PRILOZI CONTRIBUTIONS - Institut za istoriju Sarajevo

Iljas Hadžibegović, Socijalna struktura Slovenaca u BiH od sredine XIX stoljeća do 1991. godine
Prilozi, 36, Sarajevo, 2007, str. 135-178.
Tuzlanski srez predstavljao je rudarsko-industrijsku zonu izvan gradskog jezgra.
Imao je 1953. godine 253 Slovenca, od kojih je 141 (55,7%) pripadalo grupi aktivnih
lica. Među njima su dominirali industrijski i zanatski radnici - 55 (39%), zatim
slijede administrativno i rukovodno osoblje - 24 (17,0%), stručnjaci i umjetnici -
15 (10,6%), rudari - 13 (9,2%) i lica s ličnim prihodom - 13 (9,2%). Ove grupe činile
su većinu aktivnog slovenačkog stanovništva u tuzlanskom seoskom kotaru. Sa 120
lica to je iznosilo 85,1%. Među preostalim 21 (14,9%) aktivnim licem 9 je iz grupe
osoblja zaštite i usluga, 5 saobraćajnog osoblja, 3 nekvalifikovana radnika i po 2 trgovca
i poljoprivrednika. Očigledna je razlika između ovog i banjalučkog primjera,
jer je disperzija industrije i rudarstva na okolinu grada uticala na ovakvu strukturu
Slovenaca, koji su bili stručno rukovodno osoblje, a ne seljaci.
Grad Zenica spada među pet vodećih gradova po privrednom značaju u Bosni
i Hercegovini. Ovaj primjer ne liči ni na tuzlanski niti na banjalučki i jedinstven je.
Zenički Slovenci brojali su 705 lica i činili 11,61% svih Slovenaca u Bosni i Hercegovini.
51
Od ukupnog broja Slovenaca u Zenici na aktivna lica otpadalo je 556 ili 78,86%.
Ona su izdržavala svega 191 lice ili 25,6%, što je također specifičnost Zenice, da na
tri aktivna dolazi jedno izdržavano lice. 52 Među aktivnim licima u gradu Zenici najbrojniju
društvenu grupu čine industrijski i zanatski radnici sa 226 (40,6%) zaposlenih,
sljedeći su nekvalifikovani radnici sa 132 (23,7%). Oni čine najbrojniju koncentraciju
nekvalifikovanih Slovenaca u Bosni i Hercegovini. U dvije grupe brojevi su
podudarni - po 55 (9,9%) aktivnih: administrativno i rukovodno osoblje, stručnjaci
i umjetnici, što je potvrda da Zenica vrši veoma jaku koncentraciju ne samo radnika
svih profila nego i visoko obrazovanih stručnjaka raznovrsnog usmjerenja. Slijede
lica sa ličnim prihodom - 37 (6,7%), osoblje zaštite i usluga - 21 (3,8%) i rudari
- 18 (3,2%). Ona dopunjuju socijalnu strukturu zeničkih Slovenaca na ukupno 544
(97,8%). Ostalo je saobraćajno (8) i trgovačko (4) osoblje, dok jedino u Zenici nije
bio nijedan aktivni poljoprivrednik. U ovom gradu dominiraju industrijski i zanatski
kvalifikovani i nekvalifikovani radnici i stručnjaci različitog profila, koji ide uz veliki
metalurški i rudarski centar.
51 U njenom seoskom kotaru bilo ih je još svega 21, od kojih je bilo aktivnih 13 - 7 industrijskih
i zanatskih radnika, po 2 poljoprivrednika i administrativca i po jedan nekvalifikovani i
sa ličnim prihodom.
52 Odnos aktivnih i izdržavanih lica u gradovima najveće koncentracije izgleda ovako: u Sarajevu
832:644 ili 56, %:43, %, u Tuzli (grad) 150:119 ili 55,8%:44,2%, Banjoj Luci 346:317
ili 52,2%:47,8% i u Zenici 556:191 ili 74,4%:25,6%.
163