Stan wojenny

Relacja Dariusza Boguskiego 1 Pó∏ roku bez brody
Nr 34
Na kilka tygodni przed 13 grudnia czu∏o si´, ˝e coÊ wisi w powietrzu. Pami´tam ten okres jako jakieÊ
szaleƒstwo. Co tu ukrywaç: praca w „Biuletynie” 2 by∏a ekscytujàca, pracowaliÊmy jak konie, a po
pracy tak samo piliÊmy. Z 12 na 13 grudnia 1981 r. nie nocowa∏em w domu. Kiedy wraca∏em do siebie
oko∏o 5 rano, widzia∏em je˝d˝àce po mieÊcie suki. Gdy wróci∏em do domu, zadzwoni∏ 3 do mnie Jurek
Rybnik i powiedzia∏, ˝e chcieli go aresztowaç, ale uciek∏ [...]. Po tym telefonie spakowa∏em si´
i poszed∏em do Zarzàdu Regionu NSZZ „S[olidarnoÊç]” [...].
W ciàgu dnia przez ZR przewin´∏o si´ mnóstwo ludzi [...]. Ciàgle ktoÊ dzwoni∏ z pytaniem: co robiç?
[...] SiedzieliÊmy i czekaliÊmy, co si´ b´dzie dzia∏o. A ˝e si´ nic nie dzia∏o, postanowiliÊmy coÊ
zrobiç. Janek Radziwon Êciàgnà∏ wi´c jakiÊ samochód i wywieêliÊmy trzy powielacze bia∏kowe. [...]
Dzi´ki tym powielaczom mogliÊmy wkrótce uruchomiç druk. [...]
Przez pierwsze dni stanu wojennego nie mieliÊmy ˝adnego kontaktu z innymi dzia∏aczami. Po paru
dniach dowiedzia∏em si´, ˝e Romek Wilk jednak nie zosta∏ aresztowany. Rozstajàc si´ 13 grudnia
w Zarzàdzie Regionu, ustaliliÊmy, ˝e b´dziemy si´ codziennie spotykaç w starym koÊciele farnym.
I faktycznie spotykaliÊmy si´ tam regularnie ka˝dego dnia o okreÊlonej godzinie – pierwszy raz ju˝
w niedziel´ 13 grudnia wieczorem. [...]
Po paru tygodniach z taksówkarzem KrzyÊkiem Nowakowskim postanowiliÊmy przewieêç jego fiatem
125p powielacz, wywieziony 13 grudnia z siedziby ZR. Poniewa˝ nie mieÊci∏ si´ do baga˝nika,
postawiliÊmy go na siedzeniu i przykryliÊmy kocem. ZawieêliÊmy go na takà met´ za Bia∏ystok, gdzie
zaraz zosta∏ uruchomiony. To by∏a pierwsza drukarnia, nigdy zresztà nie zosta∏a wykryta. MieÊci∏a si´
w Hryniewiczach, w domu Czes∏awa Zimnocha, przewodniczàcego komisji zak∏adowej [NSZZ „SolidarnoÊç]
w Bia∏ostockim Przedsi´biorstwie Budownictwa Rolnego. [...] Papier mieliÊmy z Zarzàdu Regionu,
gdzie uchowa∏o si´ kilkaset ryz. [...]
W tym czasie w Bia∏ymstoku drukiem zajmowa∏o si´ nie wi´cej ni˝ 20 osób. [...] Pami´tam, ˝e poszed∏em
z Wilkiem na spotkanie z ukrywajàcymi si´ dzia∏aczami i, jako ˝e mia∏em gotowà drukarni´,
zakomunikowa∏em im: „Robimy gazet´!”. „Biuletyn Informacyjny” móg∏ tak szybko si´ ukazaç 4 dzi´ki
temu, ˝e wywieêliÊmy z ZR te powielacze i papier. Z Romkiem, Staszkiem Przestrzelskim i KrzyÊkiem
Burkiem próbowaliÊmy [...] rozwijaç Bia∏ostockà Oficyn´ Wydawniczà 5 . Pierwszà pozycjà BOW
w stanie wojennym by∏ zbiorek Gryps – wiersze wojenne 6 , który drukowa∏em z Januszem Taranienko
w domu jego rodziców, w okolicach ulicy Mickiewicza.
Pierwszy numer „Biuletynu” przygotowaliÊmy razem z Burkiem, w zasadzie by∏ kompilacjà ró˝nych
tekstów, ale ukaza∏ si´ wczeÊniej ni˝ „Tygodnik Mazowsze” 7 . Pami´tam te˝ awantur´ o to, ˝eby
oÊwiadczenia podpisywaç w∏asnym nazwiskiem. Oni wszyscy uwa˝ali, ˝e jak si´ podpiszemy, to pr´dzej
czy póêniej pojedziemy na Syberi´. Wcale nie wzywa∏em na barykady, ale skoro móg∏ si´ podpisaç
Frasyniuk, Bujak i Wa∏´sa, to sugerowa∏em, ˝ebyÊmy u nas zrobili to samo. Obawa przed Syberià
by∏a jednak silna. Ka˝dy si´ tego ba∏. [...]
1 Dariusz Boguski (ur. w 1958 r.) – wydawca. Absolwent Filii Uniwersytetu Warszawskiego w Bia∏ymstoku. Od 1981 r.
redaktor „Biuletynu Informacyjnego” Regionu NSZZ „SolidarnoÊç” Bia∏ystok oraz Bia∏ostockiej Oficyny Wydawniczej. Po
wprowadzeniu stanu wojennego organizator druku i kolporta˝u podziemnej prasy. Aresztowany 11 VIII 1982 r., zwolniony
w lipcu 1983 r. Zatrzymany ponownie w grudniu 1983 r.
2 Chodzi o „Biuletyn Informacyjny” Regionu NSZZ „SolidarnoÊç” Bia∏ystok , który ukazywa∏ si´ od 1 XII 1980 r. W stanie
wojennym wydano 66 numerów tego pisma.
3 W nocy z 12 na 13 XII 1981 r. telefony w Bia∏ymstoku zosta∏y wy∏àczone; 13 XII rano w∏àczono je ponownie i dzia∏a∏y do
po∏udnia.
4 „Biuletyn Informacyjny” zosta∏ wydrukowany z datà 1 I 1982 r., ale faktycznie ukaza∏ si´ kilka dni póêniej.
5 W latach 1982–1983 Bia∏ostocka Oficyna Wydawnicza wyda∏a co najmniej pi´ç ksià˝ek.
6 Ksià˝ka ukaza∏a si´ w kwietniu 1982 r. w nak∏adzie oko∏o 500 egzemplarzy.
7 „Tygodnik Mazowsze” – pismo podziemne wydawane w Warszawie w latach 1982–1989; zaczà∏ si´ od drugiego numeru
datowanego na 11 II 1982 r.
73
wybór êróde∏