PRILOZI CONTRIBUTIONS - Institut za istoriju Sarajevo

Hana Younis, Skice porodičnog života u Sarajevu posljednjih decenija osmanske vladavine
Prilozi, 36, Sarajevo, 2007, str. 33-68.
iznad 40 godina njih 11 sklopilo brak. Što se tiče muškaraca, oni u brak stupaju nakon
19. godine. Potrebno je napomenuti da su mladići koji su se vjenčali u 14, 15. i
16. godini u braku sa djevojkama-djevojčicama od 12 i 14 godina. Dakle, s obzirom
da su mladići stupili u brak jako mladi, sasvim je normalno da su birali barem godinu
ili dvije mlađu djevojku, koje su također, po shvatanjima današnjice, jako mlade.
Iz tabele vidimo da ovih brakova procentualno nije mnogo. Iz popisa Ferhadija mahale
1855. godine, u kojoj žive bogatije trgovačke porodice i jedan mali broj kiridžija,
vidimo da, iako je većina muških lica u ovoj mahali već materijalno obezbijeđena
i nema potrebe da zbog toga čeka na brak, ipak nema niti jedne muške osobe koja
je u brak stupila prije 22. godine života. 23
Živko Crnogorčević je u svojim memoarima naveo da “nikome ne bi odobrio da
se mlad u 21. godini ženi, nego između 24. do 36. godine,” 24 čime je potvrdio gore
navedene podatke. On iz vlastitog primjera također savjetuje da muškarac “ako bude
prešo 36. godinu, onda ne treba da se ženi nikako.” 25
Pozni brak sklapan je najčešće ukoliko je jedno od supružnika ostalo udovica ili
udovac. U tom slučaju je veoma važno istaći da razlika u godinama predstavlja bitan
faktor. Udovci, prilikom ponovne ženidbe, traže majku svojoj djeci, te im nikako
ne odgovara mlada djevojka koja možda i nije dorasla takvoj obavezi. U takvim slučajevima
se obično odlučuju za neudatu, stariju, djevojku. 26 Slična je situacija i kod
udovica koje se odluče za ponovni brak. 27
23 Vladislav Skarić, Sarajevska mahala Ferhadija 1850-1855. Bosanska vila, br. 23,
XXVIII/1913, Sarajevo, 331-332.
24 Memoari Živka Crnogorčevića, priredio Milenko S. Filipović, Sarajevo: ANUBIH, Građa,
knjiga XIV, Odjeljenje istorijsko- filoloških nauka, knjiga 10, 1966, 67.
25 Isto.
26 Puška Mehamed ostao je udovac sa dvoje malodobne djece, ne zna se tačno koliko godina
je bio sam, samo se može pretpostaviti da je to maksimalno šest godina, s obzirom da je toliko
imao njegov mlađi sin kada se on ponovno oženio. Njegova nova supruga, Zilha, imala je
41/42. godinu i bila mlađa od njega 10 godina. Sličan primjer je i kod Jovana, sina Siminog,
koji je ostao udovac sa dvoje odrasle djece. On se oženio sa Stanom, kćerkom Cvjetkovom,
kada je njoj bilo 51/52. godine, a bila je mlađa od njega 5/6 godina. Vidi: Bejtić Alija, Alipašina
mahala u Sarajevu, 40, 49-50.
27 Karakterističan primjer je Zejneba, kći Hasanova, udovica sa dvoje djece, koja se udala za
Doku Hasana od kojeg je mlađa samo jednu godinu, i to u 43/44. godini života. Vidi: Bejtić
Alija, Ali-pašina mahala, 42.
42