Raport - Romet dhe Riciklimi i Mbetjeve ne Korce - EPER Center

13
Raport “Romët dhe Riciklimi i Mbetjeve në Korçë”
III. GJENDJA AKTUALE DHE NEVOJAT E KOLEKTORËVE ROM
Sipas vlerësimeve jozyrtare, numri i Romëve në Shqipëri ndryshon nga 80.000 në 120.000,
në mes 2.5 dhe 4.7 përqind e popullsisë totale të 2.8 milion 4 . Norma e parashikuar e rritjes
së popullsisë Rome është 3%, më e lartë se ajo e popullsisë shqiptare të raportuar në
rreth 1.9%. Romët janë të shpërndarë pothuajse në të gjithë territorin e vendit (kryesisht në
lagjet e ndara), ose në fshatrat pranë qyteteve. Numri më i madh i Romëve është i
përqendruar në Shqipërinë Qendrore dhe Juglindore në fushat e Korçës, Durrësit, Elbasanit,
Fierit, Beratit, Korçës, Pogradecit, Bilishtit, Gjirokastrës, Delvinës, Krujës dhe
Shkodrës. 5
Për një kohë të gjatë minoriteti Rom përballet me përjashtimin social që ka çuar në papunësi
të lartë dhe në norma në norma të larta të analfabetizmit deri në katër herë më e lartë se
sa shumica. Me gjithë rritjen ekonomike të Shqipërisë në fillim të viteve 1990, niveli i lartë i
papunësisë, varfëria dhe pabarazitë rajonale mbeten sfida të frikshme. Kriza e fundit
financiare përkeqësoi situatën ekonomike për Romët: të ardhurat mesatare për frymë për
komunitetin Rom janë rreth 3.3 herë më pak 6 se popullsia jo-Rome, dhe më shumë se 80%
e komunitetit Rom jeton në varfëri ekstreme. Të ardhurat mesatare mujore të një familje
Rome në bazë të anketës janë 68 euro, krahasuar me 174.5 euro për jo-Romët që jetojnë
pranë tyre. Të ardhurat mujore të 51% të Romëve nuk e kalon 50 euro, ndërsa gjysma e
popullsisë jo-Rome fitojnë të ardhura mbi 150 euro në muaj 7 .
Të ardhurat e familjeve Rome zakonisht vijnë nga punësimi në nivele të ulëta, shpesh në
sektorin jo-formal. Profesionet më të zakonshme përfshijnë grumbullimin e mbetjeve të
riciklueshme, pastrimin e rrugëve dhe punë sezonale në sektorin e bujqësisë, apo shitjen e
rrobave të dorës së dytë. Këto vende pune iu sigurojnë të ardhura shumë të ulëta familjeve
Rome. Shkalla e papunësisë për individët Rom që kanë përfunduar arsimin fillor është 39%,
për, individët Rom që kanë përfunduar arsimin e mesëm është 15% dhe për individët Rom
që kanë përfunduar arsimin e lartë është vetëm 8%.
Mbi 92% (sipas MMPAU) e popullësisë Rome punojnë me mbledhjen/grumbullimin e
mbetjeve të riciklueshme. Shpesh, puna me mbejtjet është e vetmja alternativ për
mbijetesën e familjeve Rome.
Kolektorët individuale mbledhin materiale të riciklueshme (kryesisht metale, kanace alumini,
bateri makinash, pajisje elektrike e elektronike, letër, karton, qese e shishe plastike, ku të
munden: nga kontenieret e mbetjeve në rrugë e lagje, vendgrumbullimet dhe landfillet e
mbetjeve, mjedisi, qoshet e rrugëve, zonat ish industriale apo ato funksionale që gjenerojnë
mbetje, etj.
Zakonisht kolektorët konsiderohen si shtresa më e varfër e shoqërisë Shqiptare, të cilët e
kanë identifikuar grumbullimin e mbetjeve si një mënyrë për të siguruar jetesën e tyre. Sipas
studimit të IFC, Vleresimi i industrise se Riciklimit, 2006, jane gjetur keto rezultate:
4 Rezultatet paraprake te numrit total te popullsise sipas Census 2012
5 Strategjia Kombëtare për përmirësimin e kushteve të jetesës së minoritetit Rom, Këshilli i Minitrave 2003
6 At Risk Roma and the Displaced in Southeast Europe, UNDP, 2006, p. 8
7 At Risk Roma and the Displaced in Southeast Europe, UNDP, 2006, p. 9