Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo

1
ZHVILLIMI EKONOMIK DHE VARFËRIA
Tabela 1. : Kushtet jetësore dhe shtëpiake
Përmasa të tjera të varfërisë
28 STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS
Kushtet e banimit në Komunën e Gjakovës, sikundër në të gjithë Kosovën, duket
se ndryshojnë mjaft nga një zonë në tjetrën dhe janë dukshëm me të këqija se
në Prishtinë. Megjithatë, shumë të dhëna për Komunën e Gjakovës tregojnë se
kushtet e banimit aty janë mesatarisht më të mira se në disa komuna të tjera të
krahasueshme. Kjo shihet qartë në të dhënat e Tabelës 1.9:
(i) Rreth 40% e shtëpive të komunës kanë nevojë për rregullime të vogla e të
mëdha, kundrejt vetëm rreth 13.3% në Prishtinë apo rreth 15.4% në Komunën
e Prizrenit. Gjendja fizike e shtëpive është më e mirë se në Komunën
e Gjilanit, ku numri i shtëpive me dëmtime të mëdha është mbi 2 herë
me i madh se në Gjakovë;
(ii) Familjet në Komunën e Gjakovës banojnë në hapësira më të gjera banimi se
në komuna të tjera të krahasueshme. Kështu, familjet, ku në një dhomë banojnë
më shumë se 3 persona zënë rreth 18.4% te familjeve në Komunën e Gjakovës,
ndërkohe që në Prishtinë zënë 22.4% dhe në Komunën e Pejës 40.9%;
(iii) Rreth 42% e familjeve në Komunën e Gjakovës nuk kane qasje në ujë të
rrjedhshëm dhe kjo është me tipike në zonën rurale.
1.4 Tregu i punës
Punësimi
Gjakova Gjilani Peja Prizreni Prishtina Ferizaj
Shtëpitë me dëmtime të mëdha 8.6 18.6 10.2 6.2 4.1 10.6
Shtëpitë me dëmtime të vogla 31.4 29.7 21.0 9.2 9.2 25.4
Më shumë se tre persona në dhomë 18.4 21.1 40.9 19.3 22.4 29.3
Vendbanimi pa rrymë elektrike 1.6 0.2 0.5 1.5 0.0 2.9
Nuk ka gyp qendror ose burim kryesor të ujit 42.8 70.3 54.2 34.1 42.8 64
Burim kryesor i ujit janë puset 17.9 40.5 39.2 24.0 30.2 52.9
Nuk ka banjë me ujë në shtëpi 35.1 49 32.4 44.6 32.6 55.1
Kanë nevojtore fushore 35.1 49.0 29.5 44.1 32.6 55.1
Nuk ka asgjësim të mbeturinave 71.5 64 72 59.8 65.7 50.3
Burimi: Banka Botërore, “Vlerësimi i varfërisë ne Kosove”, Qershor 2005.
Anketa mbi varfërinë e skajshme në Komunën e Gjakovës tregon se shumica e të
varfërve të skajshëm janë, gjithashtu, të varfër në aspektin e arsimit dhe infrastrukturës.
Rreth lindjes dhe fëmijërisë së hershme, të hyrat e të varfërve dhe rreziqet mjedisore
janë faktorët kryesorë shkakësor për pasoja serioze në shëndet. Gjatë rinisë
(adoleshencës), kur shkolla më nuk është e detyrueshme, të hyrat e të varfërve kanë
ndikim të fuqishëm në vijim e shkollimit. Më vonë, rezultatet e ulëta në shëndetësi kontribuojnë
në rritjen e varfërisë përmes ndikimit të kundërt në punësim. Gjatë moshës
madhore, arritjet e ulëta në arsimim bëhen shkaktar kryesor të rritjes së varfërisë.
Gjakova ka të punësuar 8614 veta (shih Figurën 1.6, nga të cilët 3200 janë të punësuar
në biznese private. Ne SHA dhe në ndërmarrjet publike janë te punësuar
1960 vetë gjithsej. Ky numër me gjasë është më i lartë për shkak se një numër
njerëzish është i vetëpunësuar në bujqësi.
Shkalla e pjesëmarrjes në fuqi punëtore në Komunën e Gjakovës është rreth 66.4
% dhe kjo është pak më e lartë se vlera mesatare e Kosovës.