Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo
Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo
eth 4.3% të sipërfaqes (shih Tabelën 5.2), kur mesatarja botërore është 11.7%. Kjo lë një pjesë të madhe të mjedisit natyror pa mbrojtje të veçantë dhe të ekspozuar ndaj rrezikut ngase degradimi, i cili vjen prej ndërtimeve të pakontrolluara, prerjes pa kriter për lëndë djegëse, shfarosjes së bimëve të rralla mjekësore, gërmimit të rërës dhe zhavorrit në shtretërit e lumenjve, djegies masive nga pakujdesitë etj. Në Komunën e Gjakovës shtrihen rreth 320 mijë m² parqe natyrore dhe rreth 50 mijë m² parqe urbane: (i) Parku natyror Kodra e Qabratit me sipërfaqe 200,000 m². (ii) Parku natyror i Shkukëzës me sipërfaqe 120 mijë m² (iii) Parku i Lirisë me sipërfaqe 40 mijë m²; (iv) Parku Nënë Tereza me sipërfaqe 9 mijë m²; (v) Parku në lagjen Orize me sipërfaqe 1.5 mijë m²; Asnjë nga këto parqe nuk gëzon ndonjë status të veçantë mbrojtjeje. Po kështu, masat për mirëmbajtjen e tyre janë mjaft të pakta. Përveç parkut në qendër të qytetit të Gjakovës, parqet tjera nuk mirëmbahen si nga mos vetëdijesimi i qytetarëve ashtu edhe nga mungesa e mjeteve financiare. Lumenjtë Shumica e lumenjve në Kosovë janë të ndotur. Analizat e mostrave të marrë tregojnë se uji i freskët nga lumenjtë është me ndotës bakteriologjikë dhe, në disa rajone industriale, edhe me metale të rënda si plumbi e zinku, dhe nuk mund të përdoret pa përpunim paraprak as për nevoja industriale. Burimet kryesore të ndotjes janë derdhjet industriale të shkarkuara pa kriter. Ndotja e lumenjve kontribuon më tej në ndotjen e tokës, nëpërmjet sistemeve të ujitjes, por mund të ketë, gjithashtu, ndikim në ndotjen e ujit të pijshëm, megjithëse tani për tani studimet mungojnë për këtë aspekt. Nga një studim i hershëm i vitit 1989 vlerësohej se rreth 74% e puseve të zonës rurale kishin nivele të papranueshme të ndotjes bakteriologjike të ujit. Këto konfirmohen edhe nga vlerësime të mëvonshme të veçanta nga inspektimet sanitare, si dhe nga studime mbi vdekjet e fëmijëve nga diarea, të cilat konsiderohet se kanë një varësi të drejtpërdrejt nga ndotja e ujit të pijshëm. Komuna e Gjakovës është e pasur me lumenj mirëpo ata përveç që nuk mirëmbahen, edhe dëmtohen nga shfrytëzimi i i zhavorreve, shkarkimi i drejtpërdrejt i ujërave të zeza dhe nga hedhja pa asnjë kontroll e mbeturinave. Shfrytëzimi pa kriter i shtrateve të lumenjve për zhavorre mbetet një nga problemet më shqetësuese aktuale. Gjatë vitit 2005 u dhanë leje të përkohshme shfrytëzimi për këtë veprimtari për 29 operatorë. Monitorimi i tyre është i pakët dhe mundësitë e kontrollit janë të kufizuara. Kështu është prishur shtrati i lumit Erenik prej Shishmonit deri në grykëderdhje, si dhe lumi Drini i Bardhë prej Kramovikut deri në Rogovë. Njëherit lumenjtë janë duke u ndotur edhe nga ujërat e zeza ku në lumin Erenik bëhen derdhje të drejtpërdrejta në tri pika: në Gjakovë vendshkarkimi bëhet në Orizën Jugore ndër Urën e Re, në Duzhnje te Ura e Devës dhe Raqë. Në lumin Krena bëhen dy derdhje të ujërave të zeza, njëra në Osek Pashë dhe tjetra në Dujakë. Në përroin e Janoshit derdhja bëhet te Ura e Janoshit. Ndërkaq në lumin Drini i Bardhë bëhet një derdhje me proces të trajtimit të ujërave të zeza me basen për kullim në Rogovë. STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS 77 5 MJEDISI I QËNDRUESHËM
5 MJEDISI I QËNDRUESHËM 78 STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS 5.2 Ndotja e ajrit dhe e ujit të pijshëm Ajri Kosova mbetet një nga vendet me ndotje të madhe të ajrit në Evropën Jug-Lindore, megjithëse kjo ndotje duket të jetë zvogëluar në 15 vitet e fundit për shkak të pakësimit të veprimtarive industriale dhe vendimit të UNMIK për mbylljen pas luftës të disa objekteve ndotëse industriale. Vlerësohet se shkarkimet e C02 në Kosovë janë rreth 5.5 ton përkundrejt 4.14 ton në Maqedoni, 4.06 në Kroaci, 4.06 në Serbi, 3.86 në Bosnjë dhe Hercegovinë dhe 3.85 në Rumani (shih Tabelën 5.2). Trafiku është një burim në rritje i ndotjes së ajrit, veçanërisht në zonat urbane. Numri i makinave është duke u rritur në mënyrë të shpejtë dhe shumica e tyre nuk janë në përputhje me standardet Europiane. Ato janë të vjetra dhe të importuara si makina të dorës së dytë, duke përdorur benzinë pa katalizator (konvertor katalitik). Për këtë arsye dhe për shkak të gjendjes së infrastrukturës rrugore që shkakton bllokime të lëvizjes së automjeteve, sasia e gazrave ndotës të shkarkuar në atmosferë i tejkalon normat e lejuara. Në Gjakovë, gjendja e keqe e rrugëve brenda komunës dhe e rrugëve lidhëse i rrit së tepërmi mundësitë e ndotjes së ajrit nga automjetet dhe pluhuri. Në Tabelën 5.4 jepet një pasqyrë përmbledhëse e gjendjes së rrugëve. Rrugët e asfaltuara nuk janë të mirëmbajtura. Por me e keqe është gjendja e rrugëve të fshatrave, sidomos të fshatrave në thellësi, siç janë rrugët në fshatrat e rajonit të Dushkajës dhe në fshatrat në kufi me Shqipërinë, të cilat janë në gjendje të mjerueshme dhe gjatë dimrit janë të pakalueshme, duke lëne të izoluar fshatra të tëra të këtij regjioni. Tabela 5.4: Gjendja e rrugëve brenda Komunës së Gjakovës dhe e rrugëve lidhëse Rrugët kryesore Gjatësia Gjendja e sotme Rruget urbane 133 km 96 km rrugë të asfaltuara në pjesën urbane Uji i pijshëm 37 km rrugë urbane të shtruara ende me zhavorr Gjakovë – Prishtine 87 km Kjo rrugë nuk është në gjendje të mirë, megjithëse është më e frekuentuara. Ajo përshkohet për mëse dy orë, në vend të pak më shumë se një orë që duhet të zgjasë normalisht. Gjakovë – Pejë 36 km Është në një gjendje relativisht të mirë, por, për shkak të strukturës së dobët të asfaltit pas reshjeve ka nevojë për tu riparuar, duke e bërë të vështirë kalimin. Gjakovë – Prizren 37 km Kjo është e vetmja rrugë, e cila edhe pse është me vetëm dy korsi, është e ndërtuar me standarde të qëndrueshme. Gjakovë – kufi me Shqipërinë 12 Kjo rrugë është në gjendje të mirë deri ne Bajram Curr, por e pakalueshme tutje sepse mungon një pjesë e rrugës me gjatësi prej 37 km në anën e Shqipërisë Rrugë rurale 200 km Mbi 130 km të kësaj rruge nuk janë të asfaltuara Në vitin 2003 mesatarisht rreth 44% e popullsisë së Kosovës kishte qasje furnizimi me ujë me gyp qendror ose burim kryesor uji (shih Figurën 5.2). Në zonat rurale ky tregues ishte vetëm 7% dhe familjet furnizohen kryesisht me ujë nga puset. Duke qenë se në zonën rurale 60% e popullsisë përdor puse të pambrojtura e të cektë dhe se rreth 3/4 e puseve rezultojnë me nivele të papranueshme të ndotjes bakteriologjike të ujit, popullsia është në një shkallë të madhe e ekspozuar ndaj sëmundjeve, që kanë si shkak këtë ndotje. Ndërprerjet e furnizimit me ujë janë gjithashtu një problem i zakonshëm në zonat urbane me sistem qendror furnizimi me ujë, si rezultat i lidhjeve të shumta ilegale dhe ndërprerjeve të rrymës elektrike.
- Page 28 and 29: (i) Familjet me anëtarë me aftës
- Page 30 and 31: Figura 1.6: Punësimi në Gjakovë
- Page 32 and 33: Studimi i trendit të rritjes së n
- Page 34 and 35: marketingut, financave, organizimit
- Page 36 and 37: Tabela 1.14: Struktura e tokës buj
- Page 38: Tabela 1.18: Gjendja e shpeztarisë
- Page 41 and 42: 2 ARSIMIMI EDUKIMI DHE AFTËSIMI N
- Page 43 and 44: 2 ARSIMIMI Sipas anketimit, rreth 6
- Page 45 and 46: 2 ARSIMIMI 44 STRATEGJIA E ZHVILLIM
- Page 47 and 48: 2 ARSIMIMI 46 STRATEGJIA E ZHVILLIM
- Page 49 and 50: 2 ARSIMIMI 48 STRATEGJIA E ZHVILLIM
- Page 52 and 53: Kapitulli i Tretë BARAZIA GJINORE
- Page 54 and 55: e Kosovës. Kjo vjen se të ardhura
- Page 56 and 57: Edhe brenda komunitetit RAE femrat
- Page 58 and 59: Tabela 3.7: Të dhëna mbi punësim
- Page 60 and 61: Përfshirja e madhe e femrave në s
- Page 62: femrat. Kjo ka dhënë si rezultat
- Page 65 and 66: 4 SHËNDETI I NËNËS DHE FËMIJËS
- Page 67 and 68: 4 SHËNDETI I NËNËS DHE FËMIJËS
- Page 69 and 70: 4 SHËNDETI I NËNËS DHE FËMIJËS
- Page 71 and 72: 4 SHËNDETI I NËNËS DHE FËMIJËS
- Page 74 and 75: Kapitulli i Pestë MJEDISI I QËNDR
- Page 76 and 77: mungesa e investimeve për ndërtim
- Page 80 and 81: Në Komunën e Gjakovës këta treg
- Page 82: Efektet e ekspozimit ndaj uraniumit
- Page 85 and 86: 6 QEVERISJA E MIRË Drejtoria për
- Page 87 and 88: 6 QEVERISJA E MIRË 86 STRATEGJIA E
- Page 89 and 90: 6 QEVERISJA E MIRË 88 STRATEGJIA E
- Page 91 and 92: 6 QEVERISJA E MIRË 0 STRATEGJIA E
- Page 94 and 95: 2.1 Synimet Strategjike Bazuar në
- Page 98 and 99: OBJEKTIVI 1 ZHDUKJA E VARFËRISE EK
- Page 100 and 101: Financuesit më kryesorë të munds
- Page 102 and 103: Financuesit më kryesorë të munds
- Page 104 and 105: PROGRAMET DHE PROJEKTET PRIORITARE
- Page 106 and 107: Financuesit më kryesorë të munds
- Page 108 and 109: PROGRAMET DHE PROJEKTET PRIORITARE
- Page 110 and 111: OBJEKTIVI 44-6 PËRMIRËSIMI I SHË
- Page 112 and 113: Financuesit më kryesorë të munds
- Page 114 and 115: OBJEKTIVI 7 GARANTIMI I QËNRUESHM
- Page 116 and 117: Financuesit më kryesorë të munds
- Page 118 and 119: PROGRAMET DHE PROJEKTET PRIORITARE
- Page 122: Procesi i përgatitjes së Strategj
5<br />
MJEDISI I QËNDRUESHËM<br />
78 STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS<br />
5.2 Ndotja e ajrit dhe e ujit <strong>të</strong> pijshëm<br />
Ajri<br />
Kosova mbetet një nga vendet me ndotje <strong>të</strong> madhe <strong>të</strong> ajrit në Evropën Jug-Lindore,<br />
megjithëse kjo ndotje duket <strong>të</strong> je<strong>të</strong> zvogëluar në 15 vitet e fundit për shkak<br />
<strong>të</strong> pakësimit <strong>të</strong> veprimtarive industriale dhe vendimit <strong>të</strong> UNMIK për mbylljen<br />
pas luf<strong>të</strong>s <strong>të</strong> disa objekteve ndo<strong>të</strong>se industriale. Vlerësohet se shkarkimet e C02 në<br />
Kosovë janë rreth 5.5 ton përkundrejt 4.14 ton në Maqedoni, 4.06 në Kroaci, 4.06 në<br />
Serbi, 3.86 në Bosnjë dhe Hercegovinë dhe 3.85 në Rumani (shih Tabelën 5.2).<br />
Trafiku ësh<strong>të</strong> një burim në rritje i ndotjes së ajrit, veçanërisht në zonat urbane.<br />
Numri i makinave ësh<strong>të</strong> duke u rritur në mënyrë <strong>të</strong> shpej<strong>të</strong> dhe shumica e tyre<br />
nuk janë në përputhje me standardet Europiane. Ato janë <strong>të</strong> vjetra dhe <strong>të</strong> importuara<br />
si makina <strong>të</strong> dorës së dy<strong>të</strong>, duke përdorur benzinë pa katalizator (konvertor<br />
katalitik). Për kë<strong>të</strong> arsye dhe për shkak <strong>të</strong> gjendjes së infrastrukturës rrugore që<br />
shkakton bllokime <strong>të</strong> lëvizjes së automjeteve, sasia e gazrave ndo<strong>të</strong>s <strong>të</strong> shkarkuar<br />
në atmosferë i tejkalon normat e lejuara.<br />
Në Gjakovë, gjendja e keqe e rrugëve brenda komunës dhe e rrugëve lidhëse i rrit<br />
së tepërmi mundësi<strong>të</strong> e ndotjes së ajrit nga automjetet dhe pluhuri. Në Tabelën<br />
5.4 jepet një pasqyrë përmbledhëse e gjendjes së rrugëve. Rrugët e asfaltuara nuk<br />
janë <strong>të</strong> mirëmbajtura. Por me e keqe ësh<strong>të</strong> gjendja e rrugëve <strong>të</strong> fshatrave, sidomos<br />
<strong>të</strong> fshatrave në thellësi, siç janë rrugët në fshatrat e rajonit <strong>të</strong> Dushkajës dhe në<br />
fshatrat në kufi me Shqipërinë, <strong>të</strong> cilat janë në gjendje <strong>të</strong> mjerueshme dhe gja<strong>të</strong><br />
dimrit janë <strong>të</strong> pakalueshme, duke lëne <strong>të</strong> izoluar fshatra <strong>të</strong> <strong>të</strong>ra <strong>të</strong> këtij regjioni.<br />
Tabela 5.4: Gjendja e rrugëve brenda <strong>Komunës</strong> së Gjakovës dhe e rrugëve lidhëse<br />
Rrugët kryesore Gja<strong>të</strong>sia Gjendja e sotme<br />
Rruget urbane 133 km 96 km rrugë <strong>të</strong> asfaltuara në pjesën urbane<br />
Uji i pijshëm<br />
37 km rrugë urbane <strong>të</strong> shtruara ende me zhavorr<br />
Gjakovë – Prishtine 87 km Kjo rrugë nuk ësh<strong>të</strong> në gjendje <strong>të</strong> mirë, megjithëse ësh<strong>të</strong> më e frekuentuara. Ajo<br />
përshkohet për mëse dy orë, në vend <strong>të</strong> pak më shumë se një orë që duhet <strong>të</strong><br />
zgjasë normalisht.<br />
Gjakovë – Pejë 36 km Ësh<strong>të</strong> në një gjendje relativisht <strong>të</strong> mirë, por, për shkak <strong>të</strong> strukturës së dobët <strong>të</strong><br />
asfaltit pas reshjeve ka nevojë për tu riparuar, duke e bërë <strong>të</strong> vështirë kalimin.<br />
Gjakovë – Prizren 37 km Kjo ësh<strong>të</strong> e vetmja rrugë, e cila edhe pse ësh<strong>të</strong> me ve<strong>të</strong>m dy korsi, ësh<strong>të</strong> e ndërtuar<br />
me standarde <strong>të</strong> qëndrueshme.<br />
Gjakovë – kufi me Shqipërinë 12 Kjo rrugë ësh<strong>të</strong> në gjendje <strong>të</strong> mirë deri ne Bajram Curr, por e pakalueshme tutje<br />
sepse mungon një pjesë e rrugës me gja<strong>të</strong>si prej 37 km në anën e Shqipërisë<br />
Rrugë rurale 200 km Mbi 130 km <strong>të</strong> kësaj rruge nuk janë <strong>të</strong> asfaltuara<br />
Në vitin 2003 mesatarisht rreth 44% e popullsisë së Kosovës kishte qasje furnizimi<br />
me ujë me gyp qendror ose burim kryesor uji (shih Figurën 5.2). Në zonat rurale ky<br />
tregues ishte ve<strong>të</strong>m 7% dhe familjet furnizohen kryesisht me ujë nga puset. Duke<br />
qenë se në zonën rurale 60% e popullsisë përdor puse <strong>të</strong> pambrojtura e <strong>të</strong> cek<strong>të</strong><br />
dhe se rreth 3/4 e puseve rezultojnë me nivele <strong>të</strong> papranueshme <strong>të</strong> ndotjes bakteriologjike<br />
<strong>të</strong> ujit, popullsia ësh<strong>të</strong> në një shkallë <strong>të</strong> madhe e ekspozuar ndaj sëmundjeve,<br />
që kanë si shkak kë<strong>të</strong> ndotje. Ndërprerjet e furnizimit me ujë janë gjithashtu<br />
një problem i zakonshëm në zonat urbane me sistem qendror furnizimi me ujë, si<br />
rezultat i lidhjeve <strong>të</strong> shumta ilegale dhe ndërprerjeve <strong>të</strong> rrymës elektrike.
Change language