im ię B ohaterów Pow stania Styczniowego.

Żołnierze Jednostki Wojskowej z Marynina 

kopią fundamenty pod salę gimnastyczną 

W 1965 roku nastąpił podział S zkoły Podstawowej na: nr 1 i nr 2. 

Ta druga otrzym ała nowy budynek przy ulicy Sitkowskiego. 

W tym sam ym roku rozpoczęto prace przy budowie boiska, na 

które pierw si uczniow ie w yszli w czerw cu 1967 roku. 

W rezultacie do dyspozycji zostały oddane dw a asfaltow e boiska 

do siatków ki, jedno do gry w koszyków kę i do piłki ręcznej. 

Pow stała zielona sala gim nastyczna, ogródekjordanow ski, dwie 

skocznie, bieżnia i zam ontow ano um yw alki na zewnątrz. 

Posadzono w iele drzew, krzew ów i kwiatów. Jako uzupełnienie 

pracow ni biologicznej utw orzono alpinarium i inspekty. W tedy 

też naszej placów ce przyznano odznakę 1000 - lecia Państwa 

Polskiego. N atom iast rok później Szczep Harcerski „W ięź” 

nazw any został im ieniem Rom ualda Traugutta. 

Nowy sztandar szkolny ufundow any został w 1973 roku przez 

rodziców i w ładze m iasta. W 1984 r. nadbudow ano piętro nad 

pracow nią biologiczną, w którym znalazły m iejsce: świetlica, 

pracow nia biologiczna, biblioteka i pokój hodowlany. Dwa lata 

później dobudow ano, m iędzy stojącym i oddzielnie: pawilonem a 

głów nym budynkiem , parterow y łącznik z pom ieszczeniem na 

szatnię i poczekalnię. U m ożliw ił on łatw e przejście z gm achu do 

pawilonu, bez zm iany obuw ia i w ierzchnich okryć. W szelkie 

Budowa przyszkolnego pawilonu przyrodniczego. 

W czynie społecznym pracują nauczyciele i uczniowie 

ze starszych klas. 

prace budow lane nie zakłóciły norm alnych zajęć dydaktycznych. 

W 1987 nasza placówka znalazła się w Klubie Przodujących 

Szkół. W yróżnieniem dla niej było też uczestnictw o w Lubelskim 

E k s p e ry m e n c ie P e d a g o g ic z n y m . U h o n o ro w a n a z o sta ła 

rów nież M edalem KEN. 

D o dnia dzisiejszego szkoła znana je s t z różnych inicjatyw 

edukacyjnych. Bierze udział w licznych projektach, np. tych 

fin a n s o w a n y c h p rze z U nię E uro pejską. B ud yne k w raz 

z przylegającym terenem je s t sukcesyw nie m odernizow any 

i unow ocześniany. Pow stały now oczesne boiska ze sztuczną 

naw ierzchnią oraz plac zabaw dla najm łodszych. Kadra 

placówki dba o podnoszenie kwalifikacji, a uczniowie odnoszą 

liczne sukcesy w konkursach przedm iotowych i zaw odach 

sportowych. 

Rok 2013 niesie ze sobą uroczyste obchody okrągłej, 

pięćdziesiątej rocznicy nadania szkole im ienia Bohaterów 

Powstania Styczniow ego z w m urow aniem tablicy poświęconej 

pam ięci w ieloletniego kierow nika, dyrektora i w ybitnego 

pedagoga -doktora Stanisława Jarm uła. 

Iwona Wlizło 

Od roku 1964 chór szkolny prowadziła Janina Świder. W jego skład weszło 102 uczniów ze starszych klas. 

Na zdjęciu poniżej Janina Świder w otoczeniu swoich podopiecznych w roku szkolnym 1980/81.

Prace nagrodzone 

w konkursach 

plastycznych 

arta Kowalik klasa Ia - II m iejsce 

Konkurs klas I - II 

„Moja szkoła i ja ” 

o 

s s e & u 

f f l ffl f f i 

f f l 

klasa Ib - I m iejsce 

klasa Ic - III m iejsce

Konkurs klas 

III - IV

-j 

Konkurs klas 

V - VI

W ram ach przygotow ań do ju b ile u szu 

z okazji 50 -te j rocznicy nadania szkole 

im ie n ia i 150 - t e j ro c z n ic y w yb uch u 

P o w s ta n ia S ty c z n io w e g o , w S z k o le 

Podstawowej nr 1 zorganizow ano sześć 

kon kursó w . B yły one a d re s o w a n e do 

uczniów z klas I - III i IV - VI. 

Ich uczestnicy m usieli w ykazać się nie tylko 

um iejętnościam i plastycznym i, ale też dużą 

w ie d z ą o h is to rii s z k o ły i P ow sta niu 

Styczniow ym na naszym terenie. 

Laureaci 

konkursów szkolnych 

„Dzieje Powstania Styczniowego i Szkoły 

Podstawowej nr 1 w Radzyniu Podlaskim” 

dla klas II - III 

m iejsce I - Adrian Jabłoński kl. II b, Bartosz 

Trykacz kl. III a 

m iejsce II - Filip Skwara kl. II c 

m iejsce III - M ichał Niewęgłowski kl. III a 

Konkurs plastyczny „Moja szkoła i ja ” 

Klasy I 

m iejsce I - Julia Boreta kl. I b 

m iejsce II - M arta Kowalik kl. I a 

m iejsce III - Kamila Tchorzewska kl. I c 

klasy II 

m iejsce I - Zuzanna Rozwadowska kl. II b 

m iejsce II - Jakub Król kl. II b 

m iejsce III - Anna Adam ska kl. II a 

klasy III 

m iejsce I - Bartosz Trykacz kl. III a 

m iejsce II - Am elia Bodzek kl. III a 

m iejsce III - M ichał Niewegłowski kl. III a 

Szkolny konkurs literacki „Mój dom, szkoła 

i ojczyzna” dla klas II - III 

m iejsce I - Olga Szerszonowicz kl. III b 

m iejsce II - Monika Pawlina kl. II c 

m iejsce III - Anna Adam ska kl. II a 

„Dzieje Powstania Styczniowego i Szkoły 

Podstawowej nr 1 w Radzyniu Podlaskim” 

dla klas IV - VI 

m iejsce I - Klaudia M ikitiuk kl. VI a 

m iejsce II - Monika Koncerewicz kl. VI c 

m iejsce III - M arta Duk kl. VI b 

Konkurs plastyczny „Co opowiedziały ci 

duchy przeszłości naszej szkoły?” „Co nocą 

dzieje się w szkole?” 

klasy IV 

m iejsce I - Kacper Broś kl. IV a 

m iejsce II - Klaudia Karaś kl. IV a 

m iejsce III - Kamil Koczkodaj kl. IV a 

klasy V 

m iejsce I - Damian Ładny kl. V b 

m iejsce II - Maciej Wajszczuk kl. V b 

m iejsce III - Kornelia Szkurłat kl. V a 

klasy VI 

m iejsce I - Agnieszka M aciejewska kl. VI c 

m iejsce II - Cholewa Natalia kl. VI b 

m iejsce III - W iktoria Nieznajek kl. VI c 

Konkurs literacki „Legenda o szkole” (Jak 

sobie wyobrażam początki mojej szkoły?) 

m iejsce I - M ichał M ichalak kl. Vi a 

m iejsce II - Maciej Pajdosz kl. V c 

m iejsce III - Aleksandra Matwiej kl. V c 

ZWYCIĘZCY KONKURSU 

MÓJ DOM, SZKOŁA, OJCZYZNA. 

Olga Szerszonowicz klasa III b - 1 MIEJSCE 

Mieszkam w Ustrzeszy blisko Radzynia Podlaskiego. To spokojna i mała miejscowość. 

Moja rodzina składa się z 5 osób. Mama ciężko pracuje, ale zawsze ma dla mnie czas. 

Rozmawiamy, chodzimy na zakupy, oglądamy filmy, czytamy książki, odrabiamy lekcje. 

Tata uczy wychowania fizycznego w gimnazjum, w domu jest złotą rączką wszystko 

reperuje, naprawia np.: rower, samochód, gra ze mną w piłkę, gry planszowe, chodzimy 

razem na spacery, na basen i jeździmy na przejażdżki rowerowe. Mam dwie siostry: 

Martyna jest wrażliwa i koleżeńska, a Klara ma aż 11 lat i lubi sport. Mam teżpsaAziego 

-to wielki łakomczuch. 

Rodzice codziennie zawożą mnie do szkoły. A w szkole wszystko mi się podoba: moje 

koleżanki i wychowawczyni, która jest miła i zabawna. Panie kucharki, które gotują 

pyszne obiadki. Świetlica, gdzie panie organizują fajne konkursy. Pan woźny, który 

sprząta boisko. Najbardziej lubię plastykę i zajęcia komputerowe. W przyszłości 

chciałabym zostać nauczycielką plastyki. W szkole uczymy się teraz o Polsce, 

0 Powstaniu Styczniowym, bo nasza szkoła nosi imię Bohaterów Powstania 

Styczniowego. 

Mieszkam w Polsce, jestem dumna z mojej ojczyzny. Polska to średni i piękny kraj. 

Teraz naszą stolicąjest Warszawa, a przedtem był Kraków i Gniezno. Najdłuższą rzeką 

jest Wisła. Rzeczpospolita Polska to pełna nazwa naszego kraju. W Polsce są duże i 

piękne miasta. Ja mieszkam w województwie lubelskim. Lubię poznawać mój kraj. Na 

wakacje przeważnie wyjeżdżamy całą rodziną nad Morze Bałtyckie. Nie tylko opalamy 

się i spacerujemy, ale też zwiedzamy miasta. Byłam już w Gdańsku, Koszalinie, 

Darłowie, Łebie, Władysławowie, Krynicy Morskiej, Stegnie, Dębkach i Dąbkach. Co 

roku jeździmy też z rodzicami do Warszawy. Razem z ciocią i wujkiem zwiedzamy 

stolicę. Widziałam Stare Miasto, Łazienki, pomnik Fryderyka Chopina, byłam w Pałacu 

Kultury i Nauki, widziałam Bibliotekę Narodową- na jej dachu są piękne ogrody. 

Widziałam defiladę wojskową z okazji Święta Konstytucji 3 Maja. Planuję, razem 

z rodzicami i siostrami, zwiedzać inne miasta i zabytki Polski. 

Bardzo lubię mój dom, szkołę, ojczyznę i miejscowość, w której mieszkam. 

Monika Pawlina klasa II c-II MIEJSCE 

Mój pradziadzio czasem wspomina, jakie miał trudne dzieciństwo. Gdy miał osiem lat 

zmarła mu mama, wtedy miał macochę, która bardzo źle go traktowała. Musiał opuścić 

dom rodzinny ze swoim starszym bratem. Mieszkali przez kilka lat u wujka w stodole. 

Tylko w zimie mogli spać w domu. Potem wybuchła wojna, w której walczył mój 

pradziadzio. Gdy miał 18 lat był w więzieniu na Majdanku i przeżył. Piechotą wraca) 

z Lublina przez Czemierniki i tam się zatrzymał na nocleg. Wrócił do domu i wówczas 

dowiedział się, że tydzień wcześniej Niemcy zastrzelili mu tatę. Kiedy słyszę tę 

opowieść to jest mi bardzo smutno, że takie złe rzeczy się wydarzyły. Jestem 

szczęśliwa, że mam rodziców, którzy mnie kochają i dom rodzinny, w którym jestem 

bezpieczna. Trzeba kochać swoich rodziców i szanować rodzinę. 

Wtedy mój pradziadzio nie chodził do szkoły, nie mógł się nawet uczyć czytać i pisać. 

Ja teraz uczę się wszystkich przedmiotów. Myślę, że to jest brak szacunku, jak dzieci 

nie chcą się uczyć języka polskiego. Nasza szkoła jest ładna, a dzieci mają piękne 

kolorowe książki, różne, fajne przybory szkolne, a mój pradziadzio nie miał nawet 

zeszytu. Musimy szanować naszą szkołę i uczyć się pilnie, żeby być patriotami. 

Mój pradziadzio w czasie wojny walczyło wolność i o wolną Polskę. Chciał bezpiecznie 

żyć i założyć rodzinę, chciał mieć normalny dom i pracę. W czasie wojny umarło wielu 

ludzi i złożyli ofiarę, żeby nam dać życie. Teraz mamy Polskę wolną i możemy być 

patriotami. Trzeba kochać nasz kraj i dbać o niego. Pradziadzio wiele razy narażał 

swoje życie i wiem, że mogło się zdarzyć, że cała nasza rodzina by nie istniała. I mnie 

nie byłoby na świecie. Mój pradziadzio jest wielkim człowiekiem i za to go podziwiam 

1 szanuję. 

Wiem, że teraz też dzieje się dużo zła, ale doceniam to, że mam kochającą rodzinę, 

dom, fajną szkołę i wolną Polskę. Niech wszyscy cieszą się z tego, co mają. 

AnnaAdamska klasa II a - III MIEJSCE 

Dom, szkoła, ojczyzna są dla mnie bardzo pięknie brzmiącymi słowami. Ojczyzna- 

Polska jest najważniejszym miejscem na Ziemi, bo w niej żyję. To właśnie stąd 

pochodzą moi przodkowie. Moją małą ojczyzną jest Radzyń Podlaski. Tutaj urodziłam 

się i mieszkam od ośmiu lat. Najważniejszym miejscem w tym miasteczku jest 

oczywiście mój dom rodzinny. Dom, w którym stawiałam pierwsze kroki, gdzie uczyłam 

się mówić, odróżniać dobro od zła, gdzie wychowałam się i nadal wychowuję. Jest on 

wypełniony miłością, radością i szacunkiem. Tutaj jestem szczęśliwa i bezpieczna. 

W rodzinie z pokolenia na pokolenie przekazujemy różne zwyczaje i tradycje. Ważne 

miejsce w moim życiu zajmuje też szkoła. Uczę się w niej szacunku do symboli 

narodowych, do ludzi, tożsamości narodowej oraz postaw społecznych. Jest ona dla 

mnie drugim domem. W niej uczę się, nawiązuję przyjaźnie i spędzam miło czas 

z rówieśnikami oraz z panią wychowawczynią. Ojczyzna jest to i dom i szkoła.

Dr Stanisław Jarmuł 

-pedagog, wychowawca kilku 

pokoleń, społecznik, historyk, 

regionalista. Urodził się 1 listopada 

1927 roku we wsi Guzówka, powiat 

Krasnystaw, woj. lubelskie. Jako 

m łody chłopiec w końcowym 

okresie II wojny światowej był 

członkiem Batalionów Chłopskich, 

pseudonim Ogrodnik. Wykształcenie średnie pedagogiczne zdobył 

po wojnie w Liceum Pedagogicznym w Lublinie. W latach 1950 - 

1957 studiował zaocznie w warszawskiej Wyższej Szkole 

Pedagogicznej na Wydziale Filologiczno-Historycznym. Studia 

magisterskie ukończył na Wydziale Humanistycznym UMCS w 

Lublinie. Pracę doktorską, przygotowaną na seminarium prof. dr hab. 

Tadeusza Mencla, obronił w 1977 roku. 

Pracował jako nauczyciel w Szkole Podstawowej nr 2 w 

Parczewie, a następnie w Szkole Podstawowej w Przewłoce, gm. 

Milanów. W czerwcu 1951 roku został przeniesiony do Radzynia 

Podlaskiego, gdzie objął funkcję kierownika Szkoły Podstawowej. 

W tym czasie, w jednym budynku, funkcjonowały dwie szkoły. Ten 

podział nie utrzymał się długo i od roku 1952/1953 ponownie 

utworzono jedną szkołę podstawową, a jej kierownikiem został 

Stanisław Jarmuł. Funkcję kierownika, a następnie dyrektora Szkoły 

Podstawowej nr 1 pełnił przez czterdzieści lat, do roku 1991. W tym 

czasie włożył wiele wysiłku w organizację kolejnych etapów 

rozbudowy placówki oraz doskonalenie i unowocześnianie procesu 

dydaktyczno-wychowawczego. Szkoła Podstawowa nr1 była 

uczestnikiem Lubelskiego Eksperymentu Pedagogicznego. Była 

członkiem Klubu Przodujących Szkół. Dzięki staraniom dra 

Stanisława Jarmuła w 1963 roku otrzymała ponadczasowe imię 

Bohaterów Powstania Styczniowego. 

Dr Stanisław Jarmuł nie przerywał też swego doskonalenia 

zawodowego. Na mocy decyzji Głównej Komisji Kwalifikacyjnej 

uzyskał III stopień specjalizacji zawodowej w zakresie nauczania 

historii. Zorganizował wiele sesji naukowych, prowadził wykłady, 

prelekcje. Był wykładowcą nauk społecznych w Akademii 

Wychowania Fizycznego w Białej Podlaskiej. W latach 

siedemdziesiątych i osiemdziesiątych pełnił funkcję członka 

Prezydium Krajowej Rady Postępu Pedagogicznego. Przez wiele lat 

pełnił też funkcję przewodniczącego Wojewódzkiej Rady Postępu 

Pedagogicznego w Białej Podlaskiej. Był współpracownikiem i 

członkiem Rady Redakcyjnej dwumiesięcznika Ruch Pedagogiczny. 

Twórczo i aktywnie uczestniczył w pracy Wojewódzkiego Ośrodka 

Metodycznego. Przez wiele lat działał w Zarządzie ZNP, pełniąc 

różne funkcje. Był laureatem wielu nagród Kuratora i Ministra 

Edukacji Narodowej. Wśród licznych odznaczeń państwowych i 

resortowych otrzymał: Medal Komisji Edukacji Narodowej, Złotą 

Odznakę ZNP, Srebrny Krzyż Zasługi, Złoty Krzyż Zasługi, Krzyż 

Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, Krzyż Oficerski Orderu 

Odrodzenia Polski. 

Od lat był związany z Ruchem Ludowym. Za swą 

działalność został odznaczony Krzyżem Batalionów Chłopskich. 

Dr Stanisław Jarm uł podejm ował wiele działań 

społecznych na rzecz Radzynia Podlaskiego. Był radnym Miejskiej 

Rady Narodowej, członkiem jej Prezydium, przewodniczącym MRN 

przez dwie kadencje: 1982 - 1990. W 1968 r., z jego inicjatywy 

odbyły się uroczyste obchody 500-lecia uzyskania praw miejskich 

przez Radzyń Podlaski. Był Honorowym Prezesem Radzyńskiego 

Towarzystwa Regionalnego. 

Opublikował liczne opracowania poświęcone problemom 

historii regionalnej i pedagogicznej. Własne prace badawcze w 

zakresie polskiej zbrojnej konspiracji niepodległościowej, dziejów 

DYREKTOR 

ruchu ludowego, oświaty w XIX i XX wieku zamieszczał w 

regionalnych miesięcznikach i rocznikach oraz w rocznikach 

uniwersyteckich. W 2001 roku znalazł się w składzie kolegium 

redakcyjnego pierwszego tomu „Radzyńskiego Rocznika 

Humanistycznego”. Dorobek publicystyczny to także książki: 

1. Powiat radzyński w latach 1861-1914, Lublin 1961 

2. Kartki z dziejów Radzynia Podlaskiego, Lublin 1992 

3. Pałac Potockich w Radzyniu Podlaskim, Lublin 1993 

4. Kościół Świętej Trójcy w Radzyniu Podlaskim, Lublin 1995 

5. Szkice z dziejów Radzynia Podlaskiego i byłego powiatu 

radzyńskiego, Radzyń Podlaski 1995 

6. Radzyń Podlaski - 530 lat, Lublin 1999. 

7. Radzyński Obwód Związku Walki Zbrojnej i Armii Krajowej (1939 

- 1944), Biała Podlaska 2000. 

Jego książka zatytułowana Radzyński Obwód Związku 

Walki Zbrojnej i Armii Krajowej 1939-1944 została zamieszczona w 

bibliografii II wojny światowej opracowanej przez Niemiecki 

Instytut Historyczny, wydanej w 2003 r. Przygotowywał materiały 

dotyczące dziejów Batalionów Chłopskich, ale nie zdążył dokończyć 

tej pracy. 

Zmarł 26 marca 2005 roku. Spoczywa na cmentarzu 

komunalnym w Radzyniu Podlaskim. 

Teksty źródłowe: 

Sławecki Tadeusz 

Pożegnanie ś. p. dra Stanisława Jarmuła Grot nr 4/2005 

Kowalczyk Witold 


Tchórzewscy Krystyna i Tadeusz 


Rok 1956 -pierwsze lata 

pracy w SP nr1 

Bożena Wojtaś 

Rok 1991 -pożegnanie 

odchodzącego na emeryturę 

dyrektora SP nr1

NAUCZYCIEL, SZEF I PRZYJACIEL... 

To był mój nauczyciel, szef i przyjaciel. 

... przede wszystkim jednak był jednym z moich mistrzów - ludzi, 

których pragnie się naśladować i którym się nigdy nie dorówna. 

Osobiste wspomnienie postaci tak charyzmatycznej, jak dr 

Stanisław Jarmuł, napisane w sposób lapidarny, może mieć tylko jedną 

formę. Postanowiłem mianowicie przytoczyć kilka sytuacji, które -jak 

mniemam - bardzo celnie ilustrują wyjątkową kulturę, specyficzne 

poczucie humoru i format tego znakomitego pedagoga, wybitnego 

szefa i wspaniałego przyjaciela. Dla mnie miał on wiele cierpliwości, 

wyrozumiałości i życzliwości, a pod pozorami pewnego apodyktyzmu 

kryła się u mistrza nadzwyczajna wrażliwość i chęć niesienia pomocy. 

Jest nas - nauczycieli - wielu, którym przyszedł z pomocą w sprawach 

nie tylko zawodowych. 

Pamiętam swój pierwszy osobisty kontakt z panem 

dyrektorem. Był to dzień Jego imienin w roku 1965. Jako 

pierwszoklasista zostałem wyznaczony do delegacji wręczającej 

kwiaty i składającej życzenia. Popychani przez ukochaną 

wychowawczynię - panią Janinę Paszkowską - stanęliśmy jak 

wryci(wraz z Danusią Sidorowiczówną i Renatką Żukowską), przed 

obliczem ówczesnego kierownika szkoły, w progu jego gabinetu. Moją 

rolą było wyrecytowanie wierszyka, no i zacząłem: Aniele Boży, 

stróżu mój, Ty zawsze przy mnie stój! Pani Paszkowska zdębiała 

i zrobiła się purpurowa, ja „jechałem” dziarsko aż do kwestii: 

Zaprowadź mnie do Królestwa Niebieskiego, a szef spokojnie 

wysłuchał wierszyka, pogłaskał mnie po głowie i powiedział: no, 

Andrzej chyba pomyliłeś wierszyki, ale to nie szkodzi, ten też pasuje. 

Kiedy zaś, będąc w siódmej klasie (1972), postanowiłem 

poprawić ocenę z historii (z czwórki na piątkę), poszedłem pod ten sam 

gabinet dyrektora i stałem w długim ogonku chętnych do poprawy. Tak 

było przed każdym końcem semestru i roku szkolnego. 

Zmotywowanych do walki o notę z historii było wielu, i to z różnych 

klas. Gdy już przyszła moja kolejka, pedagog - zmarszczywszy czoło 

i podparłszy podbródek w ten charakterystyczny sposób - zadał mi 

pytania, ale z materiału klasy ósmej. Nieśmiało przypomniałem więc, 

że jestem z klasy siódmej. Odpowiedź była błyskawiczna i brzmiała: E, 

Kotyła, z tobą zawsze kłopot. Idź do domu, i tak zamierzałem wstawić 

ci piątkę. 

Po upływie paru lat, już po studiach, (1982) poszukiwałem 

pracy w szkole. Objechawszy wcześniej szkoły okoliczne 

(o zatrudnieniu w „Jedynce” nawet nie marzyłem), zdecydowałem się 

na desperackie podjęcie próby u dyrektora Jarmuła. Zaskoczył mnie 

przede wszystkim tym, że mnie pamięta, ale trudno się dziwić, wszak 

chodziłem do jednej klasy z jego córką Urszulą. Ważny jest jednak 

finał tej rozmowy, którą zakończył słowami: Jeśli się pan nie boi, 

zatrudnię pana. Już po ośmiu miesiącach pracy upomniała się o mnie 

armia. 

Po roku wróciłem z Ludowego Wojska 

Polskiego i niebawem dyrektor postanowił powierzyć mi 

(dwudziestopięciolatkowi) funkcję komendanta obozu harcerskiego. 

Gdy zacząłem się wykręcać brakiem doświadczenia, szef ofuknął mnie 

słowami: Proszę pana, w pańskim wieku Cyrankiewicz był 

premierem! Nie było wyjścia - ponad dziesięcioletni łańcuch obozów 

ruszył. 

Kiedy zaś po latach, gdy był już na emeryturze, odwiedzał 

mnie regularnie w moim - tym samym - gabinecie, w chwili swojej 

słabości usłyszałem od niego: Panie Andrzeju, starsi panowie 

udzielają dobrych rad, kiedy ju ż nie są w stanie świecić złym 

przykładem. Myślę, że to panu wystarczy. Wystarczyło. Wystarcza do 

dziś. 

Andrzej Kotyła 

Często stalówki wpadały do kałamarza... 

Wspomnienia uczennicy, a od 1969 do 1993 roku nauczycielki 

Szkoły Podstawowej nr 1 im. Bohaterów Powstania Styczniowego 

w Radzyniu Podlaskim. 

Szkoła Podstawowa nr 1 w Radzyniu Podlaskim ma w mojej pamięci 

ważne miejsce, bo w niej uczyłam się, a po latach pracowałam jako 

nauczycielka historii i wiedzy o społeczeństwie. 

Było to dawno. Dnia 1 września 1947 roku moja mama 

przyprowadziła mnie do szkoły. Duży, dwupiętrowy budynek (stara 

część obecnego budynku, od ul. Armii Krajowej) nie napawał mnie 

lękiem, ponieważ wcześniej przez rok uczęszczałam do przedszkola, 

które mieściło się na parterze. Do szkoły wchodziło się od strony 

południowej. Na parterze było przedszkole, klasy, szkolna kancelaria, 

kuchnia i mieszkanie woźnego - pana Ziółkowskiego chodzącego 

z dużym dzwonkiem. 

Na pierwszym piętrze był pokój nauczycielski, biblioteka 

i klasy Szkoły Podstawowej nr 1, której kierownikiem był pan Mikołaj 

Andrzejewski. Na drugim piętrze były klasy Szkoły Podstawowej nr 2, 

którą kierował pan Zygmunt Paszkowski (później inspektor szkolny). 

Kierownicy szkół zmieniali się często. Moją wychowawczynią w kl. I 

- IV była pani Apolonia Gawrońska, skromna kobieta o dobrym sercu. 

Nasza klasa była na drugim piętrze. Z jej okien widać było park i ruiny 

kościółka p. w. Najświętszego Serca Jezusowego (przed II wojną 

światową był szkolnym kościółkiem). W klasie ważne miejsce 

zajmowała czarna drewniana tablica i stół nauczycielski. Ławki stały 

w trzech rzędach. W każdej z nich był szklany kałamarz z atramentem. 

Pisaliśmy zwykłymi piórami. Często stalówki wpadały do kałamarza, 

robiły kleksy w zeszytach, a atrament brudził ręce lub plamił ubrania. 

Część dzieci chodziła w czarnych fartuszkach z białymi 

kołnierzykami. Na ważne uroczystości nosiliśmy granatowe mundurki 

z marynarskimi kołnierzami. 

Wspominając moją klasę nie mogę pominąć umywalki 

i białego, kaflowego pieca, którego zadaniem było ogrzanie 

pomieszczenia. Ale bywały zimowe dni, gdy siedzieliśmy w paltach, 

a atrament w kałamarzu zamarzał. Naszym uczniowskim utrapieniem 

była czarna podłoga przecierana tzw. pyłochłonem, od którego bolała 

głowa i „puchły” gumowe podeszwy naszych butów. W szkole nie 

było szatni. Na korytarzu, na ścianach były wieszaki na palta. Nie było 

toalety ani kanalizacji. Toalety były na placu obok szkoły, w budynku 

z czerwonej cegły, a po wodę dyżurni chodzili do studni na Rynku 

(obecnie ul. Pocztowa). Najgorzej było w dni deszczowe i zimowe. 

W szkole nie było sali gimnastycznej. Lekcje wychowania fizycznego 

odbywały się w klasach, na korytarzu i na placu obok szkoły. 

W szkole było dużo dzieci. Pamiętam, że przed pierwszą lekcją i po 

ostatniej mówiliśmy modlitwę do Ducha Świętego. W latach 1947 - 

1948 chodziliśmy czwórkami do kościoła p.w. Świętej Trójcy. Naszym 

katechetą był ks. Franciszek Jasiński, a później ks. Emil Kodym. 

W 1951 roku połączono obie szkoły. Kierownictwo objął pan 

Stanisław Jarmuł. W mojej pamięci ważne miejsce zajmują moje byłe 

wychowawczynie, p. Irena Bobruk i p. Irena Golec. Mile wspominam 

zajęcia pozalekcyjne z paniami: Moniką Prejzner, Anną Pietrzak, 

Eugenią Jarmuł, Elżbietą Biegajło oraz zespół muzyczny i chór 

szkolny. O mojej szkole można mówić wiele i bardzo długo. Lata nauki 

wspominam z rozrzewnieniem. Wyrażam wdzięczność nauczycielom 

pracujących w tamtych trudnych warunkach. 

Marianna Kojtych

Darczyńcy 

-jubileuszu szkoły: 

Fundacja PKO Banku Polskiego 

GFN 

Prezes -Jan Brożek 

Spółdzielcza Mleczarnia 

SPOMLEK 

Prezes - Edward Bajko 

PEC Sp. z o.o. 

Prezes - Ryszard Puchala 

Bank Spółdzielczy 

w Radzyniu Podlaskim 

Prezes - Roman Domański 

WELMAX 

Zakład Produkcyjno - Handlowy 

Wiesław Adamowicz 

Międzynarodowy Transport Drog 

i Spedycja Eurotransport 

Józef Korolczuk 

BELMAR 

Szostak Marek 

Gabinet Stomatologiczny 

Laboratorium Protetyczne 

Maria i Adam Sidorowicz 

s.c. 

Kazimierz Banach 

Mirosław Bogusz 

Elżbieta Hałajko 

Grażyna Hankiewicz 

Tomasz Jesionowski 

Waldemar Ludwik Krupa 

Andrzej Bogdan Mierzwiński 

Mirosław Karol Niewęgłowski 

Dariusz Piotr Niewęgłowski 

Jadwiga Katarzyna Sikora 

Wojciech Szkurłat 

Paweł Uss vel Wąsowicz 

Janusz Korneliusz Witkowski 

Komitet organizacyjny 

obchodów jubileuszu: 

Bożena Wojtaś - 

przewodnicząca 

Danuta Bukryj - Pałka 

Barbara Ejsmont 

Agnieszka Lipka 

Ewa Piec 

Waldemar Pietroń 

Jarosław Szabrański 

Iwona Wlizło 

LEGENDY O MOJEJ SZKOLE 

Prace literackie nagrodzone w konkursie „Legenda o mojej szkole” 

Dawno tem u w pięknym pałacu w Radzyniu żyła sobie księżniczka. Pom im o, że 

była m łoda i urodziw a czuła się je d n a k sam otna, poniew aż nie m iała przyjaciół 

ani rodzeństw a, z którym i m ogłaby się bawić. Chodziła w ięc po kom natach lub 

ogrodzie czy parku i głośno w zdychała. 

Pew nego dnia dotarła do w ielkiej bram y i zobaczyła, że po łące 

nieopodal stawu biegały dzieci głośno hałasując. Były biednie ubrane, m iały 

tw arze um orusane, a w łosy nieuczesane. Pom im o to w yglądały na szczęśliwe, 

chociaż nie m iały ani jednej zabaw ki, nawet zw ykłej piłki. W cale się je d n a k nie 

nudziły. Sam e w ym yślały sobie różne gry i zabawy. Księżniczka pom im o swojego 

bogactw a bardzo im zazdrościła, a naw et chciała się do nich przyłączyć. Dzieci 

długo się zastanaw iały i w ahały czy m oże się ona z nim i bawić. Były trochę 

onieśm ielone jej pięknem i strojem , fryzurą i nienagannym i m anieram i. 

Dziewczynka, aby ich zachęcić zaproponow ała, że poczyta im bajkę. Dzieci 

zgodziły się. Sam e nie potrafiły czytać, a w iększość z nich nie w idziała nawet 

praw dziw ej książki. Księżniczka, w zruszona losem dzieci, postanow iła się z nimi 

zaprzyjaźnić i codziennie czytała im bajki, a z czasem zaczęła uczyć ich liter oraz 

pisania. C hociaż nie była to łatw a praca to spodobała się jej. Dziewczynka 

w padła na pom ysł, że założy szkołę nieopodal pałacu. Była to pierwsza Szkoła 

Podstawowa w Radzyniu i chociaż od tam tego czasu m inęło w iele lat istnieje ona 

do dzisiaj. Dzieci nadal chętnie do niej uczęszczają, a naw et są z niej dum ne! 

I miejsce Michał Michalak klasa VIa 

Mała Basia m ieszkała na Podlasiu i bardzo lubiła się uczyć. Jej rodzice nie byli na 

tyle bogaci, żeby w ykupić jej dom ow ego nauczyciela. Najlepsza przyjaciółka Basi 

G osia też bardzo lubiła się uczyć, chociaż u niej w dom u była podobna sytuacja. 

O bie ogrom nie chciały, żeby w Radzyniu zbudow ano szkołę. Lecz nikt nie m iał 

tyle pieniędzy, bo to był biedny region. Pewnego dnia, gdy dziew czynki w racały 

ze sklepu, je chał powóz, a w nim piękna pani. W pewnej chwili z tyłu w ypadł m ały 

kuferek. Dziewczynki zobaczyły skrzyneczkę i chciały oddać go w łaścicielce, ale 

pow óz pojechał dalej. Basia i G osia nie w iedziały co zrobić, bo nigdy jeszcze nie 

znalazły się w takiej sytuacji. C hciały je d n a k oddać kuferek pani, która go zgubiła. 

Postanow iły w ziąć do dom u. Szkatułka była ciężka, a w ięc dziew czynki w rzuciły 

ją razem z zakupam i i szły dalej. Za zakrętem zobaczyły, że pow óz stoi u bram 

pałacu a koło niego stała dam a, ta sam a co siedziała w powozie. Dziewczynki 

niepew nie podeszły. Basia w yjaśniła zaistniałą sytuację, a G osia w yjęła 

skrzyneczkę i dała pani. Uradowana kobieta bardzo im podziękow ała. Dama 

przedstaw iła się. Powiedziała, że nazywa się A nna Sapieżyna -Jabłonow ska. 

Księżna zapytała co m oże dla nich zrobić, żeby im się odw dzięczyć za oddanie 

szkatułki. One pow iedziały jej o szkole i że chcą się uczyć. A nna postanow iła im 

pom óc. Niedługo po tym zdarzeniu rozpoczęła się budowa szkoły, w której 

budowie pom agali w szyscy m ieszkańcy. Kiedy szkoła została w ykończona 

w szystkie dzieci z okolicy były szczęśliwe, że w reszcie m ają szkołę i m ogą się 

uczyć. II miejsce Aleksandra Matwiej klasa Vc 

Był ciepły w rześniow y w ieczór 1817 roku. Księżna A nna Sapieżyna w raz ze 

swoim dw orem w yruszyła na polowanie. Niestety, koń Anny, przestraszony 

w ystrzałem , poniósł ją daleko od siedzib ludzkich. Długo szukała w yjścia z lasu, 

błądziła, ju ż straciła w szelką nadzieję na powrót, gdy usłyszała śpiew. Pobiegła 

najszybciej ja k mogła, gnana nadzieją, że w yjdzie w końcu z leśnej głuszy. 

W oddali zobaczyła m ałą pastereczkę, w ięc krzyknęła: 

- Hej! Mała dziew czynko! Czy znasz drogę do m iasta? 

D ziewczynka pokazała księżnej ja k dojść do miasta. 

- Dziękuję. Czy m ogłabym Ci się jakoś odw dzięczyć? 

- Tak, nie um iem policzyć gąsek, m ogłabyś mi pom óc? 

- Pewnie. Jeden, dwa, trzy, cztery - liczyła - pięć, sześć, siedem , osiem , 

dziew ięć. Jest ich dziewięć, ale nadal nie zrobiłam dla Ciebie tyle, co ty dla mnie, 

Ty w skazałaś mi drogę z ciem nego lasu, w którym jeszcze chw ila i postradałabym 

zmysły, a ja tylko policzyłam Tobie gąski, w ięc proś o co chcesz. 

- Hm m m ... najbardziej to chciałabym się nauczyć liczyć, bo w tedy sam a 

m ogłabym policzyć gąski, ale m oi rodzice nie m ają pieniędzy, żebym m ogła się 

uczyć. 

- Dobrze. Jak się nazyw asz dziew czynko? 

- Helenka. 

Po spotkaniu z Helenką księżna postanowiła, że zbuduje szkołę dla ubogich. 

Niedługo po tym zaczęła się praca nad budową szkoły. 

Już rok po tym, ja k księżna A nna zagubiła się w lesie, rozpoczęto nauczanie 

w szkole. hi miejsce Maciej Pajdosz klasa Vc

REKLAMA 

ODŚNIEŻANIE 

Odśnieżanie placów, dróg, ulic, 

chodników i posesji prywatnych. 

tel. 508 151 521 

WYWÓZ ŚNIEGU 

Sprostowanie 

Na stronie obok, wśród osób wymienionych 

w komitecie organizacyjnym obchodów 

jubileuszu zabrakło pani Agnieszki Kot -za 

co organizatorzy serdecznie przepraszają. 

SYLWESTER W PRACOWNI ORANGE 

Bajeczna, taneczna, sm aczna i kolorowa im preza m iała m iejsce po raz pierw szy w 

Pracowni O range przy Filii nr 2 M iejskiej Biblioteki Publicznej. G rupa m łodzieży z 

D yskusyjnego Klubu Książki postanow iła przyw itać Nowy Rok w swoim ulubionym 

m iejscu spotkań. W szam pańskiej zabaw ie uczestniczyły też: pani dyrektor Miejskiej 

Biblioteki Publicznej Halina Pieńkus, instruktor Beata Szczeszek i pracow nik Filii nr 2 

Edyta Zając. Zabaw a trw ała prawie do świtu. C złonkow ie DKK przygotow ali m uzykę 

do tańca oraz ciekaw e gry i zabawy, przy których było m nóstw o śm iechu. O północy lał 

się szam pan (bezalkoholow y oczyw iście) i strzelały petardy. Szkoda, że do 

następnego S ylw estra je s t tak daleko ale je steśm y pewni, że będziem y się baw ić nie 

m niej przyjem niej n iż w ty m roku. 

KINO " o R ä H Z E B I ^ 

POKŁOSIE 

gatunek:DramatKryminał 

produkcja: Polska 

reżyseria:Władysław Pasikowski 

scenariusz: Władysław Pasikowski 

PIĄTEK, 01.02. 2013, GODZ. 18.00 

NIEDZIELA, 03.02. 2013, GODZ. 18.00 

CZAS MIN.90 OD LAT 15 CENA 12ZŁ 

ZAM Ó W IE N IA ZBIOROW E BILETÓW 

POD NR TEL. 833527314 W GODZ. 8.00 - 15.00

KUCIE KOS 

W alczył za pomocą sztuki o niepodległość ojczyzny. Jego cykle 

rysunkowe do dzisiaj są symbolem walki i oporu. W czasach zaborów, 

mimo iż były zakazane, służyły za manifestację dążeń narodowych. 

To na nich wyrosła legenda powstania styczniowego. Mowa o Arturze 

Grottgerze. 

Artur Grottger urodził się 11 listopada 1837 roku w Ottynowicach na 

Podolu (obecnie na Ukrainie w obwodzie lwowskim) w rodzinie 

dzierżawcy majątku hrabiego Siemianowskiego, Jana Józefa Grottgera. 

Ojciec Artura, weteran powstania listopadowego, był absolwentem 

Akademii Sztuk Pięknych w Wilnie. To on udzielał synowi pierwszych 

lekcji rysunku. Matka malarza - Krystyna zajmowała się domem. Gdy 

Artur miał jedenaście lat , ojciec oddał go na naukę do pracowni 

lwowskiego malarza Jana Maszkowskiego. Tam zaprzyjaźnił się 

z synem swojego nauczyciela-M arcelim , również przyszłym malarzem. 

Przyjaźń ta przetrwała aż do przedwczesnej śmierci Marcelego w 1862 

roku. Po ukończeniu nauki w pracowni Maszkowskiego Grottger przez 

krótki okres uczył się w pracowni Juliusza Kossaka. Następnie studiowat 

malarstwo, najpierw w Szkole Sztuk Pięknych w Krakowie, a później 

wAkadem ii Sztuk Pięknych w Wiedniu. W tym okresie umarł jego ojciec. 

Młody Artur musiał pomagać matce i siostrze. Żył w bardzo trudnych 

w arunkach co przyczyniło się do je g o późniejszej choroby 

i przedwczesnej śmierci. W Wiedniu malarz spędził większą część 

swego krótkiego życia. Mieszkał tam od 1854 do 1865 roku. Utrzymywał 

się ze współpracy, jako ilustrator, z niektórymi gazetami wiedeńskimi. 

W spółpracow ał też z prowadzonym przez Józefa Osieckiego 

i wydawanym w Wiedniu polskim pismem „Postęp”. Gdy Osiecki został 

aresztowany na pół roku, Grottger utrzymywał pismo z własnej kieszeni. 

W 1863 roku został jego redaktorem naczelnym. Gdy w kraju wybuchło 

powstanie styczniowe malarz bardzo zaangażował się w pomoc 

uchodzącym przed represjami powstańcom. W jego wiedeńskim 

m ieszkaniu, w grudniu 1863 roku został aresztow any Polak 

podejrzewany o działalność spiskową w Krakowie. Konsekwencją tego 

był proces wytoczony Grottgerowi przez władze austriackie i cofnięcie 

stypendium artystycznego, co pchnęło go w poważne kłopoty 

finansowe. W lipcu 1865 roku musiał opuścić Wiedeń. Przez ponad rok 

wędrował po dworach całej Galicji malując obrazy na zlecenie. 

Równocześnie tworzył swoje wspaniałe cykle. Zaczął je jeszcze 

w Wiedniu. W 1863 roku powstała „Polonia”. W 1864 roku rozpoczął 

rysować cykl „Lithuania”, który zakończył w 1866 roku. Również w latach 

1861-62 zrobił pierwsze szkice do cyklów „Warszawa I” i „Warszawa II”. 

W 1866 roku na balu lwowskiego Towarzystwa Strzeleckiego poznał 

młodziutką, zaledwie szesnastoletnią Wandę Monne. Wybuchła między 

nimi gwałtowna miłość obfitująca, mimo sprzeciwu rodziny Wandy, 

w wiele romantycznych spotkań, spacerów i wymiany wielu długich 

listów. Artur oświadczył się Wandzie po czym wyjechał do Paryża gdzie 

miał nadzieję osiągnąć sukces artystyczny. Tam pogłębiła się jego 

gruźlica. Mimo choroby zdołał ukończyć cykl rysunków pt. „W ojna”, który 

sprzedał cesarzowi Franciszkowi. Na przełomie listopada i grudnia 

choroba płuc na tyle się pogłębiła, że malarz całkowicie opadł z sił. 

Bezustannie nękały go krwotoki płucne. Jego stan był na tyle poważny, 

że przyjaciele zdecydowali się wysłać go do słynnego uzdrowiska 

Amelies-les-Bains we francuskich Pirenejach. Choroba malarza była 

jednak już w takim stadium, że nie pomogło zdrowe powietrze kurortu. 

Artur Grottger zmarł 13 grudnia 1867 roku. Jego zwłoki sprowadziła do 

Lwowa w dniu 4 lipca 1868 roku jego narzeczona Wanda Monne 

i pochowała na cmentarzu Łyczakowskim w miejscu, które kiedyś 

podczas ich wspólnego spaceru malarz sam wybrał. 

HISTORIA JEDNEGO OBRAZU 

Artur Grottger mimo swojego krótkiego życia ma dość poważny dorobek 

artystyczny składający się z obrazów olejnych, szkiców i rysunków. 

Jednak najbardziej rozpoznawalne są jego rysunki składające się na 

pięć cyklów: „Warszawa I” - 1861, „Warszawa II” - 1862, „Polonia”-1863, 

„Lithuania”-1864-66, „W ojna”-1866-67. Intencją Grottgera w czasie 

tworzenia tych cykli było ukazanie tragedii zniewolonej wspólnoty 

poprzez pokazanie cierpienia i tragedii konkretnych choć anonimowych 

jej przedstawicieli. Artysta pokazywał tą tragedię za pomocą wyrazu 

uczuć i ekspresji. Na każdym rysunku jest wyraźnie zarysowany 

psychologiczno - emocjonalny wymiar wydarzeń, a dramaturgia opiera 

się przede wszystkim na ekspresji uczuć bohaterów i wyrazie ich twarzy. 

W iększość tych rysunków to znakomita analiza psychologiczna ludzi 

przeżywających osobistą tragedię związaną ze śmiercią najbliższych 

lub tragedią całego narodu. Po wybuchu powstania styczniowego 

Grottger chciał wziąć udział w walkach i w marcu 1863 roku przyjechał 

z W iednia do Lwowa, aby stamtąd przedostać się na tereny zaboru 

ro s y js k ie g o . J e d n a k p o w s trz y m a li go p rz y ja c ie le , k tó rz y 

wyperswadowali mu ten pomysł. Malarz był bardzo słabego zdrowia 

i miał już zaczątki gruźlicy. Nie zniósł by trudów życia partyzanckiego nie 

mówiąc już o walce. Ponadto był jedynym żywicielem rodziny. Te 

argumenty przekonały Grottgera i wraz z matką i siostrą powrócił do 

Wiednia. Nie mogąc brać udziału w walkach postanowił walczyć za 

pomocą sztuki. Nigdy nie widział powstania. Znał je tylko z opowieści 

emigrantów napływających w coraz większych ilościach do stolicy 

Austrii. Mimo tego stworzył piętnaście rysunków składających się na 

dwa cykle: „Polonia” na dziewięciu rysunkach przedstawiająca 

wydarzenia powstańcze w Królestwie Polskim i „Lithuania” na sześciu 

rysunkach przedstawiająca powstanie na Litwie. Cykl „Polonia” można 

powiedzieć, że powstawał na „gorąco” bo Grottger narysował go 

w całości w 1863 roku, właśnie wtedy gdy w kraju trwało powstanie. Jest 

bardzo wymowny i dramatyczny. Składają się na niego rysunki : „Karta 

tytułowa-Polonia”, „Branka”, „Kucie kos”, „Bitwa”, „Schronisko”, „Obrona 

dworu”, „Po odejściu wroga”, 'Żałobne wieści” i „Na pobojowisku”. 

„Brankę”, „Kucie kos” i „Bitwę” Grottger narysował w czasie pobytu we 

Lwowie. Reszta powstała już w Wiedniu. W idać jakie wrażenie 

wywierały na nim wieści z ogarniętego walkami kraju i z jakim 

zaangażowaniem i emocjami tworzył te sceny. Nie bał się tu pokazywać 

okrucieństwa wroga i ciał pomordowanych mężczyzn, kobiet i dzieci np. 

„Po odejściu wroga”, jego bezwzględności np. „Branka”, ofiarności 

Polaków np. „Bitwa”, „Obrona dworu”, „Na pobojowisku” czy rozpaczy po 

stracie najbliższych - „Żałobne w ie ś c i” . Jednak najbardziej 

charakterystycznym dla tego cyklu rysunkiem jest „Kucie kos”. Rysunek 

ma wym iary 35,5 x 47 cm. W ykonany jest na żółtym kartonie czarną 

i białą kredką. Przedstawia szybkie i robione w popłochu ostatnie 

przygotowania do powstańczego zrywu. Akcja sceny rozgrywa się 

w nocy. Na rysunku przedstawione jest wnętrze wiejskiej kuźni. W tle 

widzimy trzech powstańców. Dwóch z nich w rogatywkach z drzewcami 

od kos w rękach czeka na osadzenie ostrzy, trzeci wygląda przed kuźnie 

i pilnuje czy nie nadchodzi wrogi patrol. W okół kowadła widać trzech 

kowali. Dwóch kuje rozgrzany do białości kawałek metalu zaś trzeci 

rozdmuchuje miechem niewidoczne palenisko. Z lewej strony, pod 

ścianą stoi ledwie widoczna kobieta z dzieckiem na rękach. Na podłodze 

kuźni walają się podkowy, narzędzia kowalskie, węgiel i nieprzekute 

jeszcze kosy. W tym skupisku ludzi artysta wprowadza nas w krąg 

różnych uczuć i postaw wobec nadchodzących i niewiadomych jeszcze 

wydarzeń. W idać tu pośpiech i trud kowali, smutne zamyślenie 

i dręczący niepokój powstańców wywołany czekającą ich walką. Jestteż 

smutek po pożegnaniu z rodziną. Powstaniec w drzwiach obawia się 

zaskoczenia przez wroga. Stojąca w cieniu kobieta z dzieckiem na ręku 

symbolizuje pożegnanie z najbliższymi. Wszystkich tych ludzi skupia 

wokół siebie światło bijące z rozżarzonego metalu. To na nim skupiają 

się spojrzenia pierwszoplanowych postaci. Symboliczne jest też 

zrobienie przez Grottgera kosy główną bohaterką tego dzieła. Niewinne 

narzędzie rolnicze w razie potrzeby stawało się w rękach chłopa patrioty 

groźną i skuteczną bronią. Już od czasów potopu szwedzkiego (1655 

60) kosa obsadzona na sztorc stała się symbolem polskich zrywów 

narodowościowych. Używali jej kosynierzy w czasie dwóch poprzednich 

powstań - kościuszkowskiego w 1794 i listopadowego w latach 1830 

31. Ich ostrza i podczas powstania styczniowego obficie spłynęły krwią 

wrogów na polach bitew pod Grochowem, W ęgrowem czy Panasówką 

oraz w wielu innych partyzanckich mniejszych czy większych 

potyczkach. Jeszcze zanim Grottger zakończył rysować ostatnie 

plansze cyklu, całość zakupił W ęgier Jonas Plaffy, który w listopadzie 

1863 roku pokazał je na wystawie w galerii Kunstverein. Obecnie cykl 

„Polonia” znajduje się w budapesztańskim muzeum. 

A rkadiusz Kulpa

To prawdopodobnie trzecia wystawa w Polsce prezentująca chusty 

rezerwy. Droga do jej zorganizowania trwała ponad rok. Od pomysłu do 

jego realizacji upływa nieraz jeszcze więcej czasu, a więc nie jest tak źle. 

Wszystko zaczęło się w 2011 roku kiedy to starostwo radzyńskie 

zorganizowało plener fotograficzno-malarski, promujący Radzyńską 

Krainę Serdeczności. Jednym z jego uczestników był fotograf 

i podróżnik Maks Skrzeczkowski z Kazimierza Dolnego. Maks ma wielu 

znajomych w naszym mieście i dosyć często tu bywa. Kto zna Maksa ten 

wie, że ma on bardzo często bardzo ciekawe pomysły. Podczas tego 

pleneru przegadaliśmy z Maksem wiele godzin o naszych różnych 

doświadczeniach artystycznych i jakoś temat sam zszedł na chusty 

rezerwy. Chyba powiedziałem mu, że kiedyś sam wykonywałem takie 

chusty na zamówienie i mam ich w swoim dorobku kilkadziesiąt. Maksa 

bardzo zainteresował ten temat i koniecznie chciał zobaczyć moją 

chustę. Gdy mu ją okazałem stwierdził, że jest to bardzo ciekawe 

i można to wykorzystać w jakimś projekcie artystycznym. No i temat 

został zawieszony na ponad rok. Wróciłem do niego na przełomie 

września i października ubiegłego roku przy okazji jesiennych 

porządków w szafie. Jakoś tak sama wpadła mi w ręce reklamówka 

z moją chustą. Przypomniałem sobie co mówił Maks o wykorzystaniu 

chusty w jakimś projekcie. A dlaczego nie pokazać samych chust? 

Przecież każda z nich ma jakąś wartość artystyczną, mniejszą lub 

większą ale ma. A już na pewno ma wartość historyczną ponieważ 

chusty rezerwy to już przeszłość. Kiedyś graffiti i tatuaż był kojarzone 

tylko z wandalizmem i patologią więzienną. Teraz, dzięki twórcom, którzy 

wykorzystali te środki jako metody artystycznego wyrażenia siebie, 

graffiti i tatuaż stały się formą sztuki albo chociaż bardzo bliskim jej 

marginesem. Chust rezerwy przez ponad czterdzieści lat były obecne co 

jakiś czas na ulicach polskich miast. Młodzieńców w chustach, we 

wszystkie możliwe sposoby manifestujących swoją radość z odzyskanej 

wolności można było spotkać głównie w pociągach, na stacjach 

kolejowych i dworcach autobusowych. Często byli dobrze podlani 

alkoholem, a więc i o awanturę nie było trudno, szczególnie wtedy, kiedy 

w pobliżu pokazał się patrol WSW czy później Żandarmerii Wojskowej. 

Przez kadrę oficerską chusta była uważana za przejaw patologii 

związanej z nielegalną falą wojskową. Gdy „trep” znalazł chustę to 

zabierał. Dlatego jeśli przyszły rezerwista robił sam chustę lub zlecał jej 

zrobienie zdolnemu „kocurowi” na terenie koszar to musiało to być 

robione w tajemnicy. Później chusty robili plastycy lub wyszywały 

dziewczyny poza koszarami. Od połowy lat dziewięćdziesiątych 

ubiegłego wieku, można je było już zamówić w pracowniach 

wypuszczających podobne do siebie „masówki”. Na wystawie „Melduję, 

„Są chwile by działać i takie, 

KULTURA 

MELDUJĘ, 

ŻE WYCHODZĘ ! 

że wychodzę” zgromadzone zostały eksponaty, które pokazują całą 

ewolucję chust rezerwy. Te pierwsze, najstarsze z początku lat 

siedemdziesiątych, wykonane są na chustach opatrunkowych, które 

każdy żołnierz nosił ze sobą w opatrunku osobistym. Są nie większe od 

chust harcerskich. Wykonane są prostymi metodami za pomocą 

długopisów, flamastrów lub kredek. Od połowy lat osiemdziesiątych 

można zauważyć już pewne zmiany. Chusta nadal zachowuje kształt 

trójkąta lecz jest już większa ( wtedy to w koszarach zaczęły ginąć 

prześcieradła) i widać na niej ogólnie przyjęty porządek. Na środku 

pojawił się napis „Rezerwa”, po lewej stronie nazwa i herb miasta 

w którym znajdowała się jednostka, po prawej nazwa i herb rodzinnego 

miasta. Na dole herb jednostki i korpusówka mówiąca w jakich rodzajach 

wojsk służył rezerwista. Zaczęły się też pojawiać z coraz większą 

starannością wykonane rysunki w centralnej części chusty. Najczęściej 

były to jeszcze motywy związane z wojskiem np. orły lotnicze, czołgi, 

samoloty. Był to też okres kiedy zaczęły się pojawiać kolory falowe 

przypisywane każdemu poborowi. Lata dziewięćdziesiąte to kolejne 

zmiany w wyglądzie chust rezerwy. Są coraz większe i kolorowe. Każdy 

pobór ma już swoje barwy: zima to chusty biało-niebieskie, wiosna to 

żółto-zielone, lato żółto-niebieskie, a jesień żółto-czerwone. Zachowany 

został rozkład napisów lecz zmienia się temat motywów rysunkowych. 

Na chustach zaczęły się pojawiać roznegliżowane lub uzbrojone kobiety 

smoki, całujące się w romantycznym otoczeniu pary, kopie obrazów 

malarzy fantazy tj. Borys Vallejo czy Julie Bell, motywy z okładek 

zespołów rockowych tj. Iron Maiden. Wtedy tez pojawiły się chusty 

fabryczne. Stopniowe skracanie służby wojskowej też troszeczkę 

wpłynęło na kolorystykę chusty. Do kolorów falowych rezerwiści zaczęli 

dodawać jeden z kolorów pory roku podczas której opuszczali koszary 

np. gdy służba trwała piętnaście miesięcy to pobór zimowy do barw 

biało-niebieskich dodawał jeden z kolorów wiosennych, najczęściej 

zielony, ponieważ właśnie wiosną kończył służbę. Żołnierze, którzy 

służyli w wojsku dziewięć miesięcy już raczej nie robili chust, a od 2008 

roku, kiedy to zlikwidowano służbę zasadniczą już na pewno nie 

zobaczymy ich na ulicach. Jedyną możliwością aby zobaczyć produkty 

tej niespotykanej nigdzie w świecie tradycji jest odwiedzanie takich 

wystaw jak ta w Galerii „Trzy okna” w radzyńskim pałacu. Być może już 

niedługo jeszcze raz chętni będą mogli zobaczyć taką wystawę w 

Radzyniu tylko większą i ciekawszą, ale na pisanie o tym jeszcze za 

wcześnie. 

kiedy należy pogodzić się z tym, 

Arkadiusz Kulpa 

co przynosi los" 

Naszej Koleżance Beacie Piekutowskiej wyrazy głębokiego - Paulo Coehlo 

i szczerego współczucia oraz żalu po śmierci Taty, 

składają koleżanki i koledzy 

zRadzyńskiego Ośrodka Kultury w Radzyniu Podlaskim

MECENAT MAGNATERII 

Europejskie dwory królewskie obok wszelkiej maści polityków, 

wojskowych i duchownych skupiały przy sobie również różnego 

rodzaju twórców i artystów. Działo się tak przeważnie w czasach 

renesansu i baroku. Polskie dwory królewskie nie pozostawały w tej 

kwestii w tyle. Szczególnie widać to na przełomie XVI i XVII wieku kiedy 

to na polskim tronie zasiadali królowie z dynastii Wazów. Królowie 

Zygmunt III i Władysław IV byli wielkimi miłośnikami i znawcami sztuki. 

Mieli oni też wielkie ambicje by poprzez rozbudowany mecenat 

stworzyć w Polsce europejskie centrum życia artystycznego. Polscy 

władcy dobrze wiedzieli, że otoczeni przez nich opieką twórcy 

przeznaczą swoje talenty na ich usługi co doda splendoru i blasku ich 

dworom. Dzięki wielkiej miłości do sztuki i pasjom kolekcjonerskim 

króla Zygmunta III Wazy został na miejscu starego zamku 

w Warszawie wybudowany nowy Zamek Królewski w którego 

komnatach zgromadzono wielką kolekcję malarstwa europejskiego. 

Król Władysław IV Waza kontynuował pasję ojca i znacznie 

rozbudował galerię królewską. Nawiązywał on nawet współpracę 

z najsłynniejszymi malarzami w Europie np. Rubensem i zamawiał 

u nich obrazy malowane specjalnie do wnętrz Zamku Królewskiego. 

Niestety, większa część tych zbiorów bezpowrotnie przepadła w 

czasie potopu szwedzkiego. Dwór królewski zawsze był wzorem dla 

dumnych dworów magnackich, które próbowały mu dorównać lub 

nawet przewyższyć przepychem. Ponadto magnaci poprzez opłacanie 

artystów pragnęli powiększyć swoje znaczenie w państwie czy też 

nawet Europie oraz zapewnić sobie jeszcze za życia lub też i po 

Jan Z am oyski 

śmierci odpowiednią sławę. Zdarzało się jednak, że u podstaw 

mecenatu magnackiego leżały prawdziwe pasje i zainteresowania 

malarstwem, rzeźbą czy architekturą. Bardzo często magnaci 

utrzymywali na swoich dworach wybitnych architektów. Wiązało się to 

z mecenatem artystycznym dotyczącym budownictwa sakralnego 

czyli wszelkiego rodzaju kaplic, kościołów czy klasztorów oraz 

budownictwa świeckiego, najczęściej rezydencji magnackich 

otwartych lub ufortyfikowanych. Budowle sakralne były rezultatem 

rzeczywistego uczucia religijnego magnatów, którzy chcieli 

wybudować Bogu odpowiedni do jego wielkości przybytek. Jednak w 

większości przypadków wraz z religijną potrzebą magnata szła w 

parze chęć wywyższenia się oraz pokazania wszem i wobec swojej 

potęgi i wielkości. Wtedy to na frontonach, ambonach czy ołtarzach 

świątyń umieszczano herby, a nieraz i nazwiska magnatów 

fundatorów. Zdarzało się też, że oblicze magnata było uwieczniane na 

obrazach wotywnych, a nawet malowano gojako któregoś ze świętych 

w obrazach ołtarzowych. Bardzo często w takich świątyniach magnaci 

budowali swoje kaplice z bardzo okazałymi i bogato rzeźbionymi 

nagrobkami. Co się zaś tyczy budowli świeckich to przełom XVI i XVII 

wieku je s t okresem kiedy zostały pobudowane najokazalsze 

rezydencje magnackie np. Radziwiłłów w Nieświeżu, Zamoyskich 

w Zamościu, Żółkiewskich w Żółkwi, Lubomirskich w Wiśniczu 

i Łańcucie. Nie ulega wątpliwości, że największym magnackim 

mecenasem w Rzeczpospolitej był kanclerz wielki koronny i hetman 

wielki koronny Jan Zamoyski (1542 - 1605), który na swoim dworze 

utrzymywał włoskiego architekta Bernarda Morando. Architekt 

wybudował dla swojego mecenasa okazałą, bogatą rezydencję oraz 

zaprojektował i rozpoczął budowę idealnego miasta twierdzy 

Zamościa nazywanego „Padwą północy” i perłą renesansu. Obojętnie 

czy była to budowla sakralna czy też świecka, jeśli jej fundatorem był 

magnat to musiała być odpowiednio przyozdobiona by świadczyć 

0 wielkości pana. Dlatego magnaci na swoich dworach utrzymywali 

oprócz architektów również innych artystów tj. malarzy, rzeźbiarzy czy 

sztukatorów. Polscy magnaci mogli również w Polsce znaleźć 

utalentowanych malarzy lecz woleli sprowadzać ich zza granicy, nieraz 

za bardzo duże pieniądze. Było to skutkiem nieraz bezmyślnej pogoni 

magnatów polskich za tym co modne, nowe, europejskie. 

Wspomniany już Jan Zamoyski sprowadził z Wenecji malarza 

Domenico Tintoretta który namalował część obrazów do kolegiaty 

w Zamościu. Inny magnat Stanisław Lubomirski sprowadził 

z Antwerpii malarza Mateusza Ingenraema, który wykonał szereg prac 

do zamków, kościołów, kaplic i klasztorów leżących w posiadłościach 

Lubomirskich. Zainteresowanie magnatów malarstwem było 

najczęściej wynikiem panującej mody, rzadziej prawdziwą pasją. 

Nieraz magnaci pragnęli tylko podnieść splendor swojego rodu 

1 zlecali malarzom stworzenie tylko galerii przodków w rodzinnej 

rezydencji. Prawdziwi pasjonaci tworzyli w swoich rezydencjach 

wspaniałe i bogate kolekcje dzieł sztuki. W XVII wieku największe 

z nich posiadali Kazanowscy, Lubomirscy i Ossolińscy. Wielkim 

kolekcjonerem dzieł sztuki był też książe Władysław Dominik 

Zasławski - Ostrogski (1 6 1 8 -1 6 5 6 ), który w swoim zamku w Dubnie 

zgromadził pokaźną kolekcję ponad 200 obrazów w większości 

zagranicznych. Nie zachował się żaden spis tych dzieł i obecnie nie 

wiadomo jakie obrazy i jakich twórców wchodziły w skład kolekcji 

Zasławskiego. Nie wiadomo też kiedy ta kolekcja została 

rozproszona. Wiemy tylko, że przetrwała zawieruchy powstania 

Chmielnickiego i potopu szwedzkiego gdyż ani Kozacy ani Szwedzi nie 

zdobyli Dubna. Magnaci otaczali też swoją opieką uzdolnionych 

rzeźbiarzy. Ci też w większości przypadków byli sprowadzani zza 

granicy. Oni też ozdabiali budowle fundowane przez magnatów. 

Ponadto zlecano im też wykonywanie w kaplicach kościołów lub 

klasztorów bogato rzeźbionych nagrobków przyściennych. Rzeźbiarz 

włoski Giovanni Francesco de Rossi, nazywany La Vecchietta działał 

na dworze króla Jana II Kazimierza. To on wykonał słynne popiersia 

króla i królowej Marii Ludwiki. Wykonał też nagrobek biskupa 

krakowskiego Piotra Gembickiego znajdujący się w katedrze 

wawelskiej. Rossi pracował też dla rodzin Tyszkiewiczów i Sapiehów.

Dwaj niemieccy rzeźbiarze Andreas Schluter i Johann Albrecht 

Siegwitz działali też na dworze króla Jana III Sobieskiego. Inny włoski 

rzeźbiarz Franciszek Placidi wykonał w katedrze wawelskiej nagrobki 

małżeńskie dla królów Michała Korybuta Wiśniowieckiego i Eleonory 

oraz Jana III Sobieskiego i Marysieńki. W celu ozdabiania budowli 

magnaci sprowadzali też zza granicy uzdolnionych sztukatorów. 

Najbardziej znanym w tamtym okresie dekoratorem był Giovanni 

Battista Falconi, rzeźbiarz włoski, działający na polskim dworze 

królewskim i dworach magnackich Zamoyskich i Lubomirskich. Prace 

dekoracyjne wykonywali też mistrzowie snycerscy. To oni wykonywali 

wspaniałe, drewniane, bogato zdobione polichromią i złoceniami 

barokowe ołtarze, prospekty organowe, stalle i ambony. W przypadku 

prac snycerskich przeważają nazwiska polskie np. Jerzy Hankisz, 

Antoni Frąckiewicz, Jan Jerzy Plersch, pracujący dla króla Stanisława 

Augusta Poniatowskiego, Antoni Osiński, Piotr Kornecki. Bardzo 

często magnaci korzystali też z usług zwyczajnych, miejscowych 

artystów i rzemieślników, którzy za wiele niższe sumy wykonywali dla 

nich zlecone prace np. Krzysztof Opaliński wynajął miejscowego 

malarza, który malował dla niego obrazy według miedziorytów 

przedstawiających obrazy Rubensa. Magnaci zlecając pracę artystom 

zaopatrywali ich również w niezbędne materiały. W tym celu 

uruchamiali kamieniołomy, cegielnie, wapienniki. Gdy było trzeba 

sprowadzali potrzebne materiały lub sprzęt z zza granicy. 

Niewykwalifikowanej siły roboczej dostarczali najemni robotnicy lub 

chłopi pańszczyźniani. O wiele słabiej wyglądał mecenat magnacki 

nad ludźmi pióra. Swoje nasilenie miał w okresie renesansu. 

W czasach baroku ustąpił miejsca architekturze i sztukom pięknym 

i był traktowany raczej dorywczo. Wynikało to raczej z braku 

zainteresowania magnatów literaturą. Literaci dostawali od 

magnatów tylko doraźne zlecenia dotyczące jakichś tekstów 

okolicznościowych. Najczęściej zlecaną przez magnatów formą 

literacką były panegiryki na cześć ich synów. Pisali je studenci liczący 

na wsparcie, a niekiedy i wybitni pisarze. Zlecano też napisanie 

dedykacji, kwiecistych przemówień powitalnych oraz wszelkich 

utworów okolicznościowych dotyczących różnych, nawet najbardziej 

błahych wydarzeń w życiu magnata i jego rodziny. Zachowało się 

sporo takich tekstów dotyczących Lubomirskich i Zasławskich. 

Podobnie jak literatami magnateria polska zajmowała się uczonymi. 

Nielicznymi przypadkami będą Leszczyńscy, Zbarascy i Tęczyńscy, 

którzy utrzymywali kontakty z Galileuszem oraz Opalińscy, którzy 

opłacali działalność naukową i korzystali z usług wielkiego humanisty 

i profesora retoryki Mikołaja Vernulaesa z Katolickiego Uniwersytetu 

w Lowanium. Polscy magnaci swoim mecenatem niewątpliwie 

przyczynili się do rozwoju szkolnictwa w Rzeczpospolitej. Prawie 

każdy magnat katolik finansował lub fundował szkołę jezuicką. 

Doszło w końcu do tego, że szkolnictwo jezuickie zdobyło znaczną 

przewagę nad innymi szkołami. Niektórzy magnaci przeciwstawiali 

się jezuitom i fundowali szkoły prowadzone przez inne zakony. 

Stanisław Lubomirski w 1642 roku założył w Podlińcu pierwszą 

w Rzeczpospolitej szkołę prowadzoną przez Pijarów. On też razem ze 

Zbaraskimi dużymi sumami wspomagał Akademię Krakowską. Inny 

magnat, kanclerz Jan Zamoyski założył w Zamościu Akademię, którą 

planował prowadzić na wzór francuski. Mimo wielu swoich wad 

magnateria polska dzięki instytucji mecenatu artystycznego odegrała 

olbrzymią i pozytywną rolę w rozwoju architektury, malarstwa i rzeźby. 

Znacznie mniej przyczyniła się do rozwoju literatury i nauki. 

Arkadiusz Kulpa

MILIONY 

ZAINWESTOWESTOWANE 

w RADZYNIU PODLASKIM 

M iniony rok 2012 był niezw ykle bogaty w inwestycje. Radzyń w 

ciągu kilkunastu m iesięcy wypiękniał, zm ienił sie ja k za 

dotknięciem czarodziejskiej różdżki. Jednak żaden czarodziej 

nie m iał w tym udziału. Na zm iany złożyło się długoletnie 

planowanie i praca obecnego sam orządu oraz burm istrza 

W itolda Kowalczyka. Ile w tym czasie pozyskano funduszy 

z UE? Ponieważ rok 2012 od m iesiąca a nam i pokusiliśm y się 

o skrom ne i dość pobieżne podsum ow anie ostatnich inwestycji. 

Ile w tym czasie pozyskano funduszy z UE? Ile zainw estow ano 

środków w łasnych? A by odpow iedzieć na to pytanie niezbędne 

będzie skorzystanie z pom ocy kalkulatora. 

Piotr Matysiak 

Zestawienie projektów realizowanych ze środków 

UE - Europejskiego Funduszu Rozwoju 

Regionalnego 

w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego 

Województwa Lubelskiego na lata 2007 - 2013 

Pow iatow y kom pleks sportow o -rekreacyjny w Radzyniu 

Podlaskim , M IASTO r A d ZYŃ PO D LA s K i P artnerzy projektu: 

Pow iat Radzyński, G m ina Radzyń Podlaski, G m ina 

Czem ierniki, Etap II - KRYTA P ŁY W A L N IA , 29.05.2009 / 

13/RPO W L/8.2/2009, 24.08.2010 - 2012, 12 167 626,97 zł / 9 

734 101,57 zł, ZR E A LIZO W A N O 

Rew italizacja - Przebudowa ul. Jana Pawła II, ul. 

M iędzyrzeckiej i Pl. W olności w Radzyniu Podlaskim ” , 

M IASTO RADZYŃ PO DLASKI, 27.09.2010 / 

03/R PO W L/3.2/2010, 15.12.2011, 2012, 3 927 603,81 zł/2 440 

758,87 zł, ZREALIZO W ANO 

Turystyczna ścieżka row erow a w Radzyniu Podlaskim - 

BULW AR „NAD B IAŁKĄ”, M IASTO RADZYŃ PODLASKI, 

30.09.2009 / 21/R P O W L/7.1/2009, 7.10.2010, 2012, 3 391 

170,58 zł / 2 304 939,40 zł, ZR E A LIZO W A N O 

Budowa zakładu zagospodarow ania odpadów kom unalnych 

"A dam ki"w m iejscow ości Biała g. Radzyń Podlaski, ZW IĄZEK 

K O M U N A LN Y GMIN POW IATU R ADZYŃ SKIE G O , 

31.08.2009 / 16/RPO W L/6.1/2009, 30.07.2010, 2012, 25 614 

565,72 zł/19 210 924,28 zł, ZR E A LIZO W A N O 

Budowa ul. Konstytucji 3-go M aja w Radzyniu Podlaskim , 


02/R PO W L/5.2/2008, 22.05.2009, 20.11.2009, 3 163 225,20 

zł/2 687 792,45 zł, ZREALIZO W ANO 

Budowa ul. Powstania S tyczniow ego w Radzyniu Podlaskim , 


01/R PO W L/5.2/2009, 22.03.2010, 25.09.2010, 908 970,91 

zł/454 485,45 zł, ZREALIZO W ANO 

Program rozwoju i prom ocji turystyki Powiatu Radzyńskiego i 

m iasta Radzyń Podlaski - opracow anie i prom ocja m arkowych 

produktów turystycznych i kulturow ych obszaru, POW IAT 

RAD ZYŃ SKI P artner projektu: M iasto Radzyń Podlaski - 

pokrycie 50% w kładu w łasnego projektu, 29.05.2009 / 

12/R PO W L/7.2/2009 , 13.09.2010, 31.10.2011, 592 743,22 zł/ 

412 358,25 zł, ZREALIZO W ANO

Zestawienie wybranych projektów z 

pozyskanym dofinansowaniem w ramach n0EUROp.EJSKLFUNDUSZ^S nOŁECiZM.Y. 

PROGRAM OPERACYJNY KAPITAŁ LUDZKI 

innych programów i konkursów 

P ow iatow y kom pleks sportow o - rekreacyjny w Radzyniu 

Podlaskim , etap I - hala sportow o - w idow iskow a, Powiat 

R adzyński Partner projektu: M iasto Radzyń Podlaski, 8 507 

376,34 zł Finansowanie: 60% ze środków EFR R w ramach 

ZPO R R (działanie 3.5.1) 10% środków z Budżetu Państwa 

15% z Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej po 7,5% każdy - 

sam orządy M iasta i Powiatu, O tw arcie obiektu - 04.2008 r. 

"M oje Boisko - O rlik 2012"w Radzyniu Podlaskim przy ulicy 

S itkow skiego 3 (SP2), M iasto Radzyń Podlaski,1 168 918,60 

zł Finansow anie:333 000,00 zł - Dotacja w ojew ództw a, 333 

000,00 zł - Dotacja M inisterstw a Sportu i Turystyki, 502 918,60 

zł - Środki M iasta Radzyń Podlaski. O tw arcie obiektu - 05. 

2010 r. 

P rzebudow a ul. Lubelskiej w Radzyniu Podlaskim w ram ach 

N arodowego Program u P rzebudow y Dróg Lokalnych 2008 - 

2011,M iasto Radzyń Podlaski, 3 643 503,64 zł 1 821 251,00 zł 

- dotacja NPPDL. Zrealizow ano w 2010 r. 

Szkolne place zabaw ( SP1 przy ul. Jana Pawła II) (SP2 przy 

ul. C hm ielow skiego) w ram ach rządow ego program u 

„R adosna szkoła”,M iasto Radzyń Podlaski, 349 000,00 zł 

,50% kosztów projektu w spółfinansow ane ze środków 

rządow ego Program u „R adosna S zkoła”, zakończenie 

realizacji w 2010 r. 

Pałac Potockich - Izolacja przeciw w ilgociow a poziom a i 

pionowa ścian fundam entów skrzydła zachodniego pałacu, 

M iasto Radzyń Podlaski,439 691,37 zł 

430 000 zł - dotacja M inistra Kultury i Dziedzictwa 

N arodowego w ram ach program u Dziedzictw o kulturowe. 

Zrealizow ano w 2006 r. 

Pałac Potockich - Izolacja przeciw w ilgociow a poziom a i 

pionowa ścian fundam entów korpusu głów nego pałacu, 

M iasto Radzyń Podlaski, 446 161,97 zł, 350 000 zł - dotacja 

M inistra Kultury i Dziedzictw a Narodowego 

w ram ach program u Dziedzictw o kulturowe. Zrealizow ano w 

2007 r. 

Pałac Potockich - Roboty rem ontowe, budowlane i 

renow acyjne elewacji północno - ogrodow ej i elewacji 

w schodniej pawilonu bocznego. Prace restauratorsko - 

konserw atorskie przy detalach architektonicznych i 

rzeźbiarskich elewacji północno - ogrodow ej i elewacji 

w schodniej pawilonu bocznego, M iasto Radzyń Podlaski,1 

836 173,82 zł ,1 700 000 zł - dotacja M inistra Kultury i 

D ziedzictw a Narodowego w ram ach program u Dziedzictwo 

kulturow e. Zrealizow ano w 2008 r. 

fot. Piotr Matysiak 

Indyw idualizacja procesu nauczania i w ychow ania uczniów 

klas I - III szkół podstaw ow ych w M ieście Radzyń Podlaski” . 

- projekt system ow y 

NAZW A DZIAŁANIA Poddziałanie 9.1.2 W yrów nyw anie szans 

edukacyjnych uczniów z grup o utrudnionym dostępie do 

edukacji oraz zm niejszanie różnic w jakości usług 

edukacyjnych 

O KRES REALIZACJI 01.09.2011-30.06.2012, Szkoła 

P odstawowa nr 1 i nr 2 , klasy I-III, (zajęcia dydaktyczne dla 

dzieci zagrożonych w ykluczeniem i dzieci uzdolnionych + 

w yposażenie do zajęć) 

W SPARCIE FIN ANSO W E 217 134,10 zł (EFS) 

STOPIEŃ REALIZACJI ZREALIZO W ANO 

Z estaw ienie w ybranych projektów z pozyskanym 

dofinansow aniem w ram ach innych program ów i 

konkursów 

Z A D A N IE NAZW A BEN EFIC JENTA W ATROŚĆ 

P R O JE K TU /U ZY S K A N E W SPARCIE STO PIEŃ REALIZACJI 

INW ESTYCJI 

Lodowisko „B iały O rlik” M iasto Radzyń Podlaski 659 000 zł/ 

300 000 - Dotacja M inisterstwa Sportu i Turystyki 

Zrealizow ano w 2011 r." 

M oje Boisko - O rlik 2012"w Radzyniu Podlaskim przy ulicy 

S itkow skiego 3 (SP2) M iasto Radzyń Podlaski 1 168 918,60 zt 

Finansow anie:333 000,00 zł - Dotacja wojew ództw a: 333 

000,00 zł - Dotacja M inisterstw a Sportu i Turystyki 502 918,60 

zł - Środki M iasta Radzyń Podlaski Z realizow ano w 2009 r. 

O tw arcie - 2010 r. 

Przebudow a ul. Lubelskiej w Radzyniu P odlaskim w ramach 

Narodowego Program u Przebudow y Dróg Lokalnych 2008 - 

2011 M iasto Radzyń Podlaski 3 643 503,64 zł 1 821 251,00 zł 

- dotacja NPPD L Zrealizow ano w 2010 r. 

Szkolne place zabaw ( SP1 przy ul. Jana Pawła II) (SP2 przy 

ul. C hm ielow skiego) w ram ach rządow ego program u 

„R adosna szkoła” M iasto Radzyń Podlaski 349 000,00 zł 50% 

kosztów projektu w spółfinansow ane ze środków rządow ego 

Program u „R adosna Szkoła” Zrealizow ano w 2010 r.„ 

P ółnocno-w schodni system kanalizacji zbiorczej w Radzyniu 

Podlaskim ” - kanalizacja sanitarna w ul. Sitkow skiego, ul. Bł. 

M ęczenników Podlaskich, ul. Podlaskiej M iasto Radzyń 

Podlaski 2 0 0 9 - 1 250 353,87 zł 2 0 1 0 - 1 517 572,12 zł 2011 

- 1 618 711,29 zł W spółfinansow anie ze środków (pożyczka) 

W FO Ś iG W w LublinieR ealizacja 2009-2011 

Przebudow a ul. M iędzyrzeckiej w Radzyniu Podlaskim w 

ram ach „N arodow ego program u przebudow y dróg lokalnych - 

Etap II B ezpieczeństw o - Dostępność - Rozwój" Miasto 

Radzyń Podlaski planow ana do realizacji w 2012 r. dotacja - 1 

000 000 zł. C ałkow ity koszt: 3 129 657,28 zł.. 

ZR E A LIZO W A N O __________________________________________

Z MIASTA 

LICEALIŚCI W SIEDZIBIE WOŚP 

Z pewnością każdy słyszał o „Fundacji Wielka Orkiestra 

Świątecznej Pomocy. Jej celem je s t działalność 

w zakresie ochrony zdrowia, polegająca na zakupie 

aparatury i sprzętu do leczenia i ratowaniu życia osób 

chorych. W ubiegłych latach akcja dotyczyła tylko dzieci, 

zaś w tym założyciel Jerzy Owsiak zdecydował się pomóc 

także seniorom. Owy cel realizuje się poprzez zbiórki 

finałowe, licytację gadżetów i wartościowych przedmiotów 

ofiarowanych przez społeczeństwo. 

9 stycznia bieżącego roku odbył się wyjazd do siedziby 

Fundacji WOŚP znajdującej się w W arszawie. 

Uczestnikami wyjazdu była trzyosobowa delegacja 

uczniów z I Liceum Ogólnokształcącego w Radzyniu 

Podlaskim pod opieką pana Zbigniewa Wojtasia Szefa 

Sztabu WOŚP przy Radzyńskim Ośrodku Kultury. Celem 

podróży było wyrobienie identyfikatorów dla wolontariuszy 

a zarazem była to okazja, aby zobaczyć siedzibę Fundacji. 

Delegacja wyruszyła z Radzynia o godzinie 9.oo, podróż 

przebiegła w miłej atmosferze. Wyjazd pozwolił zobaczyć 

pracę fundacji „od strony kuchni” , każdy z pracowników 

miał przydzielone zadanie, wykonując je najlepiej jak 

potrafi. Od razu można było dostrzec, że w ekipie panuje 

zgranie i ogromny zapał do pracy. Uczniowie przy pomocy 

pracowników WOŚP wykonali identyfikatory potrzebne 

RADZYŃSKI M AG AZYN 

SPO ŁEC ZN O - KULTURALNY 

W ydaw ca: 

R adzyński O środek Kultury 

A dres redakcji: 

ul. Jana Pawła II 4, 

21-300 Radzyń Podl. 

http://radzrok.hom e.pl/, 

e-m ail: radzrok@ hom e.pl 

Reklam a i ogłoszenia: 

tel. 352-73-14 

(wew. 26), 664923307 

Redakcja: 

Piotr M atysiak (r. naczelny), 

M onika M ackiewicz, 

A rkadiusz Kulpa. 

Współpracownicy: 

M a re k Topyła, T om asz P ie trze la 

Przygotowanie do druku 

- P io tr M a tysia k 

Drukarnia: 

w w w .a w a d ru k .p l 

N a kład 1100 e g zem p larzy, 

cena: e g z e m p la rz bezpłatny. 

R e d a k c ja z a s trz e g a s o b ie pra w o 

re d a g o w a n ia tekstów , w tym ich 

s k ra c a n ia i z m ia n y tytułów . 

Z a tre ś ć reklam re d a kcja 

nie o d p o w ia d a . 

przy zbiórce podczas XXI Finału. Pan Zbigniew Wojtaś 

zajął się uwiecznianiem całego wyjazdu oraz kierował całą 

wycieczką. Na jego barkach spoczywała odpowiedzialność 

zajęcia się zorganizowaniem puszek, 

serduszek i potrzebnych gadżetów. 

Wyjazd był wspaniałym doświadczeniem oraz okazją do 

poznania interesujących osób. W siedzibie Fundacji 

spotkaliśmy polskiego kosmonautę gen. Mirosława 

Hermaszewskiego i kątem oka widzieliśmy Jurka 

Owsiaka. 

W niedzielę 13 stycznia wraz i innymi wolontariuszami 

rozproszonymi po całym mieście, braliśmy udział 

w zbiórce pieniędzy na rzecz Fundacji. Mogliśmy 

podziwiać wielką życzliwość mieszkańców. Część osób 

kwestowała przy kościołach, inni zaś przy supermarketach 

robiąc to z wielkim zaangażowaniem. Jednak 

mimo uprzejmości można było spotkać przeciwników 

WOŚP. 

Pomimo zimna jakie panowało na dworze wszyscy byli 

bardzo wytrwali. Miejscem do spożycia ciepłego napoju 

oraz posiłku była oranżeria, gdzie wolontariusze z chęcią 

przybywali, aby odpocząć. Zbiórka pieniędzy trwała do 

godziny 16.oo. 

Wioleta Latek i Patrycja Pieśko 

fot. Zbigniew Wojtaś 

DYŻURY RADNYCH 

Harmonogram dyżurów radnych Rady Miasta Radzyń 

Podlaski - pełnionych w poniedziałki od godziny 17.00 

w biurze Rady Miasta przy ulicy Warszawskiej 32 

(pokój nr76).Tel. (83) 351- 24- 69. 

1. Janus Zdzisław - 28 stycznia 2013 r. 

2. Mazurek Robert - 4 lutego 2013 r. 

3. Roguszewska Aldona - 11 lutego 2013 r. 

4. Sałata Sławomir - 18 lutego 2013 r. 

5. Skowron Piotr - 25 lutego 2013 r. 

6. Stradczuk Krzysztof - Wiceprzewodniczący Rady - marca 2013 r. 

7. Szymala Anna - Wiceprzewodnicząca Rady - 11 marca 2013 r. 

8. Wierzchowski Dariusz - 18 marca 2013 r. 

9. Wołowik Krzysztof - 25 marca 2013 r. 

Przewodniczący Rady Miasta- Jacek Piekutowski - przyjmuje 

interesantów w czwartki w godz. Od 14.00 do 15.00. 

Osoby niepełnosprawne mają możliwość spotkania z radnymi w holu 

Urzędu Miasta. Wystarczy w terminie pełnienia dyżuru przez radnego, 

powiadomić go telefonicznie o chęci rozmowy. Tel. (83)351-24-69.

13 stycznia w ramach „XXI Finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy” 

w sali kina Oranżeria odbył się koncert. Był to koncert „serdeczny” bo grany 

od serc wykonawców, grany za przysłowiowe frico dla tych, którzy 

najbardziej potrzebują pomocy innych, grany w ramach „samopomocy 

obywatelskiej” . 

Ponieważ struktury rządowe nie potrafią wywiązywać się należycie 

z nałożonych na nie konstytucyjnych obowiązków, dlatego też obywatele 

podejmują różnego rodzaju inicjatywy aby pomóc sobie, swoim bliźnim 

i swoim rodakom. Fundacja WOŚP je st jedną z takich inicjatyw, która na 

stałe wrosła w krajobraz wydarzeń społecznych jakim i są Finały 

organizowane w drugą niedzielę stycznia. W radzyńskim koncercie zagrali: 

Michał Musiatowicz z ojcem Jackiem, Marian Kwasowiec, zespoły: Moll As 

Band, Wektor, Korniszon, ARD, Stone Age People. 

Przerwy między występami wypełnione były licytacjami gadżetów 

przekazanych na ten cel przez licznych ofiarodawców. Z wielkim 

zaangażowaniem em ocjonalnym licytacje prowadzili członkowie 

Radzyńskiego Stowarzyszenia dla Kultury „STUK - PUK” . W „anielskim ” 

przebraniu zaprezentował się Mariusz Szczygieł, w „diabelskim ” zaś Jakub 

Jakubowski. Dzielnie wspomagali ich na scenie Iwona Burczaniuk - 

Pawelec i Mariusz Bober. Dzięki licznie przybyłym mieszkańcom naszego 

m iasta i aktywnym ich udziale, udało się uzyskać z licytacji kwotę 4.564zł. 

Zbigniew Wojtaś 

NCERT W ROK 

KO 

DLA PaT0W/WU ŻYCIA DZIECI 

I GODNEJ OP/fer AteSrcB^sawę^tę 

RADZYŃ P O D IA M I 

fot. Zbigniew Wojtaś 

,L L i J 

Ta co gra „do końca 

św iata i jeden dzień 

dłużej” zagrała XXI Finał. 

W Radzyniu Podlaskim 

grali w olontariusze ze 1 

Sztabu przy Radzyńskim 

Ośrodku Kultury, z Bork 

i Woli Osowińskiej. Na scenie 

kina Oranżeria zorganizowany 

był koncert połączony z licytacją 

gadżetów przekazanych przez osoby 

prywatne, ja k i instytucje oraz zakłady pracy. 

Wyrażam wyrazy szczerego i serdecznego podziękowania 

za zaangażowanie w organizację i przebieg 

Finału tak mieszkańcom Radzynia Podlaskiego, 

wolontariuszom, uczestnikom koncertu ja k też 

dyrektorom, nauczycielom i uczniom szkół z miasta 

i terenu powiatu radzyńskiego. 

W tegorocznym Finale zebrano na rzecz „Fundacji 

Wielka Orkiestra Świątecznej Pomocy” 16.345,63 zł. 

W puszkach znalazły się również zagraniczne 

nominały: griwny ukraińskie, ruble białoruskie, 

boliwar wenezuelski, medio balboa panamskie, euro, 

pensy angielskie, oraz polskie monety wycofane już 

z obiegu. Dziękuję „S półdzielczej Mleczarni 

SPOMLEK” za przekazanie znacznej ilości przedmiotów 

do licytacji jak też za wsparcie finansowe, 

które pozwoliło zakupić gorący posiłek dla 

zmarzniętych uliczną zbiórką wolontariuszy. Dziękuję 

kwartetowi prowadzącemu licytację za inwencję 

artystyczną, która przyczyniła się do uatrakcyjnienia 

koncertu. Pragnę wyrazić głęboką wdzięczność 

ofiarodawcom gadżetów do licytacji a publiczności 

przybyłej na koncert dziękuję za aktywne i hojne 

uczestniczenie w licytacji. Dziękuję pracownikom ROK 

za zaangażowanie przy organizacji Finału. 

Szef Sztabu WOŚP przy ROK 

Zbigniew Wojtaś

GROT 1/2013

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?