Wychowanie poprzez sport – między nadziej¹ a zw¹tpieniem (I)

More documents

Recommendations

Info

70 wykazanie siê sprawnoœci¹ fizyczn¹, lecz tak¿e „si³¹ charakteru” (6). Nie znaczy to oczywiœcie, ¿e udzia³u w zawodach nie postrzegano przez pryzmat bardziej wymiernych efektów, którymi by³y chwa³a i szacunek spo³eczny. Zatem, jak twierdzi C. Vllela (29), Grecy nie podpisaliby siê zapewne pod lansowanym obecnie jako swego rodzaju idea³ sportowego uczestnictwa powiedzeniem Pierre’a de Coubertina (który sparafrazowa³ s³owa biskupa Pensylwanii Ethelbera Talbota, odprawiaj¹cego mszê w intencji uczestników Igrzysk Olimpijskich w Londynie w 1908 roku): „w ¿yciu wa¿ny jest nie triumf, lecz walka. Istotn¹ rzecz¹ jest nie zwyciê¿aæ, lecz umieæ toczyæ rycerski bój”. Chcieli byæ najlepsi i chcieli wygrywaæ, lecz nie dla korzyœci materialnych, ale „duchowych” (chwa³y, szacunku). 3 Nie umniejsza to oczywiœcie faktu, ¿e w zmaganiach sportowych Grecy dostrzegali wartoœci wykraczaj¹ce poza bezpoœrednie korzyœci, odnosz¹ce siê do wielu cnót duchowych 3 Herodot przytacza s³owa jednego z oficerów wojsk perskich, imieniem Tigranes, który us³yszawszy, o co zmagaj¹ siê Grecy, mia³ krzykn¹æ: „Na Bogów Mardoniusie, przeciwko jakim ludziom nas posy³asz? Oni nie walcz¹ o bogactwo, lecz o chwa³ê swoich osi¹gniêæ” (cyt. za: www.perseus.tufts.edu/Olympics/comp.html). Mówi¹c o korzyœciach, pamiêtaæ nale¿y, i¿ nie zawsze nie stanowi³y one przedmiotu pragnieñ Greków, zwyciêzcy antycznych igrzysk byli bowiem sowicie op³acani przez miasta, z których pochodzili (lub przez które byli „podkupieni”) – zob. Biliñski B.: Olimpizm Pierre de Coubertina i antyk (Metamorfozy i transformacje antycznych wzorów). „Almanach PKOl” 1991/1992. Krzysztof Sas-Nowosielski i pod tym wzglêdem ich koncepcja wychowania okaza³a siê rewolucyjna. Przemiany kulturowe, jakie nast¹pi- ³y wraz z nadejœciem ery nowo¿ytnej, nie tylko nie sprzyja³y rozwijaniu wiedzy o zwi¹zkach, ³¹cz¹cych æwiczenia cielesne i osobowoœæ cz³owieka, ale powodowa³y wrêcz odwrót od wszelkich wartoœci, które afirmowa³y cielesnoœæ. Wszelkie dzia³ania, które nakierowane by³y na jej doskonalenie, w tym tak¿e æwiczenia fizyczne, zosta³y przez Tertuliana okreœlone mianem „wymys³u diab³a”. Powrót do uznania wychowania fizycznego i sportu za integralny element wychowania ogólnego zaj¹³ kilka wieków i pocz¹tkowo w bardzo ograniczonej postaci, jako tej jego dziedziny, która ma zapewniæ przede wszystkim zdrowie fizyczne. Najdalej w myœleniu, ¿e wychowanie fizyczne i sport zawieraj¹ w sobie nie tylko „fizyczny” potencja³, posunêli siê z pewnoœci¹ pedagodzy angielscy, którzy rywalizacji sportowej – zw³aszcza w grach zespo³owych – przypisywali rolê kszta³towania wielu cnót obywatelskich, takich jak szlachetnoœæ, solidarnoœæ grupowa, odwaga, poœwiêcenie itp. Rozwój sportu idealnie wpisywa³ siê w now¹ koncepcjê ¿ycia religijnego, któr¹ okreœlono mianem „muskularnego chrzeœcijañstwa” (muscular christianity), które „sta³o siê – jak pisze J. C. Whorton (30) – rodzajem doktryny spo³ecznej, która afirmowa³a kompatybilnoœæ zdrowego ¿ycia fizycznego z ¿yciem w duchu chrzeœcijañskiej moralnoœci i pos³ugi, i która rzeczywiœcie utrzymywa³a, ¿e fizyczna si³a kszta³tuje charakter, prawoœæ i u¿y-
Wychowanie poprzez sport – miêdzy nadziej¹ a zw¹tpieniem (I) tecznoœæ pracy dla Boga (i narodu)” (s. 111). Autorstwo zarówno koncepcji, jak i samego pojêcia „muskularnego chrzeœcijañstwa” przypisywane jest zwykle Charlesowi Kingsley’owi oraz Thomasowi Hughesowi, autorom nowel, odpowiednio, „Two years ago” oraz „Tom Brown’s Schooldays” (1857), którzy lansowali nowy styl ¿ycia religijnego – nie propagowany dotychczas ascetyzm, prowadz¹cy do zniewieœcia- ³oœci, lecz s³awienie Boga zarówno si³¹ swego morale, jak i cia³a. W rzeczywistoœci kwestia pochodzenia omawianego pojêcia jest niejasna, zwraca siê bowiem uwagê, ¿e sam Kingsley niezbyt za nim przepada³, preferuj¹c raczej pojêcie „mêskiego chrzeœcijañstwa”. róde³ koncepcji, któr¹ mia³o ono opisywaæ, mo¿na siê doszukiwaæ w XVIII- -wiecznej literaturze dzieciêcej (21, 23). Niezale¿nie od faktycznego pochodzenia koncepcji istotne jest to, do czego ona doprowadzi³a – popularnoœci sportu, postrzeganego jako œrodek wychowawczy. Mówi¹c o „muskularnym chrzeœcijañstwie” i roli sportu w inkorporacji tej idei nie mo¿na zapominaæ, i¿ ju¿ w momencie jej krystalizowania siê posiada³a ona solidne wsparcie w dzia³alnoœci pedagogicznej Thomasa Arnolda, tak efektywnej, i¿ niektórzy uznaj¹ go za w³aœciwego twórcê jej podwalin. Pierre de Coubertin okreœli³ go wrêcz mianem „najwiêkszego wychowawcy naszych czasów, który, bardziej ni¿ jakikolwiek Anglik, jest odpowiedzialny za dobr¹ koniunkturê i niezwyk³¹ ekspansjê swojego kraju” (4). Reformy 71 Arnolda, rozpoczête w szkole w Rugby tu¿ po objêciu jej kierownictwa w 1828 roku, a polegaj¹ce g³ównie na oparciu pracy wychowawczej na dzia³alnoœci samorz¹du uczniowskiego oraz sporcie (g³ównie gry zespo³owe), przynios³y nadspodziewany sukces pedagogiczny. „Rozwój gier w Rugby wp³yn¹³ pozytywnie na sytuacjê wychowawcz¹ w szkole, zmniejszy³ liczbê wykroczeñ m³odzie- ¿y, przyczyni³ siê do jej zdyscyplinowania. Podobne zjawisko stwierdzono równie¿ w starej szkole publicznej w Eton, gdzie po wprowadzeniu wioœlarstwa zaobserwowano znaczn¹ poprawê sytuacji wychowawczej wœród m³odzie¿y” (33, s. 95). Metody Thomasa Arnolda, przejête i rozwijane przez wielu jego wychowanków oraz idee „muskularnego chrzeœcijañstwa” rozpropagowane nowelami Kingley’a i Hughesa, nie pozosta³y jedynie wiedz¹ dostêpn¹ garstce specjalistów, lecz wesz³y do œwiadomoœci potocznej i wywar³y du¿y wp³yw na spo³eczeñstwo brytyjskie, staj¹c siê tak popularne, ¿e niektórzy autorzy okreœli je obrazowym mianem „sportowej orgii” (orgy of athleticism), której eskalacja przypad³a na lata 70. XIX w. (16). I nie chodzi³o tu bynajmniej wy³¹cznie o walory widowiskowe, lecz g³êboko ¿ywione przekonanie, ¿e rywalizacja sportowa wspomaga proces nabywania postaw moralnych, patriotyzmu, mêstwa itp., które podlegaj¹ transferowi na inne sytuacje ¿yciowe, pracê zawodow¹ czy pole walki. Si³ê tych przekonañ dobrze oddaje popularne powiedzenie, którego autorstwo przypisywano ksiêciu Wellingtonowi, i¿ „bi-
Page 1 and 2: Pedagogika sportu Nie masz wyboru.
Page 3 and 4: Wychowanie poprzez sport - miêdzy
Page 5: Wychowanie poprzez sport - miêdzy
Page 9 and 10: Wychowanie poprzez sport - miêdzy
Page 11: Wychowanie poprzez sport - miêdzy

Wychowanie poprzez sport – między nadziej¹ a zw¹tpieniem (I)

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?