Stan wojenny

Nr 33
Relacja ks. Stanis∏awa Bartmiƒskiego 1 Wojenne rekolekcje
Wraz z wprowadzeniem stanu wojennego rozpocz´∏a si´ chyba nowa era w ˝yciu naszego narodu.
Stan ten wszyscy odczuwali jako uderzenie w demokracj´ i „SolidarnoÊç” – taka by∏a opinia przeci´tnego
Polaka. 13 grudnia og∏osi∏em w koÊciele ˝a∏ob´ narodowà, organy nie gra∏y, ludzie p∏akali i wszyscy
po wielu latach ÊpiewaliÊmy „Ojczyzn´ wolnà racz nam wróciç, Panie”. [...]
Nast´pnego dnia, w poniedzia∏ek, odwiedzi∏o mnie dwóch komisarzy, upominajàc doÊç surowo
i bezczelnie, abym nie modli∏ si´ za zamordowanych i aresztowanych. Ja nie by∏em im d∏u˝ny i te˝ wygarnà∏em,
co myÊl´ o ca∏ej tej hecy. Potem przyszli po raz drugi, by zabroniç mi czytaç list Episkopatu,
nie zastali mnie jednak [...].
Rzeczà pierwszorz´dnà sta∏o si´ organizowanie pomocy dla ofiar stanu wojennego. Inicjatywa by-
∏a spontaniczna i oddolna. [...]
Wzorem innych diecezji w PrzemyÊlu powsta∏ Komitet Pomocy Internowanym i Uwi´zionym. Znalaz∏em
si´ w nim przypadkowo. Kuria oficjalnie popar∏a powo∏anie Komitetu i szuka∏a ksi´˝y, którzy
chcieliby w∏àczyç si´ w jego prace, sama zaÊ podj´∏a si´ koordynacji dzia∏aƒ.
Zajmowa∏em si´ g∏ównie przygotowywaniem paczek dla internowanych, ale raczej nie jeêdzi∏em do
obozów. [...] gdy organizowaliÊmy przesy∏k´ kawy, chodzi∏em po przemyskich sklepach, aby zemleç
15 kg. Od razu zrobi∏ si´ ruch w mieÊcie, ˝e to kawa dla internowanych. To denerwowa∏o komunistów.
Oni by si´ zgodzili nawet na 20 kg, byleby nikt nie wiedzia∏. Przy tej okazji szmuglowa∏o si´ papiery,
listy [...].
OrganizowaliÊmy wspólne spotkania studentów ze Âlàska z mieszkaƒcami przyjmujàcymi na kwatery
robotników. To by∏a taka forma integracji – spotkania studentów, robotników i ksi´˝y. PostanowiliÊmy
wspólnie organizowaç zbiórk´ ˝ywnoÊci dla Âlàska. Pierwsza zbiórka wypad∏a mizernie: samochód
zabra∏ oko∏o 1800 kg jab∏ek, troch´ nabia∏u i jajek. Póêniej wspólnie z ksi´dzem biskupem ordynariuszem
postanowi∏em rozkr´ciç t´ akcj´ w diecezji. Do koƒca wrzeÊnia ludzie z∏o˝yli bardzo du˝o
nabia∏u i jajek dla Biskupiego Komitetu Pomocy w Katowicach. Z kilku parafii zawioz∏em do Katowic
oko∏o 3 tys. jajek. Zbiórka ˝ywnoÊci sz∏a bardzo dobrze, zw∏aszcza w rejonie Przeworska, tak ˝e w nast´pnym
transporcie bp Tokarczuk osobiÊcie zawióz∏ ponad 30 tys. jajek.
W ca∏ej Polsce by∏o zapotrzebowanie na ró˝nego rodzaju spotkania, ludzie szukali kontaktów. Tutaj
pierwsze spotkania – rekolekcje dla rolników – zosta∏y zorganizowane spontanicznie [...]. Pierwsze
odby∏y si´ mi´dzy 8 a 12 grudnia 1982 r. Zaprosi∏em imiennie oko∏o 60 osób z dziesi´ciu diecezji.
Przyjecha∏o oko∏o 40 uczestników. Rekolekcje poprowadzi∏ ks. Czes∏aw Sad∏owski ze Zbroszy Du˝ej.
Obstawa milicyjna by∏a bardzo szczelna. SB nagabywa∏a ksi´˝y i biskupa ordynariusza. Zarzucono
mu, ˝e nie wie o konspiracyjnych rekolekcjach w Krasiczynie dla dzia∏aczy „SolidarnoÊci”. Biskup
faktycznie nic o tym nie wiedzia∏, ale SB twierdzi∏a, ˝e rekolekcje zosta∏y zorganizowane na jego polecenie.
Par´ osób zatrzymali na kilka godzin. Ksiàdz biskup w tym wypadku stanà∏ ca∏kowicie po mojej
stronie. Kiedy póêniej poinformowa∏em dok∏adnie ksi´dza biskupa o tych spotkaniach, z ca∏à stanowczoÊcià
popar∏ t´ inicjatyw´. Dzi´ki temu inni ksi´˝a uwierzyli, ˝e ksiàdz biskup równie˝ ich
poprze.
[...] Przedostatniego dnia rekolekcji, 11 grudnia, zapowiedzia∏em zebranym, ˝e uroczyste zakoƒczenie
odb´dzie si´ nast´pnego dnia o godzinie 10, majàc ÊwiadomoÊç, ˝e jest pods∏uch lub wtyczka. Rano
o 5.30 pobudzi∏em wszystkich cichutko i mówi´: „Ch∏opy, za pó∏ godziny w kaplicy na plebanii”.
O godzinie 6 odby∏y si´ roraty; o 7 wszyscy odjechali autobusami, a o 10 milicja obstawi∏a
plebani´.
1 Stanis∏aw Bartmiƒski (ur. w 1936 r.) – ksiàdz katolicki, od 1970 r. proboszcz parafii Êw. Marcina w Krasiczynie. W okresie
stanu wojennego organizator pomocy charytatywnej dla internowanych, ich rodzin oraz osób represjonowanych z powodów
politycznych. Organizowa∏ te˝ rekolekcje i wyk∏ady dla rolników i dzia∏aczy „SolidarnoÊci”.
71
wybór êróde∏