Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo
Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo
Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Efektet e ekspozimit ndaj uraniumit <strong>të</strong> varfëruar janë radiologjike dhe kimike,<br />
por ato varen shumë nga doza dhe koha e ekspozimit. Rreziqet nga ndotja e<br />
përgjithshme e zonave <strong>të</strong> depërtimit <strong>të</strong> predhave janë <strong>të</strong> papërfillshme. Përkundrazi,<br />
pikat e lokalizuara me përqendrim <strong>të</strong> lar<strong>të</strong> ndotjeje (zakonisht ato shtrihen<br />
në një sipërfaqe me përmasa 20cm x 20cm) paraqesin rrezikshmëri për shëndetin,<br />
veçanërisht kur predha ka shpërthyer. Në kë<strong>të</strong> rast uraniumi i varfëruar mund<br />
<strong>të</strong> ndo<strong>të</strong> ujërat nëntokësore dhe bimësinë për rreth, por rreziku më i madh ësh<strong>të</strong><br />
kur dikush bie në kontakt fizik me pikën e ndotur ose me dheun e tejngopur me<br />
ndo<strong>të</strong>s. Rrezikshmëria më e lar<strong>të</strong> ësh<strong>të</strong> kur predhat preken me dorë nga njerëzit.<br />
Në kë<strong>të</strong> rast duart ndoten dhe një pjesë e vogël e uraniumit <strong>të</strong> varfëruar mund <strong>të</strong><br />
absorbohet nga trupi i njeriut.<br />
Megjithëse studimet e plota mungojnë, mendohet se tashmë në Gjakovë janë hasur<br />
raste <strong>të</strong> veçanta <strong>të</strong> pasojave <strong>të</strong> mundshme <strong>të</strong> ndikimeve mjedisore shtesë, apo<br />
<strong>të</strong> mbetura ndaj shëndetit <strong>të</strong> njeriut si dhe problemet shënde<strong>të</strong>sore tek banorët<br />
para 2-3 vje<strong>të</strong>sh <strong>të</strong> lidhura ngush<strong>të</strong>sisht me cilësinë e ujit <strong>të</strong> pijshëm nga Liqeni i<br />
Radoniqit.<br />
Masat më kryesore që rekomandohet <strong>të</strong> merren janë: (i) Përcaktimi me sak<strong>të</strong>si<br />
i zonave dhe identifikimi i shpërndarjes së predhave; (ii) Grumbullimi i predhave;<br />
(iii) Dekontaminimi i zonave, me përparësi i atyre pranë vendbanimeve;<br />
(iv) Kontrolli periodik i cilësisë së ujit përreth zonave <strong>të</strong> ndotura; (v) Thellimi i<br />
studimeve për <strong>të</strong> qar<strong>të</strong>suar pasiguri<strong>të</strong> shkencore që ekzistojnë mbi pasojat; dhe<br />
(vi) Informimi me hollësi i publikut mbi zonat e ndotura, shkallën e rrezikshmërisë<br />
dhe masat mbroj<strong>të</strong>se.<br />
Sidoqof<strong>të</strong> predhat nga uraniumi i varfëruar duhet <strong>të</strong> trajtohen njëj<strong>të</strong> si trajtohen<br />
minat.<br />
Mbetjet industriale<br />
Edhe pse industria nuk e ka a<strong>të</strong> aktivitet që kishte më parë, ajo ende paraqet<br />
rrezik potencial (edhe në rast <strong>të</strong> aktivizimit <strong>të</strong> plo<strong>të</strong>) për ndotjen e mjedisit. Pikat<br />
e nxehta mjedisore për shkak <strong>të</strong> këtyre ndotjeve janë:<br />
(i) Fabrika e metaleve “Metaliku”: Në momentin e aktivizimit paraqet një<br />
faktor ndo<strong>të</strong>s i ujërave <strong>të</strong> lumit Ereniku dhe i ujit <strong>të</strong> puseve përreth;<br />
(ii) Një pjese e territorit në fshatin Devë ku ka qene aktive miniera e Devës, e<br />
cila ësh<strong>të</strong> e mbuluar me mbetje nga pasurimi i kromit. Kjo fushë e madhe<br />
e mbuluar me mbetje nuk ka qenë kurrë objekt trajtimi dhe paraqet rrezik<br />
<strong>të</strong> përhershëm për shëndetin e banorëve dhe mjedisin;<br />
(iii) Material ndërtimor (Decan) ësh<strong>të</strong> faktor ndo<strong>të</strong>s i ujërave <strong>të</strong> lumenjve që<br />
kalojnë përreth Gjakovës dhe i ujit <strong>të</strong> puseve përreth.<br />
STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS<br />
81<br />
5<br />
MJEDISI I QËNDRUESHËM