M E D I C U S - Shoqata e Mjekëve Shqiptarë të Maqedonisë-Hipokrati
M E D I C U S - Shoqata e Mjekëve Shqiptarë të Maqedonisë-Hipokrati M E D I C U S - Shoqata e Mjekëve Shqiptarë të Maqedonisë-Hipokrati
procese persekutimi politik. Personat që konsideroheshin të rrezikshëm politikisht dënoheshin me vdekje, burgoseshin, internoheshin ose diskriminoheshin me metoda të shumëllojta. Familjarët e të dënuarve me vdekje apo e të dënuarve me burgim zhvendoseshin në fshatrat më të largëta, detyroheshin të punonin në bujqësi ose në miniera, shpeshherë nën vëzhgimin e policisë. Një literaturë e gjerë na ofron sugjerimin se traumatizimi i prindërve mund të ketë ndikim të rëndësishëm në krijimin e simptomave të lidhura me përjetimet traumatike të një fëmijë. Studime të mira tregojnë një vulnerabilitet (mundësi për t‘u ndikuar) në rritje, incidencë më të lartë të Çrregullimit të pas Traumës (PTSD) dhe psikopatologji të tjera te fëmijët e rritur të të mbijetuarve kur përballen me stresin ose me situata të rënda që kërcënojnë jetën. Disa tregojnë një mundësi më të madhe për shfaqjen e depresionit, ankthit dhe sjelljeve të keqadaptuara, të tilla siç mund të jetë çrregullimi i sjelljes, problemeve që kanë të bëjnë me personalitetin, maturitet jo i plotë, varësi e tepruar dhe probleme me aftësinë e menaxhimit të situatave prej tyre. STUDIMI YNË Studimi i kryer është hapi i parë në ndihmë të këtij grupi vulnerabël pasardhësish të ish të përndjekurve politikë të periudhës së komunizmit. Qëllimi i studimit ishte të mblidhte të dhëna rreth vështirësive emocionale të fëmijëve të të mbijetuarve të torturës gjatë diktaturës 50-vjeçare në Shqipëri. Qëllimet e studimit ishin të identifikonin: - Shkallën e traumatizimit te të mbijetuarit e torturës dhe shqetësimet e tyre psikologjike. - Nëse ka ndonjë lidhje midis shkallës së traumatizimit prindëror dhe vështirësive emocionale të fëmijëve të tyre të ndikuara nga simptomat e prindërve të tyre. Në studim u vlerësua traumatizimi prindëror. Interesi ynë u fokusua në përcaktimin nëse fëmijët e të mbijetuarve të torturës do të ishin më të predispozuar për të zhvilluar PTSD në situata apo ngjarje stresante. METODA Ky është një studim krahasimor transversal ndërmjet dy grupeve të dy gjeneratave të ndryshme: individë që kanë perjetuar traumë ekstreme dhe fëmijë të tyre. Pjesëmarrësit në studim u përzgjodhën nga një listë paraprake pjesëmarrësish potencialë (1236 persona) të identifikuar prej listës zyrtare të ish të përndjekurve politikë në Shqipëri (rreth 43000) pas përdorimit të kritereve: - (a) burgim/internim pas 1970-tes, dhe (b) në momentin e burgim/internimit jo më të vjetër se 30 vjeç, (c) ka aktualisht të paktën 1 fëmijë të moshës nën 18 vjeç. Grupi i pjesëmarrësve potencialë përfshiu 489 persona prej të cilëve u kontaktuan në mënyrë rastësore personat prej të cilëve u morr miratimi i përfshirjes në studim deri në plotësimin e numrit 150. Vetëm 12 persona nuk pranuan të merrnin pjesë, 6 prej të cilëve për arsye shëndetësore të lidhur me ta ose një person familjeje.
Në total numri i personave të përfshirë në analizë ishte 149 (respektivisht për gjeneratën e pare dhe të dytë) pasi vetëm të dhënat e vetëm 1 familjeje nuk mund të përdoreshin për shkak plotësimi. Instrumentat Për prindërit Synonin të mblidhnin të dhëna mbi: - lloji dhe historia e traumës - simptomatologjia e lidhur me PTSD - cilësia e jetës dhe përceptimi mbi veten Protokolli i pyetësorëve të përdorur përfshinte: Pyetësori Intervistues Preliminar 1.1 (RCT-2003), Shkalla e vlerësimit të Ambientit Familjar (FES), WHO-QOL (versioni i shkurtuar), Shkalla Diagnostike e Stresit Traumatik (PSDS). Karakteristikat e detajuara psikometrike të këtyre instrumentave janë përmendur gjetiu (2). Për gjeneratën e dytë (fëmijë - adoleshentë) Synonin të mblidhnin të dhëna mbi: - ngjarjet e tyre traumatike - reagimet emocionale Instrumentat e përdorur ishin UCLA PTSD Index (për DSM-IV), FES (form R) dhe STAIC. Karakteristikat e detajuara psikometrike të këtyre instrumentave janë përmendur gjetiu (2). Analiza e të dhënave Në përshkrim variablash është dhënë ‗mean‘ dhe deviacionet standarte. Korelacionet kanë vënë në punë koeficientët Kendall e Spearman. Për variablat kategorike – teste x 2 . Vlefshmëria statistikore në nivel 95%. Analiza statistikore është bërë në SPSS. REZULTATET Përshkrimi i grupit të prindërve Në këtë studim grupi u përbë nga 149 individë, me një mesatare moshe 51,5 vite; grupi u predominua nga meshkujt (64%) krahasuar me femrat (36%). Shkallët e cilësisë së perceptuar të jetës (QOL – quality of life) dhe cilësisë së jetës bazuar mbi shëndetin (Health related to QOL) u aplikuan tek të gjithë pjesëtarët e grupit në studim. U vu re se 38 (25.5%) e prindërve të grupit të studimit paraqisnin një cilësi jete të keqe; 7,35% e tyre kishin një funksionim social të varfër; 3,35% e tyre kishin një funksionim psikologjikisht të dëmtuar dhe 2,68% referuan një funksionim fizik dhe mjedisor të mangët dhe/ose të pamjaftueshëm.
- Page 69 and 70: Gjinia (F) 37/54 20/30 0.94 TA** si
- Page 71 and 72: Ndikimi i kohëzgjatjes së hiperte
- Page 73 and 74: 1 Internal Clinic, Service of Cardi
- Page 75 and 76: karboni dhe pluhura), si dhe ndaj n
- Page 77 and 78: Pasqyra 5 punëtorët e prodhimit t
- Page 79 and 80: Figura 2 Pasqyra 9 Prevalenca e SPO
- Page 81 and 82: është konstatuar në punëtorët
- Page 83 and 84: 6. Sessa T, Vecchione C, Mole R, Ja
- Page 85 and 86: Петар Аврамовски 1 ,
- Page 87 and 88: заболувањата. Испи
- Page 89 and 90: Слика 1 - Колор Допл
- Page 91 and 92: 2. Görg C, Riera-Knorrenschild J,
- Page 93 and 94: Групата која беше т
- Page 95 and 96: Испитани се 40 пацие
- Page 97 and 98: DPI 0,4 0,35 0,3 0,25 0,2 0,15 0,1
- Page 99 and 100: ЗАКЛУЧОЦИ 1. Вредно
- Page 101 and 102: In our study were estimate together
- Page 103 and 104: поставува прашањет
- Page 105 and 106: Табела 1. Максималн
- Page 107 and 108: 1. Континуирано се н
- Page 109 and 110: Irina Panovska-Stavridis Univerzite
- Page 111 and 112: Cel na na{ata studija e da vovede m
- Page 113 and 114: PAS +/- 10 56 M 90 11 135 21 M1 POX
- Page 115 and 116: Sigurna potvrda za postavuvawe na d
- Page 117 and 118: PUNIM PROFESIONAL / PROFESIONAL PAP
- Page 119: psikologjike. Stresi ndryshon nga n
- Page 123 and 124: Ne u përpoqëm të kuptonim me cil
- Page 125 and 126: REFERENCAT Gjendja emocionale e fë
- Page 127 and 128: Mерита Ismajli-Marku, lekar, n
- Page 129 and 130: Da se napravi analiza na naj~estite
- Page 131 and 132: Grafikon 2: Definitivni dijagnozi p
- Page 133 and 134: distalna simetri~na nevropatija (11
- Page 135 and 136: patients (15,34%). Radicular lessio
- Page 137 and 138: Adolescentot ne sozreva ~ekorej}i d
- Page 139 and 140: postoi nekoj problem,a od niv izdoe
- Page 141 and 142: kriza e promenata na sostavot na se
- Page 143 and 144: families which have certain problem
- Page 145 and 146: � покривање на тро
- Page 147 and 148: ЛИЧНИ ТРОШОЦИ (2005 П
- Page 149 and 150: Целта и суштината н
- Page 151 and 152: задължителното оси
- Page 153 and 154: group 1. Adverse effects from the d
- Page 155 and 156: (P=0.01) and expulsion time (P=0.00
- Page 157 and 158: DISCUSSION Spontaneous passage of u
- Page 159 and 160: 15. Dellabella M, Milanese G, Muzzo
- Page 161 and 162: were International Prostate Score S
- Page 163 and 164: Study group Control group Diastolic
- Page 165 and 166: 9. Roehrborn CG, Siami P, Barkin J
- Page 167 and 168: prediktor me ndikim të madh në ko
- Page 169 and 170: Për paraqitjen e ndikimit të komo
procese persekutimi politik. Personat që konsideroheshin <strong>të</strong> rrezikshëm politikisht<br />
dënoheshin me vdekje, burgoseshin, internoheshin ose diskriminoheshin me metoda <strong>të</strong><br />
shumëllojta. Familjarët e <strong>të</strong> dënuarve me vdekje apo e <strong>të</strong> dënuarve me burgim<br />
zhvendoseshin në fshatrat më <strong>të</strong> largëta, detyroheshin <strong>të</strong> punonin në bujqësi ose në<br />
miniera, shpeshherë nën vëzhgimin e policisë.<br />
Një literaturë e gjerë na ofron sugjerimin se traumatizimi i prindërve mund <strong>të</strong> ke<strong>të</strong><br />
ndikim <strong>të</strong> rëndësishëm në krijimin e simptomave <strong>të</strong> lidhura me përjetimet traumatike <strong>të</strong><br />
një fëmijë.<br />
Studime <strong>të</strong> mira tregojnë një vulnerabilitet (mundësi për t‘u ndikuar) në rritje,<br />
incidencë më <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> <strong>të</strong> Çrregullimit <strong>të</strong> pas Traumës (PTSD) dhe psikopatologji <strong>të</strong> tjera te<br />
fëmijët e rritur <strong>të</strong> <strong>të</strong> mbijetuarve kur përballen me stresin ose me situata <strong>të</strong> rënda që<br />
kërcënojnë je<strong>të</strong>n. Disa tregojnë një mundësi më <strong>të</strong> madhe për shfaqjen e depresionit,<br />
ankthit dhe sjelljeve <strong>të</strong> keqadaptuara, <strong>të</strong> tilla siç mund <strong>të</strong> je<strong>të</strong> çrregullimi i sjelljes,<br />
problemeve që kanë <strong>të</strong> bëjnë me personalitetin, maturitet jo i plo<strong>të</strong>, varësi e tepruar dhe<br />
probleme me af<strong>të</strong>sinë e menaxhimit <strong>të</strong> situatave prej tyre.<br />
STUDIMI YNË<br />
Studimi i kryer ësh<strong>të</strong> hapi i parë në ndihmë <strong>të</strong> këtij grupi vulnerabël<br />
pasardhësish <strong>të</strong> ish <strong>të</strong> përndjekurve politikë <strong>të</strong> periudhës së komunizmit.<br />
Qëllimi i studimit ishte <strong>të</strong> mblidhte <strong>të</strong> dhëna rreth vështirësive emocionale <strong>të</strong><br />
fëmijëve <strong>të</strong> <strong>të</strong> mbijetuarve <strong>të</strong> torturës gja<strong>të</strong> diktaturës 50-vjeçare në Shqipëri.<br />
Qëllimet e studimit ishin <strong>të</strong> identifikonin:<br />
- Shkallën e traumatizimit te <strong>të</strong> mbijetuarit e torturës dhe shqe<strong>të</strong>simet e tyre<br />
psikologjike.<br />
- Nëse ka ndonjë lidhje midis shkallës së traumatizimit prindëror dhe vështirësive<br />
emocionale <strong>të</strong> fëmijëve <strong>të</strong> tyre <strong>të</strong> ndikuara nga simptomat e prindërve <strong>të</strong> tyre.<br />
Në studim u vlerësua traumatizimi prindëror. Interesi ynë u fokusua në<br />
përcaktimin nëse fëmijët e <strong>të</strong> mbijetuarve <strong>të</strong> torturës do <strong>të</strong> ishin më <strong>të</strong> predispozuar për <strong>të</strong><br />
zhvilluar PTSD në situata apo ngjarje stresante.<br />
METODA<br />
Ky ësh<strong>të</strong> një studim krahasimor transversal ndërmjet dy grupeve <strong>të</strong> dy gjeneratave <strong>të</strong><br />
ndryshme: individë që kanë perjetuar traumë ekstreme dhe fëmijë <strong>të</strong> tyre.<br />
Pjesëmarrësit në studim u përzgjodhën nga një lis<strong>të</strong> paraprake pjesëmarrësish<br />
potencialë (1236 persona) <strong>të</strong> identifikuar prej lis<strong>të</strong>s zyrtare <strong>të</strong> ish <strong>të</strong> përndjekurve politikë<br />
në Shqipëri (rreth 43000) pas përdorimit <strong>të</strong> kritereve: - (a) burgim/internim pas 1970-tes,<br />
dhe (b) në momentin e burgim/internimit jo më <strong>të</strong> vje<strong>të</strong>r se 30 vjeç, (c) ka aktualisht <strong>të</strong><br />
pak<strong>të</strong>n 1 fëmijë <strong>të</strong> moshës nën 18 vjeç.<br />
Grupi i pjesëmarrësve potencialë përfshiu 489 persona prej <strong>të</strong> cilëve u kontaktuan në<br />
mënyrë ras<strong>të</strong>sore personat prej <strong>të</strong> cilëve u morr miratimi i përfshirjes në studim deri në<br />
plo<strong>të</strong>simin e numrit 150. Ve<strong>të</strong>m 12 persona nuk pranuan <strong>të</strong> merrnin pjesë, 6 prej <strong>të</strong> cilëve<br />
për arsye shënde<strong>të</strong>sore <strong>të</strong> lidhur me ta ose një person familjeje.
Change language