Powiatowe Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno

POWIATOWE CENTRUM EDUKACJI I POMOCY PSYCHOLOGICZNO-PEDAGOGICZNEJ 

W WOŁOWIE 

ul. Tadeusza Kościuszki 27, 56-100 Wołów 

tel./fax ( 0 71) 389 21 00 e- mail : wpodn@wp.pl www .wolowpce.pl 

Biuletyn 

Informacyjny 

Nr 21 

Grudzień 2009 r.

SPIS TREŚCI 

1. Od redakcji………………………………………………………………………………..1 

2. Informacje o nas............................................................................2 

3. Aktualności……………………………………..............................................3 

4. Doradcy metodyczni.....................................................................25 

5. Sprawozdanie z działalności szkoleniowej PCE i PPP………............26 

6. Publikacje nauczycieli...................................................................29 

7. Zestaw Bibliograficzny………………………………………………………………38 

8. Nowości biblioteczne...................................................................40

OD REDAKCJI 

Szanowni Państwo! 

Oddajemy do Państwa rąk 21 numer „Biuletynu Informacyjnego” Powiatowego 

Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno- Pedagogicznej w Wołowie. 

W tym numerze znajdziecie Państwo informacje o szkoleniach, warsztatach, 

konferencjach zorganizowanych przez PCE i PPP od września 2009r - do grudnia 2009r., 

dolnośląskich konkursach zDolny Ślązaczek, zDolny Ślązak Gimnazjalista – etap powiatowy 

2009. Dokonano podsumowania działań w ramach realizacji Powiatowego Tygodnia Kariery, 

Europejskiego Tygodnia Świadomości Dysleksji oraz rewizyty gości z partnerskiego Powiatu 

Harburg. 

Zachęcamy do zapoznania się z przygotowanymi publikacjami nauczycieli. 

Zapraszamy do poznania nowości bibliotecznych Biblioteki Pedagogicznej oraz 

przygotowanego zestawienia bibliograficznego. 

Dziękujemy wszystkim tym, którzy podjęli współpracę z nami. 

Zachęcamy nauczycieli do publikowania na naszych łamach własnych opinii i scenariuszy 

zajęć. 

„Do naszych serc, do wszystkich serc u•pionych. 

Dzi• zabrzmiał dzwon, ju• człowiek obudzony. 

Bo nadszedł czas i dzieci• si• zrodziło. 

A razem z Nim, male•ka przyszła miło••. 

Male•ka miło•• w •łobie •pi, 

Male•ka Miło•• przy Matce •wi•tej. 

Dzi• cała ziemia i niebo l•ni, 

dla tej Miło•ci male•kiej.” 

Niech radość i pokój Świąt Bożego Narodzenia towarzyszy wszystkim Państwu 

przez cały Nowy Rok. 

Życzymy, aby był to Rok szczęśliwy w osobiste doznania, 

spełnił zamierzenia, dążenia zawodowe i społeczne 

oraz by przyniósł wiele satysfakcji z własnych dokonań. 

Redakcja „Biuletynu” Dyrektor PCE i PPP 

mgr Krystyna Adaśko

POWIATOWE CENTRUM EDUKACJI I POMOCY PSYCHOLOGICZNO- 

PEDAGOGICZNEJ 

W WOŁOWIE 



INFORMACJE O NAS 

Powiatowe Centrum Edukacji 

i Pomocy Psychologiczno – Pedagogicznej 

ul. T. Kościuszki 27, 56-100 Wołów 

tel. /fax. (071) 389-21-00 e-mail: wpodn@wp.pl 

strona internetowa: www.wolowpce.pl 

Dyrektor PCE i PPP 

mgr Krystyna Adaśko 

Sekretariat 

Czynny od poniedziałku do piątku 7 30 – 15 30 

Biblioteka Pedagogiczna / wypożyczalnia i czytelnia / 

Czynna od poniedziałku do piątku 11 00 – 18 00 

tel. (071) 389-14-07 e-mail: wolow@dbp.wroc.pl 

Biuletyn redaguje 

Zespół 

AKTUALNOŚCI 

„TUTORING W EDUKACJI I WYCHOWANIU” 

Rok szkolny 2009/2010 rozpoczęliśmy konferencją inaugurującą, która odbyła się 14 

września 2009 r. w sali sesyjnej Starostwa Powiatowego w Wołowie. Tematem wykładu 

konferencji był: „Tutoring w edukacji i wychowaniu” wygłoszony przez przedstawicieli 

Kolegium Tutorów we Wrocławiu : Mariusza Budzyńskiego, Jarosława Traczyńskiego, Piotra 

Czekierdy. 

Program konferencji : 

1. Powitanie zaproszonych gości. 

Oferta pomocy psychologiczno – pedagogicznej na rok szkolny 2009 – 2010.

Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Wołowie. 

Poradnia Psychologiczno – Pedagogiczna w Brzegu Dolnym. 

2. Oferta doradztwa metodycznego na rok szkolny 2009-2010. 

Powiatowy Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli. 

Biblioteka Pedagogiczna w Wołowie. 

3. Wykład „Tutoring w edukacji i wychowaniu” – każdy uczestnik konferencji 

otrzymał bezpłatnie książkę „Tutoring w szkole – między teorią a praktyką zmiany 

edukacyjnej”. 

W związku z dużym zainteresowaniem wdrożenia idei tutoringu w placówkach 

oświatowych powiatu wołowskiego, zaprosiliśmy Dyrektorów, Liderów WDN, Pedagogów i 

Psychologów na spotkanie merytoryczne z przedstawicielami Kolegium Tutorów we 

Wrocławiu, które odbyło się w dniu 02.12.2009r. o godz. 12.00 w Sali Sesyjnej Starostwa 

Powiatowego w Wołowie. 

Spotkanie miało na celu przedstawienie idei tutoringu, oraz zainteresowanym 

dyrektorom wdrożenia tutoringu w swoich placówkach - etapów wdrożenia oraz 

harmonogramu i kosztów szkoleń w roku szkolnym 2009/2010. 

Wszystkie formy wdrożeniowe będą realizowane przez Kolegium Tutorów we 

Wrocławiu we współpracy z Powiatowym Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno - 

Pedagogicznej w Wołowie. 

. 

Dyrektor PCE i PPP 

mgr Krystyna Adaśko 

POWIATOWE CENTRUM EDUKACJI I POMOCY PSYCHOLOGICZNO- 

PEDAGOGICZNEJ 

W WOŁOWIE 



PATRONAT : 

Minister Edukacji Narodowej 

Minister Pracy i Polityki Społecznej 

Stowarzyszenie Doradców Szkolnych 

i Zawodowych Rzeczypospolitej Polskiej

OGÓLNOPOLSKI TYDZIEŃ KARIERY 

realizowany przez 

Powiatowe Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno – Pedagogicznej w Wołowie 

05 – 09 października 2009 

CO TO JEST OGÓLNOPOLSKI TYDZIEŃ KARIERY 

Ogólnopolski Tydzień Kariery, czyli OTK, to planowana jako coroczna akcja 

Stowarzyszenia Doradców Szkolnych i Zawodowych Rzeczypospolitej Polskiej inspirująca 

ogólnopolskie i lokalne inicjatywy środowisk doradców zawodowych na rzecz wspomagania 

drogi do edukacji, zawodu, pracy i kariery. 

Ogólnopolski Tydzień Kariery organizowany jest po raz pierwszy w Polsce jesienią 

2009 roku, w dniach 5 – 11 października. Adresatami i docelowymi odbiorcami OTK są 

wszyscy potrzebujący profesjonalnego wsparcia w planowaniu dalszej edukacji, zawodu, 

pracy, kariery. Inicjatywa ta skierowana jest zarówno do zainteresowanych uczniów (dzieci i 

młodzieży), studentów, jak i osób dorosłych. 

DLACZEGO OGÓLNOPOLSKI TYDZIEŃ KARIERY 

Zamysł koncepcji OTK wywodzi się wprost z tradycji i misji Stowarzyszenia 

Doradców Szkolnych i Zawodowych RP. Od początków swojej działalności SDS i Z RP 

podejmowało liczne działania integrujące wysiłki obu resortów: edukacji i pracy na rzecz 

wspomagania kariery młodzieży i osób dorosłych. Stała obserwacja dokonań członków SDS i 

Z RP oraz świadomość ogromnego dorobku praktyków polskiego poradnictwa zawodowego, 

mnogości form i działań doradców szkolnych i zawodowych w każdym obszarze 

instytucjonalnym i pozainstytucjonalnym(wolontariat) spowodowały chęć wykorzystania i 

promocji tego dorobku i potencjału w jednym czasie, w całym kraju. OTK jest zatem próbą 

syntetycznego ukazania różnorodności i jedności rodzimego doradztwa, swoistego 

„pospolitego ruszenia”… Wszyscy doradcy razem, dla wspierania idei świadomego 

planowania kariery! 

Pokażmy wspólnie nasze możliwości, dobre praktyki, współdziałanie, zbierzmy i 

połączmy w jedno profesję, pasję i powołanie! 

Dzięki OTK REALIZUJEMY jednocześnie wspólną misję i przesłanie Rezolucji Unii 

Europejskiej z 2004 roku, dotyczące wartości całożyciowego poradnictwa zawodowego i jego 

„kluczowej roli w przeciwdziałaniu wykluczeniu społecznemu, w promowaniu

sprawiedliwości społecznej, równości płci i aktywności obywatelskiej, poprzez zachęcanie i 

wspieranie uczestnictwa jednostek w edukacji i szkoleniach oraz poprzez pomoc w wyborze 

realistycznych i optymalnych karier zawodowych”. 

UDOWODNIMY, że „poradnictwo zawodowe jest potrzebne i każdy ma do niego 

prawo, na każdym etapie swojego życia, poszukując optymalnej ścieżki dla swojej edukacji, 

rozwoju zawodowego, pracy i ogólnej satysfakcji ze swojego życia… 

DLA KOGO OTK ? 

DLA KAZDEGO I W KAŻDYM WIEKU! Nie ma żadnych ograniczeń dotyczących 

rodzaju i wieku odbiorców działań zorganizowanych w ramach OTK. Przeciwnie – ideą 

przewodnią koncepcji Ogólnopolskiego Tygodnia Kariery jest pomoc każdemu, w każdym 

momencie jego życia, zgodnie z założeniami całożyciowego poradnictwa i zasadą uczenia się 

przez całe życie. Stąd naszym marzeniem jest, by świadczenie usług orientacji zawodowej i 

poradnictwa, dzięki OTK, wkroczyło jako innowacyjne rozwiązanie również do przedszkoli i 

utworzyło biegun przeciwny do działań, które pozwalają odkrywać ukryte bądź nigdy 

nieuświadomione talenty osobom z grup 50+, 60+ …i starszym. 

Dni Otwarte w ramach OTK proponować mogą wszystkie placówki i instytucje 

świadczące usługi profesjonalnego informowania, doradzania, wspomagania każdej decyzji 

budującej edukację i karierę, na każdym etapie życia. 

PROGRAM POWIATOWEGO TYGODNIA KARIERY 

- Powiatowy Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli 

w Wołowie 

05.10.2009 r. - 09.10.2009 r. 

Sprawozdanie z przeprowadzonych spotkań 

1. 05.10.2009 r. - warsztaty dla uczniów gimnazjum i uczniów szkoły 

ponadgimnazjalnej w Zespole Szkół Społecznych nt.: „Moja wartość rynkowa - 

umiejętności a wykonywany zawód.” 

W warsztatach uczestniczyli uczniowie: 

a) klasy IIa i IIb gimnazjum - łącznie 28 uczniów 

b) klasy Ia i Ib Liceum Ogólnokształcącego – razem 25 uczniów 

2. 06.10.2009r. – warsztaty dla uczniów w Zespole Szkół Publicznych w Wołowie na ul. 

Trzebnickiej nt. „Moja wartość rynkowa – umiejętności a wykonywany zawód”, 

„Marzenia a rzeczywistość – jakich zawodów potrzebuje rynek pracy.” 

W zajęciach uczestniczyli uczniowie klasy IIIa i IIIb gimnazjum – łącznie 43 uczniów. 

Uczniowie klasy IIIc gimnazjum szkolenie – ze względów organizacyjnych odbędą w dniu 20 

października 2009r . 

3. 06.10.2009 r. - warsztaty dla nauczycieli "Diagnostyka edukacyjna - nauczyciel 

XXI wieku" – Szkoła podstawowa nr 1 Brzegu Dolnym – tematem spotkania było 

poznanie typów osobowości, technik uczenia się, metapogramów mózgu, 

wspomagania rozwoju różnych rodzajów inteligencji u dzieci, motywowania i 

oceniania. 

W spotkaniu wzięło udział 16 nauczycieli. 

4. 07.10.2009 r. - warsztaty dla uczniów klas maturalnych w Zespole Szkół im. T. 

Kościuszki w Wołowie. Temat : „Moja przyszłość w moich rękach – co dalej po 

maturze?” – uczniowie klasy IIIa Liceum Profilowanego- 23 osób 

5. 07.10.2009 r. - warsztaty dla chętnych uczniów, rodziców, nauczycieli w PCE i PPP w 

Wołowie. Temat: Moja wartość rynkowa – umiejętności a wykonywany zawód” – 

spotkanie z chętnymi uczniami – 7 osób

6. 08.10.2009 r. - warsztaty dla nauczycieli „Planowanie kariery zawodowej ucznia 

gimnazjum" - Gimnazjum Publiczne w Wołowie. Celem spotkania było zapoznanie 

nauczycieli z aktywnymi formami wspomagania wyboru ścieżki zawodowej przez 

uczniów gimnazjum – testy zawodoznawcze, gry i zabawy zawodoznawcze – jaki to 

zawód?, czynniki wewnętrzne i zewnętrzne wpływające na wybór ścieżki kariery 

zawodowej, katalog zawodów itp. W spotkaniu uczestniczyło 33 nauczycieli. 

7. 09.10.2009 r. - warsztaty dla uczniów klas maturalnych w Zespole Szkół im. T. 

Kościuszki w Wołowie „Moja przyszłość w moich rękach – co dalej po maturze?” – 

uczniowie klasy Technikum Ekonomicznego – w warsztatach uczestniczyło 18 osób 

Razem w powyższych przedsięwzięciach zrealizowanych przez 

Powiatowy Ośrodek Doskonalenia Nauczycieli w Wołowie wzięło udział 193 osoby 

Izabela Michońska - doradca metodyczny Krystyna Adaśko- dyrektor PCE i PPP 

z zakresu przedmiotów zawodowych 

Sprawozdanie z Powiatowego Tygodnia Kariery 

Biblioteka Pedagogiczna w Wołowie 

05.10.2009 r. - 09.10.2009 r. 

1. Biblioteka na konferencję otwarcia 5.10.09. przygotowała zestaw bibliograficzny pt. 

„Poradnictwo zawodowe” oraz zaprezentowała wystawkę swoich książek dotyczących tegoż 

tematu. 

2. Punkt konsultacyjny znajdujący się w czytelni biblioteki odwiedziło łącznie 20 osób - w tym 14 

studentów i 6 uczniów. Uzyskali oni informacje przydatne przy poszukiwaniu pracy, przy 

składaniu dokumentów aplikacyjnych, a także zapoznali się z ofertą edukacyjną 

poszczególnych uczelni wyższych z terenu Dolnego Śląska. 

3. Odbyło się pięć spotkań z młodzieżą szkolną połączonych z projekcją filmu edukacyjnego pt. 

„Jest robota”. Film ten należy do cyklu Powszechnej Wideoteki Edukacyjnej Ministerstwa 

Edukacji Narodowej. Łącznie wzięło w nich udział 115 uczniów. 

Harmonogram projekcji : 

• 6.10.09. – gimnazjum - Środowiskowy Hufiec Pracy w Wołowie 

- 16 osób 

• 7.10.09. - kl. I Technikum Ekonomiczne - Zespół Szkół im. 

T. Kościuszki w Wołowie - 26 osób 

• 8.10.09. - kl.II LO - Zespół Szkół Społecznych w Wołowie -30 osób 

• 8.10.09. - kl.I LO - Zespół Szkół Społecznych w Wołowie -25 osób 

• 9.10.09. - kl.III Technikum Ekonomiczne - Zespół Szkół im. 

T. Kościuszki w Wołowie - 18 osób 

Razem z oferty Biblioteki Pedagogicznej w ramach Ogólnopolskiego Tygodnia Kariery 

skorzystało 135 osób.

Agnieszka Jarosz Krystyna Adaśko - 

dyrektor PCE i PPP 

doradca zawodowy 

nauczyciel- bibliotekarz 

Sprawozdanie z realizacji działań 

z zakresu poradnictwa edukacyjno – zawodowego, 

zrealizowanych przez pracowników 

Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Brzegu Dolnym, 

podczas Ogólnopolskiego Tygodnia Kariery 

tj. w dniach 5-11. 10. 2009r. 

Zgodnie z planem opracowanym na Ogólnopolski Tydzień Kariery: 

05.10.2009r. - przygotowano spotkanie z osobami odpowiedzialnymi za realizację zadań z 

zakresu orientacji zawodowej z dolnobrzeskich szkół, które miało na celu prezentację 

warsztatu pracy doradców zawodu z naszej placówki i wymianę doświadczeń. Mimo, iż 

informacja o spotkaniu była przekazana dwa tygodnie wcześniej, na spotkaniu nie pojawił się 

żaden z nauczycieli. 

06.10.2009r. – podczas dyżuru w Publicznym Gimnazjum nr 1 w Brzegu Dolnym, udzielano 

porad edukacyjno-zawodowych uczniom klas III. Z porad skorzystało w tym dniu 22 

gimnazjalistów. 

07.10.2009r. – zgodnie z harmonogramem działań, pełniono dyżur w Publicznym 

Gimnazjum nr 1 w Brzegu Dolnym. Z porad edukacyjno-zawodowych skorzystało w tym 

dniu 23 uczniów klas III. 

08.10.2009r. – zgodnie z harmonogramem uruchomiono punkt doradczy na terenie Poradni 

Psychologiczno-Pedagogicznej w Brzegu Dolnym. Mimo odpowiedniej promocji punktu, na 

spotkanie nie zgłosiła się żadna osoba. 

09.10.2009r. – z uwagi na zapotrzebowanie ze strony uczniów, ponownie pełniono dyżur w 

Publicznym Gimnazjum nr 1 w Brzegu Dolnym. Z porad edukacyjno-zawodowych 

skorzystało w tym dniu 15 gimnazjalistów. 

Razem skorzystało z programu OTK

w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Brzegu Dolnym- 60 osób 

Elżbieta Kosmala-Łączka Krystyna Adaśko 

psycholog- dział orientacji zawodowej dyrektor PCE i PPP 

PPP w Brzegu Dolnym 

Sprawozdanie z realizacji zadań w ramach OTK 

w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Wołowie, 

w dniach 5 – 9 października 2009 r. 

• Indywidualnym Poradnictwem edukacyjno-zawodowym ( na podstawie 

wykonanych badań), objęto 12 uczniów klas III gimnazjum: 

7 - uczniów Publicznego Gimnazjum im. Ks. J. Twardowskiego w Wołowie, 

4 – uczniów Publicznego Gimnazjum ZSP w Wołowie, 

1 – uczeń Publicznego Gimnazjum w Wińsku 

• Zajęciami warsztatowymi, nt. „Mój typ osobowości zawodowej” objęto 5 klas III 

gimnazjum w Wińsku ( 99 osób ). 

• Wygłoszono prelekcję dla rodziców klas III gimnazjum nt „Czynniki trafnego 

wyboru zawodu i szkoły.” ( ok. 100 osób) 

• -Odbyto 7 indywidualnych konsultacji z dyrektorami, pedagogami i psychologami 

szkolnymi nt warunków współpracy z poradnią odnośnie realizacji zadań z zakresu 

poradnictwa zawodowego (3 dyrektorów gimnazjum, 2 pedagogów i 2 psychologów). 

Razem z oferty Poradni Psychologiczno- Pedagogicznej w Wołowie w ramach 

Ogólnopolskiego Tygodnia Kariery wzięło udział 218 osób 

Ewa Stróżyk - psycholog Krystyna Adaśko – 

dyrektor PCE i PPP 

Dział –poradnictwo zawodowe

PPP w Wołowie 

DOLNOŚLĄSKA KONFERENCJA „JAK POMÓC DZIECKU KRZYWDZONEMU” 

Dnia 09.11.2009 r. o godz. 10.00 w I Liceum Ogólnokształcącym w Świdnicy odbyła się 

konferencja na temat: „Jak pomóc dziecku krzywdzonemu”. Konferencja została 

zorganizowana przez Dolnośląskiego Kuratora Oświaty z inicjatywy Ministra Edukacji 

Narodowej. 

Poruszana podczas konferencji tematyka skierowana była do pedagogów i psychologów 

szkolnych, a jej cel to zachęcanie do poszukiwania i wdrażania rozwiązań interdyscyplinarnych 

w pojawiających się problemach dzieci, młodzieży i rodzin, podniesienie jakości i efektywności 

świadczonej pomocy oraz upowszechnianie wiedzy z zakresu regulacji prawnych dotyczących 

wzajemnych zadań i uprawnień służb i instytucji w zakresie pomocy dziecku krzywdzonemu. 

O problemach związanych ze skutecznym udzielaniem pomocy dziecku krzywdzonemu 

mówiła Pani dr Teresa Serafin – radca Ministra Edukacji Narodowej i Pan Marek Michalak – 

Rzecznik Praw Dziecka oraz Pani Danuta Leśniewska – Dolnośląski Wicekurator Oświaty, która 

omówiła również zmiany planowane w ustawie o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie. Pani 

Krystyna Adaśko - dyrektor Powiatowego Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno- 

Pedagogicznej w Wołowie omówiła temat „Zaniedbania i zaniechania w pełnieniu opieki nad 

dzieckiem”. Gośćmi konferencji byli także: przedstawiciele samorządów terytorialnych, Sądu 

Rejonowego w Świdnicy, Komendy Wojewódzkiej Policji i Komend Powiatowych, przedstawiciele 

Powiatowych Centrów Pomocy Rodzinie i Ośrodków Pomocy Społecznej. Podczas konferencji zostały 

zaprezentowane dobre praktyki w zakresie przeciwdziałania przemocy wobec dziecka do których 

został zaproszony powiat wołowski i powiat świdnicki. Powiat wołowski reprezentowała Pani Iwona 

Koliczko - dogoterapeuta w PCE i PPP w Wołowie. W drugiej części konferencji jej uczestnicy wzięli 

udział w warsztatach. Z powiatu wołowskiego warsztaty na temat: Pomoc dziecku krzywdzonemu i 

jego rodzinie na podstawie ogólnopolskiego programu„ Szkoła dla rodziców i wychowawców” 

poprowadziły na zaproszenie K.O. we Wrocławiu: 

• Sybilla Chamuczyńska- psycholog oraz Katarzyna Borla – pedagog z Publicznego 

Gimnazjum nr 1 w Brzegu Dolnym 

• Krystyna Adaśko- pedagog, edukator programu Szkoła dla rodziców i wychowawców 

– dyrektor PCE i PPP w Wołowie. 

W końcowej części spotkania liderzy grup warsztatowych przedstawili wypracowane wnioski, a Pani 

Danuta Leśniewska – Dolnośląski Wicekurator Oświaty dokonała posumowania spotkania. Całość 

konferencji została uświetniona występami uczniów I Liceum Ogólnokształcącego 

w Świdnicy oraz dzieci i młodzieży reprezentujących Stowarzyszenie Dzieci Chorych „Serce” i Kapituły 

Orderu Uśmiechu.

Danuta Leśniewska – Dolnośląski Wicekurator Oświaty, Teresa Serafin – radca Ministra 

Edukacji Narodowej, Marek Michalak – Rzecznik Praw Dziecka 

„Zaniedbania i zaniechania w opiece nad dzieckiem”- wykład Krystyny Adaśko – dyrektora 

PCE i PPP

„Przemoc w rodzinie – przyczyny, rodzaje” - wykład Marka Michalaka – Rzecznika Praw 

Dziecka 

Krystyna Adaśko 

dyrektor Powiatowego Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej w 

Wołowie, 

ambasador ogólnopolskiej kampanii przeciw krzywdzeniu i zaniedbywaniu dzieci 

„Dzieciństwo bez przemocy” 

ZANIEDBANIA I ZANIECHANIA W PEŁNIENIU OPIEKI NAD DZIECKIEM 

„Bez szczęśliwego dzieciństwa całe życie jest kalekie”- Janusz Korczak 

Wychowanie młodego człowieka i ukształtowanie jego osobowości jest jednym z 

najtrudniejszych, a zarazem najważniejszych zadań, jakie stoją przed nami dorosłymi , bez 

względu na to, czy pełnimy rolę rodzica, nauczyciela, pedagoga, psychologa, policjanta, czy 

pełniąc inne funkcje, pracując z dziećmi na co dzień. 

Proces wychowawczy często przyrównywany jest do pracy ogrodnika pochylającego 

się z szacunkiem nad kwiatem, któremu pomaga w rozwoju. 

Prawem każdego człowieka, a przede wszystkim dziecka jest prawo do życia w 

środowisku wolnym od przemocy i wzrastanie w poczuciu miłości, godności i 

bezpieczeństwa. Analizując piramidę potrzeb według A. Maslowa - rozpoczynając od 

zaspokojenia potrzeb biologicznych, fizjologicznych - najważniejsze dla prawidłowego 

rozwoju dziecka są potrzeby emocjonalne, a wśród nich potrzeba miłości, akceptacji, 

bezpieczeństwa. Tylko dziecko, które czuję się kochane, bezpieczne, rośnie zdrowo, także 

emocjonalnie . 

„Potrzeby bezpieczeństwa dziecka muszą być zaspokojone. Nie można go pchać do przodu na 

siłę, ponieważ niezaspokojona potrzeba bezpieczeństwa pozostanie na zawsze ukryta i zawsze 

będzie domagać się zaspokojenia”- Abraham Maslow 

Wszyscy wiemy, w jakim stopniu skutki patologii rodzinnej i społecznej, które mogą 

być źródłem późniejszych złych doświadczeń, wpływają na dalsze życie krzywdzonych dzieci 

i ich bliskich. W tym miejscu przytoczyć można fabułę filmu „PRĘGI” na podstawie

powieści Wojciecha Kuczoka „GNÓJ”, który opowiada o losach chłopca wychowywanego 

przez samotnego ojca, opowiada o toksycznym rodzicielstwie i wpływie wychowawczych 

błędów na dalsze dorosłe życie młodzieńca. 

Krzywdzenie dzieci i jego rodzaje jest zjawiskiem, które w ostatnich latach budzi 

coraz większe zainteresowanie opinii społecznej, pomocowe działania profesjonalistów. 

Poniżej przytoczę kilka z nich: 

Zespół dziecka krzywdzonego to nazwa jednostki klinicznej występującej u małych 

dzieci, które doznały ciężkich form przemocy fizycznej, przy czym sprawcą krzywdzenia jest 

zwykle rodzic lub opiekun dziecka. Zespół ten jest częstą przyczyną trwałych uszkodzeń 

ciała, a nawet śmierci. Dzieci te wykazują zaburzenia emocjonalne, cechy zaniedbania 

intelektualnego, opóźnienie rozwoju fizycznego w wyniku niedożywienia, a nierzadko w 

następstwie licznych urazów czaszkowo-mózgowych. Kempe C.H., Silverman F.N., Steele 

B.F., Droegemuller W., Silver H.K. (1962), The Battered Child Syndrome, „Journal of the 

American Medical Association”, 181(17). 

Zaniedbywanie dzieci 

Zaniedbywanie to niezapewnianie odpowiednich warunków do rozwoju dziecka w sferze 

zdrowotnej, edukacyjnej i emocjonalnej, odpowiedniego odżywiania, schronienia i 

bezpieczeństwa, w ramach środków dostępnych rodzicom lub opiekunom, i w następstwie 

powodujące lub mogące powodować uszczerbek na zdrowiu dziecka lub zaburzenie rozwoju 

psychicznego, moralnego lub społecznego. Wyróżnia się: 

• zaniedbanie fizyczne (ekonomiczne, zdrowotne), 

• emocjonalne, 

• edukacyjne (intelektualne). 

(Według raportu z konsultacji nad zapobieganiem krzywdzeniu dzieci, Światowa Organizacja 

Zdrowia, Genewa 1999). 

Problem ten często jest niedostrzegany, gdyż z zaniedbywaniem możemy mieć do czynienia 

zarówno w przypadku rodziców, jak i osób, które mają w danym momencie pieczę nad 

dzieckiem (np. rodzina zastępcza, rodzina, której powierzono zajęcie się dzieckiem). W tym 

miejscu warto zatrzymać się nad sprawowaniem opieki nad dzieckiem, a czasami także nad 

jego formą zaniedbania w przypadku, gdy mamy do czynienia z rodziną migracyjną, często 

określaną neologizmem „euro-sieroctwo”. W pedagogice funkcjonuje pojęcie sieroctwa 

migracyjnego - oznacza przekazanie dziecka pod pieczę zastępczą, wobec niewydolności 

wychowawczej rodziny przebywającej na migracji.- Zeszyty metodyczne nr 8 „Szkoła wobec 

mobilności zawodowej rodziców i opiekunów”- CMPPP Warszawa 2008. Jest to zatem 

szczególny przypadek sieroctwa społecznego. Różnica pomiędzy rodziną migracyjną a 

rodziną monoparentalną ( w tym rozbitą i sierocą ) polega na tym, że rozłąka w przypadku 

dysfunkcyjnej rodziny ma charakter permanentny, jest efektem rozpadu rodziny, a kontakt z 

drugim rodzicem jest albo niemożliwy, albo uzależniony od orzeczenia sądu i emocjonalnej 

relacji pomiędzy rodzicami. W rodzinie monoparentalnej występuje efekt odrzucenia lub 

trauma utraty kogoś bliskiego. 

Innym rodzajem przemocy obecnej wśród młodego pokolenia, na który chciałabym zwrócić 

uwagę, jest cyberprzemocy, cyberbullying. 

Cyberprzemoc , cyberbullying - to zjawisko oczerniania, kompromitowania, wyszydzania, 

szantażowania dzieci i młodzieży przez rówieśników za pośrednictwem mediów 

elektronicznych. Co drugi młody człowiek (52%) miał do czynienia z przemocą werbalną w 

Internecie lub poprzez telefon komórkowy. 47% dzieci doświadczyło wulgarnego 

wyzywania; 21% - poniżania, ośmieszania i upokarzania; 16% straszenia i szantażowania. 

29% deklaruje, że ktoś w Sieci podawał się za nie wbrew ich woli. Ponad połowa (57%) osób 

w wieku 12-17 stała się przynajmniej raz obiektem zdjęć lub filmów wykonanych wbrew 

swojej woli. 14% dzieci zgłasza przypadki rozpowszechniania za pośrednictwem Internetu 

lub GSM kompromitujących je materiałów. 

(Gemius, Fundacja Dzieci Niczyje, 2007, dzieci 12-17 lat , N=891)

Rozmiar tego zjawiska skłania do podejmowania przez różne instytucje państwowe i 

pozarządowe coraz szerszych działań zapobiegawczych. Pierwszym ważnym krokiem 

profesjonalisty pracującego z dzieckiem zaniedbanym, zagrożonym przemocą jest diagnoza. 

Oto kilka przykładów narzędzi diagnostycznych możliwych do wykorzystania w 

bezpośredniej pracy z dzieckiem, w tym w pracy z dzieckiem krzywdzonym, zaniedbanym : 

• Mapa Świata 

• Drzewo przeżyć 

• Ekomapa 

Wyżej wymienione narzędzia diagnostyczne pozwalają w sposób bezpieczny przybliżyć się 

do dziecka i jego problemów, o których często boi się powiedzieć wprost osobie dorosłej. 

Coraz więcej powstaje inicjatyw, które mają na celu przeciwstawienie się przemocy, 

szczególnie wobec dzieci. W szkołach, placówkach edukacyjnych wdrażane są programy 

edukacyjne, profilaktyczne, które wpływają na zmniejszenie zjawiska przemocy, a tym 

samym na zwiększenie świadomego, odpowiedzialnego rodzicielstwa. 

Należy tu wymienić m.in. ogólnopolski program edukacyjno– wychowawczo– 

profilaktyczny „Szkoła dla rodziców i wychowawców”, od dziesięciu lat realizowany na 

terenie Polski, od pięciu lat prowadzony na terenie powiatu wołowskiego. 

Na zajęciach rodzice, nauczyciele, wychowawcy, pracownicy socjalni, policjanci, katecheci 

uczą się dialogu z dzieckiem. Brak dialogu- doprowadza do tego, że dzieci zamykają się w 

swoim świecie, sięgają po narkotyki, alkohol, uciekają do negatywnej grupy rówieśniczej, co 

potwierdzają badania Streita przeprowadzone w populacji osób używających różnych 

środków odurzających, ukazując zależności między percypowanymi postawami 

rodzicielskimi, a używaniem przez dzieci środków odurzających -„Szkoła dla rodziców i 

wychowawców”- J. Sakowska .CMPPP Warszawa1999r. 

Cóż się dzieje z dzieckiem, można sobie tylko wyobrazić, gdy do tego dochodzi w rodzinie 

jeszcze przemoc fizyczna, psychiczna, emocjonalna, czy seksualna… 

Pracując z dzieckiem i jego rodziną, należy podkreślać znaczenie dialogu w 

wychowaniu dziecka. Dialog to chęć zrozumienia drugiego człowieka, to równość i szacunek. 

Dlatego WYCHOWYWAĆ TO KOCHAĆ I WYMAGAĆ! To jest hasło przewodnie 

Szkoły dla rodziców, którą polecamy wszystkim rodzicom, nauczycielom, wychowawcom 

prowadząc zajęcia, służące świadomemu i odpowiedzialnemu rodzicielstwu, a jednocześnie 

stanowiące profilaktykę przeciwdziałania przemocy w rodzinie. 

W tym miejscu pragnę wszystkim Państwu, zaproszonym gościom, jak również 

organizatorom dzisiejszej konferencji, życzyć, by czas poświęcony na wymianę doświadczeń 

przyczynił się do odmiany życia dzieci, które nie mają szansy na dojrzewanie w sprzyjającym 

otoczeniu i w warunkach właściwej opieki i zadedykować wszystkim Państwu motto 

ogólnopolskiej kampanii „Dzieciństwo bez przemocy”, w zakresie przeciwdziałanie 

przemocy wobec najmłodszych: 

„ Szanuj mnie, żebym szanowała innych 

Wybaczaj, żebym umiała wybaczać 

Słuchaj, żebym umiała słuchać 

Nie bij, żebym nie biła 

Nie poniżaj, żebym nie poniżała 

Rozmawiaj ze mną, żebym umiała rozmawiać 

Nie wyśmiewaj, Nie obrażaj, Nie lekceważ 

Kochaj mnie, żebym umiała kochać 

UCZĘ SIĘ ŻYCIA OD CIEBIE!”

PROFESOR LEON KIERES W PRZEDEDNIU ŚWIĘTA NIEPODLEGŁOŚCI NA 

SPOTKANIACH 

Z MŁODZIEŻĄ POWIATU WOŁOWSKIEGO 

Święto Niepodległości to znakomita okazja do rozważań nad przemianami społecznymi i 

politycznymi współczesnej Polski. Spotkania, których gośćmi specjalnymi byli Prof. Leon 

Kieres oraz poseł Aleksander Marek Skorupa, a które odbyły się w naszym powiecie w 

przeddzień Święta, przybliżyły młodzieży szkół ponadgimnazjalnych przede wszystkim 

złożony temat samorządności i zmian związanych z decentralizacją państwa. 

Profesor Leon Kieres – długoletni samorządowiec, senator, a także prezes Instytutu Pamięci

Narodowej – oraz poseł Aleksander Marek Skorupa gościli na zaproszenie Powiatowego 

Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej w Wołowie uczestniczyli w 

spotkaniach z młodzieżą w Zespole Szkół Zawodowych w Brzegu Dolnym i w Liceum 

Ogólnokształcącym w Wołowie. 

Po wykładzie na temat: „Samorząd terytorialny a modernizacja państwa polskiego po 

1990r.” był czas na bezpośrednią rozmowę z zaproszonym gościem. Pytania z zakresu 

działalności profesora w Instytucie Pamięci Narodowej były dociekliwe i konkretne. 

Młodzież pytała także o politykę naszego państwa wobec Rosji, o wojnę w Afganistanie i 

Iraku. Następnie została przedstawiona prezentacja multimedialna: „Polska dziś, widziana 

oczami młodzieży”. Panel dyskusyjny cieszył się sporym zainteresowaniem naszych uczniów, 

dlatego też zdecydowano się na dodatkową rundę pytań dotyczących m.in. lustracji 

polityków, działalności Sejmu RP, jak i problemów związanych z samorządnością lokalną czy 

też decentralizacją państwa. 

Spotkanie było planowane na jedną godzinę lekcyjną, ale wobec ożywionej dyskusji 

trwało dwa razy dłużej. Dyskusja z osobą o tak wysokiej kulturze politycznej, niewątpliwie 

okazała się cennym doświadczeniem nie tylko na płaszczyźnie historycznej, ale także 

pokazała, że można poruszać kontrowersyjne sprawy publiczne, nie urażając nikogo. 

Biorąc pod uwagę wymiar edukacyjny należy uznać, że taka formuła przypominania o 

ważnych dla Polaków datach jest bardzo cenna. 

Dariusz Chmura 

Doradca metodyczny 

historii i WOS 

WSPÓŁPRACA MIEDZYNARODOWA W POWIATOWYM CENTRUM 

EDUKACJI 

I POMOCY PSYCHOLOGICZNO- PEDAGOGICZNEJ W WOŁOWIE 

W dniach od 12-15.11.2009r. w Powiatowym Centrum Edukacji i Pomocy 

Psychologiczno- Pedagogicznej w Wołowie odbyła się wizyta 7- osobowej grupy z 

partnerskiego Powiatu Harburg. Pracownicy merytoryczni- psycholodzy i pedagodzy z 

Poradni Wychowawczej z Bucholz i z Winsen odwiedzili placówki wchodzące w skład PCE i 

PPP oraz poznali specyfikę pracy dwóch poradni psychologiczno- pedagogicznych, PODN 

oraz Biblioteki Pedagogicznej. Goście poznali nowe metody pracy w obszarze pomocy 

psychologiczno-pedagogicznej zaprezentowane przez pracowników poradni psychologiczno- 

pedagogicznych w Brzegu Dolnym i w Wołowie tj. dogoterapię oraz EEG Biofeedback. 

Obydwie metody wzbudziły żywe zainteresowanie niemieckich gości oraz chęć wdrożenia w 

swojej pracy merytorycznej. Uczestnicy międzynarodowej rewizyty zostali przyjęci przez 

władze samorządowe Powiatu Wołowskiego oraz Burmistrza Brzegu Dolnego oraz 

Stowarzyszenie Miast Partnerskich Brzegu Dolnego. Goście niemieccy podczas realizacji 

programu zwiedzili również Klasztor w Lubiążu oraz zabytki Wrocławia. Wizyta zakończyła 

się wypracowaniem praktycznych obszarów do współpracy i wymiany doświadczeń 

pomiędzy polsko- niemieckimi placówkami niosącymi pomoc psychologiczno- pedagogiczną. 

Niemieccy goście w podsumowaniu wizyty podkreślili praktyczny wymiar programu, 

zaangażowanie władz samorządowych oraz pracowników Powiatowego Centrum Edukacji i 

Pomocy Psychologiczno- Pedagogicznej w Wołowie.

Spotkanie gości z Partnerskiego Harburga z gospodarzami wizyty w powiecie wołowskim. 

Pobyt gości niemieckich był możliwy dzięki wsparciu finansowemu władz powiatu 

wołowskiego, Burmistrza Brzegu Dolnego i Stowarzyszeniu Miast Partnerskich i 

Europejskich Kontaktów Brzegu Dolnego oraz zaangażowaniu pracowników PCE i PPP, za 

które składamy wyrazy szacunku i podziękowania w imieniu uczestników partnerskiej 

wizyty. 

EUROPEJSKI TYDZIEŃ ŚWIADOMOŚCI DYSLEKSJI 

W dniach 19-23 października na terenie powiatu wołowskiego w Poradniach Psychologiczno 

–Pedagogicznych w Brzegu Dolnym i w Wołowie po raz pierwszy zorganizowano 

przedsięwzięcie – „Europejski Tydzień Świadomości Dysleksji”. Propozycje zawarte w 

programie były skierowane do nauczycieli , rodziców i uczniów , a głównym celem 

wspomnianego działania- podniesienie świadomości dotyczącej specyficznych trudności w 

czytaniu i pisaniu . 

Opracowano szczegółowy harmonogram realizacji programu, o którym lokalna społeczność 

została poinformowana poprzez wszystkie możliwe kanały informacyjne, to jest : 

1. Konferencja Inaugurująca rok szkolny 2009/2010 – uczestnikom konferencji 

wręczono programy ETŚD . 

2. Powiatowa Konferencja Inaugurująca Ogólnopolski Tydzień Kariery Zawodowej - 

uczestnikom konferencji wręczono programy ETŚD . 

3. Informacje i programy ETŚD zostały zamieszczone na stronie internetowej 

PCE i PPP , w lokalnych mediach( prasa i TV ). 

4. Na tydzień przed rozpoczęciem kampanii placówki zostały oplakatowane folderami 

dotyczącymi oferty ETŚD . 

5. Indywidualne kontakty telefoniczne z dyrektorami i pedagogami szkół losowo 

wybranych do przeprowadzenia zaplanowanej kampanii.

W Poradni Psychologiczno –Pedagogicznej w Brzegu Dolnym oferta obejmowała: 

propozycje skierowane do nauczycieli i rodziców: 

1. Indywidualne konsultacje dla rodziców dzieci z klas 0-III prowadzone przez 

pedagoga , 

2. Konsultacje psychologiczne dla nauczycieli i rodziców dzieci we wszystkich grupach 

wiekowych, 

3. Spotkanie dla rodziców – prezentacja pomocy dydaktycznych do pracy terapeutycznej 

z dzieckiem ze specyficznymi trudnościami w nauce czytania i pisania, 

4. Prezentacja multimedialna – system profilaktyki i pomocy psychologiczno – 

pedagogicznej uczniom z dysleksją, 

5. Spotkanie dla rodziców i nauczycieli pt. „Uczeń z dysleksją”, 

6. Prezentacja filmu dla zainteresowanych osób pt.”Dysleksja,” 

7. Spotkanie dla rodziców i nauczycieli - „wykorzystanie dogoterapii do pracy 

terapeutycznej z dziećmi mającymi specyficzne trudności w nauce czytania i pisania. 

Propozycja skierowana do dzieci i młodzieży zawierała się w możliwości wykonania 

kompleksowego badania profilaktycznego z wykorzystaniem Platformy do Badań Zmysłów. 

W opracowanie i realizację programu zaangażowały się : 

Iwona Grabowiecka – pedagog 

Małgorzata Klemens – pedagog 

Dagmara Danielczyk-Słomian - psycholog 

Dorota Kasycz - Bejnar – logopeda 

W Poradni Psychologiczno – Pedagogicznej w Wołowie oferta obejmowała: 

Propozycje skierowane do nauczycieli: 

1. Udostępnienie arkusza diagnostycznego niezbędnego do oceny skali ryzyka dysleksji, 

2. Analizę trudności szkolnych dziecka , które nie były wcześniej konsultowane w 

placówce pod kątem ryzyka dysleksji , 

3. Propozycje ćwiczeń metod i technik wspomagających terapię dzieci z trudnościami w 

czytaniu i pisaniu, 

4. Prezentacja przepisów prawnych dotyczących dostosowania wymagań na 

sprawdzianie , egzaminie. 

Propozycje skierowane do rodziców: 

1. Prelekcja dotycząca wczesnego rozpoznawania problemów związanych z nauką 

czytania i pisania , sposobów indywidualnej pracy z dzieckiem w domu , 

2. Konsultacje i poradnictwo dotyczące trudności szkolnych w zakresie czytania 

i pisania. 

Propozycje skierowane do dzieci i młodzieży to bezpośrednia praca z uczniem w zakresie: 

1. Warsztatów rozwijających świadomość ortograficzną, 

2. Warsztatów dla dzieci z zaburzeniami funkcji percepcyjno – motorycznych, 

3. Warsztatów doskonalących sprawność poprawnego pisania w zakresie ortografii 

poprzez przedstawienie niezbędnej wiedzy z zakresu ortografii(zasady i reguły 

pisowni języka polskiego). 

W opracowanie i realizację programu zaangażowały się: 

Małgorzata Wcisło – pedagog

Małgorzata Tokarczyk – pedagog 

Duże zainteresowanie proponowanymi formami pracy zachęca do ponownego realizowania 

tego zadania w przyszłym roku szkolnym. 

Urszula Bajewicz 

kierownik Biblioteki Pedagogicznej w Wołowie 

WARSZTATY BIBLIOTERAPEUTYCZNE 

Biblioteka Pedagogiczna w Wołowie zorganizowała warsztaty dla nauczycieli 

bibliotekarzy oraz innych zainteresowanych nauczycieli pt. „Zastosowanie biblioterapii w 

pracy z uczniami z trudnościami edukacyjnymi”. Warsztaty prowadziła prezes Polskiego 

Towarzystwa Biblioterapeutycznego Pani Genowefa Surniak. Zajęcia odbywały się w PCE i 

PPP w Wołowie w cyklu 3 spotkań ( październik, listopad ) , trwały łącznie 20 godzin. 

Na warsztatach dowiedzieliśmy się m.in. czym jest biblioterapia, poznaliśmy 

warsztat biblioterapeuty, poznaliśmy co to jest bajka terapeutyczna, z jakimi problemami 

spotka się biblioterapeuta , jak wygląda scenariusz zajęć biblioterapeutycznych. Wszystko to 

poparte szeregiem ćwiczeń praktycznych, często grupowych, które możemy zastosować w 

swojej pracy z dziećmi. Uwieńczeniem kursu było opracowanie własnego scenariusza zajęć 

biblioterapeutycznych na określony temat – do którego należało dobrać odpowiedni fragment 

z literatury pięknej. 

Warsztaty cieszyły się dużym uznaniem, co potwierdziła ankieta ewaluacyjna. 

Wysoko oceniono przygotowanie i wiedzę osoby prowadzącej.

Izabela Michońska 

nauczyciel przedmiotów zawodowych 

doradca metodyczny z zakresu przedmiotów zawodowych w PCE i PPP w Wołowie 

ZDOLNI ŚLĄZACY W NASZYM POWIECIE 

Zakończył się etap eliminacji szkolnych do konkursu zDolny Ślązaczek oraz Zdolny 

Ślązak Gimnazjalista. Z naszego powiatu do dalszego etapu konkursu Zdolny Ślązak 

Gimnazjalista zakwalifikowało się łącznie 36 uczniów, w tym 9 uczniów w dwóch blokach 

przedmiotowych. Największą grupę zakwalifikowanych uczniów stanowią uczniowie 

gimnazjum Niepublicznego Gimnazjum Zespołu Szkół Społecznych z Wołowa – 16 uczniów, 

w tym 2 uczniów w dwóch blokach przedmiotowych. Z Publicznego Gimnazjum nr 1 w 

Brzegu Dolnym do kolejnego etapu konkursu dostało się 9 uczniów, w tym 2 uczniów w 

dwóch blokach przedmiotowych. Z Publicznego Gimnazjum w Wołowie do potyczek w 

etapie powiatowym stanie 3 uczniów – w tym 2 uczniów w dwóch blokach przedmiotowych. 

Zespół Szkół Publicznych Gimnazjum nr 2 w Wołowie reprezentować będzie 6 uczniów, w 

tym 2 w dwóch blokach przedmiotowych, natomiast z Publicznego Gimnazjum w Wińsku do

eliminacji powiatowych przystąpi dwóch uczniów – w tym jedna uczennica w bloku 

przyrodniczym i humanistycznym. 

Największą grupę zakwalifikowanych uczniów w bloku matematyczno – fizycznym 

stanowią uczniowie Zespołu Szkół Społecznych – 41,6%, w bloku przyrodniczym – 

uczniowie Publicznego Gimnazjum nr 1 w Brzegu Dolnym - 38,9%, a w bloku 

humanistycznym uczniowie Zespołu Szkół Społecznych – 66,67%. 

Uczniowie szkół podstawowych w ramach konkursu zDolny Ślązaczek przystąpili do 

bloku interdyscyplinarnego. 

Eliminacje powiatowe odbywały się od 18 do 25 listopada 2009r. w Powiatowym 

Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno-Pedagogicznej w Wołowie. Wszystkim 

uczniom i ich opiekunom gratulujemy. Kto będzie reprezentował nasz powiat w etapie 

finałowym i kogo zobaczymy na Gali Laureatów – okaże się wkrótce. Trzymajmy kciuki! 

Wykaz uczniów zakwalifikowanych do etapu powiatowego 

konkursu zDolny Ślązaczek w roku 2009/2010 

1.Brulińska Natalia klasa 6 Szkoła Podstawowa Nr 1 Brzeg Dolny 

2.Chabecki Adam klasa 6 Niepubliczna Szkoła Podstawowa Wołów 

3.Czarnecki Paweł klasa 6 Zespół Szkół Publicznych Szkoła Podstawowa 1 Wołów 

4.Hojka Klaudia klasa 6 Zespół Szkół Publicznych Lubiąż 

5.Jastrzębski Konrad klasa 6 Szkoła Podstawowa 2 Wołów 

6.Kościewicz Patrycja klasa 6 Szkoła Podstawowa 2 Wołów 

7.Kruk Mateusz klasa 5 Szkoła Podstawowa Nr 5 Brzeg Dolny 

8.Książczyk Sebastian klasa 6 Szkoła Podstawowa Głębowice 

9.Leszczuk Daria klasa 6 Szkoła Podstawowa w Pogalewie Wielkim 

10Małek Dominika klasa 6 Szkoła Podstawowa Nr 2 Wołów 

11Mućka Marcelina klasa 6 Szkoła Podstawowa Nr 2 Wołów 

12Pazos Kempka Jacqueline klasa 6 Szkoła Podstawowa Nr 2 Wołów 

13Polańska Bernadetta klasa 6 Zespół Szkół Publicznych Lubiąż 

14Szcześniak Mateusz klasa 6 Szkoła Podstawowa Nr 5 Brzeg Dolny 

15Wilczek Eryk klasa 4 Szkoła Podstawowa w Rudawie 

16Żak Karol klasa 6 Szkoła Podstawowa Nr 6 Brzeg Dolny 

Blok matematyczno-fizyczny 

Wykaz uczniów zakwalifikowanych do etapu powiatowego 

konkursu zDolny Ślązak Gimnazjalista w roku 2009/2010 

1 Biruk Wiktor Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

2 Chrzanowska Kinga Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

3 Dziedzic Małgorzata Publiczne Gimnazjum 1 Brzeg Dolny klasa 3 

4 Fojt Dagmara Publiczne Gimnazjum Wińsko klasa 3 

5 Grobelny Kacper Zespół Szkół Publicznych Gimnazjum Publiczne 2 Wołów klasa 3 

6 Markowska Karolina Zespół Szkół Publicznych Gimnazjum Publiczne 2 Wołów klasa 3 

7 Michoński Adrian Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 2 

8 Mydłowski Jędrzej Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

9 Niedźwiecki Hubert Zespół Szkół Publicznych Gimnazjum Publiczne 2 Wołów klasa 3 

10 Panas Bartłomiej Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 2 

11 Szubert Michał Publiczne Gimnazjum 1 Brzeg Dolny klasa 3 

12 Wojsławski Krzysztof Publiczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

Blok przyrodniczy

1 Białkowski Bartosz Publiczne Gimnazjum 1 Brzeg Dolny klasa 3 

2 Białoząb Paulina Publiczne Gimnazjum Wińsko klasa 3 

3 Dziwińska Marta Publiczne Gimnazjum 1 Brzeg Dolny klasa 3 

4 Gilewicz Mariusz Publiczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

5 Grobelny Kacper Zespół Szkół Publicznych Gimnazjum Publiczne 2 Wołów klasa 3 

6 Lebiedowska Weronika Publiczne Gimnazjum 1 Brzeg Dolny klasa 3 

7 Lenkiewicz Dagmara Publiczne Gimnazjum 1 Brzeg Dolny klasa 3 

8 Maziarz Aleksandra Publiczne Gimnazjum 1 Brzeg Dolny klasa 3 

9 Niedźwiecki Hubert Zespół Szkół Publicznych Gimnazjum Publiczne 2 Wołów 

10 Olbert Martyna Publiczne Gimnazjum 1 Brzeg Dolny klasa 3 

11 Piętoń Alex Zespół Szkół Publicznych Gimnazjum Publiczne 2 Wołów klasa 3 

12 Przystupski Dawid Zespół Szkół Publicznych Gimnazjum Publiczne 2 Wołów klasa 2 

13 Szubert Michał Publiczne Gimnazjum 1 Brzeg Dolny klasa 3 

14 Tokarczyk Filip Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

15 Urban Jakub Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

16 Wiszniowski Tomasz Zespół Szkół Publicznych Gimnazjum Publiczne 2 Wołów klasa 3 

17 Wojsławski Krzysztof Publiczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

18 Wolski Łukasz Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

Blok humanistyczny 

1 Białkowski Bartosz Publiczne Gimnazjum 1 Brzeg Dolny klasa 3 

2 Białoząb Paulina Publiczne Gimnazjum Wińsko klasa 3 

3 Chrzanowska Kinga Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

4 Chrzanowska Adrianna Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

5 Gilewicz Mariusz Publiczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

6 Giza Kamil Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 2 

7 Gulczyńska Agnieszka Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

8 Kornaj Jan Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

9 Kucharska Małgorzata Publiczne Gimnazjum 1 Brzeg Dolny klasa 3 

10 Kulik Emilia Publiczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

11 Mamos Maksymilian Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

12 Noordenbos Aleksander Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

13 Tokarczyk Filip Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 3 

14 Wcisło Martyna Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 2 

15 Zdeb Grzegorz Niepubliczne Gimnazjum Wołów klasa 2 

FORUM LOGOPEDÓW, PSYCHOLOGÓW, PEDAGOGÓW 

W PORADNI PSYCHOLOGICZNO – PEDAGOGICZNEJ W WOŁOWIE 

Forum Logopedów, Psychologów 

Logopeda, Psycholog - współpraca?” to temat pierwszego w tym roku szkolnym 

spotkania logopedów i psychologów z powiatu wołowskiego. Forum, które odbyło się 24 

listopada, zostało zorganizowane przez Magdalenę Zielińską-logopedę oraz Annę Derejczyk- 

psycholog z Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Wołowie. 

W spotkaniu wzięli udział logopedzi oraz psychologowie ze szkół i placówek oświatowych 

powiatu. 

Celem Forum było: zintegrowanie środowiska kadry pedagogicznej w różnych 

placówkach, nawiązanie ścisłej współpracy: poradnia-przedszkole-szkoła, wzajemne 

wsparcie, które może pomóc w codziennej pracy, wymiana doświadczeń oraz informacji o 

szkoleniach. 

Została stworzona lista z adresami e-mailowymi oraz numerami telefonów, aby każda 

uczestniczka mogła mieć ze sobą bezpośredni kontakt. 

Organizatorki zobowiązały się do założenia wspólnej poczty internetowej, na którą będą 

przesyłane najważniejsze informacje.

Zgromadzeni wypełnili również ankietę dotyczącą preferowanej formy spotkań oraz 

sugerowanej tematyki kolejnych for. 

Najważniejszym jednak osiągnięciem spotkania była wymiana doświadczeń i 

deklaracje chęci oraz potrzeby udziału w następnych forach. Okazuje się, że logopedzi i 

psychologowie dostrzegają wiele zbieżnych problemów, a wspólne poszukiwania mogą 

znacznie usprawnić ich rozwiązanie. Dotychczas brak było przestrzeni, w której wykonujący 

te zawody mieliby możliwość wspólnego rozpoznania istoty problemów i wymiany wiedzy w 

zespole logopeda-psycholog, by jeszcze efektywniej pomóc pacjentom. 

Uczestnicy zostali już wstępnie zaproszeni na kolejne forum, które odbędzie się w 

lutym 2010 roku. Jego tematem wiodącym będzie „Dogoterapia jako terapia kontaktowa z 

udziałem psa Bartona”. 

Magdalena Zielińska - logopeda 

Anna Derejczyk - psycholog 

Forum Pedagogów 

W dniu 30.11.2009 w Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Wołowie odbyło się 

III Forum Pedagogów. Tematami przewodnimi forum były: programy profilaktyczne 

realizowane przez pełnomocnika Gminnej Komisji Rozwiązywania Problemów 

Alkoholowych w Gminie Wołów oraz dostosowanie wymagań edukacyjnych dla dzieci o 

specjalnych potrzebach edukacyjnych. Pozostałe wystąpienia miały charakter sprawozdawczy 

i dotyczyły realizacji Tygodnia Kariery Zawodowej oraz Europejskiego Tygodnia 

Świadomości Dysleksji. 

Niestety , z przyczyn obiektywnych , pełnomocnik GKRPA w Wołowie nie przybył. 

Zaproszona na spotkanie Pani Ewelina Ambroziak - nauczycielka matematyki ze 

Szkoły Podstawowej w Starym Wołowie, uczestnik programu „Szkoła dla wszystkich” 

zreferowała problem dostosowania wymagań edukacyjnych do możliwości i potrzeb 

edukacyjnych dzieci o specjalnych potrzebach edukacyjnych, które realizują program 

nauczania w szkole masowej. Osobiste doświadczenia Pani Eweliny, długoletni staż pracy w 

różnych placówkach oraz praca z dziećmi o specjalnych potrzebach na terenie szkoły 

,wzbudziły wśród uczestników Forum żywe zainteresowanie oraz dyskusję. Pokaz prac 

dziecka oraz prezentacja programów nauczania uwiarygodniły i uatrakcyjniły wykład. 

Jako organizator spotkania pragnę podziękować wszystkim uczestnikom Forum za 

twórczą atmosferę spotkania i konstruktywną dyskusję. Jednocześnie zapraszam na kolejne 

Forum Pedagogów które odbędzie się w marcu 2010 r. 

Małgorzata Wcisło 

Lider Forum 

Pedagogów 

„NAUCZANIE JĘZYKA FRANCUSKIEGO W POLSKIM SYSTEMIE 

EDUKACYJNYM” 

W dniu 1 grudnia 2009 r. o godz. 12.00 w Sali Sesyjnej Starostwa Powiatowego w 

Wołowie odbyło się spotkanie z przedstawicielem Ambasady Francji w Polsce – Panem 

Michel Imbert - Attache do spraw współpracy językowej Ambasady Francji, Panią Renatą 

Kalińską- Delipacy- Prezes Stowarzyszenia Nauczycieli Języka Francuskiego PROF – 

EUROPE oraz wizytatorem Kuratorium Oświaty we Wrocławiu Panem Janem Kamińskim. 

Tematem wiodącym spotkania było NAUCZANIE JĘZYKA FRANCUSKIEGO W 

POLSKIM SYSTEMIE EDUKACYJNYM. 

Program spotkania : 

• Kuratorium Oświaty we wspieraniu placówek oświatowych w nauczaniu języków 

obcych w polskim systemie edukacyjnym- Jan Kamiński – wizytator Kuratorium 

Oświaty we Wrocławiu. 

• Szkolenia nauczycieli w zakresie języków obcych w tym języka francuskiego -

- Michel Imbert- Attache Ambasady Francji w Polsce . 

• Stowarzyszenie Nauczycieli Języka Francuskiego PROF – EUROPE i jego rola 

w edukacji- Renata Kalińska- Delipacy - Prezes Stowarzyszenia. 

• „Francuski językiem pracy”- Michel Imbert- Attache Ambasady Francji w Polsce. 

• Realizacja zadań Powiatowego Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno - 

Pedagogicznej w Wołowie we wspieraniu nauczycieli w zakresie nauczania języków 

obcych w powiecie wołowskim – Krystyna Adaśko - dyrektor PCE i PPP w Wołowie 

- Agnieszka Konieczna - doradca metodyczny języków obcych – PODN w Wołowie.

W spotkaniu uczestniczyło 20 osób: starosta wołowski -Pan Maciej Nejman, 

kierownik wydziału edukacji spraw społecznych i sportu –pan Janusz Dziarski, sekretarz 

powiatu wołowskiego- Pan Tomasz Lechki, kierownik wydziału rozwoju i promocji –Pani 

Justyna Tracichleb, przedstawiciel Gminy Wołów- Pani Pluta, przewodniczący powiatowej 

komisji edukacji- Pan Józef Szumilas, dyrektorzy szkół w których nauczany jest język 

francuski w placówkach gminnych i powiatowych, nauczyciele języka francuskiego oraz 

zainteresowani nauczycieli promocją tego języka w swoich placówkach. 

Pan Attache –Michel Imbert przedstawił możliwości promocji języka francuskiego 

oraz wyposażył uczestników spotkania w materiały promocyjne. Pani Renata Kalińska- 

Delipacy przybliżyła rolę Stowarzyszenia Nauczycieli Języka Francuskiego PROF – Europe 

oraz jako doradca metodyczny języka francuskiego we Wrocławskim Centrum Doskonalenia 

Nauczycieli omówiła najnowsze metody nauczania języka francuskiego, czego efektem 

będzie spotkanie merytoryczne nauczycieli j. francuskiego z wykorzystaniem najnowszych 

metod i form pracy na lekcjach językowych, które odbędzie się w PODN w Wołowie. 

Dyrektor Krystyna Adaśko wspólnie z Agnieszką Konieczną –doradcą metodycznym 

języków obcych w PODN w Wołowie, przybliżyły realizację zadań PCE i PPP w zakresie 

wspierania nauczycieli języków obcych powiatu wołowskiego. Spotkanie zakończyła 

merytoryczna rozmowa z praktycznymi zamierzeniami promocji języka francuskiego w 

naszym powiecie. 

DORADCY METODYCZNI 

Dyżury doradców 

1. Joanna Lebiedowska - Nowak - z zakresu języka polskiego 

poniedziałek godz. 13 00 - 17 00 

2. Beata Gryga - z zakresu matematyki i informatyki 

środa godz. 12 00 - 16 00 

3. Dagmara Głuszczyńska z zakresu wychowania przedszkolnego i kształcenia 

zintegrowanego 

środa godz. 12 00 -16 00 

4. Agnieszka Konieczna - z zakresu języków obcych 

czwartek godz. 12 30 - 14 30 

5. Izabela Michońska - z zakresu przedmiotów zawodowych 

czwartek godz. 11 40 - 15 00

6. Dariusz Chmura - z zakresu historii i wiedzy o społeczeństwie 

poniedziałek godz. 15 00 - 17 00 

7. Krzysztof Lebiedowski - z zakresu organizacji i zarządzania oświatą 

środa 14 30 – 15 30 

piątek 12 00 - 14 00 

SPRAWOZDANIE Z DZIAŁALNOŚCI SZKOLENIOWEJ. 

Powiatowe Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno – Pedagogicznej w Wołowie 

zorganizowało w okresie od września 2009r. do grudnia 2009 r. 

następujące szkolenia i rady pedagogiczne szkoleniowe: 

Szkolenia: 

1. „Inwentaryzacja w jednostkach samorządu terytorialnego i jednostkach budżetowych 

będących w jurysdykcji samorządu w praktyce” 

Termin szkolenia: 04.09.2009r. 

Osoba prowadząca: Sylwia Stonoga – doświadczony wykładowca w dziedzinie rachunkowości i 

finansów. Specjalista z zakresu rachunkowości budżetowej. Wieloletni pracownik księgowości. 

Miejsce szkolenia : Powiatowe Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno - Pedagogicznej 

w Wołowie , ul. T. Kościuszki 27 

2. „Spotkanie z przedstawicielem Gdańskiego Wydawnictwa Oświatowego” 

Termin szkolenia : 17.09.2009r. 

Osoba prowadząca : Justyna Rejter 

Miejsce szkolenia : Powiatowe Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno - 

Pedagogicznej 


3. „Pierwsza pomoc przedmedyczna” 

Termin szkolenia: 28.09.2009 r. 

Osoba prowadząca: Lek. med. Piotr Rafał Babiak – lekarz, chirurg, konsultant, lekarz 

rodzinny, doświadczony szkoleniowiec z zakresu pierwszej pomocy przedmedycznej. 



4. „Spotkanie z Przedstawicielem Wydawnictwa OPERON” 

Termin szkolenia : 28.09.2009r.

Osoba prowadząca : Joanna Zielonka 

Miejsce szkolenia : Powiatowe Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno - 

Pedagogicznej 


5. „Pobudzanie u uczniów inteligencji wielorakich w nauce języka obcego” 


Osoba prowadząca: mgr Małgorzata Oberg - nauczyciel języka angielskiego 



6. Nowy nadzór pedagogiczny dyrektora szkoły 

Termin szkolenia: 2.10.2009 r. oraz 3.10.2009 r. 

Osoba prowadząca: mgr Maria Węglowska – Wojt – nauczyciel– konsultant Dolnośląskiego Centrum 

Doskonalenia Nauczycieli i Informacji Pedagogicznej we Wrocławiu, znany i ceniony szkoleniowiec z 

zakresu organizacji i zarządzania oświatą. 



7. Nowy nadzór pedagogiczny dyrektora szkoły 


Osoba prowadząca: mgr Maria Węglowska – Wojt – nauczyciel– konsultant Dolnośląskiego Centrum 

Doskonalenia Nauczycieli i Informacji Pedagogicznej we Wrocławiu, znany i ceniony szkoleniowiec z 

zakresu organizacji i zarządzania oświatą 

8. „ Zastosowanie biblioterapii w pracy z uczniami z trudnościami edukacyjnymi” 


12.10.2009r. 

16.11.2009 r. 

Osoba prowadząca: Genowefa Surniak - Prezes Polskiego Towarzystwa 

Biblioterapeutycznego 



9. „Sekty jako wyzwanie dla wolności człowieka” 

Termin szkolenia: 23. 10.2009r. 

Osoba prowadząca: Agnieszka Lisiecka - Autorka i realizatorka projektu jest magistrem pedagogiki. 

Od 1999 roku pracuje w Dominikańskim Ośrodku Informacji o Nowych Ruchach Religijnych i Sektach 

we Wrocławiu. Zajmuje się poradnictwem rodzinnym i profilaktyką. Ma otwarty przewód doktorski 

na Uniwersytecie Wrocławskim. Pracuje w Zakładzie Poradoznawstwa, w Instytucie Pedagogiki 

Uniwersytetu Wrocławskiego. 



10. „Prawo oświatowe a praktyka szkolna w kontekście ostatnich zmian przepisów 

prawnych” 

Osoba prowadząca : mgr Jan Lewandowski – konsultant DODN i IP filia Legnica 




11. „Wykorzystanie tablicy interaktywnej na zajęciach języka obcego” 

Osoba prowadząca : mgr Lidia Lewandowska 


Miejsce szkolenia : Zespół Szkół Zawodowych w Brzegu Dolnym

12. Komunikacja to podstawa! 

Termin spotkania : 25.11.2009r. 

Osoba prowadząca: Małgorzata Szypska - konsultantka Gdańskiego Wydawnictwa 

Oświatowego. 



13. „Zadania nauczyciela języków obcych wynikające z Nowej Podstawy 

Programowej” 

Termin warsztatów: 26 listopada 2009 r. 

Osoba prowadząca : Agnieszka Konieczna – doradca metodyczny z zakresu języków obcych 



14. Szkolenie okresowe w zakresie BHP 

Termin szkolenia: 02.12. 2009r. 

Osoba prowadząca : Mariusz Fink z Firmy „ Bezpieczna Praca” Szkolenia, Doradztwo z Legnicy 



15. „Awans zawodowy na stopień nauczyciela kontraktowego i mianowanego w 

świetle najnowszych przepisów” 

Osoba prowadząca : mgr Jan Lewandowski – konsultant DODN i IP filia Legnica 




16. „Diagnoza gotowości szkolnej’ 

Osoba prowadząca : Katarzyna Markiewicz - psycholog z 16 letnim stażem w pracy 

trenerskiej. Absolwentka Akademii Teologii Katolickiej, wydziału filozofii. Ukończyła 

Studium Podyplomowe Pomocy Psychologicznej i Socjoterapii. Posiada certyfikat Terapeuty 

Integracji Sensorycznej. W pracy zawodowej na co dzień zajmuje się terapią indywidualną i 

grupową dzieci z zaburzeniami rozwoju, diagnozą gotowości szkolnej oraz terapią rodziny. 

Trener Firmy STIMULUS z Warszawy. 




17. „Nowatorskie ocenianie w wychowaniu fizycznym” 

Termin spotkania : 14.12.2009r. 

Prowadzący : Marek Chrabąszcz – nauczyciel dyplomowany wychowania fizycznego z 19 

–letnim 

stażem pracy w oświacie, ekspert Ministra Edukacji Narodowej ds. Awansu Zawodowego 

Nauczycieli. 



Rady Pedagogiczne Szkoleniowe: 

1. „Diagnostyka edukacyjna - Nauczyciel XXI wieku" 

Osoba prowadząca : Izabela Michońska - doradca metodyczny z zakresu przedmiotów 

zawodowych w PCEiPPP w Wołowie 


Miejsce szkolenia : Szkoła Podstawowa Nr 1 w Brzegu Dolnym 

2. „Planowanie kariery zawodowej ucznia gimnazjum"




Miejsce szkolenia : Publiczne Gimnazjum w Wołowie 

3. „Konsekwencje zmian wprowadzonych Rozporządzeniem Ministra Pracy i 

Polityki Społecznej z dnia 19 października 2007 r. ( Dz. U. z 2007 r. Nr 201, poz. 

1455 ) dla funkcjonowania placówki opiekuńczo -wychowawczej, w tym nadzór 

pedagogiczny w placówce opiekuńczo - wychowawczej wobec pracowników 

zatrudnionych na podstawie przepisów ustawy Karty Nauczyciela” 

Osoba prowadząca : Beata Zofia Rostocka - edukator zewnętrzny 


Miejsce szkolenia : Powiatowa Wielofunkcyjna Placówka Opiekuńczo - Wychowawcza w 

Godzięcinie 

4. „Ocenianie kształtujące po polsku" 

Osoba prowadząca : Agnieszka Konieczna – doradca metodyczny z zakresu języków obcych 

Termin szkolenia : 12.11.2009 r. 

Miejsce szkolenia : Zespół Szkół Publicznych w Wińsku 

5. "Diagnostyka edukacyjna - Nauczyciel XXI wieku" 




Miejsce szkolenia : Zespół Szkół Publicznych w Wołowie 

PUBLIKACJE NAUCZYCIELI 

Małgorzata Oberg 

nauczyciel języka angielskiego – Zespół Szkół Ogólnokształcących w Wołowie 

Dnia 1 października 2009 odbyło się w naszym centrum szkolenie dla nauczycieli 

języka angielskiego na temat pobudzania inteligencji wielorakich uczniów. Oto urywek 

artykułu z magazynu „The Teacher” nr 72/10/2009 na ten temat, napisany przez prowadzącą 

spotkanie, p. Małgorzatą Oberg z Zespołu Szkół Ogólnokształcących w Wołowie. Pomysły na 

ćwiczenia zostały zaczerpnięte ze szkolenia „Teaching English through Multiple 

Intelligences’, które odbyło się w ‘Pilgrims’,w Canterbury (Anglia) i było prowadzone przez 

Bonnie Tsai oraz Mario Rinvolucri. 

Inteligencje wielorakie w nauce języka obcego 

Nieodzownym elementem w przygotowywaniu się do lekcji jest wiedza na temat 

inteligencji wielorakich. Jest ich 8 i każdy z nas posiada je wszystkie. I każdy w różnym 

stopniu nasilenia. Kluczem do sukcesu w nauczaniu języka jest wkomponowanie ich w nasze 

lekcje. Ucząc języka możemy odwołać się nie tylko do inteligencji językowej, ale również do 

matematyczno-logicznej czy wizualno-przestrzennej. Aktywowanie wszystkich możliwości 

kognitywnych naszego umysłu gwarantuje lepsze przyswajanie i zapamiętanie nowego 

materiału. Przecież uczeń postrzega nowe koncepcje językowe w swój niepowtarzalny 

sposób, angażując w to inne inteligencje niż jego rówieśnik. Dlatego istotne jest, aby zwracać 

uwagę na nie wszystkie. Poza tym często zdarza się, że nauczyciel rozwija u swoich uczniów 

te inteligencje, które dominują u niego samego. 

Poniżej chciałabym zaprezentować krótki opis każdej z inteligencji oraz przykładowe 

ćwiczenia, które można powiązać z każdym typem. 

Inteligencja wizualno-przestrzenna 

• wizualne porządkowanie wiedzy, 

• bujna wyobraźnia,

• myślenie w trójwymiarze, 

• czerpanie radości z tworzenia czegoś, rozwiązywania krzyżówek, doszukiwania się 

różnic w obrazkach, itp. 

Ćwiczenie 

Przedstaw uczniom czasownik frazeologiczny z ‘make’ lub ‘get’. Pozwól im 

namalować na kartce słonia. Ich zadaniem jest umieścić te czasowniki na słoniu w miejscach, 

które mogą się uczniom z czymś kojarzyć. Poproś o zapamiętanie rozmieszczenia słów na 

słoniu i wyobrażenia ich sobie w myślach zamykając oczy. Każdy uczeń opowiada potem o 

swoim ‘słoniu’, szczegółowo opisując miejsca, w których wstawił te czasowniki oraz podaje 

powód, dlaczego właśnie tam. Zobaczysz, że twoi uczniowie zapamiętali wszystkie 

połączenia czasownikowe, a przy pisaniu testu zamykają oczy i wyobrażają sobie słonia….. 

Inteligencja interpersonalna 

• empatia wobec innych osób, 

• rozumienie innych ludzi, również tych o innej kulturze i pochodzeniu, 

• szacunek wobec czyjejś indywidualności, odpowiedzialne zachowanie podczas 

wykonywania zadań w grupie, 

• umiejętność szukania kompromisów, 

• łatwość w okazywaniu uczuć. 

Ćwiczenie 

Pokaż uczniom kopię obrazu Vincenta van Gogha „ Stare buty”. 

niesamowite historie. 

Zachęć ich do zastanowienia się, do kogo 

mogły te buty należeć, kim była ta osoba, jaki miała 

charakter, jakie plany, ambicje, cele w życiu. Podziel 

uczniów na grupy i poproś o zgodne ułożenie pytań, 

które można byłoby zadać tym butom., np. Czy lubicie 

siebie nawzajem?, Czy lubiłyście swojego właściciela ? 

Jedna osoba z grupy wciela się w rolę butów z obrazu, 

a pozostałe osoby zadają pytania wcześniej ułożone 

przez całą grupę. Uczniowie z bardziej rozwiniętą 

inteligencją interpersonalną chętnie wcielają się w rolę 

butów i tryskają tysiącami pomysłów, tworząc 

Inteligencja językowa 

• otwartość i łatwość w podejmowaniu różnych form pisemnych oraz ustnych, 

• wrażliwość na język mówiony oraz formy pisemne, 

• używanie języka jako narzędzia, manipulowanie nim w celu osiągnięcia postawionego 

celu , 

• łatwość w przyswajaniu języków obcych. 

Ćwiczenie 

Przygotuj różne rodzaje liści. Pozwól połowie uczniów wybrać po jednym. ‘Liście’ 

powinny znaleźć sobie ‘drzewo’ w osobie uczniów , którzy tych liści nie dostali. Smutnym 

głosem zapowiadasz, że niedługo będzie jesień i liście opadną z drzew. Poproś ‘liścia’ i 

‘drzewo’ do napisania pożegnalnego listu do siebie nawzajem. Później wymieniają się nimi i 

znów sobie wzajemnie odpisują. 

Inteligencja ruchowa 

• rozwiązywanie problemów językowych za pomocą części ciała lub całego ciała, 

• dobry refleks, 

• kontrola nad przedmiotami,

• poczucie czasu. 

Ćwiczenie 

Ćwiczenie ‘running dictations’ jest dość popularnym ćwiczeniem. Pogrupuj uczniów 

w ’trójki’ i pozwól im zdecydować, kto siedzi na miejscu i zapisuje usłyszane informacje. 

Dwójka uczniów na zmianę biega (sami opracowują technikę) do tekstu powieszonego na 

ścianie, jak najdalej od piszącego ucznia. Musi on zapisać wszystkie linijki tekstu tak, aby nie 

odbiegał on od oryginału. Jako tekstu można użyć wiersza lub czytankę z podręcznika. Jeśli 

tekst jest zbyt długi, można go podzielić na części i rozdzielić na wszystkie ‘trójki’. 

Inteligencja przyrodnicza 

• wrażliwość na otaczający nas świat zwierząt oraz roślin, 

• łatwość w klasyfikowaniu, porównywaniu oraz analizowaniu. 

Ćwiczenie 

Ćwiczenie to może na początku wydać się niestosowne dla uczniów, jednak 

zawiązujące się między nimi dyskusje rozwiewają wątpliwości co do zasadności jego użycia. 

Wybrałam tu dwa obrazy Vincenta van Gogha, a mianowicie „Czaszka z papierosem” oraz 

„Kobieta z rozwianymi włosami”. Zadaniem uczniów jest porównać te dwa obrazy, 

dopasowując do każdego różne słowa, przygotowane wcześniej na karteczkach przez 

nauczyciela. Mogą to być: miłość, zniecierpliwienie, adorować, ulga, zazdrość, niepokój, 

nieszczęście, cierpienie, ból, choroba, strata. Uczniowie często dyskutują nad tym, gdzie 

dopasować dane słowo i każdy z nich ma inne skojarzenia. Używając tych obrazów można 

również przećwiczyć z uczniami zagadnienia gramatyczne, takie jak czasy przeszłe czy 

modalność w przeszłości .Na karteczkach nauczyciel wypisuje początki zdań, np.: Ta kobieta 

mogła być……., Tęskniła ona za……, Miała dość……, a zadaniem uczniów jest ich 

dokończenie. 

Inteligencja matematyczno-logiczna 

• abstrakcyjne myślenie, 

• dokładność i zorganizowanie, 

• rozwiązywanie zagadek logicznych lub problemów matematycznych. 

Ćwiczenie 

Przeczytaj uczniom następujące zadanie: 

Ania ma w pudełku 9 kredek. Co najmniej jedna z nich jest niebieska. Wśród każdych 4 

kredek przynajmniej dwie są tego samego koloru, a wśród każdych 5 kredek najwyżej trzy są 

w tym są w tym samym kolorze. Ile niebieskich kredek jest w pudełku? 

Odpowiedź: W pudełku są trzy niebieskie kredki. 1 

Inteligencja muzyczna

• wrażliwość na dźwięk, tembr głosu, wysokość dźwięków i tonów, 

• wrażliwości na treści przekazywane przez muzykę, 

• zdolność tworzenia rytmów wypowiadanych zdań, 

• nucenie. 

Ćwiczenie 

Przedstaw swoim uczniom zdjęcie Edwarda Elgara. 

Nie mów im, że był on kompozytorem. Zadaj im następujące 

pytania: Kim był mężczyzna na zdjęciu, Jaki był? Czy był 

żonaty? Jaki był jego zawód, Jakich miał przyjaciół? 

Poinformuj uczniów, że Elgar skomponował krótkie 

utwory muzyczne opisując w ten sposób swoich przyjaciół. 

Inteligencja intrapersonalna. 

2 

Uczniowie słuchają utworów i zastanawiają się, jakie cechy 

charakteru mogły posiadać ‘opisywane’ osoby. W ten sposób 

możemy ćwiczyć nie tylko przymiotniki opisujące cechy 

charakteru, ale również gramatyczne zagadnienia, jak 

przypuszczenia w czasie przeszłym czy czasy przeszłe 

Muzyka pozwala uczniom wyobrazić sobie osoby, 

których wcześniej nie znali lub nie widzieli. 

• wiedza na temat samego siebie, 

• świadomość swoich uczuć oraz swojej roli życiowej, 

• rozwinięta wewnętrzna motywacja oraz intuicja. 

Ćwiczenia 

Poproś uczniów, żeby zamknęli oczy i nie odzywali się przez jedną minutę. Zapytaj 

później, jak się przy tym czuli. Zobaczysz wtedy, ile osób posiada kontrolę nad własnymi 

emocjami. Silna inteligencja intrapersonalna jest na pewno kluczem do sukcesu w nauce 

języka, gdzie potrzebna jest silna motywacja. 

Przedstaw uczniom obrazki różnych mostów, podaj ich nazwy lub poczekaj na ich 

odpowiedź. Poproś uczniów o namalowanie mostu, który byłby metaforą drogi dotarcia do 

nich, który mówiłby, jak można dotrzeć do danej osoby. Uczniowie chodzą po klasie ze 

swoimi ‘mostami’ i prezentują je innym uczniom. 

Wiem, że istnieje wiele czynników, które nie pozwalają uczniom ‘rozwinąć własnych 

skrzydeł’, od psychologicznych, rozwojowych, społecznych po wynikające z sytuacji 

domowej. 

Chciałabym tylko życzyć sobie i innym nauczycielom mądrości, która pomoże nam 

poradzić sobie z uczniem, który zgłasza się na ochotnika, jednak najpierw pyta : „Ale czy 

będę musiał myśleć?”. 

I uczniów używających rozmaitych kolorów według własnych wizji.

1 http://joasiczka.webpark.pl/rozw.htm 

2 „ Enigma Variations”: „Troyte” ( Arthur Troyte, architekt i długoletni przyjaciel Elgara) 

„W.N.” (Winfried Norbury, przyjaciółka i wielbicielka muzyki) 

„Nimrod” (August Jaeger, wydawca, krytyk i bardzo bliski przyjaciel 

Agata Bała, Anna Skowrońska, Urszula Gomułka – Olejniczak 

Zespół - Szkoła Podstawowa i Przedszkole w Wińsku 

SCENARIUSZ ZAJĘĆ Z ELEMENTAMI BIBLIOTERAPII 

Temat: Czarodziejski parasol, czyli o dotrzymywaniu słowa. 

Cele: 

• podniesienie i umocnienie w dziecku poczucia własnej wartości, 

• nauczenie brania odpowiedzialności za własne słowa i czyny, 

Uczestnicy: uczniowie klasy 2 szkoły podstawowej, grupa 20 osobowa 

Czas trwania: 45 minut 

Warunki: sala z dywanem, na którym dzieci mogą usiąść 

Metody i techniki: 

• praca z tekstem – opowiadanie i czytanie fragmentów, 

• rozmowa kierowana, 

• burza mózgów 

• techniki plastyczne 

Literatura: 

Robert Myśliński: „Siedem supełków. Bajki, które pomagają wychowywać”, Wydawnictwo 

Papilon, Warszawa 2007 

Przebieg zajęć: 

Część wstępna: 

Zabawa na powitanie : klaszczą w ręce dzieci, które mają dziś na sobie coś czerwonego 

(zielonego, niebieskiego, itd.). 

Część właściwa: 

1. Klasa chce w tajemnicy przed rodzicami przygotować uroczyste przedstawienie z 

okazji Dnia Matki i Ojca. Dzieci obiecują pani i sobie nawzajem, że będzie to 

niespodzianka i nikt się o tym nie dowie, dopóki nie zostaną wysłane zaproszenia do 

rodziców. 

2. Nauczyciel pyta dzieci, dlaczego nie zdarza się, że nie dotrzymujemy słowa. 

Swobodne wypowiedzi uczniów. 

3. Przeczytanie początkowego fragmentu tekstu, w którym mowa o cechach charakteru 

ojca bohatera. Przeanalizowanie z dziećmi tych cech. Wnioski nauczyciel zapisuje na 

tablicy. 

4. Co może ludziom roztargnionym, zapracowanym, jak tata Pawełka, pomóc w 

dotrzymaniu słowa? Zapis na tablicy pomysłów dzieci – technika słoneczko.

5. Opowiedzenie lub przeczytanie fragmentu opowiadania, w którym Pawełek wymyślił 

sposób, aby tato nie zapomniał o danej obietnicy. 

6. Dzieci w grupach 2–osobowych dostają papier i kredki, i dla kolegi z pary rysują 

„przypominajkę”, która ma pomóc mu w dotrzymaniu obietnicy. 

7. Każde dziecko otrzymuje pasek papieru. Klasa zostaje podzielona na dwie grupy. 

Uczniowie jednej grupy zastanawiają się co czuł Pawełek, którego tato zapomniał o 

obietnicy, a drugiej – którego tato przyszedł na przedstawienie. Każde dziecko 

zapisuje na swoim pasku jedno uczucie. Nauczyciel przyczepia paski na tablicy – 

technika słoneczko. 

8. Pytanie do dzieci: Jak waszym zdaniem zakończyła się historia Pawełka? Swobodne 

wypowiedzi dzieci. 

9. Dzieci wysłuchują zakończenia opowiadania. 

Podsumowanie: 

Nauczyciel prosi dzieci o odpowiedź na pytanie: Dlaczego tak ważne jest dotrzymywanie 

słowa? Swobodne wypowiedzi dzieci. 

Każde dziecko zabiera do domu otrzymaną od kolegi „przypominajkę” i stara się 

pamiętać o danej klasie obietnicy. 



doradca metodyczny z zakresu przedmiotów zawodowych w PCEiPPP w Wołowie 

Internet nie jest taki zły 

Wiele się mówi i pisze o niebezpieczeństwie czyhającym na dzieci i młodzież w 

Internecie. Na pewno w jego zasobach są rzeczy, wiadomości, które nie powinny trafić przed 

oczy młodego człowieka, ale jest też ogromny zasób wiedzy, do której bez problemu 

powinniśmy otworzyć bramy naszym wychowankom, pociechom. Taką polecaną stroną jest 

Portal Edukacji Ekonomicznej stworzony przez Narodowy Bank Polski www.nbportal.pl 

Nazwa może wydać się nieciekawa dla osób nie związanych z ekonomią – ale nic 

bardziej błędnego. Portal stworzony jest dla osób, które chcą poznawać świat oczami 

ekonomii i gospodarki i wcale nie muszą być z tą dziedziną związani zawodowo. Informacje, 

porady, bloki tematyczne pomagają w podejmowaniu przez nas decyzji życia codziennego, 

jak również są pomocne w doraźnych sytuacjach jak np. jak napisać biznesplan, jak 

zarejestrować działalność gospodarczą, jak odczytywać kursy walut itd. 

Korzystanie z NBPortalu jest bardzo przystępne dzięki stworzonym różnym 

zakładkom. W dziale „Na początek” można znaleźć bloki tematyczne dotyczące gospodarki, 

pieniądza, rynku, analizy, różnego rodzaju porady i wirtualną bibliotekę. Bardzo ciekawą 

zakładka jest dział numizmatyki. Zawarte tutaj informacje zainteresują nawet dzieci – jest 

dużo ciekawostek z historii pieniądza, jest galeria monet i banknotów, informacje o walutach 

świata – też można je pooglądać, a dla kolekcjonerów specjalny bogaty dział o poradach dla 

kolekcjonerów, o seriach kolekcjonerskich – najnowsza seria to „Historia polskiej muzyki 

rozrywkowej”, której bohaterem jest Czesław Niemen. W tym dziale zamieszczony jest - co 

bardzo ważne dla osób pasjonujących się zbieraniem okazyjnych egzemplarzy monet – 

kalendarz kolekcjonera informujący o planach emisji. 

Kolejna zakładka NBPortalu to „Centrum wiedzy”. Tutaj NBP dla osób chcących 

poszerzyć swój zasób wiedzy oferuje mnóstwo kursów e-learningowych, po ukończeniu 

których można uzyskać certyfikat. Dla osób lubiących oglądać filmy, bajki stworzony został 

dział prezentacje, który zawiera ponad 50 krótkich filmików opisujących różne pojęcia 

ekonomiczne. Przyjemność dla całej rodziny i ani mały, ani duży jej członek nie będzie się 

nudził. 

Dział ten stworzony jest również z myślą o edukacji – materiały są do wykorzystania 

na zajęciach lekcyjnych z przedmiotów ekonomicznych, przedsiębiorczości, a także na 

godzinie wychowawczej – choćby rozmawiając o pieniądzu, wydatkach, dochodach, budżecie 

rodzinnym.

Skąd banki 

mają 

pieniądze? 

Stopy 

procentowe 

Eksport i 

Import 

Handel 

międzynarodowy 

To nie 

Fenicjanie 

wymyślili 

pieniądze 

Przedsiębiorstw 

a prywatne 

Zadłużenie 

zagraniczne 

Budżet 

Świat bez 

pieniądza 

System 

emerytalny 

Zatrudnienie 

i bezrobocie 

Podaż 

pieniądza 

Problem z 

pieniądzem 

kruszcowym 

Stopy 

procentowe 

a inflacja 

Nie taki 

weksel 

straszny 

Cash 

flow 

Wzrost 

gospodarczy 

Zjawisko 

inflacji 

Mechanizm 

kreacji 

pieniądza 

Pożądany 

poziom 

inflacji 

Działalność 

edukacyjna 

NBP 

Zakupy przez 

internet 

Skąd się 

bierze 

wzrost 

gospodarczy 

? 

Efekt 

wypierania 

Rezerwy 

walutowe 

Psucie 

pieniądza 

Zabezpieczenia 

polskich 

banknotów 

Wakacje 

marzeń 

Sztywne 

prawo pracy 

Bank, 

pośrednicy 

finansowi 

Kurs 

walutowy 

Cechy 

pieniądza 

Projektowanie 

monet 

kolekcjonerskich 

Skąd się 

bierze 

bezrobocie 

Banki 

centralne 

świata 

Wpływ inflacji 

Bezpieczny 

jak euro 

Wydatki 

publiczne 

Oprócz prezentacji NBPortal proponuje również pewne formy rozrywki - gry, puzzle, 

krzyżówki, quizy losowe, decyzyjne – dzięki tym materiałom można organizować rozgrywki 

rodzinne, klasowe. 

Gry można polecić również naszym własnym pociechom, które przyjemność grania w 

gry komputerowe połączą z nauką. Gry podzielone są na proste, takie jak: 

Łapacz 

Zawodowiec 

Skarbnik 

Euro 

stolarz 

Pociąg do 

Europy 

Inflacja 

Banknotówka 

- multiplayer 

Banknotówka

Walutowy 

wąż 

Albo gry decyzyjne, takie jak: 

Praktykant 

Finanse 

publiczne 

Marketing 

manager 

Polityka 

pieniężna 

Wykrywacz 

kłamstw 

Gotówka 

Moja firma 

Łabędź 

International 

Wykrywacz 

kłamstw - 

multiplayer 

Bogaty 

emeryt 

Bank O.K. 

Kasa-nowa 

Football 

manager 

Kurier 

Labirynt 

ekonomiczny 

Kolejna zakładka NBPortalu to dział „Szkolny NBPortal”, który zwiera w sobie 

centrum nauczyciela, centrum ucznia i klub nauczycieli Impuls. W centrum nauczyciela 

można znaleźć ciekawe scenariusze lekcji, pomoce dydaktyczne, informacje o konferencjach, 

podręcznikach, o zmianach w prawie oświatowym, a nawet o SIO. Dla uczniów również 

wiele ciekawostek, filmików ekonomicznych w przystępny sposób przekazujących zawiłości 

niektórych pojęć ekonomicznych. 

W ostatniej zakładce „Promocja edukacji” NBPortal informuje o projektach 

edukacyjnych realizowanych przez NBP. Jednym z nich są „Drzwi otwarte NBP”. W oddziale 

Narodowego Banku Polskiego we Wrocławiu organizowane są lekcje zewnętrzne o historii 

bankowości, polityce monetarnej, uczniowie mogą zwiedzić skarbiec, spróbować wybić 

monetę, podnieść sztabkę złota i pooglądać wystawę numizmatów, a przy okazji wygrać sto 

tysięcy !!!! złotych – niestety zmielonych ;-). Polecam, bo od kilku lat zabieram moich 

uczniów w ten niedostępny dla zwykłego przechodnia świat „kasy”. 



doradca metodyczny z zakresu przedmiotów zawodowych w PCEiPPP w Wołowie 

Świadomym konsumentem być!

Jako nauczyciel przedmiotów ekonomicznych za priorytetowy cel wyznaczam sobie 

upowszechnianie wiedzy związanej z rynkiem, ekonomią, gospodarką. W roku szkolnym 

2009/2010 chciałabym zachęcić nauczycieli wszystkich szczebli kształcenia – począwszy od 

szkoły podstawowej, gimnazjum, a na szkole ponadgimnazjalnej kończąc – do włączenia się 

w program uświadamiania dzieci i młodzieży w zakresie ich praw konsumenckich. 

W ubiegłym roku szkolnym uczestniczyłam w szkoleniu „Jestem świadomym 

konsumentem – projektowanie lekcji poświęconych edukacji konsumenckiej młodzieży” 

zorganizowanym przez firmę Ecorys, na którym otrzymałam narzędzia pracy – edukacyjne 

książeczki „Młodzi konsumenci i rynek – podręcznik dla uczniów szkół gimnazjalnych i 

ponadgimnazjalnych”. Publikacje te powstały w ramach kampanii edukacyjnej „Wzrost 

świadomości konsumenckiej wśród młodzieży”, realizowanej w ramach projektu Transition 

Facility współfinansowanej z funduszy Unii Europejskiej i Urzędu Ochrony Konkurencji i 

Konsumentów. Wykorzystując te materiały, jak również materiały Fundacji Młodzieżowej 

Przedsiębiorczości z Warszawy, przeprowadziłam, wśród wybranych klas w Zespole Szkół 

im. T. Kościuszki i Zespole Szkół Społecznych, zajęcia na temat całego działu związanego z 

konsumentem - praw konsumenckich, znaków na opakowaniach, gwarancji, rękojmi, 

reklamacji, planowaniu budżetu itd. 

Każdy z nas, na pewno nie raz, spotkał się z problemem – co zrobić, gdy zakupiona 

śmietana jest spleśniała, buty po tygodniu się rozleciały, a kurtka jest nam wcale 

niepotrzebna. Z badań UOKiK wynika, ze około 60 % młodych ludzi miało złe 

doświadczenia z nieuczciwymi sprzedawcami w momencie, gdy zakupiony przez nich 

produkt okazał się wadliwy lub był niezgodny z umową. Ci młodzi ludzie nie mogli liczyć na 

pomoc sprzedawców, a sami nie wiedzieli, jak problem rozwiązać. 

Potwierdzeniem niskiej świadomości konsumenckiej wśród młodzieży, a także wśród 

dorosłych, jest fakt, iż bez sprzeciwu zgadzamy się z napisami wywieszonymi przy kasach – 

„Po odejściu od kasy reklamacji nie uwzględniamy”, i nie wiemy, że napis ten jest niezgodny 

z prawdą. Znikoma jest również wiedza uczniów o znaczeniach symboli na opakowaniach 

produktów, o różnicy między niezgodnością towaru z umową a gwarancją, o bezpiecznym 

dokonywaniu zakupów przez Internet i używaniu karty płatniczej. Dlatego taki właśnie 

projekt został przygotowany z myślą o młodzieży – aby uświadomić młodych konsumentów, 

jakie mają prawa i jak mogą ich dochodzić. Szczególnie ważne jest uświadomienie uczniom, 

że to oni jako konsumenci decydują o zakupach i to oni wydają swoje pieniądze, dlatego 

muszą nauczyć się również nimi rozporządzać – czyli planować swój budżet, uczyć się być 

odpornym na reklamy, promocje i kupować produkty rzeczywiście zaspokajające potrzeby, a 

nie tylko wykorzystywać okazje cenowe. 

Myślę, że bardzo ważne jest uświadamianie młodzieży już od najmłodszych lat. 

Warto, żeby wiedziała, iż istnieje Federacja Konsumentów, Urząd Ochrony Konkurencji i 

Konsumenta, Stowarzyszenie Konsumentów Polskich, gdzie znajdzie pomoc w razie 

problemów z zakupionym produktem. W każdym mieście powiatowym – również w 

Wołowie, o czym nie wszyscy wiedzą, istnieje rzecznik praw konsumentów, który udziela 

bezpłatnych porad prawnych, jak również zajmuje się rozpowszechnianiem wiedzy w 

zakresie praw konsumenckich. Mam nadzieję, że uczniowie wybranych klas, w których 

odbyły się spotkania, zepsutego jogurtu nie wyrzucą do śmieci, ale jako świadomi swoich 

praw konsumenci w ciągu 3 dni odniosą go do sklepu, okażą paragon i zażądają nowego 

jogurtu lub zwrotu pieniędzy. I będą wiedzieć, gdzie, w razie naruszenia praw 

konsumenckich, szukać pomocy. 

Każdy z nas powinien być nie tyle konsumentem, co świadomym i aktywnym 

uczestnikiem rynku, znającym swoje prawa i procedury ich dochodzenia. Jakimi jesteśmy 

konsumentami można sprawdzić na stronie www.konsumenckieabc.pl 

Spotkanie dotyczące projektowania lekcji związanych z podnoszeniem świadomości 

konsumenckiej dzieci i młodzieży odbędzie się w PODN w Wołowie – informacje zostaną 

rozesłane do szkół faksem i drogą mailową. Na tym spotkaniu chciałabym przekazać 

nauczycielom materiały dydaktyczne i wspólnie ustalić koncepcję konkursu opartego na 

zdobytej wiedzy – osobno w grupie szkoła podstawowa, gimnazjum i liceum.

Zachęcam jeszcze raz wszystkich nauczycieli do włączenia się w akcję. Osoby chętne 

proszę o kontakt z sekretariatem PODN. 

ZESTAW BIBLIOGRAFICZNY - EDUKACJA PRZEDSZKOLAKA 

1. Al-Khamisy D., Edukacja przedszkolna a integracja społeczna. Warszawa 2006 

2. Arciszewska E., Czytające przedszkolaki : mit, czy norma ? . Warszawa 2002 

3. Aves C., Zrozum swojego przedszkolaka. Warszawa 2007 

4. Bartl A., Nitsch C., Zabawy dla maluchów : różne propozycje dla dzieci w wieku 

przedszkolnym. Kielce 2003 

5. Batllori J., Zabawa z dzieckiem. Warszawa 2007 

6. Blek A. /red., Przedszkole przyjazne dzieciom : scenariusze zajęć przedszkolnych. 

Toruń 2001 

7. Bogdanowicz M., Metoda dobrego startu. Warszawa 2003 

8. Bogdanowicz M., Barańska M., Jakacka E., Dobry start : program wychowania 

przedszkolnego dla dzieci 3-5 letnich. Gdańsk 2008 

9. Biała M., Przedszkolaki: co każdy rodzic i nauczyciel wiedzieć powinien. Warszawa 

2008 

10. Bzowska L. i in., Z zabawą i bajką w świecie sześciolatka. Kraków 2004 

11. Charmer K., Encyklopedia gier i zabaw dla przedszkolaków. Warszawa 2006 

12. Elschenbroich D., Co siedmiolatek wiedzieć powinien. Warszawa 2003 

13. Emiluta-Rozya D., Wspomaganie rozwoju mowy dziecka w wieku przedszkolnym. 

Warszawa 2003 

14. Erkert A., Zabawy rozwijające zmysły. Kielce 2004 

15. Falkiewicz-Szult M., Przemoc symboliczna w przedszkolu. Kraków 2006 

16. Franczyk A, Skarbiec nauczyciela-terapeuty. Kraków 2005 

17. Franczyk A., Krajewska K., Program psychostymulacji dzieci w wieku 

przedszkolnym z deficytami i zaburzeniami rozwoju: ćwiczenia i zabawy. Kraków 

2007 

18. Gallen B., Toupet C., Simon F., Zajęcia muzyczne w przedszkolu : grupa starsza. 

Warszawa 2001 

19. Gąsiorek K., Grochowalska M. / red., O komunikowaniu się w przedszkolu i w 

nauczaniu zintegrowanym. Kraków 2003 

20. Guz S., Metoda Montessori w przedszkolu i szkole : kształcenie i osiągnięcia dzieci. 

Lublin 2006

21. Guz S., Andrzejewska J. /red., Wybrane problemy edukacji dzieci w przedszkolu i 

szkole. Lublin 2005 

22. Haug-Schnabel G., Agresja w przedszkolu : poradnik dla rodziców i wychowawców. 

Kielce 2003 

23. Jegier A. /red. , Moje dziecko w przedszkolu : poradnik dla rodziców. Gdańsk 2009 

24. Kalinowska I ., Sorsa A., Mamo, tato bawimy się : gry i zabawy dla rodziców i dzieci 

od 3 do 7 lat .Warszawa 2003 

25. Karwowska-Struczyk M., Słodownik-Rycaj E. /red. Pedagogika małego dziecka : 

wybrane zagadnienia . Warszawa 2007 

26. Klaus-Stańska D. /red., Światy dziecięcych znaczeń . Warszawa 2004 

27. Klim-Klimaszewska A., Pedagogika przedszkolna. Warszawa 2005 

28. Kohl M., Sztuka dla przedszkolaków : bawimy się sztuką . Warszawa 2005 

29. Kotarba M., Przedszkolak , język obcy i… ty : metodyka nauczania języków obcych w 

przedszkolu. Pułtusk 2007 

30. Królica M., Drama i happening w edukacji przedszkolnej. Kraków 2006 

31. Kulesza E./ red., Rehabilitacja dzieci z niepełnosprawnością intelektualna w wieku 

przedszkolnym. Warszawa 2005 

32. Lubowiecka J., Przystosowanie psychospołeczne dziecka do przedszkola. Warszawa 

2000 

33. Piwowarski R./ red., Dziecko : sukcesy i porażki. Warszawa 2007 

34. Puślecki W./ red., Wspieranie rozwoju dzieci w procesie wczesnej edukacji. Wrocław 

2008 

35. Siarkiewicz E., Ostatni bastion, czyli jawne i ukryte wymiary pracy przedszkola. 

Kraków 2000 

36. Wanzeck_Sielert Ch., Dzieci poznają siebie i swoje ciało: jak rozmawiać z 

przedszkolakami o seksualności. Kielce 2008 

37. Wege B., Wessel M., Zabawy aktywizujące w przedszkolu T.1-2. Kielce 2005 

38. Wennerstrom K., Broderman-Smeds M., Pedagogika Montessori w przedszkolu i 

szkole. Kraków 2007 

39. Wolfram W., Nadpobudliwe i niespokojne dzieci w przedszkolu : poradnik dla 

wychowawców i rodziców. Kielce 2002 

40. Zahorska M, Żytko M./ red., Małe dziecko w systemie opieki społecznej i edukacji. 

Warszawa 2004

NOWOŚCI KSIĄŻKOWE BIBLIOTEKI PEDAGOGICZNEJ W WOŁOWIE 

1.Barkley R., ADHD podjąć wyzwanie : kompletny przewodnik dla rodziców. Poznań 2009 

2.Borecka I., Biblioterapia forma terapii pedagogicznej. Wałbrzych 2008 

3.Chudzik A., Współczesne zagrożenia rozwojowe dzieci i młodzieży .Łódź 2008 

4.Herbst M., Herczyński J., Levitas A., Finansowanie oświaty w Polsce – diagnoza, dylematy 

, 

możliwości. Warszawa 2009 

5.Kotarba-Kańczugowska M., Innowacje pedagogiczne w międzynarodowych raportach 

edukacyjnych. Warszawa 2009 

6.Łuczeczko P. , Przemoc i agresja w szkole . Łódź 2009 

7.Maciarz A., Trudne dzieciństwo i rodzicielstwo. Warszawa 2009 

8.Męczkowska-Christiansen A./red., Idee – diagnozy – nadzieje : szkoła polska a idee 

równości. 

Wrocław 2009 

9.Nikitorowicz J., Edukacja regionalna i międzykulturowa. Warszawa 2009 

10.Ostasz L., Czym są wartości ? : zarys aksjologii . Olsztyn 2009 

11.Podstawa programowa wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w 

poszczególnych 

typach szkół obowiązująca od roku szkolnego 2009/10. Warszawa 2009 

12.Podstawa programowa z komentarzem . T.1 : Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna. 

Warszawa 

2009 

13. Podstawa programowa z komentarzem . T.2 : Język polski w szkole podstawowej, 

gimnazjum i 

liceum. Warszawa 2009 

14. Podstawa programowa z komentarzem . T.3 : Języki obce w szkole podstawowej, 

gimnazjum i 

liceum. Warszawa 2009 

15. Podstawa programowa z komentarzem . T.4 : Edukacja historyczna i obywatelska w 

szkole 

podstawowej, gimnazjum i liceum. Warszawa 2009 

16. Podstawa programowa z komentarzem . T.5 : Edukacja przyrodnicza w szkole 

podstawowej, 

gimnazjum i liceum. Warszawa 2009

17. Podstawa programowa z komentarzem . T.6 : Edukacja matematyczna i techniczna w 

szkole 


18. Podstawa programowa z komentarzem . T.7 : Edukacja artystyczna w szkole 


19. Podstawa programowa z komentarzem . T.8 : Wychowanie fizyczne i edukacja dla 

bezpieczeństwa 

w szkole podstawowej, gimnazjum i liceum. Warszawa 2009 

20.Przygońska E., Chmielewska I. / red. , Nauczyciele wobec wyzwań współczesności. Łódź 

2009 

21.Schier K., Piękne brzydactwo : psychologiczna problematyka obrazu ciała i jego zaburzeń 

. 

Warszawa 2009 

22.Stukan J., Diagnoza ryzyka samobójstwa. Opole 2008 

23.Czekierda P. i in. / red., Tutoring w szkole : między teorią a praktyką zmiany edukacyjnej. 

Wrocław 

2009 

24.Wysocka E. , Człowiek a środowisko życia : podstawy teoretyczno-metodologiczne 

diagnozy 

Warszawa 2007 

25.Zahorska M., Papiór E., Roszkowska M., Obywatele czy poddani? : młodzież szkolna a 

demokracja. Warszawa 2009

Powiatowe Centrum Edukacji i Pomocy Psychologiczno

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?