eIrfn aqy ajokyy eIrfnI - Dr. Harpal Singh Pannu
eIrfn aqy ajokyy eIrfnI - Dr. Harpal Singh Pannu
eIrfn aqy ajokyy eIrfnI - Dr. Harpal Singh Pannu
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Xfqrf<br />
a<br />
joky BfrqIaF ƒ <strong>eIrfn</strong> bfbq vDIk <strong>eIrfn</strong> ivc pYdf hoieaf hovy qy 18 sfl qwk dyÈ qoN bfhr<br />
jfxkfrI nhIN. iesdy kuJ iewk kfrn mYƒ nf igaf hovy. jy mfipaF nfl iek vfr vI dyÈ qoN bfhr<br />
AudoN pqf lwgy jdoN mfrc, apRYl qy meI 2008, igaf qF mfmlf Éqm. Aukq sfrIaF ÈrqF pUrIaF krn<br />
iqMn mhIinaF vfsqy mYN bqOr iviËitMg vfly AumIdvfr dI vI bhuq gihrI KuÌIaf<br />
pRoPYsr <strong>eIrfn</strong> igaf. pihlI idwkq qF iehI pVqfl huMdI hY.<br />
sfhmxyy afAuNdI hY ik AuQoN dI srkfr <strong>eIrfn</strong> ihMdusqfnI mfipaF df <strong>eIrfn</strong> ivc<br />
ƒ sYrgfh bxfAux vfsqy iqafr nhIN. jMimaf iek bwcf ieh sfrIaF ÈrqF<br />
ivdyÈI lok <strong>eIrfn</strong>IaF nfl Gulx imlx, ieh pUrIaF krdf sI, hY vI ÈIaf muslmfn,<br />
psMd nhIN kIqf jFdf. nfc <strong>aqy</strong> gfixaF Aupr Ausny <strong>eIrfn</strong>I nfgirk kuVI nfl ivafh<br />
pfbMdI hY. aOrqF leI sO PIsdI burkf pihnx df krvfieaf pr srkfr vloN ieh kys<br />
srkfrI hukm hY qy ies hukm dI qfmIl huMdI hY. klIar krn vfsqy iek sfl df smF<br />
<strong>eIrfn</strong>xf mUMh nhIN kjdIaF, ieh Èukr hY, lwigaf. AuWnf icr Auh iekwTy nhIN rih<br />
XfnI ik eynI ku afËfdI hY. amrIkf ƒ skdy sn. ajy vI ivafh dI afigaf<br />
nÌrq krdy krdy AunHF ny aMgryËI ƒ eynI imlI hY, nfgirkqf df kys ivcfr aDIn<br />
nÌrq kIqI ik quhfƒ aMgryËI jfxn vfly hY. ieho ijhy hflfq ivc <strong>eIrfn</strong> bfkI<br />
nhIN lBdy. tfvF tfvF sfeIn borz aMgryËI dunIaF nfloN kwitaf hoieaf hY. sfry dys<br />
ivc hY, nhIN qF sfry ikqy kyvl PfrsI. ivc do gurduafry hn, iek qihrfn<br />
jy qusIN vrk primt lYky cly vI ivc dUjf Ëfihdfn ivc. qihrfn ivc<br />
gey qF sfrI Aumr quhfƒ isKF dI igxqI lgBg 500 hY qy<br />
<strong>eIrfn</strong> dI nfgirkqf Ëfihdfn ivc do ku<br />
nhIN imlygI. sO. ihMdUaF dI<br />
kyvl Aus bwcy igxqI eynI vI<br />
ƒ nfgirkqf n h I N . h F<br />
i m l y g I i h M d u s q f n I<br />
i j h V f muslmfnF dy<br />
hux jnvrI-apRYl 2009<br />
hrpfl isMG pMnU<br />
<strong>eIrfn</strong> <strong>aqy</strong> <strong>ajokyy</strong> <strong>eIrfn</strong>I<br />
Tehran Chowk - Killing an Ajgar- 30 feet high statue of a brave man<br />
113
muMzy kuVIaF AuQy Auc ividaf hfsl krn jFdy hn ijnHF bfd kmËorI kfrn dyhFq ho igaf. ijs QF AunHF ƒ dPn<br />
ivcoN sKLq hflfq dy bfvjUd, vDIk AuQy hI vs jFdy hn. kIqf igaf, Aus df nfm hrm hY qy Auh dunIaF dIaF<br />
ienHF ividafrQIaF df Kyqr kyvl ieslfimk stwzIË Èfndfr iemfrqF ivcoN iek hY. mwky qoN bfd <strong>eIrfn</strong>IaF<br />
<strong>aqy</strong> PfrsI isKxf huMdf hY. <strong>eIrfn</strong> dy lok ihMdusqfnIaF ƒ vfsqy mÈhd <strong>aqy</strong> kuMm pivwqr Èihr hn. mÈhd ivc<br />
pfiksqfnIaF qoN vDIk psMd krdy hn. awTvyN eImfm dI Èhfdq hoeI, Èhfdq vfsqy hI PfrsI<br />
ieMny ku QoVHy smyN afpxI irhfieÈ dOrfn mYN bhuq lPË mÈhd hY. ieh awTvF eImfm, swqvyN eImfm alI<br />
kuJ jfx igaf hF, ieh dfavf mUrKLqfpUrn hY. jy mYN rËf df puwqr sI qy alI rËf dy pirvfr df itkfxf<br />
iekwlf jFdf qF myrI jfxkfrI hor vI suMgV jfxI sI. pitafly iËly dy Èihr smfxy ivc sI. Aus df<br />
myrI srdfrnI nfl hox krky aOrqF, kuVIaF nyVy nyVy af eImfmbfVf smfxy mOjUd hY. kMum, qihrfn qoN 150<br />
jFdIaF sn. ijsny <strong>eIrfn</strong>I aOrqF nhIN dyKIaF Ausƒ pqf iklomItr dUrI qy hY. <strong>eIrfn</strong> dI pfrlImYNt qihrfn ivc<br />
nhIN suhwpx kI huMdf hY. iqwKy nYx nkÈ, pqlIaF, hY pr srkfr kuMm ivcoN cldI hY ikAuNik ÈIaf <strong>eIrfn</strong> df<br />
lMmIaF, gorIaF nhIN, Auh gulfbI hn. XorpIanF df gorf hryk Dfrimk nyqf ijsƒ afiequwlf df iKqfb idwqf jFdf<br />
rMg suhxf nhIN lgdf. ijhVf XorpI gorf gorI qusIN iqKy hY, kuMm ivc rihMdf hY qy hrm ivc bYT ky PYsly krdf hY.<br />
nYx nkÈF vflf qy gulfbI rMg df dyKo, Ausdf ipCokV <strong>eIrfn</strong> dy bfdÈfh ivruwD bgfvq afiequwlf KumInI ny<br />
<strong>eIrfn</strong>I KUn df hY. mYN puwiCaf, sfzIaF pMjfbI lok hrm ivcoN hI ÈurU kIqI sI.<br />
khfxIaF ivc kohkfP dIaF prIaF df iËkr bhuq vfr qihrfn ivc iqMn mMËlf Èfndfr gurduafrf hY.<br />
afAuNdf hY. ieh kOx huMdIaF hn? ansfrI ny muskFidaF muhMmd rUhfnI ny dwisaf ik iqMn gurduafry sn, dUjf<br />
ikhf - kfkyÈIaf dIaF phfVInF, hor kI? koh mfieny prÈIan glP lfgy abfdfn ivc qy qIjf Ëfihdfn<br />
pwQr, phfVI, qy kfP, kfkyÈIaf leI. purfxf pYmfnf mIl ivc. aMgryËF vyly abfdfn ivc isKF dI igxqI kfPI<br />
dI QF koh hoieaf krdf sI, jo qkrIbn zyZ mIl df sI, iek sVk df nfm hI iswK aYlI sI. abfdfn ivcoN<br />
huMdf. ijvyN asIN mIl-pwQr gwzy hoey hn, pihlF koh iswK qihrfn af gey hn ijs krky gurduafry dI<br />
(pwQr) hoieaf krdy sn. gulfb dy ÈOkIn jF jfpfnI hn iemfrq ajfiebGr ho geI. Ëfihdfn dy gurduafry df<br />
qy jF <strong>eIrfn</strong>I. gulfb ƒ roË kihMdy hn, gulfb nhIN. mYN ieiqhfs idlcsp Gtnf df nqIjf hY.<br />
kfrn puwiCaf qF dwisaf - roË PfrsI df lPË hY jo pihlvI Kfndfn ivc kyvl do bfdÈfh hoey.<br />
aMgryËI ivc clf igaf, gulfb qF Puwl df afb hoieaf, pihlf rËf Èfh pihlvI, dUjf muhMmd Èfh, Ausdf bytf.<br />
iksy vI Puwl df rs. pihlf bfdÈfh Blf mfxs sI. Ausny <strong>eIrfn</strong> ƒ afDuink<br />
ijs Èihr ivwc sfzf itkfxf sI Aus df nfm hY qrË dI qrwkI dyx vfsqy pUrI qfkq lf idqI sI. sfl<br />
kuMm. sfzI myËbfn sMsQf sI sYNtr Pfr irlIjs stwzIË 1940 ivc Ausdf Ëfihdfn vwl dOrf sI. ieh ipMz<br />
. ies Èihr ivc awTvyN eImfm alI rËf dI BYx hËrq pfiksqfn vfly pfsy hY. ies ipMz df pihlf nfm sI<br />
Pfiqmf mfsUmf ny apxy pivwqr kdm rwKy sn. pYgMbr duËiq-afb, ijsdf arQ hY pfxI-cor. jdoN Èfh ipMz<br />
muhMmd qoN bfd ÈIaf muslmfnF vfsqy eImfmF df lfigEN guËr irhf sI, Ausny 6-7 isK iksfn KyqF ivcoN<br />
siqkfr hY. suMnIaF <strong>aqy</strong> ÈIaf iPrikaF dy dMgy aksr ho kMm krky vfps afAuNdy dyKy ijnHF dy isrF Aupr dsqfrF<br />
jFdy hn, qfjIaF dy idnF ivc Kfs krky. eImfmF dI <strong>aqy</strong> dfhVy KulHy sn. Èfh afpxy GoVy qoN hyTF Auqr igaf<br />
igxqI 12 hY, Auh bfrF dy bfrF kql hoey. bIbI Pfiqmf qy pUrn siqkfr nfl Juk ky slfm arË kridaF ikhf<br />
mfsUmf afpxy kfPly nfl bcdI bcFdI mwky qoN qurdI hoeI - ieho ijhy rUhfnI PkIr mYN iËMdgI ivc pihlI vfr dyKy.<br />
jdoN kuMm qwk puwjI qd qk Ausdy sfry sfQI kql kr idqy iksfn cly gey qF drbfrIaF ny dwisaf - hËUr ieh<br />
gey sn. ieh inkf ijhf ipMz huMdf sI, grIbF dI bsqI. PkIr PkUr koeI nhIN. ieh qF jfhl iksfn hn,<br />
Pfiqmf mfsUmf sPr ivc eynI Qwk geI sI ik iek mhIny ihMdusqfn qoN afey hoey ny qy ienHF df vwKrf mjLhb hY,<br />
114
ieh iswK hn. bfdÈfh, lokF dIaF qklIPF suxdf irhf hukm idMdf hF. pr mYƒ vI ieh hwk hY mYN ies<br />
qy jdoN jfx df vkq hoieaf qF ikhf - mYN ienHF PkIrF dy iebfdqgfh vfsqy vIh hËfr ruipaf quhfzy pYÊMbr dI<br />
dIdfr iek vfr Pyr, jfx qoN pihlF krn df KfhÈmMd nËr krF. bfdÈfh ny vIh hËfr df cYk Byt kIqf qy<br />
hF. AunHF ƒ bulfieaf igaf, Èfh ny siqkfr kridaF ikhf - ipMz df nfm duËid-afb shI nhIN hY. awj qoN bfd<br />
iPr duhrfieaf - mYN quhfzy ichiraF qoN pCfxdf hF ik ies ipMz df nfm hoeygf Ëfihdfn (rwb dy murId) .<br />
qusIN bMdgI krn vfly nykbKq iensfn ho. isKF ny ikhf qihrfn dy gurduafry lfigEN dI mYtro ryl lMGdI<br />
- hËUr suwcI ikrq krdy hF qy awlfh df nfm lYNdy hF. hY qy ijhVf styÈn gurduafry ƒ lgdf hY Ausdf nfm<br />
ieh quhfzI kI srkfr hoeI ik sfƒ afpxI msijd rwiKaf hY - drvfËf-ie-dOlq. ieQoN ijhVI cOVI sVk<br />
qfmIr krn dI iejfËq nhIN? kI mulk hoieaf ijQy gurduafry qwk jFdI hY Ausdf nfm hY srdfr kbIr aYlI.<br />
bMdgI krn leI PkIr iekwTy nhIN ho skdy iek QF? aYlI mfieny rfh. mYN puiCaf - drvfËf-ie-dOlq qF<br />
bfdÈfh ny puwiCaf - ikMnI ËmIn cfhIdI hY? TIk hoieaf ikAuNik gurU nfnk sfihb qoN vDIk Dnvfn<br />
iksfnf ny ikhf - jI iek eykV. Èfh ny ikhf - mYN iek koeI nhIN, pr Bgq kbIr dI QF srdfr kbIr kuJ<br />
eykV ËmIn sugfq vjoN idMdf hF. isKF ny ikhf - jI asIN ajIb ijhf nfm lgdf hY. mYƒ dwisaf igaf ik nfm<br />
ÈfhF dy ÈihnÈfh hËrq bfbf nfnk dy murId hF, nf aijhy rwKy jfxy ËrUrI sn ijhVy <strong>eIrfn</strong>IaF <strong>aqy</strong> isKF<br />
asIN grIb hF, nf sfƒ dfn lYx dI afdq. asIN apxy dovF leI Epry nf lwgx. dsy gurU sfihbfn dy nfm<br />
pYisaF nfl ËmIn KrIdFgy, qusIN iejfËq qF idAu. Èfh <strong>eIrfn</strong>IaF dI Ëbfn `qy nhIN cVHny sn. bfbf PrId dy nfm<br />
ny iek eykV ËmIn dI kImq puwCI qF dwisaf igaf - vIh qy pihloN hI iek sVk hY sI. bfxIkfr BgqF dy nfm ley<br />
hËfr ruipaf .bfdÈfh ny ikhf, TIk hY, qusIN vIh hËfr gey qF kbIr nfm cuixaF igaf ikAuNik kbIr rwb dy 99<br />
ruipaf KËfny ivc jmHF krvfAu, mYN rijstrI krn df nfvF ivcoN iek nfm hY. sMq qy Bgq Èbd ies nfm nfl<br />
hux jnvrI-apRYl 2009<br />
Writer addressing faculty of University<br />
115
iPr nhIN ilKxy sn ikAuNik ieh lPË PfrsI dy nhIN. sfry kuMm Èihr ivc asIN imrcF KrIdx vfsqy iek<br />
srdfr lPË bhuq siqkfrXog hY. AuQy aYs[aYs[pI[ dukfn lwBI ijQoN hPqy vfsqy KrId ilafAuNdy.<br />
vfsqy vI srdfr lPË hY izptI kimÈnr vfsqy vI. mYƒ qihrfn dy bËfr ivcoN dI lMG rhy sF qF pyNtr df<br />
puwiCaf jFdf - quhfzI dfinÈgfh (XUnIvristI) df iek vwzf Èo rUm idisaf. mYƒ dyKx sfr afritst<br />
srdfr kOx hY? srdfr mfieny cIP. gurduafry ivc iek afieaf qy Poto iKcx dI afigaf mMgI. mYN ikhf - iks<br />
iswK aOrq myry kol afeI qy ikhf - aih dyK Brf, myrf mksd leI? Ausny ikhf - qusIN bqOr mfzl ieQy bYTogy<br />
ieh vIh sfl df puwqr sfbq sUrq aY. ieQy bfhrvIN pfs nhIN. mYN quhfzI Poto ƒ mfzl mMnidaF iek pyNitg iqafr<br />
krn qoN bfd do sfl POj dI nOkrI krnI lfËmI hY. POjI krFgf. aglI vfr jdoN qusIN afey qF quhfzf idl krygf<br />
aPsr afKdy ny kys ktf qy topI pihn. ieh eyQy jMimaF ik apxI pyNitMg qusIN pMjfh hËfr ivc KrIdo pr mYN<br />
pilaf, qF vI kysF ƒ ipafr krdY. mYN POj dy srdfr ƒ muPq sugfq idaFgf ikAuNik AudoN qk qF keI ivk<br />
imlI hF, Auh mMndf eI nIN. qusIN myrI mdd kro. cukIaF hoxgIaF. myrf bVf cMgf hwQ cldf hY jI.<br />
mYN ikhf - qusIN <strong>eIrfn</strong>I ho, quhfzI nhIN mMndf qF pwCmI aflockF ny <strong>eIrfn</strong>I klfkfrF `qy doÈ lfieaf<br />
srdfr myrI ikAuN mMnygf? Auh bolI - qusIN dfnÈvr E ik Auh nklcI hn, purfxy buqF ƒ dyKky nvyN, purfixaF<br />
nf. quhfzI gwl moV eI nI skdf Auh. bgYr iksy AumId dy vrgy bxf bxf vyc rhy hn, iesy qrHF purfxIaF pyNitMgË<br />
pMj sq isKF sxy mYN jrnYl ƒ imilaf, dwisaf ik mYN dIaF nklF vyc rhy hn. ieh doÈ PËUl hn ikAuNik Auh<br />
dfinÈvir ihMdusqF hF qy iek arË guËfrnI hY. Auh quhfƒ ieh dws ky klfikRq vycdy hn ik PlfxI ikRq<br />
jwPI pfky imilaf. gwl suxky hukm kIqf- ieh juafn ijhVI Plfxy ajfieb Gr ivc peI hY, ieh AusdI nkl<br />
afpxy mjhb ivc kfml rihMdf hoieaf POj dI srivs hY. purfxIaF qsvIrF, jfnvrF dIaF KwlF Aupr<br />
krygf. dsÉq. AukrIaF hoeIaF hn, vDIk bwkiraF dIaF KwlF Aupwr.<br />
gurduafry ivc Bfrq dI suprIm kort dy Kwl df rMg hlkf pIlf huMdf hY. Auh kxk df nfV cOVf<br />
irtfierz cIP jsits kuldIp isMG df Brf imilaf, krdy hn, ijvyN pMjfbxF bohtIaF bxfieaf krdIaF<br />
kMvljIq isMG jo zfktr hY. AusdI srdrnI pitafly sn. ies pw<strong>Dr</strong> nfV ƒ joV joV Auh plfeI iqafr krdy<br />
dy nfmvr vkIl kuldIp isMG sfhnI dI BYx hY. mYN ikhf hn. pyNitMg df grfAuNz iblkul Kwl dI Èkl df bx jFdf<br />
- bIbI mYN vI pitafly df hF, so qUM myrI BYx hoeI. Auh hY ijs Aupr purfxI qsvIr ƒ irkMstrkt krdy hn.<br />
bolI - awj afpxy Brf ƒ qF imlx afeI aF. mYƒ pqf imsr dI bhfdr mhfrfxI aihmos (3500 sfl pihlF<br />
lwg igaf sI quhfzf ieQy afAux df. Ausny ikhf - koeI hoeI) dI Kwl Aupr AukwrI iek pyNitMg bgdfd dy<br />
qklIP qF nhIN? iksy cIË dI loV hovy? myrI pqnI ny ajfieb Gr ivc peI hY jo 2500 sfl purfxI imQI geI<br />
ikhf - <strong>eIrfn</strong> ivc ikqoN qvf nhIN imilaf. sfƒ <strong>eIrfn</strong>I hY. ies df Auqfrf pMj sO rupey ivc dy idMdy hn. qusIN<br />
Kfxy suafd nIN lgdy. awDy GMty ivc Ausdy GroN qvf puwj dyKogy ik nkl ƒ nkl koeI kih hI nhIN skdf. <strong>eIrfn</strong>I<br />
igaf. <strong>eIrfn</strong>-vfsI Gr ivc rotI nhIN pkfAuNdy. hryk kihMdy hn jo klfikRqF ajfieb GrF ivc peIaF hn,<br />
glI ivc nfnbfeI dI dukfn imlygI. gË gË dy ivafs AunHF dI koeI vI kImq qfr ky qusIN apxy Gr nhIN iljf<br />
vflIaF rotIaF, qvy dIaF vI qMdUrI vI. koeI <strong>eIrfn</strong>I skdy. asIN afpxy hunr rfhIN bhuq ssqIaF quhfzy GrF<br />
grmf grm rotI Kfx df ÈukIn nhIN. iqMn cfr idnf dIaF ivc pucf rhy hF qF kI gunfh hoieaf?<br />
rotIaF KrId ky Gr lY afey qy dfl ÈbjI mIt afidk <strong>eIrfn</strong> ƒ jdoN iskMdr ny Piqh kIqf AudoN rfjDfnI<br />
nfl Kf leI. qrHF qrHF dy slfd, cfvl <strong>aqy</strong> Pl AunHF dI ÈIrfË huMdI sI. pr iskMdr ny ÈIrfË dI QF Ausdy<br />
Kurfk df ihwsf hn. duwD dhIN qy mwKx dI vrqoN rwjvIN, nËdIk nvIN rfjDfnI AusfrI ijsdf nfm rwiKaf -<br />
pr nf nmk pfAux nf imrc. ijsƒ nmk dI loV hY afpo prspoils. ieQy Ausny sfndfr mihl Ausfry jo hux<br />
afpxf pf lvy pr imrc Pyr vI nhIN. koeI KrIddf nhIN.<br />
116 hux jnvrI-apRYl 2009
KMzr ho gey hn. klfkfrF <strong>aqy</strong> kMipAUtr mfihrF dI dyKx vflf nhIN ieh. jy hr cIË iDafn nfl dyKxI hovy<br />
mdd nfl <strong>eIrfn</strong>IaF ny sI[zI[ iqafr kIqI hY - qF Gwto Gwt iek hÌqf cfhIdf hY. sMsfr dy hryk dys<br />
prspoils irkMstrwkitz (nvF Ausfiraf mhFngr); ivcoN afeIaF sugfqF sjIaF peIaF hn. iks iks idn,<br />
sI[zI[ clfAu qF KMzr idKfeI dyxgy, Audfs sMgIq iks iks dys bfbq, kI kI PYsly ley gey qy iks iks<br />
cldf rhygf - iPr sihjy sihjy, pwQrF dy kx ijhVy kmry ivc; quhfƒ dwisaf jFdf hY. lYinn, stfiln,<br />
hvf ny sdIaF qoN rgV rgV ky ËmIn Aupr iKlfr idqy cricl, rUËvflt, msoilnI nfl ivcfr vtFdry krn<br />
sn, Auz Auz ky QmilaF ƒ cMbVx lgdy hn, hOlI hOlI dIaF bfdÈfh dIaF PotoaF mYƒ jbfnI Xfd rih geIaF<br />
QmHly <strong>aqy</strong> kMDF Aupr AuWTx lgdy hn, iPr CwqF bxdIaF ikAuNik ieh sfry hukmrfn sfzIaF XfdF ivc vsy hoey<br />
hn qy aKIr ivc kMDF <strong>aqy</strong> CwqF Aupr purfxI pyNitMg hn. rQ, GoiVaF dy sfË, Èrfb dIaF surfhIaF qy pYmfny,<br />
AuGVn lgdI hY. aKIr ivc vsdI rsdI <strong>eIrfn</strong> dI sMgIq dy sfË, quhfƒ QF qoN ihwlx nhIN idMdy. <strong>eIrfn</strong>IaF dy<br />
<strong>Dr</strong>qI Aupr XUnfnIaF dI bsqI idsdI hY. sYnfvF af glIcy dyK ky mYƒ afpxy zrfieMg rUm ivclf kflIn<br />
rhIaF hn jf rhIaF hn, jwj PYsly suxf rhy hn, purfxf rumfl lwigaf. iqMn <strong>eIrfn</strong>I pRoPYsrF dy pirvfr<br />
jobnvMqIaF nwc rhIaF hn, gf rhIaF hn, purfxIaF jUn 09 dy aKIrly hÌqy myry Gr afAuxgy qF AunHF dy<br />
surF, purfxf sMgIq. afAux qoN pihlF pihlF ieh kflIn mYN vlHyt ky iksy pfsy<br />
<strong>eIrfn</strong>IaF vrgf hunr jhfn ivc ikqy nhIN. eyny lukf idaFgf. myrf kflIn suhxf hY, mihMgf hY, <strong>eIrfn</strong>IaF<br />
ÈYdfeI ik pypr kilwp vI bgYr pyNitMg qoN nhIN imldy. ƒ idKfAux dy kfbl nhIN.<br />
hryk Gr ivc pUry PrÈ kflInF nfl Zky hoey. pihlvI kflInF dy vzy Èoa rUmË ivc jfE. quhfzy sfhmxy<br />
bfdÈfh df mhl dMg kr dyx vflf hY. iek idn ivc nmUinaF vflI aYlbm rwKxgy. aYlbm ivc PotoaF nhIN,<br />
hux jnvrI-apRYl 2009<br />
Naghsh-e-jahan_masjed-e-shah_esfahan<br />
117
aslI kflIn hn inky inky. qusIN nmUny dI cox kro qy vI, hryk bs ey[sI[ hY. ipClf awDf ihwsf aOrqF leI,<br />
sfeIË dwso. hÌqy bfd quhfzI psMd df kflIn iml aglf awD mrdF leI. aftomYitk qfkIaF vI vK vK.<br />
jfeygf jF quhfzy dys Byj dyxgy. kflInF dy ieh inky inky iek ajnbI muslmfn musfPr myry qoN aglI sIt Aupr<br />
nmUny vI ivkdy hn, do do sO df iek iek. mYN qF ds nmUny bYTf sI. Auh AuiTaf, arË kIqI - jI qusIN ies sIt `qy<br />
KrId ilafieaf, suhxy PrymF ivc jVf ky dosqF ƒ dy af jfE myry vflI qy. mYN quhfzI sIt `qy bYT jfvFgf. ies<br />
idwqy. nfl kI Prk pYNdY? mYN puwiCaf. Ausny ikhf - jI mYN quhfzy<br />
pRoPYsr KlIl gMbrI ny ikhf - dys jfx qoN pihlF vl ipwT krky nhIN bYT skdf. mYƒ ieh bdslUkI<br />
mfsUmf dy hrm ivcoN pRÈfd lYky jfieE. pr iPr Auh lgdI hY.<br />
KfmoÈ ho igaf. mYƒ kihx lwgf - quhfzy BfrqI sfQI ieho ijhy vfk afm suxn ƒ imldy - kudm ikÈvr<br />
muhMmd hbIb ƒ qF aMdr jfx dI afigaf iml jfeygI Èumf, vqn Èumf kujs? (qusIN ikQoN afey ? vqn ikhVf<br />
pr quhfƒ nhIN, gLYr muslmfn dy dfKLly Aupr pfbMdI hY. hoieaf ?) afXf Èumf aË ihMdusqF afmfid (kI qusIN<br />
hF quhfzI bIvI clI jfey. iehdf ikhVf pqf lwgxY. qusIN ihMdusqfn qoN afey ho?) afXf Èumf rUhfnI ie ihMdusqF<br />
nF hI jfieE, ikAuNik jdoN quhfƒ rok idqf igaf, qusIN hsqIq? (kI qusIN ihMdusqF dy mOlvI ho?) byÈumf v<br />
burf mnfEgy, ieh byadbI hoiegI iek Èfndfr mihmfn ikÈvryqfn durUq mI Pirsqm (quhfƒ qy quhfzy dys ƒ<br />
dI. mYN ikhf - mYN hr hflq ivc aMdr jfx df Xqn slfm) . Éudf Èumf rf KuÈnI gihdfrq (Kudf quhfƒ qy<br />
krFgf. jy vfps prqf idqf igaf qF burf nhIN mnfvFgf quhfzy dys ƒ suKI rwKy). kuVIaF dIaF tolIaF nIvIN pfeI<br />
ikAuNik quhfzIaF rvfieqF df adb krnf myrf PrË hY. qurdIaF idsdIaF, hOlI hOlI gwlF krdIaF, corI ijhy<br />
KlIl dI ieCf dy ivruwD Ausdy vrjx dy bfvjUd mYN apxy quhfzy vl dyKky iPr nIvIN pf lYxgIaF, ijvyN iksy vzy<br />
sfQI <strong>aqy</strong> bIvI smyq aMdrlf drvfËf pfr krn lwgf qF rsUK vfly srdfr dI hvylI ivcoN aOrqF, kuVIaF bfhr<br />
Cy Puwt lMmy iek bËurg ny myrI bFh ƒ PuwlF dI tfhxI jFdIaF hox. awKF ivc, qor ivc, bolF ivc itkfAu,<br />
CuhfeI, pUry siqkfr nfl apxI CfqI `qy hwQ rwK ky sMkoc, Èrm qy ilafkq. myrI pqnI kdI kih vI idMdI -<br />
Juikaf, iPr PulF lwdI tfhxI nfl drvfËy vwl ieÈfrf myry Gr DI nhIN. iek hoxI cfhIdI sI, pr iehnF kuVIaF<br />
kIqf, arQ sI, bfhr vwl vfps jfE. eyny slIky nfl vI vrgI. sihjy, koeI koeI lfigEN lMGdf afK jFdf - KuÈ<br />
koeI vfps jfx leI kih skdY[[[, mYN soicaf, cMgf kIqf afmdId eImfim ihMdusqF, KuÈ afmdId. iek bMdf slfm<br />
ik ieQy afAux df PYslf kIqf. <strong>eIrfn</strong>IaF dI ieh iek arË krn qoN bfd myry lfgy Kloqf irhf - do ku imMt kuwJ<br />
idlkÈ adf dyK sikaf. mYN qkrIbn hr roË hI bIbI boldf irhf iPr myrI dfhVI cuMm ky clf igaf. mYN rUhfnI<br />
mfsUmf dy drbfr koloN dI lMGdf ikAuNik mYƒ mF gujrI ƒ puwiCaf - kI kihMdf sI ieh BfeI? Ausny dwisaf -<br />
Xfd afAuNdI rihMdI. ijho ijhy hsn husYn, Auho ijhy quhfzf suafgq kIqf, iPr quhfzy dys dI KYr mMgI, quhfzy<br />
sfihbËfdy. nF qy QF bdl bdl ky hIro sfƒ idKfeI dy pirvfr leI duafvF idqIaF, iPr ikhf - mYƒ pwkf<br />
jFdy hn. XkIn hY, ijvyN sfzy eImfmF ny sfzI Èfn brkrfr rwKI,<br />
sunihrI imÈrI df pRÈfd. mYN hIiraF vrgI dysI qUM apxI kOm dI Èfn hr sUrq ivc brkrfr rwKyNgf,<br />
imÈrI qF dyKI sI pr ieQy sunihrI imÈrI ikvyN? qyrI Èkl sUrq iblkul sfzy eImfmF vrgI hY. qUM<br />
ansfrI ny dwisaf - jI ies ivc kysr imlfieaf vwzIaF nykIaF df mflk hYN.<br />
hoieaf hY. kysrI imÈrI kyvl <strong>eIrfn</strong> ivc imlygI. sfrI ieh Dwky nfl mYƒ mhfn bxfAux lgy hoey hn.<br />
dunIaF ijMnf kysr pYdf krdI hY, Aus qoN duwgxf kyvl pCqfAuxgy afKr, jdoN dyKxgy duafvF pur-asr nhIN<br />
<strong>eIrfn</strong> ivc huMdf hY. hryk rysqrF ivc kysrI imÈrI dy hoeIaF. imrËf gfilb ny ikhf nhIN sI ? - iek muwdq<br />
mrqbfn hn, hukm kro ik cInI dI QF imÈrI dI cfh cfhIdI hY hfAuky df asr hox vfsqy. AudoN qwk kOx<br />
idE, hfËr hY. vDIk sPr bwsF ivc kIqf, lokl vI dUr ijAuNdf rhygf?<br />
118 hux jnvrI-apRYl 2009
qihrfn idKfAux leI zRfievr tYksI lYky puwj ieh qyrf vihm hY, ijMn BUq df iKLafl idmfgoN kwZ dyh.<br />
igaf. mYN rsqy ivc Ausƒ nfm puwiCaf, pwcI sflf gulfbI pr Auh nF hI hitaf qF iek idn mOlvI ny cfr qvIq<br />
mUMh vflf zRfievr boilaf - jI husYn. mYN ikhf, ieh kI dyky ikhf - apxy Gr dy cfry koinaF ivc ieh qvIq dwb<br />
hoieaY quhfƒ? ijs muMzy ƒ vI mYN nfm puwiCaf - Auqr dyeIN. bs ijMn afAuxoN ht jfeygf. Aus bMdy ny ievyN kIqf.<br />
imilaf - husYn. Auh hws ipaf. kihx lwgf - TIk ijMn afAux qo ht igaf. ieh dwsx leI ik ijMn afAuxNo<br />
afiKaf qusF. bhuq muMizaF dy nfm husYn ny qy kuVIaF dy ht igaf hY, qy Èukrfnf krn leI Auh iPr mOlvI dy Gr<br />
nfm Pfiqmf. asIN husYn <strong>aqy</strong> Pfiqmf (hËrq alI dI clf igaf. mOlvI ƒ dwisaf ik ijMn afAux qoN ht igaf<br />
bIvI, pYgMbr muhMmd dI DI qy krblf dy ÈhId hsn qy hY jI. mOlvI boilaf - iesdf mqlb ieh hoieaf ik qUM<br />
husYn dI mF) dy qF ÈYdfeI hoey pey hF. ijMn qoN vDIk KLqrnfk hYN. AuhI cfr qvIq ijhVy qYƒ<br />
gwlF kridaF cVHdy vwl mYN kfr dI qfkI ivco vwzI idqy, mYN afpxy Gr dy duafly cfr koinaF ivc dwby qF ik<br />
JIl dyKI qF husYn ƒ kfr rokx leI ikhf ik PotoaF qUM afAuxoN ht jfeyN. qyry Gr ijMn afAuxoN ht igaf pr<br />
myry Gr afAuxoN qUM nhIN htdf.<br />
iKcIey. Auh boilaf - kfhƒ jI, JIl nhIN ieh, dojK hY<br />
ieh qF. ieh lUx dI AuprlI qih hY ijhVI pfxI vFg kuJ mOlvI eynI dyr qk ËmIn Aupr sjdf krdy<br />
ilÈk rhI hY. dldl hY ieh. BulyKy nfl koeI bMdf jF rihMdy hn ik AunHF dy mwQy Aupr awtx <strong>aqy</strong> dfg pY jFdf<br />
jfnvr Au<strong>Dr</strong> clf jfv,y bs igaf sdf leI. bfdÈfh hY. ienHF mOlvIaF df siqkfr vDIk hox krky koeI koeI<br />
pihlvI dUjf afpxy duÈmxF ƒ hYlIkfptr ivcoN iesy mOlvI cmcf grm krky apxy mwQy Aupr dfg dy lYNdf hY<br />
dojÉ ivc sutvf idaf krdf sI. hux pUrI aihiqafq qF AusdI vI bwly bwly.<br />
vrqidaF jdoN asIN lUx putdy hF qF koeI koeI lfÈ eynI hbIb ny gMbrI ƒ puwiCaf - pRoPYsr sfihb, qusIN<br />
qfËI inkldI hY ijvyN ieh huxy suwqf hovy, bs hux jfg bfdÈfh dI hkUmq ƒ TIk smJdy ho ik hux vflI<br />
peygf. mYN toikaf - husYn ieh qyrI gwl TIk nIN. lUx ivc ieslfmI hkUmq? gMbrI ny ikhf - quhfzf svfl ikAuNik<br />
qF lfÈ gl jFdI aY. Auh boilaf - nhIN jI, lUx lfÈ ƒ isafsI hY, isafsI AuWqr idaFgf. <strong>eIrfn</strong> df iek DVf<br />
Krfb hox qoN sMBfldf hY. afpxy ijsm df sB qoN nfËk afKdf hY pUrI afËfdI cfhIdI hY, dUjf afKdf hY pUrI<br />
aMg awKF ny. lUxy hMJU iehnF dI ihPfËq krdy ny, gfldy ieslfmI hkUmq, qIjf DVf afKdf hY - nhIN rlvF<br />
nhIN. imlmF ieMqËfm cfhIdf hY. mYN iqMnF nfl sihmq nhIN.<br />
mYN rUhfnI ƒ ikhf - QoVHI ijhI PfrsI qF isKf Brf hfly, jdoN ik mYN Kud nfl vI sihmq nhIN qF hornf iqMnF<br />
mYƒ. PrË kro mYN kuMm jfxf hovy, PfrsI ivc ikvyN puwCFgy qyrF nfl ikAuN sihmq hovF?<br />
- ik kuMm ƒ ikhVI bws jFdI hY? Auh kihx lwgf - gMbrI ƒ mYN puwiCaf - ihMdusqfnI <strong>Dr</strong>mF bfry quhfzf<br />
dunIaF dy sfry mOlvI kuMm ivc pYdf huMdy ny. kuMm ivc jFdy kI pRBfv hY? Aus ikhf - sfry sfmI <strong>Dr</strong>m nkfbpoÈ hn.<br />
ny qy kuMm qoN afAuNdy ny. ijs vl pMj sq mOlvI qury jFdy ihMdusqfnI mjhb ienHF dy mukfbly ikqy KulHidly hn.<br />
hox, smJo Auh bs kuMm jf rhI hY. sfzy nyVy kuMm jfx iek qF Auh GVIaF huMdIaF hn ijnHF dIaF kyvl sUeIaF<br />
vflI bs rukI qF mYN dyiKaf, 40 svfrIaF ivcoN 37 mOlvI <strong>aqy</strong> zfiel idsdf hY, iek Auh GVIaF hn ijhVIaF<br />
sn. pfrdrÈI hn, sfrI mÈInrI cldI idsdI hY.<br />
rUhfnI bVf hsmuK juafn hY. iqMn sfl pihlF ieh ihMdusqfnI vDIk pfrdrÈI hn.<br />
myrI XUnIvristI ivc afieaf sI, icqrkfr vI hY, Auh buwD mwq pVHfAuNdf hY. mYN puwiCaf - quhfƒ kI<br />
iesdf iËkr mYN BfeI lkÈvIr isMG vfly lyK ivc kr lgdY ik buwD mwq bfkI sBnF qoN vDIk pfrdrÈI hY? Aus<br />
cuikaf hF. Ausny mYƒ iek <strong>eIrfn</strong>I lqIPf suxfieaf. iek ikhf - nhIN, ihMdU mwq vDIk pfrdrÈI hY. ies ivc<br />
mOlvI kol hr roË iek bMdf jfieaf kry ik myry Gr ijMn srboqm rUhfnI Auzfx qoN lY ky afdmËfq dI nIvIN qoN<br />
afAuNdf hY, qvIq idE. mOlvI ny bQyrf smJfieaf ik nIvIN rsfql <strong>aqy</strong> bdI mOjUd hY qy ieh sfry df sfrf <strong>Dr</strong>m<br />
hux jnvrI-apRYl 2009<br />
119
df ihwsf hY. Dn-dyvI (lwCmI) dI pUjf vI huMdI hY kfm- bsy rMj burdm dr eIN sfilsI.<br />
aMgF dI vI. aËm ijMdf krdm bdIN pfrsI.<br />
gMbrI kihx lwgf, Cwzo ieh gwlF BfeI. Qwk nmIrm aËIN ps ik mn ijMdf am.<br />
jfvFgy. quhfƒ <strong>eIrfn</strong> df lok gIq suxfAuNdf hF. Ausny<br />
gfky jo twpy suxfey AunHF dy ieh arQ hn:<br />
gorI : prdys cwilaf mfhIaf myry leI kI<br />
ilafeyNgf?<br />
juafn :ieqr <strong>aqy</strong> vMgF, gorIey ieqr qy suhxIaF<br />
vMgF.<br />
ik quKim suÉn rf prf kMdf am.<br />
(ienHF qIh sflF ivc bVy kÈt Jwly.<br />
mYN afpxf mulk <strong>aqy</strong> apxI PfrsI ijAuNdy kr idqy.<br />
mrFgf nhIN hux, ikAuNik PfrsI Ëbfn dy bIj<br />
mYN pUry <strong>eIrfn</strong> ivc Klfr idqy hn.)<br />
gorI : pr qUM qF dfry (zyrIas) df ispfhI suxINdf iPrdOs Èihr df nfm hux qUs hY. iPrdOs mfieny<br />
hYN,<br />
surg, pihlF ivgV ky ieh iPrqUs bx igaf qy afKr<br />
qyry nfl myrf kI sbMD ispfhIaf ?<br />
juafn : nF gorIey nF. iksy ny cuglI kIqI hY myrI.<br />
awj qUs rih igaf. iek vwzI sVk Auqy gwzy hoey sfeIn<br />
borz Aupr qIr dws irhf sI ik ieh rsqf awrfk ƒ<br />
jFdf hY. aMgryËI ivc NgÊPf iliKaf pVHky mYN puiCaf -<br />
mYN qF rUmI <strong>aqy</strong> ÈIrfËI dy dys df bfiÈMdf hF, eIrfk dy spYilMg glq ikAuN ilKy hoey hn? mYƒ dwisaf<br />
myrf dfry nfl kI vfsqf ? igaf ik ieh rsqf eIrfk ƒ nhIN, awrfk ƒ jFdf hY.<br />
dfrf vzprqfpI bfdÈfh sI byÈk, <strong>eIrfn</strong>I gorIaF awrfk <strong>eIrfn</strong> df Auh sUbf hY ijQoN dy GoVy sfry jhfn ivc<br />
ƒ rUmI <strong>aqy</strong> ÈIrfËI psMd ny. ÈIrfËI ƒ lok gIqF ivc mÈhUr hn. lE jI, kmfl hoeI. sfry purfxy pMjfbI gRMQF<br />
rUhfnIaq df GuMz cuwkx vflf juafn kih ky Xfd kIqf hY. ivc awrfkI GoiVaF df iËkr hY, ikqy ikqy rfwkI vI<br />
gMbrI hsmuK afdmI hY, Ausny hfiPË df iÈar iliKaf imldf hY, pr eIrfkI nhIN. mYN smJdf huMdf sF<br />
suxfieaf - "ijs glI ivc myrI mihbUbf vsdI hY, Au<strong>Dr</strong> ik pMjfbI bfibaF ny eIrfkI lPË ivgfV ky awrfkI ilK<br />
nf jfeIN. jy ikqy ids peI iPr Aus vwl dyKdf quiraf idwqf hY. myry ipMz koeI GoVf KrId ky ilafAuNdf qF<br />
jfeyNgf qy kMDF nfl tkrFdf iPryNgf." ieh suxf ky kihx puiCaf jFdf - arfkI ikMny df ilafieaYN beI? GoVy df<br />
lwgf - pwgF bMnHIaF hoeIaF hox krky iswK bc rihxgy, mflk KuÈ ho jFdf ik puCx vflf ZIck tYr ƒ awrfkI dws<br />
bfkI jhfn mfiraf jfeygf isr Bnf ky.<br />
irhY.<br />
imPqfh ny dwisaf - aMgryË gory gorIaF ieQy afky kuMm dI AucI phfVI Aupr pYgMbr iKËr dI drgfh<br />
<strong>eIrfn</strong> <strong>eIrfn</strong>IaF bfbq aMgryËI ivc ilKIaF ikqfbF hY. hyTF qoN Aupr qwk jfx df GMtf ku lgdf hY. qkrIbn<br />
mMgdy hn. ijhVIaF ikqfbF asIN AunHF ƒ idMdy hF, lYky hr Èfm asIN drgfh cly jFdy. cfa nfl lok imldy.<br />
hws pYNdy ny qy kihMdy ny - ieh qF asIN ilKIaF hn. jo iek idn mYN afpxI bIvI ƒ ikhf ik mYN ieQy bYTdf hF, qUM<br />
qusIN iliKaf, Auh idE. asIN aMgryËI ivc jdoN kuJ jfxY qF jf af. Auh clI geI. mYN bYNc Aupr bYTf sF qF<br />
iliKaf hI nhIN iPr kI dyeIey?<br />
iek aOrq myry kol afky puwCx lwgI - qurf Kfnm kujF<br />
KurÈId ny dwisaf ik sfadI <strong>aqy</strong> hfiPË ƒ ies gl<br />
df koeI aÌsos nhIN ik PfrsI ivc arbI dy lPË rl<br />
rhy hn. AunHF vfsqy iKLafl srboqm hY bolI nhIN. pr<br />
iPrdOsI ƒ arbI nfl nÌrq hY. apxy Èfhnfmy ivc<br />
Ausny arbF ƒ motIaF motIaF gflF kwZIaF hn.<br />
Èfhnfmf-ie-iPrdOsI dy do iÈar suxo :<br />
asq? (qyrI aOrq ikQy clI geI?), mYN iKËr dy drbfr<br />
vl AuNgl AucI krky ikhf - AuUNjf, iËafriq drbfir<br />
iKËr. PfrsI df myrf ieh vfk ivafkrx muqfbk glq<br />
hY pr iesdf arQ- AuQy, iKËr dy drbfr dI pirkrmf<br />
krn, Auh smJ geI. jdoN agoN hor gwlF krn lwgI qF mYN<br />
ikhf - PfrsI n mI dfnm (PfrsI mYƒ afAuNdI nhIN -<br />
ieh iek purfxy iPlmI gIq df bol mYƒ Xfd sI, ijsdI<br />
120 hux jnvrI-apRYl 2009
vrqoN kIqI), suxky Auh aOrq hwsI qy kuJ kihky clI idqIaF. sfry ieho afKI jfx - sfzy ihMdusqfnI BrfvF dy<br />
geI. mYN eIvyËI ƒ puwiCaf - kI kih ky geI hY? Ausny pivwqr kdm pey qF sYNtr, XUnIvristI bx igaf. mYN<br />
dwisaf - afKdI sI cMgI BlI PfrsI Ëbfn bolIN qF jfnYN, vfeIs-cFslr ƒ ikhf - ieh iËafdqI ikAuN krdy ho?<br />
isDI qrHF afK ik gwl nIN krnI. asIN kI kIqf hY ies vfsqy? nvfb sfihb boly - hor kI<br />
AuQy hI iek pMjfh ku sfl df aDyV Aumr bMdf mYƒ krnf sI qusF? asIN qF ipCly dsF sflF qoN Ëor lfeI<br />
kihx lwgf, jy afigaf imly qF hsn husYn dI nfaq suxf jFdy sF pr srkfr mMndI nhIN sI. qusIN nF afAuNdy qF<br />
idaF? ieh nfaq (isPLqF BrpUr gIq, ksIdf) muhMmd ieh srkulr afxf eI nI sI. asIN quhfzf aihsfn kdI<br />
iekbfl dI hY. Ausny eynf sur ivc gfieaf, ik kwK smJ nf BuwlFgy. nykbKqF ny krnf nhIN huMdf kuJ, bs kdm<br />
nf afAux dy bfvjUd mYN Aus dIaF Dunf qoN dMg rih igaf. rwiKaf qy awlfh ny ivgVy kMm suafr idwqy.<br />
mYN Ausƒ disaf ik AurdU ivc ilKy Ausdy iqMny dIvfn qF mYƒ vI do lPË bolx leI ikhf. qrjmfkfr nfl<br />
mYN pVH ley hn pr PfrsI mYƒ afAuNdI nIN. iekbfl ny mOjUd huMdf sI muhMmd rUhfnI. mYN ibsimwly ƒ rwtf lfieaf<br />
cMgf iliKaY PfrsI ivc? Auh boilaf - hwCf? AurdU ivc hoieaf sI, shI ibsimwlfh Aucfiraf. iek ividafrQI<br />
eynf vkq Ëfieaf kIqf Aus pfgl ny? kI loV sI? jdoN Klo ky kihx lwgf - dfinÈvir ihMdusqF, ieh qF sfzf<br />
eynI gËb dI PfrsI nËm ilK skdf sI, iPr Dwky ikAuN ibsimlfh piVHaf qusIN. asIN quhfzf ibsimlfh <strong>aqy</strong><br />
KfDy Ausny ? mYN ikhf - BfeI myry vrgy jfhl vfsqy Ausdy arQ jfxny cfhuMdy hF. mYN soicaf - pihlF mYN<br />
ilKky kI cMgf nhIN kIqf Ausny ? iPr mYN puiCaf ik Piqh bulfvFgf, Pyr Piqh dy arQ kr kr dsdf<br />
kfrobfr kI krdy ho. Aus dwisaf ik sbËI vycx df kMm iPrFgf, ikAuN nf ËPrnfmy df iÈar suxf idaF? mYN<br />
hY. mYN ikhf - kmfl hoeI ieh qF. sbËIaF vycx vflf suxfieaf.<br />
bMdf eynf suhxf gf skdY ! Ausny ikhf - ijMnf afvfj df kmfil krfmfq kfXm krIm.<br />
irafË sbËI vycx vfly krdy ny, jy gfAux vwl iDafn<br />
dyx qF ajoky gfiek Cokry sbËIaF vycx lwg jfx.<br />
smJy? KUb hwsy.<br />
iek idn sbËI KrIdidaF mYN dukfndfr ƒ ikhf -<br />
pMj swq ku iklo df qrbUË idE. Aus ikhf - qrbUË qF jI<br />
hY nI myry kol. mYN vwzy Zyr vwl ieÈfrf krky ikhf - afh<br />
ikMny pey qF hn. Auh boilaf - qusIN qrbUË kihMny E<br />
iesƒ ? mYN ikhf - hor kI ? qusIN kI afKdy E? Aus ikhf<br />
- qrbUË df sfƒ <strong>eIrfn</strong>IaF ƒ koeI pqf nIN kI huMdY. asIN<br />
iehƒ ihMdvfxf afKdy aF ikAuNik quhfzy dys ihMdusqfn<br />
qoN qF ieh afieaY ieQy, sfzy kol. lAu jI, hdvfxy Èbd<br />
df ieiqhfs vI sbËI vycx vfly ny suxfieaf.<br />
sfƒ kuMm igaF pMdrF ku idn hoey sn ik KuÈI df<br />
mfhOl bx igaf. srkulr af igaf ik <strong>Dr</strong>m aiDaYn df<br />
sYNtr, XUnIvristI bx igaf hY. agly hI idn kfnPrMs<br />
hfl ivc vwzf iekwT hoieaf. XUnIvristI df vfeIs-<br />
cFslr qihrfn pfrlImYNt df izptI spIkr vI hY.<br />
Ausdf nfm hY nvfb abul hsn. mYƒ, hbIb ƒ qy myrI<br />
bIvI ƒ styj dy Aupr ibTf ky snmfnF dIaF lihrF clf<br />
rËf bÉÈ rfiËk irhfkun rhIm..<br />
sfrI dI sfrI mjils KVI ho geI qy ikhf vfh,<br />
eynf KUbsUrq ibsimlfh hoieaf nvIN dfinÈgfh df !!<br />
pMj vfrI gf ky ibsimlf piVHaf igaf. dsm pfqÈfh dy<br />
ies PfrÈI iÈar dy qF AuQy arQ krn dI loV nhIN sI.<br />
mYƒ aihsfs hoieaf ik vwizaF vwloN sOpIaF geIaF<br />
dOlqF ivcoN iek mfsf ijMnI vI jy kol hovy qF ikMnI iewËq<br />
bxf idMdI hY.<br />
14 apRYl 2008 ƒ pRbMDkF dy swdy Aupr qihrfn dy<br />
gurduafry ivsfKI dy iqAuhfr mOky BfÈx krn igaf.<br />
myrI gwl psMd afAuxI hI sI mYƒ pqf sI. ies krky nhIN<br />
ik mYN ieiqhfs jF PlsPy df koeI mfihr hF. myry<br />
pirvfr dy vzyiraF dI bdOlq mYƒ gurU sfihbfn df nfm<br />
shI, adb nfl lYx dI jfc af geI hoeI hY. kyvl eyny ku<br />
nfl bwly bwly ho jFdI hY. lMgr Ckx AuprMq kuJ pirvfr<br />
myry ierd igrd afky bYT gey. iek 30-35 ku sfl dI<br />
iswK bIbI imlfeI geI, jiqMdr kOr. Aus vrgI PfrsI,<br />
<strong>eIrfn</strong>IaF ƒ vI bolxI nhIN afAuNdI. <strong>eIrfn</strong> ivc burkf<br />
hux jnvrI-apRYl 2009<br />
121
pihnx df irvfj hY. Prk eynf hY ik muslmfn kuVIaF Aucfiraf sI :<br />
kflf burkf pihndIaF hn, sfzIaF kuVIaF ijs mrËI br lib jUeI nÈIno, guËry Aumr bybIN..<br />
rMg dI cfdr EVH lYx. qihrfn ivc jdoN iksy QF bhuq<br />
vwzf vwkfrI PMkÈn huMdf hY, AudoN jiqMdr ƒ styj skwqr<br />
dI iËMmyvfrI idwqI jFdI hY. nfl nfl Auh vzy ÈfierF dy<br />
hvfly idMdI hY, Ausƒ <strong>eIrfn</strong>I klcr, ieiqhfs dI byaMq<br />
vfkPI hY. jdoN vfps rvfnf hox lgy qF Auh myry kol af<br />
geI, kihx lwgI - kuJ gwlF kyvl quhfzy nfl krnIaF<br />
ny. mYN qy myrI bIvI pry dUr htky jf bYTy. kosI kosI Duwp<br />
sI. cfh mMgvf leI. afpxy pirvfr bfbq dwsx lwgI ik<br />
jdoN ipqf jI dI mOq ho geI qF myry pirvfr <strong>aqy</strong><br />
irÈqydfrF ny ijvyN mYƒ PflqU dI cIË hI smJ ilaf. hor<br />
kI kr skdI sI ? jF pVHdI rihMdI jF awbU ƒ Xfd krky<br />
roNdI rihMdI. hMJU qklIP-dyh qF huMdy ny pr ieh quhfzI<br />
(diraf iknfry bYTo. vgdy pfxI vrgI Aumr<br />
dyKo.)<br />
Èfh awbfs df mhwl dyiKaf ijQy Èyr Èfh sUrI qoN<br />
hfr Kfky humfXUM ny Èrx leI sI. <strong>eIrfn</strong> dy bfdÈfh<br />
qihmfs <strong>aqy</strong> humfXUM dI afhmo sfhmxy bYiTaF dI bhuq<br />
vwzI ieiqhfsk pyNitMg mhwl dI kMD Aupr bxI hoeI hY.<br />
dovF dy hwQF ivc jfm hn, bFdIaF Kfx pIx dIaF vsqF<br />
lYky KloqIaF ieÈfry dI AuzIk kr rhIaF hn. mYN<br />
jiqMdr ƒ puwiCaf, qyrI bolI eynI inmr <strong>aqy</strong> sfdI ikvyN<br />
bxI? Ausny Jwt hfiPË dI rubfeI suxf idqI -<br />
PkIr inmr ikAuN huMdy hn pqY quhfƒ?<br />
ilafkq ƒ sMvfrdy bhuq ny. quhfzI rUh ƒ bfr bfr DoeI msijd ivc dfKl hox qoN pihloN juwqIaF bfhr<br />
jFdy ny. afÉr kihx lwgI - mYN eys krky qusF nfl AuqfrIdIaF hn.<br />
afpxIaF injI duKdfiek gwlF kIqIaF ny qF ik qusIN myry ijsm <strong>aqy</strong> ijsm dIaF loVF, hMkfr <strong>aqy</strong> eIrKf,<br />
leI ardfs kro ik mYN ienHF Aupr nfrfË nf hovF, rUh dIaF juwqIaF ny.<br />
bdduaf nf dyvF. quhfzf BfÈx suxidaF hoieaF mYƒ<br />
lgdf irhf quhfzI ardfs mnjUr hoeygI. vwzI srkfr<br />
quhfzy bol suxdI hY, mYƒ ieqbfr aY. ieh ijhVy Gr<br />
pirvfr dy jIa hoNdy ny nf, ieh tfkIaF ny ijnHF nfl asIN<br />
afpxf ijsm Zkdy aF, sfzf EVHn ny ieh. ijho ijhy<br />
mrËI dy hox, EVHny qF pYxgy eI nf. eyhnf ƒ Auqfr ky<br />
suwt deIey Pyr qF nMg idsygf nf afpxf eI. eys krky<br />
afpxI lMmI dfsqF suxfeI qF ik quhfzI duaf nfl mYN<br />
ienHF qoN pry nf hovF. ijho jy hn, ipafr krno nf htF<br />
ienHF ƒ.<br />
ies kuVI df awbU, iesPfhfn Èihr ivc qkVf<br />
vpfrI sI. mwDkfl ivc <strong>eIrfn</strong> dI rfjDfnI iesPfhfn<br />
sI. PfrsI <strong>aqy</strong> aMgryËI ivc QF QF purfxI khfvq ilKI<br />
hoeI imldI hY - hfP d vrlz ieË iesPfhfn. mYN ieh<br />
klfisk Èihr dyK ky afieaf hF, jiqMdr ƒ dwisaf.<br />
Aus dIaF awKF zubzubf geIaF - kihx lwgI, myry bcpn<br />
df nfm iesPfhfn, myrI juafnI df nfm qihrfn.<br />
iesPfhfn vrgf totf <strong>Dr</strong>qI Aupr hor nhIN bixaf koeI.<br />
mYN AuQy ËfXMdy rUd diraf Aupr 99 zftF vflf pul<br />
dyiKaf. ies diraf dy iknfry iPrdOsI ny iÈar<br />
vwzy drbfr ivc dfKLl qd ho pfEgy jdoN ieh<br />
juwqIaF Auqfr idAugy.<br />
ijvyN mYN dws afieaf hF, <strong>eIrfn</strong>I AucI gwl nhIN<br />
krdy, AucI AucI hsdy nhIN. mYƒ jbrn AunHF vrgf<br />
bxnf ipaf. mYN AunHF df ieiqhfs AunHF ivckfr bYT ky<br />
piVHaf qF keI Byd Ëfhr hoey. Auh bhuq inmr hn,<br />
brdfÈq krn df mfdf eynf ik sdIaF qk cupcfp julm<br />
brdfsq krI jfx. jdoN lVn lwg jfx, iPr pUry dy pUry<br />
pirvfr XuwD ivc lVn mrn leI inkl pYNdy hn.<br />
pRoPYsr ansfrI ny dwisaf ik bfdÈfh pihlvI dUjf,<br />
mUrK ijhf qF sI pr Auh pUrf dirMdf nhIN sI. KumInI ny<br />
Aus ivruwD bgfvq CyVI qF, Èfh rfhIN kuwl ds ku hËfr<br />
juafn ies XuwD ivc mfry gey. jdoN KumInI ny pYirs ivcoN<br />
qihrfn afky nvIN srkfr bxfeI qF amrIkf dy ieÈfry<br />
`qy swdfm husYn ny eIrfk dIaF POjF cfVH idwqIaF. ies<br />
XuwD ivc do lwK <strong>eIrfn</strong>I mry sn. mYN dsvIN ivc pVHdf sI.<br />
bMdUk clfAux dI tryinMg bs pMdrF idn leI sI. mYN jMg<br />
ivwc igaf sF. myry skUl ivc iek bfrF sfl df muMzf<br />
biËd sI ik Auh lVn jfeygf, Aumr CotI hox krky<br />
Ausƒ afigaf nf imlI. Auh rox lwgf pihlF, Pyr dOV<br />
122 hux jnvrI-apRYl 2009
igaf. afpxy bfpU dI purfxI ijhI bMdUk cuk ilafieaf jFdf sI ijsqoN aVIey Èbd pRcwlq hoieaf. jdoN BfrqI<br />
qy XuwD ivc mfiraf igaf. skUl ivc AusdI Xfdgfr hY. ivdvfnF ny sfbq krn df Xqn kIqf ik sMsikRq, sMsfr<br />
ies jMg ny byaMq nuksfn kIqf sI. qF kI hoieaf? asIN bolIaF dI mF hY qF ies df ivroD <strong>eIrfn</strong>IaF <strong>aqy</strong> Bfrq<br />
mr gey pr hfry qf nIN. dyK lE hux myrf <strong>eIrfn</strong>. qusIN qF ivc vsdy pfrsIaF ny kIqf jo arbF dy hmilaF vkq<br />
amrIkf dyiKaf hoieaY. kI Gwt hY ieQy amrIkf qoN? ieQy af vsy sn. <strong>eIrfn</strong>IaF ny ikhf ik purfqn afrIaF<br />
<strong>eIrfn</strong> ivc anpVH (caqfj;;kd) mËdUr dI idn dI bolI pihlvI sI. pihlvI ivwc pfrsIaF dy <strong>Dr</strong>m gRMQ<br />
dI idhfVI BfrqI krMsI dy muqfbk 750 rupey hY. sB jMd <strong>aqy</strong> avysqf hn. ijhVy do kfPLly pihlvI boldy<br />
kol kfrF. motr sfeIkl iksy iksy ividafrQI kol hY boldy kUc kr gey, nvyN QfvF qy nvyN lokF ivc jfky AunHF<br />
bs. motr sfeIkl vflf pYtrol pMp `qy jfey, afpy dI bolI, ilKq <strong>aqy</strong> Aucfrx bdl gey. Audfhrx<br />
pfeIp cuk ky tYNkI Puwl kry qy jfvy. motr sfeIkl vfly idMidaF Auh imsflF idMdy hn ik nf pihlvI ivc tvrg<br />
qoN koeI pMp mflk pYsy nhIN lYNdf. Puwl <strong>aqy</strong> PrUt eyzy eyzy (t, T, z, Z, x)sI nf Ausdy ajoky rUp PfrsI bolI ivc<br />
vzy, lgdY nklI ny.<br />
tvrg hY. ieh dRfvV DunF sMsikRq ivc Èfml ho geIaF<br />
ansfrI ƒ ikhf - ds ku iklo kxk dy afty df<br />
ieMqËfm kro. Ausny kfr ivc ibTf ley qy bykrI dI<br />
dukfn qy jfky afty dI loV dwsI. nfnbfeI kihx lwgf -<br />
quhfƒ pqf qF hY aftf vycxf mnf hY. pRoPYsr ny dwisaf ik<br />
ikAuNik gvFZI dRfvVF ny asr krnf hI sI. ieh <strong>aqy</strong> hor<br />
bhuq sfry kfrn iswD krdy hn ik purfxI PfrsI, ijsƒ<br />
pihlvI kihMdy sn, sMsikRq qoN purfxI hY. iPr sMsikRq<br />
BfropI bolIaF dI mF ikvyN hoeI ?<br />
ieh ihMdusqfnI mihmfn hn, imhrbfnI krky dy dyh. myry mn Auqy pqf nhIN ieh pRBfv ikAuN pY igaf sI<br />
PfrsI ivc Auh iek dUjy ƒ kI afK rhy sn, sfƒ pqf ik <strong>eIrfn</strong>I muslmfn, purfqn pfrsI <strong>Dr</strong>m (ËorfstrI<br />
nhIN sI. 'mYN afieaf`, afKky ansfrI ik<strong>Dr</strong>y igaf, mwq) ƒ nPrq krdy hoxgy. ies pRBfv dy do kfrn hn,<br />
pMdrF ku imMt bfd af igaf. iek ikqfb dohF ny KolHI. iek qF mYN <strong>Dr</strong>mF df ieiqhfs pVHidaF jfixaF ik arbF<br />
Aus ipCNo sfƒ nfnbfeI ny ikhf - ahu ipaY aftf. ijMnf ny pfrsIaF ƒ bydryg hoky vwiZaf tuwikaf, kyvl Auh bc<br />
mrËI lY jfE. koeI pYsf nhIN ilaf, bfr bfr kihx `qy sky ijhVy AujV ky Bfrq af gey. ijhVf muslmfn ho<br />
vI. mYƒ ansfrI ny ikhf - afKr ivc nfnbfeI ny aftf igaf so Cwz idqf bfkI kql kIqy. dUjf kfrn ieh hY ik<br />
dyx leI ieh Èrq rwKI ik hfiPË dy dIvfn ivcoN afm isK ieh mMnx ƒ iqafr nhIN ik vYidk mwq nfl<br />
hukmnfmf lE. mYN dIvfn lYky afieaf sI. vfk inkilaf AusdI koeI ivcfrDfrk sFJ hY. iesdy kfrn byÈk<br />
- nyk idl nfl jo kMm kryNgf, Kudf imhrbfn hovygf. rUhfnI sFJ dI QF isafsI hn, pr aijhI mfniskqf,<br />
nfnbfeI aftf vycdf PiVaf jfvy qF lsMs rwd ho jFdY vD Gt, ikqy nf ikqy mOjUd hY. mYƒ lgdf huMdf sI ik<br />
bykrI df.<br />
ieho vKryvF pfrsIaF <strong>aqy</strong> muslmfnF ivckfr hovygf.<br />
<strong>eIrfn</strong> df purfqn nfm afrIaFn hY, afrIaF df<br />
dys. jdoN lgBg pMj hËfr sfl pihlF afrIaF df iek<br />
kfPlf mwD eyÈIaF qoN cwlky Xorp vl clf igaf qy iek<br />
kfPlf isMD pfr krky Bfrq ivc dfÉl hoieaf, AudoN<br />
ies kfPly ny isMD vfdI df nfm vI afrIaf-vrq<br />
rwiKaf. pMjfbI dy lokvyd ivc do bVy ipafry Èbd<br />
purfqn kfl qoN vrqINdy af rhy hn. iek hY aiVaf, dUjf<br />
aVIey. purfxy smyN ivc jdoN siqkfr nfl iksy mrd ƒ<br />
sMboDn kIqf jFdf sI, Aus ƒ afrIXY ikhf jFdf sI ijs<br />
qoN aiVaf qdBv rUp hoieaf qy aOrq ƒ afrIXI ikhf<br />
myrf iKLafl gLlq sfbq hoieaf. ÈIaf <strong>eIrfn</strong>I, pfrsIaF<br />
ƒ afpxy afdrÈk bËurg smJdy hn qy pfrsI hkUmqF<br />
dI Èfn df iËkr krdy Qkdy nhIN. dfrf, rusqm,<br />
suhrfb, iesPMdXfr, nOÈyrvF afidk sulqfnf Aupr<br />
ikwsy, ksIdy qy mhFkfiv rcy gey qy hux qk pfT korsF<br />
ivc pVHfey jFdy hn. afKrI do bfdÈfhF ny afpxy nfm dy<br />
ipCy pihlvI pCyqr lfieaf qy pihlvI aKvfAux ivc<br />
PÉr Ëfhr kIqf. ieCuwk ividafrQIaF ƒ awj vI<br />
pihlvI BfÈf pVHfeI jFdI hY. pfrsIaF dy purfqn <strong>Dr</strong>m<br />
mMdr afiqiÈ-dydgfh (agnI mMdr) pUrI aihiqafq
nfl sMBfly hoey hn ijnHF ivc purfqn joq lgfqfr bl nf afpxy sMskfr Czy nf afpxf <strong>Dr</strong>m. lYinn dy isDFq<br />
rhI hY. <strong>eIrfn</strong> ivc hux qk ihjrI kYlMzr lfgU nhIN Qad hcqvjijkq Tk df AunHF ƒ hËfrF sflF df pqf<br />
kIqf igaf. pfrsIaF df kYlMzr lfgU hY ikAuNik ieh hY. PrFs df asr ijvyN Xorp Aupr dyiKaf jf skdf hY,<br />
sUrjI kYlMzr hY jo cMdrmf dIaF iqQF Aupr afDfirq AuvyN dunIaF Aupr <strong>eIrfn</strong> df asr quhfƒ hr Kyqr ivc<br />
ihjrI kYlMzr dy mukfbly vDIk ivigafnk hY. idsygf. ikhf igaf ik PrFsIsIaF vFgUM hI <strong>eIrfn</strong>I<br />
purfqn iqAuhfr nOroË hr sfl do hPiqaF ivc awXfÈ hn, susq hn, klfkfr hn, inrfÈfvfdI hn.<br />
mnfieaf jFdf hY. nOroj df arQ hY nvF idn, ijvyN iPr vI ieh swc hY ik hyrOzots qoN lYky awj qk, sfbq<br />
ihMdusqfnI nvF sMmq mnfAudy hn, jF nrfiqaF df ieh hoieaf hY ik pRBfv kbUlx dI QF <strong>eIrfn</strong>I pRBfv<br />
iqAuhfr mnfieaf jFdf hY, ieAuN <strong>eIrfn</strong> ivwc do hPiqaF pfAuNdy hn.<br />
dIaF srkfrI CuwtIaF dOrfn jÈn mnfey jFdy hn. myrI <strong>eIrfn</strong>IaF df srboqm nÈf ÈfierI hY. vpfrI,<br />
myjbfn sMsQf mrkiË afdIafn (sYNtr afP irlIjs iksfn, mËdUr quhfƒ gfAuNdy jFdy idKfeI dyxgy. bws jF<br />
stwzIË) dI lfiebRyrI df drvfËf pfr kridaF dyKogy ik ryl dy zby ivc koeI iek jxf iksy gIq jF nfaq dI sur<br />
muwK drvfËy Aupr pfrsI <strong>Dr</strong>m gRMQF dI zft icxI hoeI hY. CyV deygf, sfry, nfl gfAux lwg pYxgy. iek <strong>eIrfn</strong>I ny<br />
ivckfr sB qoN vwzy gRMQ, iPr dovyN pfsy afkfr Gt irhf Kud bfbq itwpxI idqI, ''myrf dys sB qoN AuWqm hY.<br />
hY qy guMbd bx igaf. jdoN ikqfb KolHky dyKdy ho qF aMgryËF ny dunIaF ƒ kfƒn idwqf, jrmnF ny ivigafnk<br />
CpfeI dy izËfeIn dyKky akl dMg rih jFdI hY. icMqn dI jIvn jFc isKfeI qy <strong>eIrfn</strong> ny dunIaF ƒ suhxy<br />
iek idn mYN dwisaf ik isKF Aupr muglF ny bhuq suhxy JUT bolxy isKfey. <strong>eIrfn</strong>IaF vrgy gwpI ikQy<br />
sKqIaF kIqIaF sn, aOrqF <strong>aqy</strong> bwicaF qk ƒ nhIN imlxgy?`` ieh itwpxI AunHF dy afrt vl ieÈfrf krdI<br />
Cwizaf igaf. AunHF ny puwiCaf, ieh Ëflmfnf dOr ikMnI ku hY. plYto ny klfkfrF ƒ nklcI qy gwpI kih ky inMidaf<br />
dyr cwilaf? mYN dwisaf ik lgBg do sdIaF. iek sI. mnsUr ƒ jdoN Ausdy murIdF ny dwisaf ik quhfzy<br />
pRoPYsr ny ikhf - bws? isrP do sdIaF? asIN ÈIaf hF. iKLlfPL bgdfd ivc aPvfhF PYlfeIaF jf rhIaF hn,<br />
zyZ hËfr sfl qoN suMnIaF vloN sfzy Aupwr inrMqr kihr hsidaF Ausny ikhf sI - iPr qF afpF kmfl hF. iesdf<br />
Zfihaf jFdf irhf hY qy ieh bMd nhIN hoieaf. quhfzy mqlb ieh hoieaf ik dys dy jfhl lokF ƒ afpF<br />
AuproN ieh blf tl qF geI nf afÉr. sfzy AuproN nhIN khfxIkfr bxf idwqf. hor kI cfhIdY ies qoN vwD? ÈyK<br />
tldI. ieQy kyvl <strong>eIrfn</strong> ivc bhuigxqI hox krky ÈIaf sfadI Èryafm afKdf hY ik aijhf sc bolx dI kI loV<br />
bcy hoey hn pr bfkI sfrI dunIaF ivc Gt igxqI vjoN ijhVf nuksfn kry? Auh JUT cMgf ijs nfl sdBfvnf<br />
duK AuTfAuNdy hn.<br />
bxy, ipafr rhy. ijhVy lok gwp CupFdy hn, AunHF nfloN<br />
<strong>eIrfn</strong> dy purfxy bfdÈfh qurk sn. qurk bhuq<br />
ihMmqI <strong>aqy</strong> lVfkU hn jdoN ik <strong>eIrfn</strong>I ÈFq suBf dy hn.<br />
bVI vfr <strong>eIrfn</strong>IaF ny cfihaf ik qurkF nfl dosqI ho<br />
<strong>eIrfn</strong>I cMgy hn ijhVy dsdy hn asIN gwpI hF. ijhVf<br />
quhfƒ dwsI jfvy ik mYN gwpI hF, Auh gwpI ikvyN hoieaf<br />
vYsy?<br />
jfvy pr asÌl, ikAuNik qurk suMnI hn, <strong>eIrfn</strong>I ÈIaf. mYsopotfmIaF siBaqf dI KudfeI ivcoN ijhVy buwq<br />
rUsI afËrbfeIjfn kdI <strong>eIrfn</strong> df ihwsf sI. ienklfb pRfpq hoey hn, jF slytF Aupr ijhVy ichry Aukry hoey<br />
afAux qoN bfd vI Auh kimAUinst nhIN hoey ikAuNik AunHF hn AunHF Aupr ivafpk duK Jlkdf hY. drd hY, pr<br />
ƒ afpxf klcr ipafrf sI. nf Auh afp iksy ivc ichrf ÈFq hY, ijvyN bhuq rox qoN bfd dy nkÈ, ijvyN<br />
GuspYT krn, nf afpxy ivc iksy ƒ vVn dyx. ijvyN monfilËf. hqr Èihr qoN lY ky aPgfinsqfn qk dI<br />
jrmnF dy mukfbly PrFsIsI jMgbfË nhIN, ievyN qurkF KudfeI ivcoN duK dI dfsqfn inklI. duK dy kfrnF df pqf<br />
<strong>aqy</strong> lfl POjF dy mukfbly <strong>eIrfn</strong>I, lVfkU nhIN. nIvIN nhIN, khfxI df Qhu pqf nhIN, duK df rhws ivafpk hY.<br />
pfeI, brdfÈq krdy hoey Auh bcdy bcFdy ijAuNdy rhy.<br />
mYN iek pRoPYsr ƒ ikhf - iDafn nfl imPqfh <strong>aqy</strong> rËf
Nib- symbol of Tehran world book fair<br />
awqfr vwl nËr mfrIN kdI. hwsdy imldy hn, hr kmI ikAuNik ies vfsqy AuhI mfihr hunrvMd hY pr ho Ault<br />
pyÈI pUrI krn leI qqpr rihMdy hn, imlx sfr hn, igaf. kuVIaF POj ivc hn, puls ivc hn, nrsF qy<br />
pr qYƒ lgdf nhIN ik iehnF dy ichiraF dy aMdrly pfsy zfktr hn, AunHF ƒ ieh vrdIaF cMgIaF nI lgdIaF.<br />
duK mOjUd hY? pRoPYsr hws ipaf, kihx lwgf - ienHF dovF keI qF apxI vrdI afpxy dPqr ivc rKI rKdIaF<br />
dy ichiraF Aupr ikAuN, hryk <strong>eIrfn</strong>I dy ichry Aupr sog hn. izAutI `qy geIaF qF pihn leI qy vfpsI vkq<br />
dIaF inÈfnIaF ny. dyKo, sfzy eImfmF dy jnm dIaF apxf isvl pihrfvf pf ilaf. mrd Kud ieslfmI<br />
qrIkF df vI qF sfƒ pqY, hsn, husYn qy bfrF eImfmF dy vrdI qoN afËfd hY pr aOrq Aupr ies dI pfbMdI hY.<br />
jnm idn <strong>eIrfn</strong>I nhIN mnfAuNdy, ÈhfdqF dy idn mnfAuNdy ieh qF iek gwl hoeI. hor vI bQyrf kuJ aY. keI aMdoln<br />
hn qy roNdy hn. <strong>eIrfn</strong>IaF ƒ ieAuN lgdY ijvyN KuÈ rihx, vI iCVy aOrqF vwloN smyN smyN. bhuqIaF aOrqF phlvI<br />
hwsx Kyzx nfl awlfh nfrfË ho jFdY, ijvyN bMidaF ƒ rfj ƒ hux dy mOlvI rfj nfloN TIk mMndIaF ny.<br />
duK ivc dyKky Auh KuÈ huMdf hovy." mYN dyiKaf, msijd myrI pqnI ny mYƒ keIaF QfvF `qy idKfieaf ijQy<br />
ivc mfeIk Aupr iek bMdf gf irhf huMdf, ivc ivc koeI kuVI, koeI aOrq mobfeIl kMn ƒ lfeI ÈhId dI<br />
ihckIaF htkory lYNdf, sB sroqy awKF pUMJI jFdy. iksy gfQf sux rhI huMdI qy roeI jFdI. byaMq suhxf <strong>eIrfn</strong><br />
ÈhId df duK. gfAux vflf Kud nhIN roNdf, rox vrgIaF byaMq AudfsI dy dOr ivwcoN lMG irhf mYN awKI dyiKaf.<br />
surF bxfAuNdf hY ikAuNik Auh qF anyk vfr ieho gIq gf<br />
cukY qy gfeygf.<br />
pRYsw Aupr qy isnymf Aupr sYNsr hY. hryk Gtnf df<br />
quhfƒ pqf nhIN lwg skdf. sfl 2003 ivc aMgryËI dI<br />
mYN ikhf - pr aOrqF KuÈ lgdIaF ny mrdF dy pRoPYsr bIbI aËr nPIsI dI ikqfb Ök:r;jvja<br />
mukfbly. Ausny ikhf - lgdIaF eI ny, hn nhIN. aOrqF AkIÊa PorQ aYstyt ny pihlF lMdn, iPr inAUXfrk qoN<br />
afdmIaF dy mukfbly hflfq nfl smJOqf CyqI krnf CfpI. ies ikqfb dI dfsqF aglI vfrI ibafn krFgy.<br />
jfxdIaF huMdIaF ny. AunHF ƒ jbrn burkf pihnxf psMd<br />
nhIN hY. mrd ny ieh vrdI AunHF Aupr TosI hY. hoxf qF<br />
ieh cfhIdY ik mrdF dy ilbfs aOrq izËfeIn kry<br />
pMj meI ƒ dunIaF Br ivc pRiswD lfiebryrI dyKx<br />
gey ijs df nfm hY ikqfbKfnfie mraÈI njPI. swq
mMjlF dI iemfrq hY ijsdIaF do mMËlF ËmIn ivc hn. iklo BfrI hY. ieQopIan, iebrfnI qy afrmInI ilpI ivc<br />
njPI grIb Gr ivc jMimaF, mËdUrI krn lwgf. pwcI aMjIlF hn. pflI, iqbqI, brmI qy gurmuKI dIaF<br />
sfl dI Aumr df sI jdoN dyiKaf ik iek gorf kurfn dI purfxIaF ilKqF peIaF hn.<br />
suhxI sYNcI KrId ky lY igaf. mrfÈI njPI ny puwiCaf - mrfÈI ny dosqF ƒ Éq iliKaf - jy mMgx qy ikqfb<br />
arbI ienHF ƒ afAuNdI nI, nf ienHF df eImfn hY ies ivc, nf idaF qF burf nf mnfxf, apxI mihbUb iksy dUjy ƒ<br />
iPr ieh ikAuN KrIddy ny? Ausƒ dwisaf igaf ik ieh kOx idMdf hY?<br />
purfxIaF ilKqF bhuq kImqI KËfnf hY. asIN grIb lok<br />
zflrF bdly ienHF ƒ dy idMdy hF. mrfÈI ny idl ivc Tfx<br />
leI - mYN ieh KËfnf luty jfx qoN bcfvFgf.<br />
iek hor Éq ivc iliKaf - ies vyly myrI jyb ivc<br />
35 qomfn rkm hY kyvl. krËf bhuq dyxf hY. myry kol<br />
30 hËfr ikqfbF hn pr rwKx leI cMgI QF nhIN. mYƒ<br />
Auh awT pihrF ivcoN iek vkq rotI KFdf, ijhVy ies vkq BuwK lwgI hoeI hY, Gr ivc iek dfxf Kfx<br />
Dnvfn Kud hwj krn dy smrwQ nf huMdy, AunHF qoN pYsy lYky vfsqy nhIN. Xf Kudf, iPr vI qyry ielfvf mYƒ iksy qy<br />
hwj kr afAuNdf qy bcq nfl koeI purfxI pyNitMg, koeI ieqbfr nhIN -mraÈI njPI.<br />
ikqfb KrId ky sMBfl lYNdf. aMgryË ƒ ikqfb KrIddy<br />
dyiKaf qF Aus nfl lV ipaf, gorf ijMny pYsy idMdf sI<br />
mrfÈI kol nhIN sn, pr Ausny gory ƒ kuwt idqf. puls<br />
ivc iÈkfieq hoeI. jylH dI hvf KfDI. hOlI hOlI lokF ƒ<br />
Aus dy jnUn <strong>aqy</strong> eImfndfrI df pqf lwgf. shfieqf<br />
imlxI ÈurU ho geI. aÉIr ivc Aus dI Èuhrq ƒ srkfr<br />
ny kbUl kridaF Ausƒ afiequwlf df iKqfb idqf qy<br />
lfiebryrI Ausfrn vfsqy Dn imilaf. lfiebRyrI dy<br />
myngyt Aupr iliKaf hY- ieh iemfrq ikqfbF dI jylH<br />
nhIN hY. ienHF ikqfbF ƒ ieQoN afËfd krky afpxy Gr<br />
iljfky pVHo.<br />
Ausdy ijAuNdy jIa iemfrq pUrI ho geI. Ausny<br />
srkfr pfs ihMdusqfn jfx dI KfhÈ Ëfhr kIqI. Ausƒ<br />
izplomYt pfsport idqf igaf. qurn qoN pihlF Ausny<br />
ikhf - Bfrq ivcly sPfrqKfny nfl gwl krvfAu. sPIr<br />
nfl Pon imlfieaf igaf. sPIr ny ikhf - hjUr mYN afp<br />
ƒ lYx hvfeI azy qy afvFgf. jo jo QfvF dyKxIaF hn dws<br />
idAu, AuQy iljfx df pRbMD krFgy. mfrfÈI ny ikhf - mYN<br />
koeI lfl iklf jF qfj mhwl dyKx leI nI afAuxf. awj<br />
qwk sfrI dunIaF qoN vDIk PfrsI dIaF ikqfbF<br />
ihMdusqfn ivc CfpIaF geIaF, pihlF hwQF nfl, Pyr<br />
mÈInf nfl. ies krky ies pfik ËmIn ƒ sjdf krnf<br />
lfiebRyrI ivc Kwl Aupr Aukiraf 1300 sfl hY. dUjf nvl ikÈor qy moqI lfl bnfrsI dfs dy<br />
purfxf kurfn ipaf hY ijs dy arbI awKrF Aupr Ëyr Kfndfnf ƒ ieqlfh kro. jdoN ienHF ƒ pqf lwgygf ik<br />
Ëbr nhIN hn. lMizaF vFg Aus Ëmfny lgF mfqrF qoN mrfÈI njPI af irhf hY qF mYƒ lYx vfsqy ieh quhfzy qoN<br />
bgYr kMm clfieaf jFdf sI. abul asbd, jo arbI df pihlF jhfË-Gr puwjy hoxgy. ienHF dy GrF dI iËafrq<br />
mfihr sI qy kurfn df hfiPË, ny iesdI dUjI ies nfl pihloN krFgf, Pyr quhfzy sPfrqKfny jfvFgf. PfrsI<br />
imldI nkl iqafr krvfeI. asbd dy Aucfrx anusfr sfihq Cfp ky ienHF Kfndfnf ny <strong>eIrfn</strong> ƒ krËeI kIqf<br />
ies dy Ëyr jbr lfey gey. mrfÈI ny AurmcI Èihr ivcoN hoieaY. mYN mMgdf qF ienHF dy bjUrg mYƒ nfXfb ilKqF<br />
cInIaF dI hQ-ilKq kurfn hfsl kIqI ijs ilKq ƒ Byjdy rhy. mrn qoN pihlF Èukrfnf nf kIqf qF awlfh<br />
Éiq bhfrI ikhf jFdf hY. purfxIaF arbI PfrsI ilKqF nfrfË hovygf.<br />
vK vK ÈYlIaF ivc hn - qYmUrI, qihrfnI, sPvI,<br />
aOËfrI, ÈIrfËI, iesPfhfnI, kÈmIrI; ilpI-ÈYlIaF dy<br />
izËfeIn moihq krn vfly hn. GoVy dy iek vfl ƒ bqOr<br />
inwb vrqidaF byaMq brIk ilKqF hn jo kyvl lYNË nfl<br />
pVHIaF jf skdIaF hn. bwkry dI Kwl Aupr dfAUd dI<br />
purfxI lfqInI aMjIl peI hY ijsdy 200 pMny hn qy 16<br />
AusdI dUjI KfihÈ ieh sI ik myrI lfÈ hrm ivc<br />
nhI,N lfiebRyrI dy bUhy dIaF pAuVIaF hyT dPn kIqI<br />
jfvy, ''ikqfbF dy afÈk myry bwcy jdoN myry Aupr dI<br />
lMGxgy, Auhnf dy kdmF dI Cuh nfl mYƒ skUn imlygf.``<br />
afiequwlf mfrfÈI njPI dI ies vsIaq Aupr
aml kIqf igaf. kbr AuWpr ieh awKr Aukry hoey hn nIN lwgf myrf afAuxf ? ieh gwl aY qF iejfËq dyh. clf<br />
jo njPI ny mOq qoN ds idn pihlF Kud kfgË qy ilKy sn jfnf. Ausny ikhf - qusIN ikhVf dwisaf sI afpxy afAux<br />
- ikqfb coN jMimaF, ikqfb krky iËMdf irhf, hux mYN bfbq. mYN aYvyN bYTf sI mlMgF vFg. quhfzf nfm suixaf,<br />
ikqfbKfny ivc afrfm krFgf. qF kI mYN iesy qrHF af jFdf? eyzf vzf Èfnf vflf srdfr<br />
awj ies lfiebRyrI ivc 31 hËfr durlB hQ- myry Gr afey, iPr mYN Auhƒ aMdr iljfx leI iqafrI<br />
ilKqF hn. purfxy Pty qy awDy aDUry vrky pUry krn leI nhIN krnI sI? mYN PtfPt Gr TIk kIqf, iPr ilbfs<br />
Ausy rMg df kfgË iqafr krky ieAuN pyst kr idMdy hn pihinaf, dyr qF mYN lfeI nhIN koeI. Pyr Auh rox lwg<br />
ik qusIN pCfx nhIN skogy ikqy joV lwgf hovy jF Èyz df ipaf.<br />
Prk ipaf hovy. hux Ausdf bytf swXd mihmUd mrfÈI ieh gl rUhfnI ƒ dwsI qF Ausny ikhf - iksy<br />
ies lfiebRyrI df cIP hY qy Ausƒ huwjqul ieslfm <strong>eIrfn</strong>I ƒ iJVkxf nhIN. AucI AucI gwl nIN krnI. ieh<br />
(ieslfm df dfrÈink) dI AupfDI imlI hY. Ausny sfƒ Pwt rox lwg jFdy ny inafixaF vFg.<br />
dwisaf, mYN iqMn vfr ihMdusqfn df dOrf kIqf. ihMdusqfn ircrz PrI apxI ikqfb prÈIaf ivc ilKdf hY<br />
ivc mIr hfimd husYn vzy ivdvfn sn. AunHF dI kbr - ''purfxf PfrsI sfihq ilKqI rUp ivc dfrf <strong>aqy</strong> Ausdy<br />
afgry ivc hY. dUjy dfnÈvr idldfr alI nsIrfbfdI. puwqr igrigs dy iÈlflyKF Aupr imldf hY. afkfmnI<br />
ienHF do ihMdusqfnIaF qy sfƒ PÉr hY. alIgVH hkUmq dI Èfn idKfeI idMdI hY. afpxIaF ilKqF ivc<br />
XUnIvristI dI lfiebRyrI cMgI hY. hYdrfbfd igaf qF dfrf bfr bfr ieh lPË KudvfAuNdf hY - ''jo ilKvfieaf,<br />
duK hoieaf ik luk Cupky slfrjMg ivclIaF nfXfb swc ilKvfieaf. ies ƒ swc mMnxf.`` ijvyN dws irhf hovyN<br />
ikqfbF Xorp ƒ vycIaF jf rhIaF ny. sfzy kol iekwly - myry duÈmx gwpI hn jo mYƒ gwpI kihxgy jdoN ik mYN<br />
nvl ikÈor dIaF ByjIaF 500 PfrsI ikqfbF ny. klkwqy swcf hF. ilKq qoN lgdY ik pUrf gwpI hY. Pyr bMdf socx<br />
dIaF 220 sfl pihlF dIaF purfxIaF CfpF sfzy kol ny. lgdY, gwp ilKvfAux leI pwQrF Aupr eynI imhnq kOx<br />
afgry, kfËI nUruwlf dI kbr Aupr cfdr cVHfAux gey qF krdY? bfd dy Kfs krky kjr hkUmq dy iÈlflyKF dy<br />
AuQy kwvfl KUbsUrq Dunf ivc ksIdf gf rhy sn. mYN bol suhxy hn, Èbd cox suhxI hY, mfihrF df gMBIr kMm<br />
gfAux ƒ kuPr mMndF. mYQoN irhf nIN igaf. mYN vI nfl hY, ikAuNik ilKq dI smwgrI gwp hY. avysqf <strong>Dr</strong>m gRMQ<br />
gfAux lwg ipaf. sfzy qy bVy imhrbfn ny ihMdusqfnI. dy mMqrF dy arQ vI jo mrËI kwZ lAu, Ault arQ vI<br />
vfpsI kfr ivc bYiTaF ansfrI ny dwisaf - inkl afAuNdy hn. iehI hfl ÈfierF df hY. kuVI dI gwl<br />
vyiKaf sfrf idn ikvyN cfa nfl mihmUd afpxy awbf krdy hoey kihxgy rwb dI gwl kIqI hY. Èrfb <strong>aqy</strong> jfm dy<br />
dIaF gwlF vI krdf irhf qy lfiebRyrI vI idKfAuNdf irhf. iÈar hn, kihxgy nfm ismrn dI gwl ho rhI hY. purfxy<br />
ivdyÈI mihmfnf ƒ ieh Kud atYNz krdY. ies dI aMmf ny Èfier ksIdfkfr sn, bfdÈfhF dy JolI cuwk, Pyr sUPI<br />
sfƒ dwisaf sI ik bcpn qoN ieh bwcf sUÉm suBfa vflf afey, kMmcor, susq, nÈyVI, Pyr afDuink Èfier afey,<br />
sI. pMj Cy sfl dy ƒ jdoN mYN afKdI - jfh awbU ƒ jgf ky romFitk, luwcy lPMgy. iqMny ÈRyxIaF ny klcr Krfb kIqf,<br />
duwD iplf qF ieh nËdIk jfky vfj nI mfrdf sI, nf hwQ iqMny iksm df sfihq dunIaF ivc lgfqfr piVHaf jf<br />
lfky AuTx vfsqy kihMdf. awbU dy pYr nfl afpxI gwlH irhf hY. cfhy pMj cfr pIVHIaF qoN bfhrly dys ivc rihMdy<br />
Cuhfieaf krdf. hox - kihxgy asIN <strong>eIrfn</strong>I hF. cfhy BirÈt hox, grIb<br />
ibnF dwisaF iek idn KlIl gMbrI dy Gr clf hox, bfdÈfhF dy gulfm rhy hox, afKxgy iehI - asIN<br />
igaf. GMtI KVkfeI. aMdroN afvfË afeI - kOx ? mYN amIr <strong>eIrfn</strong>I hF. <strong>eIrfn</strong> df sfihq amIr, klf, Bvn<br />
afpxf nfm dwisaf. pMj imMt, ds imMt, vIh imMt lMG inrmfx qy ieiqhfs, hryk cIË amIr hY.``<br />
gey, drvfËf nf KuwilHaf. mYƒ guwsf af igaf, muV jfvF ?<br />
afKr drvfËf KuwilHaf qF mYN guwsy nfl ikhf - qYƒ cMgf<br />
<strong>eIrfn</strong> ƒ myrf slfm ..