Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo
Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo Strategjia e Zhvillimit të Qëndrueshëm të Komunës ... - UNDP Kosovo
PËRMBLEDHJE PARAQITËSE Në Deklaratën e Mijëvjeçarit të vitit 2000, e cila u nënshkrua nga udhëheqësit e 191 vendeve të botës, u përcaktuan 8 Objektiva Zhvillimore të Mijëvjeçarit. Këto objektiva shprehin vullnetin e vendeve për të realizuar një përparim të matshëm në çështje të tilla themelore, si: zhdukja e varfërisë, kryerja universale e arsimit bazë, nxitja e barazisë gjinore dhe fuqizimi i rolit të gruas, zvogëlimi i vdekshmërisë foshnjore, rritja e kujdesit për shëndetin e nënës, lufta kundër sëmundjeve të rrezikshme, sigurimi i një mjedisi të qëndrueshëm dhe partneriteti për zhvillim global. Me mbështetjen e UNDP, Kosova i është bashkuar kësaj nisme dhe ka filluar t’i zbërtheje ato në nivel komune, duke i shfrytezuar si instrumente per hartimin e strategjive rajonale të zhvillimit. Komuna e Gjakovës është e para që ka përgatitur strategjinë e zhvillimit të saj në këndvështrimin e Objektivave Zhvillimore të Mijëvjeçarit me vizionin që, deri në në vitin 2015 të jetë prijëse në përmbushjen e këtyre Objektivave, duke garantuar një zhvillim të shpejtë e të qëndrueshëm ekonomik e shoqëror. Hyrje E vendosur në pjesën perëndimore të Kosovës, me pozitë qendrore në Rrafshin e Dukagjinit, në një lartësi mbidetare prej 335 metrash, Gjakova shtrihet në mes të lumenjve Ereniku, Krena e Llukaci dhe zotëron burime potenciale të shumta natyrore e njerëzore, gjerësisht të mjaftueshme për ta zhvilluar atë me shpejtësi. Komuna e Gjakovës ka rreth 153,000 banorë. Prej tyre, rreth 40 % jetojnë në vise rurale dhe rreth 60 % jetojnë në qytet. Gjurmët e jetës nё Gjakovë shkojnë nё periudhёn ilire tё dardanёve, sidomos nё rrёnojat e hasura nё anёn perёndimore tё lumit Ereniku. Mendohet se i pёrkasin qytetit antik Gabuleo, emёrtim i hasur nё hartat e shek. I – IV. Gjatё sundimit tё shkurtёr mesjetar serb, kjo trevё njihej edhe me emra tё ndryshёm si Patkovё, Rekё dhe Altin. Themelimi i qytetit daton nga fundi i shek. XV dhe fillimi i shek. XVI, në të cilën Gjakova përmendet me emrin e sotëm në udhëpërshkrimet e Evlia Çelebiut, në vitin 1662, i cili thotё se qyteti ёshtё i ndërtuar mirё dhe ёshtё vend i shkёlqyer me 2000 shtёpi, hane për fjetje dhe 366 dyqane ku zhvilloheshin 22 zeje. Zejtarёt e asaj kohe ishin të organizuar në esnafe ku me të rëndësishmit ishin esnafi Tabak dhe ai i Terzive. Nga këto dy esnafe rrjedhin edhe dy ura të njohura, Ura e Tabakëve dhe Ura e Terzive. Në shek. XIX Gjakova ishte një qendër kulturore, që dha disa shkrimtarë të rrymës së bejtexhinjëve. Po ashtu, ky qytet ka dhënë një plejadë njerëzish të shquar në fusha të ndryshme të artit, të kulturës dhe shkencës. Shquhet me kontributin e dhënë në muzikë, e sidomos në krijimin e këngës autoktone të saj që dallon nga këngët e qyteteve tjera që njihet me emrin”kënga gjakovare”. Për Gjakovën kanë shkruar shumë udhëpërshkrues të cilët kanë pasur rastin ta vizitojnë këtë vend, siç jane Haxhi Kalfa, Evlia Çelebiu, Fra Bernandini, Pjetër Bogdani, Gjergj Bardhi, Vinçentije Zmajeviq, Shtjefën Gaspri, Sami Frashëri, H. Hekuard, Dr. Myler etj. Shumë prej tyre kanë paraqitur përshtypjet e tyre, veçanërisht për Çarshinë e Madhe, e njohur për vlerat e saja ekonomike dhe arkitektonike dhe për rreth 450 dyqanet e saj karakteristike. Në një vend të lirë, siç është Kosova tani, shfaqen mundësi të pakufizuara që Komuna e Gjakovës të jetë një komunë e zhvilluar, duke u kthyer në një qendër industriale, transporti, shërbimesh shëndetësore e arsimore, bujqësie dhe agroindustrie të përparuar dhe në një qendër të teknologjisë informative dhe komunikimit. Gjakova është Ura Lidhëse në mes të veriut të Shqipërisë: portit të Shën Gjinit, Shkodrës dhe Malësisë së Madhe në Shqipëri dhe pjesës tjetër të Kosovës, Prishtinës dhe Maqedonisë, por dhe më tej, Prizrenit dhe Pejës, më tutje Malit të Zi, duke u vendosur në një pozicion lidhës në Evropën Juglindore. Qëllimi i strategjisë Qëllimi i përgatitjes së kësaj strategjie zhvillimi është përmirësimi i jetës STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS
10 STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS së komunitetit të gjerë të komunës së Gjakovës dhe, më tej, krijimi i një perspektive bashkëpunimi me komunitete tjera në fqinjësi dhe në rajon. Ky dokument do të lehtësojë punën e të gjitha institucioneve të pushtetit vendor dhe të aktorëve të tjerë që ushtrojnë veprimtarinë e tyre në Komunën e Gjakovës, si dhe do të shërbejë si një dokument orientues për institucionet e pushtetit qendror dhe donatorët ndërkombëtarë që mbështesin zhvillimin e Kosovës. Duke qenë se strategjia përcakton edhe treguesit e zhvillimit, ajo do të shërbejë edhe si bazë për monitorimin dhe vlerësimin e progresit të zbatimit të saj. Ky progres do të jetë, njëkohësisht, një tregues i cilësisë së punës së të gjithë akterëve lokalë dhe, në veçanti, të strukturave të pushtetit vendor. Procesi i përgatitjes Ky dokument është përgatitur me pjesëmarrjen e të gjithë akterëve lokalë: përfaqësuesve të Kuvendit Komunal, administratës së komunës, komunitetit të biznesit dhe pjesëmarrës të shoqërisë civile, gazetarë, intelektualë nga shoqatat e intelektualëve dhe nga OJQ-të. Numri i personave të përfshirë në procesin e përgatitjes është rreth 531 vetë. Pjesëmarrja e gjerë e bën këtë dokument popullor dhe me mundësi më të mëdha zbatimi. Komuna e Gjakovës ka përzgjedhur përshpejtimin e ritmeve të zhvillimit ekonomik, shtimin e mundësive për shkollim, përkujdesjen më të madhe për shëndetin, barazinë gjinore dhe zhvillimin e qëndrueshëm të mjedisit si çështjet më kryesore, që mund të ndikojnë për përmirësimin e shpejte te gjendjes ekonomike e shoqërore të banorëve të komunës. Duke marrë parasysh rëndësinë e përmirësimit dhe forcimit të mëtejshëm të qeverisjes lokale, qeverisja e mirë ju shtua këtyre objektivave. Në këtë përzgjedhje u përfshinë përfaqësues të institucioneve të komunës dhe të shoqërisë civile lokale, të cilët sipas problematikës së përzgjedhur, morën pjesë drejtpërdrejt në analizat e veçanta dhe në diskutimet për përcaktimin e përparësive të zhvillimit, që lidhen me secilin nga këta objektiva. Ky dokument edhe pse si për nga forma ashtu dhe përmbajtja është krejtësisht i ndryshëm nga dokumente të mëparshëm, prapë se prapë ka marrë parasysh të gjithë punën programuese të bërë deri tani duke përfshirë edhe strategjinë e vitit 2004, si nga pushteti vendor ashtu edhe nga organizatat jo qeveritare. Ai ka marrë në konsideratë, gjithashtu, të gjitha dokumentet programuese të hartuar në nivelin e pushtetit qendror për zhvillimin e Kosovës dhe të sektorëve të veçantë. Procesi i përgatitjes është shoqëruar me veprimtari për ngritje kapacitetesh njerëzore, ku janë dhënë edhe programe për përpunimin dhe zhvillimin e informacionit dhe hartave. Një nga vështirësitë më të shprehura ka qenë përgatitja e këtij dokumenti brenda një afati mjaft të kufizuar.
- Page 1: Strategjia e Zhvillimit të Qëndru
- Page 4 and 5: Produksioni: Rrota, www.rrota.com L
- Page 6: PARATHËNIE Në shtator të vitit 2
- Page 12 and 13: 27 Mars 2006 Nisja e projektit pilo
- Page 14: proces i dyanshëm. Nga njëra anë
- Page 18 and 19: Kapitulli i Parë ZHVILLIMI EKONOMI
- Page 20 and 21: Tabela 1.2: Migrimi i përhershëm
- Page 22 and 23: limit Njerëzor është 0.734, pra
- Page 24 and 25: Të ardhurat Sipas llogaritjeve emp
- Page 26 and 27: e shkalles së varfërisë. Studime
- Page 28 and 29: (i) Familjet me anëtarë me aftës
- Page 30 and 31: Figura 1.6: Punësimi në Gjakovë
- Page 32 and 33: Studimi i trendit të rritjes së n
- Page 34 and 35: marketingut, financave, organizimit
- Page 36 and 37: Tabela 1.14: Struktura e tokës buj
- Page 38: Tabela 1.18: Gjendja e shpeztarisë
- Page 41 and 42: 2 ARSIMIMI EDUKIMI DHE AFTËSIMI N
- Page 43 and 44: 2 ARSIMIMI Sipas anketimit, rreth 6
- Page 45 and 46: 2 ARSIMIMI 44 STRATEGJIA E ZHVILLIM
- Page 47 and 48: 2 ARSIMIMI 46 STRATEGJIA E ZHVILLIM
- Page 49 and 50: 2 ARSIMIMI 48 STRATEGJIA E ZHVILLIM
- Page 52 and 53: Kapitulli i Tretë BARAZIA GJINORE
- Page 54 and 55: e Kosovës. Kjo vjen se të ardhura
- Page 56 and 57: Edhe brenda komunitetit RAE femrat
- Page 58 and 59: Tabela 3.7: Të dhëna mbi punësim
PËRMBLEDHJE PARAQITËSE<br />
Në Deklara<strong>të</strong>n e Mijëvjeçarit <strong>të</strong> vitit<br />
2000, e cila u nënshkrua nga udhëheqësit<br />
e 191 vendeve <strong>të</strong> bo<strong>të</strong>s, u<br />
përcaktuan 8 Objektiva Zhvillimore <strong>të</strong><br />
Mijëvjeçarit. Këto objektiva shprehin<br />
vullnetin e vendeve për <strong>të</strong> realizuar një<br />
përparim <strong>të</strong> matshëm në çështje <strong>të</strong> tilla<br />
themelore, si: zhdukja e varfërisë, kryerja<br />
universale e arsimit bazë, nxitja e<br />
barazisë gjinore dhe fuqizimi i rolit <strong>të</strong><br />
gruas, zvogëlimi i vdekshmërisë foshnjore,<br />
rritja e kujdesit për shëndetin<br />
e nënës, lufta kundër sëmundjeve <strong>të</strong><br />
rrezikshme, sigurimi i një mjedisi <strong>të</strong><br />
qëndrueshëm dhe partneriteti për zhvillim<br />
global. Me mbështetjen e <strong>UNDP</strong>,<br />
Kosova i ësh<strong>të</strong> bashkuar kësaj nisme<br />
dhe ka filluar t’i zbërtheje ato në nivel<br />
komune, duke i shfrytezuar si instrumente<br />
per hartimin e strategjive rajonale<br />
<strong>të</strong> zhvillimit. Komuna e Gjakovës<br />
ësh<strong>të</strong> e para që ka përgatitur strategjinë<br />
e zhvillimit <strong>të</strong> saj në këndvështrimin e<br />
Objektivave Zhvillimore <strong>të</strong> Mijëvjeçarit<br />
me vizionin që, deri në në vitin 2015 <strong>të</strong><br />
je<strong>të</strong> prijëse në përmbushjen e këtyre<br />
Objektivave, duke garantuar një zhvillim<br />
<strong>të</strong> shpej<strong>të</strong> e <strong>të</strong> qëndrueshëm ekonomik<br />
e shoqëror.<br />
Hyrje<br />
E vendosur në pjesën perëndimore <strong>të</strong><br />
Kosovës, me pozi<strong>të</strong> qendrore në Rrafshin<br />
e Dukagjinit, në një lar<strong>të</strong>si mbidetare<br />
prej 335 metrash, Gjakova shtrihet<br />
në mes <strong>të</strong> lumenjve Ereniku, Krena e<br />
Llukaci dhe zo<strong>të</strong>ron burime potenciale<br />
<strong>të</strong> shumta natyrore e njerëzore, gjerësisht<br />
<strong>të</strong> mjaftueshme për ta zhvilluar<br />
a<strong>të</strong> me shpej<strong>të</strong>si. Komuna e Gjakovës<br />
ka rreth 153,000 banorë. Prej tyre, rreth<br />
40 % jetojnë në vise rurale dhe rreth 60<br />
% jetojnë në qytet.<br />
Gjurmët e je<strong>të</strong>s nё Gjakovë shkojnë<br />
nё periudhёn ilire tё dardanёve,<br />
sidomos nё rrёnojat e hasura nё anёn<br />
perёndimore tё lumit Ereniku. Mendohet<br />
se i pёrkasin qytetit antik Gabuleo,<br />
emёrtim i hasur nё hartat e shek. I – IV.<br />
Gjatё sundimit tё shkurtёr mesjetar<br />
serb, kjo trevё njihej edhe me emra tё<br />
ndryshёm si Patkovё, Rekё dhe Altin.<br />
Themelimi i qytetit daton nga fundi i<br />
shek. XV dhe fillimi i shek. XVI, në <strong>të</strong><br />
cilën Gjakova përmendet me emrin<br />
e so<strong>të</strong>m në udhëpërshkrimet e Evlia<br />
Çelebiut, në vitin 1662, i cili thotё se<br />
qyteti ёshtё i ndërtuar mirё dhe ёshtё<br />
vend i shkёlqyer me 2000 shtёpi, hane<br />
për fjetje dhe 366 dyqane ku zhvilloheshin<br />
22 zeje. Zejtarёt e asaj kohe<br />
ishin <strong>të</strong> organizuar në esnafe ku me <strong>të</strong><br />
rëndësishmit ishin esnafi Tabak dhe ai<br />
i Terzive. Nga këto dy esnafe rrjedhin<br />
edhe dy ura <strong>të</strong> njohura, Ura e Tabakëve<br />
dhe Ura e Terzive. Në shek. XIX Gjakova<br />
ishte një qendër kulturore, që dha<br />
disa shkrimtarë <strong>të</strong> rrymës së bejtexhinjëve.<br />
Po ashtu, ky qytet ka dhënë një<br />
plejadë njerëzish <strong>të</strong> shquar në fusha<br />
<strong>të</strong> ndryshme <strong>të</strong> artit, <strong>të</strong> kulturës dhe<br />
shkencës. Shquhet me kontributin e<br />
dhënë në muzikë, e sidomos në krijimin<br />
e këngës autoktone <strong>të</strong> saj që dallon<br />
nga këngët e qyteteve tjera që njihet me<br />
emrin”kënga gjakovare”.<br />
Për Gjakovën kanë shkruar shumë udhëpërshkrues<br />
<strong>të</strong> cilët kanë pasur rastin<br />
ta vizitojnë kë<strong>të</strong> vend, siç jane Haxhi<br />
Kalfa, Evlia Çelebiu, Fra Bernandini,<br />
Pje<strong>të</strong>r Bogdani, Gjergj Bardhi, Vinçentije<br />
Zmajeviq, Shtjefën Gaspri, Sami<br />
Frashëri, H. Hekuard, Dr. Myler etj.<br />
Shumë prej tyre kanë paraqitur përshtypjet<br />
e tyre, veçanërisht për Çarshinë<br />
e Madhe, e njohur për vlerat e saja<br />
ekonomike dhe arkitektonike dhe për<br />
rreth 450 dyqanet e saj karakteristike.<br />
Në një vend <strong>të</strong> lirë, siç ësh<strong>të</strong> Kosova<br />
tani, shfaqen mundësi <strong>të</strong> pakufizuara<br />
që Komuna e Gjakovës <strong>të</strong> je<strong>të</strong> një komunë<br />
e zhvilluar, duke u kthyer në një<br />
qendër industriale, transporti, shërbimesh<br />
shënde<strong>të</strong>sore e arsimore, bujqësie<br />
dhe agroindustrie <strong>të</strong> përparuar dhe në<br />
një qendër <strong>të</strong> teknologjisë informative<br />
dhe komunikimit. Gjakova ësh<strong>të</strong> Ura<br />
Lidhëse në mes <strong>të</strong> veriut <strong>të</strong> Shqipërisë:<br />
portit <strong>të</strong> Shën Gjinit, Shkodrës dhe<br />
Malësisë së Madhe në Shqipëri dhe<br />
pjesës tje<strong>të</strong>r <strong>të</strong> Kosovës, Prishtinës dhe<br />
Maqedonisë, por dhe më tej, Prizrenit<br />
dhe Pejës, më tutje Malit <strong>të</strong> Zi, duke u<br />
vendosur në një pozicion lidhës në Evropën<br />
Juglindore.<br />
Qëllimi i strategjisë<br />
Qëllimi i përgatitjes së kësaj strategjie<br />
zhvillimi ësh<strong>të</strong> përmirësimi i je<strong>të</strong>s<br />
STRATEGJIA E ZHVILLIMIT TË QËNDRUESHËM TË KOMUNËS SË GJAKOVËS
Change language