Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo
Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo
mungesa e investimeve për ndërtimin e pritave dhe pyllëzim, janë ndër shkaqet më të shpeshta të këtij fenomeni; (iii) Mungesa e planifikimit urban. Zvogëlimi i vazhdueshëm dhe humbja e tokës bujqësore ndikohen shumë nga zhvillimet e paplanifikuara e të pakontrolluara urbane, të cilat janë rezultat i drejtpërdrejt i mungesës së planeve zhvillimore urbane dhe i mungesës së kontrollit të zbatimit të ligjit. Plani më i fundit i zhvillimit urban të Gjakovës është përgatitur rreth 20 vjet më parë dhe nuk është përditësuar për të marrë parasysh zhvillimet e reja e mjaft të vrullshme urbane, ekonomike e shoqërore Një rëndësi të veçantë për ruajtjen e tokës bujqësore merr edhe konsolidimi i saj. Në shkallë vendi ka rreth 577 mijë hektarë tokë bujqësore cilësore por madhësia mesatare e fermave është 2.2 - 4 ha për familje të ndara në 6 - 8 ngastra. Me konsolidimin e tokës arrihet grupimi i ngastrave në sipërfaqe më të mëdha dhe krijohen kushte më të mira për ruajtjen dhe shfrytëzimin optimal të tokës. Konsolidimi përfshin matje të reja të tokës, formësim të ri të ngastrave, rregullim i marrëdhënieve pronësore, krijimi i kadastrës së tokës, hartimin e planeve të zhvillimit urban, veçanërisht për banesat, rrugët dhe zonat industriale. Ndalimi i degradimit të pyjeve Sipas të dhënave zyrtare të vitit 2003 pyjet mbulojnë rreth 455 mijë hektarë apo 41% të sipërfaqes së Kosovës 30 . Krahasuar me vendet e tjera të rajonit, Kosova ka përqindjen më të lartë të zonave të mbuluara me pyje (shih Tabelën 5.2). Më pak se një e treta e zonës pyjore mund të konsiderohet e shëndetshme dhe produktive, gati 1/3 është e ekspozuar ndaj prerjeve të pakontrolluara dhe në rreth 17% të sipërfaqes pyjet janë pyje me status degradimi. Nga sipërfaqja e pyllëzuar, rreth 33.7% janë pyje në pronësi private. Edhe Komuna e Gjakovës ka një sipërfaqe të konsiderueshme të mbuluar me pyje, të cilat janë përqendruar më shumë në pjesën verilindore dhe në pjesën perëndimore. Rreth 67% e pyjeve janë në pronësi të sektorit shoqëror dhe 33% janë me pronësi private. Tabela 5.2: Pyjet dhe zonat e mbrojtura Vendi Pjesa e mbuluar me pyje në % Zona në mbrojtjen e biodiversitetit në % Vlerat mesatare të CO2 së çliruar në ton Shqipëria 36 4 n.a Bosnje Hercegovina 45 0.5 3.88 Kroacia 32 7.5 4.06 Kosova 41 4.27 5.5 Maqedonia 36 7 4.14 Burimi: UNDP, 2004 Në Komunën e Gjakovës pyjet zënë këto territore kryesore: (i) Pyjet e Pashtrikut (Rajoni i Hasit, Damjanit dhe Zylfajt); (ii) Pyjet e Qerretit (Rajoni i “Rekës së Keqe”, Devës dhe Morinës); (iii) Pyjet e Majës (Rajoni i “Rekës së Keqe”, Morinës dhe Batushës); (iv) Pyjet e Dushkajës (Rajoni Qerimit dhe Jablanicës). 30 Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapsinor, 2003. STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS 75 5 MJEDISI I QËNDRUESHËM
5 MJEDISI I QËNDRUESHËM 76 STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS Të dhënat kryesore mbi sipërfaqen pyjore, volumin drusor dhe klasat e cilësisë së lëndës drusore për Komunën e Gjakovën janë treguar në Tabelën 5.3, e cila i referohet Inventarit Pyjor (FAO – 2003). Shihet se potenciali drusor i komunës është rreth 628 mijë m3 lëndë drusore. Nga kjo, vetëm rreth 11% e lëndës drusore është e cilësisë së parë dhe pjesën më të madhe, rreth 77% e zë lënda drusore e cilësisë së tretë. Kjo do të thotë se, nga njëra anë është e domosdoshme të tregohet një përmbajtje shumë e madhe për shfrytëzimin e pyjeve në lëndë drusore të cilësisë së parë dhe nga ana tjetër të përqendrohet puna në mirëmbajtjen e pyjeve të tjera për të rritur cilësinë e tyre. Tabela 5.3: Pyjet dhe prodhimi pyjor Pyjet dhe prodhimi pyjor Sasia Sipërfaqja pyjore 26800 Ha Toka e tjera pyjore 400 Ha Kullosat 6200 Ha Volumi i lëndës drusore 628456.80 m3 Nga ky volum: Klasa e parë 69599.47 m3 Klasa e dytë 72036.43 m3 Klasa e tretë 486820.90 m3 Burimi: Inventari Pyjor, FAO - 2003 Në kundërshtim me këtë kërkesë, Komuna e Gjakovës pëson në mënyrë të vazhdueshme humbje drastike të sipërfaqes pyjore, e cila vjen nga prerjet ilegale pa kriter të drurëve, nga zjarret masive dhe nga sëmundjet e vegjetacionit (drurit) Ngrohja e popullsisë mbetet një çështje thelbësore që lidhet më mbrojtjen e pyjeve. Sot përdoren për ngrohje energjia elektrike dhe lënda drusore. Edhe pse mbulimi me energji elektrike është i lartë si në Kosovë ashtu edhe në Gjakovë me 99 % të ekonomive familjare të mbuluara me energji, furnizimi është shumë i pasigurt. Reduktimet e rregullta të rrymës elektrike kanë shkaktuar nevojën e përdorimit të stufave me dru, që është një burimi i madh i prerjes së drunjëve dhe ndotjes së brendshme të ajrit. Kjo situatë parashikohet të përkeqësohet më tej me aktivizimin e industrisë, e cila do të konsumojë sasi akoma më të mëdha energjie. E gjithë kjo do të përmirësohej sikur shtëpitë e Gjakovës të ishin të kyçura në ngrohtoren e qytetit, gjë që do të ulte shpenzimet e energjisë elektrike, do të pakësonte shkatërrimin e pyjeve dhe mjedisi do të ndotej më pak. Por paraprakisht duhet të bëhet rritja e kapaciteteve të ngrohtores dhe kyçja kolektive. Kështu, sipas Drejtorisë për Pylltari në Gjakovë vetëm për ngrohje nevojiten rreth 37500 m3 dru në vit. Kjo sasi druri sigurohet çdo vit nga pyjet në pronësi shoqërore, nga sektori privat nga trevat tjera brenda Kosovës ose nga importi. Por, duket qartë se kjo është një shifër shqetësuese përballë potencialit drusor relativisht të kufizuar krahasuar me këto nevoja, që në mungesë të një regjimi të rreptë ligjor në mbrojtje të pyjeve, lë shtigje për abuzime në prerjet e drurëve. Mungesa e certifikimit të pyjeve është një faktor më shumë që favorizon abuzimin. Mbrojtja e parqeve Megjithëse në të gjithë Kosovën ka një numër të konsiderueshëm parqesh natyrore dhe parqesh në zonat urbane, sipërfaqet e mbrojtura me ligj si parqe kombëtare janë të kufizuara. Sot ato zënë një sipërfaqe prej vetëm 46247 ha apo vetëm
- Page 26 and 27: e shkalles së varfërisë. Studime
- Page 28 and 29: (i) Familjet me anëtarë me aftës
- Page 30 and 31: Figura 1.6: Punësimi në Gjakovë
- Page 32 and 33: Studimi i trendit të rritjes së n
- Page 34 and 35: marketingut, financave, organizimit
- Page 36 and 37: Tabela 1.14: Struktura e tokës buj
- Page 38: Tabela 1.18: Gjendja e shpeztarisë
- Page 41 and 42: 2 ARSIMIMI EDUKIMI DHE AFTËSIMI N
- Page 43 and 44: 2 ARSIMIMI Sipas anketimit, rreth 6
- Page 45 and 46: 2 ARSIMIMI 44 STRATEGJIA E ZHVILLIM
- Page 47 and 48: 2 ARSIMIMI 46 STRATEGJIA E ZHVILLIM
- Page 49 and 50: 2 ARSIMIMI 48 STRATEGJIA E ZHVILLIM
- Page 52 and 53: Kapitulli i Tretë BARAZIA GJINORE
- Page 54 and 55: e Kosovës. Kjo vjen se të ardhura
- Page 56 and 57: Edhe brenda komunitetit RAE femrat
- Page 58 and 59: Tabela 3.7: Të dhëna mbi punësim
- Page 60 and 61: Përfshirja e madhe e femrave në s
- Page 62: femrat. Kjo ka dhënë si rezultat
- Page 65 and 66: 4 SHËNDETI I NËNËS DHE FËMIJËS
- Page 67 and 68: 4 SHËNDETI I NËNËS DHE FËMIJËS
- Page 69 and 70: 4 SHËNDETI I NËNËS DHE FËMIJËS
- Page 71 and 72: 4 SHËNDETI I NËNËS DHE FËMIJËS
- Page 74 and 75: Kapitulli i Pestë MJEDISI I QËNDR
- Page 78 and 79: eth 4.3% të sipërfaqes (shih Tabe
- Page 80 and 81: Në Komunën e Gjakovës këta treg
- Page 82: Efektet e ekspozimit ndaj uraniumit
- Page 85 and 86: 6 QEVERISJA E MIRË Drejtoria për
- Page 87 and 88: 6 QEVERISJA E MIRË 86 STRATEGJIA E
- Page 89 and 90: 6 QEVERISJA E MIRË 88 STRATEGJIA E
- Page 91 and 92: 6 QEVERISJA E MIRË 0 STRATEGJIA E
- Page 94 and 95: 2.1 Synimet Strategjike Bazuar në
- Page 98 and 99: OBJEKTIVI 1 ZHDUKJA E VARFËRISE EK
- Page 100 and 101: Financuesit më kryesorë të munds
- Page 102 and 103: Financuesit më kryesorë të munds
- Page 104 and 105: PROGRAMET DHE PROJEKTET PRIORITARE
- Page 106 and 107: Financuesit më kryesorë të munds
- Page 108 and 109: PROGRAMET DHE PROJEKTET PRIORITARE
- Page 110 and 111: OBJEKTIVI 44-6 PËRMIRËSIMI I SHË
- Page 112 and 113: Financuesit më kryesorë të munds
- Page 114 and 115: OBJEKTIVI 7 GARANTIMI I QËNRUESHM
- Page 116 and 117: Financuesit më kryesorë të munds
- Page 118 and 119: PROGRAMET DHE PROJEKTET PRIORITARE
- Page 122: Procesi i përgatitjes së Strategj
5<br />
MJEDISI I QËNDRUESHËM<br />
76 STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS<br />
Të dhënat kryesore mbi sipërfaqen pyjore, volumin drusor dhe klasat e cilësisë<br />
së lëndës drusore për Komunën e Gjakovën janë treguar në Tabelën 5.3, e cila i<br />
referohet Inventarit Pyjor (FAO – 2003). Shihet se potenciali drusor i komunës<br />
ësh<strong>të</strong> rreth 628 mijë m3 lëndë drusore. Nga kjo, ve<strong>të</strong>m rreth 11% e lëndës drusore<br />
ësh<strong>të</strong> e cilësisë së parë dhe pjesën më <strong>të</strong> madhe, rreth 77% e zë lënda drusore e<br />
cilësisë së tre<strong>të</strong>. Kjo do <strong>të</strong> tho<strong>të</strong> se, nga njëra anë ësh<strong>të</strong> e domosdoshme <strong>të</strong> tregohet<br />
një përmbajtje shumë e madhe për shfry<strong>të</strong>zimin e pyjeve në lëndë drusore <strong>të</strong><br />
cilësisë së parë dhe nga ana tje<strong>të</strong>r <strong>të</strong> përqendrohet puna në mirëmbajtjen e pyjeve<br />
<strong>të</strong> tjera për <strong>të</strong> rritur cilësinë e tyre.<br />
Tabela 5.3: Pyjet dhe prodhimi pyjor<br />
Pyjet dhe prodhimi pyjor Sasia<br />
Sipërfaqja pyjore 26800 Ha<br />
Toka e tjera pyjore 400 Ha<br />
Kullosat 6200 Ha<br />
Volumi i lëndës drusore 628456.80 m3<br />
Nga ky volum: Klasa e parë 69599.47 m3<br />
Klasa e dy<strong>të</strong> 72036.43 m3<br />
Klasa e tre<strong>të</strong> 486820.90 m3<br />
Burimi: Inventari Pyjor, FAO - 2003<br />
Në kundërshtim me kë<strong>të</strong> kërkesë, Komuna e Gjakovës pëson në mënyrë <strong>të</strong> vazhdueshme<br />
humbje drastike <strong>të</strong> sipërfaqes pyjore, e cila vjen nga prerjet ilegale pa<br />
kriter <strong>të</strong> drurëve, nga zjarret masive dhe nga sëmundjet e vegjetacionit (drurit)<br />
Ngrohja e popullsisë mbetet një çështje thelbësore që lidhet më mbrojtjen e pyjeve.<br />
Sot përdoren për ngrohje energjia elektrike dhe lënda drusore.<br />
Edhe pse mbulimi me energji elektrike ësh<strong>të</strong> i lar<strong>të</strong> si në Kosovë ashtu edhe në<br />
Gjakovë me 99 % <strong>të</strong> ekonomive familjare <strong>të</strong> mbuluara me energji, furnizimi ësh<strong>të</strong><br />
shumë i pasigurt. Reduktimet e rregullta <strong>të</strong> rrymës elektrike kanë shkaktuar<br />
nevojën e përdorimit <strong>të</strong> stufave me dru, që ësh<strong>të</strong> një burimi i madh i prerjes së<br />
drunjëve dhe ndotjes së brendshme <strong>të</strong> ajrit. Kjo situa<strong>të</strong> parashikohet <strong>të</strong> përkeqësohet<br />
më tej me aktivizimin e industrisë, e cila do <strong>të</strong> konsumojë sasi akoma më <strong>të</strong><br />
mëdha energjie.<br />
E gjithë kjo do <strong>të</strong> përmirësohej sikur sh<strong>të</strong>pi<strong>të</strong> e Gjakovës <strong>të</strong> ishin <strong>të</strong> kyçura në<br />
ngrohtoren e qytetit, gjë që do <strong>të</strong> ulte shpenzimet e energjisë elektrike, do <strong>të</strong> pakësonte<br />
shka<strong>të</strong>rrimin e pyjeve dhe mjedisi do <strong>të</strong> ndotej më pak. Por paraprakisht<br />
duhet <strong>të</strong> bëhet rritja e kapaciteteve <strong>të</strong> ngrohtores dhe kyçja kolektive.<br />
Kështu, sipas Drejtorisë për Pylltari në Gjakovë ve<strong>të</strong>m për ngrohje nevojiten<br />
rreth 37500 m3 dru në vit. Kjo sasi druri sigurohet çdo vit nga pyjet në pronësi<br />
shoqërore, nga sektori privat nga trevat tjera brenda Kosovës ose nga importi. Por,<br />
duket qar<strong>të</strong> se kjo ësh<strong>të</strong> një shifër shqe<strong>të</strong>suese përballë potencialit drusor relativisht<br />
<strong>të</strong> kufizuar krahasuar me këto nevoja, që në mungesë <strong>të</strong> një regjimi <strong>të</strong> rrep<strong>të</strong><br />
ligjor në mbrojtje <strong>të</strong> pyjeve, lë shtigje për abuzime në prerjet e drurëve. Mungesa e<br />
certifikimit <strong>të</strong> pyjeve ësh<strong>të</strong> një faktor më shumë që favorizon abuzimin.<br />
Mbrojtja e parqeve<br />
Megjithëse në <strong>të</strong> gjithë Kosovën ka një numër <strong>të</strong> konsiderueshëm parqesh natyrore<br />
dhe parqesh në zonat urbane, sipërfaqet e mbrojtura me ligj si parqe kombëtare<br />
janë <strong>të</strong> kufizuara. Sot ato zënë një sipërfaqe prej ve<strong>të</strong>m 46247 ha apo ve<strong>të</strong>m
Change language