Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo

eth 4.3% të sipërfaqes (shih Tabelën 5.2), kur mesatarja botërore është 11.7%.
Kjo lë një pjesë të madhe të mjedisit natyror pa mbrojtje të veçantë dhe të ekspozuar
ndaj rrezikut ngase degradimi, i cili vjen prej ndërtimeve të pakontrolluara,
prerjes pa kriter për lëndë djegëse, shfarosjes së bimëve të rralla mjekësore, gërmimit
të rërës dhe zhavorrit në shtretërit e lumenjve, djegies masive nga pakujdesitë
etj.
Në Komunën e Gjakovës shtrihen rreth 320 mijë m² parqe natyrore dhe rreth 50
mijë m² parqe urbane:
(i) Parku natyror Kodra e Qabratit me sipërfaqe 200,000 m².
(ii) Parku natyror i Shkukëzës me sipërfaqe 120 mijë m²
(iii) Parku i Lirisë me sipërfaqe 40 mijë m²;
(iv) Parku Nënë Tereza me sipërfaqe 9 mijë m²;
(v) Parku në lagjen Orize me sipërfaqe 1.5 mijë m²;
Asnjë nga këto parqe nuk gëzon ndonjë status të veçantë mbrojtjeje. Po kështu,
masat për mirëmbajtjen e tyre janë mjaft të pakta. Përveç parkut në qendër
të qytetit të Gjakovës, parqet tjera nuk mirëmbahen si nga mos vetëdijesimi i
qytetarëve ashtu edhe nga mungesa e mjeteve financiare.
Lumenjtë
Shumica e lumenjve në Kosovë janë të ndotur. Analizat e mostrave të marrë
tregojnë se uji i freskët nga lumenjtë është me ndotës bakteriologjikë dhe, në disa
rajone industriale, edhe me metale të rënda si plumbi e zinku, dhe nuk mund të
përdoret pa përpunim paraprak as për nevoja industriale. Burimet kryesore të
ndotjes janë derdhjet industriale të shkarkuara pa kriter.
Ndotja e lumenjve kontribuon më tej në ndotjen e tokës, nëpërmjet sistemeve
të ujitjes, por mund të ketë, gjithashtu, ndikim në ndotjen e ujit të pijshëm,
megjithëse tani për tani studimet mungojnë për këtë aspekt. Nga një studim i
hershëm i vitit 1989 vlerësohej se rreth 74% e puseve të zonës rurale kishin nivele
të papranueshme të ndotjes bakteriologjike të ujit. Këto konfirmohen edhe nga
vlerësime të mëvonshme të veçanta nga inspektimet sanitare, si dhe nga studime
mbi vdekjet e fëmijëve nga diarea, të cilat konsiderohet se kanë një varësi të drejtpërdrejt
nga ndotja e ujit të pijshëm.
Komuna e Gjakovës është e pasur me lumenj mirëpo ata përveç që nuk mirëmbahen,
edhe dëmtohen nga shfrytëzimi i i zhavorreve, shkarkimi i drejtpërdrejt i
ujërave të zeza dhe nga hedhja pa asnjë kontroll e mbeturinave.
Shfrytëzimi pa kriter i shtrateve të lumenjve për zhavorre mbetet një nga problemet
më shqetësuese aktuale. Gjatë vitit 2005 u dhanë leje të përkohshme
shfrytëzimi për këtë veprimtari për 29 operatorë. Monitorimi i tyre është i pakët
dhe mundësitë e kontrollit janë të kufizuara. Kështu është prishur shtrati i lumit
Erenik prej Shishmonit deri në grykëderdhje, si dhe lumi Drini i Bardhë prej
Kramovikut deri në Rogovë.
Njëherit lumenjtë janë duke u ndotur edhe nga ujërat e zeza ku në lumin Erenik
bëhen derdhje të drejtpërdrejta në tri pika: në Gjakovë vendshkarkimi bëhet në
Orizën Jugore ndër Urën e Re, në Duzhnje te Ura e Devës dhe Raqë. Në lumin
Krena bëhen dy derdhje të ujërave të zeza, njëra në Osek Pashë dhe tjetra në
Dujakë. Në përroin e Janoshit derdhja bëhet te Ura e Janoshit. Ndërkaq në lumin
Drini i Bardhë bëhet një derdhje me proces të trajtimit të ujërave të zeza me basen
për kullim në Rogovë.
STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS
77
5
MJEDISI I QËNDRUESHËM