Leczenie przeciwzapalne w chorobie zwyrodnieniowej stawów z ...

334
zapalnie prostaglandyn serii 3 oraz leukotrienów serii 5 [1].
W tym doświadczeniu w hodowli chrząstki świńskiej (w obecności
i bez IL-1� oraz EPA i DHA) kwasy omega 3, szczególnie
EPA zmniejszają ekspresję genów dla enzymów katabolicznych:
ADAMTS-4 i ADAMTS-5 oraz MMPs – wpływają
wyraźnie antykatabolicznie.
PODSUMOWANIE
Podsumowując, w chorobie zwyrodnieniowej stawów (przede
wszystkim w reumatoidalnym zapaleniu stawów) kwasy tłuszczowe
omega 3 ograniczają proces zapalny i degradację
chrząstki stawowej. Na podłożu molekularnym ich działanie
może być tłumaczone: konkurencją z kwasami omega 6 w
tworzeniu eikozanoidów, tworzeniem eikozanoidów o mniejszym
działaniu zapalnym, wytwarzaniem rezolwin i innych
mediatorów uczestniczących w wygaszaniu zapalenia,
zmniejszaniem ekspresji genów dla COX-2 /ale nie COX-1/,
dla prozapalnych cytokin (IL-1�, IL-1�, TNF-�), dla proteinaz
degradujących chrząstkę stawową (ADAMTS-4 i
ADAMTS-5, odpowiednio agrekanaza 1 i 2), wpływem hamującym
na czynniki transkrypcyje (np.: NF-��), zmniejszeniem
proliferacji limfocytów. Kwasy omega 3 modyfikują działania
receptorów błonowych GPR 120 obecnych na wielu
typach komórek oraz związane szlaki sygnałowe i tą drogą
hamują aktywność NF-�� i aktywność genów związanych z
procesami zapalnymi. U chorych z reumatoidalnym zapaleniem
stawów dzienne spożycie 3,6 grama EPA, DHA w ciągu
18 tygodni efektywnie zmniejsza dolegliwości związane z
zapaleniem stawów i poprawia parametry takie jak np. poranne
sztywnienie stawów [9, 14, 23].
Z przedstawionych danych nasuwa się wniosek, że suplementacja
diety kwasami tłuszczowymi omega 3 i omega
6, oprócz działania przeciwzapalnego, ma korzystny wpływ
na syntezę kolagenu, budowę i metabolizm chrząstki stawowej
oraz pozwala uniknąć poważnych działań niepożądanych
związanych np.: z przewlekłym stosowaniem leków przeciwbólowych.
Stąd może poprawiać skuteczność leczenia w
chorobach z kręgu reumatycznych (reumatoidalne zapalenie
stawów, osteoartroza) oraz w szeregu innych wcześniej
wspomnianych schorzeń. Dalsze badania są konieczne do
ustalenia ich skuteczności.
Praca finansowana przez Uniwersytet Medyczny w Łodzi
w ramach działalności statutowej (503/1-023-01/503-01).
PIŚMIENNICTWO
1. Ameye L.G., Chee W.S.: Osteoarthritis and nutrition. From nutraceuticals
to functional foods: a systematic review of the scientific evidence.
Arthritis Res Ther. 2006; 8(4); R127.
2. Arita M., Bianchini F., Aliberti Jet.al.: Stereochemical assignment, antiinflammatory
properties, and receptor for the omega-3 lipid mediator resolvin
E1. J Exp Med. 2005; 01; 713-722.
3. Calder P.C..: Polyunsaturated fatty acids and inflammatory processes:
New twists in an old tale. Biochimie. 2009; 91(6); 791-5.
4. Calder P.C.. N-3 polyunsaturated fatty acids and inflammation: from molecular
biology to the clinic Lipids. 2003; 38(4); 343-52.
5. Curtis C.L., Hughes C.E., Flannery C.R. et.al.: n-3 fatty acids specifically
modulate catabolic factors involved in articular cartilage degradation. J
Biol Chem. 2000; 275; 721-724
6. Curtis C.L., Rees S.G., Cramp J. et.al.: Effects of n-3 fatty acids on cartilage
metabolism. Proc Nutr Soc. 2002; 61; 381-389
7. Curtis C.L., Rees S.G., Little C.B. et.al.: Pathologic indicators of degradation
and inflammation in human osteoarthritic cartilage are abrogated
by exposure to n-3 fatty acids. Arthritis Rheum. 2002; 46; 1544-1553
8. Davidson M.H.: Mechanisms for the hypotriglyceridemic effect of marine
omega-3 fatty acids. Am J Cardiol. 2006; 98(4A); 27i-33i.
M. Dzielska-Olczak, J.Z. Nowak
9. Deckelbaum R.J., Worgall T.S., Seo T.: n-3 fatty acids and gene expression.
Am J Clin Nutr. 2006; 83(6suppl); 1520S-1525S.
10. Dzielska-Olczak M.: Inhibitory cyklooksygenaz i inne związki o potencjale
przeciwzapalnym w chorobie zwyrodnieniowej stawów (osteoartrozie,
OA) – część I. Pol.Merk. Lek., 2011, 175, 75-81.
11. Dzielska-Olczak M.: Inhibitory cyklooksygenaz i inne związki o potencjale
przeciwzapalnym w chorobie zwyrodnieniowej stawów (osteoartrozie,
OA) – część II. Pol.Merk. Lek., 2011, 175, 82-88.
12. Gruenwald J., Petzold E., Busch R. et.al.: Effect of glucosamine sulfate
with or without omega-3 fatty acids in patients with osteoarthritis. Advances
in Therapy. 2009; 26(9); 858-871
13. Hankenson K.D., Watkins B.A., Schoenlein I.A. et.al.: Omega-3 fatty acids
enhance ligament fibroblast collagen formation in association with changes
in interleukin-6 production. Proceedings of the Society for Experimental
Biology and Medicine. 2000; 223(1); 88-95
14. Hurst S., Zainal Z., Caterson B. et.al.: Dietary fatty acids and arthritis.
Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids. 2010; 82(4-6); 315-8. Epub
2010 Mar 1.
15. Jacquet A., Girodet P.O., Pariente A. et.al.: Phytalgic, a food supplement,
vs placebo in patients with osteoarthritis of the knee or hip: a randomised
double-blind placebo-controlled clinical trial. Arthritis Res Ther. 2009;
11(6); R192. Epub 2009 Dec 16.
16. L. Knott, N.C. Avery, A.P. Hollander et.al.: Regulation of osteoarthritis by
omega-3 (n-3) polyunsaturated fatty acids in a naturally occurring model
of disease Osteoarthritis and Cartilage. 2011; 19(9); 1150-7
17. Lippiello L., Fienhold M., Grandjean C.: Metabolic and ultrastructural changes
in articular cartilage of rats fed dietary supplements of omega-3 fatty
acids. Arthritis & Rheumatism. 1990; 33(7); 1029-1036
18. Lippiello L., Walsh T., Fienhold M.: The association of lipid abnormalities
with tissue pathology in human osteoarthritic articular cartilage. Metabolism.
1991; 40; 571-576
19. Maderna P., Godson C.: Lipoxins: resolutionary road. Br J Pharmacol.
2009; 158(4), 947- 59
20. Mori T.A., Beilin L.J., Burke V. et.al.: Interactions between dietary fat,
fish, and fish oils and their effects on platelet function in men at risk of
cardiovascular disease. Arterioscler Thromb Vasc Biol. 1997; 17(2);
279-86.
21. Nah S.S., Choi I.Y., Lee C.K. et.al.: Effects of advanced glycation end
products on the expression of COX-2, PGE2 and NO in human osteoarthritic
chondrocytes. Rheumatology (Oxford). 2008; 47(4); 425-31. Epub
2008 Feb 19.
22. Nowak J.Z.: Przeciwzapalne „prowygaszeniowe” pochodne wielonienasyconych
kwasów tłuszczowych omega 3 i omega 6. Postępy Hig Med
Dośw., 2010; 64; 115-132.
23. Nowak J.Z.: Zapalenie: ostre, przewlekłe, para-inflammation - nowe koncepcje,
nowe leki. Mag Lek Okul.2011; 5(4); 194-211
24. Oh da Y., Talukdar S., Bae E.J. et.al.: GPR120 is an omega-3 fatty acid
receptor mediating potent anti-inflammatory and insulin-sensitizing effects.
JM. Cell. 2010; 42(5); 687-98.
25. Roush J.K., Cross A.R., Renberg W.C. et.al.: Evaluation of the effects of
dietary supplementation with fish oil omega-3 fatty acids on weight bearing
in dogs with osteoarthritis.J Am Vet Med Assoc. 2010; 236(1); 67-73.
26. Roush J.K., Dodd C.E., Fritsch D.A. et.al.: Multicenter veterinary practice
assessment of the effects of omega-3 fatty acids on osteoarthritis in dogs.
J Am Vet Med Assoc. 2010; 236(1); 59-66.
27. Schaefer E.J., Bongard V., Beiser A.S. et.al.: Plasma phosphatidylcholine
docosahexaenoic acid content and risk of dementia and Alzheimer
disease: the Framingham Heart Study . Arch Neurol. 2006;
63; 1545-50
28. Stammers T., Sibbald B., Freeling P.: Efficacy of cod liver oil as an adjunct
to non-steroidal anti-inflammatory drug treatment in the management
of osteoarthritis in general practice. Ann Rheum Dis. 1992; 51; 128-129
29. Tattersall A.L., Wilkins R.J.: Effects of hexosamines and omega-3/omega-6
fatty acids on pH regulation by interleukin 1-treated isolated bovine
articular chondrocytes.Pflugers Arch. 2008; 456(3); 501-6. Epub 2008
Jan 17
30. Wang Y., Wluka A.E., Hodge A.M. et.al.: Effect of fatty acids on bone
marrow lesions and knee cartilage in healthy, middle-aged subjects without
clinical knee osteoarthritis. Osteoarthritis Cartilage. 2008; 16(5);
579-83. Epub 2007 Oct 15.
31. Wann A.K., Mistry J., Blain E.J. et.al.: Eicosapentaenoic acid and docosahexaenoic
acid reduce interleukin-1�-mediated cartilage degradation.
Arthritis Res Ther. 2010; 12(6); R207. Epub 2010 Nov 8.
32. Zainal Z., Longman A.J., Hurst S. et.al.: Relative efficacies of omega-3
polyunsaturated fatty acids in reducing expression of key proteins in a
model system for studying osteoarthritis.Osteoarthritis Cartilage. 2009;
17(7); 896-905. Epub 2009 Jan 13.
Adres: dr med. Małgorzata Dzielska-Olczak, Zakład Farmakologii Katedry
Farmakologii i Farmakologii Klinicznej Uniwersytetu Medycznego w Łodzi,
90-752 Łódź, ul. Żeligowskiego 7/9, tel./faks 42 639 32 90,
e-mail: malgorzata.dzielska-olczak@umed.lodz.pl