Cynllun gweithredu daearyddiaeth - Arolwg Ordnans - Ordnance ...

SLN Geography yn cyrraedd ei ben-blwydd yn 8
oed: sut i fanteisio i’r eithaf ar y canolbwynt
deialog hwn am addysg ddaearyddol
Enillodd SLN Geography
– www.sln.org.uk/geography
– Wobr Aur y Gymdeithas
Ddaearyddol ym 1999
am arloesedd a’r effaith
bosibl ar addysgu a dysgu
daearyddiaeth. Nid oedd wir
wedi gadael ei ôl ar y pryd, ond
bu ei effaith yn arwyddocaol
dros y bedair blynedd
diwethaf, yn y DU ac, mae’n
debyg, ledled y byd. Saith
mlynedd yn ddiweddarach
ac mae wedi tyfu i fod yn fan
cychwyn o bwys erbyn hyn i’r
athro/athrawes daearyddiaeth
sydd ar flaen y gad. Mae
mwy na 35 000 o negeseuon
wedi’u rhoi ar y fforwm ers
ei ddechrau. Mae llawer yn
bryfoclyd; rhai yn ddoniol; y
rhan fwyaf yn ymarferol. Yma,
mae Chris Durbin, sydd erbyn
hyn yn Hong Kong ond a fu’n
arolygydd daearyddiaeth
Swydd Stafford, yn myfyrio
ar y wefan y sefydlodd ym
1998 gyda’i gydweithiwr Kate
Russell, sydd ar hyn o bryd yn
gynghorydd daearyddiaeth
Swydd Stafford. Wrth wneud
hyn, mae’n cynnig offeryn ar
gyfer myfyrio ar p’un a yw’ch
cwricwlwm daearyddiaeth chi
wedi cwrdd â her
cenhedlaeth y
Rhyngrwyd.
Ffigur 1 –
Logo Fforwm SLN Geography
Mae cenhedlaeth y
Rhyngrwyd bellach wedi
dod i’r fei
Mae rhai yn ei charu, eraill yn ei
chasáu, ond mae’r Rhyngrwyd
wedi newid am byth y ffordd y
byddwn yn meddwl am addysgu a
dysgu daearyddiaeth. Mae llawer
ohonom yn ansicr o hyd sut i’w
defnyddio i addysgu’n effeithiol.
Yn 2006, rydym yn sownd rhwng
dau fyd o ddysgu mewn ysgolion.
Roedd byd y 1970au a’r 1980au yn
un lle trosglwyddid gwybodaeth o
athro/athrawes i fyfyriwr y rhan
fwyaf o’r amser yn y gwersi,
gydag ambell fideo ac wrth gwrs,
map yr Arolwg Ordnans yn cael
ei ychwanegu i fywiogi dysgu
gyda gwerslyfrau digon diflas.
Drwy’r naw degau a’r ddegawd
hon, aethom i mewn i fyd lle
mae gwybodaeth ddaearyddol
gynyddol, gan gynnwys data
gweledol, rhifyddol a thestunol,
ar flaen ein bysedd. Ni all y rhan
fwyaf o’m cenhedlaeth i, sydd
yn ein pedwardegau, gofio
bywyd heb deledu. Nid yw pobl
ifanc heddiw’n cofio adeg heb y
Rhyngrwyd. Gadawa’r ffaith hon
ni mewn penbleth, sef sut i ennyn
diddordeb myfyrwyr gydag
adnodd nad ydyn nhw’n gwybod
sut beth yw bod hebddo. Nid yw’r
byrddau arholi wedi dal i fyny’n
gan Chris Durbin
iawn ag addysg ddaearyddol ar
gyfer cenhedlaeth y Rhyngrwyd.
Mae rhai athrawon yn amheus o
hyd ynghylch y Rhyngrwyd, tra bo
eraill wedi gwirioni â hi. Ni ddaw
budd o’r naill safbwynt na’r llall.
Pragmatig ac eto myfyriol
Heddiw, efallai y dylai’r dysgodron
daearyddol sydd wedi gwirioni
â’r Rhyngrwyd ledled y byd fod
yn llai brwdfrydig yn ei chylch
ac yn fwy pragmatig ynglŷn
â’i heffaith ar ddysgu. Dylai’r
athrawon hynny sy’n amheus fod
yn cwestiynu’r dulliau dysgu sydd
wedi esblygu, a hynny heb fod yn
sinigaidd. Fodd bynnag, does dim
amheuaeth y dylai’r Rhyngrwyd
fod wedi gorfodi’r holl athrawon
daearyddiaeth i gwestiynu eu
rôl, eu pwnc a’u methodoleg.
Dyma ffordd o feddwl am wneud
cynnydd go iawn yn eich addysg
daearyddiaeth, er mwyn diwallu
anghenion daearyddwyr ifanc
heddiw. Rhowch yr holl feysydd
llafur arholiadau a chwricwla
rhagnodol o’r neilltu am ennyd, a
dychwelwch i fod yn ddysgodron
beirniadol meddylgar sy’n gallu
gweld yr hyn sy’n angenrheidiol
i’r genhedlaeth nesaf. Chwiliwch
am syniadau a dyfeisiau gwersi, a
gadewch iddyn nhw ddylanwadu
ar eich cwricwla a’ch meysydd
llafur arholiadau.
Y saith bendigedig
Dyma saith cwestiwn y dylech eu
gofyn ynglŷn â’r cwricwlwm rydych
chi’n ei gynnig, i drawsnewid
daearyddiaeth ac i helpu ailgynnau’r angerdd am ddaearyddiaeth fodern.
Bydd pob cwestiwn yn eich cysylltu â lle ar wefan Learning Net Swydd
Stafford a allai eich helpu i newid y cwricwlwm daearyddiaeth er gwell.
1. Ydy’r ddaearyddiaeth rydych chi’n frwdfrydig yn ei
chylch yn weledol symbylol?
Does dim esgusodion yma. Mae camerâu digidol yn cael eu pwyntio ym
mhobman; mae lluniau llygad dystion o leoedd a digwyddiadau yn cael
eu lanlwytho a’u rhannu ar unwaith. Rydym yn byw mewn byd lle gall pobl
gyffredin, yn hytrach na newyddiadurwyr, gyfrannu at y newyddion trwy
ddelweddau gweledol. Gall troshaenu diagramau du a gwyn ar ffotograffau
fywiogi diwrnod diflas. Bydd defnyddio lluniau mwy mympwyol yn ysgogi ac
yn ychwanegu mwy o ddiben at ymholiadau daearyddol. Mae technegau fel
y rhain yn fwy tebygol o symbylu cwestiynu ac, yn y pen draw, ymholiadau.
Ffigur 2 – Pam fod cŵn yn gwisgo sbectol haul?
Llun apelgar mympwyol i archwilio rhanbarthau Japan.
Sut y gallwch chi ddefnyddio www.sln.org.uk/geography
Gallwch chi chwilio adran Geo-Images
www.sln.org.uk/geography/Images.htm
ac yn enwedig ymholiadau Geo-photo
www.sln.org.uk/geography/photoenquiry.htm
a fydd yn eich helpu i adeiladu syniadau i ddefnyddio dulliau mympwyol
i archwilio syniad.
Gall Geo-Irony – www.sln.org.uk/geography/geoirony.htm
ganiatáu ichi fod yn deimladwy gyda myfyrwyr.
2. Ydy’ch myfyrwyr yn ymgysylltu â phobl mewn gwahanol
leoedd?
Ble yn eich cwricwlwm fydd myfyrwyr yn cysylltu â phobl sydd â
phrofiadau go iawn? Fyddwch chi’n defnyddio tystiolaeth bersonol o’r
Rhyngrwyd neu o ffynonellau eraill? Mae stori yn parhau i fod yn arf
pwerus iawn i ennyn diddordeb myfyrwyr mewn deall persbectifau o
wahanol leoedd. Dim esgusodion eto. Gall y Rhyngrwyd eich helpu i
ddod o hyd i’r straeon hyn; mae siopau llyfrau a llyfrgelloedd y byd ar
agor i chi. Fodd bynnag, gallai defnyddio’r Rhyngrwyd yn unig olygu
cynhyrchu tystiolaeth o ffynonellau sy’n siarad Saesneg yn bennaf,
fyddai o bosibl yn golygu rhagfarn yn eich ymholiadau – ac mae angen
ichi sicrhau bod cenhedlaeth y Rhyngrwyd yn ymwybodol o hyn.
Sut y gallwch chi ddefnyddio www.sln.org.uk/geography
Gallwch chi ddefnyddio 7–11 Weblinks www.sln.org.uk/geography/7-
11wl.htm i ddod o hyd i bobl sydd â phrofiad uniongyrchol o amgylcheddau,
a sefydlu gwefan eich hunan. Gwnaeth Website of the Moment fy ngalluogi
i ddarllen am Ysgol Swanshurst, Birmingham, a sut y gwnaethan nhw
gysylltu ag ysgol yn Ne Affrica. Yn yr adran ar y fforestydd glaw, roedd yna
gysylltau â safleoedd Brasil, yn ogystal â safleoedd America a’r DU.
3. Ydy’r ddaearyddiaeth rydych chi’n ei chynnig yn annog
myfyrwyr i ymarfer sgiliau gwerthuso beirniadol?
Sawl gwaith wnaethoch chi’r gylchred ddŵr – efallai, yn gywilyddus, yn dweud
wrth y myfyrwyr bod y pwnc hwn yn sych ac yn ddiflas? Fe ddylai fod yn ddiddorol!
Disgrifiwch broses llethrau bryn wrth adrodd stori’n lliwgar, gyda lluniau, ond yna
dangos tri neu bedwar diagram i fyfyrwyr i werthuso pa un sy’n dangos model
prosesau llethrau bryn orau. Defnyddiwch gyfleuster chwilio delweddau Google ® i
weld beth allwch chi ddod o hyd iddo – a rhannu’r diagramau i gategorïau da neu
wael. Gallwch chi ddefnyddio categorïau ‘Maen nhw’n rhy hawdd i’w deall’ a ‘Pe
24 newyddion mapio Rhifyn 31 gaeaf 2006 www.ordnancesurvey.co.uk/addysg www.ordnancesurvey.co.uk/addysg
newyddion mapio Rhifyn 31 gaeaf 2006 25
1
2