Iskaashi Beel iyo Shirkad oo Lagu Hagaajinayo ... - Allina Health

More documents

Recommendations

Info

BEESHA OO AH UDUB-DHEXAADKA: Warbixinta Qiimeynta Barnaamijka Backyard Initiative Goobaha Dhegaysiga ee Xaafadda Goob dhegaysi waa qalab ka-qaybgal oo loo isticmaalo in banaanka lagu soo dhigo aqoonta iyo waayo-aragnimada ku jirta xubnaha beesha marka la dhisayo xidhiidhyo u dhexeeya xubnaha beesha. Ka-qaybgaleyaasha Goobaha Dhegaysigu waxay isu bedbelaan wada-hadal ku saabsan mawduuc gaar ah iyada oo gargaar laga helayo fududeeye. Ujeedada Goobaha Dhegaysiga ee Xaafadda waxay ahayd in xubnaha beesha la siiyo fursad ay ku wadaagaan fahamka caafimaadkooda iyo baahiyahooda caafimaad. NatIIjooYIN: Natiijooyinka koowaad ee ka soo baxay su’aalaha goob dhegaysi kasta waxa ku jiray: Sidee baad naftaada iyo qoyskaaga uga dhigtaa kuwo caafimaad qaba? • Cunista cunto caafimaad leh, sameynta firfircooni, joogteynta xidhiidhyo iyo kaqaybgal beeleed ayaa badanaa la isku daray • Waxa jirta aqoon iyo dabci ku aadan cunista cuntada caafimaad leh iyo jimicsi-sameynta • Helitaanka cuntooyinka caafimaad leh iyo jimicsi waxa uu gargaar ka geystaa sameynta doorashooyin caafimaad leh, halka helitaan la’aantu xanibayso dabciga caafimaadka leh • Taageero bulsho waxay muhiim u tahay caafimaad lahaanshaha • Isbeddelada ku dhaca bulshada waxay saameeyaan heerarka firfircoonida ee beesha • Ciyaaruhu waa hab shacbi oo dhalinyaradu ku helaan jimicsi kuna jiraan jimicsi • Jimicsiga/firfircooni lahaansha, isgaashiinta iyo xidhiidh la yeesho waxay saameysaa caafimaadka maskaxda • Caafimaadku waa mid beeleed, oo leh isu-celin Sidee baad u dhawri kartaa xasiloonida iyo isu-dheelitirnaanta noloshadaada? • Lahaanshaha xidhiidhyo ah noocyo kasta waxay saameysaa dhamaan dhinacyada caafimaadka • Wakhti aad u qaadatid naftaada iyo qoyska/ xidhiidhyada waxay yareysaa giigsanaanta (stress) iyo jirada • Nasasho/hurdo waxay xidhiidh la leedahay caafimaadka jidhka iyo maskaxda Waa kee qofka aad gargaar weydiisatid? • Dadku waxay isticmaalaan illo dhawr ah marka ay gargaar u baahan yihiin • Qoyska iyo saaxiibadu waa illo muhiim u ah gargaarka • Nidaamyada niyadeed iyo/ama diimeed waxa laga helaa illo aan ahayn kaliya niyadda. • Saaxiibada waxa badanaa la barbardhigay qoyska waxana loo arkay sida dadka ka tirsan qoyska balaadhan • Dadka qaarkii, waa ku dhib inay weydiistaan gargaar • Dhibaatada ama baahida ayaa go’aamisa cidda ay dadku ugu tagaan gargaar Caqabadaha caafimaadka Caqabadaha koobaad ee hortaagan lahaanshaha caafimaadka ee ay sheegeen ka-qaybgaleyaasha goobaha dhegaysiga waxay la xidhiidheen daryeelka caafimaadka. Mawduucyada xidhiidhka la leh waxay ka kooban yihiin wajiyo badan oo ah daryeelka caafimaadka, waxana ku jira: • Helitaanka iyo daboolista caymis waa caqabad • Helitaanka caafimaad la goyn karo waa dhib. • Waa dhib sida lagu joogteeyo daryeel la isku halayn karo iyo/ama sida loo abuuro xidhiidhyo lala yeesho bixiyeyaasha daryeel caafimaad • Waxa jirta baahi loo qabo bixiyeyaal daryeel caafimaad oo dhaqanka aqoon u leh • Nidaamyada daryeelka caafimaadka iyo caymiska waa kuwo leh jaho-wareer “Bilawgii, Kooxda Qiimeynta waxa haystay xoogaa dhibaatooyin xagga wada shaqeynta iyo la shaqeynta Allina. Jid dheer baan ka soo gudubnay. Waxa kordhay ixtiraamka iyo fahamka naga dhexeeya dadka kale ee ku jira kooxda waxana aan u maleynayaa in waayahayaga shakhsiyeed ee beesha uu naga gargaaray in aanu sameyno qiimeyn sii xoogan. Waxa xusuus igu reebay sida ay Allina u sii daysay maamulista. Annaga oo ah xubnaha beesha waxa aan oggalaansho iyo fursad u haysanay in aan gaadhno go’aamo oo aanu hagno habka qiimeynta si loogu toosiyo sharaxaadayada caafimaadka iyo walaacayaga. Hal wax oo muhiim aniga ii ahaa waxa uu ahaa hogaaminta goob dhegaysi. Dumar kala duwan oo ku nool agtayda oo aan ka maqlo sida ay u dhawraan caafimaadkooda iyo meelaha ay la halgamaan ayaa igu dhiirigalisay inaan sii wado shaqadan qayb ka ah dhisidda beel sii caafimaad badan.” —Tamara Rasmuson, Xubin Kooxda Qiimeynta Angelina Matias-Vazquez, Melissa Hutchison, Candace Washington & Janice Barbee 1. Sidee baad naftaada iyo qoyskaaga uga dhigtaa kuwo caafimaad qaba? “Waa in aanu si intii hore ka badan u helno cunto fiican iyo goob beeleed. Waxay ku xidhan tahay dhamaanteed helitaanka waxa aanu u baahan nahay, caafimaad iyo dhamaan inta kale.” “Waxa aanu nahay beel; caafimaadkaygu waxa uu ku xidhan yahay caafimaadka qofka igu xiga. Haddii… qof kale aanu caafimaad qabin, taasi way i saameynsaa.” 2. Sidee baad u dhawri kartaa xasiloonida iyo isu-dheelitirnaanta noloshadaada?? “Waxan u baahan ahay dad, taasi waxay ii dhawrtaa caafimaadka. Haddii aanan haysan dad, niyaddaydu hoos bay u dhacaysaa.” “Waxan isku dayaa inaan naftayda wakhti siiyo, inaan fikiro, inaan isgaadhsiin naftayda la yeesho, inaan garto meesha aan imminka joogo. Sidoo kale, waa inaan isgaadhsiinta la yeesho In ka badan 200 oo qof ayaa ka qaybgalay Goobaha Dhegaysiga Kooxda Qiimeyntu waxay soo saartay qorshaha iyo habka Goobaha Dhegaysiga iyada oo ku saleysan sharaxaadda caafimaadka ee BYI. Laga bilaabo Bisha Sideedaad ilaa Bisha Sagaalaad 2009, waxay CWC iyo Allina taageereen deganeyaasha beesha si ay u qabtaan 21 Goobo Dhegaysi oo leh qiyaastii 200 oo degane oo ku baahsan kooxo dhaqameed dhawr ah iyo gudaha dhamaan aagaga Xaafadda. … qoyskayga iyo saaxiibkay iyo dadka aan dhab ahaan u aqaano.” 3. Waa kee qofka aad gargaar weydiisatid? “Marka hore waxa aan gargaaraa naftayda, ka dibna [waxa aan u jeestaa] edaday/habar-yartay iyo adeerkay/abtigay ka dibna xubnaha qoyska ee i gargaari kara.” “Waxan u jeestaa saaxiibaday, qoyskayga waxana aan gargaar weydiistaa hogaamiyeyaasha diinta.” 4. Caqabadaha Caafimaadka “Ma sameyn karo mushahar dhaafsaan xad go’an sababta oo ah waxa iga lumi doona MNCare taasina waa ikhtiyaarka kaliya ee ii furan.” “Waxa aan keenayaa ilmahayga mana garanayo waxa kharashku yahay, taasi waa wax si weyn cabsi iyo walwal u leh. Marka aan saxeexayo waraaqda, waxan aan dareemayaa sidii aan leeyahay aniga ayaa mas’uul ka ah wax kasta oo aad go’aan ku gaadhid inaad igu soo dalacdid.” Su’aalaha Goobaha Dhegaysiga 1. Sidee baad naftaada iyo qoyskaaga uga dhigtaa kuwo caafimaad qaba? 2. Sidee baad ku joogteysaa xasiloonida iyo isu-dheelitirnaanta? 3. Waa kee qofka aad gargaar weydiisatid? “Mashruucani waxa uu saameynaa beesha aan ku noolahay. Waxan rabay inaan qayb ka noqdo isbeddel waxtar leh. Haddii aan rabo cid beeshu la xisaabtanto, ma rabo inaan cabasho sameeyo aniga oo aan talaabo qaadin.” —Dona Evans, oo ah Xubin ka Tirsan Kooxda Qiimeynta iyo Wareyste Kooxaha ka Qaybgalay Goobaha Dhegaysiga • 4 kooxood oo ah Afrikan Ameerikan (saddex kooxood oo ah dad waaweyn, hal koox oo ah waayeel) • 3 kooxood oo ah Yurubiyan Ameerikan (dhamaan kooxo dad waaweyn, hal koox oo ah haween) • 3 kooxood oo ah Laatiino (laba kooxood oo ah dad waaweyn, hal koox oo ah dhalinyaro) • 6 koox dhaqameed oo isku jira (laba kooxood oo ah hooyooyin, laba kooxood oo ah GLBTQ, hal koox oo ah da’do isku dhafan, hal koox oo ah dhalinyaro) • 3 kooxood oo ah Mareykanka Dhaladka ah (dhamaan dad waaweyn) • 2 kooxood oo ah Soomaali (hal koox oo ah haween, hal koox oo ah rag) Kulan Casho & Wada-hadal oo Lagu Qabtay Little Earth: Sarah Langford, Atum Azzahir, iyo Miss Terri Mooney KOOBISTA QIIMEYNTA QORSHEYN Kulan BYI oo ahaa Casho & Wada-hadal oo ka dhacay xarunta Cultural Wellness Center “Waxa aan ka shaqeeyay daraasado badan oo sheeganayay inay xubnaha beesha ku soo daraan habka, laakiin tani waa daraasaddii ugu horeysay ee aan ka qaybgalay ee leh ka-qaybgal beeleed oo run ah iyo hogaamin beeleed ka jirtay dhamaan heerarka mashruuca. Qaybta aan ka helay ee ku saabsanayd kashaqeynta mashruucan waa barashadii aan deganeyaasha ka bartay sida loo qaabeeyo arrimaha ee xogta looga tarjumo siyaabo iyaga macne u leh.” —Nicole MartinRogers, Wilder Research Beesha Xaafaddu Waxay Imminka Leedahay Cabir Lagu Qiyaaso Caafimaadkeeda Jawaabihii lagu bixiyay Goobaha Dhegaysiyada iyo wareysiyada Socod-wareegga ayaa waxay yihiin cabir war ah oo ku saabsan caafimaadka dadka ku nool xaafadaha BYI iyo fikradaha laga qabo tayada nolosha ee ka jirta gudaha xaafadahaas. Natiijooyinka ka soo baxa qiimeyta mustaqbalka waxa la barbardhigi karaa xogtan si loo arko qodobada soo fiicnaanaya. Wakhtigan sida looga tarjumo warka cabirka ah waxay noqon kartaa dhib. Waa maxay cabirka ay beesha haysato ee lagu go’aaminay in natiijo tahay mid “fiican” ama mid “xun”? Guddida Caafimaadka Beesha (Community Commission on Health) ayaa daraasad ku sameyn doonta oo ka tarjumi doonta natiijooyinkaas, oo go’aamin doontaa cabiro, dejin doontaa muhimadaha oo hagi doonta dedaalka lagu hagaajinayo caafimaadka dadka ku nool xaafadahan. Sharaxaadda Xaafadda ee Caafimaadka Waa la Xaqiijiyay Su’aalaha Goobaha Dhegaysiga iyo su’aalaha wareysiga waxa soo saaray xubnaha beesha iyaga oo ku saleysan sharaxaad caafimaad oo uu ku jiro caafimaad maskax/caadifad, bulsho, caafimad niyad, iyo caafimaad deegaan, iyo waliba caafimaad jidh. Jawaabuhu waxay muujiyeen in caafimaadka loo arko wax laamo badan, oo ay ku jiraan wax ka badan caafimaadka jidhka; waa wax isku xidhan oo uu saameeyo aagag badan oo ah nolosha. Saddex Mawduuc oo Caam ah oo ka soo baxay Goobaha Dhegaysiga iyo wareysiga Socod-wareegga 1. Awoodda Isku-xidhnaanta: Waji caafimaad oo kasta oo lagu sheegay sharaxaadda waxa uu ku xidhan yahay kuwa kale; ma jiro hal waji oo caafimaad oo la fahmi karo kali ahaan ama kali ahaan wax laga qaban karo. Jidh caafimaad leh waxa uu ku xidhan yahay jimicsi iyo cunto caafimaad leh. Xidhiidhyada caafimaad leh waxay keeni karaan isgaadhsiin caafimaad leh taasoo keenaysa caafimaad maskaxeed. 2. Awoodda Xidhiidhyada: Xidhiidhyadu waxay saameeyaan, oo xoojiyaan go’aamiyeyaasha bulsho ee caafimaadka. Jimicsiga waxa sida ugu fiican loo sameyn karaa marka lala sameeyo dad kale, isaga oo ah firfircooni bulsho; cunista cunto caafimaad leh waxay u baahan tahay qoyska oo dhan oo is taageera; qoyska iyo saaxiibada oo aad kala hadashid dhibaatooyinkaaga waxay kuu dhawraysaa caafimaadka maskaxda; xisaabtan u dhexeeya dadka iyo ka u dhexeeya dadka iyo hay’adaha waxay joogteynaysaa caafimaadka beesha. 3. Awoodda Aqoonta iyo Wax Curista: Aqoonta dhaqan, kala-beddelashada war ee dhex mara bukaan iyo xirfadley caafimaad, iyo wada-hadalka beesha waxay wax ku biiriyaan caafimaadka. Hawlgalada niyada ama diinta, daweynta guriga ama dhaqanka, hawlgalada caafimaadka ee beddelaad ah ama dhaqan ah, iyo hawlaha ay qoysasku wada qabtaan ayaa lagu magacaabay inay yihiin illo caafimaad oo xoogan. Aqoonta la wadaago iyo wax curista ayaa hagaajin doona caafimaadka. Caqabadaha Caafimaadka Daryeelka Caafimaadka: Dadku waxay sheegeen in bixiye daryeel caafimaad oo aad aaminsan tahay iyo la’aanta helitaan daryeel caafimaad ay yihiin qodobo waaweyn oo saameynaya awoodda joogteynta caafimaad fiican. Deegaan Ahaaneed: Ammaanka deegaanku waxa uu ahaa jawaabta ugu sareysa su’aalaha jawaabaha furnan ee ku saabsanaa waxa la sameyn karo si loo taageero caafimaadka. Illaha iyo Adeegyada Caruurta: Jawaabaha ku saabsanaa caruurta waxay muujiyeen in waalidku u baahan yahay illo iyo adeegyo dheeraad ah oo ay helaan caruurtoodu, oo ay ku jiraan kuwa leh baahiyo gaar ah. Dakhli Hoose: Dakhligu waa qodob muhiim u ah caafimaadka: waxa farta lagu fiiqi karaa xidhiidh u dhexeeya heerka dakhliga iyo helitaanka caymiska caafimaadka, helitaanka cunto caafimaad leh, iyo helitaanka meelo ammaan ah oo jimicsi lagu sameeyo iyo waliba heerarka giigsanaanta/walwalka (stress) ee saameeya caafimaadka. HIRGALIN IYO NAQSHADEYN HAWLGALIN ISKAASHI WAREYSI SHAQAALEYN WADA-HADAL FUDUDEYN XUBNAHA BEESHA BACKYARD INIATIVE The Alley, Bishii Shanaad, 2010, Tirsi 35, Lambar 5 2 Kaabid Backyard Initiative CULTURAL WELLNESS CENTER TARJUMID SHAANDHEYN DIIWAANGALIN TABABAR ALLINA DHEGAYSI BARASHO WARBIXIN
Wareysiyada Xaafadda ee Socod-wareegga ah Kooxda Qiimeynta Xaafadda waxay soo saareen hab lagu soo ururiyo war dheeraad ah iyada oo la adeegsanayo wareysiyo qoys oo ah “Socod-wareeg” (Walk-around). Ujeedada wareysiyada Socodwareegga waxay ahayd in la soo ururiyo war gaar ah iyo fiirooyin ku saabsan caafimaadka oo laga soo ururiyo tiro badan oo ah deganeyaal Xaafadda. Habkan waxa loola jeeday in lagu kaabo wada-hadaladii qotada dheeraa ee dhex maray tiro intaa ka yar oo ah deganeyaasha ka qaybgalay Goobaha Dhegaysiga sidoo kalena waxa loola jeeday in tani wax ku darto warka cabirka ah ee ku saabsan caafimaadka deganeyaasha Xaafadda. NatIIjooYIN Waayaha Caafimaadka iyo Daryeelka Caafimaadka • Ku dhawaad kala badh jawaabeyaashu, 49%, waxay ku qiimeeyeen caafimaadkooda mid sareeya ama aad u fiican • 22% ayaa sheegay in caafimaadkoodu yahay dhexdhexaad ama mid xun • Shanta xaaladood ee ugu sareeya ee ay dadku soo sheegeen inay la kulmeen 5-tii sannadood ee tagay waxay ahaayeen: giigsanaan/walwal (51%), diiqad (21%), cadaadis dhiig oo sareeya ama dhiig-kar (21%) iyo xanuun mudo dheer jiray (20%) • 41 % waxay ka-qaybgaleyaashu sheegeen in qaar ka mid ah ama dhamaan xubnaha qoyskoodu aanay lahayn caymis • Inta badan (82%) waxay sheegeen in baadhitaan caadi ah uu dhakhtar u sameeyay gudaha 2-dii sannadood ee tagay • 17% waxay sheegeen inuu jiray wakhti ay u baahdeen daryeel caafimaad laakiin aanay helin intii lagu jiray sannadkii tagay, sababta koobwad ee taas ugu wacnaydna waxa lagu sheegay arrin caymis Tayada Nolosha ee Xaafadda • Qiyaastii 60% waxay sheegeen in tayada guud ee xaafaddoodu tahay mid aad u wanaagsan ama wanaagsan • Jawaabeyaashu waxay guud ahaan ahaayeen kuwo muujiyay niyad-sami markii wax laga weydiiyay arrimo tayo oo kale oo ku saabsan xaafadda sida fursadda lagu muujiyo fikrado, walaacyo, ra’yi iyo helitaanka cunto la goyn karo iyo goobo ammaan ah oo lagu jimicsado • Midhaha iyo khudaarta cusub ee la goyn karo waxay deganeyaasha la yihiin kuwo aad u muhiim ah ama xoogaa muhiim ah (97%) • 88% deganeyaashu waxay sheegeen in cuntada ka timid beeraha degmada ay xoogaa muhiim tahay ama aad muhiim u tahay • 75 % waxay sheegeen in marmarka qaarkood, badanaa, ama markasta ay ka walwalaan in isku-darka dakhliga qoyskoodu aanuu ku filaan doonin inuu daboolo kharashyada iyo biilasha qoyska Caruurta iyo Ku-tiirsaneyaal Kale • 48% waxay ku nool yihiin guri ay joogaan caruur • 31% waxay sheegeen inay nooc ah gargaar daryeel oo aan lacag lagu siin siiyaan saaxiib ama qof qoyska ka tirsan oo qaba dhibaatooyin caafimaad • Kuwa caruurta leh, waxay 38 % sheegeen inay xoogaa dhib tahay ama aad dhib u tahay inay helaan illo iyo adeegyo ah xaafaddooda oo u gargaarta waalid ahaan Xidhiidhka Dhaqan • 82 % dadku waxay sheegeen inay wax badan ama marmar badan ka qaybgalaan hawlaha dhaqanka, dabaaldegyada, cibaadaysiga iyo dhacdooyinka kale ee u gaar ah koox dhaqameedkooda • 93% waxay dareensan yihiin inay aad muhiim u tahay ama xoogaa muhiim tahay in lala socdo ama wax laga barto asalkooda dhaqameed TALOOYINKII KA SOO BAXAY QIIMEYNTA Kooxda Qiimeyntu waxay dib u fiirisay natiijooyinka ka soo baxay Goobaha Dhegaysiga iyo wareysiga Socod-wareegga waxana ay soo saartay talooyinka soo socda. Guddida Beesha ee Caafimaadka ee dhawaan la dhisay ayaa iyaduna dib u fiirin doonta natiijooyinka oo tixgalin doonta talooyinka marka ay wado shaqadeeda ah la-socodka caafimaadka beesha, dhisidda awoodda beesha ee ku aadan beesha oo qaadata mas’uuliyadda caafimaadkeeda, iyo taageerista xalalka lagu joogeytaynayo ee lagu hagaajinayo caafimaadka. Talooyinku waxay sal u noqon doonaan mashruucyada iyo talaabooyinka ay hirgalinayaan Kooxaha Waxqabadka Caafimaadka ee Muwaadiniinta (Citizen Health Action Teams (CHAT) ee ka socda Guddida (Commission). Markii la qorayay warbixintan, waxa jiray 12 kooxo ah CHAT oo ka shaqeynayay 12 tabo oo lagu hagaajinayo caafimaadka. Kooxahaas CHAT waxay badi ka kooban yihiin deganeyaal ah beesha; waxa kale oo jira xubno ah wakiilo ka socda hay’ado. Talooyinku waxay muujinayaan qiimaha, heerarka iyo dhaqanka ay beeshu magacaabeen inay lagama-maarmaan u yihiin in caafimaad jiro, kuwaasoo loo baahan yahay inay qayb ka ahaadaan habka gaadhista iyo joogteynta caafimaadka. Kuwani waa waxyaabaha la qiimeeyo sida ka-qaybgal, xidhiidhyo, cibaadaysi, iyo sharfidda dhaqanka. Talooyinku waxay Guddida ka gargaari doonaan soo saarista muhimadaha caafimaadka iyo in la qorsheeyo waxqabadka caafimaadka ee mustaqbalka gudaha Xaafadda. talooyinka qiimeynta waxa ku jira: • In laga faa’iideysto shabakadaha bulshada, xidhiidhyada dhaqameed, iyo niyad-samida ka jirta beesha Xaafadda iyo in la soo saaro hawlo caafimaad iyo wacnaan oo dhexda ku leh qayb ah bulshada/beesha. • In la sahamiyo sida deganeyaasha Xaafaddu u helaan warka iyo in muhimad la siiyo sidii la isugu xidhi lahaa shabakadaha “aan qaabeysnayn” ee ka jira gudaha Xaafadda. • In la fahmo in caafimaadka—marka la eego sida ay sharaxeen xubnaha beesha Xaafadda—aan lagu meeleyn karin heer shakhsi, laakiin ay tahay in lagu arko indho beeleed. • In daryeelka caafimaadka laga dhigo mid helitaankiisu sii kordho iyada oo laga dhigayo mid ku sii saleysan xaafad ama aag. • In daryeel dhaqameedka laga soo qaado shuraako xagga joogteynta caafimaadka. • In la ictiraafo muhimadda ay deganeyaasha Xaafaddu siinayaan helitaanka cunto caafimaad leh oo la goyn karo iyo in la garto siyaabaha lagu hagaajin karo helitaan ah sannadka oo dhan. • In la sahamiyo doorka uu ammaanku ka ciyaaro gudaha caafimaadka beesha iyo in la abuuro iskaashiyo gargaar ka geysta kordhinta ammaanka iyo sawirka laga haysto gudaha Xaafadda. • In la sii wado wada-hadalka; in la sii wado sahaminta walaacyada caafimaad ee soo baxaya iyo in beesha laga qaybgaliyo abuurista xalal ku saleysan beesha iyo dhaqanka si wax looga qabto walaacyadaas. • In la ictiraafo in caafimaadku yahay waajibaad la wadaago. “Waxa jirta daqiiqad aan ogaaday in aanu sameynaynay horumar weyn. Ka dib markii dhawr bilood ay Kooxda Qiimeyntu wadaagaysay sheekooyin shakhsi, laga dhawaajiyay aaminaaddaro, laga hor yimi ujeeda Allina, laga qaybgalay wada-hadal ku saabsan cilmi-baadhis, oo aan laga leexan badbaadinta beesha, waxa aanu soo saarnay qorshe qiimeyn. Daqiiqada wax kala garashadu aniga waxay ii ahayd markii iyada oo koox beeleed weyni wali su’aalo ka keenayso qorshaha qiimeynta, markii ugu horeysay,uu xubin ka tirsan Kooxda Qiimeynta uu soo hor joogsaday deganeyaal jaalka ah oo uu difaacay qorshaha. Waxa aan markaas garanayay in natiijada dhawr bilood oo lagu jiray dhisid xidhiidhyo iyo is-aaminaad ay tahay dareen ah in lahaanshaha qiimeynta la wadaago. Waxa markaas aan ogaaday awoodda uu iskaashi run ah u keeni karo barnaamijka Backyard Initiative.” —Melissa Hutchison, Maamulaha Community Benefit ee Allina Awood-dhisidda oo ah Udub-dhexaadka Qaayaha Beesha Sidii Goobta Dhegaysiga oo kale, Kooxda Qiimeyntu intii lagu jiray qorsheynta wareysiyada Socod-wareegga, waxay u hubsadeen in xubnaha beeshu ay ka qaybgali doonaan waji kasta oo ah habka si loo dhiso awoodda oo loo hagaajiyo haboonaanta qalabka. 675 Deganeyeyaal oo Dhameystiray Wareysiga Kooxda Qiimeytu waxay soo saartay 32 su’aalood oo taabanayay tiro balaadhan oo ah mawduucyo si looga tarjumo sharaxaadda caafimaadka ee Xaafadda. Allina waxay kireysatay Wilder Research inay qabato wareysiyada Socod-wareegga, isla markaana, iyada oo la waafajinayo awooddhisidda beesha, waxay Wilder tababartay oo wareysteyaal ahaan u shaqaaleysay kow iyo toban degane, oo ay ku jiraan xubnaha Kooxda Qiimeynta. Laga bilaabo Bishii Kow iyo Tobnaad 2009 ilaa Bisha Koowaad ee 2010, deganeyaasha beeshu waxay qabteen wareysiyo ah la xidhiidhis albaab-ka-albaad ama teleefonka. Isku-darka 675 deganeyaal Xaafadda ah ayaa dhameystiray wareysiga. Luqadah Ka-qaybgaleyaasha Wareysiyada Socod-wareegga 35 luqadood ayaa la soo sheegay in aagaga “Xaafadda” lagaga hadlay taasoo ahayd Ingiriis (89%), Isbaanish (30%) iyo Soomaali (7%) kuwaasoo ahaa saddexda ugu sareeya. Ku dhawaad 10% ayaa sheegay luqad “kale.” Marka loo eego tirada isticmaal badnida, todobada ugu sareeya ee luqadaha “kale” ee lagaga hadlay guryaha “Xaafadda” waa: Fiyetnaamiis, Faransiis, Ojibwe, Lakota, Jarmal, Quizha (Ikwadoor), iyo Carabi. Muhimad intee leeg ayay kuu leedahay inaad la socotid ama wax ka baratid dhaqankaagii asal ahaaneed? 58.3% Aad u muhiim 34.5% Xoogaa muhiim 6.9% Maba aha muhiim “Waxa ugu xusuusta badan ee ku saabsan kaqaybgalka mashruucan waxa uu ahaa aragga awoodda beesha. Halka uu la mid ahaan lahaa mashruucyadii hore ee dad dibadda ka yimi ay “darsayeen” beesha, waxa isu yimi koox ka kooban dad kala duwan oo ka yimi qowmiyado iyo dhaqamo kala duwan si loo soo saaro hab ay beesho u hayso shookaanta ama shukaanta. Waxa ugu sii muhiimsan waa shaqada oo sii wada dhisidda awoodda iyo guulaysiga beesha.” —June Bouye, Xubin Kooxda Qiimeynta “Waa maxay waxa ugu muhiimsan ee aaggaaga laga qaban karo si loo taageero caafimaadkaaga iyo ka qoyskaaga?” • Illo iyo adeegyo beeleed oo intaa ka sii badan/ka sii fiican (12%) • Cunto caafimaad leh oo intaa ka sii badan/ ka sii helitaan fudud (12%) • Xarumo caafimad/bixiyeyaal daryeel oo intaa ka sii badan (9%), • Daryeel caafimaad oo ah bilaash/la goyn karo (7%), • Caymis caafimaad oo la goyn karo (6%), • Deegaan nadiif ah (6%), iyo • Kulanno beeleed oo intaa ka sii badan (5%). “Waa maxay waxa ugu muhiimsan ee adiga yo deriskaagu aad sameyn kartaan si loo taageero caafimaadkaaga iyo caafimaadka deriskaaga?” • In qofba qofka kale ilaaliyo oo la socdo (36%) • Kulanno beeleed oo intaa ka sii badan (13%) • In la nadiifyo deegaanka (11%) • Ammaanka/dambiyada oo intaa ka yaraada (9%), • Isgaadhsiin intaa ka sii fiican (8%) • Firfircooni jidh/jimicsi (6%) • Illo iyo adeegyo beeleed oo intaa ka sii badan/ka sii fiican (6%). Muhimad intee leeg ayay kuu leedahay inaad la socotid ama wax ka baratid dhaqankaagii asal ahaaneed? % inta soo sheegtay in qodobku Aad u Muhiim Yahay Dareenka ah in dhakhtarkaagu ama daryeelahaagu yahay mid la aamini karo Ogaanshaha in caymisku dabooli doono kharashka daryeelkaaga Ogaanshaha dhamaan ikhtiyaarada daweyn ee ku saabsan dhibka ama xaaladda aad qabtid Ballan aad heshid isla marka aad u baahatid Ogaanshaha inta uu yahay kharashka adeegyada lagu siinayo Saacado ku aadan jadwalkaaga Lahaanshaha gaadiid aad heli kartid Lahaanshaha dakhtar ama daryeele fahmaha dhaqankaaga Lahaanshaha qof kuu sii haya ama daryeela caruurta Lahaanshaha dhakhtar ama daryeele fahmaya diintaada ama caqiidadaada Lahaanshaha dhakhtar ama daryeele aad tihiin isku koox dhaqameed / qowmiyad 27% Xaaladda guud ee caafimaaadka Xun 4.4% 33% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 60% 70% 80% 90% 100% Dhexdhexaad 17.5% Fiican 29.0% 37% HIRGALIN IYO NAQSHADEYN QORSHEYN HAWLGALIN 50% ISKAASHI WAREYSI SHAQAALEYN WADA-HADAL 67% 65% Aadiyo aad u fiican 16.3% FUDUDEYN XUBNAHA BEESHA BACKYARD INIATIVE 76% Aad u fiican 32.8% The Alley, Bishii Shanaad, 2010, Tirsi 35, Lambar 5 3 Kaabid Backyard Initiative CULTURAL WELLNESS CENTER TARJUMID SHAANDHEYN DIIWAANGALIN TABABAR ALLINA 83% DHEGAYSI BARASHO WARBIXIN 92% 90% 89%
Page 1: Waxa qoraalkan kaabidda ah laga hel

Iskaashi Beel iyo Shirkad oo Lagu Hagaajinayo ... - Allina Health

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?