Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
wprowadzenie<br />
6<br />
nim te˝ Biuro Polityczne Komitetu Centralnego PZPR. Najwa˝niejsze decyzje w Polsce stanu wojennego<br />
podejmowa∏a nieformalna grupa wojskowych oraz funkcjonariuszy partyjnych, nazywana dyrektoriatem.<br />
W jego sk∏ad obok gen. Jaruzelskiego wchodzili: gen. Florian Siwicki (wiceminister obrony<br />
narodowej), gen. Czes∏aw Kiszczak (minister spraw wewn´trznych), gen. MO Miros∏aw Milewski (sekretarz<br />
KC), Mieczys∏aw Rakowski (wicepremier), Kazimierz Barcikowski (sekretarz KC) oraz Stefan<br />
Olszowski (sekretarz KC).<br />
Kierownictwo „SolidarnoÊci”, mimo pojawiajàcych si´ wczeÊniej sygna∏ów o mo˝liwoÊci uderzenia<br />
ze strony w∏adz, zosta∏o zaskoczone wprowadzeniem stanu wojennego. Nieliczni przywódcy<br />
Zwiàzku – Bogdan Borusewicz, W∏adys∏aw Frasyniuk, Miros∏aw Krupiƒski czy Zbigniew Bujak –<br />
zdo∏ali uniknàç internowania w nocy z 12 na 13 grudnia. Pozbawieni ∏àcznoÊci oraz szerszego zaplecza,<br />
znaleêli si´ w faktycznej izolacji. W rezultacie, przy narastajàcym zm´czeniu spo∏eczeƒstwa, skala<br />
protestów przeciwko stanowi wojennemu okaza∏a si´ ograniczona.<br />
Najpowszechniejszà formà oporu w pierwszych dniach by∏y strajki okupacyjne. W∏adze likwidowa-<br />
∏y je stopniowo, zak∏ad po zak∏adzie, przy u˝yciu milicyjno-wojskowych grup szturmowych. Schemat<br />
ich dzia∏ania by∏ podobny: po kilku pozorowanych atakach, majàcych na celu zm´czenie i zastraszenie<br />
uczestników protestu, forsowano czo∏gami ogrodzenie, a nast´pnie za pomocà pa∏ek, gazu ∏zawiàcego<br />
i armatek wodnych usuwano strajkujàcych z zak∏adu, aresztujàc równoczeÊnie przywódców. Z regu∏y<br />
zastraszona za∏oga nie wznawia∏a ju˝ strajku. W taki w∏aÊnie sposób spacyfikowano mi´dzy innymi<br />
strajki w Stoczni Gdaƒskiej im. Lenina, krakowskiej Hucie im. Lenina, Êwidnickiej Wytwórni Sprz´tu<br />
Komunikacyjnego, Hucie Katowice oraz lubelskiej Fabryce Samochodów Ci´˝arowych.<br />
Szczególnie dramatyczny przebieg mia∏y strajki w kopalniach górnoÊlàskich, gdzie górnicy stawili<br />
czynny opór. 16 grudnia 1981 r. w Kopalni W´gla Kamiennego „Wujek” w Katowicach w trakcie kilkugodzinnych<br />
walk milicjanci u˝yli broni palnej, zabijajàc dziewi´ciu górników. Nie zdecydowano si´<br />
natomiast na pacyfikacj´ tych kopalƒ, w których protest prowadzono pod ziemià. Dlatego najd∏u˝ej<br />
trwajàcymi strajkami po wprowadzeniu stanu wojennego by∏y te w kopalniach „Ziemowit” (zakoƒczony<br />
24 grudnia) i „Piast” (28 grudnia).<br />
W Warszawie, Krakowie, ¸odzi i Gdaƒsku oraz w kilku innych oÊrodkach w grudniu 1981 r. dosz∏o<br />
do demonstracji ulicznych. Jednak poza Gdaƒskiem, gdzie milicjanci zastrzelili jednego z uczestników<br />
manifestacji, nie przybra∏y one wi´kszych rozmiarów. Niektórym z zatrzymanych podczas manifestacji,<br />
a przede wszystkim przywódcom strajków urzàdzano procesy sàdowe w trybie przyspieszonym,<br />
ferowano wyroki od kilku miesi´cy do 10 lat wi´zienia.<br />
Z koƒcem grudnia 1981 r. sta∏o si´ jasne, ˝e w∏adze PRL panujà nad sytuacjà, a „SolidarnoÊç” nie<br />
jest zdolna do stawienia oporu na wielkà skal´. Przed ekipà Jaruzelskiego stan´∏o wi´c zadanie okre-<br />
Êlenia kierunku dalszej polityki. Ostatecznie genera∏ zdecydowa∏ si´ na utrzymanie umiarkowanego<br />
kursu, zak∏adajàcego zarówno ograniczenie skali represji, jak i odrzucenie dialogu z opozycjà. Dlatego<br />
w pierwszych miesiàcach stanu wojennego z kierowniczych funkcji w aparacie partyjnym i paƒstwowym<br />
usuwano osoby podejrzewane o sympati´ do „SolidarnoÊci” lub przynajmniej nadmierny liberalizm,<br />
jak te˝ najbardziej fanatycznych dogmatyków, ˝àdajàcych bardziej zdecydowanych form<br />
walki z „kontrrewolucjà”. OczywiÊcie tych ostatnich by∏o znacznie mniej, z regu∏y te˝ lepiej ich traktowano,<br />
lokujàc na intratnych posadach w s∏u˝bie dyplomatycznej.<br />
W celu przywrócenia pe∏nej kontroli nad prasà, która w okresie legalnego istnienia „SolidarnoÊci”<br />
uzyska∏a sporà autonomi´, przeprowadzono weryfikacj´ ca∏ego Êrodowiska dziennikarskiego. W jej<br />
wyniku pozbawiono prawa wykonywania zawodu blisko tysiàc dziennikarzy. Wiele pism wznowiono<br />
pod cz´Êciowo lub ca∏kowicie nowà redakcjà, a niektóre tytu∏y w ogóle nie doczeka∏y si´ powrotu na<br />
rynek. 20 marca 1982 r. rozwiàzano zawieszone dotàd Stowarzyszenie Dziennikarzy Polskich i przystàpiono<br />
do tworzenia nowej, ca∏kowicie lojalnej wobec w∏adz organizacji dziennikarskiej – Stowarzyszenia<br />
Dziennikarzy PRL. Podobne czystki – na proporcjonalnie mniejszà skal´ – przeprowadzono<br />
równie˝ w szkolnictwie i innych s∏u˝bach publicznych. Szczególnie rozleg∏e represje dotkn´∏y szkolnictwa<br />
wy˝szego.<br />
Równolegle z akcjami o charakterze represyjnym w∏adze próbowa∏y przeprowadziç reform´ ekonomicznà,<br />
która poprawi∏aby niezwykle trudnà sytuacj´ gospodarczà kraju. Wst´pem do niej mia∏a byç
Change language