PRILOZI CONTRIBUTIONS - Institut za istoriju Sarajevo
PRILOZI CONTRIBUTIONS - Institut za istoriju Sarajevo
PRILOZI CONTRIBUTIONS - Institut za istoriju Sarajevo
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Iljas Hadžibegović, Socijalna struktura Slovenaca u BiH od sredine XIX stoljeća do 1991. godine<br />
Prilozi, 36, <strong>Sarajevo</strong>, 2007, str. 135-178.<br />
136<br />
the Kingdom of Serbs, Croats and Slovenians/the Kingdom of Yugoslavia<br />
(1918-1941), in the Federal Peoples’ Republic of Yugoslavia (FNRJ) and,<br />
finally, in the Socialist Federal Republic of Yugoslavia (SFRJ), in the period<br />
from 1945 to 1992. In each of these periods, Bosnia and Herzegovina had<br />
specific contacts with Slovenia and Slovenians.<br />
Key words: Bosnia and Herzegovina, national minorities, Slovenians, social<br />
structure of population<br />
I. Osmanski period (1850-1878)<br />
Osmansko-turske reforme od 40-ih godina XIX stoljeća utjecale su na postepeno<br />
privredno otvaranje Osmanskog carstva, odnosno njegovog graničnog, Bosanskog<br />
ejaleta, prema susjednoj Habsburškoj monarhiji. Izraženo privredno interesovanje<br />
trgovaca i preduzetnika sa područja sjevernog susjeda bilo je usmjereno prvenstveno<br />
na eksploataciju, gotovo netaknutog, šumskog bogatstva. U tom kontekstu<br />
bili su prvi pojedinačni i grupni boravci slovenskih radnika u Bosni i Hercegovini.<br />
Nakon ukidanja feudalizma u Habzburškoj monarhiji slovenačko stanovništvo<br />
postalo je mobilnije, pa je, od 50-tih godina XIX stoljeća, u više navrata <strong>za</strong>bilježen<br />
dola<strong>za</strong>k većeg broja slovenskih šumskih radnika iz Kranjske i Primorske koji su u<br />
bosanskim šumama proizvodili hrastovu (francusku) dugu <strong>za</strong> burad, brodski pod i<br />
druge proizvode 2 . Među prvima <strong>za</strong>bilježeni su oni iz Primorske, sa područja Ilirske<br />
2 Ekonomsko-socijalni uzroci ovih dola<strong>za</strong>ka Slovenaca u Bosnu i Hercegovinu bili su posljedica<br />
ukidanja feudalnih odnosa i ekonomsko-socijalne diferencijacije u slovenačkom društvu.<br />
“Da bi poboljšali svoj materijalni položaj, mnogi sitni seljaci (djelimično čak i srednji) i<br />
“bajtari” odlazili su na sezonski rad pretežno u Hrvatsku, u slavonske šume i još dalje u Bosnu,<br />
Transilvaniju, pa čak i u Rusiju./.../ Mnogi sitni seljak i “bajtar” je prodao svoju zemlju<br />
koja ga je tako maćehinski hranila, te je <strong>za</strong>jedno s većinom potpuno osiromašenih seljaka<br />
otišao u svijet trbuhom <strong>za</strong> kruhom. Tražio je posao u industriji koja je nastajala, u rudarstvu,<br />
u trgovini, na željeznici, pa i u <strong>za</strong>natstvu. Brži je bio proces propadanja seljaka od razvoja<br />
industrije u Sloveniji”. Osim odla<strong>za</strong>ka u veće austrijske i hrvatske gradove put ih je vodio u<br />
rudnike Vestfalije, u Francusku, Egipat, Rusiju i preko okeana u Južnu i Sjevernu Ameriku.<br />
Do sredine 90-ih godina XIX stoljeća iselilo se oko 100.000 ljudi, a ovaj proces masovnog<br />
iseljavanja nastavio se do 1920.; Dr. Ferdo Gestrin - Dr. Vasilij Melik, Istorija Slovenaca od<br />
kraja osamnaestog stoljeća do 1918. godine, Prvo izdanje, IGKRO “Svjetlost”, Zavod <strong>za</strong><br />
udžbenike, <strong>Sarajevo</strong>, 1979. str. 171; Vidi također: Erich Zöllner, Geschishte Österreichs. Von<br />
den Anfängen bis zur Gegenwart. Wien, 1961, str. 445.
Change language