Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo

1
ZHVILLIMI EKONOMIK DHE VARFËRIA
Divorcet
Tabela 1.4: Treguesi i Zhvillimit Njerëzor
Komuna
Jetëgjatësia
Prej lindjes
20 STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS
Në bazë të rezultateve empirike mund te themi se, me gjithë rritjen që vihet
re vitet e fundit, numri i divorceve vazhdon të jetë mjaft i vogël. Por, nga anën
tjetër, ndikim negativë duke i mjegulluar të dhënat, mund të ketë edhe fakti se
femra është relativisht e barabartë por jo vërtetë e barabartë me meshkujt, për
shkak të mentalitetit te shoqërisë shqiptare. Më e dukshme kjo është në viset
rurale, ku barazia gjinore mund të mos jetë gjithaq në nivel andaj edhe rastet e
divorceve janë të rralla. Ne ketë rast, kjo ndodh për shkak se femra e divorcuar
nuk ka përkrahje dhe kështu detyrohet të duroje një jetë me personin me të cilin
në rrethana tjera nuk do të jetonte.
1.2 Treguesi i Zhvillimit Njerëzor
Matja e zhvillimit njerëzor
Duke konsideruar si jo te plotë matjen e nivelit të zhvillimit njerëzor vetëm në
baze të ardhurave, UNDP ka përpunuar metodën e matjes nëpërmjet Treguesit të
Zhvillimit Njerëzor, i cili konsideron këta përbërës:
(i) Jetëgjatësinë, që merr parasysh se sa dhe si jetojnë njerëzit dhe a përdoren
në mënyrë të frytshme burimet financiare në dobi të përmirësimit të kushteve
shëndetësore të popullatës. Në bazë të këtyre të dhënave llogaritet
Treguesi i Jetëgjatësisë;
(ii) Analfabetizmin dhe nivelin e shkollimit, të shprehura me përqindjen e
popullsisë që nuk di shkrim e këndim dhe me mesataren e viteve të shkollimit
për ata qe mësojnë në shkollë. Në baze të këtyre të dhënave llogaritet
Treguesi i Arsimimit;
(iii) Prodhimi i Brendshëm Bruto, që pasqyron të ardhurat mesatare për
fryme, te llogaritura për fuqi blerëse. Në baze të këtyre të dhënave llogaritet
Treguesi i të Ardhurave.
Treguesi i Zhvillimit Njerëzor është një kombinim i Treguesit të Jetëgjatësisë, Treguesit
të Arsimimit dhe Treguesit te të Ardhurave. Për herë të parë Kosovën dhe
Arsimimi i
te rriturve
(+15)
Regjistrimi
ne shkolla
Te ardhurat
për fryme
Treguesi i
Jetëgjatësisë
Treguesi i
Arsimimit
Treguesi i te
Ardhurave
Treguesi i
Zhvillimit
Njerëzor
Prishtina 70.96 95.70 90.73 1585.64 0.766 0.940 0.461 0.723
Gjakova 71.50 92.07 81.72 1149.04 0.768 0.886 0.407 0.687
Kosova 68.86 94.22 88.52 1053.23 0.731 0.923 0.393 0.682
Burimi: UNDP, “Raporti i Zhvillimit Njerëzor – Kosova 2004”
komunat përbërëse të saj këto vlera janë llogaritur në vitin 2004 (shih Tabelën 1.4).
Nga llogaritjet rezulton se Treguesi i Zhvillimit Njerëzor për Kosovën është 0.682,
duke marre parasysh se Treguesi i Jetëgjatësisë është 0.731, Treguesi i Arsimimit
0.923 dhe Treguesi i të Ardhurave është 0.393. Me ketë tregues Kosova renditet
në mesin e vendeve me zhvillim të mesëm njerëzor. Kjo vlere është e krahasueshme
me vendet e rajonit, duke përjashtuar Slloveninë dhe Kroacinë, që kanë
vlera me të larta të këtij treguesi, gjë qe shpreh një zhvillim njerëzor më të lartë.
Ne Raportin Global të Zhvillimit Njerëzor 3 vlera e Treguesit e të ardhurave për
Kosovën është llogaritur 0.548 dhe, nga kjo rritje, edhe vlera e Treguesit të Zhvil-
3 UNDP, “Raporti Global i Zhvillimit Njerëzor – 2004”.