Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo

1
ZHVILLIMI EKONOMIK DHE VARFËRIA
36 STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS
(ii) Gjakova ka një traditë të vjetër në kultivimin e rrushit. Është e njohur
kodra e Qabratit ku shumë qytetarë kanë pas vreshtat e veta, po ashtu
edhe në pjesën e quajtur Rezinë dhe Milen, njëherit shumica e qytetarëve
në oborret e shtëpive të veta kanë kultivuar hardhinë e rrushit. Në pjesën
rurale, rrushi është kultivuar në zonën e Dushkajës ne fshatrat Cërmjan,
Bec, Lugë Bunarë, Rezinë dhe fshatra tjerë. Grumbullimi e përpunimi
i rrushit bëhet në bodrumin e verës, që ekziston në territorin e komunës,
me kapacitet prej 1300 vagonë në vit. Vihet re se rritja e sipërfaqes së
mbjelle me vreshta dhe zgjerimi i kapaciteteve përpunuese janë drejtime
potenciale për investime të suksesshme;
(iii) Lavërtaria – Perimekultura - Lavërtaria në komunën e Gjakovës nuk
është ende aq e zhvilluar sepse kultivohen një numër i vogël bimësh lavërtarë
si : gruri, misri, duhani, perimet dhe në një sipërfaqe të vogla bimë
foragjere;
(iv) Kultivimi i duhanit në Komunën e Gjakovës ka filluar që nga viti 1953
dhe deri në vitin 1972 është kultivuar duhani i tipit fletë vogël kurse me
pas edhe duhani i tipit fletë madh “Virxhinia” dhe “Bejlerë”. SHA “Virxhinia”
ka në dispozicion 220 tharëse dhe një numër i tyre është në gjendje
të rregullt pune. Kapaciteti mesatar për një tharëse është 760 kg duhan i
tharë dhe gjate një sezoni mund të thahen deri në 1800 tonë/duhan. Rrjedhimisht,
edhe me kapacitetet ekzistuese, investime te suksesshme mund
te bëhen në rritjen e sipërfaqes së mbjelle me duhan, por ka mundësi potenciale
edhe për rritjen e mëtejshme te kapaciteteve përpunuese te duhanit,
si dhe për thellimin e përpunimit deri ne prodhimin e cigareve.
Këto zhvillime strategjike të prodhimit bujqësor kërkojnë, gjithashtu, rritjen e
sipërfaqes se ujitur. Aktualisht ne territorin e Komunës se Gjakovës ujiten rreth
10920 ha, nga të cilat rreth 2850 ha me sistemet e vjetra. Ne një periudhe afatmesme
do të duhet që, krahas përmirësimit te sistemeve ekzistuese te ujitjes,
te zgjerohet deri ne dyfishim sipërfaqja e ujitur, veçanërisht duke shfrytëzuar
mundësitë potenciale ujitëse nga liqeni HS “Radoniqi” (shih Tabelën 1.17):
Tabela 1.17: Kapaciteti ujitës i HS Radoniqi
Shfrytëzimi i ujit
Blegtoria
Ujitje me rënje të lirë
ne (ha)
Ujitje me pompa
(ha)
Gjithsejtë ujitje
(ha)
Sektori individual 3.846 1.046 4.992
Sektori Shoqëror 1.572 1.506 3.078
Gjithsej 5.418 2.652 8.070
Burimi: Kuvendi Komunal – Departamenti i Bujqësisë, 2005
Blegtoria është një drejtim tjetër strategjik i zhvillimit ekonomik të Komunës së
Gjakovës. Ajo favorizohet sidomos nga sipërfaqja e madhe me livadhe e kullota
brenda territorit të komunës si dhe nga tradita e zhvillimit të kësaj lëmie.
Blegtoria pësoi dëme shumë të mëdha gjatë luftës, të cilat arritën deri në rreth
70% të gjedheve, 80% të deleve, 70 - 85% të pulave dhe rreth 50% të dhive (shih
Tabelën 1.18). Rrjedhimisht, arritja e kapaciteteve blegtorale të paraluftës është
një synim prioritar e plotësisht i mundshëm për tu arritur. Në territorin e Komunës
së Gjakovës, në sektorin individual, janë aktualisht 75 ferma të pulave
vojse me kapacitet prej 206.810 pula, ndërkohe që shfrytëzohet pak më shumë se
gjysma e kapacitetit të tyre. Janë, gjithashtu, 15 ferma të bojlerëve (rritja e zogjve)
me kapacitet 140.800 bojlerë në turnus si dhe 4 mulli për prodhimin e koncentratit
me kapacitet 18. 000 ton/vit.