Uk. 4 Uk. 18 Uk. 14 - MVIWATA

Uk. 4 

Toleo NO. 039 Julai –Septemba 2011 Bei Shs. 500/= ISSN 0856-5937 

Wakulima wapongeza MVIWATA kwa 

kuhabarisha wakazi wa vijijini 

Uk. 14 

Maonesho ya NaneNane 2011 


Kijana mbunifu atengeneza mitambo ya radio 

kunufaisha wanakijiji

Toleo NO. 039 

Julai Septemba 2011 

Bei Shs. 500/= 

ISSN 0856-5937 

WAHARIRI 

Susuma Msikula Susuma 

Stephen Ruvuga 

BODI YA MVIWATA 

Mwenyekiti – Yazid Makame 

Makamu Mwenyekiti – Lydia Ruliho 

Katibu - Stephen Ruvuga- 

(Mkurugenzi Mtendaji) 

Mweka Hazina - Grace Runkulatile 

WAJUMBE 

Cosma Bulu 

Sylvester Yatuba 

Joseph Kilowoko 

Samweli Maseke 

Julius Mbago 

Habibu Simbamkuti 

MSHAURI WA MVIWATA 

Prof. Amon Mattee 

LINATOLEWA NA 

KUSAMBAZWA NA 

Mtandao wa Vikundi vya 

Wakulima Tanzania (MVIWATA) 

S.L.P 3220 Morogoro, Tanzania 

Simu: 023 261 41 84 

Faksi: 023 261 41 84 

Barua pepe: info@mviwata.org, 

mviwata@morogoro.net 

Tovuti: www.mviwata.org 

MICHORO 

Godwin Chipenya 

USANIFU NA 

UCHAPISHAJI 

PENplus Ltd – 022 2182059 

Uk. 4 

Toleo NO. 039 Julai –Septemba 2011 Bei Shs. 500/= ISSN 0856-5937 

Wakulima wapongeza MVIWATA kwa 

kuhabarisha wakazi wa vijijini 




Kijana mbunifu atengeneza mitambo ya radio 

kunufaisha wanakijiji 

Picha ya Jalada: 

Bw. Benjamini Nziku mkulima wa 

kijiji cha Lusala kata ya Lupanga 

wilayani Ludewa akipata habari 

kupitia gazeti la wakulima la 

Pambazuko. b 

Tahariri 

Habari za vijijini zipewe 

kipaumbele 

Ingawa juhudi na mchango wa jamii za vijijini nchini Tanzania 

ndiyo vinavyoiendeleza Taifa, habari za vijijini haziandikwi kwa 

umuhimu huo. 

Mara nyingi, habari za vijijini zinazopewa nafasi kwenye 

vyombo vya habari ni zinazohusu maafa, kesi, vimbwanga na hotuba 

za viongozi wanapotembelea maeneo hayo. 

Wanahabari wanafanya kazi kubwa ya kuuelimisha umma, hata 

hivyo kwa sehemu kubwa habari hizo zimekuwa ni zile zinazohusu 

watu wa mijini. 

Toleo hili linalozungumzia habari za vijijini ni sehemu ya 

utekelezaji wa ajenda ya upashanaji habari inayotekelezwa na 

MVIWATA kwa muda mrefu sasa. 

Tunafahamu kwamba pamoja haya umuhimu wa upatikanaji wa 

habari kwa watu wa vijijini, ziko changamoto kadhaa zinazokwamisha 

ufanisi wake. 

Miongoni mwa changamoto hizo ni ukosefu wa vitendea 

kazi ikiwemo usafiri, kamera na vinasa sauti ambapo hata 

waandishi wachache wenye nia ya kwenda kukusanya habari vijijini 

wameshindwa kufanya hivyo kwa kukosa usafiri na wengine kuishia 

kutegemea usafiri wa viongozi wanapotembelea maeneo ya vijijini. 

Kulingana na kubanwa na ratiba za viongozi hao, waandishi hawawezi 

kukusanya habari nzuri zenye kuchochea maendeleo ya vijijini zaidi 

ya kuishia kuandika hotuba na maagizo ya viongozi. 

Changamoto nyingine ni ya waandishi wa habari kukosa 

taaluma ya kutosha yenye kuwawezesha kudadisi na kuibua kero na 

changamoto halisia za vijijini na siyo vimbwanga. 

Tunaamini ziko changamoto nyingi na lengo letu siyo kuziainisha 

zote isipokuwa tunawakumbusha wadau wa sekta ya habari kuwa 

vijijini ndiko kwenye chimbuko la wazalishaji na kwamba hatupaswi 

kuwatenga. 

Tunashauri kuwepo na jitihada za makusudi za kutatua 

changamoto hizi na vilevile kuwe na juhudi za kuhimiza vyombo 

vya habari kuzipa kipaumbele habari za vijijini. Ni wakati muafaka 

ambapo 

Tunawakumbusha wana habari juu ya umuhimu wa kuzingatia 

maadili ya taaluma ya uandishi wa habari kwa kuandika habari 

zilizofanyiwa utafiti wa kina na kuhakikisha jamii zote vijijini na 

mijini wananufaika na huduma hii muhimu. 

Tusaidie kuchochea maendeleo vijijini kwa kuhakikisha 

tunawapatia habari za kutosha na zilizofanyiwa utafiti. 

Pambazuko Na. 39 Toleo la Julai – Septemba 2011

Upatikanaji wa habari vijijini, 

kichocheo cha maendeleo? 

Na Goodness Mrema, Morogoro 

Kutokana na kupiga hatua 

za kimaendeleo katika 

teknolojia hasa ya habari, 

wigo wa upatikanaji wa habari 

hivi sasa umepanuka ukilinganisha 

na miaka ya nyuma hasa wakati 

tunapata uhuru. 

Hivi sasa watu wanauwezo 

wa kutumia kompyuta na 

simu za mkononi zenye 

huduma ya intaneti na 

kuweza kupata taarifa 

mbalimbali zinazotokea 

ulimwenguni kwa wakati 

huo huo ama kulipia huduma 

mbalimbali kama vile matibabu, 

maji na umeme. Lakini pia wanaweza 

hata kufanya manunuzi ya bidhaa 

mbalimbali kupitia intaneti na hivyo 

kupunguza gharama na muda na 

kurahisisha biashara. 

Hata hivyo mbali na kukua kwa 

Pambazuko Na. 39 Toleo la Julai – Septemba 2011 

teknolojia ya habari, nchi za Kusini 

mwa Afrika bado zinakabiliwa na 

tatizo kubwa la kukosekana kwa 

habari za umma hasa kwenye maeneo 

ya vijijini ambazo ni muhimu kwa 

wananchi kutoa maamuzi mbalimbali 

ambayo ni sahihi kwa maisha yao. 

Hata 

radio za kijamii 

zilizoanzishwa kwa lengo 

la kuhudumia wakazi wa vijijini, 

zimeacha misingi ya kuanzishwa 

kwake na kuegemea zaidi 

kutangaza mambo ya 

mijini. 

Bado 

kuna changamoto zinazoikumba 

sekta hii ya habari ikiwemo uhaba 

wa upatikanaji wa habari sahihi 

na zenye manufaa kwa baadhi ya 

MADA MAALUM 

maeneo hasa ya vijijini. Mfumo wa 

upashanaji habari uliopo sasa siyo 

wa kuridhisha kwani haumfikii kila 

mwananchi wa kijijini mahali alipo. 

Kwa mfano magazeti yanayofika 

kwa nadra vijijini ndani yake yanakuwa 

yamejaa habari zinazohusu vuguvugu 

la maisha ya mjini. Habari hizo nyingi 

ni zile zinazohusu malumbano na 

siasa za chuki baina ya viongozi 

wa vyama, foleni za barabarani, 

michezo ambayo pengine mtu 

wa kijijini hajawahi kuiona na 

burudani kama vile miziki 

na picha kubwa kubwa za 

wasanii ambazo ki uhalisia 

hazimuongezei tija mtu wa 

kijijini katika harakati zake za 

kupambana na umasikini kupitia 

kilimo, ufugaji ama uvuvi. 

Tunashuhudia ongezeko la 

vyombo vya habari vya kielektroniki 

kama vile radio na televisheni na 

ukuaji wake kutoka kwenye mfumo 

Endelea Uk wa 2 

Mwekahazina wa MVIWATA Ruvuma Bibi Immaculata John akitekeleza shughuli za MVIWATA za kusambaza habari za wakulima kwa 

wadau 

1

MADA MAALUM 

Upatikanaji wa habari vijijini 

Inatoka uk. wa 1 

wa analogia kwenda digitali. 

Ongezeko na ukuaji wa 

teknolojia bado hauwanufaishi 

vya kutosha wakazi wa vijijini. 

Kilichobadilika ni kuwepo kwa 

usikivu mzuri wa matangazo ya 

radio kwenye baadhi ya vijiji tofauti 

na ilivyokuwa awali. Habari zenye 

mlengo wa kuchochea maendeleo 

vijijini bado hazipewi kipaumbele. 

Hata radio za kijamii 

zilizoanzishwa kwa lengo la 

kuhudumia wakazi wa vijijini, 

zimeacha misingi ya kuanzishwa 

kwake na kuegemea zaidi kutangaza 

mambo ya mijini. 

Japokuwa televisheni na redio 

zinajitahidi kurusha matangazo 

yake na kuwafikia kwa wakati watu 

wa vijijini, lakini bado habari zake 

zinakosa mguso kwao, ingawa serikali 

inajinadi kuwa matumizi ya mfumo 

wa digitali yameongeza upatikanaji 

wa habari maeneo ya vijijini. 

Kwa ujumla habari zinazohusu 

mafundisho ama mafanikio ya 

wananchi vijijini haziandikwi wala 

kusikika vya kutosha na kwamba 

kuna haja ya kubadili mfumo 

ili waandishi wa habari wapate 

msukumo wa kuwafikia wananchi 

vijijini na kuandika habari zao. 

Siku hizi umekuja utaratibu 

mpya wa upashanaji habari kupitia 

mitandao mbalimbali ya kijamii 

(tovuti, blogs, facebook, twitter) 

ambayo kwa hakika mkulima au 

mfugaji mdogo anayeishi kijijini 

hafahamu hata jinsi ya kuitumia na 

wachache wenye uelewa hawawezi 

kuitumia kwa kukosa nishati ya 

umeme. 

Changamoto ya 

miundombinu 

Ziko sababu nyingi zinazotajwa 

kuchangia habari kutowafikia watu 

wa vijijini. Sababu mojawapo ni ubovu 

wa miundombinu ya barabara katika 

maeneo mengi ya vijijini ambako 

kuna asilimia 80 ya Watanzania 

wazalishaji wanaochangia pato la 

taifa. 

Kulingana na miundombinu 

duni ya barabara zetu hasa maeneo 

2 

ya vijijini, ni vigumu kwa mwananchi 

wa kijijini kupata gazeti kwa wakati 

na kulisoma. 

Wauzaji na wasambazaji wa 

magazeti ya kila siku wanajikuta 

wakishindwa kuyafikia maeneo hayo 

kwa wakati. Kwa mfano gazeti la 

kila siku linalosambazwa asubuhi 

katika maeneo ya mijini huchukua 

wakati mwingine siku mbili kufika 

eneo la Mrimba Kilombero mkoani 

Morogoro kutokana na barabara ya 

kuelekea sehemu hiyo kuwa mbaya. 

Huu ni mfano wa sehemu moja 

iliyo katika mkoa jirani na mji ambapo 

magazeti mengi huchapishiwa, swali 

ni je vipi kwa watu waishio Kigoma 

vijijini, Karagwe ama Murugwanza 

huko Ngara, wao hulipata gazeti hilo 

siku ngapi baada ya kuchapishwa? 

Ukosefu wa nishati nalo ni tatizo 

kubwa kwa wakazi wa maeneo ya 

vijijini ambalo linazuia wananchi 

wa vijijini kununua televisheni 

au radio kwa sababu ya kukosa 

nishati itakayowawezesha kuvitumia 

vyombo hivyo. 

Maisha magumu ya vijijini 

yanayosababishwa na ukosefu wa 

huduma muhimu za kijamii pia 

yanadhoofisha kasi ya upatikanaji 

wa habari vijijini. Kwa mfano 

mtu anayesumbuliwa 

na maradhi kwa 

kukosa huduma 

sahihi za 

matibabu, 

hawezi kukaa 

na kusikiliza 

radio huku 

a k i g u g u m i a 

kwa maumivu 

makali. Mtu huyu 

pia hawezi kutenga 

fedha ya kununua gazeti 

linalomfikia baada ya siku mbili 

Akina mama wengi vijijini 

wanakosa muda wa kusikiliza taarifa 

za habari ama matangazo mengine 

muhimu kwa kuwa muda ambao 

radio na televisheni zinatangaza 

taarifa za habari wao wanakuwa 

kwenye shughuli za kupika, kutafuta 

maji na kuni na shughuli za shamba. 

Ukiachana na tatizo la 

miundombinu duni, iko sababu 

nyingine ya baadhi ya wananchi kukosa 

mwamko wa kutafuta ama kutoa 

habari. Wananchi kwenye baadhi ya 

maeneo ya vijijini hawajaelimishwa 

vya kutosha juu ya umuhimu wa 

kutoa na kupokea habari kuhusiana 

na masuala mbalimbali hivyo baadhi 

yao kuona kwamba kununua gazeti 

ama kununua televisheni ni kuwa na 

matumizi ya anasa. 

Habari zinachochea 

maendeleo? 

Wakazi wa vijijini wengi wao wakiwa 

ni wakulima waliopata fursa ya 

kuzungumzia hoja hii, walikiri kuwa 

upatikanaji wa habari sahihi vijijini 

umesaidia kuchochea maendeleo, 

japokuwa kiwango cha upatikanaji 

wake siyo cha kuridhisha. 

Walieleza kuwa habari chache 

zilizowafikia ziliwasaidia kupata 

elimu ya kilimo bora, taarifa za 

upatikanaji wa pembejeo, masoko, 

mwelekeo wa hali ya hewa na 

mwenendo wa uchumi na hali ya 

kisiasa nchini pamoja na kufahamu 

jitihada za maendeleo zinazofanywa 

na makundi mbalimbali. 

Mbali na 

vyombo vya habari, 

ziko njia nyingine za asili 

zinazotumika kufikisha habari kwa 

jamii kwenye maeneo ya vijijini ikiwemo 

mikutano ya vijiji, kwenye nyumba 

za ibada na kwenye mikusanyiko 

kama vile sokoni na kwenye 

minada. 

Walisema habari hizo pia 

zinawapatia uwanja mpana wa 

mjadala na kubadilishana uzoefu 

kuhusiana na masuala mbalimbali 

yanayowakabili ikiwemo uwezo wa 

kudai haki zao za msingi. Wanafahamu 

mahali pa kupata mahitaji muhimu na 

fursa zinazopatikana kwa ajili yao na 




njia muafaka za kufikia suluhu kwa 

changamoto zinazowakabili katika 

shughuli zao. 

“Suala la upatikanaji wa habari 

linahusika zaidi na maisha ya kila 

siku ya mwananchi. Ni suala la 

maendeleo ya kila mwanadamu hapa 

ulimwenguni, endapo wananchi hawa 

wa vijijini watapata habari sahihi na 

kwa wakati zitachochea bidii katika 

kujiletea maendeleo,” alisema Bw 

Andrew Hepelwa, Katibu Mkuu 

Mstaafu wa MVIWATA taifa. 

Aliongeza kuwa maendeleo 

ni jambo la muhimu ambalo kila 

mwanadamu analitegemea katika 

maisha yake kuanzia ngazi ya familia 

hadi ngazi za kitaifa. Kama hupati 

taarifa kamili kuhusu kitu fulani, 

huwezi kujua uzito wake na huwezi 

kuchukua hatua za kimaendeleo na 

kwa upande mwingine jamii ikipata 

taarifa na habari sahihi inaweza 

kuchukua hatua ya kujikwamua 

katika matatizo. 

Matumizi ya habari 

Kwa ujumla jamii ya vijijini kutokana 

na kutengwa kwa muda mrefu na 

mfumo wa habari, nayo kwa namna 

fulani imekuwa kama imejiengua na 

kuyaona masuala ya habari kama 


siyo sehemu yao. 

Jamii hii inahitaji kujengewa 

ufahamu wa kutosha kuhusu 

umuhimu wa kupashana habari 

na matumizi sahihi ya vyombo vya 

habari katika kujiletea maendeleo. 

Vyombo vya habari katika hili vina 

mchango mkubwa wa kuwafumbua 

macho wakazi wa kijijini ili wafahamu 

umuhimu wa matumizi sahihi ya 

habari katika mchakato wa kujiletea 

maendeleo. 

Mbali na vyombo vya habari, ziko 

njia nyingine za asili zinazotumika 

kufikisha habari kwa jamii kwenye 

maeneo ya vijijini ikiwemo mikutano 

ya vijiji, kwenye nyumba za ibada 

na kwenye mikusanyiko kama vile 

sokoni na kwenye minada. 

Hata hivyo taarifa nyingi muhimu 

hutolewa katika mikutano ya vijiji, 

lakini kutokana na kukosa mwamko 

huko nako mahudhurio ni madogo 

na hivyo kukosesha wananchi habari 

muhimu. 

Miongoni mwa wakulima 

waliohojiwa wamekiri wazi kuwa 

hawajawahi kuhudhuria mkutano 

wa kijiji kwa zaidi ya miaka miwili. 

Hili ni tatizo na ni tabia inayopaswa 

kuachwa kwa sababu inadidimiza 

maendeleo. 

Miongoni mwa wakulima hao 

pia wamekiri mapungufu kwamba 

Upatikanaji wa habari sahihi unapanua wigo wa mijadala kama hii ya wakulima 

MADA MAALUM 

walipata habari lakini hawakuzitumia 

ipasavyo jambo ambalo wamelijutia 

na baadaye kujirekebisha. Kwa 

mfano Bw. Charles Ndugulile 

mkulima wa kijiji cha Mwamala Kata 

ya Mwamala wilaya ya Shinyanga 

Vijijini alisema “mwaka 2008 kupitia 

matangazo ya radio nilipata taarifa za 

kutokea mabadiliko ya tabia ambayo 

yatasababisha ukame na mlipuko wa 

wadudu lakini nilipuuzia na baadaye 

msimu wa kilimo uliofuata nililima 

shamba kubwa kama kawaida, 

nikapata hasara baada ya mazao 

kukauka kwa ukame.” 

Bw. Ndugulile akafafanua 

kwamba kutokana na hali hiyo 

amekuwa mhamasishaji mkubwa 

kwenye mkoa wa Shinyanga 

akiwahimiza wakulima umuhimu 

wa kutafuta habari na kuzitumia, 

lakini pia wawe wamezipata kutoka 

katika vyanzo vya uhakika na 

vinavyoaminika ila wasipotoshwe 

kwa kupata habari ambazo si sahihi. 

Hitimisho 

Ili kuboresha upatikanaji wa habari 

vijijini, serikali na wadau wa habari 

kwa ujumla wanapaswa kushirikiana 

kuondoa kasoro zilizopo na kuweka 

mfumo wa usawa wa utoaji taarifa 

na upatikanaji wa habari kwenye 


3

MADA MAALUM 

4 

Maoni ya wakulima na 

Na Goodness Mrema 

Changamoto kubwa 

inayowakabili wakulima 

vijijini kwa kukosa habari 

ni kuachwa nyuma kimaendeleo, 

kuibuka kwa migogoro mingi baina 

yao na viongozi wao ama makundi 

mengine katika jamii. 

Baadhi ya wakulima na wataalam 

wamekuwa na maoni tofauti 

kuhusiana na suala hili la upatikanaji 

wa habari vijijini. Wakulima kutoka 

mikoa mbalimbali walieleza jinsi 

wanavyokabiliwa na changamoto 

katika kupokea na kutoa habari 

katika maeneo mengi ya vijijini 

kutokana na miundombinu mibovu. 

Yafuatayo ni maoni waliyoyatoa 

wataalam 

baada ya kuulizwa swali lililosema 

hali ya upatikanaji wa habari kijijini 

ukoje? 

Bibi. Mariam Mmanga 

kutoka kijiji cha Kivulini wilayani 

Mwanga mkoani Kilimanjaro alieleza 

kwamba japokuwa kijijini kwake 

hawatembelewi na waandishi wa 

habari mara kwa mara wala kufikiwa 

na magazeti, lakini wanawake 

kijijini kwake wamejiunga katika 

vikundi wanavyovitumia kupashana 

habari kupitia mikutano na vikao 

mbalimbali na sasa wamehamasika 

na wanaelewa umuhimu wa kupata 

habari, jambo ambalo linawatia moyo 

na wanaimani kwamba hawataweza 

kubaki nyuma kwani wanafahamu na 

wanaelewa nini kinaendelea katika 

nchi yao. Hata hivyo akaongeza 

kuwa wanaomba kutembelewa na 

wanahaabari ili habari za vikundi 

vyao pia zitangazwe. 

Bibi. Mariam Hassan 

kutoka kijiji cha Magamba, wilayani 

Kibondo mkoani Kigoma anaeleza 

kwamba magazeti kijijini Magamba 

yanawafikia baada ya siku tatu ama 

nne, tena lazima awepo mtu ametoka 

mjini siku hiyo. Kwa upande wa radio 

wanakamata zaidi radio za Burundi 

na kwamba hupokea matangazo ya 

radio moja tu ya Tanzania ambayo 

nayo husikika usiku tu, jambo ambalo 

linawafanya washindwe kupiga hatua 

kimaendeleo. 

Ameiomba serikali kuwakumbuka 


Miongoni mwa machapisho yanayotolewa na MVIWATA ambayo yamewanufaisha wakulima wengi kwa kuwapata habari sahihi za kilimo 



na kuhakikisha kwamba nao pia 

wanapata huduma hii muhimu kwani 

wanaonekana wamesahaulika kama 

vile wako nje ya Tanzania kutokana 

na kijiji chao kuwa mpakani mwa 

nchi ya Burundi. “Kuhusu habari za 

kijijini kwetu zinaandikwa pale tu 

kiongozi anapokuja kututembelea 

ama wakati mwingine waandishi 

hufika kijijini hapo kunapokuwa 

na matukio ya maafa kama vile 

mauaji. Tatizo hili linatuathiri zaidi 

sisi wanawake kwani muda mwingi 

tuko ndani, afadhali wenzetu 

wanaume wanakutana kwenye 

vikao na kuhabarishana na wengine 

wanamiliki simu za mkononi.” 

Bw. Hamad Abdallah 

Salimin kutoka Zanzibar yeye 

alieleza kukerwa na waandishi wa 

habari wanaokurupuka na kutangaza 

mambo yasiyo sahihi na kuupotosha 

umma. Akashauri ni vyema 

wanataaluma hawa kuthibitisha 

habari wanazozikusanya kabla ya 

kuzitangaza kwa umma. 

Hata hivyo aliwashauri wakulima 

wenzake wakabiliane na changamoto 

ya upatikanaji wa habari katika 

maeneo ya vijijini kwa kutosubiri 

tu hadi magazeti yawafikie ndipo 

wajue wamepata habari kumili kujua 

nini kinaendelea, bali wanaweza pia 

kupata habari zinazowahusu kwa 

kupitia majarida yanayochapishwa 

na mashirika yanayojihusisha 

na shughuli za kilimo kama vile 

MVIWATA ili kutambua fursa walizo 

nazo. 

Lakini akasema kwamba wakulima 

wasiishie kusoma habari na kuziacha 

tu katika makaratasi bali wazifanyie 

kazi na pia wasiogope kutumia 

vyombo vya habari kuwasilisha kero 

na kufichua maovu. 

Bw. Joseph Msagama kutoka 

Tanga alikiri kuwa changamoto 

kubwa ipo katika upokeaji wa habari 

kutokana na uhaba wa rasilimali 

fedha ambayo inamwathiri kila 

mkulima. 

“Jambo la kusikitisha ni kwamba 

wananchi wa vijijini wanaonekana 


kuwa tabaka la watu waliosahaulika 

katika kila kitu kuanzia kipato, elimu 

na hata haki zao mbalimbali ikiwemo 

hii ya kupata habari” alisema Bw. 

Msagama. 

Alishauri Halmashauri za wilaya 

ziweke utaratibu wa kutenga 

mafungu ya kuwawezesha usafiri 

maaalum waandishi wa habari 

ili wafike maeneo ya vijijini na 

kuwasaidia wananchi kufahamu 

nini kinaendelea na kwa kiasi gani 

kinaathiri uchumi wa wakulima. 

Kwa upande wake Bw. Abdala 

Ramadhani kutoka wilaya ya 

Misungwi, Mwanza alisema wakulima 

wengi vijijini wanakabiliwa na uhaba 

wa habari na kushauri vituo vya 

taarifa vijijini viimarishwe ili kuziba 

pengo lililopo. 

“Kupitia vituo hivyo vichache 

vilivyopo sasa wakulima na 

wajasiriamali wanapata habari 

kuhusiana na bei za mazao na wapi 

wanaweza kuuza lakini habari hizo 

haziwafikii wengi kutokana na uhaba 

wa rasilimali fedha unaozikabili,” 

alisema Ramadhani. 

“Tunashukuru kuwapo kwa 

gazeti letu wakulima la Pambazuko, 

linatuwezesha kufahamu wenzetu 

katika maeneo mengine wanafanya 

nini na ni njia gani wanazozitumia 

kutatua changamoto zao, jambo 

ambalo linatupa ari ya kufanya kazi 

kwa bidii ili kuzalisha kwa tija.” 

Bw. Ramadhani alisema kupitia 

mtandao wa wakulima wanajipanga 

ili kuweka utaratibu mzuri wa 

kuwezesha habari za wakulima 

wa Mwanza zinamfikia mhariri wa 

Pambazuko kwa wakati. 

Bw. Paul Mossama kutoka 

Serengeti mkoani Mara, anaeleza 

kuwa mfumo wa upashanaji habari 

uliopo nchini hivi sasa ni mzuri 

kuliko miaka ya nyuma, japokuwa una 

kasoro ya kutotangaza habari nyingi 

za kuwasaidia wakulima kuboresha 

shughuli zao na akashauri vituo vya 

radio na televisheni vinavyoanzishwa 

na halmashauri za wilaya vitangaze 

zaidi habari hizo badala ya kuwa na 



MADA MAALUM 

Upatikanaji wa 

habari vijijini 

maeneo ya vijijini na mijini. 

Kwa upande wa radio 

matangazo yaboreshwe yasikike 

vizuri vijijini ili wananchi wetu 

walioko mipakani kama vile 

Kigoma pia waweze kunufaika 

na matangazo ya radio za nchini 

mwao badala ya radio za nchi jirani 

ya Burundi na Kongo ambazo 

kila kukicha zinatangaza vita na 

mauaji kutokana na mapigano 

yanayoendelea nchini mwao. 

Kadhalika waandishi 

wenyewe wanakabiliwa na 

changamoto ya kujiendeleza 

kitaaluma ili kuweza kuwa 

na upeo zaidi wa kuandika 

na kuchanganua habari zao 

kwa weledi hasa zinazohusu 

maendeleo vijijini badala ya kuwa 

mawakala ama mashabiki wa 

siasa tu. 

Kuna matatizo mengi vijijini 

ambayo kimsingi yanahitaji nguvu 

ya wanahabari kuyatatua. Kwa 

mfano wanahabari wanapaswa 

kuijengea uwezo jamii kuhusu 

elimu ya afya vijijini, elimu ya 

ukatili wa wanawake na vitendo 

vya unyanyasaji, elimu juu ya 

umiliki na matumizi bora ya ardhi, 

elimu ya kilimo bora na ufugaji, 

ujasiriamali, masoko na umuhimu 

wa elimu kwa watoto wao. 

Ipo haja kubwa ya tasnia 

ya habari kutilia mkazo suala la 

kuielimisha jamii ili iepukane na 

imani potofu za kwenda kwa 

waganga wa kienyeji kupiga ramli 

badala ya kuwapeleka wagojwa 

kutibiwa kwenye zahanati na 

vituo vya afya. 

Wanakijiji ambao kwa sehemu 

kubwa ni wakulima wanapaswa 

kujengewa uelewa wa masoko 

ya mazao yao, taarifa za bei na 

mbinu bora za kuongeza tija katika 

uzalishaji na kuboresha uchumi. 

Maendeleo vijijini 

yanachelewa kwa sababu 

wananchi hawapati habari sahihi 

kwa wakati muafaka. Hivyo 

yanapaswa kuchochewa kwa 

kuwapatia habari za kina. 

5

MADA MAALUM 

Maoni ya wakulima... 


vipindi vingi vya miziki na salamu. 

Akashauri pia magazeti kutenga 

kurasa maalumu zitakazoandika 

habari za wakulima wadogo angalau 

mara moja kwa wiki. “Magazeti 

mengi sasa yamefungua kurasa za 

udaku, urembo na muziki, hivyo hata 

kwa habari za wakulima jambo hili 

linawezekana.” 

Aliwashauri wakulima wadogo 

kutumia mitandao ya wakulima 

waliyonayo katika maeneo yao 

kwa ajili ya kupashana habari 

hadi pale wanapokuwa wanaona 

wameshindwa kufanya hivyo 

wenyewe ndipo waweze kumtafuta 

mwandishi ambaye atawasaidia 

kutangaza taarifa zao ili nao 

wapate nafasi ya kupaza sauti zao 

na kusaidiwa pale wanapohitaji 

msaada. 

Bw. Benardi Maiko kutoka 

Kasanga, wilayani Sumbawanga 

mkoani Rukwa alisema wakulima 

wanayo mambo mengi ambayo ni 

vyema wakayatangaza ikiwemo 

mazao yao na bidhaa zingine 

wanazozalisha, changamoto ya uhaba 

wa pembejeo na zana bora za kilimo 

pamoja na mahitaji ya masoko ya 

kuuzia mazao yao. 

Aliongeza pia, wakulima 

wanahitaji kuwezeshwa kuwasiliana 

wao kwa wao kupitia vyombo vya 

habari ili kurahisisha mawasiliano 

kwani badala ya wao kufunga 

safari kwenda maeneo mengine 

kuwatembelea wenzao wataweza 

kusoma tu kwenye magazeti ama 

kusikiliza radioni na kujifunza. 

“Endapo habari zingekuwa zinafika 

maeneo ya vijijini kama ilivyo kwa 

maeneo ya mijini hakika wakulima 

leo tungekuwa kundi lenye nguvu 

kiuchumi na tusingekandamizwa 

wala kunyanyaswa” alisema Bw. 

Maiko 

Bw. Charles Ndugulile 

mkulima wa kijiji cha Mwamala 

Kata ya Mwamala wilaya ya 

Shinyanga Vijijini alieleza kwamba 

6 

upatikanaji wa habari unategemeana 

na watafutaji wa habari kwamba 

wanataka habari za namna gani na 

zinazohusu nini na kutolea mfano 

wa jarida la Pambazuko kwamba kila 

anayetaka kupata habari kuhusiana 

na wakulima anaweza kuzipata 

kutoka ndani ya jarida hilo. 

Akizungumzia matumizi sahihi 

ya habari Bw. Ndugulile alisema 

“mwaka 2008 kupitia matangazo 

ya radio nilipata taarifa za kutokea 

mabadiliko ya tabia ambayo 

yatasababisha ukame na mlipuko wa 

wadudu lakini nilipuuzia na baadaye 

msimu wa kilimo uliofuata nililima 

shamba kubwa kama kawaida, 

nikapata hasara baada ya mazao 

kukauka kwa ukame.” 

Bw. Ndugulile alifafanua kwamba 

kutokana na hali hiyo amekuwa 

mhamasishaji mkubwa kwenye katika 

mkoa wa Shinyanga akiwahimiza 

wakulima umuhimu wa kutafuta 

habari na kuzitumia, lakini pia wawe 

wamezipata kutoka katika vyanzo 

vya uhakika na vinavyoaminika ila 

wasipotoshwe kwa kupata habari 

ambazo si sahihi. 

Alifafanua kwamba katika mkoa 

wa Shinyanga wamewahamasisha 

wakulima umuhimu wa kutafuta 

habari kutoka katika vyanzo vya 

uhakika na vinavyoaminika ili 

wasipotoshwe kwa kupata habari 

ambazo si sahihi. 

Alisema kuwa wakulima wanaumia 

waonapo habari mara kwa mara 

zinazoeleza kuwa wameshindwa 

kufanya jambo ama wana mgogoro 

fulani wakati habari za mafanikio 

waliyopata kupitia kilimo ikiwemo 

kuongeza uzalishaji na kuweza 

kulipa ada za watoto wao, kujenga 

nyumba, kuongeza idadi ya mifugo 

na hata kufanikiwa kununua zana za 

kilimo, haziandikwi. “Kwa msingi huu 

ndiyo maana mara nyingi nimekuwa 

nikishauri kwamba ni muhimu 

wakulima tuimarishe chombo 

chetu cha habari kama Pambazuko 

kinachoweza kutusemea habari 

zetu.” 

Bw. Ndugulile ambaye pia 

ni mwenyekiti wa MVIWATA 

Shinyanga, alisema vyombo vingi 

vya habari nchini hivi sasa vinafanya 

shughuli zake kibiashara na hivyo 

kujikita katika matukio yenye 

habari zinazouzika na kutupa kando 

jukumu la kuwaelimisha wakulima 

kilimo biashara ama ufugaji na uvuvi 

wa kisasa. 

Maoni ya wataalam 

Bibi Mary Nsemwa, ni mkuu 

wa Idara ya Ushawishi na Ujenzi wa 

Nguvu za Pamoja katika Mtandao 

wa Jinsia Tanzania (TGNP), anasema 

asilimia kubwa ya wananchi wa 

vijijini wanaoathirika na upatikanaji 

wa habari ni wanawake. 

Bibi Nsemwa alisema wanawake 

wanahitaji kuhabarishwa kuhusiana 

na kilimo, ujasiriamali, sheria 

ya ardhi na mambo mbalimbali 

yanayoendelea mijini na duniani, 

lakini haki hiyo wanaikosa kutokana 

na kutokuwepo kwa miundo mbinu 

inayofika maeneo ya vijijini hususan 

barabara kwa ajili ya magazeti. 

“Hata kwa familia zenye radio 

nyingi zinamilikiwa na wanaume, 

hivyo wanawake kukosa taarifa 

muhimu ndiyo maana wanazidi 

kukandamizwa”. 

Bw. Marcossy Albanie wa 

Kituo cha Msaada wa Sheria na Haki 

za Binadamu yeye anasema “kwa 

ujumla wakulima ni kundi lililoachwa 

nyuma na hata wakizungumza watu 

wanawapuuza na ndiyo maana hata 

vyombo vingi vya habari vimeegemea 

zaidi mjini, ingawa kisingizio kikubwa 

kimekuwa ni miundombinu mibovu 

vijijini. 

“Suala hili linamfanya mkulima 

mdogo abaki kwenye kiza na watu 

wachache waendelee kunufaika na 

rasilimali za nchi. 



MAKALA 

Soko huria lilivyoathiri upatikanaji 

wa habari vijijini 

Na Rashid Kejo 

Tulikotoka 

Nchi ya Tanzania tangu ilipopata 

uhuru wake mwaka 1961, ilikuwa 

ikitumia mfumo wa vyama vingi hadi 

mwaka 1965 ilipoamua kuachana 

nao. Hata hivyo mwaka 1992, 

Tanzania iliridhia mageuzi makubwa 

ya kurejea katika mfumo wa vyama 

vingi vya siasa. 

Sababu iliyotolewa mwaka 1965 

wakati wa kuachana na vyama vingi 

ni kwamba pamoja na mambo 

mengine, vyama vya upinzani 

ambavyo vilikuwapo kama vile 

African Independence Movement 

(AIM) na People’s Democratic 

(PDP), havikuwa na nguvu. 

Lakini pia wakati ule, kulikuwa na 

vuguvugu kubwa la mataifa mengi 

ya Afrika kuendeshwa chini ya 

utawala wa chama kimoja kutokana 

na kile kilichoelezwa kwamba ni 

kuleta umoja wa kitaifa na kuondoa 

mifarakano na migogoro kwa lengo 

la kujiletea maendeleo. 

Licha ya kuwa na chama kimoja 

kilichokuwa kimeshika hatamu, hata 

nyanja nyingine kuu na muhimu za 

kiuchumi na kijamii, kwa kiwango 

kikubwa zilikuwa chini ya umma. 

Vyombo vya habari kadhalika, 

vilikuwa katika mfumo dola. Redio, 

televisheni (kwa Zanzibar) na 

magazeti, ama vilimilikiwa moja 

kwa moja na Serikali, taasisi zake au 

chama na jumuiya zake. 

Tunakumbuka vyombo kama 

Radio Tanzania Dar es Salaam (RTD), 

Sauti ya Tanzania Zanzibar (STZ), 

Magazeti ya Daily News/Sunday 

News, Uhuru/Mzalendo, Mfanyakazi 

na Mkulima wa Kisasa. 

Kutokana na uchache na umiliki 

wake, maudhui ya vyombo hivi 

yaliratibiwa na dola yakilenga 

masuala kadhaa ambayo Serikali 

ilikuwa imeyapa kipaumbele. 

Pamoja na changamoto zake, 

habari za wakulima zilipata fursa 

katika vyombo hivyo. Achilia mbali 

gazeti, kulikuwa na vipindi vya redio 

vya Mkulima wa Kisasa ambavyo 

vilitoa mafunzo na maelekezo 

mbalimbali ya kilimo bora. 

Kulikuwa pia na mkakati maalumu 

kupitia Taasisi ya Vielelezo wa 

kupeleka sinema vijijini kuelimisha 

wakulima juu ya ukulima na 

ufugaji bora. Kimsingi, kulikuwa na 

upatikanaji wa taarifa hasa zile za 

msingi kwa umma wa vijijini. 

Wahenga walisema, kila masika 

yana mbu wake. Katika mabadiliko 

ya mwaka 1992 yaliyoruhusu mfumo 

wa vyama vingi na soko huria, 

Serikali ilijitoa katika biashara na 

kulegeza masharti hivyo kuiwezesha 

sekta binafsi kushiriki moja kwa 

moja katika masuala ya kiuchumi 

na kijamii. Mabadiliko yalichochea 

kuanzishwa kwa Sera ya Habari na 

Utangazaji ya mwaka 1993. 

Hata hivyo, haikujitoa katika 

usimamizi na uendeshaji wa vyombo 

vyake vya habari, bali iliruhusu sekta 

binafsi nayo kuingia katika biashara 

hiyo. Hivyo, kuanzia mwaka 1992, 

magazeti, vituo vya televisheni 

na redio na baadaye mitandao ya 

mawasiliano vilianza kwa kasi. 

Tofauti na awali ambako 

mwelekeo wa habari ulilenga zaidi 

propaganda, safari hii mtazamo 

ulikuwa wa kibiashara zaidi na hali 

hiyo imekuwa na athari kubwa katika 

upatikanaji wa habari za vijijini. 

Kutokana na msukumo huo wa 

nguvu ya soko, vyombo ambavyo 

vilishindwa kujiendesha kibiashara 

vilikufa na hivyo ndivyo ilivyotokea 

kwa Gazeti la Mkulima wa Kisasa. 

Vipindi vingi vilivyoanzishwa katika 

redio na televisheni vililenga zaidi 

kuwavutia watangazaji (advertisers). 

Kwa upande mwingine, asilimia 

kubwa ya magazeti na machapisho 

husomwa zaidi mijini ambako 

usambazaji ni rahisi na kiwango cha 

kujua kusoma na kuandika ni kikubwa 

na hilo likawa na athari kubwa kwa 

upatikanaji wa habari za vijijini. 

Hiyo ilimaanisha kwamba 

wakulima na wananchi wengine 

waishio vijijini walianza kupewa 

habari ambazo hazikuwa na uwiano 

wa moja kwa moja na matatizo au 

vipaumbele vyao. 

Kwa mfano, mwaka 1995 

wakati taifa likiwa katika kampeni 

za kwanza tangu kurejeshwa kwa 

mfumo wa vyama vingi, baadhi ya 

vituo vya televisheni vilitumia fursa 

hiyo vibaya kwa kuonyesha picha za 

mauaji hivyo kuwatishia wananchi. 

Mabadiliko makubwa 

Hata hivyo, kadri miaka inavyosonga 

kumekuwa na mabadiliko makubwa. 

Kukua kwa teknolojia ya mawasiliano 

na dhana ileile ya soko kumevifanya 

vyombo vya habari kuanza kubaini 

umuhimu wa kulitazama soko la vijijini 

waliko asilimia 80 ya Watanzania. 

Halmashauri za wilaya na 

wawekezaji wengine wa ndani 

wameanzisha redio za jamii 

(community radio) ambazo zinatoa 

huduma ya habari katika maeneo 

yao. Hili limekuwa na mchango 

mkubwa kwa wananchi wa vijijini 

kwani taarifa, kero na shida zao 

zimekuwa zikipata fursa ya kusikika. 

Lakini siyo kusikika tu, kumekuwa 

na fursa kubwa zaidi ya kupata 

habari zinazokidhi mahitaji yao 

kwa kiwango kikubwa na hivyo 

kuchochea maendeleo yao. 

Ingawa wilaya zilizoanzisha radio 

hizi za jamii ni chache mno, lakini 

wilaya zilizobahatika kuwa na redio 

hizi, zimekuwa zikitumia fursa hiyo 

kufikisha ujumbe muhimu katika 

maeneo husika kama vile bei ya 

bidhaa na huduma nyingine muhimu. 


7

ANA KWA MFUMO ANA/MAKALA WA TAARIFA ZA MASOKO WA MVIWATA 

(MAMIS) 

PATA BEI ZA MAZAO KWENYE SIMU YAKO POPOTE ULIPO!! 

Jinsi ya kupata taarifa kwenye simu yako: 

Masoko yaliyopo mpaka sasa: 

MOROGORO, TAWA, TANDAI, NYANDIRA, KIBAIGWA, DODOMA, IGUNGA, TABORA, SHINYANGA, 

MASWA, BARIADI, BUKOMBE, KAHAMA, KILOMBERO (ARUSHA), KARIAKOO, BUGURUNI, TEMEKE, 

IGURUSI (MBEYA), MKURANGA, MAKAMBAKO, SIMANJIRO, TAVETA, MKATA, IGAGALA, MATAI 

(RUKWA), KASANGA, HIMO, HOLILI, n.k 

Mazao yaliyo kwenye mfumo huu: 

MAHINDI, MCHELE, MAHARAGE, CHOROKO, KUNDE, MBAAZI, NJEGERE, MTAMA, UWELE, ULEZI, 

UFUTA, ALIZETI, NDIZI MBIVU, NDIZI MBICHI, MAGIMBI, MUHOGO, NANASI, CHUNGWA, PAPAI, 

EMBE, PARACHICHI, NYANYA, VITUNGUU MAJI, VITUNGUU SAUMU, TANGO, KAROTI, KABICHI, 

HOHO, LUBABU, SELELI, BITRUTI, ZUKINI, SALADI, KOLIFLAWA, TANGAWIZI, PILIPILI MTAMA, 

MDALASINI, ILIKI. 

...meseji moja kwa kila zao moja 

8 

imedhaminiwa na; 

Taarifa ya BEI ZA MAZAO 

1. Andika neno BEI acha nafasi 

2. Andika zao unalotaka bei yake mfano; MAHINDI 

3. Kisha tuma kwenda namba 0654 555 884 

Taarifa ya WAUZAJI 

1. Andika neno NANUNUA acha nafasi 

2. Andika zao unalotaka kununua mfano; MAHINDI 


Taarifa ya WANUNUZI: 

1. Andika neno NAUZA acha nafasi 

2. Andika zao unalotaka kuuza mfano; MAHINDI 


Kwa Mawasiliano zaidi piga SIMU NAMBA 0659250317 



MAKALA 

Taaluma ya habari ni wito 

Na Susuma Susuma 

Vyombo vya habari ni jina 

la jumla la mfumo wa 

mawasiliano unaojumuisha 

utangazaji wa redio, televisheni, 

majarida na magazeti. Vyombo 

hivi vina wajibu mkubwa wa 

kuhudumia matakwa ya jamii katika 

maisha yao ya kila siku. Vyombo 

vya habari vinaelimisha, vinatoa 

burudani na kutoa changamoto 

kwa wananchi na viongozi kuhusu 

mambo mbalimbali. 

Kadhalika taaluma ya habari ni 

tasnia nyeti inayoheshimika katika 

jamii yoyote inayothamini ustaarabu, 

umoja na utangamano wa kitaifa. 

Kuandika makala kwenye 

magazeti, kusoma taarifa ya habari 

au utayarishaji wa vipindi vya siasa, 

jamii, utamaduni, dini, burudani ama 

matukio yanayohitaji jamii kupewa 

taarifa, ni shughuli zinazohitaji 

ushirikiano wa kutosha baina ya 

wadau yaani waandishi, watoa habari 

na walaji (wasikilizaji/wasomaji). 

Kwa mantiki hiyo, ushirikiano 

madhubuti kati ya wadau wa habari 

na waandishi wa habari ni nguzo ya 

maendeleo katika jamii. 

Aidha, kufanikisha masuala 

haya kunahitaji umakini, weledi, 

mazingatio ya kufuata miiko, maadili 

na heshima kwa mwandishi ama 

mtangazaji husika. 

Utendaji kazi wa vyombo 

vya habari 

Ukilinganisha miaka 50 iliyopita hali 

ya utendaji kazi wa vyombo vya 

habari na hali ilivyo hivi sasa nchini 

kwetu ni tofauti kabisa. 

Uandikaji wa habari, makala, 

utangazaji na utayarishaji wa vipindi 

hivi sasa hauzingatii ujuzi, taaluma na 

kuheshimu miiko, kama ilivyokuwa 

miaka ya awali. 

Fani hii imeshuhudia watu 

wanahitimu uandishi wa habari ngazi 

ya shahada ya kwanza au ya uzamili, 

lakini bado wakashindwa kuandika 

habari kwa usahihi. 

Kwa mfano eneo moja 

linalowashinda ni jinsi ya kufahamu 

mahitaji halisi ya wasomaji, 

wasikilizaji ama watazamaji wao, 

kushindwa kufahamu habari ilipo 

ama kushindwa kutofautisha habari, 

uzushi na fitina. 

Wapo wanaosema fani hii ni 

rahisi kuliko zote na hawa ndiyo 

wanaovamia fani hii na kudhani 

kwamba wanafanya vizuri bila 

kufahamu kuwa wanachangia kuua 

taaluma. 

Fani hii siyo rahisi kama 

inavyodhaniwa na wengi, na pengine 

ndiyo maana kila kukicha vyombo 

vya habari vinalaumiwa kwa kukiuka 

miiko na maadili kwa kuwa wengi 

wanaamua kujiunga wakidhani 

ni kuandika tu, matokeo yake 

wanafanya upotoshaji. 

Tumeshuhudia pia utitiri wa 

vyombo vya habari vinavyoanzishwa 

kila leo, lakini cha kushangaza vingi 

vinaanzishwa mijini na kuhudumia 

watu wa mijini tu na kuwaacha 

kando watu waishio vijijini. 

Kwa mujibu wa takwimu za 

Msajili wa Magazeti mpaka sasa 

amekwishasajili zaidi ya magazeti 

na majarida 350 ingawa ni asilimia 

15 tu ya machapisho hayo ambayo 

yanaonekana mitaani kwa wakati huu 

na asilimia kubwa yakiwa mijini. Idadi 

kubwa ya magazeti yaliyosajiliwa 

yanamilikiwa na watu au makampuni 

binafsi isipokuwa magazeti ya ”Daily 

News, Sunday News na Habari leo” 

ambayo yanamilikiwa na Serikali na 

gazeti la Uhuru linalomilikiwa na 

chama tawala CCM. Ukipekuwa 

kwa undani utendaji kazi wa 

magazeti haya sasa yako kibiashara 

zaidi kinyume na matarajio ya kutoa 

huduma ya kuhabarisha umma. 

Vyombo vya habari 

vinapoanzishwa vikiwa na mlengo 

wa kibiashara zaidi, ni moja ya 

sababu inayochangia vyombo vingi 

virundikane mjini ambako wamiliki 

wanaamini watauza na kupata 

matangazo ya kutosha. Na hoja hapa 

ni Je, jamii ya huko vijijini ambako 

biashara ya radio, televisheni na 

magazeti hazilipi, itafikiwaje na habari 

zenye kuchochea maendeleo? 

Kufanya hivi vyombo vya habari 

vinakiuka sheria na kuwanyima haki 


MVIWATA katika kusaidia wakulima kupaza sauti zao, imekuwa ikiwawezesha wanahabari 

kuyafikia maeneo ya vijijini na kuchukua habari za kero zao 

9

MAKALA 

Taaluma ya habari ni wito... 


ya msingi wananchi wa vijijini. 

Katiba ya Jamhuri ya Muungano 

wa Tanzania (1977) ambayo ilifanyiwa 

marekebisho mwaka 1984, imeweka 

kifungu maalum kinachotaja wazi 

kuwa habari ni haki ya msingi ya raia. 

Kifungu hicho cha 18 cha Katiba 

kinasema: 

(1) Bila ya kuathiri sheria za nchi, kila 

mtu yuko huru kuwa na maoni 

yoyote na kutoa nje mawazo 

yake, na kutafuta, kupokea na 

kutoa habari na dhana zozote 

kupitia chombo chochote bila 

ya kujali mipaka ya nchi, na 

pia uhuru wa mawasiliano yake 

kutoingiliwa kati. 

(2) Kila raia anayo haki ya kupewa 

taarifa wakati wowote kuhusu 

matukio mbalimbali nchini na 

duniani kote, ambayo ni muhimu 

kwa maisha na shughuli za 

wananchi; na pia juu ya masuala 

muhimu kwa jamii. 

Wajibu wa vyombo vya 

habari 

Njia muhimu za kuwezesha 

wananchi kufurahia haki ya kupasha 

na kupashwa habari na kujieleza 

kwa kutoa maoni hadharani bila 

bughudha,vitisho na ukandamizwaji 

ni kupitia vyombo vya habari. 

Kutokana na umuhimu wa kipekee 

wa haki hii ya msingi, nafasi ya 

vyombo vya habari katika utekelezaji 

wake pia ni ya kipekee. Kwa kuwa 

vyombo vya habari vinawawezesha 

wananchi kutumia haki hii ili isibaki 

nadharia au kwenye maandishi tu, 

hakuna budi wamiliki wa vyombo vya 

habari pamoja na serikali, watambue 

na kukiri kwamba nafasi yao ni ya 

kutoa huduma au mahitaji ya lazima 

kwa jamii, huduma kwa umma. 

Hadhi ya huduma ya kijamii 

inazidi sana ile ya bidhaa ambazo 

huuzwa kuingiza faida. Ndiyo maana 

wajibu wa wamiliki wa vyombo vya 

habari kwa jamii ni mkubwa kuliko 

wa mfanyabiashara ama mwekezaji 

ambao msukumo wao mkubwa ni 

10 

kutengeneza faida. 

Hata vyombo vya habari vya 

serikali vinapaswa kuwajibika kwa 

umma na sio utashi wa kisiasa wa 

wanasiasa na watawala. 

Wanahabari pamoja na kwamba 

huajiriwa na wamiliki wa vyombo, 

bado huwajibika kwa umma. Na 

ndiyo maana ili vyombo vya habari 

viweze kutekeleza majukumu 

yao, hakuna budi kwa wahariri na 

wanahabari kuwa na uhuru wa 

kutosha kukusanya, kuchambua 

na kusambaza habari bila woga, 

shinikizo au ushawishi wa wamiliki 

na washiriki wao kibiashara. 

Habari ni huduma 

Kazi ya uandishi wa habari ni fani 

ambayo pamoja na kuwa na ujuzi 

lakini inahitaji zaidi wito. Ni fani 

ambayo inahitaji zaidi mtu kutanguliza 

utu na upendo ama dhana ya kutoa 

huduma kuliko malipo ama kufanya 

biashara. Ni fani isiyojali sana malipo 

yenye kulingana na kadhia, ugumu 

wala masuala mengine kwa kuwa 

kuna wakati unakuwa unashughulikia 

tatizo la kijamii iliyo masikini ambayo 

malipo yake ni asante. 

Kinachosikitisha zaidi ni kuona 

baadhi ya waandishi wa habari 

wakishabikia zaidi kuandika habari 

za migogoro na kuwachafua watu, 

wakati mwingine wakiishia kudai 

posho bila hata kuandika chochote. 

Hali hii inaonesha walivyokosa 

ushirikiano na jamii. 

Pia zipo sheria ambazo 

zinaonekana kukandamiza uhuru wa 

vyombo vya habari nchini, ambazo 

wanahabari wamekuwa wakizipigia 

kelele kwa kuitaka serikali 

kuzirekebisha ama kuzifuta kabisa. 

Hizi ni pamoja na sheria ya magazeti 

ya Tanzania ya mwaka 1976 ambayo 

inampatia uwezo waziri anayehusika 

na habari wa kulifungia gazeti lolote 

lile kama ataridhika kuwa limekiuka 

kwa kiasi kikubwa matakwa ya sheria 

hiyo. Sheria hizi pia zinakwamisha 

upatikanaji wa habari sahihi zenye 

maslahi umma. 

Mfano halisi ni wa taarifa 

zinazohusiana na kashfa kwenye 

migodi ya madini na kwenye sekta ya 

uwindaji wanyama kwenye mbuga za 

wanyama ambazo zinaakisi uchumi 

wa nchi. 

Serikali inapaswa kupitisha sheria 

rafiki kwa vyombo vya habari na 

ambazo zinaweka mazingira huru ya 

upatikanaji wa habari, kwani kuvifunga 

minyororo vyombo vya habari ni 

kuwafunga minyororo wananchi. 

Kwa upande mwingine wapo 

waandishi wa habari wanaotishiwa 

maisha pale wanapofuatilia ili kupata 

habari za kina kuhusiana na jambo 

fulani lenye maslahi kwa jamii. Lakini 

hiyo siyo sababu ya wao kufanya 

shughuli zao kinyume cha sheria na 

maadili ya taaluma yao kama vile 

kutoa na kupokea rushwa, upotoshaji 

na udanyanyifu, uchochezi, ushabiki, 

kutunga ama kutia chumvi habari. 

Hata hivyo changamoto ni sehemu 

ya maisha, ni chachu kwa maendeleo 

yoyote, wanahabari ni vyema 

tukajenga tamaduni ya kwenda 

vijijini kuzungumza na kutangaza 

habari za mafanikio, ubunifu, uzoefu 

na mbinu wanazotumia wanavijiji 

kutatua changamoto za maisha yao 

ya kila siku. 

Kwa kuwa tumeamua 

kuwatumikia wananchi wenye 

uhitaji wa huduma yetu, hatuna 

budi kuzikabili changamoto zote 

za kutafuta, kuandaa na kuzifikisha 

habari kwa wadau bila kujali 

zinapatikana kutoka mazingira yenye 

changamoto nyingi. 

Kwa upande mwingine liko kundi 

dogo la wanahabari nchini ambao 

wamepungukiwa utu na upendo, 

wametanguliza zaidi maslahi binafsi, 

ndiyo maana wameigeuza fani hii 

kuwa biashara badala ya huduma 

kwa jamii. Kundi hili japokuwa ni 

dogo lakini laweza kuwa na madhara 

makubwa kwa jamii hasa kipindi hiki 

ambao vitendo vya ufisadi vinazidi 

kushika kasi ndani ya nchi yetu. 

Wakialikwa kwenda kuchukua habari 



Soko huria lilivyoathiri... 


Inawezekana bado kuna vikwazo 

vya hapa na pale katika kuwafikia 

wananchi wa vijijini walio wengi, lakini 

muhimu ni kuviimarisha zaidi vyombo 

hivi ili walau viweze kuziba pengo 

lililosababishwa na kutoweka kwa 

majarida kama ya mkulima wa kisasa. 

Mamlaka za miji na wilaya nchini 

ni mali ya wananchi kupitia mabaraza 

ya madiwani ambao wanatokana na 

kura za watu katika ngazi za kata. 

Kwa maana hiyo basi ni fursa kwa 

viongozi hawa wawakilishi wa umma 

(madiwani), kuimarisha usimamizi 

wa vituo vya redio na televisheni 

vinavyomilikiwa na halmashauri zao 

ili viweze kukidhi matakwa ya jamii 

husika, ziwe za wakulima, wafugaji, 

wavuvi, wachuuzi au wengineo. 

Hii ni moja ya hatua muhimu 

zinazoweza kuwarejesha wazalishaji 

wadogo wa sekta mbalimbali nchini 

katika dunia ya mawasiliano. 

Intaneti na simu za mkononi 

Tunapozungumzia habari, hatuwezi 

kuacha kuzungumzia njia nyingine 

za kisasa za mawasiliano kama vile 

intaneti na simu za mkononi. Hizi kwa 

ujumla wake zimekuwa na mchango 

mkubwa kwa wananchi wa vijijini 

katika mambo mbalimbali. 

Intaneti kwa mfano, imewawezesha 

wananchi kutafuta masoko, masomo 

na kuwasiliana kwa sababu mbalimbali 

na taasisi, ndugu, jamaa na marafiki zao 

walio mbali. 

Zamani ilikuwa ni gharama kubwa 

na usumbufu kuwasiliana kwa njia ya 

barua na ndugu walio mbali. Lakini 

sasa, katika baadhi ya maeneo ya 

vijijini kuna vituo vya mawasiliano 

ambako wananchi huenda na kupata 

huduma hizo za mtandao (simu/ 

intaneti) na hivyo kupata taarifa 

mbalimbali za shughuli zao na pia 

kuwasiliana na watu mbalimbali. 

Magazeti mengi ya ndani na 

nje na hata redio zimeunganishwa 

pia katika mitandao hii ya intaneti, 

hivyo wananchi popote walipo 

wanaweza kusoma habari za leoleo 


hivyo kujiweka katika nafasi nzuri ya 

kuujua ulimwengu na yanayoendelea 

na kutumia taarifa hizo kujiongezea 

maarifa na kujiendeleza. 

Njia hii ya simu ndiyo imekuwa 

na athari chanya kubwa. Idadi kubwa 

ya Watanzania mijini na vijijini hivi 

sasa wanafaidika kwa huduma hii 

iwe moja kwa moja au kupitia kwa 

ndugu na jamaa zao. 

Upashanaji wa habari ulikwaza 

mambo mengi ya watu waishio 

vijijini lakini baada ya mapinduzi ya 

teknolojia hii, si ajabu hivi sasa kwa 

mfano, mtu aliye kijijini kumweleza 

au kumpa taarifa aliye mjini juu ya 

tukio lililotokea huko huko mjini. 

Mara ngapi tumesikia watu 

waishio Dar es Salaam wakipewa 

taarifa za msiba uliotokea hukohuko 

Dar es Salaam na mtu aishie 

kijijini? Kimsingi mawasiliano 

hayo yamevunja umbali baina ya 

watu wa maeneo haya. Japokuwa 

haya yanatokea kwenye maeneo 

machache mno ya vijijini ambayo 

yamebahatika kuunganishwa na 

huduma za simu za mkononi. 

Mapinduzi mengine chanya 

yaliyotokana na uwepo wa mawasiliano 

haya ya simu ni utumaji na upokeaji wa 

fedha kupitia mitandao ya simu. 

Usumbufu wa kuwatumia wazazi 

kijijini fedha au kuwalazimu wakulima 

na wafanyabiashara kusafiri kwenda 

mjini au kijijini kununua au kuuza 

bidhaa siku hizi hauna ulazima. Baada 

ya kuingia makubaliano, mkulima 

anaweza kufungasha mazao yake na 

kuyatuma mjini na kutumiwa fedha 

kwa njia ya simu na hayo hufanyika 

ndani ya muda mfupi mno. Zaidi ya 

hayo huduma za mawasiliano ya simu 

zimepanua wigo wa ajira kwa vijana 

vijijini na kuongeza kipato, hivyo 

basi wananchi wanapaswa kuitumia 

vyema fursa hiyo kwa kuifanya kuwa 

kichochocheo cha maendeleo yao. 

Mwandishi wa Makala hii ni 

Mhariri wa Habari wa Gazeti 

la Mwananchi 

Taaluma ya habari 

ni wito... 


MAKALA 

kijijini, swali la kwanza wanalouliza ni 

watalipwa? nani atawalipa? kiasi gani 

watalipwa? Wakishapewa majibu 

kuwa hakuna malipo kwa kuwa 

kazi hiyo ni sehemu ya utekelezaji 

wa majukumu yao, wanaishia kutoa 

visingizio vya kutoenda kufanya kazi 

hiyo. 

Wanahabari tunapaswa 

kujitambua kuwa sisi ni nguzo 

muhimu ya maendeleo katika 

jamii hivyo tunatakiwa kujenga 

ushirikiano madhubuti baina yetu 

na wadau wa habari wakati wa 

kutekeleza majukumu ya kuipasha 

habari jamii kwa uaminifu na 

kudhihirisha kuwa tulioko kwenye 

taaluma hii tuna wito. 

Aidha ni muhimu kwa umma 

kuwa na imani na wanahabari 

kuwa wanachofanya ni sehemu 

ya utekelezaji wa majukumu 

kama ilivyo kwa watumishi 

wa sekta nyingine na kwamba 

hawana sababu ya kuwaogopa, 

kujenga chuki ama kuwapa taarifa 

za uongo na uchochezi, bali 

washirikiane nao kwa ukaribu. 

Ni vyema kila kundi likajali na 

kuheshimu uhuru wa kutoa na 

kupata habari kama ilivyo ndani 

ya katiba ya nchi. 

Jihadhari na 

maambukizo ya 

UKIMWI 

jikinga na umlinde 

mwenzako 

11

KAMERA 

12 

KAMERA YA MVIWATA MITANDAONI 

Wakulima wa kata ya Mlangali wilayani Ludewa wakioneshana 

jambo lililowavutia kwenye gazeti la Pambazuko linaloandika habari 

za wakulima na kusambazwa vijijini 

Moja ya mikutano ya mitandao ya wakulima ambayo imekuwa 

ikitumika kupashana habari vijijini 

Picha ya pamoja ya baadhi ya viongozi na watumishi wa MVIWATA 

na wawakilishi wa ubalozi wa Ireland nchini Bibi Aileen D’donovan, 

Dkt Sizya Lugeye na Bw. Vicent Akuluyuka (wa nne hadi wa sita 

kutoka kushoto waliosimama), baada ya ujumbe huo kutembelea 

makao makuu ya MVIWATA yaliyoko Morogoro Julai 5, 2011. 

Bibi HotensiaThomas, mwenyekiti wa Bodi ya Soko la Wakulima 

Nyandira akisikiliza swali kwa mmoja wa wadau wa masoko ya 

Igurusi, Matai na Kasanga walipofanya ziara sokoni hapo Julai 21, 

2011 

Wana-MVIWATA walioshiriki Tamasha la Jinsia Septemba 2011 

wakimsikiliza mwenzao wakati wa majadiliano 

Wana-MVIWATA Kiteto Manyara walioshiriki mafunzo ya kujengea 

uwezo viongozi Julai 28-29, 2011, wakiwa na baadhi ya watumishi 

wa MVIWATA taifa waliowezesha mafunzo hayo 


KAMERA YA MVIWATA MITANDAONI 

Ukosefu wa habari sahihi za masoko vijijini unasababisha bidhaa za 

wajasiliamali kama hawa wa Kwekanga Lushoto kukosa soko 

Wakulima wakiwa kwenye picha ya pamoja baada ya kushiriki 

Jukwaa la Wakulima mkoani Ruvuma 

Wanawake jamii ya wafugaji wilayani Monduli, wakishiriki kazi ya 

kuchimba msingi na kuweka mawe ya msingi ya jengo la kukusanyia 

la kituo cha kibiashara 


KAMERA 

‘Natangaza kazi za mikono’, ndivyo anavyoelekea kusema mama 

huyu mkazi wa kijiji cha Kwalei wilayani Lushoto 

Bibi Elizabeth Lagwen (kulia) Mwenyekiti wa mtandao wa msingi 

Mamire Babati Vijijini akiwasikiliza wageni kutoka shirika la TRIAS 

Ubeligiji waliomtembelea kujifunza shughuli anazozifanya 

Licha ya kuwa na historia ya ufugaji pekee, jamii ya Wamasai sasa 

wamebadlika na kuanza kushiriki kilimo kama wanawake hawa 

walivyokutwa na kamera yetu wakipanda mazao shambani 

13

KUTOKA MITANDAONI 


Wakulima wazungumzia matumizi na faida 

za bidhaa walizoonesha 

Na Goodness Mrema, Morogoro 

Mtandao wa vikundi 

vya wakulima Tanzania 

(MVIWATA) katika 

kuhakikisha kwamba unatekeleza 

vyema majukumu yake umekuwa 

na utaratibu wa kuwawezesha 

wakulima toka mikoa mbalimbali 

kushiriki kuonesha bidhaa zao 

kwenye maonesho ya kilimo 

maarufu kama NaneNane. 

Mwaka 2011 katika maonesho 

hayo ya wakulima MVIWATA 

iliwawezesha wakulima zaidi ya 40 

kushiriki maonesho hayo kwenye 

viwanja vya Mwalimu Nyerere 

Morogoro na Themi Arusha, kwa 

lengo la kuwapatia fursa ya kujifunza, 

kubadilishana uzoefu na kutangaza 

bidhaa zao. Katika maonesho hayo 

MVIWATA ilipata ushindi wa kwanza 

kwa upande wa vyama na mashirika 

yasiyo ya kiserikali kwenye uwanja 

wa maonesho ya NaneNane kanda 

ya Mashariki wa Mwalimu Nyerere 

Morogoro na katika kanda ya 

Kaskazini kwenye viwanja vya Themi 

14 

Arusha na kukabidhiwa zawadi ya 

Kombe na Cheti vilivyotolewa na 

Waziri Mkuu Bw. Mizengo Pinda. 

Aidha kwenye viwanja vya Themi 

Arusha mkulima Bw. Richard Kipara 

ambaye ni katibu wa Mtandao wa 

Vikundi vya Wakulima Ekenywa 

(MVIWAEKE) alishinda kuwa 

‘Mkulima Bora’ wa wilaya mpya ya 

Arusha Vijijini. 

Katika maonesho hayo mfugaji 

Bw. Moses Ndoipo kutoka wilaya ya 

Longido, alileta mbuzi bora aina ya 

Isiolo wa uzito wa kilo 240 aliyekuwa 

anauzwa Sh. 300,000 na kuwa 

kivutio kwa wageni waliotembelea 

maonesho. 

Miongoni mwa wakulima waliopata 

fursa ya kushiriki maonesho haya 

ya NaneNane kwenye viwanja 

vya Mwalimu Nyerere Morogoro, 

walielezea umuhimu wa bidhaa 

walizoonesha na faida ya maonesho 

kwa ujumla. 

Kakao na Mawese 

Bibi Lain Mwakatundu kutoka 

Kyela, Mbeya alikuwa na zao la 

mawese na kakao ambapo 

alisema usindikaji wa mawese 

unawezesha utengenezaji wa bidhaa 

mbalimbali muhimu kama vile sabuni 

ya kufulia na kuogea. 

Lain Mwakatundu 

“Vile vile kutokana na mawese 

unaweza kupata mbosa ambayo 

hutengeneza mafuta ya kupikia 

na kupaka. Mafuta haya ya kupaka 

yanafaida kubwa ikiwemo ya 

kuponya mba wa ngozi katika mwili 

wa binadamu. Aidha magamba ya 

mawese hutumika kwa ajili ya kuni. 

Kwa upande wa zao la kakao 

alisema lina matumizi mengi 

ingawaje matumizi yanayofahamika 

zaidi kwa watu ni utengenezaji 


Mwenyekiti wa MVIWATA Morogoro Bw. Stanford Chabonga aliyenyanyua juu kikombe, akiungwa mkono na wana-MVIWATA wenzake 

kusherehekea ushindi 


Inatoka uk. wa 14 

wa kinywaji na kitafunwa aina ya 

chocolate. Akaongeza kuwa “ndani 

ya tunda la kakao kuna mbegu zenye 

ladha ya sukari ambazo hutumika 

kutengeneza juisi lakini pia juisi hiyo 

waweza kuichachusha na kupata 

kilevi baada ya kuiweka kwa muda 

wa siku tatu hadi nne.” 

“Mbegu hizi za kakao pia 

zikikaushwa na kusagwa hupatikana 

unga laini ambao unafaa kwa 

matumizi mengi ikiwemo kuweka 

kama kiungo kwenye mboga na 

wengine hutafuna unga pekee maan 

unaradha nzuri,” anafafanua. 

Bibi. Mwakatundu anafafanua zaidi 

kuwa zao la kakao ni dawa nzuri 

ya kupunguza kasi ya ugonjwa wa 

kisukari mwilini na pia hupunguza 

mafuta ndani ya mwili wa binadamu, 

hivyo anawahimiza watanzania 

kulitumia zaidi. 

Anaeleza kuwa katika mkoa wa 

Mbeya hususan wilaya ya Kyela mazao 

ya Kakao na Mawese hulimwa kwa 

ajili ya chakula na biashara japokuwa 

soko lake kwa sasa siyo zuri. Hata 

hivyo anaongeza kuwa maonesho ya 

mwaka huu yamemsaidia kupanua 

wigo wa soko kwani hivi sasa 

amepokea maombi ya wateja wengi 

wanaohitaji bidhaa na wengine 

wameomba aende kuwafundisha 

kilimo cha mazao hayo. 

Tiba asili 

Mzee Hassan Nundu kutoka 

kijiji cha Chamkoroma wilaya ya 

Kongwa - Dodoma, yeye alionesha 

dawa za asili zinazotokana na 

magome na mizizi ya miti ambazo 

zinaaminika kutibu magonjwa 

mbalimbali ya binadamu kama vile 

meno, tumbo, athma pamoja na 

kideri cha kuku. 

Akielezea matibabu ya ugonjwa 

wa vidonda vya tumbo, anasema 

mgonjwa anayetumia dawa hiyo 

anapona kwa muda mfupi hata kama 

vidonda ni vya muda mrefu. “Dawa 

hii ambayo ni mchanganyiko wa 

mizizi ya miti mbalimbali, mtumiaji 

huchanganya na maziwa mabichi 

kwa kuweka kijiko kimoja cha 

dawa katika kikombe cha maziwa 

na kunywa mara tatu kwa siku kwa 

muda wa siku kumi na tano tu.” 


“Dawa nyingine ni ya fangasi 

ambapo fangasi hawa huwa tumboni 

na kwenye mapacha ya vidole vya 

miguu kutokana na joto linalokuwepo 

ndani ya kiatu kufuatia msuguano 

wa miguu ya mtu anapotembea. 

Dawa hii ya unga inampasa mgonjwa 

kuiweka kwenye maji baridi na kisha 

kuichuja ili kupata mabaki ambayo 

atayapaka sehemu zilizoathirika na 

baadaye kunywa dawa iliyochujwa 

mara tatu kwa siku kwa muda wa 

siku tatu na atapona kabisa.” 

Bw. Nundu anafafanua kuwa 

athma ni ugonjwa ambao hauna tiba 

hospitalini bali hutulizwa lakini yeye 

anayo dawa ya kutibu ugonjwa huu 

ambayo inapatikana kwenye vipaketi 

vitatu. Mgonjwa anapaswa kuiloweka 

na kuichuja kisha kunywa mara mbili 

kwa siku asubuhi na jioni. 

“Ninawashauri Watanzania 

kurudia dawa zao za asili 

zinazotokana na mizizi na magome 

ya miti kwani hazina kemikali 

zitakazowadhuru kiafya tofauti na 

dawa za hospitalini ambazo nyingi 

sasa ni bandia na kuongeza kuwa 

anazo dawa nyingi za asili zinazotibu 

maradhi ambayo hayawezi kutibiwa 

hospitalini kama vile kukojoa 

kitandani pamoja na meno ambayo 

mara nyingi hung’olewa badala ya 

kutibiwa. 

Mzee Nundu anasema maonesho 

ya NaneNane ambayo amekuwa 

akishiriki yanamsaidia kupata wateja 

wapya na kukutana na wagonjwa 

aliowatibu miaka ya nyuma ambao 

wanashuhudia kuponywa na dawa 

zake. 

Bibi Hortenzia Thomas kutoka 

kijiji cha Nyandira Mvomero, mkoani 

Morogoro alifika katika maonesho 

hayo kutangaza tiba asili itokanayo 

na matunda na mbogamboga 

zikiwemo njegere, sereri, cornflower, 

maharagwe, redishi, boga, nzukini, 

pasili na kabichi. 

Anaeleza kuwa kabichi huponya 

ugonjwa wa kisukari. Hii ni baada ya 

mgonjwa kuchukua mti wa katikati ya 

kabichi kuukatakata na kuuchemsha, 

kisha kunywa maji yake mara tatu 

kwa siku. Pia mboga mboga kama 

Radishi na tenepsi hutumika kutibu 

vidonda vya tumbo na shinikizo la 

damu. 


Bibi Mwajuma Mwiyoha, 

ni mkulima kutoka Chamkoroma 

ambaye alifika kwenye maonesho 

haya akiwa na zao la Alizeti ambalo 

ni maarufu kwa kutengeneza mafuta 

ya kupikia. Hata hivyo, kwa mkulima 

huyo zao la Alizeti siyo kwa ajili 

ya kukamua mafuta pekee bali pia 

hulitumia kutengeneza dawa ya 

kuhifadhia mazao galán, dawa ambayo 

haina madhara kwa watumiaji. 

Mwajuma Mwiyoha 

“Dawa hii ya kuhifadhia mazao 

hutokana na masuke ya alzeti 

hutengenezwa kwa teknolojia 

rahisi tu ambayo mkulima yeyote 

anaweza kumudu kwani cha kufanya 

ni kuyachoma masuke ya alizeti 

kwenye chombo kisafi, yakishaungua 

vizuri hutwangwa na kuchekechwa 

ili kupata majivu laini ambayo 

ndio dawa yenyewe. Dawa hii 

hunyunyizwa juu ya magunia yenye 

mazao na ina uwezo wa kuzuia 

mazao yasishambiliwe na wadudu 

kwa muda wa miaka miwili hadi 

mitatu. 

Bibi. Mwiyoha anasema dawa hii 

ni nafuu kwani haimwingizii mkulima 

gharama na ni salama kwa afya ya 

binadamu. 

Ufugaji wa nyuki wadogo 

Bw. Hassan Haji kutoka Zanzíbar 

ni mkulima mdogo anayefuga nyuki 

wadogo wasiouma. 

Mkulima huyu ameanza ufugaji wa 

nyuki wasiouma miaka 15 iliyopita. 

Alianza ufugaji wa nyuki hao kama 

mradi wa kiuchumi lakini pia kwa 

lengo la kuwahifadhi baada ya kuona 

kwamba wako hatarini kutoweka 

kutokana ukataji wa miti katika 

maeneo ya misitu vitendo ambavyo 

vinawafanya viumbe hao kukimbia 

na hivyo kizazi hicho kupotea. 


15


16 

Ludewa wahimizwa kuwekeza 

kwenye kilimo cha miti 

Na Susuma Susuma, Ludewa 

Wakulima wilayani 

Ludewa na nchini kote 

wametakiwa kuwekeza 

zaidi katika upandaji wa miti 

kibiashara ili kuhifadhi mazingira 

na kujiongezea kipato kutokana 

na soko la miti kuongezeka kila 

mwaka. 

Wito huo umetolewa na Naibu 

Mkurugenzi wa Shirika la Swedish 

Cooperative Center (SCC) Kanda 

ya Mashariki mwa Afrika Bw. George 

Onyango alipokuwa akizungumza na 

wakulima wa kata za Mlangali na 

Milo wilayani Ludewa katika mkoa 

mpya wa Njombe. 

Bw. Onyango alikuwa kwenye 

ziara ya kukagua maendeleo ya 

mradi wenye lengo la kuwawezesha 

wakulima wadogo kuwa na uzalishaji 

wenye kukuza na kuongeza kipato 

na uhifadhi wa mazingira na bioanuai 

Uharibifu 

huu tuliufanya sisi katika 

harakati za kujitafutia riziki, na 

tunaoathirika na uharibifu huu ni sisi, hivyo 

ni sisi wenyewe ndiyo tunapaswa kurejesha 

uhai wa mazingira yetu kwa kuwekeza kwenye 

upandaji miti na kwa kufanya hivi tutasaidia 

kupunguza athari za mabadiliko ya 

tabia ya nchi 

k a t i k a 

Ziwa Nyasa unaotekelezwa na 

Mtandao wa Vikundi vya Wakulima 

Wadogo Tanzania (MVIWATA) kwa 

kushirikiana na SCC. 

Bw. Onyango alisema biashara ya 

miti na mazao yake, inakuwa kila siku 

na kupanda bei, hivyo kwa kuwekeza 

zaidi kwenye upandaji miti wakulima 

hao watapata mapato mazuri kuliko 

hata wanayoyapata kwenye mazao 

Naibu Mkurugenzi wa Shirika la Swedish Cooperative Center (SCC) Kanda ya Mashariki mwa 

Afrika Bw. George Onyango (aliyenyosha mkono) akizungumza na wakulima wa kata ya Mlangali 

ya chakula wanayolima. 

Aidha aliwataka wakulima hao 

kuunda mitandao imara itakayofanya 

kazi ya kutafuta na kusimamia soko 

la mazao ya miti ili kuondokana na 

walanguzi ambao sasa wananeemeka 

kwenye biashara ya mazao ya chakula 

ya wakulima. 

Naibu mkurugenzi 

huyo alisema licha ya 

kuwaingizia utajiri, 

kilimo cha miti 

kitasaidia kwa 

kiwango kikubwa 

katika utunzaji 

wa mazingira ya 

wilaya hiyo ambayo 

yameharibiwa kutokana 

na shughuli za kibinadamu 

zikiwemo ukataji miti kwa ajili ya 

kupata nishati ya mkaa na kuni. 

“Uharibifu huu tuliufanya sisi 

katika harakati za kujitafutia riziki, 

na tunaoathirika na uharibifu 

huu ni sisi, hivyo ni sisi wenyewe 

ndiyo tunapaswa kurejesha uhai 

wa mazingira yetu kwa kuwekeza 

kwenye upandaji miti na kwa kufanya 

hivi tutasaidia kupunguza athari za 

mabadiliko ya tabia ya nchi,” alisema 

Bw. Onyango. 

Aliwahimiza wakulima hao 

kutumia vyema elimu ya uhifadhi wa 

mazingira, ujasiriamali na usimamizi 

wa vikundi inayotolewa kupitia 

mradi huo. 

Kwa upande wake afisa 

anayesimamia mradi huo wilayani 

Ludewa Bw.Remmy Urio alisema 

matokeo ya mafunzo yaliyotolewa 

kwa wakulima yameanza kuonekana 

baada ya wengi wao kuanza kupanda 

miti kwenye maeneo ya wazi na 

wameimarisha usimamizi wa sheria 

zinazolinda mazingira. 

Bw. Urio alisema wakulima wengi 

pia wameibua miradi ya kiuchumi 

ikiwemo uanzishaji wa SACCOS 

ili kuwawezesha kuboresha kipato 

badala ya kutegemea kipato kutoka 

kwenye kazi zinazochangia uharibifu 

wa mazingira. 

Afisa Programu wa MVIWATA 

Bw. Laurent Kaburire alisema, utafiti 

uliofanywa na MVIWATA kwenye 

wilaya zinazounganishwa na Ziwa 

Nyasa kwa upande wa Tanzania, 

umebaini kwa shughuli nyingi 

zinazoathiri ziwa zinatekelezwa 

na wavuvi, wafugaji na wakulima 



Maonesho ya NaneNane 201... 


Miongoni mwa faida anazozipata 

Bw. Haji ni pamoja na kujipatia kipato 

kwa ajili ya familia yake kwani kwa 

sasa anao wateja wengi wanaotumia 

asali ya nyuki hawa wasiouma na 

kwamba asali yake ina soko zuri. Kwa 

sasa ana jumla ya mizinga 20 ya nyuki 

ingawaje changamoto anayokutana 

nayo katika kupanua ufugaji huo ni 

ugumu kuwapata kutoka msituni 

kwani huwa wanajificha sana. 

“Ninawashauri watanzania 

kupenda kutumia zaidi asali kwani ni 

kinga ya maradhi mengi kwenye mwili 

wa binadamu. Hiki ni chakula kizuri 

mno hasa kwa watoto, nawaambia 

wazazi wasiwape watoto pia badala 

yake wawape asali,” anasisitiza. 

Ukaushaji matunda na 

mbogamboga 

Bw. Zuberi Sultani kutoka 

Korogwe Tanga kwenye maonesho 

haya yeye alionesha utaalamu 

wa kuhifadhi matunda na 

mboga mboga kwa njia 

ya ukaushaji. Miongoni mwa 

matunda yanayosindikwa ndizi, 

mananasi, maembe pamoja na 

zikiwemo mbogamboga kama vile 

mchunga na kisamvu. 

Anafafanua kuwa usindikaji wa 

matunda na mboga unafanyika ili 

kuyahifadhi na kutumika kwa msimu 

wote wa mwaka, wakulima wengi 

wa matunda hawanufaiki na kilimo 

hicho kwa sababu msimu wa mavuno 

matunda hushuka bei na mengine 

kuoza kwa kuwa wakulima hawana 

ujuzi wa kuyahifadhi. 

Anasema ukaushaji huu hutumia 

teknolojia rahisi, ambayo yeye 

amekuwa akiwafundisha wakulima 

wenzake bure ili nao wanufaike. 

“Tunakausha kwa kutumia chombo 

maalum ambacho hufunikwa na 

turubali jeusi juu kwa lengo la 

kupunguza ukali wa mionzi ya jua 

na kuhakikisha kwamba haileti 

madhara kwa watumiaji. Matunda 

haya yanapokaushwa huzidishiwa 

ubora kwani sukari yake huongezeka 

mara dufu ukilinganisha na tunda 

linavyokuwa katika hali ya kawaida.” 

“Mtanzania yeyote anaweza 

kusindika matunda na hata mboga 


kwani si kazi ngumu bali inahitaji 

usafi na uangalifu wa karibu ili 

kuhakikisha bidhaa inakuwa katika 

kiwango cha juu cha ubora ili isilete 

madhara kwa binadamu,” anaeleza. 

Bw. Sultani anasema kwamba 

utaratibu wa kusindika matunda 

huanzia katika utafutaji wa matunda 

mazuri yaliyoiva kiasi, unayaosha 

kuyakata vipande vidogo vinavyoweza 

kukauka upesi, kisha kuyaweka 

kwenye chombo kinachotumia 

mwanga wa jua kukaushia na 

baada ya hapo huhifadhiwa kwenye 

vifungashio maalum tayari kwa 

kuuzwa. 

Utaratibu huu unafanana vile vile 

katika mboga za majani ambapo 

huoshwa na kuchemshwa kidogo 

jikoni kisha huanikwa katika 

chombo kinachotumia mwanga wa 

jua kukaushia mazao na baada ya 

kukauka huwa tayari kufangashwa 

kwa ajili ya kuuzwa ama kuliwa. 

Usindikaji zao la Muhogo 

Bw. Juma Nyamgunda kutoka 

Mkuranga Pwani anasema katika 

kuhakikisha kwamba zao hili la 

muhogo linaongezewa thamani 

wakulima wa Mkuranga wameanza 

kusindika muhogo na kupata unga 

ambao huutumia katika kutengeneza 

Watazamaji wakitoka kwenye banda la MVIWATA 


vitu mbalimbali ikiwemo keki, biscuti, 

tambi, chinchin, chapati na maandazi 

kazi ambayo hufanywa kwa wingi na 

kina mama kwa lengo la kuongeza 

kipato cha familia. 

Bw. Nyamgunda anasema 

usindikaji unawapa faida kubwa 

wakulima ukilinganisha na 

walivyokuwa wakiuza muhogo ghafi 

kwa walanguzi na katika maonesho 

ya NaneNane amepata wateja wengi 

wanaohitaji kiwango kikubwa cha 

unga wa muhogo. 

Ludewa 

wahimizwa... 


wadogo ambao kipato chao ni 

kidogo ama cha wastani. 

Alisema katika hatua ya awali ya 

miaka mitatu ya majaribio, mradi 

unatekelezwa kwenye wilaya mbili 

ambazo ni Kyela mkoani Mbeya na 

Ludewa mkoani Njombe. Katika 

hatua ya pili ya mradi utajumuisha 

wilaya za Mbinga mkoani Ruvuma 

na Makete mkoani Njombe. 

Kwa ujumla mradi unalenga 

kuwafikia na kuwanufaisha 

wakulima,wafugaji na wavuvi 

wapatao 15,000 wa hapa nchini. 

17

MAKALA 

Mtweve: Ubunifu wangu wa redio 

umenufaisha wengi 

Anamiliki Mlangali Coconut FM 

Hatimaye ndoto ya siku 

nyingi ya Bw. Ditrick 

Mtweve (18) mkazi wa 

Kata ya Mlangali wilayani Ludewa 

mkoa mpya wa Njombe imeweza 

kutimia baada ya kutumia ubunifu 

wake kutengeneza mtambo wa 

redio unaowanufaisha wakazi 

wengi wa wilaya hiyo. 

Mtambo huo uliotokana na 

kuunganishwa kwa vifaa mbalimbali 

kutoka katika redio mbovu na vifaa 

vinginevyo kama miti ya mianzi, 

boksi na vyuma vya baiskeli, ulianza 

kurusha matangazo yake mwaka jana 

katika kijiji cha Lufumbu na kwa sasa 

matangazo hayo yanawafikia wakazi 

wa vijiji sita katika Kata ya Mlangali. 

Kwa sasa redio hii ambayo ameipa 

jina la ‘Mlangali Coconut FM’ imekuwa 

ikitumiwa na viongozi wa vijiji vya 

kata ya Mlangali kutangaza taarifa 

muhimu kama vile mikutano ya 

vijiji, kampeni ya chanjo pia shughuli 

muhimu za kijamii. 

Vile vile imekuwa kichocheo 

kikubwa cha biashara na burudani 

kwani watu binafsi hutumia redio 

hiyo kutangaza biashara na huduma 

wanazotoa bila kusahau wapenzi wa 

muziki wa kisasa na nyimbo za injili 

ambao pia hupata fursa ya kupiga simu 

Mwanachama na mhamasishaji wa MVIWATA Mlangali akizungumza kwenye kipindi cha 

karibu mgeni 

18 

na kuchagua wimbo waupendao. 

Bw. Mtweve ambaye ni mtoto 

pekee kwenye familia na yatima 

(aliyefiwa na baba) alisema kuwa 

alitamani siku moja katika maisha 

yake awe mtangazaji maarufu 

wa redio kubwa hapa nchini na 

ikiwezekana aweze kumiliki redio 

yake mwenyewe na mapema mwaka 

2009 akiwa kidato cha tatu katika 

Shule ya Sekondari ya Lufumbu 

ndoto yake ilianza kutimia ambapo 

kwa kutumia maarifa madogo 

aliyoyapata shuleni alianza kubuni na 

kutengeneza mtambo huo wa redio. 

“Wakati naanza ilikuwa kama 

mchezo, kwanza nilichukua muda 

nikitafakari kwanini ‘Microphone’ 

zisizo na waya zinasafirisha sauti 

na kuupeleka katika mitambo. 

Baadaye nilichukua kifaa ‘transistor’ 

kilichotumika katika ‘Microphone’ 

hizo na vifaa vingine nilivichukua 

katika redio mbovu na kuviunganisha,” 

alisema Bw. Mtweve. 

Baada ya kukusanya vifaa 

mbalimbali kutoka kwenye redio 

mbovu na maeneo mengine pia 

alitumia betri za kawaida hatimaye 

kufanikiwa kuwasha mtambo wake 

na redio yake kuanza kusikilizwa na 

wananchi waishio jirani. 

Uwezo huu wa redio kusikilizwa 

na watu wa jirani ulianza baada ya 

kuboresha baadhi ya vifaa vyenye 

uwezo mkubwa zaidi ili kuwezesha 

mawimbi ya sauti kufika mbali zaidi na 

hatimaye alifanikiwa kufunga mnara 

wa mlingoti wa miti iliyounganishwa 

wenye antena ya waya wa kawaida 

juu yake na kuutundika juu ya 

kilele cha mlima uliokuwa jirani na 

nyumbani kwao. 

“Haikuwa kazi ndogo kwani 

mwanzoni niliweka mtambo huu 

nyumbani kwetu ambako ni bondeni 

ikawa inasikika nyumba kadhaa za 

jirani tu. Ilibidi kutumia muda mwingi 

na kuumiza akili ili kuweza kufikia 

mafanikio, baadaye nikapata wazo 

la kuhamia hapa mlimani kwenye 

nyumba ya rafiki yangu ambaye 

amenipangishia chumba kimoja,” 

alisema Bw. Mtweve alipozungumza 

na Pambazuko ndani ya studio yake 

kijijini Lufumbu. 

Bw. Mtweve alisema anafurahia 

ubunifu wake lakini bado anakabiliwa 

na changamoto nyingi sana ikiwemo 

kutokujua sheria “mpaka sasa redio 

hii naimiliki kienyeji kwa lengo la 

kukuza kipaji changu na kuiwezesha 

jamii inayonizunguka kunufaika na 

kipaji hicho, sijui taratibu za kuisajili 

zikoje,” alisema Bw. Mtweve. 

Tatizo jingine ni kukosa mtaji wa 

kuweza kununua vifaa vya kisasa na 

kuwa na jengo maalumu la studio ya 

utangazaji. 

Kwa hivi sasa Bw. Mtweve anaishi 

na mama yake baada ya baba yake 

kufariki wakati yeyé akiwa na umri 

wa miaka 10 na alikuwa akisoma 

darasa la tatu wakati huo. 



Inatoka uk. wa 18 

Alisema hali hiyo ya kubakia na 

mzazi mmoja imechangia kwa kiasi 

kikubwa umasikini katika familia 

yao baada ya mama yake kutokuwa 

na uwezo wa kifedha na hata afya 

yake kutokuwa thabiti kutokana 

na maradhi yanayomsumbua na 

hivyo wakati mwingine hulazimika 

kusimamisha kazi za redio ili 

kumsaidia mama yake shughuli za 

shamba. 

“Redio hii huwa hewani kwa 

masaa 24 kila siku kwa kurusha 

muziki hewani na salamu, short 

time za muziki wa bongo flava na 

chaguo la msikilizaji, na inapofika 

4.00 usiku hurudi nyumbani na 

kuuacha mtambo ukipiga muziki 

mpaka alfajiri ninapoingia kuendelea 

na vipindi,” alisema Bw. Mtweve. 

Awali kabla ya kufikia kiwango 

cha kurusha matangazo saa 24, 

alikuwa akitumia redio inayotumia 

kanda za kawaida na baadaye alipata 

redio yenye kutumia ‘memory card’ 

ambayo imekuwa ikimwezesha 

kupiga muziki muda wote. 

Hata hivyo eneo hili la Mlangali 

bado halijafikwia na huduma ya 

umeme wa Tanesco hali inayomlazimu 

kutumia betri za kawaida za 

redio kuendeshea mtambo wake. 

“Nimekuwa nikiwategemea watu 

mmoja mmoja ambao wanavutiwa 

na huduma hii, kuninunulia betri, 

kuna wakati zinapoisha na hakuna 

mtu wa kununua ninalazimika kuzima 

matangazo kwa siku kadhaa, hadi 

ninapoenda kufanya kibarua mahali 

Afisa programu wa MVIWATA Bw. Laurent Kaburire akimtambulisha Bw.Ditrick Mtweve kwa 

wajumbe wa Mkutano Mkuu wa 16 wa MVIWATA Oktoba 24, 2011 mjini Morogoro 


Hii ndiyo mitambo ya kurusha matangazo 

ya COCONUT FM 

na kupata fedha, nitafurahi kama 

kijijini kwetu tutapata umeme.” 

Wakazi wa vijiji vya kata hiyo 

ambao hawakuwa wakimiliki 

redio majumbani mwao kwa sasa 

wameanza kumiliki redio na kusikia 

matangazo na burudani kutoka 

katika mtambo wa redio ya kijana 

huyo. 

Wafanyabiashara wa Mlangali nao 

kwa uchache wameanza kuitumia 

fursa ya redio hii kujitangaza na 

humlipa kati ya Sh 500 na 1,000 ili 

kuweza kurushiwa matangazo yao 

redioni kwa siku kiwango ambacho 

kijana huyo anasema kuwa kimekuwa 

kikimsaidia kwa mahitaji binafsi yeye 

na mama yake. 

Anasema hata hivyo kuwa kwa 

sasa yeye ndiye mtangazaji na fundi 

mitambo wa redio hiyo. Anawaomba 

wananchi wenye uwezo na ambao 

wanaguswa na kipaji chake kumsaidia 

kuweza kwenda kusoma katika chuo 

cha ufundi stadi (Veta) ili kuongeza 

maarifa. 

Sambamba na hilo, kijana huyu 

anaeleza kuwa kamwe ndoto zake 

MAKALA 

hazitaishia hapo, bali ataendelea 

kubuni mbinu mbalimbali na 

kuboresha kazi yake hiyo na kiu 

yake ni kuona siku moja redio hiyo 

inasikika katika wilaya nzima ya 

Ludewa. 

Bw. Mtweve anaishukuru jamii 

inayomzunguka kwani pamoja na 

kukosa fedha sambamba na ufinyu wa 

elimu ya ufundi alionayo, bado jamii 

hiyo imekuwa msaada mkubwa sana 

kwake kwani wameweza kutambua 

umuhimu wake katika jamii kwa 

kumpati redio mbovu ili aweze kutoa 

vifaa muhimu kwa kazi yake. 

Hii ndiyo studio ya COCONUT FM 

Kwa kutambua mchango mkubwa 

anaoutoa katika kuhakikisha jamii ya 

vijijini inafikiwa na habari, Mtandao 

wa Vikundi vya Wakulima Tanzania 

(MVIWATA), ulimwalika Bw. Mtweve 

na kuwezesha kushiriki kwenye 

Warsha ya Kitaifa na Mkutano Mkuu 

wa 16 wa MVIWATA uliofanyika 

Oktoba 24 na 25, 2011 mjini 

Morogoro. 

Mojawapo ya mada iliyojadiliwa 

kwenye warsha hiyo na kugusa hisia 

ni “haki ya upatikanaji wa 

habari vijijini” ambapo wakulima 

kutoka vijiji mbalimbali walieleza 

jinsi ambavyo wanakabiliwa na 

changamoto katika kupokea na 

kutoa habari katika kutokana na 

vyombo vingi vya habari kuegemea 

zaidi mijini. 

Hivyo washiriki hao walipongeza 

ubunifu wa kijana huyo na kuomba 

MVIWATA kama taasisi kuendelea 

kumuunga mkono na kumtumia 

kutangaza zaidi habari za wakulima. 

Jambo hilo limetekeleza na hivi sasa 

baadhi ya vipindi vya SAUTI YA 

MVIWATA vinarushwa kupitia redio 

hiyo Mlangali Coconut FM. 

19


Viongozi wa masoko ya wakulima 

wapewa ushauri 

Na Susuma Susuma, Morogoro 

Viongozi wa masoko ya 

wakulima wametakiwa 

kutojenga uhasama na 

viongozi wa awamu zilizopita bali 

wawatumie kujifunza na kupata 

mbinu za kuyafanya masoko hayo 

kuwa endelevu. 

Wito huo umetolewa Julai 

30,2011 mjini Morogoro na 

Mwenyekiti wa Bodi ya Wakurugenzi 

wa Soko la Wakulima la Kibaigwa 

Kongwa mkoani Dodoma Bw. 

Richard Kapinye kwenye kikao cha 

pamoja cha wakurugenzi wa bodi 

za masoko sita yaliyojengwa na 

MVIWATA kwenye vijiji mbalimbali 

hapa nchini. 

Bw. Kapinye alisema “tuepuke 

uhasama unaofanywa na wanasiasa 

kwamba akishamuondoa mwenzake 

madarakani wanakuwa maadui 

wanaotafuta kuharibiana kila wakati, 

sisi tuwe tofauti tuwatumieni 

wenzetu waliotutangulia ili tuweze 

kufanikiwa.” 

Kadhalika Bw. Kapinye ambaye 

pia ni mkulima mdogo na Diwani 

wa Kata ya Kibaigwa, aliwataka 

wajumbe wenzake kutumie 

vyema dhamana waliyopewa kwa 

20 

kusimamia haki na maslahi ya 

wakulima huku akitahadharisha 

tabia inayojitokeza ya baadhi ya 

wakulima wanaopata nyadhifa za 

kisiasa, kusahau walikotoka na 

kuanza kuwakandamiza wenzao. 

Akawahimiza pia wakulima ili 

kupanua uelewa wawe na hamasa 

ya kujifunza mambo mapya kwa 

kusoma magazeti na machapisho 

mengine likiwemo jarida la wakulima 

la Pambazuko (Sauti ya Wakulima) 

linalochapishwa na MVIWATA. 

Kwa upande wake mratibu wa 

kikao hicho ambaye pia ni Afisa 

Masoko wa MVIWATA Bw. Jimmy 

Mongi aliwahimiza wakurugenzi hao 

wa bodi, wawatumie wajumbe wenye 

uzoefu walioko masoko ya jirani ili 

kuwafundisha na kuwajengea uwezo 

wajumbe wapya wanaochaguliwa. 

“Tunaamini kuwa wajumbe 

wa mwanzo kwenye bodi hizi, 

walijengewa uwezo mkubwa kielimu 

kwa kupelekwa ziara mbalimbali 

za mafunzo, hivyo tunapofikiria 

kupata mafunzo kwa wajumbe 

wapya tuwafikirie kwanza hawa, 

ni wenzetu watatupatia elimu 

hiyo kwa gharama ndogo na pale 

panapohitajika utaalamu zaidi ndipo 

tuombe msaada wa MVIWATA ofisi 

Kufunga mipaka ya kuuza mazao nje ya nchi 

kunamsababishia hasara mkulima 

Na Martin Pius, Babati 

Serikali imetakiwa kutotoa 

amri za kuzuia mazao ya 

chakula yakiwamo mahindi 

kuuzwa nje ya nchi kwani kufanya 

hivyo inawasababishia hasara 

wakulima na kuwakatisha tamaa 

ya kuongeza uzalishaji. 

Rai hiyo imetolewa Julai 

13, 2011 na Mjumbe wa Bodi 

ya Mtandao wa Jinsia Tanzania 

(TGNP), Bibi Rehema Mwateba 

wakati akifungua Mkutano Mkuu 

wa nne wa MVIWATA Manyara 

uliowashirikisha wanachama wa 

wilaya tano za mkoani Manyara. 

Bibi Mwateba alisema Serikali 

itambue kwamba inatumia mfumo 

kandamizi kwa mkulima kwa kufunga 

mipaka ya kuuza mazao ndani na nje 

ya nchi bila ya kujali kuwa hilo ni 

hitaji la mkulima la kuendesha maisha 

yake yanayotegemea hasa bei nzuri 

ya mazao. Alisema kuzuia biashara 

ya mazao kwa kutumia kisingizio cha 

kinga ya njaa hakitavumilika kwani 

wakati utafika wakulima watachukua 

kuu,” alisema Bw. Mongi 

Kwa upande wake Bibi. 

Honolata Blass, mjumbe wa bodi 

ya Soko la Nyandira alisema bodi 

za wakurugenzi zinapaswa kuwa 

na ubunifu ili kuongeza ufanisi wa 

masoko. “Kwa upande wetu ubunifu 

wa bodi umesaidia kuongeza mapato 

ya soko kila mwaka na kulifanya soko 

kuwanufaisha wakulima wengi,” 

alisema Bibi Blass. 

Bodi hizo za wakurugenzi wa 

masoko hukutana mara kwa mara 

kwa lengo la kuwapa wadau hao 

fursa ya kushirikishana uzoefu wa 

mafanikio, changamoto na kuweka 

mikakati ya uendelevu wa masoko 

hayo ya wakulima. 

Kikao hiki kilikutanisha 

wakurugenzi 25 wa bodi za masoko 

ya Kibaigwa wilaya ya Kongwa, 

Nyandira wilayani Mvomero, Tandai 

na Tawa Morogoro Vijijini, Mkata 

wilaya ya Handeni na Igagala wilayani 

Njombe. 

Masoko hayo yalijengwa na 

MVIWATA tangu mwaka 2004 na 

kukabidhiwa kwa halmashauri za 

wilaya na uendeshaji wake kubakia 

mikononi mwa bodi za wakurugenzi 

ambazo zinaundwa na wakulima na 

wawakilishi wa halmashauri. 

hatua ambazo huenda zikawa na 

madhara makubwa kwa taifa. 

“Serikali inatakiwa kufanya 

utafiti wa haraka kubaini maeneo 

yaliyoathirika na njaa na kupeleka 

chakula cha msaada na kwa maeneo 

mengine yasiyokuwa na uhaba wa 

chakula wakulima waruhusiwe 

kuuza mazao yao nje ya nchi ili 

kuweza kupata faida,” alisema. 

Makamu Mwenyekiti wa 

MVIWATA Manyara, Bibi Fatuma 

Kimolo, akizungumza kwenye 

mkutano huo alisema kama serikali 



Wakulima washauriwa wasidai 

posho za mafunzo 

Na Ledis Kigala, Kyela 

Baadhi ya wakulima wilayani 

Kyela mkoani Mbeya 

wamewaasa wenzao 

kutanguliza mbele manufaa ya 

elimu wanayopata katika kshiriki 

kwao kwenye mafunzo badala ya 

kudai posho. 

Wamesema mtindo wa kudai 

posho kwanza, unawafanya wakulima 

kushindwa kupata elimu muhimu 

kwa ustawi wa maisha yao. 

Walitoa wito huo wakati wa 

kufunga mafunzo ya kuwajengea 

uwezo katika uzalishaji bora wa 

mazao ya mpunga, mahindi, kokoa 

na ufugaji wa wanyama. 

Mmoja wa wakulima hao Bw. 

Goden Mwantimwa wa kijiji cha 

Lutusyo kata ya Muungano wilayani 

Kyela alieleza kufurahishwa na 

elimu na mafunzo yanayoendelea 

kutolewa na Mtandao wa Vikundi 

vya Wakulima Tanzania (MVIWATA) 

na kuahidi kuwa ataendelea kushiriki 

kwa sababu kwake elimu ni muhimu 

kuliko posho. 

“Mimi niko tayari kujitolea 


kushiriki mafunzo mengine hata kama 

itakuwa nje ya hapa, nawaombeni 

wenzangu tuithamini sana elimu hii 

ili itusaidie katika kuboresha kilimo 

chetu,” alisema Bw. Mwantimwa. 

Kwa upande wake Bw. Musa 

Mwangongolo mkulima wa kijiji 

cha Makwale kata ya Makwale, 

alisema tabia ya kudai posho 

kutoka kwa waandaaji wa mafunzo 

imesababbisha wadau mbalimbali wa 

maendeleo kuwakimbia wakulima 

wa eneo hilo. 

Alisema matokeo yake ni 

waandaaji kuhamishia mafunzo hayo 

katika maeneo mengine na kuwaacha 

wakulima wa Kyela wakiwa hawana 

la kufanya. 

Alisema kimsingi wakulima siyo 

masikini wa kipato, na kwamba 

umasikini wao ni maarifa ambayo 

MVIWATA imeonyesha njia ili 

kufikia azma ya kuboresha kilimo ili 

kiwe chenye tija zaidi. 

Mafunzo hayo yaliyofanyika kuanzia 

tarehe Septemba 21 hadi Oktoba 11, 

2011 kwenye vijiji 18 vilivyoko kwenye 

kata 10 za wilaya ya Kyela yalilenga 

kuwapa elimu wakulima ya kuongeza 

Bibi Edina Mwakipesile mkulima wa kijiji cha Mwiyonde wilayani Kyela akielezea dhana 

ya MVIWATA kwa wakulima wenzake walioshiriki mafunzo ya kujengea uwezo vikundi, 

yaliyoandaliwa na MVIWATA mjini Kyela. 


uzalishaji pamoja na ubora wa mazao 

na mifugo. 

Mafunzo hayo ni sehemu ya 

utekelezaji wa mradi wa Uhifadhi 

Mazingira na Kukuza kipato 

kwa wakulima wadogo waishio 

kandokando ya ziwa Nyasa, 

unaotekelezwa na MVIWATA 

kwa ufadhili wa Shirika la Swedish 

Cooperative Center (SCC). 

Afisa Mradi huo Bw. Ledis Kigala, 

alisema, mradi huo unatekelezwa 

kwenye kata 10 kati ya kata 20 

za wilaya ya Kyela ambazo ni 

Bujonde, Ikolo, Ngonga, Ikimba, 

Katumbasongwe, Ipande, Mwaya, 

Ipinda, Muungano na Makwale. 

Kufunga mipaka ya kuuza 

mazao nje ya nchi... 


imeamua kufunga mipaka ya kuuza 

chakula inatakiwa sasa ijipange 

kununua mazao hayo ya wakulima 

kwa bei yenye tija badala ya 

kupanga bei yake isiyokuwa na 

maslahi kwa mkulima. 

Bibi Kimolo alisema kufungwa 

mipaka kipindi hiki kumesababisha 

bei ya mahindi kushuka kutoka 

Sh. 45,000 na kufikia Sh 30,000 

kwa gunia, hali ambayo inarudisha 

nyuma maendeleo ya mkulima. 

Alihoji kuwa iweje watumishi 

wa Serikali wapandishiwe 

mishahara kila mwaka kutokana 

na kupanda kwa gharama ya 

maisha, huku mkulima akiwekewa 

masharti ya kupata ujira stahiki ili 

aweze kukabiliana na hali ngumu ya 

maisha magumu kwa kuuza mazao 

kwenye soko lenye bei nzuri? 

Alisema umefika wakati sasa, 

serikali iache kutumia raslimali 

nyingi kwenye kutoa na kusimamia 

matamko ambayo hayana tija kwa 

ustawi wa wakulima badala yake 

nguvu na raslimali hizo zitumike 

kuimarisha miundombinu ya 

kilimo ili kiweze kuwa na uzalishaji 

wa kutosheleza mahitaji ya chakula 

na ziada ya biashara. 

21

KATUNI 

MUDA 

MREFU NAONA 

UNASOMA HILO 

GAZETI LINA 

HABARI GANI? 

WEWE UTAZI- 

PATA VIPI HABARI ZA 

MJINI WAKATI GAZETI 

LINACHUKUA SIKU 4 

KUFIKA HAPA 

22 

OH! KWELI NDIO 

SABABU 

AHA 

HAHA SIO HIVYO, 

NI MFUMO WA TAARIFA 

YA MASOKO MVIWATA. 

NAPATA TAARIFA KUPI- 

TIA SIMU YANGU YA 

MKONONI TU. 

AH! GAZETI 

LENYEWE LINA 

HABARI ZA MJINI TU, 

SIONI HATA HABARI 

INAYOGUSIA KERO 

ZETU. 

WAANDISHI 

WENGI WANAJI- 

SHUGHULISHA NA 

MAMBO YA MJINI 

TU. 

SI 

NINATUMIA 

SIMU YANGU YA 

MKONONI 

ONA 

SASA MIMI 

SIJUI HATA KUTUMIA 

HUO MTANDAO, HEBU 

FIKIRIA NI WATU WAN- 

GAPI HAWAPATI HIZO 

HABARI? 

HIVI KWANINI SISI 

WATU WA VIJIJNI 

HABARI ZETU 

HAZIANDIKWI? 

NDIO MAANA 

HAKUNA HABARI ZA 

KILIMO KWENYE 

MAGAZETI 

MENGI! 

YAANI 

UNAWAULIZA 

WATU WA MJINI KWA 

SIMU!? 

LAKINI MIMI NAONA BADO 

HIZO HABARI UNAZOPATA 

KWENYE SIMU HAZIZUN- 

GUMZII KILIMO 

NANI ATAKUJUA 

HUKU KIJIJINI 

HUKU 

HABARI ZI- 

TAFIKAJE 

HAPANA 

NATUMIA 

MTANDAO 

AH! 

MBONA 

MWAKA JANA 

WAANDISHI WALI- 

KUJA WENGI TU 

LAKINI 

MIMI NAPATA 

TAARIFA NYINGI ZA 

MASOKO YA MJINI 

KILA SIKU. 

HAWA 

WAANDISHI 

WANAUPENDELEO 

BWANA! 

WE UM- 

ESAHAU!? SI KWA 

SABABU WALILETWA 

NA WAHESHIMIWA 

KWENYE KAMPE- 

NI 

MTANDAO 

WA WAKULIMA 

MVIWATA? 


HUKU 

HABARI ZA 

KILIMO HAZIANDIKWI 

NA WAKIANDIKA GAZETI 

LINACHELEWA KUFIKA 

AU LISIFIKE KABISA. 

SASA HUKU KWETU 

BARABARA NI TATIZO 

LABDA TUTAPATA HIZO 

HABARI KWENYE RA- 

DIO NA TV 

KWELI TUTAPATAJE 

MAENDELEO KAMA HATUJUI 

TAARIFA YA KILA SIKU YA 

MASOKO, UCHUMI NA 

SIASA?! 

WATU WENGI WANAKUFA KWA KUKOSA 

ELIMU YA AFYA NA KUAMINI IMANI PO- 

TOFU ZA KWENDA KWA WAGANGA. 

LAKINI TUSIWALAUMU SANA 

WAANDISHI, MIMI NAFIKIRI 

SERIKALI YETU IANGALIE NA 

MIUNDO MBINU YETU 

HATA KAMA ZIPO KU- 

TOKANA NA HALI YA UCHU- 

MI JE, TUTAWEZA KUNUNUA 

HIZI TV NA UMEME 

TUTAPATA WAPI? 

HAPO 

MAENDELEO 

YATACHELEWA 

SANA 

EH 

HAYO YOTE 

YANATOKEA SABABU 

HATUPATI HABARI 

SAHIHI! 


ACHA UCHUMI 

TU, IDADI KUBWA YA 

WATANZANIA WANAISHI 

VIJIJINI NA UMEME 

HAKUNA HAYO MATAN- 

GAZO WATAYAONA 

VIPI? 

WANAHABARI 

WANA NAFASI KUBWA 

SANA YA KUELIMISHA 

WATU KUHUSU MATUMIZI 

BORA YA ARDHI, UFU- 

GAJI BORA, BEI KATIKA 

MASOKO 

KWA- 

HERINI 

NDIO, BARABARA SIYO 

NZURI KUWEZA KUSA- 

FIRISHA MAGAZETI 

YAFIKE HARAKA 

SASA 

NAFIKIRI MUDA 

MUAFAKA KWA WAHUSIKA KU- 

LIANGALIA HILI, SABABU VYOMBO 

VYA HABARI NDIO VINAWEZA KU- 

WAELIMISHA WATU NA KULETA 

MAENDELEO HARAKA. 

ITA- 

TUSAIDIA KUPA- 

TA ELIMU SAHIHI YA 

AFYA, UKATILI DHIDI 

YA WANAWAKE 

HILI TATIZO LIFANYIWE KAZI, SABABU HATA RADIO ZENYEWE 

HAZIFIKI VIJIJINI NA ZINATANGAZA UDHAIFU TU WA WATU WA 

KIJIJINI INGAWA KUNA MAFANIKIO NA UBUNIFU WANAOUFANYA. 

KATUNI 

KWELI 

BARABARA NI 

TATIZO KWA SABABU 

HATA MTOTO WA MZEE 

KIPARA ALIFARIKI KWENYE 

GARI KWA UBOVU WA 

BARABARA. 

WASAL- 

IMIE RAFIKI 

ZANGU’ 

JUZI NILIKUWA MJINI 

NIMEONA MATANGAZO MENGI 

YANAYOONESHA UDHAIFU 

WA WATU WA KIJIJINI TU 

INA MAANA HUKU HATUNA 

MAMBO MAZURI YA KU- 

TANGAZA NA TV? 

23


Mfumo shirikishi unaharakisha 

maendeleo 

Na Gratian Cronery, MUCCoBS 

Shinyanga 

Maendeleo na ustawi 

wa miradi ya kijamii 

yanategemea zaidi 

ushirikishwaji wa jamii husika 

katika hatua zote. 

Katika nchi yetu hali ni 

tofauti ambapo miradi mingi 

wanayopelekewa wananchi 

hawakushirikishwa kikamilifu na 

kwamba kinachofanyika ni wao 

kupokea amri ya bwana mkubwa na 

kutekeleza wasichokijua. 

Hali hii ya kuwapelekea 

wananchi maamuzi badala ya wao 

kushiriki kuibua wazo na kuamua, 

imesababisha miradi mingi kutotoa 

matokeo chanya licha ya kugharimu 

fedha nyingi. 

Serikali katika kuwasaidia 

wananchi kutekeleza mipango ya 

maendeleo imekuwa ikianzisha 

miradi ikiwemo ya kujenga majengo 

kwa lengo la kuwasaidia wananchi, ila 

ukweli ni kwamba fedha na raslimali 

nyingi zimekuwa zikipotea bure. 

Iko mifano mingi ya miradi ya 

aina hii ambayo wananchi wanaipa 

jina la ‘miradi ya serikali’ kwa kuwa 

hawakushirikishwa na haikuwa 

kipaumbele chao. Miradi hii ni kama 

vile ya majengo ya masoko kwenye 

vijiji vya Ruvu Darajani mkoani 

Pwani, Buigiri wilaya ya Chamwino, 

Ruaha mkoa wa Iringa na kwingineko 

ambayo yametelekezwa na kuwa 

vichaka vya wezi ama nyumba ya 

wanyama na wadudu, baada ya 

wananchi kususa kuyatumia kwa 

kuwa haikuwa kipaumbele chao 

na kwingineko uchaguzi wa eneo 

haukuwa sahihi. 

Huu ni mmoja wa mifano ya 

24 

miradi mingi ambayo imeanzishwa 

na serikali pasipo kuwashirikisha 

wananchi katika kutoa mawazo yao 

na kupendekeza nini wanahitaji na ni 

kwa matumizi gani, na kama ni jengo 

likae sehemu gani. 

Mfumo uliotumika kuanzisha 

na kutekeleza kauli mbiu ya “kilimo 

kwanza” ni ule ule wa amri kutoka 

kwa bwana mkubwa, mkulima hana 

hiari cha kuchagua kukataa hata 

kama kilicholetwa ni mwiba kwake. 

Vile vile serikali imekuja na 

mpango wa zana bora za kilimo 

ikiwemo matrekta madogo (power 

tiller) na ambapo kwenye maeneo 

mengi hazihitajiki kutokana na 

aina ya udongo na mazingira. 

Baada ya wakulima kulazimishwa 

kuzinunua wamezigeuza matumizi 

na kuwa mashine za kufua umeme, 

kusukuma maji, kulanda mbao na 

kusaga unga. 

Hii ni changamoto kwa serikali na 

wadau wengine ambao wanatazamia 

kupeleka miradi kwa wananchi, 

kwamba ni vyema kuzingatia 

ushirikishwaji wa wananchi na 

mawazo yao yakaheshimiwa 

ili baadaye wakithamini 

wanachopelekewa. 

Watanzania wanakabiliwa na kero 

nyingi ambazo wangetarajia serikali 

kuwekeza nguvu zake zaidi kwa 

kutumia mfumo wa ushirikishwaji 

katika kuzitatua. Kwa mfano 

kuondoa kero ya ushuru mkubwa 

wa mazao unaotozwa kwenye 

vizuizi vya kila barabara ya nchi hii 

inayoelekea mjini. Kuna maana gani 

kumpa ruzuku ya pembejeo mkulima 

na baadaye kumkamua faida yote 

inayotokana na mavuno hayo? 

Kama ushuru unatozwa ili kufidia 

fedha za ruzuku, ni bora ruzuku 

hiyo ifutwe wakulima wajitafutie 

pembejeo na wawe huru kusafirisha 

mazao yao. Hili linaweza kutatuliwa 

kwa njia shirikishi ya majadiliano. 

Kwa kufanya hivyo tunaweza 

kutengeneza mipango na miradi 

endelevu kwa vizazi na vizazi ambayo 

italeta tija katika nyanja zote za 

maisha kisiasa, kiuchumi na kijamii. 

Kwa upande mwingine tumeona 

mfano wa miradi ya ujenzi wa masoko 

inayotekelezwa na MVIWATA 

kwa mfumo shirikishi imefanya 

vyema na wakulima wanathibitisha 

matokeo yake. Mwenyekiti wa 

MVIWATA Shinyanga Bw. Charles 

Ndugulile anasema siri kubwa ya 

mafanikio ya masoko ya MVIWATA 

ni kuzingatiwa kwa dhana ya 

ushirikishwaji. 

“MVIWATA imefanikiwa kufanya 

hivyo kwa hutoa mafunzo mazuri 

ya jinsi ya kushirikisha jamii kuanzia 

ngazi ya kaya hadi taifa ambayo 

huambatana na mafunzo ya andiko 

la mradi, uendeshaji na usimamizi 

wa miradi, uhasibu wa vikundi na 

mashirika pamoja na taasisi pamoja 

na mifumo ya masoko na biashara,” 

anasema Bw. Ndugulile. 

Endapo serikali na wadau 

wengine wa maendeleo watatumia 

dhana hii ya ushirikishwaji wa jamii 

kwa mapana na kuiona kama fursa 

ya kuleta mabadiliko chanya kwa 

jamii ya Watanzania, hakika taifa 

litapiga hatua ya ukuaji wa kasi wa 

maendeleo. 

Jamii kwa upande wao pia 

wanapaswa kujipanga vyema 

kushiriki katika mradi kwa kuibua 

wazo, kupanga, kutekeleza na 

kusimamia na baadaye kujipima 

kiwango cha uwajibikaji wao kwenye 

miradi husika. 


Jipatie nakala ya Jarida la Pambazuko katika ofisi 

za MVIWATA ngazi za kati zifuatazo 

Mratibu 

MVIWATA Morogoro 

S.L.P 3220 Morogoro 

Mahali: Uwanja wa Maonyesho NaneNane mkabala na 

ofisi za TASO 

Simu/Faksi: 023 261 41 84 

Barua Pepe: morogoro@mviwata.org 

Mratibu 

MVIWATA Rukwa 

S.L.P 468 Sumbawanga 

Mahali: Jengo la Bethlehem Center – Barabara ya Msakila 

Faksi: +255 25 280 25 58 

Simu: +255 764 232 747, +255 784 940 606 

Barua pepe: rukwa@mviwata.org 

Mratibu 

MVIWATA Mbeya 

S.L.P 3015 Mbeya 

Mahali: Jengo la Bima na CRDB Bank (Ghorofa ya 

mwisho 

Simu: +255 784 979 397, +255 652 835 568 

Barua pepe: mbeya@mviwata.org 

Mratibu 

MVIWATA Chunya 

Mahali: Jengo la Halmashauri, chumba Na.3 

Barua pepe: chunya@mviwata.org 

Mratibu 

MVIWATA Iringa 

S.L.P 918 Njombe 

Mahali: Jengo la Njoluma, Njombe mjini 

Simu: 0782 241 224, +255 767 241 224 

Barua pepe: iringa@mviwata.org 

Mratibu 

MVIWATA Kilimanjaro 

S.L.P 7389 Moshi 

Mahali: Mbuyuni sokoni- ghorofa ya GOLDEN GROWN 

LODGE 

Simu: +255 27 275 16 39, +255 784 720 320 

Barua pepe: kilimanjaro@mviwata.org 

Mratibu 

MVIWATA Kagera 

S.L.P 1753 Bukoba Mjini 

Mahali: Ofisi za Mayawa-Mtaa wa Rwamishenyi, Barabara 

ya Uganda 

Simu: +255 788 685818, +255 782 154961, +255 755 522 447 

Barua pepe: kagera@mviwata.org 

Mratibu 

MVIWATA Dodoma 

S.L.P 3293 Dodoma 

Mahali:Area C Dodoma eneo la INADES Formation 

Tz,mkabala na msikiti wa Area C 

Simu:255-26-2350013, +255 782 257 783, 

+255 767 881 352 

Faksi: +255 26 2350744 

Barua pepe: dodoma@mviwata.org 


Mwenyekiti 

MVIWATA Monduli (MVIWAMO) 

S.L.P 47 Monduli 

Mahali: Barabara ya Boma-Moringe Sekondari, Monduli 

Mjini 

Simu: 255-27-253 8029, +255 27 253 8337 

Faksi: +255 27 253 8338 

Barua pepe: monduli@mviwata.org 

Mratibu 

MVIWATA Manyara 

S. L. P. 446, 

Babati Manyara 

Mahali: Barabara ya Nyerere 

SIMU: +255 27 253 0385 Faksi: +255 27 253 0707 

Baruapepe: manyara@mviwata.org 

Mwenyekiti 

MVIWATA Tabora 

S.L.P 175 Igunga 

Mahali: Mtaa wa Uarabuni 

Simu: +255 784 398 414, +255 782 219 551 

Barua pepe: tabora@mviwata.org 

Mratibu 

MVIWATA Zanzibar 

S.L.P 149 Zanzibar 

Mahali: Mwana kwerekwe- mkabala na shule ya sekondari 

M’kwerekwe A 

Simu: +255 773 926 955, +255 777 470 518 

+255 783 651 135 

Barua pepe: zanzibar@mviwata.org 

Mratibu 

MVIWATA Ruvuma 

S.L.P 696 Songea Manispaa 

Mahali: Jengo la TTCL ghorofa ya 2 

Simu: +255-25-2600626, +255 756 096 291 

Barua pepe: ruvuma@mviwata.org 

Mratibu 

MVIWATA Mkuranga 

S.L.P 56 Mkuranga 

Mahali: Karibu na Stendi ya Kimanzichana 

Simu: 0786 158 646 

Barua pepe: mkuranga@mviwata.org 

MAWAKALA 

Mwenyekiti: 

MVIWATA Shinyanga 

S.L.P 1024 Shinyanga 

Mahali: Chuo cha Ushirika Moshi tawi la Shinyanga 

(Kizumbi) 

Simu: +255 763 740 675, +255 755 546 311 

Barua Pepe: shinyanga@mviwata.org 

Mwenyekiti 

MVIWATA Kigoma 

S.L.P 1144 Kigoma 

Mahali: Ndani ya ofisi ya KIKANGONET, Lumumba road 

jengo la NHC chumba 205 

Simu: 0713 565 252, 0762 565 252 

Barua pepe: aisimba@yahoo.co.uk 

25

IJUE MVIWATA 

Mtandao wa Vikundi vya Wakulima Tanzania- MVIWATA 

Mtandao wa Vikundi vya Wakulima Tanzania (MVIWATA) ni chombo cha kuunganisha wakulima wadogo ili kuwa na sauti moja katika utetezi wa 

maslahi yao ya kiuchumi, kijamii, kiutamaduni na kisiasa. 

Mtandao huu ulianzishwa mwaka 1993 na wakulima wadogo. Kauli mbiu ya MVIWATA ni ‘Mtetezi wa Mkulima ni Mkulima 

Mwenyewe’. 

Falsafa, utume na dira ya MVIWATA 

Falsafa ya MVIWATA inajengwa katika ya misingi ya ushawishi na utetezi wa maendeleo ya wakulima wadogo katika nyanja za kiuchumi na 

kijamii; kuwezesha mawasiliano na kujifunza kwa kubadilishana uzoefu miongoni mwa wakulima. 

Utume wetu: 

Kuimarisha mawasiliano na kuwaunganisha wakulima wadogo kupitia vikundi na mitandao yao katika ngazi mbali mbali ili kujenga mtandao wa 

kitaifa wenye nguvu ya kuwezesha ushiriki na uwakilishi wa kweli wa maslahi ya wakulima wadogo katika ngazi zote za maamuzi. 

Dira yetu: 

MVIWATA ni kuwa chombo imara chenye nguvu za ushiriki na uwakilishi wa mawazo ya mkulima katika mchakato wa maamuzi ya kiuchumi, 

kijamii na kisiasa. Kuwa na uwezo wa kutekeleza na kufuatilia michakato na shughuli za maendeleo ya kiuchumi na kijamii yanayogusa maslahi ya 

wakulima wadogo. 

Malengo ya MVIWATA 

1. Kuwezesha mawasiliano miongoni mwa wakulima wadogo ili kujenga kwa pamoja mbinu na mikakati ya ushawishi na utetezi kwa maslahi ya 

wakulima wadogo, kiuchumi na kijamii. 

2. Kubadilishana mawazo, ujuzi na uzoefu juu ya kilimo na shughuli mbalimbali za wakulima ili kuboresha maisha na kuinua hali yao kiuchumi na 

kijamii. 

3. Kuwakilisha wakulima wadogo katika mashauriano na serikali juu ya masuala mbalimbali yanayohusu au yanayoathiri ufanisi na maslahi ya 

wakulima wadogo wa Tanzania. 

Maeneo makuu ya mpango mkakati 

1. Ushawishi na Utetezi: Kuwezesha wakulima wadogo kuwa na uwezo wa kutetea maslahi yao. 

2. Uwezo wa kiuchumi: kuwezesha wakulima wadogo kuwa na uwezo wa kiuchumi kupitia njia za akiba na mikopo, kuunganisha wakulima na 

masoko na elimu ya ujasiliamali 

3. Kuimarisha vikundi na mitandao ya wakulima kwa lengo la kujipanga na kujitetea. 

4. Masuala mtambuka: Kujenga uelewa wa wakulima juu ya Ukimwi, Jinsia, Mabadiliko ya Tabia ya nchi. 

5. Ujenzi wa kitaaasisi kwa lengo la kuimarisha shirika 

Muundo 

Muundo wa MVIWATA una ngazi tatu ambazo ni Ngazi ya Taifa, Ngazi ya Kati na Ngazi ya Msingi. Ngazi ya Kati inaundwa na mitandao ya 

kimkoa na kiwilaya wakati Ngazi ya Msingi inaundwa na mitandao ya Kata na Vijiji. 

Shughuli kuu 

1. Kujenga uwezo wa wakulima wadogo kwa kupitia mafunzo shirikishi juu ya mbinu za ushawishi na utetezi, mbinu za kuimarisha uchumi wa 

wakulima wadogo na uendelevu wa rasilimali kwa njia za warsha, mafunzo, mikutano na ziara za mafunzo. 

2. 

3. 

4. 

Kuhamasisha wakulima wadogo kujiunga katika vikundi vya kijamii na kiuchumi, mitandao ya msingi (kata na vijiji) na mitandao ya kati (mikoa 

na wilaya). Mpaka sasa MVIWATA imeanzisha mitandao ya kimkoa katika Mikoa ya Dodoma, Iringa, Kagera, Kilimanjaro, Manyara, Mbeya, 

Morogoro, Rukwa, Ruvuma, Shinyanga, Tabora na Tanga kwa Tanzania Bara. MVIWATA pia imeanzisha mitandao ya kiwilaya katika Wilaya 

za Monduli (Arusha) na Chunya (Mbeya). Tanzania Visiwani, MVIWATA Zanzibar imeanzishwa na kusajiliwa (Usajili namba 401). Mkakati 

unaendelea wa kuimarisha mitandao iliyopo na kuanzisha mitandao mipya. 

Kukusanya, kuweka katika kumbukumbu na kusambaza habari zinazohusu ujuzi na uzoefu wa wakulima, sera za kitaifa na kimataifa kwa 

kupitia jarida la Pambazuko Sauti ya Wakulima, vipindi vya radio, vipeperushi, vijitabu na machapisho mengine. 

Kuhamasisha na kuwezesha wakulima kubuni na kuendesha miradi shirikishi ya kiuchumi na uzalishaji kwa lengo la kuboresha uchumi wa 

wakulima wadogo kama vile vyama vya mazao, vyama vya kuweka na kukopa na masoko ya mazao. 

5. Kuandaa mikutano na warsha kuhusiana na mada zinazowagusa au kuathiri maslahi ya wakulima wadogo. 

Uanachama na jinsi ya kujiunga na shirika 

MVIWATA ina wanachama wa aina tatu (3). 

Aina ya kwanza ni Wanachama wa Kawaida ambao wamegawanyika katika makundi mawili; 

a) Kikundi cha wakulima wadogo au 

b) 

Mkulima mdogo binafsi aliye mwanachama katika Kikundi au Mtandao. Mkulima atakuwa mwanachama wa kawaida wa MVIWATA mara 

tu Kikundi au Mtandao wake utakapokubaliwa kuwa mwanachama. Atapewa kadi ya uanachama na kikundi au mtandao utapewa cheti cha 

utambulisho. 

Aina ya pili ni Vyama, Mashirika na Mitandao ya Wakulima Wadogo. 

Vyama, Mashirika na Mitandao ya Wakulima Wadogo vinavyojishughulisha na utetezi na ushawishi wa maslahi ya wakulima wadogo vilivyosajiliwa 

chini ya sheria yoyote ya Tanzania katika Ngazi za Wilaya, Mkoa au Taifa vinaweza kuomba kuwa mwanachama wa MVIWATA iwapo vinakubaliana 

kwa dhati na malengo na madhumuni ya Shirika. 

Aina ya tatu ni Wanachama Washiriki 

Ni mtu yeyote, taasisi au kikundi cha watu ambacho kinaunga mkono malengo na madhumuni ya Shirika. Mwanachama mshiriki anatamkwa na 

Mkutano Mkuu wa MVIWATA. 

Kila mwanachama, isipokuwa mwanachama mshiriki atalipa kiingilio na ada ya kila mwaka. Maelezo zaidi juu ya utaratibu wa kujiunga na ada 

yanapatikana kutoka kwa kiongozi au ofisi ya MVIWATA. 

Kwa mawasiliano zaidi 

Ofisi Kuu ya MVIWATA 

Mkurugenzi Mtendaji 

MVIWATA 

S.L.P 3220 Morogoro 

Simu: 023 261 41 84 

Faksi: 023 261 41 84 

Barua pepe: info@mviwata.org, mviwata@morogoro.net

Uk. 4 Uk. 18 Uk. 14 - MVIWATA

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?