Kritika: Mulić, Llosa, Mršić Interview: Marina Trumić TEMA broja ... - sic

tura na svijetu, poučava nas zapadnoevropski/
sjevernoatlantski liberalni multikulturalist, i svaka
od njih po nečemu je karakteristična, i bezbroj
njih može naporedo egzistirati; neke su temeljne
i oplemenjujuće, a neke su pak egzotične. Jasno
je bilo i ostalo da su neke kulture pak korjenitije,
autohtonije, autentičnije i jače (zbog kapitala koji
se njima legitimira) i da upravo te kulture, odnosno
centri moći koji se njima legitimiraju imaju ekskluzivno
pravo tumačiti kulturalne razlike i prava
određenih kultura. No, kada se već priznalo pravo
na opstojnosti drugih kultura mimo one čiji kapital
bi da osvoji Planetu, nije se više moglo u ime
jedne, nadmoćnije i temeljnije kulture eksploatirati
prostore drugih kultura. Morao se Kapital,
pritisnut kritikom humanih liberalnih multikulturalista,
izmjestiti iz legitimirajuće pozicije
pojedinačne velike kulture u praznu tačku univerzalnosti
(Slavoj Žižek) 75 legitimirajući se tako kulturalno
ispraznim prostorom, pri čemu ne smijemo
smetnuti s uma Wittgensteinovu opasku
da je i negativna činjenica još uvijek činjenica.
Žižekovska prazna tačka, tako, u ovom slučaju,
kao i u svakom drugom slučaju praznog prostora,
ipak je popunjena. Prazne prostore popunjavaju
uvijek oni koji ih konstruiraju: u ovom slučaju,
opet, velika hegemonistička, kolonizatorska
kultura-kapital Zapada. Samo što sada o tome
niko ne govori. Isto kao što malo ko već decenijama
govori o klasi, jer u epohi multikulturalizma,
popraćenog multinacionalnim kapitalizmom,
naprosto nije in govoriti o klasama, jer postoje -
kulture. Multikulturalizam je prostor kolektivnih
identiteta (a oni su bit svakog političkog) potpuno
kolonizirao kolektivnim identitetima (ne samo
etničkim i nacionalnim) iskonstruiranim na kulturi,
kojih se od druge polovine XX vijeka proizvelo
toliko da zapravo svaka kulturalna osobenost
niza pojedinaca biva medijskim, nevladinim i
postmodernističko-umjetničkim manevrima
pretvorena u kolektivni identitet. Tako zapravo
bezbroj kakofoničnih kultur-identiteta potpuno
istiskuje bilo kakvu mogućnost socijalnog
kolektivnog identiteta, čemu liberalističko insistiranje
na Svetom Pojedincu uveliko doprinosi
i otvara prostor, a višedecenijskim medijskim i
teorijskim sataniziranjem svakojakih ideologija
koje bi kolektivne identitete bazirale radije na
socijalnim kategorijama nego li na kulturama (a
time i etnijama) svaki pokušaj dekulturalizacije
kolektivnog identiteta, što je i pokušaj dekulturizacije
političkog, proglašavaju za anahronizam,
boljševizam, fundamentalizam…
U doba kolonijalističkog nacionalnog kapitalizma,
države su, legitimirajući se svojom
kulturalnom nadmoću i unaprijeđenosti
(što se iskazivalo rasizmom i nacionalizmom),
kolonizirale i eksploatirale kulturalno
divlje, ali privredno bogate, prostore
Afrike, Azije i Južne Amerike.
Multikulturalizmom je globalni kapitalizam na
duže vrijeme zatvorio vrata bilo kakvom klasnom
ili bilo kojem drugom socijalnom kolektivnom
(samo)identificiranju.
Uspostavljene su svetosti ispraznog, apstraktnog
Pojedinca i svetosti svekolikih Kultura,
moćni konstrukti, naspram kojih je klasa, kao
stvarnosno (po radnom mjestu, po visini plaće,
po visini penzije, po visini najamnine stana, po
visini rate kredita, po odjeći, po automobilu, po
kulturnim potrebama i mogućnostima, po obrazovanju…)
utemeljen identitet. Tako radnik više
nije radnik nego pojedinac-uposlenik koji pripada
(!) određenoj kulturi (etničkoj zajednici, rodnoj
zajednici, seksualnoj zajednici…).
Dok nam liberalni multikulturalisti propovijedaju
šareni i raznoliki, bogati i produhovljeni
svijet sačinjen od kultura, stvarnosno živimo
u društvima sastavljenim od različitih klasa,
koje više nisu niti u sukobu niti u komunikaciji,
jer su, barem one potčinjene, najbrojnije, masmedijskom
mašinerijom smišljeno i sistematski
75 Slavoj Žižek, Multiculturalism or the cultural logic of multinational capitalism, u: New Left Review, septembar - oktobar 1997.
Foto: Denis Ruvić
66 (sic!)