Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo
Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo
Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
4<br />
SHËNDETI I NËNËS DHE FËMIJËS<br />
68 STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS<br />
<strong>të</strong> këtyre vlerave, ky tregues ësh<strong>të</strong> <strong>të</strong> pak<strong>të</strong>n më i lar<strong>të</strong> se 35, që ësh<strong>të</strong> vlera e<br />
Vdekshmërisë Foshnjore. Siç shihet Kosova ka Vdekshmëria Fëminore më <strong>të</strong><br />
lar<strong>të</strong> në rajon (shih Tabelën 4.1)<br />
4.5 Vdekshmëria amësore<br />
Shëndeti i nënës ësh<strong>të</strong> ma<strong>të</strong>s i pozi<strong>të</strong>s sociale dhe ekonomike <strong>të</strong> gruas, nivelit<br />
kulturor që ajo ka për kujdesin shënde<strong>të</strong>sor, nivelit <strong>të</strong> njohurive mbi planifikimin<br />
familjar dhe shëndetin reproduktiv. Por, shëndeti i nënës ësh<strong>të</strong> , gjithashtu, ma<strong>të</strong>s<br />
i nivelit <strong>të</strong> zhvillimit <strong>të</strong> një vendi.<br />
Vdekshmëria amësore ësh<strong>të</strong> numri i vdekjeve <strong>të</strong> femrave për shkaqe që lidhen<br />
me shtatzëninë në 100 mijë lindje <strong>të</strong> gjalla. Duhet thënë se <strong>të</strong> dhënat për vdekshmërinë<br />
amësore në Kosovë janë <strong>të</strong> pamjaftueshme dhe jo <strong>të</strong> besueshme, përderisa<br />
nuk ka një regjistrim gjithëpërfshirës vital por përdoret ve<strong>të</strong>m qasja tradicionale<br />
e numërimit <strong>të</strong> vdekjeve <strong>të</strong> nënave.<br />
Ky tregues në Kosovë ësh<strong>të</strong> në rënie <strong>të</strong> vazhdueshme. Pas rritjes dramatike gja<strong>të</strong><br />
periudhës së luf<strong>të</strong>s, kur ky tregues arriti në rreth 500 vdekje për 100 mijë lindje <strong>të</strong><br />
gjalla, ky tregues zbriti në 23 vdekje në vitin 2000 dhe 12.6 vdekje në vitin 2001 25 .<br />
Vlerat e dhëna nga burime <strong>të</strong> tjera janë mjaft <strong>të</strong> ndryshme. Megjitha<strong>të</strong>, duke ju<br />
referuar Tabelës 4.1 shihet qar<strong>të</strong> se ky tregues ësh<strong>të</strong> shumë më i lar<strong>të</strong> se <strong>të</strong> gjitha<br />
vendet e rajonit.<br />
Nuk ka ende ndonjë sistem <strong>të</strong> besueshëm për shkaqet e vdekshmërisë së lar<strong>të</strong><br />
amësore në Kosovë. Por mund <strong>të</strong> bëhet analiza e disa dukurive më kryesore:<br />
(i) Shkalla e lar<strong>të</strong> e abortimeve dhe abortet ilegale janë kontribuesit më<br />
kryesorë në vdekshmërinë e lar<strong>të</strong> amësore dhe shkaktues <strong>të</strong> problemeve<br />
permanente reproduktive. Abortimi vazhdon te mbetet si mënyra më<br />
e zakonshme e kontrollimit <strong>të</strong> fertilitetit dhe, përkrah masave ligjore <strong>të</strong><br />
pamjaftueshme, raportohen abortime private joligjore më <strong>të</strong> vonshme dhe<br />
dhje<strong>të</strong> javë shtatzanije;<br />
(ii) Niveli i njohurive <strong>të</strong> femrave mbi planifikimin familjar dhe shëndetin reproduktiv<br />
rezulton se ësh<strong>të</strong> mjaft i ulët. Ne vitin 2000 më pak se 20% e<br />
grave raportonin se përdornin ndonjë lloj kontracepsioni, që ësh<strong>të</strong> edhe<br />
përqindja më e ulët e përhapjes në Europë. Rreth 12% e grave <strong>të</strong> grupmoshës<br />
15-49 vjeç raportojnë se nuk kanë dëgjuar ndonjëherë për metoda<br />
<strong>të</strong> kontraceptimit. Këto <strong>të</strong> dhëna lënë <strong>të</strong> kuptohet se ka mundësi <strong>të</strong> mëdha<br />
për shtatzëni <strong>të</strong> hershme, abortime <strong>të</strong> pasigurta dhe braktisje <strong>të</strong> fëmijëve<br />
26 ;<br />
(iii) Sipas “Studimit <strong>të</strong> statusit <strong>të</strong> mikronutrien<strong>të</strong>ve” gjetjet tregojnë se 95%<br />
<strong>të</strong> grave kanë qasje në shërbimet e kujdesit antenatal. Por frekuenca e<br />
vizitave antenatale ndryshon. Bazuar në kë<strong>të</strong> studim ve<strong>të</strong>m 25% <strong>të</strong> grave<br />
kanë më shumë se tri vizita mjekësore <strong>të</strong> specializuara, <strong>të</strong> cilat janë menduar<br />
si numër optimal i vizitave gja<strong>të</strong> shtatzënisë.<br />
Për Komunën e Gjakovës, gjithashtu, nuk ka <strong>të</strong> dhëna mbi vdekshmërinë amësore.<br />
E vetmja e dhënë ësh<strong>të</strong> se në maternitetin e Gjakovës nuk ka pasur vdekje<br />
maternale prej vitit 2000 deri në vitin 2005. Por kjo nuk do <strong>të</strong> tho<strong>të</strong> se jash<strong>të</strong> këtij<br />
institucioni nuk ka pasur vdekje.<br />
25 <strong>UNDP</strong>, “Raporti i <strong>Zhvillimit</strong> Njerezor – Kosova 2004”<br />
26 UNFPA/SOK/OM, 2000