W głoś ni ko wym ży wio le, część 16 - Elektronika Praktyczna
W głoś ni ko wym ży wio le, część 16 - Elektronika Praktyczna
W głoś ni ko wym ży wio le, część 16 - Elektronika Praktyczna
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
K U R S<br />
Niezbęd<strong>ni</strong>k dla amatorów i profesjonalistów<br />
W <strong>głoś</strong> <strong>ni</strong> <strong>ko</strong> <strong>wym</strong> <strong>ży</strong> <strong>wio</strong> <strong>le</strong>, <strong>część</strong> <strong>16</strong><br />
Obudowy bas-ref<strong>le</strong>ks, <strong>część</strong> 8<br />
70<br />
Miesiąc temu zaczęliśmy ćwicze<strong>ni</strong>a w stroje<strong>ni</strong>u obudów bas-<br />
ref<strong>le</strong>ks, przedstawiając kilka opcji dla dwóch <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ków<br />
Peer<strong>le</strong>ssa (15 i 18 cm <strong>ni</strong>s<strong>ko</strong>śred<strong>ni</strong>otonowych z serii HDS). Teraz<br />
będziemy badać trzy 18 cm <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ki <strong>ni</strong>s<strong>ko</strong>-śred<strong>ni</strong>otonowe Scan-<br />
Speaka, które znamy już z odcinków poświęconych obudowie<br />
zamk<strong>ni</strong>ętej. Dokład<strong>ni</strong>ejsze omówie<strong>ni</strong>e ich <strong>ko</strong>nstrukcji znajduje się<br />
w numerach 5 i 6/2004, tutaj przypom<strong>ni</strong>my tyl<strong>ko</strong> najważ<strong>ni</strong>ejsze<br />
parametry. Zachęcamy do porówna<strong>ni</strong>a rezultatów uzyskiwanych<br />
Etap ćwiczeń z projektowa<strong>ni</strong>em<br />
obudów klasycznego bas-ref<strong>le</strong>ksu za<strong>ko</strong>ńczymy<br />
bada<strong>ni</strong>em dwóch popularnych<br />
18 cm <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ków <strong>ni</strong>s<strong>ko</strong>-śred<strong>ni</strong>otonowych<br />
firmy Vifa – naj<strong>le</strong>pszego z<br />
serii „Premium Line” PL18W0-09-08 i<br />
najtańszego - TC18WG-69-08. Porówna<strong>ni</strong>e<br />
tych <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ków da wie<strong>le</strong> praktycznych<br />
w<strong>ni</strong>osków.<br />
PL18WO-09-08 to <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>k z masywnym<br />
od<strong>le</strong>wanym <strong>ko</strong>szem (fot. 72),<br />
silnym układem magnetycznym (śred<strong>ni</strong>ca<br />
113 mm) i celulozową, pow<strong>le</strong>kaną<br />
membraną. Dzięki cewce o śred<strong>ni</strong>cy<br />
40 mm, ma dużą wytrzymałość<br />
cieplną. Przy mocy nominalnej 100 W<br />
(praca li<strong>ni</strong>owa), moc maksymalna długotrwała<br />
wynosi aż 300 W. Jego zestaw<br />
parametrów jest następujący:<br />
F s [Hz] 38<br />
Q es 0,40<br />
Q ms 2,46<br />
Q ts 0,34<br />
V as [dm 3 ] 25<br />
R e [V] 5,8<br />
dla obydwu rodzajów obudów.<br />
S d [cm 2 ] 132<br />
X lin [cm] 0,8<br />
Moc [W] 100<br />
Wartość Q ts jest umiar<strong>ko</strong>wana. Głoś<strong>ni</strong>k<br />
jest odpowied<strong>ni</strong> dla bas-ref<strong>le</strong>ksu<br />
rów<strong>ni</strong>eż ze względu na częstotliwość<br />
rezonansową, która <strong>ni</strong>e jest na ty<strong>le</strong> <strong>ni</strong>ska,<br />
aby zapew<strong>ni</strong>ć <strong>ni</strong>ską częstotliwość<br />
gra<strong>ni</strong>czną w obudowie zamk<strong>ni</strong>ętej. Amplituda<br />
li<strong>ni</strong>owej pracy jest typowa dla<br />
<strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ków tej wiel<strong>ko</strong>ści, przy wy<strong>ni</strong>kającym<br />
stąd (i z powierzch<strong>ni</strong> membrany)<br />
wychy<strong>le</strong><strong>ni</strong>u objętościo<strong>wym</strong>, śred<strong>ni</strong>ca<br />
otworu okrągłego powinna wynosić<br />
co najm<strong>ni</strong>ej 5 cm 2 . Po uwzględ<strong>ni</strong>e<strong>ni</strong>u<br />
rezystancji szeregowej Rg=0,5 V,<br />
Qts’=0,37.<br />
Warto porównać otrzymane wy<strong>ni</strong>ki<br />
do przedsta<strong>wio</strong>nych miesiąc temu<br />
dla stroje<strong>ni</strong>a <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ka Scan - Speak<br />
18W8545. Oto mimo wyraź<strong>ni</strong>e różnych<br />
parametrów Thie<strong>le</strong> - Smalla (zarówno<br />
f s , Q ts , jak i V as ), symulacje według<br />
podstawowych modeli stroje<strong>ni</strong>a dają<br />
bardzo podobne wy<strong>ni</strong>ki w zakresie<br />
a) b) c)<br />
Fot. 72. Wygląd <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ka PL18WO-<br />
-09-08<br />
podstawowych parametrów - objętości<br />
obudowy V b , jej częstotliwości rezonansowej<br />
f b , jak i częstotliwości spadku<br />
3 dB. Rów<strong>ni</strong>eż podob<strong>ni</strong>e jak wówczas,<br />
objętości dla wszystkich modeli zawierają<br />
się w wąskich gra<strong>ni</strong>cach 15...19<br />
litrów (najm<strong>ni</strong>ejsza dla BB4, największa<br />
dla Hoge’a), a tym razem nawet<br />
częstotliwości f b skupiły się wokół<br />
jednej wartości - 40 Hz. W ramach<br />
teoretycznych modeli, PL18WO-09-08<br />
<strong>ni</strong>e daje pola do eksperymentowa<strong>ni</strong>a<br />
– a<strong>le</strong> wyjście poza <strong>ni</strong>e pozwoli zna<strong>le</strong>źć<br />
ciekawe rozwiąza<strong>ni</strong>a. Natomiast w<br />
ich obrębie najwłaściwsze wydaje dostroje<strong>ni</strong>e<br />
do modelu QB3, który daje<br />
zarówno dobre rozciąg<strong>ni</strong>ęcie charakterystyki<br />
przetwarza<strong>ni</strong>a, jak i poprawną<br />
charakterystykę impulsową. Jeszcze<br />
<strong>le</strong>pszy pod tym względem jest BB4,<br />
który jednak przy najm<strong>ni</strong>ejszej objętości<br />
15 litrów <strong>wym</strong>aga stroje<strong>ni</strong>a 38 Hz,<br />
a to pociąga za sobą <strong>ko</strong><strong>ni</strong>eczność założe<strong>ni</strong>a<br />
tunelu o długości aż 24 cm<br />
(przy śred<strong>ni</strong>cy 5 cm). Dostroje<strong>ni</strong>e we-<br />
Rys. 73. Charakterystyka <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ka PL18WO-09-08 w obudowie bas-ref<strong>le</strong>ks o parametrach (model QB3 dla Q b =10):<br />
V b =<strong>16</strong>,3 dm 3 , f b =41 Hz, f -3 =43 Hz, a) charakterystyka przetwarza<strong>ni</strong>a, b) charakterystyka impulsowa, c) charakterystyka<br />
wytrzymałości<br />
E<strong>le</strong>ktro<strong>ni</strong>ka <strong>Praktyczna</strong> 2/2005
a) b) c)<br />
dług QB3 jest <strong>ni</strong>eco łatwiejsze – tunel<br />
ma mieć długość 18 cm, a jeżeli<br />
pójdziemy na <strong>ko</strong>mpromis, i zgodzimy<br />
się na śred<strong>ni</strong>cę 4,5 cm, to wystarczy<br />
już tyl<strong>ko</strong> tunel 14,5 cm. Spadek<br />
–6 dB mamy przy 37 Hz – bardzo<br />
dobry wy<strong>ni</strong>k, jak na <strong>16</strong> litrów. Charakterystyka<br />
wytrzymałości ma płytkie<br />
siodło w o<strong>ko</strong>licach 60 Hz (mi<strong>ni</strong>mum<br />
na poziomie ok. 80 W), opada zdecy-<br />
E<strong>le</strong>ktro<strong>ni</strong>ka <strong>Praktyczna</strong> 2/2005<br />
jętość, która zmieści się już w obudowie<br />
wolnostojącej.<br />
Ponow<strong>ni</strong>e porównując do wy<strong>ni</strong>ków<br />
dla 18W8545 można zauwa<strong>ży</strong>ć, że<br />
idziemy jego tropem. Znowu objętość<br />
20 litrów, podobne stroje<strong>ni</strong>e, i podobna<br />
częstotliwość gra<strong>ni</strong>czna - spadek<br />
–6 dB przy 34 Hz. Charakterystyka<br />
impulsowa pokazuje wygasza<strong>ni</strong>e <strong>ni</strong>eco<br />
dłuższe, <strong>ni</strong>ż z m<strong>ni</strong>ejszych objętości.<br />
K U R S<br />
Rys. 74. Charakterystyka <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ka PL18WO-09-08 w obudowie bas-ref<strong>le</strong>ks o parametrach (bez modelu, dla Q b =10):<br />
V b =12 dm 3 , f b =45 Hz, f -3 =49 Hz, a) charakterystyka przetwarza<strong>ni</strong>a, b) charakterystyka impulsowa, c) charakterystyka<br />
wytrzymałości<br />
a) b) c)<br />
Q es 0,58<br />
Q ms 2,62<br />
Q ts 0,47<br />
V as [dm 3 ] 44<br />
R e [V] 5,5<br />
S d [cm 2 ] 138<br />
X lin [cm] 0,8<br />
Moc [W] 50<br />
Wartość Q ts jest na ty<strong>le</strong> wysoka, że<br />
teoretycz<strong>ni</strong>e <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>k ten jest odpowied-<br />
Rys. 75. Charakterystyka <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ka PL18WO-09-08 w obudowie bas-ref<strong>le</strong>ks o parametrach (bez modelu, dla Q b =10):<br />
V b =20 dm 3 , f b =38 Hz, f -3 =39 Hz, a) charakterystyka przetwarza<strong>ni</strong>a, b) charakterystyka impulsowa, c) charakterystyka<br />
wytrzymałości<br />
dowa<strong>ni</strong>e po<strong>ni</strong>żej 35 Hz.<br />
Omó<strong>wio</strong>ne <strong>16</strong> litrów <strong>ni</strong>e jest jednak<br />
objętością szczegól<strong>ni</strong>e wygodną<br />
– jest <strong>ni</strong>eco zbyt duża dla zgrabnej<br />
<strong>ko</strong>nstrukcji podstaw<strong>ko</strong>wej, a <strong>ko</strong>lumna<br />
wolnostojąca zachęca do wypróbowa<strong>ni</strong>a<br />
większej objętości. Pójdźmy po <strong>ko</strong><strong>le</strong>i<br />
w obydwie strony.<br />
Podob<strong>ni</strong>e jak przy 18W8545 wydaje<br />
się, że najm<strong>ni</strong>ejsza objętość dla<br />
PL18WO-09-08 to 12 litrów. Stroje<strong>ni</strong>e<br />
do 45 Hz <strong>ni</strong>e będzie specjal<strong>ni</strong>e trudne<br />
- <strong>wym</strong>aga tunelu <strong>16</strong>,5 cm przy śred<strong>ni</strong>cy<br />
4,5 cm. Charakterystyka impulsowa,<br />
w porówna<strong>ni</strong>u do uzyskanej przy<br />
modelu QB3, ma mi<strong>ni</strong>mal<strong>ni</strong>e wyższą<br />
pierwszą oscylację, a<strong>le</strong> i zauważal<strong>ni</strong>e<br />
krótszą odpowiedź. Spadek –6 dB znajduje<br />
się przy 42 Hz, charakterystyka<br />
wytrzymałości bez zachwiań pozostaje<br />
na pułapie 100 W aż do 37 Hz. Dla<br />
12-litrowego mo<strong>ni</strong>tora wy<strong>ni</strong>ki bardzo<br />
dobre. Następna próba uwzględ<strong>ni</strong>a ob-<br />
Charakterystyka wytrzymałości ma ob<strong>ni</strong>że<strong>ni</strong>e<br />
między 50 Hz a 60 Hz, z mi<strong>ni</strong>mum<br />
o wartości 65 W – tutaj swoją<br />
przewagę wykazał 18W8545, utrzymując<br />
stabilność na pułapie 100 W. Tunel<br />
o śred<strong>ni</strong>cy 5 cm musi mieć długość<br />
17 cm, o śred<strong>ni</strong>cy 4,5 cm - 13 cm.<br />
TC18WG-69-08 to <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>k nowoczesny<br />
i <strong>ni</strong>edrogi. Umiar<strong>ko</strong>wana cena<br />
wy<strong>ni</strong>ka z materiału, z jakiego wy<strong>ko</strong>nany<br />
jest <strong>ko</strong>sz – tym razem <strong>ni</strong>e jest<br />
od<strong>le</strong>wem z metali <strong>le</strong>kkich, a<strong>le</strong> z tworzywa<br />
wzmac<strong>ni</strong>anego włóknem szklanym<br />
– a także z umiar<strong>ko</strong>wanej wiel<strong>ko</strong>ści<br />
układu magnetycznego – 72 mm.<br />
Membrana, podob<strong>ni</strong>e jak w PL18 jest<br />
celulozowa, pow<strong>le</strong>kana, łączona jest z<br />
zawiesze<strong>ni</strong>em poprzez nacięcia systemu<br />
NRSC (Non Resonant Suspension<br />
Coupling). Cewka drgająca ma śred<strong>ni</strong>cę<br />
25 mm. Jego zestaw parametrów jest<br />
następujący:<br />
F s [Hz] 37<br />
<strong>ni</strong>ejszy do obudowy zamk<strong>ni</strong>ętej. Mimo<br />
to, najczęściej spotyka się go w obudowie<br />
bas-ref<strong>le</strong>ks. Za chwilę okaże się,<br />
że <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>k o parametrach <strong>ni</strong>etypowych<br />
dla bas-ref<strong>le</strong>ksu jest bardzo cieka<strong>wym</strong><br />
obiektem badań. O i<strong>le</strong> PL18WO-09-08<br />
<strong>ni</strong>e dawał wielkiego pola do popisu,<br />
jeżeli chodzi o eksperymenty, swoimi<br />
„prawidło<strong>wym</strong>i” parametrami mocno<br />
determinując wiel<strong>ko</strong>ść i stroje<strong>ni</strong>e obudowy,<br />
to ćwicze<strong>ni</strong>a z TC18WG-69-08<br />
Fot. 76. Wygląd <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ka TC18WG- TC18WG-<br />
-69-08<br />
71
K U R S<br />
72<br />
a) b) c)<br />
Rys. 77. Parametry <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ka TC18WG-69-08 w obudowie bas-ref<strong>le</strong>ks o parametrach (QB3, dla Q b =10):<br />
V b =<strong>16</strong>9,8 dm 3 , f b =30 Hz, f -3 =25 Hz, a) charakterystyka przetwarza<strong>ni</strong>a, b) charakterystyka impulsowa, c) charakterystyka<br />
wytrzymałości<br />
zaowocują bardzo różnymi i pouczającymi<br />
opcjami. Najpierw zobaczmy, co<br />
na temat tego <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ka „mówią” mode<strong>le</strong><br />
teoretyczne. Po uwzględ<strong>ni</strong>e<strong>ni</strong>u rezystancji<br />
szeregowej R g =0,5 V, Q ts’ =0,51.<br />
Oczywiście przedstawiamy tę<br />
opcję tyl<strong>ko</strong> ja<strong>ko</strong> ciekawostkę – objętość<br />
170 litrów dla pojedynczego<br />
<strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ka 18 cm to absurd. A<strong>le</strong> mode<strong>le</strong><br />
teoretyczne takich absurdów <strong>ni</strong>e<br />
a) b) c)<br />
Rys. 78. Parametry <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ka TC18WG-69-08 w obudowie bas-ref<strong>le</strong>ks o parametrach (BB4, dla Q b =10): V b =50,8 dm 3 ,<br />
f b =37 Hz, f -3 =33 Hz, a) charakterystyka przetwarza<strong>ni</strong>a, b) charakterystyka impulsowa, c)charakterystyka wytrzymałości<br />
wyczuwają. Nie biorą też pod uwagę<br />
charakterystyki wytrzymałości – a i<br />
ta dyskwalifikuje takie zastosowa<strong>ni</strong>e<br />
TC18WG-69-08, chyba że wystarczy<br />
nam tyl<strong>ko</strong> 10 W mocy przy 40 Hz.<br />
Odpowiedź impulsowa jest bardzo długa.<br />
Niską częstotliwością gra<strong>ni</strong>czną <strong>ni</strong>e<br />
ma się więc sensu pod<strong>ni</strong>ecać.<br />
Mode<strong>le</strong> C4 i Hoge’a dyktują obję-<br />
tość m<strong>ni</strong>ejszą <strong>ni</strong>ż QB3, a<strong>le</strong> nadal <strong>ni</strong>erealną<br />
(ponad 90 litrów) i <strong>ni</strong>e<strong>ko</strong>rzystną<br />
ze względu na impuls i wytrzymałość.<br />
Nadal bardzo dużą, a<strong>le</strong> już możliwą<br />
do wy<strong>ko</strong>na<strong>ni</strong>a objętość proponuje nam<br />
model BB4. W sumie zakres objętości<br />
„modelowych” rozciąga się w szerokich,<br />
chociaż mało praktycznych gra<strong>ni</strong>cach<br />
– od 50 do 170 litrów. Wraz<br />
z BB4 stroimy obudowę do częstotli-<br />
wości f s , czyli w tym przypadku do<br />
37 Hz. Dzięki dużej objętości wy<strong>ko</strong>na<strong>ni</strong>e<br />
tunelu <strong>ni</strong>e będzie kłopotliwe, przy<br />
śred<strong>ni</strong>cy 5 cm powi<strong>ni</strong>en mieć długość<br />
tyl<strong>ko</strong> 5 cm, możemy śred<strong>ni</strong>cę ewentual<strong>ni</strong>e<br />
zwiększyć do 7 cm, wtedy tunel<br />
będzie miał 11,5 cm.<br />
Sprawdze<strong>ni</strong>e charakterystyk wytrzymałości<br />
i impulsu pokazuje ich<br />
a) b) c)<br />
wyraźną poprawę w stosunku do modelu<br />
QB3, a<strong>le</strong> nadal <strong>ni</strong>e będą to mocne<br />
strony tej <strong>ko</strong>nstrukcji – moc spada<br />
po<strong>ni</strong>żej 20 W między 40 a 55 Hz,<br />
a odpowiedź impulsowa jest długa.<br />
Owszem, charakterystyka przetwarza<strong>ni</strong>a<br />
pokazuje, że <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>k o wca<strong>le</strong> <strong>ni</strong>e<br />
bardzo <strong>ni</strong>skiej częstotliwości rezonansowej,<br />
a<strong>le</strong> o wysokiej dobroci, zainstalowany<br />
w dużej objętości, potrafi<br />
„zejść” bardzo <strong>ni</strong>s<strong>ko</strong> – spadek –6 dB<br />
pokazuje się przy 30 Hz. Szukamy<br />
jednak aplikacji o <strong>le</strong>piej zrównoważonych<br />
możliwościach, i musimy już<br />
wyjść poza mode<strong>le</strong> teoretyczne, oczywiście<br />
w stronę objętości m<strong>ni</strong>ejszych<br />
od 50 litrów.<br />
Przy dostraja<strong>ni</strong>u tej wersji obowiązywały<br />
następujące założe<strong>ni</strong>a: objętość<br />
Rys. 79. Parametry <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ka TC18WG-69-08 w obudowie bas-ref<strong>le</strong>ks o parametrach (bez modelu, dla Q b =10):<br />
V b =20 dm 3 , f b =35 Hz, f -3 =48 Hz, a) charakterystyka przetwarza<strong>ni</strong>a, b) charakterystyka impulsowa, c) charakterystyka<br />
wytrzymałości<br />
E<strong>le</strong>ktro<strong>ni</strong>ka <strong>Praktyczna</strong> 2/2005
a) b) c)<br />
<strong>ni</strong>ewielkiej <strong>ko</strong>nstrukcji wolnostojącej,<br />
dobra charakterystyka impulsowa, popra<strong>wio</strong>na<br />
charakterystyka wytrzymałości<br />
- jej lokalne mi<strong>ni</strong>mum w zakresie<br />
śred<strong>ni</strong>ego basu <strong>ni</strong>e powinno spadać<br />
po<strong>ni</strong>żej połowy wartości mocy znamionowej<br />
<strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ka, czyli 25 W, i możliwe<br />
do wy<strong>ko</strong>na<strong>ni</strong>a <strong>wym</strong>iary tunelu.<br />
Chociaż mała obudowa wolnostojąca<br />
mogłaby mieć i 25 litrów, odpowied<strong>ni</strong>ejsze<br />
okazało się 20 litrów. Układ<br />
dostrojony do 35 Hz zapew<strong>ni</strong>a szybką<br />
odpowiedź impulsową i charakterystykę<br />
wytrzymałości trzymającą<br />
się określonych wyżej <strong>wym</strong>agań. Na<br />
charakterystyce przetwarza<strong>ni</strong>a pojawia<br />
się ok. 2 dB wzmoc<strong>ni</strong>e<strong>ni</strong>e w zakresie<br />
70...100 Hz, spadek –6 dB (względem<br />
poziomu referencyjnego) notujemy<br />
przy 40 Hz. Potrzebujemy tunelu<br />
20 cm przy śred<strong>ni</strong>cy 5 cm lub <strong>16</strong> cm<br />
przy śred<strong>ni</strong>cy 4,5 cm. Taką samą objętość<br />
spróbujmy teraz dostroić inaczej<br />
– znacz<strong>ni</strong>e wyżej.<br />
Wyższe stroje<strong>ni</strong>e ma plusy i minusy.<br />
Poprawiło charakterystykę wytrzymałości<br />
w zakresie „śred<strong>ni</strong>ego” basu<br />
(ob<strong>ni</strong>że<strong>ni</strong>e w o<strong>ko</strong>licach 60...70 Hz jest<br />
już <strong>ni</strong>ewielkie), chociaż opada<strong>ni</strong>e w<br />
zakresie naj<strong>ni</strong>ższych częstotliwości rozpoczyna<br />
się już od 40 Hz (wcześ<strong>ni</strong>ej<br />
od 30 Hz). Odpowiedź impulsowa ma<br />
gwałtow<strong>ni</strong>ejszą oscylację, a<strong>le</strong> nadal<br />
wygaszaną dość szyb<strong>ko</strong>. Częstotliwość<br />
E<strong>le</strong>ktro<strong>ni</strong>ka <strong>Praktyczna</strong> 2/2005<br />
K U R S<br />
Rys. 80. Parametry <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ka TC18WG-69-08 w obudowie bas-ref<strong>le</strong>ks o parametrach (bez modelu, dla Q b =10):<br />
V b =20 dm 3 , f b =50 Hz, f -3 =49 Hz, a) charakterystyka przetwarza<strong>ni</strong>a, b) charakterystyka impulsowa, c) charakterystyka<br />
wytrzymałości<br />
gra<strong>ni</strong>czna przesunęła się w górę bardzo<br />
<strong>ni</strong>ewie<strong>le</strong> – teraz –6 dB notujemy<br />
przy 43 Hz. Warto zwrócić uwagę, że<br />
przesu<strong>ni</strong>ęcie częstotliwości rezonansowej<br />
obudowy wca<strong>le</strong> <strong>ni</strong>e musi wywołać<br />
rów<strong>ni</strong>e silnego przesu<strong>ni</strong>ęcia częstotliwości<br />
gra<strong>ni</strong>cznych. Na pewno łatwiej<br />
wy<strong>ko</strong>nać tunel do takiego stroje<strong>ni</strong>a<br />
– przy śred<strong>ni</strong>cy 5 cm wystarczy długość<br />
8 cm. Jeżeli obydwa przedsta<strong>wio</strong>ne<br />
stroje<strong>ni</strong>a obudowy 20 litrów możemy<br />
uznać za poprawne, to i każda<br />
pośred<strong>ni</strong>a częstotliwość rezonansowa<br />
(pomiędzy 35 a 50 Hz) jest dopuszczalna<br />
i <strong>ni</strong>e grozi <strong>ni</strong>espodziankami<br />
– da wy<strong>ni</strong>ki pośred<strong>ni</strong>e na każdej charakterystyce.<br />
A<strong>le</strong> <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>k TC18WG-69-08 spotyka<br />
się też w <strong>ko</strong>nstrukcjach podstaw<strong>ko</strong>wych...<br />
Na warsztat bierzemy więc <strong>ni</strong>e<br />
po raz pierwszy objętość 12 litrów i<br />
sprawdzamy, co da się w takich warunkach<br />
wycisnąć z TC18WG-69-08.<br />
Za pomocą symulacji szyb<strong>ko</strong> można<br />
ustalić, że im <strong>ni</strong>ższe byłoby stroje<strong>ni</strong>e<br />
obudowy, tym <strong>le</strong>piej. A<strong>le</strong> jak zwyk<strong>le</strong><br />
musimy wziąć pod uwagę <strong>wym</strong>iary<br />
tunelu, i musimy zgodzić się na<br />
częstotliwość rezonansową <strong>ni</strong>e <strong>ni</strong>ższą<br />
od 45 Hz – wtedy tunel o śred<strong>ni</strong>cy<br />
4,5 cm ma długość <strong>16</strong>,5 cm. Na charakterystyce<br />
przetwarza<strong>ni</strong>a pojawia się<br />
ok. 4 dB podbicie przy 90...100 Hz,<br />
a) b) c)<br />
a spadek –6 dB (względem poziomu<br />
0 dB) widać przy ok. 50 Hz. Charakterystyka<br />
impulsowa ma du<strong>ży</strong> s<strong>ko</strong>k,<br />
a<strong>le</strong> szybkie wygasze<strong>ni</strong>e. Charakterystyka<br />
wytrzymałości bardzo dobra – przy<br />
80 Hz widać tyl<strong>ko</strong> mi<strong>ni</strong>malne wklęś<strong>ni</strong>ęcie,<br />
szybki spadek dopiero po<strong>ni</strong>żej<br />
34 Hz. Symulacja ta dotyczyła obudowy<br />
umiar<strong>ko</strong>wa<strong>ni</strong>e wytłumionej - a<br />
więc o dość wysokiej dobroci własnej<br />
Q b =10. A w przypadku tego typu sytuacji<br />
– stosowa<strong>ni</strong>a <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ków o wysokim<br />
współczyn<strong>ni</strong>ku Qts w małych<br />
objętościach – często tłumi się układ<br />
rezonansowy, mocno wypeł<strong>ni</strong>ając obudowę<br />
np. watą mineralną. Sprawdźmy<br />
wy<strong>ni</strong>ki dla takiego wariantu (Q b =2).<br />
Po wytłumie<strong>ni</strong>u obudowy bas<br />
„zelżał” – w całym zakresie charakterystyka<br />
ob<strong>ni</strong><strong>ży</strong>ła się o ok. 2 dB.<br />
Trochę poprawiła się charakterystyka<br />
impulsowa (m<strong>ni</strong>ejszy s<strong>ko</strong>k oscylacji),<br />
a charakterystyka wytrzymałości ostatecz<strong>ni</strong>e<br />
wyprostowała się w całym<br />
u<strong>ży</strong>tecznym zakresie, aż do spadku,<br />
zaczynającego się przy 32 Hz. Takie<br />
wy<strong>ko</strong>rzysta<strong>ni</strong>e TC18WG-69-08 jest jak<br />
najbardziej dopuszczalne, a przecież<br />
jakże da<strong>le</strong>kie od wskazywanych przez<br />
mode<strong>le</strong> – objętość jest czterokrot<strong>ni</strong>e<br />
m<strong>ni</strong>ejsza od najm<strong>ni</strong>ejszej tam odczytywanej.<br />
W<strong>ni</strong>osek z tego taki, że z<br />
<strong>ni</strong>ektórymi <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>kami mode<strong>le</strong> teoretyczne<br />
radzą sobie... tyl<strong>ko</strong> teoretycz-<br />
Rys. 81. Parametry <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ka TC18WG-69-08 w obudowie bas-ref<strong>le</strong>ks o parametrach (bez modelu, dla Q b =10):<br />
V b =12 dm 3 , f b =45 Hz, f -3 =59 Hz, a) charakterystyka przetwarza<strong>ni</strong>a, b) charakterystyka impulsowa, c) charakterystyka<br />
wytrzymałości<br />
73
K U R S<br />
74<br />
a) b) c)<br />
Rys. 82. Parametry <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ka TC18WG-69-08 w obudowie bas-ref<strong>le</strong>ks o parametrach (bez modelu, dla Q b =2):<br />
V b =12 dm 3 , f b =45 Hz, f -3 =66 Hz, a) charakterystyka przetwarza<strong>ni</strong>a, b) charakterystyka impulsowa, c) charakterystyka<br />
wytrzymałości<br />
<strong>ni</strong>e, a naj<strong>le</strong>psze ich aplikacje pojawiają<br />
się dopiero na drodze specjalnych<br />
poszukiwań. A<strong>le</strong> symulacje <strong>ko</strong>mputerowe<br />
są w tych poszukiwa<strong>ni</strong>ach w<br />
zasadzie <strong>ni</strong>ezbędne, „ręcz<strong>ni</strong>e” <strong>ni</strong>e da<br />
się ich obliczyć.<br />
Z przedsta<strong>wio</strong>nych powyżej ćwiczeń<br />
można wyciągnąć znacz<strong>ni</strong>e więcej<br />
w<strong>ni</strong>osków. Warto porównywać<br />
zestawy charakterystyk zarówno w<br />
obrębie poszczególnych <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>ków,<br />
jak i między różnymi <strong>głoś</strong><strong>ni</strong>kami. W<br />
następnych numerach przedstawimy<br />
istotę działa<strong>ni</strong>a obudów pokrewnych<br />
z bas-ref<strong>le</strong>ksem – czyli obudów z<br />
membraną bierną i pasmowo-przepustowych.<br />
Andrzej Kisiel<br />
Prenumeratę E<strong>le</strong>ktro<strong>ni</strong>ki Praktycznej najwygod<strong>ni</strong>ej zamawiać SMS-em!<br />
Wyślij SMS o treści PREN na numer 0695458111,<br />
my oddzwo<strong>ni</strong>my do Ciebie i przyjmiemy Twoje zamówie<strong>ni</strong>e.<br />
(<strong>ko</strong>szt SMS-a według Twojej taryfy, czyli <strong>ni</strong>e więcej <strong>ni</strong>ż 25 gr).<br />
E<strong>le</strong>ktro<strong>ni</strong>ka <strong>Praktyczna</strong> 2/2005
Change language