M E D I C U S - Shoqata e Mjekëve Shqiptarë të Maqedonisë-Hipokrati
M E D I C U S - Shoqata e Mjekëve Shqiptarë të Maqedonisë-Hipokrati
M E D I C U S - Shoqata e Mjekëve Shqiptarë të Maqedonisë-Hipokrati
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Në praktikën mjekësore, pa marrë parasysh veçorinë ose ambientin, disa pyetjeve<br />
dhe situatave ësh<strong>të</strong> shumë më leh<strong>të</strong> t‘u përgjigjemi. Në anën tje<strong>të</strong>r <strong>të</strong> spektrit, mund <strong>të</strong><br />
ke<strong>të</strong> pasiguri ose mospajtim <strong>të</strong> madh lidhur me a<strong>të</strong> se si <strong>të</strong> veprohet, sepse <strong>të</strong> gjitha<br />
pyetjet etike në mjekësi nuk janë njësoj sfiduese.<br />
Pra, çka ësh<strong>të</strong> në <strong>të</strong> vërtet etika dhe si u ndihmon ajo mjekëve <strong>të</strong> ballafaqohen me<br />
çështje <strong>të</strong> tilla? Thënë thjesht, etika ësh<strong>të</strong> mësim për moralin – persiatje dhe analizë e<br />
vëmendshme dhe sistematike e vendimeve dhe sjelljes morale, si ato <strong>të</strong> kaluara, ashtu<br />
edhe <strong>të</strong> tashmet ose <strong>të</strong> ardhshmet. Morali ësh<strong>të</strong> dimension i vlerësimit <strong>të</strong> vendimmarrjes<br />
dhe sjelljes së njeriut. Gjuha e moralit përfshinë emrat si ―e drejta‖, ―përgjegjësi‖ dhe<br />
―virtyte‖ dhe mbiemrat si ―i mire‖ dhe ―i keq― ose ―i lig‖, ―e sak<strong>të</strong>‖ dhe ―e gabuar‖, ―i<br />
drej<strong>të</strong>― dhe ―i padrej<strong>të</strong>‖. Sipas këtyre definicioneve, etika në vend <strong>të</strong> pare ësh<strong>të</strong> çështje e<br />
dijenisë, kurse morali ësh<strong>të</strong> çështje e <strong>të</strong> vepruarit. Lidhja e tyre e afërt qëndron në<br />
përkujdesjen e etikës <strong>të</strong> sigurojë kritere <strong>të</strong> arsyeshme që njerëzit <strong>të</strong> vendosin ose <strong>të</strong> sillen<br />
në kë<strong>të</strong> apo a<strong>të</strong> mënyrë.<br />
Pasi që etika merret me <strong>të</strong> gjitha aspektet e sjelljes së njeriut dhe vendimmarrjes,<br />
ajo ësh<strong>të</strong> një lëmë shumë komplekse, kurse etika mjekësore ësh<strong>të</strong> degë e etikës e cila<br />
merret me çështjet morale në praktikën mjekësore.<br />
Pse duhet ta mësojmë etikën mjekësore?<br />
Përderisa mjeku ësh<strong>të</strong> i ditur dhe i af<strong>të</strong> në punën e tij praktike, etika nuk ësh<strong>të</strong> me<br />
rëndësi. Etika mësohet në familje, jo në fakultetin e mjekësisë. Etika mjekësore mësohet<br />
duke shikuar si veprojnë mjekët më në moshë, jo prej librave ose ligjëratave. Këto janë<br />
disa prej arsyeve <strong>të</strong> përgjithshme që merren si shembuj për <strong>të</strong> mos i dhënë etikës rolin<br />
kryesor në programin mësimor në fakultetin e mjekësisë. Shkurtimisht, etika ësh<strong>të</strong> dhe<br />
gjithmonë ka qenë komponen<strong>të</strong> thelbësore e praktikës mjekësore. Parimet etike, siç janë<br />
respekti për njerëzit, pëlqimi pas informimit paraprak dhe mirëbesimi janë baza e<br />
marrëdhënieve mjek-pacient. Sidoqof<strong>të</strong>, përdorimi i këtyre parimeve në praktikë në<br />
situate specifike shpesh ësh<strong>të</strong> problematik, pasi mjekët, pacien<strong>të</strong>t, anëtarët e familjeve <strong>të</strong><br />
tyre dhe personeli tje<strong>të</strong>r në mbrojtjen shënde<strong>të</strong>sore mund <strong>të</strong> mos pajtohen lidhur me a<strong>të</strong> se<br />
cila ësh<strong>të</strong> mënyra më e mire për <strong>të</strong> vepruar në ndonjë situate <strong>të</strong> caktuar. Mësimi i etikës<br />
ka rëndësi për t‘i dalluar situatat e rënda dhe <strong>të</strong> ballafaqohemi me ato në mënyrë<br />
racionale dhe parimore. Etika ësh<strong>të</strong> gjithashtu e rëndësishme në ndërveprimet me<br />
shoqërinë, kolegët dhe për <strong>të</strong> udhëhequr hulumtime mjekësore.<br />
Profesionalizmi mjekësor, <strong>të</strong> drejtat e njeriut dhe ligji<br />
Prej <strong>Hipokrati</strong>t rrjedh koncepti i mjekësisë si profesion, ku mjekët japin betim<br />
publik se interesat e pacien<strong>të</strong>ve <strong>të</strong> tyre do t‘i vënë para interesave <strong>të</strong> tyre personale. Në<br />
kohën e fundit <strong>të</strong> drejtat e njeriut kanë ndikuar shumë në etikën mjekësore. Në bo<strong>të</strong>n<br />
multi-kulturore me shumë tradita <strong>të</strong> ndryshme morale, marrëveshjet e rëndësishme për <strong>të</strong><br />
drejtat e njeriut kanë krijuar bazë për etikën mjekësore, e cila ësh<strong>të</strong> e pranueshme përtej<br />
kufijëve kulturorë.<br />
Etika mjekësore ësh<strong>të</strong> gjithashtu e lidhur ngush<strong>të</strong> me ligjin. Në shumë vende <strong>të</strong><br />
bo<strong>të</strong>s ka ligje, <strong>të</strong> cilat përcaktojnë se si duhet mjekët <strong>të</strong> ballafaqohen me çështjet etike në
Change language