PRILOZI CONTRIBUTIONS - Institut za istoriju Sarajevo

Iljas Hadžibegović, Socijalna struktura Slovenaca u BiH od sredine XIX stoljeća do 1991. godine
Prilozi, 36, Sarajevo, 2007, str. 135-178.
jedor (76), Derventa (119), (seljaci-kolonisti), te Zenica, Tuzla i Visoko (Breza i Kakanj),
Vareš (rudari i metalurzi).
U 17 navedenih kotareva i gradova bilo je 1910. godine smješteno 2691 ili
86,7% svih Slovenaca u Bosni i Hercegovini. Svaki navedeni grad ili kotar nosio
je određene karakteristike socijalne strukture Slovenaca u ovoj zemlji. Pripadali su
poljoprivrednicima, šumskim radnicima, rudarima, metalurzima, ugljenarima, industrijskim
i zanatskim radnicima a zatim vojnicima i drugom osoblju sigurnosti, činovnicima
i namještenicima raznih struka u državnoj službi i privatnim preduzećima
i kancelarijama.
154
III Razdoblje između dva svjetska rata (1918-1941)
Prvi svjetski rat i mobilizacija u vojsku velikog broja bljudi iz Bosne i Hercegovine,
gubici na ratištima, te od gladi i epidemije u zadnjim godinama rata, znatno
su utjecali na demografska kretanja u zemlji. Dodatno na te odnose djeluje ishod Prvog
svjetskog rata, raspad Habsburške monarhije i stvaranje nacionalnih država na
njenim bivšim teritorijama: Austrije, Čehoslovačke, Poljske, Mađarske i Kraljevine
Srba, Hrvata i Slovenaca.
Kraljevina SHS/Kraljevina Jugoslavija bila je izuzetno heterogenog geografskog,
etničko-nacionalnog (jezičkog), vjerskog, ekonomskog, socijalnog i političkog
sastava. U tek završenom ratu razvijeniji sjever i manje razvijeni jug bili su suprostavljeni
na ratištima dva zaraćena svjetska bloka. Sve te činjenice izbile su na
površinu već u prvim (prelaznim) godinama. Bosna i Hercegovina našla se u središtu
tog vrtloga, između dva različita pola ove države, njenog sjevera i juga. Osim općih,
jugoslavenskih, ona je nosila i breme vlastitih teškoća i kontraverzi.
Agrarna reforma, provedena na račun većine muslimanskih zemljoposjednika,
obilježila je društveno-ekonomski početak 70-godišnjeg jugoslavenskog perioda
Bosne i Hercegovine. Ona je obuhvatila 1,2 miliona ha zemlje koju je dobilo
250.000 pretežno bivših srpskih zakupnika (čifčija), beglučara, bezemljaša, dobrovoljaca,
invalida i dr.
Drugi međaš bila je svjetska ekonomska kriza, koja je u Bosni i Hercegovini trajala
od sredine 20-ih do sredine 30-ih godina, sa kulminacijom 1932. godine.
U Bosni i Hercegovini izostala je smišljena i konzistentna državna privredna politika,
što je ovu pokrajinu vodilo u krizna stanja, koja su još više pojačana diktaturom
i pomenutom teritorijalnom podjelom, te političkim pregovorima o novoj podjeli
Bosne i Hercegovine, upriličene Sporazumom Cvetković-Maček 26. VIII 1939.
godine.