M E D I C U S - Shoqata e Mjekëve Shqiptarë të Maqedonisë-Hipokrati
M E D I C U S - Shoqata e Mjekëve Shqiptarë të Maqedonisë-Hipokrati M E D I C U S - Shoqata e Mjekëve Shqiptarë të Maqedonisë-Hipokrati
Estradiol + norethisterone, estrogjen + progestagjen, preparate të gatshme janë: Trisequens® (Novo Nordisk), tablet 1 mg estradiol + 1 mg noretisteron Trisequens forte® (Novo Nordisk), tablet 2 mg estradiol + 1 mg noretisteron Kliane® (Schering), tableta 2 mg estradiol + 1 mg noretisteron Estradiol hemihydrate, estrogjen gjysëmsintetik; preparate të gatshme janë: Climara® (Schering), flaster për lëkurën prej 12,5 cm 2 me 3,82 mg estradiol Climara forte® (Schering), flaster për lëkurën prej 25 cm 2 me 7.8 mg estradiol LITERATURA 1. Farmakoterapiski priračnik za lekari, farmacevti i stomatolozi. Ministerstvo za zdravstvo na Republika Makedonija, Biro za lekovi 2006; 361-397. 2. Alan JM, Sadja G, Ralf CB. Në Marcus AK. Interna medicina, savremena diagnostika i lečenje, Beograd 1991: 625-693. 3. Lucas S, Nancy GC, William MK. Shëndeti riprodhues dhe parandalimi i shtatzënisë, ALB-MED. Prishtinë 2006: 48-50. ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// ///////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////////// MEDICUS VËSHTRIM / REVIEW GJENETIKË APLIKIMI I BIOTEKNOLOGJISË NË MJEKËSI Albina Ademi 1 , Faton Ademi 2 , Beqir Ademi 3 , Fetie Ademi 2 , 1 USHT , Departamenti i Biologjise, Moduli Biokimi, Tetovë 2 Shtëpia e Shëndetit, Tetovë 3 Spitali Klinik, Reparti për Sëmundjet e Brendshme, Tetovë 4 Organizata Private Shendetesore "Dr Fetie", Tetovë Albina Ademi, mjeke Rr. Lenin nr. 85 Tetove, 070425982 e-mail: albinaademi@hotmail.com
REZYME: Bioteknologjia ka aplikim të gjërë. Viteve të fundit, bioteknologjia me hapa të shpejtë evoluon, veçanërisht me metodat e reja të ADN analizës, dhe kuptimin më të mirë të gjenomit tonë. Në terapinë gjenike verzioni normal i gjeneve bartet në gjenomin e pacientit i cili përmban gjenin jofunksional, që mundeson mjekimin e plotë nga sëmundje të ndryshme me karakter trashëgues. Fatkeqësisht, ekziston edhe ana e errët e bioteknologjisë. Janë paraqitur dilema të shumta etike. Fjalë kyç: bioteknologjia, rekombinimi i ADN, inzhenjeringu gjenetik, terapia gjenike Medicus 2009, Vol. XI (1): HYRJE Bioteknologjia moderne paraqet aplikimin e aktiviteteve të ndryshme biologjike dhe bazohet në manipulimin e ADN ku shkenctarët modifikojn gjene të caktuara dhe i bartin në organizma të ndryshëm. Bioteknologjia ka gjetur aplikim të gjerë në mjekësi, forenzike, farmaci, industri, bujqësi dhe është shpresëdhënëse në zgjidhjen e shumë problemeve deri tash të pazgjidhura. Definicioni i Federatës Europiane për Bioteknologjine:‖ Bioteknologjia i lidh njohuritë natyrore dhe njohuritë inzhenjerike që të mundësohet aplikimi i produkteve në organizma të gjallë, qeliza dhe pjesët e qelizës që janë të rëndësishme për mireqenien e njerëzimit‖. Metodat kryesore Klonimi molekular - u mundëson shkenctarëve të fitojnë kopje të shumëfishta të gjenit të dëshiruar. Bazohet në teknikën e rekombinimit të ADN-së që në fakt paraqet bazën e inzhenjeringut gjenetik. Shkenctarët kanë fituar aftësi që në menyrë precise të integrojnë vargje të ADN që u takojnë organizmave të ndryshëm të llojit të njejtë ose bile edhe llojeve të ndryshme biologjike. Kalon nëpër 4 etapa: • 1.Prerja e fragmentit të dëshiruar te ADN prej moleculës së ADN-së të donatorit me ndihmën e enzimeve specifike: ENDONUKLEAZA RESTRIKTIVE. • 2.Bashkangjitja e fragmentit të fituar te ADN me molekulën e ADN-së që ka aftesinë e replikimit(vector për klonim). Molekula hibride e ADN-së, e fituar me bashkimin e fragmentit të ADN-së me vektorin(psh.ADN virusale), quhet molekula e rekombinuar e ADN-së. Bashkimi i fragmentit të ADN-së me vektorin bëhet me ndihmën e enzimit ADN-LIGAZA • 3.Futja e molecules se rekombinuar te ADN qe ka aftesine e replikimit ne qelizen e amvisit,enzimet e te cilit sigurojne replikimin e ADN • 4.Identifikimi I qelizes se amvisit,ne te cilet gjendet fragmenti I AND (Fig.1).
- Page 215 and 216: 10 Etiolo{kiot faktor se razgleduva
- Page 217 and 218: Od navedite rezultati, se zabele`uv
- Page 219 and 220: SUMMARY THE CAUSES OF BLINDNESS IN
- Page 221 and 222: ezi i supeve, për shkak të vësht
- Page 223 and 224: Në tab. 2 janë prezentuar faktor
- Page 225 and 226: Sipas autorëve polak (2,3) inciden
- Page 227 and 228: Shtatzania e shumëfishtë, pesha e
- Page 229 and 230: Marija Saboli}-Asenova 1 , Vesna Sa
- Page 231 and 232: Figura 1. Prisatni visokovoltirani
- Page 233 and 234: emenosta. Razli~ni se mislewata i z
- Page 235 and 236: Vigabatrin (VGB). The diagnosis was
- Page 237 and 238: konsekuenca dëmtuese në funkcioni
- Page 239 and 240: the common features in both cases a
- Page 241 and 242: Figure 2. Several of the common ano
- Page 243 and 244: (7, 9). Congenital heart disease is
- Page 245 and 246: Универзитетска Кли
- Page 247 and 248: Nën lëkurë është shtresa e ind
- Page 249 and 250: Gjatë operacionit Në përfundim t
- Page 251 and 252: Defekti i krijuar pas heqjes së tu
- Page 253 and 254: 3. Borah GL, Hidalgo DA, Wey PD: Re
- Page 255 and 256: RESUME Background: Marfan's Syndrom
- Page 257 and 258: Figure 3 Here ... Figure 3 a- Right
- Page 259 and 260: 4. Hindle NW, Crawford JS: Dislocat
- Page 261 and 262: Antibiotikët shkaktojnë problem n
- Page 263 and 264: Ketokonazole alkaloid® (Alkaloid),
- Page 265: Levonelle® (Schering), tableta 0,7
- Page 269 and 270: • ADN-biblioteka Figura 1 Qëllim
- Page 271 and 272: • Fibroza kistike është çrregu
- Page 273 and 274: PËRFUNDIMI Figura 2 Bioteknologjia
- Page 275 and 276: Tel.++38970 207 350, ++38976 425 47
- Page 277 and 278: Во 70 до 90% од испита
- Page 279 and 280: психијатар, се до н
- Page 281 and 282: this integration of forensic psychi
- Page 283 and 284: Etika mjekësore cakton standarde m
- Page 285 and 286: Dr. sci. Agron M. Rexhepi DORACAK A
- Page 287 and 288: Përgatitja teknike e shkëlqyeshme
- Page 289 and 290: pranishmit i përshëndeti dhe u d
- Page 291 and 292: � Florence LUSTMAN, inspector gen
- Page 293 and 294: TAKIME MJEKËSORE / MEDICAL MEETING
- Page 295 and 296: evista mjeksore ―Praxis Medicus
- Page 297 and 298: 19) Prof. Dr. Bexhet Canhasi, profe
- Page 299 and 300: NGA AKTIVITETET E SHMSHM
- Page 301 and 302: Dr. Omer Xhemali, kardiokirurg, Gje
- Page 303 and 304: - titullin e punimit; - emrin dhe m
- Page 305 and 306: preskoknat vo ovaj broj ili ke nema
- Page 307 and 308: Do të thonin ata që flasin anglis
- Page 309 and 310: Se slozuvam da bidete uste postrogi
- Page 311 and 312: Hysen Ukmata 1928 - 2008 Hysen Ukma
- Page 313 and 314: Ass. dr sci Adem Haziri, Fakulteti
- Page 315 and 316: përshkruhet qartë, kurse metodat
REZYME: Bioteknologjia ka aplikim <strong>të</strong> gjërë. Viteve <strong>të</strong> fundit, bioteknologjia me<br />
hapa <strong>të</strong> shpej<strong>të</strong> evoluon, veçanërisht me metodat e reja <strong>të</strong> ADN analizës, dhe kuptimin më<br />
<strong>të</strong> mirë <strong>të</strong> gjenomit tonë. Në terapinë gjenike verzioni normal i gjeneve bartet në<br />
gjenomin e pacientit i cili përmban gjenin jofunksional, që mundeson mjekimin e plo<strong>të</strong><br />
nga sëmundje <strong>të</strong> ndryshme me karakter trashëgues. Fatkeqësisht, ekziston edhe ana e<br />
errët e bioteknologjisë. Janë paraqitur dilema <strong>të</strong> shumta etike.<br />
Fjalë kyç: bioteknologjia, rekombinimi i ADN, inzhenjeringu gjenetik, terapia gjenike<br />
Medicus 2009, Vol. XI (1):<br />
HYRJE<br />
Bioteknologjia moderne paraqet aplikimin e aktiviteteve <strong>të</strong> ndryshme biologjike<br />
dhe bazohet në manipulimin e ADN ku shkenctarët modifikojn gjene <strong>të</strong> caktuara dhe i<br />
bartin në organizma <strong>të</strong> ndryshëm.<br />
Bioteknologjia ka gjetur aplikim <strong>të</strong> gjerë në mjekësi, forenzike, farmaci, industri,<br />
bujqësi dhe ësh<strong>të</strong> shpresëdhënëse në zgjidhjen e shumë problemeve deri tash <strong>të</strong><br />
pazgjidhura.<br />
Definicioni i Federa<strong>të</strong>s Europiane për Bioteknologjine:‖ Bioteknologjia i lidh<br />
njohuri<strong>të</strong> natyrore dhe njohuri<strong>të</strong> inzhenjerike që <strong>të</strong> mundësohet aplikimi i produkteve në<br />
organizma <strong>të</strong> gjallë, qeliza dhe pjesët e qelizës që janë <strong>të</strong> rëndësishme për mireqenien e<br />
njerëzimit‖.<br />
Metodat kryesore<br />
Klonimi molekular - u mundëson shkenctarëve <strong>të</strong> fitojnë kopje <strong>të</strong> shumëfishta <strong>të</strong><br />
gjenit <strong>të</strong> dëshiruar. Bazohet në teknikën e rekombinimit <strong>të</strong> ADN-së që në fakt paraqet<br />
bazën e inzhenjeringut gjenetik. Shkenctarët kanë fituar af<strong>të</strong>si që në menyrë precise <strong>të</strong><br />
integrojnë vargje <strong>të</strong> ADN që u takojnë organizmave <strong>të</strong> ndryshëm <strong>të</strong> llojit <strong>të</strong> njej<strong>të</strong> ose bile<br />
edhe llojeve <strong>të</strong> ndryshme biologjike.<br />
Kalon nëpër 4 etapa:<br />
• 1.Prerja e fragmentit <strong>të</strong> dëshiruar te ADN prej moleculës së ADN-së <strong>të</strong> donatorit<br />
me ndihmën e enzimeve specifike: ENDONUKLEAZA RESTRIKTIVE.<br />
• 2.Bashkangjitja e fragmentit <strong>të</strong> fituar te ADN me molekulën e ADN-së që ka<br />
aftesinë e replikimit(vector për klonim). Molekula hibride e ADN-së, e fituar me<br />
bashkimin e fragmentit <strong>të</strong> ADN-së me vektorin(psh.ADN virusale), quhet<br />
molekula e rekombinuar e ADN-së. Bashkimi i fragmentit <strong>të</strong> ADN-së me vektorin<br />
bëhet me ndihmën e enzimit ADN-LIGAZA<br />
• 3.Futja e molecules se rekombinuar te ADN qe ka aftesine e replikimit ne qelizen<br />
e amvisit,enzimet e te cilit sigurojne replikimin e ADN<br />
• 4.Identifikimi I qelizes se amvisit,ne te cilet gjendet fragmenti I AND (Fig.1).
Change language