M E D I C U S - Shoqata e Mjekëve Shqiptarë të Maqedonisë-Hipokrati

Silvana Bala, MD PhD
Rr.Mujo Ulqinaku nr.7 Tirane
Tel. 00355 4 22 402 65 & ++ 355 68 20 30 905
e.mail: silvanabala@yahoo.co.uk
REZYME: Punëtorët e ndërmarrjeve të prodhimit të çelikut në vendet në zhvillim shpesh
ekspozohen ndaj përqendrimeve të larta të pluhurave dhe avujve të cilat prekin
funksionin pulmonar. Ështe kryer një studim ndërseksional me qëllim që të vihet në dukje
ndonjë marrëdhenie e mundshme ndërmjet ndotjes së ajrit të vendeve të punës dhe
mundësisë së zhvillimit të sëmundjes pulmonare obstruktive kronike (SPOK). Gjatë
studimit është përdorur një pyetësor, i bazuar në pyetesorin e Shoqatës Amerikane të
Sëmundjeve të Kraharorit, për grumbullimin e të dhënave për histori të shkuara të
sëmundjeve pulmonare, simptomat respiratore të tanishme, mbi gjendjen e duhanpirjes,
gjendjen social ekonomike, si dhe variable të tjera. Gjithashtu, ne kemi kryer matje të
funksioneve pulmonare, si dhe matje të ndotësve të ajrit të vendeve të punës për grimca
në pezulli, grimca të respirueshme, dhe dioksid squfuri. Të dhënat e përftuara gjatë këtij
studimi hedhin dritë mbi faktin se ekziston një korrelacion i fortë ndërmjet ndotjes së ajrit
të vendeve të punës dhe mundësisë së zhvillimit të sëmundjes pulmonare obstruktive
kronike në punëtorët e ekspozuar.
Fjalë kyç: SPOK, duhanpirja, ekspozimi profesional, paketa/vit
Medicus 2009, Vol. XI (1):
HYRJE
Sëmundja pulmonare obstruktive kronike (SPOK) ka qënë dhe është një problem
social serioz për arsye të shfaqies së saj të shpeshtë, kursit të saj latent dhe kronik,
rezistencës ndaj mjekimit dhe si pasojë të humbjeve ekonomike. Në etiologjinë e
sëmundjes pulmonare obstruktive kronike ndikojnë faktorët endogjenë (gjendjet
alergjike, çrregullime të traktit trakeobronkial, ndryshimet morfollogjike të pemës
bronkiale dhe disfunksione të faktorëve imunologjike) dhe faktorët ekzogjenë (infeksione
virale të pemës bronkiale, pirja e duhanit, ndotësit e mjediseve të vendit të punës me
lëndë kimike irrituese, faktorët social-ekonomike, ndotja e ajrit atmosferik, efektet
mekanike dhe termike veprimet sinergjike të stimulatoreve alergjike dhe lëndëve kimike
irrituese dhe klima (1, 2, 3, 4, 5, 6).
Të dhënat e kërkimeve të shumta shkencore të tipit ndërseksional tregojnë se
lëndët e dëmshme në ajrin e mjediseve të punës përbëjnë faktorë të rëndësishëm në
etiologjinë e shfaqjes së sëmundjeve pulmonare respiratore kronike (7, 8). Studimet
kohorte të kryera (9, 10, 11, 12), flasin për një rënie të shpejtë të funksionit ventilues në
subjektet e ekspozuara profesionalisht.
Në industrinë e prodhimit të çelikut punëtoret ekspozohen ndaj ndotësve të ajrit
në vendin e punës, të cilat përmbajnë lëndë kimike irrituese (dioksid squfuri, monoksid