Stan wojenny

scenariusze lekcji
20
grupa I grupa II grupa III
grupa IV grupa V grupa VI
Przyk∏adowe tytu∏y: puste pó∏ki, godzina milicyjna, rewizja, rozmowa kontrolowana.
Fragmenty opowiadaƒ Marka Nowakowskiego z tomu Raport o stanie wojennym (Bia∏ystok 1990)
dla poszczególnych grup:
• grupa I
„Zapad∏a ciemnoÊç. Mróz t´˝a∏. To przedmieÊcie opustosza∏o przedwczeÊnie. Tylko stamtàd, gdzie
fortecznym masywem czernia∏a huta, dochodzi∏ nieustajàcy chrz´st. To czo∏gi i transportery na gàsienicach,
zbli˝a∏y si´ do zabarykadowanych bram kombinatu. Wojsko otacza∏o hut´. Równie˝ w tamtym
kierunku podà˝a∏a kolumna ˝o∏nierzy z karabinami opatrzonymi w bagnety. W Êwiat∏ach nielicznych
latarƒ pob∏yskiwa∏a nieoczekiwanie. Bi∏ od niej zimny blask. Drog´ do huty zagradza∏y betonowe zapory.
Przy nich stali dwaj wartownicy w uszatych czapkach. Przytupywali nogami i zabijali d∏onie.
Przez piersi mieli przewieszone pistolety maszynowe. Po przeciwnej stronie przegrodzonej drogi ˝arzy∏
si´ koks w piecyku. Trzeci z trzymajàcych stra˝ ˝o∏nierzy grza∏ si´ przy nim. Rozgarnia∏ pr´tem
czerwone w´gle.
[...] Ludzie szybkim krokiem przechodzili ulic´. Nie patrzyli w jego stron´. Okna kamienic by∏y
ciemne, wygaszone. Mija∏ trzeci dzieƒ stanu wojny i zbli˝a∏a si´ ju˝ godzina milicyjna.
Z bocznej uliczki wyjecha∏a taksówka. Zbli˝y∏a si´ do zablokowanej drogi. Zatrzyma∏a si´ przed
betonowymi koz∏ami na jezdni. Wartownicy podeszli do samochodu. Broƒ trzymali w pogotowiu.
Kontrola dokumentów. Otworzyli baga˝nik. D∏ugo w nim przetrzàsali. Taksówka zawróci∏a”.
(Stan wojny)
• grupa II
„Zacz´li ich t∏uc. A te pa∏y takie mieli! Wielkie, grube maczugi. Specjalne. Bo te, które zazwyczaj
widzimy, to sà pa∏eczki-laleczki w porównaniu z tymi dràgami. Otoczyli gromadk´ wyrostków i zacz´li
ich obrabiaç.
– Dokumenty, dokumenty! – powtarzali i wcale nie czekajàc, jak ci ch∏opcy poka˝à swoje dowody,
ok∏adali ich po plecach, nerach tymi pa∏ami. Ch∏opcy ∏amali si´ jak ∏odygi. Niejeden pada∏. Taki ∏omot
by∏o s∏ychaç i st´kanie.
To dzia∏o si´ 17 grudnia wieczorem. Czwartego dnia stanu wojny. Ca∏y Plac Zwyci´stwa zosta∏ zablokowany.
Mimo to wygarn´li sporo m∏odzie˝y.
[...] Akurat dwaj milicjanci, byki takie, zacz´li obrabiaç wàt∏ego ch∏opaczka w okularach. Istny studenciak
z wyglàdu.
– Dokumenty! – ryczeli. A w ˝aden sposób nie dawali mu mo˝liwoÊci okazania dowodu. Co r´k´
chcia∏ do kieszeni, to oni go pa∏à prask! Os∏ania∏ si´ i p∏aka∏. Uciec nie móg∏. Przyparli do muru biedaka.
Uwijali si´ przy nim jak wÊciek∏e psy”.
(Bo˝e, zmi∏uj si´ nad Wilnem)
• grupa III
„Nic nie odpowiedzia∏. Tylko wsta∏ od sto∏u i po kàtach zaczà∏ szperaç. Odstawi∏ donic´ z palmà.
Odwinà∏ dywan. Kucnà∏ i z dziury jakiejÊ, czy innego schowka wyciàgnà∏ plik papierów. Wyg∏adzi∏
i zaczà∏ czytaç pó∏g∏osem. To by∏y biuletyny informacyjne tej nielegalnej »SolidarnoÊci«. Opisywali
przebieg strajków tu i tam. Akcje represyjne. Jak dzia∏aczy wygarniali do saka. Apel te˝ og∏osili. Jeden
z przywódców nie da∏ si´ z∏apaç i dzia∏a∏ dalej z ukrycia”.
(2072 dni)