Stan wojenny

wybór êróde∏
62
Nr 26
Relacja Stanis∏awa P∏atka, przewodniczàcego Komitetu Strajkowego w Kopalni W´gla Kamiennego
„Wujek” w Katowicach, o wydarzeniach 16 grudnia 1981 roku
No i nadszed∏ ten dzieƒ, jak si´ póêniej okaza∏o, tragiczny. Z samego rana przyszli do nas wojskowi
oficerowie. Oznajmili, ˝e chcà rozmawiaç z za∏ogà. Komitetu Strajkowego nie uznawali. Umo˝liwiliÊmy
im wobec tego spotkanie z górnikami. Wojskowi zacz´li bardzo niefortunnie, bo od stwierdzenia,
˝e jesteÊmy jedynym zak∏adem, który strajkuje. WiedzieliÊmy, ˝e to nieprawda, bo s∏uchaliÊmy radia
RWE i BBC. Wystàpienie pu∏kownika Gàbki górnicy przerwali odÊpiewaniem hymnu narodowego
i Bo˝e, coÊ Polsk´. [...] Wybici z konceptu wojskowi opuÊcili kopalni´. Zakomunikowali nam, ˝e
je˝eli w ciàgu godziny nie zakoƒczymy strajku, to nastàpi atak. MyÊmy im odpowiedzieli, ˝e je˝eli do
akcji przystàpi wojsko, to opuÊcimy kopalni´, je˝eli milicja, to b´dziemy stawiaç opór.
Zaraz potem powiedzia∏em górnikom, ˝e je˝eli wejdzie wojsko, to stawiamy bierny opór, nie b´dziemy
agresywni. Je˝eli milicja, to ka˝dy sam zadecyduje, czy da si´ spa∏owaç, czy nie.
Oko∏o godziny 10.00 ZOMO przystàpi∏o do akcji. Rozpocz´to jà od usuni´cia ludzi spod ogrodzenia
kopalni. U˝yto do tego gazów ∏zawiàcych i polewaczki. Nast´pnie zabrano si´ za nas.
W naszym kierunku zacz´to strzelaç granatami z gazem ∏zawiàcym, laç wod´. Pojawi∏y si´ helikoptery,
z których równie˝ zrzucano pojemniki z gazem. Nastàpi∏ pierwszy w∏om na teren kopalni. Poprzez
dziur´ w murze wjecha∏ wóz pancerny. Za nim wesz∏y dwa oddzia∏y ZOMO w pe∏nym rynsztunku:
kaski z przy∏bicami, d∏ugie pa∏y, tarcze. Przed frontem budynku kot∏owni dosz∏o do pierwszego
starcia. Milicjanci zacz´li do nas strzelaç z odleg∏oÊci 20 m granatami z gazem. Jeden z nich ugodzi∏
górnika w g∏ow´. To zdarzenie wywo∏a∏o wi´kszà z∏oÊç w ludziach.
Oddzia∏ ZOMO, który wszed∏ na teren kopalni, nie móg∏ sforsowaç naszych szeregów, dlatego
przewrócono barykad´ przy g∏ównej bramie. Ci´˝ki czo∏g rozwali∏ kawa∏ muru, przewracajàc przy
okazji rosnàcy tam du˝y kasztanowiec. Na teren kopalni wszed∏ drugi oddzia∏ ZOMO.
Tam, gdzie przebywa∏em, ka˝dy z nas by∏ uzbrojony w jakiÊ pr´t czy kawa∏ ∏aƒcucha. W walce u˝ywaliÊmy
przede wszystkim nakr´tek, cegie∏, elementów palenisk z kot∏owni. To wszystko fruwa∏o tam
i z powrotem. My rzucaliÊmy w ZOMO, oni w nas tym samym. By∏ tylko jeden bardzo krótki moment
bezpoÊredniego zwarcia, ale na samym poczàtku akcji.
Ta walka na dystans trwa∏a przez jakiÊ czas. Milicjanci obrzucali nas granatami z gazem, petardami.
S∏ychaç by∏o strza∏y pojedyncze i seryjne. Ca∏y czas odbieraliÊmy je jako dzia∏ania majàce nas zastraszyç.
ByliÊmy przekonani, ˝e strzelajà Êlepymi nabojami.
W pewnym momencie, kiedy chmura gazu unios∏a si´ nieco do góry, dostrzeg∏em le˝àcego górnika.
Podbieg∏em do niego, ˝eby zobaczyç, co mu jest. Kiedy si´ nad nim pochyli∏em, zosta∏em ugodzony
pociskiem. Poczu∏em szarpni´cie w prawe rami´. Odskoczy∏em za naro˝nik kot∏owni. Z r´kawa wycieka∏a
krew. Wtedy uÊwiadomi∏em sobie, ˝e u˝ywajà ostrej amunicji.
Koledzy odprowadzili mnie na punkt sanitarny. Okaza∏o si´, ˝e nie jestem jedynym rannym. Panowa∏
tam du˝y ruch. Z pokoju zabiegowego wyszed∏ lekarz z pokrwawionym fartuchem. Po chwili wyniesiono
stamtàd zabitego górnika. Nawet nie wiem, kto to by∏.
Kiedy opatrywano mi ran´, dochodzi∏y do mnie odg∏osy walki: strza∏y karabinowe, detonacje, które
wskazywa∏y na u˝ycie dzia∏ z pojazdów pancernych. Trwa∏o to jakieÊ pó∏ godziny. Potem nasta∏a
b∏oga cisza. W punkcie sanitarnym nadal trwa∏ goràczkowy ruch. Dociera∏y do mnie bezradne g∏osy
lekarzy dopominajàcych si´ o krew, o Êrodki opatrunkowe.
Wraz z innym rannym wsadzono mnie do sanitarki. Dowieziono nas do skrzy˝owania ul. Pola z ul.
Za∏´skà. Tam zatrzyma∏a nas milicja. Kazano nam wyjÊç z sanitarki. Mojego koleg´ potraktowano bardzo
brutalnie, bo le˝àcego na noszach wyciàgni´to za nogi. Milicjanci za˝àdali od nas dowodów osobistych.
Nie mieliÊmy ich. Da∏em im znaczek kontrolny. Poda∏em swoje nazwisko. Milicjant wyciàgnà∏
z kieszeni kartk´. By∏o na niej sporo nazwisk. Moje na pierwszym miejscu. Milicjant krzyknà∏
do swojego dowódcy: „Mamy P∏atka!”.
èród∏o: „Dziennik Zachodni”, 26 XII 1991 r.