Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo

dhe (xii) Lëshimin e lejeve për shërbime dhe pajisje, duke përfshirë argëtimin,
ushqimin, tregjet, shitjet në rrugë, transportin lokal publik dhe shërbimet e taksistëve,
gjuetinë e peshkimin, restorantet dhe hotelet. Pushteti qendror mund ti
delegoje kompetenca plotësuese komunës brenda suazave të autoritetit të pushtetit
qendror me kusht që ti sigurohen komunës burimet financiare plotësuese
përkatëse. Pushteti qendror mund të ushtrojë mbikëqyrje administrative nëpër
komuna për të siguruar respektimin e ligjit dhe sistemit rregullues, duke përfshirë
ruajtjen e standardeve të pranuara.
6.2 Decentralizimi i përgjegjësive
Megjithë hapat pozitive që janë bërë, në Kosovë ende shumica e përgjegjësive
janë të përqendruara tek pushteti qendror. Ndarja dhe mënyra e administrimit të
buxhetit publik (shih Tabelën 6.1) është një prej treguesve të shkallës së decentralizimit.
Aktualisht vetëm rreth ¼ e buxhetit shkon tek pushteti vendor ndërkohë
që rreth ¾ e buxhetit menaxhohet i përqendruar, ku përfshihet edhe buxheti i
alokuar për institucionet me fuqi të rezervuar, mbi të cilat Kuvendi apo Qeveria
e Kosovës nuk kanë autoritet menaxhimi.
Tabela 6.1: Ndarja e buxhetit publik në Kosovë
Institucionet përfituese Të punësuarit
2004
Të punësuarit
2003
Buxheti
në Euro
Buxheti
në %
Institucionet e IPQV-së 17286 16357 289 045 594 45.71
Institucionet e Fuqive të rezervuara 17968 16371 167 498 508 26.48
Komunat 42150 175 781 460 27.79
Shuma 632 325 922 100.00
Burimi: MEF, “Buxheti i Konsoliduar i Kosovës – 2004”
Nga pikëpamja e të ardhurave, Komuna mbledh të hyra në përputhje me ligjet
dhe udhëzimet e pushtetit qendror, të cilat lidhen me: (i) Liçensat dhe pagesat, që
i cakton komuna; (ii) Të ardhurat nga pasuria e komunës; (iii) Gjobat apo përqindja
e gjobave; dhe (iv) Tatimi mbi pronën. Kuvendi i Komunës me vendim të
posaçëm mund të caktojë edhe burime të tjera të të hyrave.
Orientimi ndaj decentralizimit të përgjegjësive drejt pushtetit vendor është tashmë
një fenomen mbarë botëror për vendet demokratike. Ky proces udhëhiqet
nga parimi se sa më afër komunitetit të shërbejnë, aq më mirë punojnë shtetarët.
Decentralizimi ka tre boshte kryesore: (i) Lokalizimi i përgjegjësive për dhënien e
shërbimeve; (ii) Administrimi i të ardhurave dhe shpenzimeve publike; dhe (iii)
Zbritja në nivel lokal e fuqive vendimmarrëse.
Decentralizimi është formë dhe proces qeverisjeje. Një qeverisje e mirë e decentralizuar,
sigurisht, kushtëzohet nga qeverisja e mirë në nivel qendror, e cila përfshin
mekanizmat dhe proceset që e aftësojnë shoqërinë të arrijë një zhvillim më
të shpejtë e të qëndrueshëm.
Qeverisja e mirë e decentralizuar përfshin format dhe procedurat që i japin
mundësinë shoqërisë të arrijë sa më parë në nivel lokal objektivat e zhvillimit ekonomik
e shoqëror. Me këtë pikësynim dhe në bazë të rekomandimeve të Këshillit
të Europës 34 në Kosovë janë duke u ndërmarrë një seri masash që synojnë decentralizimin
e përgjegjësive nga pushteti qendror tek ai komunal për përmirësimin e
shërbimeve ndaj publikut dhe afrimin e qeverisjes tek publiku. Kjo reformë është
në përputhje të plotë me kërkesat e Kartës Europiane të Vetëqeverisjes Vendore,
34 “Refoprma e vetëqeverisjes lokale dhe e administrimit publik ne Kosovë”, Raport i Misionit të Decentralizimit
të Këshillit të Europës, 2003.
STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS
85
6
QEVERISJA E MIRË