PRILOZI CONTRIBUTIONS - Institut za istoriju Sarajevo

Iljas Hadžibegović, Socijalna struktura Slovenaca u BiH od sredine XIX stoljeća do 1991. godine
Prilozi, 36, Sarajevo, 2007, str. 135-178.
jugoslavenske imigracije. Neovisno o ovoj činjenici, socijalna struktura Slovenaca u
Bosni i Hercegovini, zabilježena 1953. godine, pojavljuje se kao indikator društveno-ekonomskih
promjena i ulaska Bosne i Hercegovine u drugi petogodišnji plan i
period najbržeg privrednog razvoja. Te godine zabilježen je najveći broj Slovenaca u
Bosni i Hercegovini u čitavom istraživanom periodu (1850-1992).
U socijalnoj strukturi Slovenaca u Bosni i Hercegovini 1953. godine preovlađuju
industrijski i zanatski radnici. Oni broje 1063 aktivnih lica (30,06%), koja su zajedno
sa izdržavanim članovima činila 29,96% svih Slovenaca u Bosni i Hercegovini.
U ovoj grupi prednjačili su gradovi: Sarajevo sa okolinom imalo je ukupno 400,
od toga aktivnih 205: Zenica sa okolinom - ukupno 296, aktivno 233; Banja Luka
grad i seoski kotar - ukupno 238, aktivno 118; Travnik - ukupno 168, aktivno 77; Tuzla
sa okolinom - ukupno 139, aktivno 86; Konjic - ukupno 87, aktivno 63; Mostar
- ukupno 49, aktivno 26; Prijedor - ukupno 49, aktivno 22; Visoko - ukupno 67, aktivno
40. U 17 gradova i kotareva bilo je zaposleno 10 i više Slovenaca u socijalnoj
skupini industrijskih i zanatskih radnika. Sa 1607 oni su ukupno činili ili 88,36% u
ovoj socijalnoj grupaciji pri čemu ih je 877 ili 82,5% bilo aktivno. Uglavnom su bili
nastanjeni u gradovima i kotarevima u kojima su se razvijali novi industrijski centri,
prije svega teška industrija, namjenska proizvodnja, eksploatacija i primarna prerada
drveta, rudarstvo, metalurgija i sl.
Druga socijalna grupa po broju aktivnih lica jeste osoblje zaštite i usluga koji
čine 15,07% svih radno aktivnih Slovenaca. Ona zajedno sa izdržavanim čini 17,18%.
Osoblje zaštite i usluga uglavnom je koncentrirano u 11 gradova i kotareva, pri čemu
prednjače Sarajevo (grad i kotar), Banja Luka (grad i kotar), Mostar (grad), Tuzla
(grad i kotar), Travnik, Trebinje, Doboj i Bihać, koji su imali ukupno 849 (81,3%) ili
aktivnih 436 (81,8%) svih u ovoj socijalnoj grupi.
Iza ove dvije socijalne skupine slijedilo je administrativno i rukovodno osoblje,
koje čini 421 (12%) aktivnih, a sa izdržavanim na njih otpada ukupno 729 lica
(11,9%). Ova socijalna grupa bila je najbrojnije zastupljena u već spomenutim gradovima
i kotarevima: Sarajevo (grad), Banja Luka, Zenica, Tuzla (grad i kotar), Mostar
(grad), Visoko, Konjic, Goražde i Vareš, u kojima je bilo koncentrirano ukupno
323 (76,72%) aktivnih administrativaca i rukovodećih lica, a sa izdržavanim članovima
oni čine 524 (71,87%) svih u ovoj grupi.
Dalje slijede, lica sa ličnim prihodom: 676 (11,13%), aktivnih 472 (13,34%).
Stručnjaci i umjetnici su na petom mjestu i čine skupinu od 382 (10,8%) aktivnih
lica. Nekvalifikovani radnici (272 ili 7,69%), poljoprivrednici (170 ili 4,8%), rudari
(102 ili 2,88%), saobraćajno (78 ili 2,2%) i trgovačko osoblje (43 ili 1,2%) zajedno
čine grupu od 665 aktivnih lica ili 18,8% svih aktivnih lica, što znači da je svaki
peti bosanskohercegovački Slovenac 1953. godine pripadao ovim grupama zani-
160