Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve - Riciklimi

Planifikimi i
Manaxhimit
Lokal të
Mbetjeve

Ky publikim është pregatitur nga Programi për Decentralizimin dhe Zhvillimin Lokal
(dldp), me mbështjetjen financiare të Agjencisë Zvicerane për Kooperim dhe Zhvillim (SDC).
Përgatitur nga:
Redion Biba, Konalsi Gjoka, Teida Shehi, Dritan Shutina, Aida Çiro, Altin Mihali
Co-PLAN, Instituti për Zhvillimin e Habitatit, Tiranë, Shqipëri
Valbona Karakaçi, Arben Kopliku
Programi për Decentralizimin dhe Zhvillimin Lokal (dldp), Shkodër, Shqipëri
Felix Schmidt
CSD INGENIEURS SA, Lausanne, Switzerland
Ky publikim reflekton mendimet e autorëve dhe jo detyrimisht të SDC-së
Publikuar nga
Decentralization and Local Development Programme (dldp), HELVETAS Swiss
Intercooperation Albania
Copyright © HSI Albania 2012
L. Kongresi Permetit, Rr.Oso Kuka, Nr. 11
Shkodër, Albania
www.dldp.al

Falenderime
Manuali Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve është rezultat i përpjekjeve intensive
dhe eksperiencave të deritanishme të disa autorëve dhe vijoi si një proces i ngushtë
konsultimesh me grupet e interesit në rajonin e Shkodrës dhe të Lezhës dhe më gjerë.
Manuali është përgatitur nga stafi i Co-PLAN-it dhe HSIA Albania, të cilët përfituan nga
eksperienca ndërkombëtare dhe ekspertiza teknike e Z.Felix Shmidt, CSD Ingenieurs
në Zvicër, asistencë e ofruar në kuadër të programit të dldp, në partneritet të ngushtë
me Ministrinë e Brendshme.
Komente dhe sugjerime teknike të vlefshme u bënë nga aktorë dhe institucione të
ndryshme si Z.Scott Crossett nga SELEA, Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit
të Ujërave, Ministria e Punëve Publike dhe Transportit, Ministria e Brendshme, Zyra
e KfW në Tiranë, Instituti për Kërkim Urban (IKU), Qendra Rajonale Mjedisore në
Shqipëri (QRM), Shoqata e Bashkive të Shqipërisë (SHBSH), Shoqata e Komunave
të Shqipërisë (SHKSH) dhe autoritete vendore të rajonit të Shkodrës dhe Lezhës 1 .
Ne falënderojmë të gjithë bashkëpunëtorët, që ofruan sugjerime dhe kontribute dhe
ndihmuan në hartimin dhe formatimin e këtij dokumenti në drejtimin e duhur.
Hartimi dhe publikimi i manualit u bënë të mundur falë mbështetjes financiare të
Agjencisë Zvicerane për Zhvillim dhe Koordinim (SDC).
1 Pjesëmarrës të Qendrës së Kompetencës, ngritur në kuadër të Programit dldp

Lista e Shkurtimeve
ARM Agjencia Rajonale e Mjedisit
BE Bashkimi Europian
BNZHR Banka Ndërkombëtare për Zhvillim dhe Rindërtim
DLDP Programi i Decentralizimit dhe Zhvillimit Vendor
FCA Llogaritja e Plotë e Kostos
GKKM Grupi Kombëtar Këshillimor Për Mbetjet
GZM Grupi i Zonës së Mbetjeve
HSI HELVETAS Swiss Inter-Cooperation
IRM Impiantet e Rikuperimit të Mbetjeve
IKU Instituti për Kërkime Urbane
MB Ministria e Brendshme
METE Ministria e Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikës
MM Manaxhimi i Mbetjeve
MMPAU Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit të Ujërave
MPPTT Ministria e Punëve Publike, Transportit dhe Telekomunikacionit
MSH Ministria e Shëndetësisë
MIN Mbetjet Inerte dhe Ndërtimore
NJQV Njësi e Qeverisjes Vendore
OJQ Organizata Joqeveritare
OK Organizata të Komunitetit
OMPM Opsioni më i mirë i Praktikuar për Mjedisin
OZ Organizata të Zonës
PPGM Pikat Publike të Grumbullimit të Mbetjeve
PKMM Plani Kombëtar për Manaxhimin e Mbetjeve
PVMMNU Plani Vendor i Manaxhimit të Mbetjeve të Ngurta Urbane
KfË KfW-Entwicklungsbank-Zyra në Tiranë
QNMR Qendra për Ndarjen e Mbetjeve të Riciklueshme
REC Qendra Rajonale Mjedisore
SDC Agjencia Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim
SGM Sistemi I Grumbullimit të Mbetjeve
SGTM Skemat e Grumbullimit dhe Transportimit të Mbetjeve
SPNM Skemat Parësore të Ndarjes së Mbetjeve
SKM Strategjia Kombëtare e Mbetjeve
ST Stacion Transferimi
SWOT Avantazhet, Dobësitë, Mundësitë dhe Rreziqet
SHBSH Shoqata e Bashkive të Shqipërisë
SHKSH Shoqata e Komunave të Shqipërisë
TR Termat e Referencës

Përmbajtja e Lëndës
Lista e rekomandimeve ......................................................................................................................7
Lista e figurave....................................................................................................................................8
I. HYRJE.............................................................................................................................................9
1.1 Planifikimi i manaxhimit të mbetjeve në Shqipëri...............................................................9
1.2 Çfarë është një Plan Vendor i Manaxhimit të Mbetjeve Ngurta Urbane?..............................10
1.3 PVMMNU: si një Prespektivë Strategjike...........................................................................11
1.4 Rreth Manualit..................................................................................................................11
1.4.1 Objektivat dhe përfitimet prej manualit.....................................................................11
1.4.2 Grupet e adresuara....................................................................................................12
1.4.3 Metodologjia e manualit............................................................................................12
1.4.4 Si të përdorim këtë manual........................................................................................12
II. HAPAT PER ZHVILLIMIN E PLANIT TE MANAXHIMIT TË MBETJEVE.......................................14
2.1 Procesi i Planifikimit të Manaxhimit të Mbetjeve......................................................................15
2.1.1 Hapat bazë të planifikimit...........................................................................................15
2.1.2 Fillimi i procesit: Krijimi i Strukturave Organizative.....................................................15
2.1.3 Vlerësimi i Gjendjes Ekzistuese..................................................................................19
2.1.4 Planifikimi i Manaxhimit të Mbetjeve.........................................................................22
2.1.5 Planifikimi Financiar i Manaxhimit të Mbetjeve...........................................................24
2.1.6 Zbatimi....................................................................................................................................23 4
2.1.7 Rishikimi i planit........................................................................................................25
2.2 Përmbajtja e PVMMNU-së........................................................................................26
III. PLANIFIKIMI OPERACIONAL I MANAXHIMIT TE MBETJEVE...................................................27
3.1 Organizimi i shërbimeve dhe operacioneve të MM-së........................................................28
3.1.1 Përzgjedhja midis alternativave: Publike ose Private................................................28
3.1.2 Si të përmirësohet organizimi publik i shërbimeve?.....................................................30
3.1.3 Përmirësimi i Organizimit Privat për shërbimet e mbetjeve..........................................32
3.1.4 Bashkëpunimi ndërvendor dhe organizimi rajonal.....................................................34
3.2 Sistemet e Grumbullimit dhe Transportit të Mbetjeve......................................................36
3.2.1 Informacioni i Përgjithshëm dhe Teknik për Zonën e Mbetjeve...........................................36
3.2.2 Skemat e Grumbullimit dhe të Transportimit të Mbetjeve...............................................42
3.2.3 Stacionet e Transferimit të Mbetjeve.........................................................................56
3.2.4 Ndarja e mbetjeve.......................................................................................................59
3.3 Trajtimi i Mbetjeve.............................................................................................................71
3.3.1 Riciklimi........................................................................................................71
3.3.2 Kompostimi..................................................................................................77
3.3.3 Depozitimi i Mbetjeve dhe Landfilli..............................................................................81
3.4 Skenarët e Manaxhimit të Mbetjeve Urbane.....................................................................86
3.4.1 Identifikimi dhe Vlerësimi i Skenarëve.......................................................................86
3.5 Pastrimi i Rrugëve.............................................................................................................88
3.6 Mbetjet Inerte nga Ndërtimi dhe Shkatërrimi..............................................................91
3.7 Mirëmbajtja..............................................................................................96

IV. PLANIFIKIMI FINANCIAR I MANAXHIMIT TE MBETJEVE............................................99
4.1 Financimi Vendor Aktual i MM dhe Perspektiva e tij.......................................................100
4.2 Vlerësimi i Kostos së Plotë për Manaxhimin e Mbetjeve......................................................101
4.2.1 Faza Përgatitore.......................................................................................................101
4.2.2 Përcaktimi i investimeve..........................................................................................103
4.2.3 Llogaritja e Kostos së Plotë të Manaxhimit të Mbetjeve.............................................106
4.3 Si ndërtohet Buxheti Vjetor për Mbetjet?..........................................................................115
4.4 Strategjia për rikuperimin (mbulimin) e kostos................................................................116
4.4.1 Vendosja e një Sistemi të Drejtë dhe të Drejtëpërdrejtë për Rekuperimin e Kostos......117
4.4.2 Ngritja e një Skeme Efektive për Vjeljen e Tarifave.....................................................121
4.4.3 Rekomandimet përfundimtare...................................................................................123
4.4.4 Monitorimi, raportimi dhe treguesit financiarë...........................................................124
V. ANEKSET....................................................................................................................................125
ANEKSI 1: Strukturat Organizative dhe Administrative.......................................................126
Strukturat Administrative dhe Rolet e tyre.................................................................................126
Shembuj të Bashkëpunimit Ndërvendor për Shërbimet e Menaxhimit të Mbetjeve.......................130
ANEKS 2: Protokolli i Monitorimit dhe Vlerësimit......................................................................133
Konsiderata të Monitorimit dhe Vlerësimit.................................................................................133
Një model për monitorimin dhe vlerësimin të PVMMNU- Matrica e
Vlerësimit të Objektivave...........................................................................................................139
Një Model për Monitorimin dhe Raportimin e Shërbimeve të Pastrimit
nga Përfaqësuesit e Rajoneve të Qytetit..................................................................................140
Modele të përshkrimit të detyrave dhe përgjegjësive për stafin vendor të MM-së.....................141
Një model vlerësimi për efiçiencën e shërbimit të grumbullimit dhe
transportimit të mbetjeve në varësi të numrit të popullsisë.......................................................144
ANEKSI 3: Protokolli i Sensibilizimit, Informimit dhe Përfshirjes së Publikut.......................146
Ndërgjegjësimi, Informimi dhe Pjesëmarrja Publike...................................................................146
Një Model i Procesit me Pjesëmarrje për Hartimin e Strategjisë Vendore për MM-së..................149
Model i Paketës Informuese për Qytetarët.................................................................................150
Një model “Si zhvillohet një program për ndërgjegjësimin
dhe informimin e komunitetit për MM-në”..................................................................................151
ANEKSI 4: Protokolli i Rregullave dhe Kontratave për Manaxhimin e Mbetjeve..............153
Konsiderata për rregullat Vendore për MM-në..........................................................................153
Një model rregulloreje vendore për MM-në............................................................................155
Një Model Kontrate për Shërbimin e Pastrimit të Qytetit............................................................169
VI. FJALORI I TERMAVE...............................................................................................................186
VII. REFERENCAT DHE BURIMET.................................................................................................189

Lista e Rekomandimeve
Rekomandim 1: Skica dhe elementet e PVMMNU (Co-PLAN, 2010-2011)...........................................26
Rekomandim 2: Fillo duke arritur një konsesus midis NJQV-ve më të interesuara..............................35
Rekomandim 3: Informacion specifik i kërkuar për përcaktimin e infrastrukturës urbane....................38
Rekomandim 4: Mbi metodën e duhur për studimin e përbërjes së mbetjeve......................................42
Rekomandim 5: Zgjidhjet fillestare për NjQV pa eksperiencë...............................................................43
Rekomandim 6: Vendosja/vendndodhja e PGM....................................................................................44
Rekomandim 7: Përcaktimi i distancave të lejuara për vendosjen e PGM-ve........................................44
Rekomandim 8: Reduktimi i numrit të PGM-ve për komunat e vogla...................................................45
Rekomandim 9: Distancat mesatare midis PGM për zona të ndryshme urbane......................................45
Rekomandim 10: Konsideratat për vendimin final të PGM-ve............................................................46
Rekomandim 11: Frekuencat e grumbullimit të mbetjeve sipas kushteve klimatike dhe tipave të
kontenierëve..........................................................................................................46
Rekomandim 12: Përzgjedhja e tipit të duhur të kontenierëve...........................................................47
Rekomandim 13: Sigurimi i higjenës së kontenierëve........................................................................48
Rekomandim 14: Si të llogaritet nevoja për kontenierë?.....................................................................49
Rekomandim 15: Proçedura e kontrollit dhe vlerësimit të nevojës për kontenierë të rinj.......................49
Rekomandim 16: Si të shmangim zbrazjen e shpeshtë të kontenierëve në zonat
me dendësi komerciale...........................................................................................51
Rekomandim 17: Zgjidhja fillestare e organizimit të grumbullimit të mbetjeve dhe zgjerimi
gradual i tij...........................................................................................................52
Rekomandim 18: Maksimizo përdorimin e kamionëve të mbetjeve...................................................53
Rekomandim 19: Organizimi i orareve të përshtatshme të grumbullimit për qytetet e mëdha.........53
Rekomandim 20: Nevoja për mirëmbajtjen e kamionëve dhe të kontenierëve...................................54
Rekomandim 21: Prezantim i sistemit të ndarjes së mbetjeve............................................................60
Rekomandim 22: Hapat për ngritjen e një skeme pilot për ndarjen e mbetjeve...................................62
Rekomandim 23: Sistemet e preferuara për ndarjen e mbetjeve (sipas numrit të rrymave të mbetjeve)..64
Rekomandim 24 : Vendndodhja e impianteve dytësore të ndarjes së mbetjeve.......................................66
Rekomandim 25: Manaxhimi i qendrave të riciklimit..........................................................................67
Rekomandim 26: Masat e rekomanduara për mbështetjen e sektorit informal të riciklimit...................68
Rekomandim 27: Aktivitetet vendore për të mbështetur/nxitur riciklimin.............................................72
Rekomandim 28: Instrumentet/ nxitësit për mbështetjen e riciklimit...................................................76
Rekomandim 29 : Përqasja rajonale për ndërtimin impianteve të kompostimit........................................78
Rekomandim 30: Masat specifike dhe veprimet e propozuara për depozitimin e mbetjeve..................81
Rekomandim 31: Mbyllja e venddepozitimeve lokale..........................................................................82
Rekomandim 32: Përdorimi i venddepozitimeve ekzistuese vendore për depozitimin e mbetjeve inerte.83
Rekomandim 33: Përdorimi I rregullave dhe penaliteteve vendore.......................................................83
Rekomandim 34: Përdorimi i metodave të përshtatshme të fshirjes së rrugëve...................................89
Rekomandim 35: Përcaktimi i vendeve për depozitimin e mbetjeve inerte...........................................93
Rekomandim 36: Financimi i manaxhimit të mbetjeve inerte..............................................................93
Rekomandim 37: Masat e duhura për funksionimin dhe mirëmbajtjen e kamionëve të mbetjeve...........97
Rekomandim 38: Përdorimi i FCA-së për llogaritjen e kostove të MM-së...........................................103
Rekomandimi 39: Kur është më mirë të merret me qira një kamion mbetjesh?......................................106
Rekomandim 40: Vlerësimi i përballueshmërisë financiare për investimet.......................................106
Rekomandim 41: Indikatorët e monitorimit dhe përgjegjësitë..........................................................137

8
Lista e Figurave
Figure 1: Skema e Procesit të Planit të Manaxhimit të Mbetjeve..........................................................15
Figure 2: Nënzonat e mbetjeve të qytetit të Koplikut............................................................................39
Figure 3: Rrjeti i pikave të grumbullimit në Koplik................................................................................43
Figure 4: Vendosja e duhur e PGM-ve përgjatë akseve rrugore.............................................................52
Figure 5: Foto ilustrative të një stacioni transferimi vendor (modeli me shkarkim dhe magazinim)...........58
Figure 6: Shembuj të qëndrave të Ndarjes së Mbetjeve të Riciklueshme në Hercegnovi, Montenegro
dhe në Landfillin e Bushatit.................................................................................................69
Figure 7: Hapat për planifikimin e një programi riciklimi......................................................................73
Figure 8: Kostot dhe përfitimet nga aktivitetet e riciklimit.....................................................................74
Figure 9: Konsideratat për sasinë dhe cilësinë.....................................................................................75
Figure 10: Disa nga pajisjet më të zakonshme që përdoren në kompostimin me rreshta
janë grirëset, përzierësit, kamionçinat me vinç, traktorët me pajisjet përkatëse etj...............80
Figura 11: Ndryshimi i kostos së landfillit sipas popullsisë.................................................................85
Figure 12: Hapat kryesorë për planifikimin e shërbimeve efektive të pastrimit të rrugëve..................88
Figure 13: Klasifikimi i rrugëve sipas kategorive të shërbimeve të pastrimit që nevojiten....................89
Figure 14: Grumbullimi i inerteve dhe pikat vendore të grumbullimit...................................................94
Figura 15: Çfarë pjese (%) e buxheteve vendore
të NjQV-ve në Shqipëri shkon për manaxhimin e mbetjeve..............................................100
Figure 16: Skema e Manaxhimit Financiar dhe Kuadri Politik i MMNB................................................116
Figure 17 : Shembull i një organograme institucionale të një NjQV-je në Shqipëri...................................130
Figura 18: Mënyrat e ndryshme të komunikimit...............................................................................146

HYRJE
1.1 Planifikimi i manaxhimit të mbetjeve në Shqipëri
Që nga viti 1994, grumbullimi dhe transporti i mbetjeve si dhe shërbimet e tjera të
pastrimit i janë deleguar autoriteteve vendore, duke i bërë plotësisht përgjegjëse
për manaxhimin e tyre. Sistemet që trashëguan dhe sot operojnë, konsiston në
grumbullimin e mbetjeve të ngurta urbane në një rrymë të vetme dhe transportimin
e tyre në vendet lokale të depozitimit të tyre.
Procesi i delegimit të kompetencave, pavarësisht përmirësimeve graduale të
vërejtura është kthyer në një sfidë për autoritetet vendore; ato janë ballafaquar
me mungesën e instrumenteve të nevojshme për manaxhimin mjedisor të
mbetjeve, mungesën e teknologjive dhe të investimeve, si dhe të kapaciteteve të
mjaftueshme të burimeve njerëzore dhe financiare.
Planifikimi krahas Edukimit dhe Aspektve Financiare dhe Legjislative, është
përcaktuar si një nga (katër) shtyllat kryesore vendimtare për zbatimin e politikës
dhe të strategjisë së mbetjeve, dhe thelbësore për të garantuar qëndrueshmërinë
dhe suksesin e manaxhimit të mbetjeve (MM) në nivel kombëtar, rajonal dhe
vendor. Në fakt, planifikimi konsiderohet si hapi i parë në zbatimin e politikës
kombëtare për manaxhimiin e mbetjeve.
9

10
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Mungesa e planeve të MM-së mund të ndikojë në performancën e njësive të qeverisjes
vendore (NjQV) në mënyra të ndryshme: në rrethana të caktuara komunat e vogla, që
nuk kanë një plan lokal për MM-në mund të mos jenë në gjendje të ofrojnë qoftë edhe një
shërbim bazik për grumbullimin e mbetjeve; në raste të tjera, në kushte të mungesës së
planeve, bashkitë nuk janë në gjendje të modernizojnë sistemet lokale të MM-së apo të
ofrojnë shërbime efektive apo cilësore për grumbullimin e mbetjeve.
Një Plan Kombëtar për Manaxhimin e Mbetjeve është miratuar së fundi në vitin 2011 sipas
VKM-së Nr. 175, datë 19.01.2011, i cili duhet të pasohet nga hartimi i 12 planeve rajonale
të manaxhimit të mbetjeve dhe më pas, do vijojë me hartimin e planeve vendore për
manaxhimin e mbetjeve nga çdo autoritet vendor.
Së fundi, disa autoritete vendore kanë finalizuar së fundmi procesin e hartimit të planeve të
tyre vendore në MM-së, p.sh., Bashkia e Korçës, Durrësit, dhe Fierit etj. Disa të tjera janë
aktualisht duke zhvilluar dhe miratuar planet e tyre, ku përfshihen edhe autoritetet vendore
të mbështetura dhe asistuara nga programi i dldp faza e parë dhe e dytë në Qarkun e
Shkodrës dhe të Lezhës.
Gjatë zhvillimit të procesit të planifikimit të mbetjeve në kuadër të programit të dldp, u bë
gjithnjë e më shume evidente nevoja për të pasur një guidë udhëzuese për autoritetet
vendore, që të mund të hartojnë planet e tyre të manaxhimit të mbetjeve.
1.2 Çfarë është një Plan Vendor i Manaxhimit
të Mbetjeve Ngurta Urbane?
Një Plan Vendor i Manaxhimit të Mbetjeve të Ngurta Urbane (që në këtë dokument do të
referohet si PVMMNU) është një dokument planifikimi strategjik, që mundëson zbatimin
e politikës kombëtare për mbetjet në nivel vendor. Një PVMMNU tregon një drejtim për
të ardhmen dhe nxit mendimin e përbashkët mes shumë aktorësh të ndryshëm, që janë
përfshirë tashmë në procesin e planifikimit, hartimit, zbatimit etj. Qëllimi është të orientojë
autoritetet vendore drejt masave praktike dhe veprimeve në lidhje me grumbullimin dhe
trajtimin e mbetjeve, sistemet e riciklimit dhe impiantet që lidhen me to.
Më specifikisht, një PVMMNU në rastin më të mirë synon të ofrojë:
1. Përputhjen me Strategjinë Kombëtare të Mbetjeve (që këtej e tutje referohet
si SKM) dhe objektivave të saj: duke kontribuar në zbatimin e politikave të
manaxhimit të mbetjeve dhe në arritjen e objektivave kombëtarë.
1. Përshkrimin e karakteristikave të zonës dhe mbetjeve: duke dhënë një
përshkrim të rrymës së mbetjeve dhe përgjegjësive për to, vëllimin e mbetejeve
që duhet të administrohet dhe karakteristikat e tyre, si dhe përcaktimin e shtrirjes
gjeografike të planit etj.
2. Një vlerësim të skemave ekzistuese të grumbullimit të mbetjeve, pajisjeve dhe
personelit të përfshirë si dhe instalimeve kryesore të depozitimit dhe rikuperimit:
për të përcaktuar gjendjen ekzistuese të shërbimeve dhe aktiviteteve të MM-së.
3. Alternativat e manaxhimit të mbetjeve: me qëllim mundësimin e grumbullimit
dhe trajtimit të mbetjeve në përputhje me objektivat kombëtarë dhe kontekstit
vendor; për më tepër, ndihmon në identifikimin dhe vlerësimin e teknikave për
grumbullimin dhe transportimin e mbetjeve, vendet dhe teknologjitë për trajtimin,
depozitimin, riciklimin e mbetjeve.

4. Cilësinë e shërbimit: për të përcaktuar mënyrat dhe instrumentet për garantimin e
cilësisë së shërbimit, të tillë si treguesit, procedurat, burimet njerëzore dhe aftësitë
e tyre, rregullat etj.
5. Kuadrin institucional, organizativ dhe rregullator: rekomandon masat dhe
instrumentet për përmirësimin e komponentëve të organizimit të MM-së, ku
kontributi dhe përgjegjësitë e publikut dhe/apo privatit për grumbullimin, transportin,
depozitimin, riciklimin apo trajtimin e mbetjeve.
6. Nevojat financiare dhe investimet: ku përcakton dhe përshkruhen nevojat
financiare dhe investimet, që janë të nevojshme për ofrimin e shërbimeve dhe
zbatimin proceseve të manaxhimit të mbetjeve.
7. Burimet financiare për investimet dhe një strategji vendore për mbulimin e
kostove: duke krijuar një mjedis të favorshëm për të gjetur financim nga fondet
qeveritare për mbetjet dhe burimet e jashtme, si dhe për të hartuar një strategji
vendore për rikuperimin e kostos.
1.3 PVMMNU: si një Prespektivë Strategjike
Politika kombëtare aktuale për manaxhimin e mbetjeve, si dhe kuadri aktual ligjor2 detyrojnë
autoritetet në nivel qendror, rajonal dhe vendor të hartojnë plane për MM-në.
Përderisa dokumentet e planifikimit strategjik në nivel kombëtar janë finalizuar gjatë fazës
fillestare3 , kjo do të pasohet nga faza e dytë e përgatitjes së planeve rajonale (brenda një
viti pas miratimit të Planit Kombëtar të Mbetjeve) dhe planet vendore, brenda një viti pas
miratimit të Planeve Rajonale të Mbetjeve.
Autoriteteve vendore do t’u kërkohet të përfshijnë në planet e tyre vendore të manaxhimit
të mbetjeve edhe projektet për pastrimin dhe rehabilitimin e vendeve të paautorizuara
për grumbullimin dhe depozitimin e mbetjeve. Këto plane duhet të pasohen nga hartimi
i udhëzimeve dhe standarteve dhe, po ashtu, nga mbështetja teknike për të mundësuar
zbatimin e tyre me efektivitet.
1.4 Rreth Manualit
1.4.1 Objektivat dhe përfitimet prej manualit
Hyrje
Manuali Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve përfaqëson një udhëzues praktik për
NjQV-te për të ushtruar përgjegjësinë e tyre për çështjet e manaxhimit vendor të mbetjeve.
Objektivi kryesor i këtij manuali është të ofrojë një udhëzues të plotë dhe efektiv për njësitë
e pushtetit vendor, që kanë për qëllim ose janë duke zhvilluar një plan lokal për MM-në,
dhe përfshin hartimin, zbatimin dhe procesin e monitorimit të vetë planit. Për më tepër, ky
manual mund të shërbejë si një instrument ndihmës për NjQV që dëshirojnë të analizojnë
2 Ligji për Manaxhimin e Integruar të Mbetjeve, Ligji Nr. 10463, datë 2209.2011; Ligji Nr. 8934, datë
05.09.2002, Neni 66/ç; Udhëzimi Nr. 6, datë 27.11.2007.
3 Strategjia Kombëtare e Mbetjeve dhe Plani Kombëtar për Manaxhimin e Mbetjeve, sipas Buletinit
Zyrtar të datës 17 janar 2011.
11

Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
gjendjen ekzistuese të manaxhimit të mbetjeve, të identifikojnë dhe vlerësojnë opsionet,
metodologjitë dhe skenarët, të përcaktojnë kostot dhe nevojat financiare, të hartojnë
rregulloret dhe të organizojnë këto shërbime nga faza e parë e gjenerimit të tyre deri tek
depozitimi final i tyre.
Një tjetër objektiv i këtij manuali është të nxjerrë në pah dhe të promovojë ide dhe praktika
të mira vendore, që kanë lindur dhe janë zhvilluar gjatë seancave të trajnimit dhe këshillimit
me NjQV-të, kryesisht në Qarkun e Shkodrës dhe Lezhës. Këto praktika janë përdorur për
të ilustruar hapat dhe aspektet teknike e udhëzuese të këtij manuali dhe për të nxitur nisma
të tjera të ngjashme në rajon apo më gjerë.
1.4.2 Grupet e adresuara
Ky manual është përgatitur për tu përdorur nga:
� Departamentet kompetente dhe zyrtarët lokalë brenda qeverisjes vendore dhe
rajonale.
� Të gjithë ekspertët që do të përfshihen në procesin e përgatitjes së planeve të
MM-së ose/dhe janë përgjegjës për organizimin dhe minitorimin e aktiviteteve të
manaxhimit të mbetjeve.
� Autoritete të tjera vendore që luajnë rol në planifikimin dhe zbatimin e planeve të
MM-së siç janë këshilltarët vendorë dhe vendimmarrësit, stafet administrative dhe
planifikuesit urbanë, kontraktorët dhe palë të tjera të interesuara.
� Agjencitë Rajonale të Mjedisit (ARM).
1.4.3 Metodologjia e manualit
Manuali Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve reflekton eksperiencën e fituar gjatë
zhvillimit dhe zbatimit të planeve të MM-së për një sërë NjQV-sh në Qarkun e Shkodrës
dhe të Lezhës.
Komente dhe sygjerime të ndryshme teknike nga aktorët e përfshirë u morën në konsideratë
për përgatitjen e manualit, siç janë MMPAU, MPPT, MB, SELEA, KfW, SHBSH, SHKSH,
IKU, QRM në Shqipëri, si dhe disa autoritete vendore në qarkun e Shkodrës dhe të Lezhës.
Ky manual mbështetet në një përdorim të gjerë të literaturës ndërkombëtare, si manule,
udhëzuese dhe materiale4 lidhur më planifikimin lokal të MM-së, teknologjitë dhe praktikat në
sektorin e MM-së.
1.4.4 Si të përdorim këtë manual
Në këtë manual lexuesi do të gjejë një dokument praktik dhe të strukturuar, për ta ndihmuar
atë të kuptojë rëndësinë e planifikimit në MM-së, çfarë dhe se si duhet të veprojë. Më tej,
përdoruesit do ti ofrohen instrumente dhe shembuj, që do ta ndihmojnë atë gjatë aktivitetit
të tij të përditshëm për çështje të MM-së.
4 Të listuara tek kapitulli i Referencat dhe Burimet.
12

Hyrje
Manuali është i organizuar në pesë seksione:
SEKSIONI 1: Hyrje – prezanton lexuesin me një vështim të përgjithshëm të situatës së
manaxhimit të mbetjeve në Shqipëri dhe shpjegon më tej ku konsiston një plan i manaxhimit
të mbetjeve në kontekstin ligjor dhe strategjik në vend. Në vijim, përfshin objektivat e
manualit, grupet e adresuara si dhe metodologjinë e hartimit të tij.
SEKSIONI 2: Hapat për Zhvillimin e Planit të Manaxhimit të Mbetjeve– prezanton
lexuesin me një pamje të përgjithshme të procesit të zhvillimit të planit të MM. Më tej
fokusohet ne çështjet dhe aspektet e metodologjisë dhe shpjegon mënyrën e kryerjes së
hapave bazë të planifikimit.
SEKSIONI 3: Planifikimi Operacional i Manaxhimit të Mbetjeve– fokusohet në çështjet
e planifikimit manaxherial dhe teknik. Këtu shpjegohen hapat dhe instruksionet se si të
performohet me aspektet teknike të manaxhimit të mbetjeve, siç mund të jenë planifikimi
I shërbimeve të grumbullimit dhe transportimit të mbetjeve, transferimit dhe depozitimit,
procesimit të mbetjeve, minimizimit etj.
SEKSIONI 4: Planifikimi Financiar i MM-së– adreson konsideratat financiare të planifikimit
të MM-së si dhe ofron këshilla për autoritetet vendore të përmirësojnë praktikat financiare
të MM-së si p.sh., llogaritja e kostos, buxheti, investimet, të ardhurat etj.
ANEKSET: ofrojnë elemente të tjera shtesë për seksionet 2, 3 dhe 4, si dhe për çështje
kyçe, si organizimi dhe stukturat administrative, monitorimi dhe vlerësimi, aspekte ligjore
dhe kontraktimi, pjesëmarrja e publikut, sensibilizimi dhe informimi, si dhe referencat dhe
përshkrimin e termave. Këto do të ndihmojnë për procesin e zhvillimit të planit.
Në thelb, seksioni 2 ofron një udhërrëfyes për të zhvilluar në mënyrë të sukseshme një
plan për MM-në si dhe për të përmbushur hapat bazë dhe elementet kryesore të planit të
MM. Seksioni 2 dhe 3 ofron rekomandime teknike në çështje të planifikimit te operimit dhe
financimit të shërbimeve dhe aktiviteteve të MM-së. Anekset mundësojnë konsiderata dhe
shembuj shtesë për çështjet kyç të manaxhimit të mbetjeve në nivel vendor.
13

14
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
HAPAT PER
ZHVILLIMIN E PLANIT
TE MANAXHIMIT TË MBETJEVE
Seksioni i HAPAT PËR ZHVILLIMIN E PLANIT TË MANAXHIMIT TË MBETJEVE
është hartuar në mënyrë të tillë, që të orientojë autoritetet rajonale dhe vendore,
ekspertët e brendshëm dhe të jashtëm për të përgatitur, të zbatojnë dhe rishikojnë
planet dhe strategjitë e tyre vendore për MM-në, në përputhje me politikën
kombëtare si dhe eksperiencën kombëtare dhe ndërkombëtare në këtë sektor.
Ky seksion ofron metodologjinë sesi të kryhen hapat bazë të planifimit për hartimin
e planit, si të organizohen dhe të konsultohen aktorët kryesorë përgjegjës dhe
palët e interesuara; përshkruan proceset, aktivitetet dhe çështjet për t’u zhvilluar
gjatë hartimit të planit vendor të MM-së.

2.1 Procesi i Planifikimit të Manaxhimit të Mbetjeve
2.1.1 Hapat bazë të planifikimit
PVMMNU në tërësinë e tij është një proces i vazhdueshëm, që funksionon me cikle
dhe përbëhet nga nënprocese të tilla, si planifikimi, zbatimi dhe rishikimi i planit. Plani
duhet të rishikohet rregullisht, të paktën një herë në 5 vjet; megjithatë në rast se ka
zhvillime të rëndësishme në sektorin e mbetjeve, një proces për rishikimin e planit mund të
përshpejtohet. Rishikimi i planit përfshin vlerësimin e realizimit të objektivave dhe masave,
që lidhen me përmbushjen e tyre, duke ndjekur të gjithë ciklin e plotë të planifikimit.
I gjithë procesi i planifikimit mund të ndahet sipas fazave që pasojnë: mobilizimi i procesit
të planifikimit dhe vlerësimit të situatës aktuale (gjendja bazë që përfshin auditimin e
shërbimit dhe mbetjeve apo anketimet publike), planifikimi strategjik dhe planifikimi në
terren (në terma afatshkurtër dhe afatgjatë), procesi i konsultimit, zbatimit dhe rishikimit i
planit.
Faza e planifikimit
(3 - 6 muaj)
Faza e rishikimit
(3 - 6 vjet)
Sondazh publik
Auditimi i mbetjeve
Auditimi i shërbimit
Krijimi i Strukturave
Organizative
Vlerësimi i Gjëndjes
Ekzistuese
Planifikimi Operacional i
Manaxhimit të Mbetjeve
Planifikimi Financiar i
Manaxhimit të Mbetjeve
Zbatimi i planit
Monitorimi, kontrolli dhe
përshtatja e vazhdueshme
Rishikimi i planit
Figura 1: Skema e Procesit të Planit të Manaxhimit të Mbetjeve
Figure 1: Skema e Procesit të Planifikimit të Manaxhimit të Mbetjeve
2.1.2 Fillimi i procesit: Krijimi i Strukturave Organizative
Hapat për Zhvillimin e Planit
të Manaxhimit të Mbetjeve
Konsultimi 1
Konsultimi 2
Konsultimi 3
Konsultimi 4
Konsultimi 5
Hapi 1: Krijimi i Strukturave Organizative
Faza e Krijimit të Strukturave Organizative përbën hapin e parë të procesit të planifikimit dhe
shërben si bazë për fazat e planifikimit dhe të zbatimit. Që në fillim është e rëndësishme:
1. Të përcaktohen aktorët kryesorë, që duhet të përfshihen në procesin e planifikimit.
2. Përfshirja e palëve të interesuara (grupet e interesit), ata që ndikohen drejtpërdrejt
ose në mënyrë të tërthortë nga plani i ardhshëm i manaxhimit të mbetjeve.
15

16
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Kjo fazë përmban një numër aktivitetesh kryesore të projektuara për të përcaktuar vijimësinë
e procesit të planifikimit. Disa nga aktivitetet kryesore janë:
� Konsultimet paraprake.
� Përcaktimi i roleve dhe përgjegjësive organizative.
� Analiza e grupeve të interesit.
� Ekspertiza e jashtme.
Në paragrafët në vijim, ashtu dhe në aneksin 1 jepet një listë e detajuar e stukturave
institucionale, që nevojiten të ngrihen në funksion të zhvillimit të planit të MM-së.
Veprimi 1:
Konsultimet
paraprake
Është e rëndësishme që drejtuesit e NjQV-ve të njohin dhe
pranojnë detyrimin ligjor dhe nevojën për të përgatitur një plan
të ri për MM-së, apo për të rishikuar një plan ekzistues. Duke
siguruar angazhimin e nevojshëm të aktorëve kryesorë, Kryetari
i NjQV-së fillon procesin e konsultimit me krrët e departamenteve
brenda qeverisjes vendore, si dhe me anëtarët e Këshillit
Bashkiak. Qëllimi i proceseve të konsultimit është për:
1. Të theksuar nevojën dhe rëndësinë e planifikimit të MM-së në kontekstin e tyre vendor.
2. Të krijuar një konsensus të përbashkët për problemet e mbetjeve dhe për nevojën
për veprim.
3. Të fituar mbështetjen dhe angazhimin e tyre për të filluar procesin e planifikimit.
Është e rëndësishme që Këshilli Bashkiak dhe autoritetet vendore të bien dakord që në
fillim për rëndësinë e një manaxhimi të mirë lokal të mbetjeve apo përmirësimin e tij.
Veprimi 2:
Përcaktimi i Roleve
dhe Përgjegjësive
Organizative
Kjo fazë përbën bazën e procesit të planifikimit dhe lidhet me
caktimin e burimeve njerëzore dhe ndarjen e detyrave për
gjithsecilin. Modeli në vazhdim 5 është vetëm një shembull se si
rolet dhe përgjegjësitë mund të përcaktohen brenda organizimit:
Këshillin Drejtues, i cili përfaqëson një grup të rëndësishëm, që ka rolin e drejtimit, të
mbështetjes dhe vendimmarrjes gjatë gjithë procesit, si dhe ka mandatin nga publiku
i gjerë. Prandaj, roli i Këshillit Drejtues është të ofrojë mbështetje të drejtpërdrejtë për
procesin e planifikimit, të marrë vendime për hapat dhe çështjet e rëndësishme përgjatë të
gjitha fazave të përgatitjes të planit, të sigurojë që nisma po administrohet me efikasitet dhe
se po jep përfitimet më të mëdha të mundshme.
Nga një këndvështrim organizativ, ky grup përbëhet nga:
� Lideri/kreu i grupit, një pozicion që mbahet nga Kryetari i NjQV-së.
� Përfaqësues të Këshillit Vendor: të cilët kanë përgjegjësinë për të marrë vendime.
� Opsionale: Një grup me konsulencë të brendshme që përbëhet nga drejtues/
administratorë apo koordinator(ë) 6 , krerët e drejtorisë së shërbimeve publike dhe
kompanive (publike dhe private).
5 IBRD/World Bank, 2000, Strategic Planning Guide for Municipal Solid Waste Management
6 Që janë përgjegjës për administrimin dhe bashkërendimin e veprimtarive dhe burimeve njerëzore.

Hapat për Zhvillimin e Planit
të Manaxhimit të Mbetjeve
Grupi i Punës, siç nënkuptohet nga emërtimi, ky grup është përgjegjës për të drejtuar
dhe kryerjen e të gjitha aktiviteteve; ofrojnë ekspertizë dhe angazhim për hartimin e planit
vendor të MM-së. Pjesë e përgjegjësive të tyre janë mbledhja e informacionit dhe të
dhënave të nevojshme, identifikimi dhe vlerësimin e pengesave, mundësive dhe rreziqeve;
identifikimin dhe analizimin e alternativave, analizimin e kostove dhe të metodave të vjeljes
së tarifave dhe të rikuperimit të kostos; rekomandimin e masave të përshtatshme etj.
Që Grupi i Punës të funksionojë siç duhet është e rëndësishme që rolet, përgjegjësitë
dhe detyrat e alokuara e Grupit të Punës të përcaktohen qartë që në fillim dhe të ketë
konsensusin e institucioneve nga vijnë.
Procesi për ngritjen e Grupit të Punës nis nga Kryetari i NjQV-së, i cili është drejtpërdrejt
përgjegjës për ekzekutimin e veprimtarive të projektit dhe mbështet dhe shtyn përpara
procesin e hartimit të planit. Grupi i Punës duhet të ketë një drejtues (administrator, i cili
është drejtpërdrejt përgjegjës për manaxhimin vendor të mbetjeve) dhe është gjithashtu
anëtar i Këshillit Drejtues. Grupi i Punës përbëhet nga planifikues me përvojë, dhe ekspertë
të MM-së si dhe këshillohet që të përfshijë eksperiencat dhe aftësitë e mëposhtme:
1. Administrim, organizim, planifikim.
2. Njohuri institucionale dhe ekspertizë ligjore.
3. Aftësi teknike: (grumbullim, transportim, depozitim, projektim landfilli, inxhinierike).
4. Ekspertize ekonomike, financiare dhe sociale.
5. Mbështetje administrative.
Grupi i Punës duhet të ruajë lidhje të ngushta me Këshillin Drejtues me qëllim që t’i përkthejë
kërkesat e këtij të fundit në masa praktike për veprim, ndërkohë që në të njëjtën kohë e
informon Këshillin Drejtues për ecurinë e punës dhe për çështjet kryesore.
Nga një këndvështrim organizativ, Grupi i Punës duhet të organizojë një takim mobilizimi/
fillestar me Këshillin Drejtues. Mes çështjeve kryesore që duhet të diskutohen janë: analiza
e grupeve të interesit dhe pjesëmarrja e publikut; kush duhet të përfshihet në procesin e
planifikimit dhe si? Afatet kohore dhe planet e punës etj.
Është e nevojshme që në vazhdim të procesit të zhvillimit të planit të organizohen seminare
dhe takime pune nga Grupi i Punës, shpesh me pjesëmarrjen e Këshillit Drejtues dhe të
grupeve të interesit për të bërë diskutime, për të dhënë sugjerime apo marrë vendime në
faza të rëndësishme të zhvillimit të planit.
Grupi i Palëve të Interesuara përfaqëson një strukturë të rëndësishme të planifikuar
për të dhënë konsulencë dhe mbështetje gjatë zhvillimit të procesit të planit. Ky grup,
i cili përzgjidhet nga Këshilli Drejtues angazhohet për çështje të ndryshme, si dhënia e
ideve apo ekspertizës, shkëmbimi i informacionit, asisitencë për marrjen e vendimeve,
përcaktimin e objektivave apo të rezultateve të pritshme etj. Gjithashtu, kur të jetë gati një
version draft i planit, Grupi i Konsultimit mund të ndërhyjë gjatë dhe të ofrojë sugjerime
rreth dokumentit për përmirësimin e mëtejshëm të tij.
Nga një këndvështrim organizativ, Grupi i Palëve të Interesuara mund të përfshijë individë
apo grupe me ekspertizë dhe interes në çështjet e MM-së, por që nuk janë pjesë e Grupit të
Punës apo të Këshillit Drejtues. Në këtë grup mund të përfshihen drejtuesit e institucioneve
rajonale dhe vendore (si prefektura, qarku, agjencitë qeveritare), aktorët publikë nga
komuniteti lokal, ndërmarrjet private, industria lokale, OJQ-të etj.
17

18
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Veprimi 3:
Analiza e Grupeve
të Interesit
Në thelb, analiza e grupeve të interesit është një mjet i rëndësishëm
i hartimit të planit dhe duhet të përsëritet në mënyrë të
vazhdueshme përgjatë gjithë ciklit të procesit, duke nisur që nga
fillimi dhe duke vazhduar edhe përgjatë zbatimit dhe monitorimit
të planit.
Qëllimi i analizës së grupeve të interesit është të identifikohen të gjitha palët e interesuara
si dhe të evidentohen dhe analizohen interesat e tyre, duke ndjekur hapat e mëposhtëm:
1. Të identifikohen personat, grupet apo institucionet kryesore që kanë interes në
plan (që nga fillimi), p.sh., prodhuesit kryesorë të mbetjeve (grupe kyçe të banorëve,
bizneseve etj.), sektori privat apo kompani potenciale me interes dhe përvojë në
grumbullimin, ndarjen, riciklimin dhe trajtimin e mbetjeve, ekspertë dhe specialistë
të sektorit të mbetjeve brenda bashkisë (inxhinierë, administratorë etj.), apo aktorë
të tjerë në nivel rajonal, komunat fqinje dhe autoritetet që administrojnë landfillin,
organizatat lokale joqeveritare etj.
2. Të vlerësohet se si mund të ndikojnë intereset e tyre në suksesin e planit dhe
se si trajtohen kërkesat e tyre: pjesa më e madhe e palëve të interesuara kanë
interes të drejtpërdrejtë ose të tërthortë për zbatimin e planit, si p.sh., përparësitë
vendore, kërkesa të veçanta dhe të përgjithshme, (p.sh., shërbime të mira me tarifa
të ulëta etj.), të cilat duhet të merren parasysh gjatë hartimit dhe zbatimit të këtij
plani.
3. Të evidentohen konfliktet e interesave midis grupeve të interesuara: p.sh., interesi
i grumbulluesve të mbetjeve për të mbledhur mbetjet e riciklueshme drejtpërdrejt nga
pikat publike të grumbullimit të mbetjeve është në kundërshtim me interesin publik dhe
atë të autoriteteve vendore për të mbajtur pastër mjedisin urban etj.
4. Të evidentohen marrëdhëniet midis palëve të interesuara, mbi të cilat
mbështetet arritja e objektivave dhe e suksesit: p.sh., kompanitë e riciklimit
dhe autoritetet vendore duhet të punojnë ngushtësisht së bashku me publikun dhe
grupet kryesore për të pasur sukses në zbatimin e skemave të ardhshme të riciklimit.
5. Të vlerësohet mënyra më e përshtatshme e pjesëmarrjes së grupeve të
ndryshme të interesit në faza të ndryshme të procesit: p.sh., të përcaktohet vendi
i kryerjes së seminareve dhe takime publike, si do të përfshihen në këto takime
grupet e interesit, si do të përfshihen në marrjen e vendimeve, si do të konsultohen
apo do të jenë pjesë e fazës së zbatimit etj.
Përfundimet dhe rezultatet e dala nga analiza e palëve të interesuara do të përdoret më
tej për vlerësimin e situatës ekzistuese të MM-së, për të përcaktuar nevojat dhe prioritetet,
si dhe për të përcaktuar masat dhe përgjegjësitë për zbatimin e planit. Aneksi 3 ofron dhe
sygjeron shembuj dhe strategji për komunikimin me grupet e interesit për hartimin apo
zbatimin e planit të MM-së.
Veprimi 4:
Vlerësimi i Nevojës
për Ekspertizë
të Jashtme
Ekzistojnë disa aktivitete apo çështje që mund të kërkojnë
nevojën për ekspertizë të jashtme, për shembull, përcaktimi i
metodologjisë ose nevoja për konsulencë të kualifikuar për të
realizuar disa veprimtari, ashtu siç ka edhe raste ku burimet
e brendshme janë më se të mjaftueshme për të garantuar
suksesin dhe efektivitetin e veprimtarive.

Nevoja për përfshirjen e ekspertizës së jashtme për mbështetje apo ekspertizë profesionale
ndaj grupit të punës duhet të vlerësohet pikërisht në këtë fazë.
Për t’u siguruar se ekspertiza e jashtme është në përputhje me nevojat dhe cilësinë e
kërkuar, është e nevojshme të sqarohen përgjegjësitë e tyre, veprimtaritë, rezultatet dhe
produktet e kësaj ekspertize. Për këtë qëllim, rekomandohet hartimi i termave të qarta
të referencës para se të nisë procesi i marrjes së kësaj ekspertize. Këshili Drejtues merr
vendimin përfundimtar për marrjen e konsulencës së jashtme nëpërmjet një procesi
përzgjedhjeje.
2.1.3 Vlerësimi i Gjendjes Ekzistuese
Hapi 2: Vlerësimi i Gjëndjes Ekzistuese
Qëllimi i këtij seksioni të planit është të ofrojë një pamje të përgjithshme dhe të hollësishme
të kontekstit vendor për manaxhimin e mbetjeve, nëpërmjet mjeteve të informacionit dhe
vlerësimin e aspekteve të ndryshme të saj. Rezultatet e kësaj pjese ofrojnë një bazë, mbi
të cilën autoritetet vendore do të përcaktojnë objektivat, parashikojnë masat e ardhshme
dhe investimet drejt realizimit të objektivave vendorë në këtë sektor.
Në këtë fazë, Grupi i Punës mbledh dhe analizon të gjitha të dhënat dhe informacionet lidhur
me situatën aktuale në fushën e MM-së (për sa i përket aspekteve teknike, ekonomike,
mjedisore dhe sociale, ligjore dhe institucionale). Ky proces konsiston në marrjen e gjithë
dokumentacionit bashkiak për MM-në7 , realizimin e vizitave në terren dhe intervistave
me menaxherët dhe stafin teknik të përfshirë. Të dhëna të tjera të rëndësishme mund të
merren nga shqyrtimi i shërbimeve të mbetjeve, kryerja e sondazheve publike dhe auditimi
i mbetjeve.
Gjatë analizës duhet kushtuar vëmendje e veçantë tek të gjitha marrëveshjet dhe rrjedhimet
që vijnë nga zbatimi i planeve të tjera, (p.sh., plani rregullues ose plani strategjik i zhvillimit
etj.), studimet rajonale dhe vendore në fushën e mjedisit, si dhe konsideratat në lidhje me
planin kombëtar të mbetjeve.
Veprimi 1:
Profilizimi i
Konsumatorëve
dhe Zonës
së Mbetjeve
Hapat për Zhvillimin e Planit
të Manaxhimit të Mbetjeve
Për hartimin e planit është e rëndësishme të kemi një panoramë
të qartë të zonës së mbetjeve dhe të grupeve të konsumatorëve.
Profilizimi i konsumatorëve dhe zonës së mbetjeve nënkupton
mbledhjen e informacionit të nevojshëm për familjet, njësitë
tregtare, industritë (përfshirë turizmin) dhe institucionet, të cilët
janë klientë për një periudhë të përhershme apo të përkohshme
kohore (p.sh., në qytetet apo komunat bregdetare rritet numri
i banorëve dhe bizneseve gjatë periudhës së verës si rezultat i
sezonit të pushimeve); karakteristikat urbane, të tilla si tipologjia,
infrastruktura, burimet natyrore, elementet social-ekonomike dhe
mjedisorë etj.
7 Natyra dhe llojet e dokumentacionit të nevojshëm përshkruhen me më shumë hollësi në pjesët në
vazhdim të këtij manuali.
19

20
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Sasia e ditore e mbetjeve të grumbulluara
sipas muajve të vitit (2007)
Jan Shk Mars Prill Maj Qer Kor Gush Sht Tet Nën Dhj
Informacion tjetër për zonën e mbetjeve
përmbledh aspektet organizative të
autoriteteve vendore dhe kryesisht në
MM, strukturat politike, administrative
dhe ekzekutive. Gjithashtu nevojitet
një përshkrim i ndërmarrjeve publike
që operojnë në MM dhe/apo përfshirja
e sektorit privat apo bashkëpunimi
ndërlokal ose rajonal. Kuadri ligjor
për mjedisin dhe MM përshruhet në
detaje si dhe të gjithë marrëveshjet dhe
kontratat në fuqi me sektorin privat apo
me NjQV-të e tjera në rajon.
• Prodhimi i mbetjeve është sasia e mbetjeve
të prodhuara nga banorët dhe bizneset etj.
• Sasia e mbetjeve llogaritet bazuar në
prodhimin ditor për banor.
• Prodhimi i mbetjeve varion gjatë vitit,
p.sh., prodhimi mujor i mbetjeve në qytetin
e Shkodrës tregon që një maksimum i
prodhimit të mbetjeve mund të arrijë gjatë
periudhës së verës me një rritje prej 10%
në krahasim me mesataren vjetore.
Këshilli Bashkiak
(45 këshilltarë)
Kryetar+N/Kryetar
Drejtoria e
Shërbimeve Publike
(5 punonjës)
Njësitë Administrative
(1 drejtues +
2 inspektorë)
Diskuton, përmirëson dhe aprovon
buxhetin dhe priorotetet bazuar në
raportet e paraqitura nga Kryetari
Merr vendime bazuar në propozimet
e bëra nga Drejtoria e Shërbimeve
Publike
Bën planifikimin, menaxhimin dhe
ekzekutimin e shërbimeve publike
Bën raportimin e punës së kryer
dhe të problemeve
Si pjesë e procesit të profilizimit të zonës së mbetjeve dhe konsumatorëve, Grupi i Punës
duhet të mbledhë informacion specifik për prodhimin aktual të mbetjeve, sasinë dhe
karakteristikat e tyre (përbërjen e mbetjeve) për llojin e mbetjeve, për të cilin autoritetet
vendore janë direkt përgjegjëse. Në vazhdim është e rëndësishme të bëhet një parashikim
i përafërt për prodhimin e mbetjeve në të ardhmen, për një periudhë afatshkurtër dhe
afatmesme, duke iu referuar tendencës aktuale dhe zhvillimit shoqëror-ekonomik, si dhe
në bazë të sjelljes së komunitetit në lidhje me prodhimin dhe gjenerimin e mbetjeve.
Veprimi 2:
Njohja e Sistemit
Aktual të MM dhe
Elementeve të tij
Informacioni për shërbimet e mbetjeve, objektet dhe pajisjet
që lidhen me administrimin e tyre etj., do të ndihmojë
në njohjen e praktikave aktuale të MM-së në terren, në
evidentimin e problemeve, kufizimeve dhe pengesave apo
avantazheve të ofrimit të shërbimeve vendore.
Analiza ka të bëjë me shqyrtimin e performancës në pastrimin e rrugëve, grumbullimin
e mbetjeve, objektet e përpunimit dhe trajtimit të mbetjeve (landfillet, vendshkarkimet),
pajisjet, burimet njerëzore (operatorët, drejtuesit etj.). Në këtë shqyrtim duhet të përfshihen
edhe venddepozitimet e paligjshme apo të braktisura, të cilat përbëjnë një rrezik të
mundshëm për mjedisin, veçanërisht për ujërat tokësorë, tokën, si dhe për shëndetin e
njerëzve që jetojnë pranë këtyre vendeve (p.sh., landfilleve).

Të një interesi të madh janë edhe praktikat ekzistuese për ekonominë dhe financimin e
manaxhimit të mbetjeve. Në shqyrtim duhet të përfshihen buxheti i mëparshëm dhe ai aktual,
shpenzimet për çështjet e mbetjeve, kostot njësi për shërbimet dhe aktivitetet aktuale të
mbetjeve, niveli i tarifave të shërbimit për tipat e ndryshëm të konsumatorëve, procedurat
aktuale për vjeljen e tarifave, aktorët e përfshirë etj., si dhe niveli aktual i mbulimit të kostos.
Shqyrtimi i aspekteve të financimit dhe i
të ardhurave të MM-së, Bashkia e Shkodrës
(CSD, 2008)
Tarifat aktuale dhe mbledhja e tyre:
Për qytetarët tarifa është 700 Lekë për familje/vit
Për biznesin, tarifa varion nga 5’000 - 70’000 Lekë/vit
Nuk paguhet nga të gjithë
Të ardhurat e pritura per vitin 2007 : 32’800’000 Lekë
Veprimi 3:
Vlerësimi
Vlerësimi i gjendjes ekzistuese, Bashkia e Shkodrës,
(CSD, 2008)
Problemet kryesore mjedisore:
� Ndikimi negativ pamor nga prezenca e mbetjeve në
rrugë.
� Erërat e padëshiruara dhe shqetësimet sanitare nga
prezenca e mbetjeve.
� Ndotja e ajrit dhe ujërave nga ekspozimi i mbetjeve etj.
Performanca e shërbimeve të mbetjeve
� Cilësia e shërbimeve, pajisjet dhe gjendja e tyre (mungesa
apo dëmtimi i kontenierëve ose të kamionit).
� Kostoja e shërbimeve dhe efiçienca e shërbimeve
(kapaciteti i ulët transportues etj).
� Supervizimi dhe kontrolli i shërbimeve nuk është efektiv,
mungesa e specifikimeve teknike etj.
Hapat për Zhvillimin e Planit
të Manaxhimit të Mbetjeve
Buxheti aktual, kontratat dhe supervizimi:
� Buxheti aktual (2002 to 2007) =
57’000’000 ALL
� Alokimi i kostove tek shërbimet e
pastrimit:
a: Pastrimi i rrugëve (40% e buxhetit);
b: Grumbullimi dhe transportimi i mbetjeve
(54% e buxhetit); c: Larja e rrugëve (4% e
buzhetit); d: Shtyrja e mbetjeve ne fushen e
mbetjeve (2% e buxhetit)
� Supervizimi: Burimet njerëzore, ngritja e
kapaciteteve, procedurat dhe raportimi etc.
Vlerësimi i gjendjes ekzistuese konsiston në kryerjen e një analize
të përmbledhur (SWOT), lidhur me evidentimin e problemeve
(dobësive), pikave të forta, mundësive dhe rreziqeve të sistemit
të MM-së, në drejtim të aspekteve teknike dhe financiare,
pikëpamjeve ligjore-rregullatore dhe institucionale. Procesi i
vlerësimit kërkon kontributin e drejtpërdrejtë të Grupit të Punës
dhe pjesëmarrjen aktive të Këshillit Drejtues dhe Grupit të
Konsulencës përmes organizimit të një seminari për këtë qëllim.
21

22
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
2.1.4 Planifikimi i Manaxhimit të Mbetjeve
Hapi 3: Planifikimi Operacional i
Manaxhimit të Mbetjeve
Procesi i planifikimit organizohet në bazë të kërkesave që rrjedhin nga analizimi i gjendjes
ekzistuese të manaxhimit të mbetjeve dhe supozimet përkatëse për projektimin e zhvillimeve
të ardhshme në këtë sektor. Ky proces përfshin përcaktimin e objektivave, identifikimin dhe
vlerësimin e procedurave, metodologjive, dhe investimeve, të cilat bëjnë të mundur arritjen
e këtyre objektivave. Planifimi është një proces ku përcaktohet paraprakisht se çfarë duhet
të kryhet dhe përmbushur, deri kur, nga kush, si, dhe me çfarë kostoje. Procesi i planifikimit
përfshin: përcaktimin e nevojave dhe të prioriteteve, përcaktimiin e vizionit dhe objektivave
dhe alternativave teknike dhe ekonomike.
Veprimi 1:
Përcaktimi i
Nevojave dhe
Përparësive
Identifikimi i nevojave dhe përparësive për përmirësimin e
shërbimeve dhe operacioneve për MM-në, komunikimi ndaj
drejtuesit politik, vendimmarrësit, menaxherët dhe publikun,
është një hap shumë i rëndësishëm për procesin e planifikimit.
Nevojat dhe përparësitë mund të identifikohen dhe vlerësohen
duke analizuar listën e problemeve të zakonshme dhe specifike,
kufizimet ose pengesat e evidentuara në fazën e mëparshme,
ose duke pyetur personat përgjegjës brenda sistemit të
manaxhimit të mbetjeve vendore, duke marrë në konsideratë
përparësitë vendore ose duke vlerësuar mendimet e grupeve
të interesit përmes anketave, intervistave, seminare etj.
Lista e prioriteteve dhe vendimeve strategjike, Bashkia e Shkodrës
(CSD, 2008)
� Mbulimi me shërbim i të gjithë qytetit.
� Të eleminojë pikat e hapura të grumbullimit të mbetjeve.
� Minimizimi i kostove.
� Ofrimi i të njëjtës cilësi shërbimi për gjithë qytetit.
� Është frekuenca e shërbimeve një prioritet: çdo ditë, 2 herë/
javë, problemet teknike dhe finaciare që lidhen me frekuencën.
� Përdorimi i makinës me vakum për fshirjen e rrugëve; a është e
nevojshme larja e rrugëve.
� Kush do të jetë pronari i kontenierëve, kamionëve?
� Kush bën riparimin dhe ndërrimin e kontenierëve?
� A është i mjaftueshëm buxheti, a ka mundësi për rritjen e tij të
mëtejshme?
� A është e mundur të kryhen investime brenda buxhetit të
parashikuar?
� Kur do të jetë e mundur të përdoret landfilli i ri?
Po Jo

Veprimi 2:
Përcaktimi i
Qëllimeve dhe
Objektivave
Para se të fillojmë me procesin e planifikimit, duhet të
përcaktojmë qartë përgjegjësitë dhe rolet e gjithsecilit. Grupi i
punës duhet të propozojë alternativa të ndryshme për objektivat
bazuar në mundësitë dhe në kontekstin vendor, të përcaktojë
pasojat (kostot, investimet), ndërkohë që Këshilli Drejtues
miraton kuadrin (objektivat), nivelin e cilësisë dhe kostot.
Gjatë procesit të planifikimit strategjik, objektivat kombëtarë dhe rajonalë, si dhe përparësitë
vendore në lidhje me manaxhimin e mbetjeve përkthehen në një vizion vendor, qëllime
kryesore dhe në përcaktimin e objektivave specifikë. Ky proces duhet të organizohet nga
grupi i punës me përfshirjen aktive të Këshillit Drejtues dhe Grupit të Konsulencës, të
cilët duhet të bëjnë të ditur pikëpamjet e tyre politike dhe personale për vizionin, qëllimin
dhe objektivat për manaxhimin e mbetjeve. Aneksi 3 i këtij manuali përshkruan strategjitë
kryesore për të komunikuar me publikun dhe grupet e interesit.
Rezultatet e planifikimit strategjik për PVMMNU të Komunës së Velipojës
(Co-PLAN, 2011)
Vizioni:
Velipoja, një
zonë e pastër
dhe destinacion i
preferuar turistik
Qëllimi kryesor:
Të mbajmë pastër
plazhin e Velipojës
për të ecur drejt
një zhvillimi të
qëndrueshëm të
turizmit
Veprimi 3:
Planifikimi Teknik
Hapat për Zhvillimin e Planit
të Manaxhimit të Mbetjeve
Objektivat
Për të përmbushur vizionin e planit, objektivat për një periudhë
afatshkurtër dhe afatmesme janë si më poshtë:
� Përmirësimi i shërbimit të pastrimit në zonën e plazhit; ofrimi i
një sistemi efektiv të manaxhimit të mbetjeve.
� Forcimi i kuadrit financiar dhe marrëveshjeve për manaxhimin
e mbetjeve të ngurta vendore, bazuar në një sistem të ri të
vjeljes së tarifave.
� Përmirësimi i gjendjes së vend-depozitimit të mbetjeve drejt
mbylljes së tij mjedisore.
� Pakësimi i hedhjes pa kriter të hedhurinave dhe mbetjeve urbane;
reduktimi i ndotjes nga mbetjet e veçanta dhe të rrezikshme.
� Forcimi i bashkëpunimit ndërinstitucional dhe ndërvendor për
monitorimin mjedisor.
� Rritja e ndërgjegjësimit të komunitetit për çështjet e manaxhimit
të mbetjeve, pastërtisë dhe ruajtjes së mjedisit.
� Të nxitet mënjanimi dhe minimizimi (riciklimi dhe kompostimi)
i mbetjeve në burim, duke e përfshirë atë në çdo fazë të prodhimit
dhe konsumit.
� Respektimi i objektivave kombëtarë për minimizimin e
mbetjeve në nivel vendor, komunal dhe në zonat turistike.
Një element thelbësor i pjesës së planifikimit është përcaktimi
i alternativa teknike në të gjitha fazat e MM-së, identifikimi dhe
vlerësimi i mundësive më të mira, përcaktimi i investimeve dhe
shpenzimeve si dhe planifikimi i tarifave dhe të ardhurave.
Ai pasohet nga hartimi i planit të veprimit, i cili përmbledh të gjitha masat dhe veprimet dhe
i lidh ato me objektivat e detajuar, afatet kohore dhe aktorët përgjegjës.
23

24
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Është e rëndësishme që alternativat teknike, ekonomike dhe financiare, si dhe rekomandimet
ligjore dhe institucionale duke përfshirë edhe planin e veprimit, janë në funksion të arritjes
së objektivave dhe synimeve vendore.
Publiku duhet të përfshihet gjatë procesit të planifikimit teknik për të dhënë mendimin dhe
vlerësimin e tij rreth alternativave teknike dhe masave të parashikuara. Për këtë qëllim
është e nevojshme të realizohet një fazë konsultimi gjatë dhe para vendimeve të masave
teknike të MM-së. Në këtë drejtim, rekomandohen seminare konsultimi me pjesëmarrjen
e Këshillit Drejtues dhe të një game të gjerë të grupeve të interesit. Dëgjimet publike janë
po aq të vlefshme për të thithur mendimin e publikut para se të finalizohet dhe të miratohet
planit përfundimtar.
Planifikimi teknik është një proces i komplikuar ku NjQV-të duhet të përzgjedhin midis një
game të gjerë të teknologjive dhe metodologjive në dispozicion. Për këtë qëllim, seksioni 3
i këtij manuali fokusohet në identifikimin dhe vlerësimin e këtyre opsioneve në një mënyrë
gjithëpërfshirëse dhe praktike për të mundësuar procesin e vendimmarrjes për NjQV-të.
2.1.5 Planifikimi Financiar i Manaxhimit të Mbetjeve
Veprimi 1:
Zhvillimi i një
Plani Financimi
Hapi 4: Planifikimi Financiar
i Manaxhimit të Mbetjeve
Pasi NjQV-të kanë zhvilluar një metodologji për organizimin e
shërbimeve të manaxhimit të mbetjeve, është e nevojshme të
marrin në konsideratë financimin e këtyre shërbimeve; cilat janë
kostot e investimeve si dhe të kostove operacionale. Planifikimi
financiar është i domosdoshëm për të siguruar qëndrueshmërinë
e zbatimit që në fillim. Analiza e përballueshmërisë të sistemit
është e domosdoshme të vlerësohet nga NjQV-të.
Në shumë raste, ku kostoja e plotë e zbatimit të sistemit të MM-së është e lartë, ndonjëherë
edhe më e lartë se burimet që disponohen, NjQV-të duhet të konsiderojnë apo planifikojnë
një periudhë të caktuar deri në përmbushjen apo zbatimin e sistemit. Ky plan financimi
duhet të hartohet menjëherë pasi NjQV-të kanë përcaktuar një plan teknik dhe nevojat për
zbatimin e tij.
Për të ndihmuar NjQV-të në marrjen e vendimeve të drejta dhe hartimin e një plani real
financimi, në seksionin 4 të këtij manuali jepen hapat, konsiderata dhe shumbuj të ndryshëm
për planifikimin e financimit të MM-së.
2.1.6 Zbatimi
Veprimi 1:
Zhvillimi i një
Planveprimi
Hapi 5: Zbatimi i Planit
Pas miratimit të planit të manaxhimit të mbetjeve, parashikimet e tij fillojnë
të vihen në zbatim nëpërmjet planit të veprimit, i cili parashikon
masat dhe aktivitetet, aktorët përgjegjës dhe koha kur duhen kryer. Plani
i Veprimit duhet të përcaktojë qartësisht tri elementet e mëposhtme:

1. Listën e Veprimeve.
2. Personat Përgjegjës për Veprimin.
3. Kohën e përmbushjes së Veprimeve.
Bashkia është përgjegjëse drejtpërdrejt për zbatimin e planit në terren nëpërmjet drejtorive
të saj, të tilla si drejtoria e manaxhimit të mbetjeve (shpeshherë e përfshirë brenda drejtorisë
së shërbimeve publike), ndërmarrja e pastrimit , drejtoritë e të ardhurave dhe buxhetit
(financës), si dhe strukturat e monitorimit dhe zbatimit në terren.
Veprimi 2:
Zhvillimi i Planit
të Zbatimit
Veprimi 3:
Zhvillimi i një
Seti indikatorësh
të Performancës
dhe një system/
program
monitorimi
2.1.7 Rishikimi i planit
Hapat për Zhvillimin e Planit
të Manaxhimit të Mbetjeve
Ekzistojnë opsione të ndryshme për zbatimin e një sistemi të ri dhe
të elementëve të tij, të cilat janë të mundur kur burimet e financimit
dhe ato njërëzore janë në dispozicion të NjQV-ve. Për këtë qëllim,
panvarësisht se kur NjQV-të do jenë gati për zbatimin (duke marrë
në konsideratë edhe kohën e nevojshme për përmbusjen e tyre),
kërkohet të planifikohet një plan zbatimi i detajuar se si do kalohet
nga sistemi i vjetër në sistemin e ri.
Ndërsa sistemi i MM-së fillon të zbatohet, është e domosdoshme
që NjQV-të të vazhdojnë të vlerësojnë zbatimin e sistemit.
Kjo mund të bëhet nëpërmjet përdorimit të indikatorëve të
performancës. Ky vlerësim do të sigurojë që performanca
e sistemit është në përputhje me objektivat dhe synimet e
planifikuara në plan. Ky sistemi monitorimi duhet të përfshijë
si aspektet operacionale, ashtu dhe ato financiare të sistemit
të ri. Aneksi 2 i këtij manuali u ofron NjQV-ve një nga hapat,
konsideratat kyçe dhe elementet për zhvillimin e programeve të
monitorimit dhe vlerësimit të sistemit.
Hapi 6: Rishikimi i Planit
Monitorimi i planit duhet të jetë një proces vlerësimi i vazhdueshëm dhe periodik, që kërkon
rishikimin e objektivave dhe masave apo veprimeve përkatëse. Vlerësimi i planit duhet të
parashikojë hapat pasues të mëtejshëm, treguesit dhe mjetet për të vlerësuar punën e bërë,
për të verifikuar nëse janë përmbushur objektivat, dhe për të raportuar tek vendimmarrësit.
Qëllimi është të bëjë një vlerësim mbi punën e autoriteteve përgjegjëse, performacën e tyre,
për të ndjekur ecurinë e masave dhe veprimtarive të parashikuara dhe për të adoptuar apo
propozuar masa të tjera shtesë, nëse janë të nevojshme. Vlerësimi i gjendjes ekzistuese
realizuar në funksion të planit do të shërbejë si gjendje bazë, mbi të cilën vlerësohen dhe
krahasohen objektivat dhe synimet nëpërmjet indikatorëve të paracaktuar.
Procesi i monitorimit dhe vlerësimit përbëhet nga hapat e mëposhtëm:
1. Kryetari i bashkisë cakton punonjësit përgjegjës për procesin e monitorimit dhe
vlerësimit, që njihen si Grupi i Monitorimit.
2. Pas krijimit të Grupit të Monitorimit, vazhdohet me:
� Vleresimin e qëllimeve dhe të objektivave: nëse janë realistë dhe të matshme me
anë të treguesve të përkatës.
� Mbledhjen e të dhënave të nevojshme: mblidhen të dhënat sasiore dhe cilësore.
25

� Analizimin e të dhënave: analizohen të dhënat për të matur progresin, për të krahasuar
rezultatet, për të parë nëse janë arritur objektivat në kohën e duhur.
� Komunikimin dhe diskutimin e konstatimeve dhe konkluzioneve: gjetjet mund të
ndahen me grupet e interesit, si dhe me aktorët vendimmarrës.
Ky proces kryhet zakonisht çdo 5-vjet; por mund të jenë një numër arsyesh, që mund të
kërkojnë rishikimin e planit edhe më shpesh. Për shembull, mundet që plani mos të jetë më
i zbatueshëm ose i përshtatshëm, ndaj kërkohet rishikimi i objektivave apo masave të tij.
Ndërmjet shkaqeve kryesore mund të përmendim kërkesat ligjore nga qeveria qendrore,
ndryshime të qenësishme në manaxhimin e mbetjeve në nivel rajonal apo vendor, ose
objektivat dhe masat janë larg ndaj realitetit të MM-së.
2.2 Përmbajtja e PVMMNU-së
Në këtë kapitull jepet një përmbledhje e përmbajtjes së planit vendor për manaxhimin e
mbetjeve të ngurta, të cilit duhet t’i referohen autoritetet vendore. Është e kuptueshme se
çdo njësi e qeverisjes vendore mund të përfshijë çështje të tjera, në mënyrë individuale, në
varësi të diversitetit të faktorëve dhe kushteve të tyre. Megjithatë, struktura e mëposhtme
rekomandohet sipas kapitujve më të rëndësishëm dhe themelorë për përmbajtjen e planit të
MM-së. Në kutizën më poshtë, jepet një skicë e elementeve të mundshme të PVMMNU-së:
Rekomandim 1: Skica dhe elementet e PVMMNU (Co-PLAN, 2010-2011) 8
Hyrja dhe konteksti
kombëtar për
manaxhimin e
mbetjeve
Konteksti vendor
për manaxhimin e
mbetjeve
Planifikimi i
manaxhimit të
mbetjeve
Plan Veprimi Afatshkurtër dhe Afatmesëm
Monitorimi dhe Rishikimi
8
8 Shih modele të ngjashme tek www.dldp.al
26
� Qëllimi i planit.
� Kuadri kombëtar për manaxhimin e mbetjeve.
� Kuadri kombëtar i politikave dhe legjislacionit.
� Rolet dhe përgjegjësitë në nivel rajonal dhe vendor.
� Profili i qytetit (urban, ekonomik, mjedisor etj.).
� Organizimi i manaxhimit të mbetjeve (institucionet, aktet
nënligjore, kontratat).
� Sasitë e mbetjeve, dhe karakteristikat e tij, burimet dhe
parashikimet.
� Shërbimet aktuale të mbetjeve, objektet, automjetet, personeli etj.
� Ekonomia dhe financimi, proçedurat aktuale të tarifave dhe vjelja e tyre.
� Vlerësimi (avantazhet, dobësitë, mundësitë dhe rreziqet).
� Fokusi i planit, (përkufizimi hapësinor dhe kohor si dhe objekti i planit).
� Planifikimi strategjik (vizioni, qëllimet, objektivat).
� Identifikimi dhe shqyrtimi i alternativave (komponentët e manaxhimit të
mbetjeve).
� Identifikimi dhe vlerësimi i skenarëve, përqasjeve, kostove,
investimeve etj.
� Perspektivat financiare, tarifat, rikuperimi i kostos.
� Kuadrin ligjor, rregullator dhe institucional, ndërgjegjësimi publik.

PLANIFIKIMI OPERACIONAL I
MANAXHIMIT TE MBETJEVE
Seksioni i PLANIFIKIMIT OPERACIONAL të MM-SË është hartuar për të
asistuar autoritetet vendore për të përmirësuar ose krijuar një sistem të ri për
MMnë, në mënyrë të qëndrueshme dhe efektive, si pjesë e një procesi më të
gjerë të planifikimit të MM në nivel vendor. Kjo pjesë e manualit ofron një guidë
të hollësishme të proçedurave të planifikimit për sa i përket aspekteve teknike,
për t’u marrë në konsideratë gjatë procesit të zhvillimit të planit të MM-së.
Po ashtu, në këtë seksion jepet një përmbledhje e rasteve më të mira studimore
si dhe përvojave të zhvilluara nga autoritetet vendore në rajonin e Shkodrës
dhe të Lezhës gjatë seancave të trajnimit dhe këshillimit. Gjithashtu janë dhënë
eksperiencat e zhvilluara gjatë ofrimit të mbështetjes teknike për hartimin dhe
monitorimin e PVMMNU-së të bashkive Koplik, Pukë, Lezhë, komunën e
Velipojës9 , apo mbështetja teknike për bashkinë e Shkodrës. Për më tepër,
janë përdorur si referencë shembuj dhe praktika të tjera nga zhvillimi SKM-së
dhe PKMM-së si dhe eksperienca të tjera të NjQV-ve (si p.sh., PVMMNU-së
të Bashkisë Fier).
9 Si pjesë e programit dldp–Faza 1 dhe 2; për më shumë informacion shih tek www.dldp.al
27

Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
3.1 Organizimi i shërbimeve dhe operacioneve të MM-së
Autoriteti vendor ka për detyrë të mundësojë ofrimin e shërbimit të grumbullimit të mbetjeve,
pastrimin e rrugëve, riciklimin dhe depozitimin e mbetjeve urbane. Funksioni i ofrimit të
shërbimit të mbetjeve dhe operacioneve përkatëse klasifikohet në tri nënkategori, të cilat
janë si më poshtë:
1. Organizim nga vetë institucioni (sipërmarrje publike).
2. Organizim i deleguar i shërbimit (sipërmarrje private).
3. Organizim i përbashkët i shërbimit (publik-publik).
4. Organizim i përbashkët publik-privat.
Organizimi i shërbimit të grumbullimit, transportit, trajtimit apo depozitimit të mbetjeve në
rang vendor, fillon me vendimin se kush do të veprojë:
� delegimin e këtyre shërbimeve tek strukturat bashkiake (ndërmarrjet publike) apo
� dhënien me kontratë tek kompanitë e specializuara, ose
� bashkimi në një partneritet të përbashkët (partneriteti publik-privat,
� bashkëpunim ndërvendor ose rajonal mes njësive të qeverisjes vendore etj.
Objektivi është të përzgjidhet organizim i mirë i shërbimeve, që siguron efektivitet
(profesionalizëm, cilësi dhe kosto të ulët), që mundëson apo redukton kërkesat për
investime (zakonisht autoritetet vendore në Shqipëri kanë kapacitet të ulët për të kryer
financimin e investimeve kapitale) etj.
Kur ëshrë marrë një vendim për mënyrën e organizimit të shërbimit, autoritetet vendore
duhet të marrin masat e duhura për të përmirësuar më tej modelin organizativ të përzgjedhur,
p.sh., duke përmirësuar më tej sipërmarrjen publike (manaxhimin, infrastrukturën, detyrat
dhe kërkesën e llogarisë) ose duke përmirësuar shërbimet e kontraktuara (më shumë
konkurrencë, kontrata më të mira, kontrolle dhe zbatime efikase).
Gjatë procesit të hartimit të planit të manaxhimit të mbetjeve të ngurta urbane, autoritetet
vendore vlerësojnë alternativat e mundshme dhe japin rekomandimet përkatëse, që lidhen
me çështjet e mëposhtme: 10
a) Përzgjedhjen e opsionit publik apo privat.
b) Si të përmirësohet organizimi publik i shërbimeve.
c) Si të përmirësohet organizimi privat i shërbimeve.
3.1.1 Përzgjedhja midis alternativave: Publike ose Private
Autoritetet vendore janë përgjegjëse për të siguruar ofrimin e shërbimeve dhe përmbushjen
e standarteve të kërkuara, në drejtim të besueshmërisë, qëndrueshmërisë, efikasitetit,
marrëdhënieve me klientin dhe mbrojtjes së mjedisit. Pyetja që ngrihet këtu është se për
çfarë do të vendosë autoriteti vendor: t’ia japë sektorit privat apo ta mbajë atë publik?
Është e rëndësishme që të merren parasysh dhe të shqyrtohen çështjet e mëposhtme
gjatë procesit të marrjes së një vendimi. Konsideratat e dhëna në vijim do të ndihmojnë
NjQV-të të vendosin se si të përfshijnë sektorin privat apo të lejojnë konkurrencën midis
sektorit publik dhe atij privat, apo të shkohet me ofrimin e shërbimit nga një sipërmarrje
publike – të gjitha këto shtjellohen në analizën e mëposhtme.
10 Për të cilat Këshilli Drejtues merr vendim gjatë procesit të planifikimit
28

Popullsia e
NjQV-ve dhe
efiçienca e
shërbimeve
Pjesa më e madhe e komunave nuk ka popullsi të mjaftueshme
për një përdorim të pandërprerë të makinave për grumbullimin e
mbetjeve dhe të personelit të tyre. Kjo do të thotë, që të kemi një
kosto sa më korrekte dhe përdorim efektiv të kamionëve,duhet
që mjeti të përdoret 7 ditë në javë dhe 8 orë në ditë.
Nëse sasia e mbetjeve që gjenerohen në një komunë nuk është e mjaftueshme për të
përdorur kapacitetin e kamionit, kostoja totale e shërbimit do të jetë shumë e lartë. Ky
mund të jetë rasti p.sh., kur kemi komuna që kanë më pak se 15’000 banorë. Në këto raste,
organizimi ndërvendor bëhet i domosdoshëm për të reduktuar koston e shërbimeve apo
ndoshta delegimi i shërbimit tek operatorët privatë.
A ka
konkurrencë të
mjaftueshme?
Konkurrenca e lartë, që mund të arrihet në qytetet e mëdha 11 ,
mund të ulë koston e shërbimeve dhe të rrisë efektivitetin në
qoftë se shoqërohet me një procedurë efikase të prokurimit
publik dhe zbatim rigoroz të kontratave (të monitorimit dhe
kontrollit të kushteve të kontratës).
Nga ana tjetër, organizimi publik i shërbimeve duket më i lirë, sepse ai përjashtohet nga
fitimi i mundshëm dhe taksat, por që ka shpenzime të fshehura të shkaktuara nga mungesa
e motivimit dhe llogaridhënies. Prandaj, pyetjet e rëndësishme që kërkojnë përgjigje në
këtë rast janë: A ka konkurrencë të mjaftueshme për të ulur kostot e shërbimeve? A janë
në gjendje autoritetet vendore të sigurojnë procedura të përshtatshme kontraktuese dhe
zbatimin efektiv të kontratës?
Teknologjia
dhe kualifikimi
i personelit
Aksesimi më i lartë ndaj teknologjisë 12 dhe zotërimi i një
personeli të kualifikuar mendohet se shton arsyet pse sektori
privat ka më shumë avantazhe ndaj atij publik. Përvojat aktuale
në Shqipëri kanë treguar se ka pak shembuj të njësive të
qeverisjes vendore në Shqipëri që janë në gjendje të sigurojnë
investimet e përshtatshme dhe të shpërblejnë më mirë modelet,
që motivojnë punën e mirë dhe personelin e kualifikuar.
Por, këto kufizime mund të zgjidhen nga organizimi publik, nëse autoritetet vendore do të
kenë burime të mjaftueshme financiare për të bërë investimet e përshtatshme dhe për të
punësuar personel të kualifikuar. Për shembull, kompanitë publike e kanë më të lehtë të
marrin donacione ndërkombëtare për investimet e tyre.
Nga ana tjetër, sigurisht që ka raste të tjera ku sektori privat shfrytëzon mjete shumë të
papërshtatshme. Kjo ndodh për shkak se afati i marrëveshjes /kontratave është tepër i
shkurtër që t’i lejojë kompanisë të marrë kredi dhe të paguajë për blerjen e automjeteve
të përshtatshme, ose sepse marrëveshjet nuk specifikojnë kërkesat apo kërkesat nuk
zbatohen siç duhet.
Rreziqet
dhe
siguria
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Ekziston rreziku i dështimit financiar (falimentimit) të kompanisë
që ofron shërbimin, veçanërisht nëse çmimet e shërbimeve
janë shumë të ulëta, ose nëse pagesat e shërbimit nuk janë
bërë, apo nëse konfliktet kontraktuale janë të pazgjidhura. Kjo
mund të sjellë një ndërprerje të shërbimit për një periudhë të
11 P.sh., për ofrimin e shërbimeve të grumbullimit të mbetjeve dhe shërbimeve të tjera të pastrimit
12 Më shumë fleksibilitet dhe akses tek burimet financiare.
29

30
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
pacaktuar dhe rrjedhimisht probleme me higjienën publike dhe
mjedisin urban.
Ndonjëherë, kompanitë private kanë frikë të marrin pjesë, për shembull, në komuna të
vogla, për shkak të mosmarrjes së pagesave rregullisht apo mospagesës së tarifave
vendore. Për më tepër, këto rreziqe mund të dekurajojnë përfshirjen e sektorit privat dhe
për pasojë të ndikojnë në cilësinë e shërbimit, apo edhe më keq akoma, autoriteti vendor
nuk mund të sigurojë shërbimin bazë të grumbullimit të mbetjeve.
Si përfundim, në fund të analizës jepen një sërë rekomandimesh për qeveritë tipike vendore
në aspektin e kapaciteteve, madhësisë apo vendit, si dhe për llojin e shërbimit. Gjithsesi,
eksperienca e mëparshme lidhur me nivelin e konkurrencës, zbatimin e kontratave për
shërbime publike dhe, nëse është e mundur, krahasimi me koston e shërbimeve për raste
tipike dhe të ngjashme (për nga madhësia ose kapaciteti) – private apo publike – mund t’i
ndihmojë autoritetet vendore të marrin vendimin përfundimtar. Në kutizën e mëposhtme
jepen disa rekomandime tipike për organizimin publik dhe privat të shërbimit:
� Si për organizimin publik, ashtu edhe për atë privat, është shumë e rëndësishme të
sigurohet një kontroll i mirë i cilësisë (treguesit, standardet) dhe efikasitetit (kostoja,
koha) të këtyre shërbimeve.
� Për bashkitë e mëdha, ka mundësi të mira përfitimi (ulje e kostos) nga konkurrenca
në shërbime, si grumbullimi dhe transportimi i mbetjeve, nëse prokurimi është
transparent dhe efektiv.
� Madhësia e njësisë së qeverisjes vendore dhe vendndodhja e saj kanë ndikim shumë
të madh në interesin e sektorit privat. Për njësitë e vogla të qeverisjes vendore në
zonat e largëta (për shembull, qyteti i Pukës apo Fushë-Arrëzit) organizimi publik i
shërbimeve bazë (p.sh., grumbullimi i mbetjeve) duket se ka më shumë avantazhe
se ai privat. Por gjithsesi, mbetet për t’u zgjidhur çështja e blerjes së makinerive dhe
pajisjeve teknologjike.
3.1.2 Si të përmirësohet organizimi publik i shërbimeve?
Pas marrjes së vendimit për të organizuar një shërbim publik, autoritetet vendore duhet të
planifikojnë masat e duhura për përmirësimin e efiçiencës dhe cilësisë së shërbimeve, siç
janë:
Mbështetje e
jashtme për
investimet
13 Rritja e mbledhjes së tarifave deri në 60.
14 Programi dldp Faza 1.
Mbështetja e jashtme për financimin e investimeve është
thelbësore, sidomos për njësitë e vogla vendore. Për shembull,
në saje të një ndihme financiare të marrë nga Programi DLDP
Faza -1, komuna e Fushë-Arrëzit ishte në gjendje të krijonte një
organizim të suksesshëm publik të shërbimeve bazë 13 . Ndihmat
e tjera financiare për blerjen e kamionëve dhe kazanëve i
mundësuan komunës Guri i Zi 14 ose ndërkomunales së Zadrimës
të prezantonte për herë të parë grumbullimin e mbetjeve në një
zonë rurale.

Struktura
dhe
personeli
Struktura organizative duhet të jetë e thjeshtë, me sa më pak
shtresa ndërmjetëse midis ekipit të grumbullimit të mbetjeve
dhe drejtuesve të manaxhimit. Për shembull, organizimi i
strukturës operative në Bashkinë e Fushë-Arrëzit ka në përbërje
një drejtues, një shofer dhe 10 punëtorë.
Punonjësit duhet të kenë një përcaktim shumë të qartë rreth sasisë dhe cilësisë së punës:
oraret e punës, treguesit për kontrollin e cilësinë e punës etj.
Përshkrimi i punës: Personeli duhet të ketë përgjegjësi dhe përshkrim të qartë të punës që
duhet të kryejë. Kjo do të thotë se, së pari, duhet të përgatitet një përshkrim (metodologjia
dhe përshkrim i proceseve) i punës dhe të hartohen dokumente specifike (grafik pune)
për orarin e punës për secilin aktivitet apo shërbim të planifikuar. Modele të detajuara të
përshkrimit të punës për strukturën administrative dhe operative jepen në Aneksin 2 të këtij
manuali.
Një përshkrim i përgjithshëm i tipave të personelit dhe përshkrimi i punës për
shërbimet publike
Pozicioni
Nr. i
personelit
Përshkrimi i punës
Administron dhe kontrollon në përgjithësi operacionet dhe
Manaxher 1
burimet njerëzore dhe mbikëqyr drejtpërdrejt mbikëqyrësit;
planifikon dhe projekton shërbimet, investimet, llogarit kostot,
merr masat e sigurisë dhe shëndetit etj.
Kontrollon operacionet e përditshme të punës, afatet,
Mbikëqyrës 1
mirëmbajtjen dhe riparimin e pajisjeve, mbikëqyr drejtpërdrejt
personelin dhe kontrollon drejtpërdrejt procedurat e sigurisë
etj.
I ngarkuar për grumbullimin dhe transportin e mbetjeve;
Shofer 6 mbikëqyr operacionet e punëtorëve, siguron përmbushjen e
afatit, procedurave dhe rregullave etj.
Mekanik 1
Mirëmban automjetin dhe pajisjet, ndjek procedurat dhe
rregullat e mirëmbajtjes dhe të riparimeve.
Operon për mbledhjen e mbetjeve si dhe vë në punë agregatin
Punëtor 12 e ngarkimit në kamion, ndjek afatet, procedurat dhe rregullat e
grumbullimit të mbetjeve etj.
Mjedisi i punës: është e rëndësishme të sigurohet një mjedis i sigurt pune: si p.sh., të
bëhet sigurimi i punonjësve (shoqërore dhe shëndetësore), të mundësohet zgjidhja e problemeve
me pjesëmarrje si dhe të ofrohen pagesat stimuluese për punëtorët (të miratohen
shpërblime për punë të mirë). Përdorimi i rrobave të punës dhe pajisjeve të përshtatshme
dhe të sigurta është po aq i rëndësishëm për të zhvilluar një imazh dhe një shpirt skuadre
në shërbimet e mbetjeve.
Komercializimi
i operacioneve të
sektorit publik
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Prezantimi i principeve komerciale në manaxhimin dhe
supervizimin e shërbimeve: heqja e kufizimeve që pengojnë
vlerësimin dhe nxitjen e punonjësve për një performancë më të
mirë (aplikimi i shëprblimeve) ose e kundërta (e gjobave).
31

32
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Kostot dhe shpenzimet e shërbimeve duhet të kontrollohen rregullisht në një sistem
transparent kontabiliteti me qëllim që të garantohet puna me kosto të efektshme dhe për të
reduktuar shpenzimet e tepërta. Ka rëndësi që të përpilohen raporte të qarta që përshkruajnë
monitorimin dhe matjen e kohës së punës dhe të shpenzimeve për aktivitetet kryesore
të shërbimeve të mbetjeve, të tilla si nisja e punës, koha e një rruge apo e një turni, koha
efektive dhe humbjet, numri i personelit, karburanti dhe materialet e konsumit, kilometrat,
mirëmbajtja, tonazhi apo vëllimi i mbetjeve të grumbulluara etj.
Të sigurohet përdorimi efektiv i pajisjeve dhe kamionëve të mbetjeve: ofrimi i shërbimeve
të mirëmbajtjes periodike dhe riparimeve të specializuara të mjeteve të pastrimit,
arritja e nivelit të përdorimit të këtyre mjeteve, duke ofruar shërbimin e grumbullimit të
mbetjeve për komunat fqinje etj.
Kontrolli i
shërbimeve
Autoriteti vendor duhet të sigurojë ndarjen e ‘funksionit të
mbikëqyrjes’ për të kontrolluar cilësinë e shërbimeve nga
struktura që ofron shërbimet e mbetjeve. Ofrimi i shërbimeve
të planifikuara duhet të kontrollohet dhe të sigurohet nga një
mbikëqyrës i pavarur. (Shiko Aneksin 2, termat e referencës për
supervizorin).
3.1.3 Përmirësimi i Organizimit Privat për shërbimet e mbetjeve
Kur autoritetet vendore vendosin që një shërbim i caktuar mbetjesh duhet të kontraktohet
apo të jepet me koncesion, përpjekjet dhe burimet duhet të përqendrohen drejt monitorimit
dhe kontrollit të shërbimeve.
Të rritet
konkurrenca
Konkurrenca çon drejt efikasitetit, motivimit dhe përgjegjshmërisë
së ofruesit të shërbimeve. Ajo ofron një standart mbi
të cilin krahasohet dhe vlerësohet performanca. Për të siguruar
përfitime nga efikasiteti kur shërbimi jepet me kontratë, ka
shumë rëndësi që autoritetet vendore të zhvillojnë ekspertizën
e tyre si klientë.
1. Kërkesa e llogarisë, Sigurimi që kontrata funksionon: duhet të përmbushet një
numër kriteresh bazë që kontratat me sektorin privat të japin përmirësimet e vërteta
për sa i përket efikasitetit dhe efektivitetit të shërbimit të ofruar. Këto kritere janë si
më poshtë:
� Përcaktimi i indikatorëve të qartë për matjen e performancës (si treguesit sasiorë
dhe cilësorë)
� Sanksione të zbatueshme dhe efektive për mosrespektim të kontratave, (p.sh.,
disa herë më të larta sesa çmimi i shërbimeve);
� Struktura e proçedura vigjilente dhe transparente të monitorimit.
2. Transparenca: Marrëveshjet dhe vendimet financiare duhet të bëhen transparente,
veçanërisht gjatë proçedurave të prokurimit, të cilat rrisin sigurinë dhe konkurrencën
dhe ulin çmimet e kontratave.

3. Afate të përshtatshme të marrëveshjeve dhe ofrimi i pajisjeve: Kontratat që përfshijnë
edhe investime në automjete duhet të kenë një afat kohor të paktën prej pesë
vjetësh, ndërsa për investimet në objekte të patundshme kontratat duhet të kenë një
afat prej dhjetë vjetësh. Periudhat më të shkurtra çojnë në çmime më të larta, sepse
kontraktorët detyrohen t’i amortizojnë (të mbulojnë) investimet e tyre për periudha
më të shkurtra kohore sesa jeta normale ekonomike e makinerive apo objekteve të
patundshme. Për shembull, rekomandohet që për një stacion transferimi apo landfill
sanitar, marrëveshjet e koncesionit të kenë një afat prej 7-15 vjet për t’u përputhur me
periudhën e amortizimit të investimit të ri. 15
Të garantohet
Ka shumë rëndësi që autoritetet vendore të bëjnë të gjitha për-
besueshmëria Të sigurohet e cilësia e pjekjet për të siguruar zbatimin me rigorozitet të kontratave
të shërbimit ulen rreziqet
sidomos për kryerjen e rregullt të pagesave të shërbimit për
punën e bërë për të siguruar qëndrueshmërinë e shërbimit.
Të sigurohet
cilësia e
shërbimit
Ka disa masa që mundësojnë rritjen e cilësisë së shërbimeve
të kontraktuara:
1. Të përmirësohen procedurat e parakualifikimit: për të eliminuar kompanitë që nuk
disponojnë burime të mjaftueshme financiare ose nuk kanë përvojën e duhur.
2. Të fuqizohen strukturat vendore për mbikëqyrjen e kontraktorëve (p.sh., në
inspektimin e punimeve dhe në miratimin e pagesave të kontraktorëve).
3. Të përmirësohen modelet e kontratave, veçanërisht specifikimet e performancës
dhe metodologjia, klauzolat e gjobave dhe preventivëve; ka shembuj të mirë të
kontratave të pastrimit në Shqipëri, që mund të përdoren si modele nga autoritetet
vendore.
4. Të rekomandohet që kontratat e shërbimeve të mbetjeve të përfshijnë të gjitha
shërbimet e pastrimit brenda zonës së kontraktuar (si grumbullimi i mbetjeve, fshirja
e rrugëve, pastrime të tjera etj.), për të shmangur mbivendosjen dhe konfliktet e
mundshme lidhur me përgjegjësitë për shërbime paralele apo që ndikohen nga
njëra-tjera.
5. Të këmbëngulet që kontraktorët të përmirësojnë imazhin tyre (p.sh., duke
përdorur uniforma) me qëllim që publiku të dallojë me lehtësi shërbimin e kontraktuar
nga një firmë private.
Të përzgjidhet
tipi i duhur i
kontratave
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Një tjetër çështje e rëndësishme është përzgjedhja e tipave të
përshtatshme të kontratave për shërbime të caktuara që lidhen
me mbetjet. Sektori privat mund të përfshihet në manaxhimin
e mbetjeve të ngurta urbane në cilëndo nga veprimtaritë e
renditura më poshtë:
15 Sandra Cointreau Levine dhe Adrian Coad, 2000, ‘Pjesëmarrja e Sektorit Privat në Manaxhimin e
Mbetjeve të Ngurta Pjesa II’
33

34
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Grumbullimi i mbetjeve urbane nga lagjet/
qyteti – kontratë shërbimi.
Fshirja apo pastrimi i rrugëve dhe zonave të
hapura – kontratë shërbimi.
Mirëmbajtja, pastrimi dhe riparimi i pajisjeve të
mbetjeve urbane – kontratë shërbimi.
Ofrimi i automjeteve apo pajisjeve teknologjike
– me marrëveshje/ kontrate qiraje.
Operimi i një impianti për depozitimin
e mbetjeve– me kontratë shërbimi
ose koncesion. Shembull: kontrata e
koncesionit të Landfillit të Bushatit.
Operimi i një impianti kompostimi – me
kontratë shërbimi ose koncesion.
Operimi i një stacioni të transferimit – me
kontratë shërbimi ose koncesion.
Vjelja e tarifave të konsumatorëve për
mbetjet – p.sh., agjentë të vjeljes së
tarifave, ndërmarrja e ujësjellësit, apo
ndërmarrja e energjisë elektrike.
E re: grumbullimi i mbetjeve inerte … grumbullimi i mbetjeve të tregut ose grumbullimin
i ndarë i mbetjeve, p.sh., vetëm letër, ose plastike etj.
1. Shërbime të përshtatshme me kontratë shërbimi: përfshijnë aktivitete,
grumbullimin dhe transportimin e mbetjeve, pastrimin e rrugëve, marrjen me
qira apo riparimin e automjeteve etj. Kontraktimi është një nga modelet më të
përshtashme.
2. Koncesionet: janë të përshtatshme kryesisht për ndërtimin dhe operimin e
impianteve të transferimit, trajtimit dhe asgjësimit të mbetjeve që kërkojnë investime
të konsiderueshme dhe profesionalizëm. Përfshirja e sektorit privat konsiderohet
më e favorshme zakonisht nëpërmjet një konsorciumi të kompanive vendore dhe
ndërkombëtare nëse këta të fundit sigurojnë financimin e investimeve dhe ofrojnë
njohuri teknike dhe përvojën e nevojshme.
Çdo njësi e qeverisjes vendore ka të drejtë të veprojë si autoritet kontraktues për dhënien
me koncesion, dhe rrjedhimisht, edhe për projektet e koncesionit mbi mbetjet16 . Koncesionet
vendore jepen për ato veprimtari ekonomike dhe që janë kompetencë e autoriteteve vendore
(Neni 3 / 10 të Ligjit për Koncesionet). Në rastet kur autoritetet vendore veprojnë së bashku
(si ndërvendore), e drejta e konçesionit është kompetencë e Këshillit të Ministrave, i cili ka
autoritetin përfundimtar për të përcaktuar autoritetin kontraktues.
3.1.4 Bashkëpunimi ndërvendor dhe organizimi rajonal
a) Përqasja rajonale për MM-në
Është arritur një konsensus dhe kuptim i përbashkët, 17 që trajtimi përfundimtar i mbetjeve
(p.sh., nëpër landfille), të bëhet nëpër impiante rajonale apo ndërrajonale, që përfshijnë
disa zona të mbetjeve (disa njësi të qeverisjes vendore). Manaxhimi i përbashkët do të
sjellë disa përfitime në manaxhimin dhe organizimin e aktiviteteve të ndryshme të mbetjeve,
si përfitimin i përdorimit të ekonomisë së shkallës (kostoja e landfillit do të ulet 2-3 herë për
një zonë me popullsi mbi 200,000 banorë). Për më tepër, bashkëpunimi ndërvendor do të
16 Neni 5 i Ligjit nr. 9663.
17 Rekomanduar nga politika përfundimtare kombëtare për mbetjet.

ulë koston e grumbullimit të mbetjeve, duke rritur nivelin e përdorimit të kamionëve. Shpesh
herë ky bashkëpunim mund të jetë e vetmja mundësi për njësitë e vogla të qeverisjes
vendore (komunat) për të organizuar skemat bazë të grumbullimit të mbetjeve.
Impiantet për manaxhimin e mbetjeve dhe landfilleve do të jenë në pronësi dhe do të
drejtohen nga autoritetet menaxhuese (apo kompanitë) rajonale të krijuara si bashkim
i njësive kryesore vendore. Specifikat në lidhje me krijimin dhe manaxhimin e këtyre
kompanive menaxhuese do të përcaktohen nga këshillat drejtues të përbërë nga
përfaqësues të autoriteteve vendore, që marrin pjesë në këtë sipërmarrje. Këshilli i qarkut
do të jetë autoriteti bashkërendues dhe koordinues për veprimtaritë e zonës së mbetjeve
dhe përgjegjës për mbledhjen e të dhënave nga raportet e bashkive dhe të komunave.
b) Si mund të organizohet një bashkëpunim ndërvendor?
Organizimi
i përbashkët
Ekzistojnë mundësitë që dy ose më shumë njësi të qeverisjes
vendore të hartojnë së bashku një projekt të manaxhimit të
mbetjeve. Ky do të ishte rasti ku dy ose më shumë autoritete
të qeverisjes vendore bien dakord të zhvillojnë skema të
përbashkëta të grumbullimit të mbetjeve (si rasti i ndërkomunales
Zadrima) për të ndërtuar dhe operuar një stacion
transferimi, që do të jetë i nevojshëm në të ardhmen.
Për të operuar një landfill, ku do të menaxhohen mbetjet e ngurta të prodhuara në territoret
nën juridiksionin e këtyre njësive të qeverisjes vendore.
Ka disa mënyrë për të nisur dhe formalizuar një organizim ndërvendor për mbetjet, si për
shembull,duke krijuar një organizëm të përbashkët (jofitimprurëse), apo duke kaluar tek
krijimi i kompanive të mirëfillta me shumicë aksionesh publike, nga organizma të krijuar
nga një numër i vogël bashkish, deri tek organizma me përfaqësim të drejtpërdrejtë të të
gjitha njësive vendore të një rajoni të caktuar.
Arritja e
konsensusit
Nuk është e detyrueshme që të gjitha njësitë e qeverisjes
vendore brenda një zone të shërbimit të marrin pjesë në
mënyrë të drejtpërdrejt në operimin apo manaxhimin e një
sipërmarrjeje rajonale.
Rekomandim 2: Fillo duke arritur një konsesus midis NJQV-ve më të interesuara
Përvoja ndërkombëtare tregon se arritja e konsensusit mes një grupi të gjerë njësish
të autoriteve lokale mund të jetë proces i vështirë, që kërkon shumë kohë, ndaj shpesh
është më e lehtë të fillohet me organizimin e bashkive që janë më të interesuara.
Marrëveshjet
e përbashkëta
dhe strukturat
ligjore
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Kuadri aktual ligjor për çështjet e qeverisjes vendore lejon që dy
ose më shumë autoritete të qeverisjes vendore, të krijojnë një
bashkëpunim ndërvendor për shërbimet publike, duke përfshirë
edhe aktivitetet e manaxhimit të mbetjeve. Për rregullimin e
bashkëpunimit të tyre nevojitet një marrëveshje e përbashkët
mes gjithë organeve të përfshira të qeverisjes vendore.
35

36
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Një marrëveshje e përbashkët përbëhet nga:
� Qëllimi dhe funksionet që do të realizohen bashkërisht.
� Metodat dhe mënyrat që do të përdoren për realizimin e qëllimit.
� Procesi i organizimit për marrjen e vendimeve dhe delegimin e përgjegjësive.
� Shkalla dhe afati i delegimit të kompetencave.
� Mënyra dhe sasia e kontributeve dhe ndarja e fitimeve (Neni 14 i Ligjit për Qeverisjen
Vendore).
Bashkimi i autoriteteve të qeverisjes vendore mund të identifikohet si një autoritet kontraktues.
Më pas ata mund të ngrenë një bord sipas një marrëveshjeje bashkëpunimi ndërvendor,
vetëm për të realizuar objektin e kontratës së shërbimit apo koncesionit.
Me anë të kësaj marrëveshjeje autoritetet pjesëmarrëse mund të përcaktojnë:
� Personat përgjegjës nga secili autoritet i qeverisjes vendore.
� Proçedurat për prokurimin, nënshkrimin e kontratës, mbikëqyrjen gjatë zbatimit të
kontratës.
� Përfitimet dhe detyrimet që rrjedhin nga të kontrata.
Disa autoritete vendore në Shqipëri kanë nisur të bashkëpunojnë me njëri-tjetrin në
realizimin e funksioneve publike për manaxhimin e mbetjeve në territorin nën juridiksionin
e tyre.
3.2 Sistemet e Grumbullimit dhe Transportit të Mbetjeve
Duke iu referuar situatës aktuale të shumë prej NjQV-ve në Shqipëri, grumbullimi i mbetjeve
zë pjesën më të madhe të kostove aktuale të manaxhimit të mbetjeve. Prandaj, ky aspekt
ka një ndikim të madh në përmirësimin e efikasitetit dhe efektivitetit të MM-së, d.m.th., të
bëhet më e mira me sasinë e parave që është në dispozicion, si dhe në përmirësimin e
cilësisë së shërbimit. Objektivat vendorë, burimet njerëzore, teknike dhe financiare si dhe
konsideratat e mëposhtme për trajtimin e mbetjeve ndikojnë në Sistemin e Grumbullimit
të Mbetjeve (SGM) në tërësinë e vet, d.m.th., te elementet, kompleksiteti dhe kostoja e tij.
Elemente të rëndësishme për t’u marrë parasysh për planifikimin e SGM-së, janë si më
poshtë:
� Informacioni i përgjithshëm dhe teknik për zonën e mbetjeve.
� Skemat e grumbullimit dhe të transportimit të mbetjeve.
� Skemat e ndarjes së mbetjeve.
3.2.1 Informacioni i Përgjithshëm dhe Teknik për Zonën e Mbetjeve
Në fazën fillestare të planifikimit të një skeme të re të grumbullimit të mbetjeve apo për
përmirësimin e sistemit aktual, kërkohet të merret parasysh në mënyrë të veçantë sistemi
i mëparshëm apo ai ekzistues i grumbullimit të mbetjeve. Gjithashtu është e rëndësishme
të analizohet mënyra se si publiku sillet (hedh mbetjet e tij) kundrejt sistemit aktual apo në
mungesë të një shërbimi të vazhdueshëm të grumbullimit të mbetjeve.

Prandaj, autoritetet duket të mbledhin informacion të hollësishëm mbi të cilin të planifikojnë,
të analizojnë dhe të marrin vendimet bazë për elementet kryesore të skemës së grumbullimit
të mbetjeve. Informacioni i nevojshëm duhet të përfshijë:
a) Karakteristikat e zonës së mbetjeve. 18
b) Prodhimin e mbetjeve dhe përbërjen e tyre.
a) Karakteristikat e zonës së mbetjeve
Karakteristikat e zonës së mbetjeve përfshijnë informacionin e nevojshëm rreth zonës
së mbetjeve, si p.sh., kufijtë administrativë apo NjQV-të fqinje, përgjegjësitë brenda apo
jashtë zonës së mbetjeve, informacioni për konsumatorët dhe infrastrukturën urbane.
Kufijtë
e zonës së
mbetjeve
Që në fillim është e rëndësishme të përcaktohet zona e
shërbimit të grumbullimit të mbetjeve ku autoriteti vendor
planifikon të ofrojë ose të përmirësojë këtë shërbim.
Përcaktimi i zonës lokale ose ndërlokale 19 të shërbimit të
mbetjeve ndihmon për të qartësuar zonën, ku kontraktori
(kompania private) ose ndërmarrja e bashkiake do të kryejë
veprimtarinë e të grumbullimit të mbetjeve apo shërbime të
tjera të mbetjeve, siç janë përcaktuar në kontratë dhe në të
njëjtën kohë të përcaktojë zonën e shërbimit nën përgjegjësinë
vendore.
Në kontekstin shqiptar, autoritetet vendore synojnë të zgjerojnë kufijtë e zonës së shërbimit
drejt kufijve administrativë të qyteteve të tyre. Megjithatë jo gjithmonë është kështu,
ndonjëherë, autoritetet vendore nuk arrijnë të ofrojnë shërbim të rregullt brenda kufijve
të tyre administrativë dhe zgjedhin një zonë më të vogël sipas mundësive teknike dhe
financiare. Në vazhdim, kur përcaktohet zona e mbetjeve merret në konsideratë edhe rrjeti
rrugor.
Bazuar në kufijtë administrativë të zonës së mbetjeve, është
Përgjegjësitë
mbi zonën e
mbetjeve
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
e rëndësishme të përcaktohen zonat e përgjegjësisë, për të
sqaruar kush është përgjegjës për grumbullimin e mbetjeve dhe
pse. Përcaktimi i përgjegjësive për MM-së është specifikisht
i rëndësishëm veçanërisht në zonat kufitare midis njësive
vendore, ku paqartësitë dhe konfliktet hasen më shpesh, si dhe
kur njëra palë nuk ofron fare shërbim.
Të tilla konflikte dhe paqartësi mund të parandalohen ose minimizohen, duke mbledhur
informacion të nevojshëm për autoritetet fqinje rreth shërbimeve të mbetjeve që ofrojnë,
apo nëse kanë marrëveshje apo partneritete ekzistuese në fushën e mbetjeve (p.sh.,
ndonjë marrveshje ndër-vendore). Ky informacion ndihmon në evidentimin e problemeve
dhe mundësive, si dhe për gjetjen e zgjidhjeve të përshtatshme.
18 Zona lokale e mbetjeve, ku autoritetet vendore planifikojnë ose ofrojnë shërbime për grumbullimin e mbetjeve.
19 Autoritetet vendore veprojnë së bashku në një organizim/ iniciativë të përbashkët.
37

38
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Prodhuesit e
mbetjeve dhe
veçoritë e tyre
Informacioni për prodhuesit e mbetjeve përfshin të dhënat në
lidhje me popullsinë të cilës do t’i shërbehet. Gjithashtu ky
informacion ndihmon për të llogaritur vëllimin e mbetjeve që
do të menaxhohet, si dhe karakteristikat e tyre. Ky informacion
përmbledh të dhënat mbi të tashmen dhe të shkuarën (në
një periudhë 5-8 vjeçare) rreth popullsisë brenda zonës së
mbetjeve dhe veçorive të saj, numrit dhe karakteristikave
të familjeve, biznesit, industrisë dhe institucioneve (numri i
godinave vendore, godinave të edukimit, apo social-kulturore,
mjekësisë dhe shëndetit publik.
Informacioni shtesë i nevojshëm mund të përfshijë shqyrtimin më tej të të dhënave
rreth llojeve të banesave apo kohën e përdorimit të tyre (banesa të përkohshme apo të
përhershme) për shtëpitë dhe bizneset në zonat informale brenda apo përreth kufijve të
qytetit etj.
Infrastruktura
publike dhe
problemet
mjedisore
Infrastruktura publike përbën një kategori tjetër të dhënash
specifike. Kjo kategori i shërben drejtpërdrejt parashikimit
të shërbimeve të grumbullimit të mbetjeve, dhe përfshin
infrastrukturën rrugore, numrin dhe venddodhjen e parqeve
publike, zonave çlodhëse dhe hapësirës së lirë. Të gjitha këto
të dhëna duhet të përmblidhen në harta, që përshkruajnë
gjithë komponentët e infrastrukturës. Identifikimi i problemeve
mjedisore dhe origjina e tyre brenda zonës së mbetjeve,
si dhe përreth saj është e rëndësishme për përcaktimin e
karakteristikave të zonës së mbetjeve.
Rekomandim 3: Informacion specifik i kërkuar për përcaktimin e infrastrukturës
urbane
� Tipat e rrugëve, gjatësitë dhe rrugët ku kamioni e mbetjeve ka akses.
� Tipat e banesave (me një apo shumë familje) dhe vendndodhja e tyre (me hartë).
� Harta të zonave të banimit sipas të ardhurave (të larta, mesatare, te ulëta), si dhe
niveli i këtyre të ardhurave për familje (Lek/familje/muaj).
� Vendndodhja dhe tipat e njësive tregtare (duke përfshirë edhe njësitë e mëdha).
� Venddodhja dhe tipat e institucioneve (shkollat, libraritë, spitalet, objektet fetare, etj);
� Vendndodhja dhe tipat e industrisë, fabrikat etj.
� Pengesat urbane në drejtim të grumbullimit të mbetjeve, si dhe të qarkullimit të
kamionit të mbetjeve.
Për parashikimin dhe organizimin më të mirë të skemave dhe sistemeve të përshtatshme
të grumbullimit të mbetjeve, rekomandohet që gjithë zona e mbetjeve të ndahet në
nënzona, bazuar në tipologji të ndryshme urbane dhe sipas tipit të konsumatorit. Kjo është
e rëndësishme për planifikimin e një infrastrukture të përbashkët të mbledhjes së mbetjeve,
për uniformitetin në ofrimin e shërbimit apo edhe në aspektin e organizimit të programeve
të përbashkëta për minimizimin e mbetjeve.

Zonat dhe nënzonat e mbetjeve të qytetit të Koplikut (Co-PLAN, 2011)
Në figurën e mëposhtme ilustrohet ndarja e zonës së mbetjeve të qytetit të Koplikut
në zona me karakteristika të ngjashme urbane, për planifikimin e shërbimeve të
përshtatshme për grumbullimin dhe ndarjen e mbetjeve.
b) Prodhimi i mbetjeve dhe karakteristikat e tyre
Për të parashikuar të ardhmen e administrimit të mbetjeve për një NjQV të caktuar, duhet të
vlerësojmë prodhimin aktual të mbetjeve dhe të parashikojmë ecurinë e tij për një periudhë
afatmesme (p.sh., 5-7 vite). Të dhëna të sakta për prodhimin e mbetjeve nevojiten për
përgatitjen e planit (për vlerësimin e gjendjes ekzistuese dhe përcaktimin e objektivave mbi
rrymat e mbetjeve) si dhe për procesin e monitorimit të tij.
Për më tepër, ka po aq rëndësi të përcaktohen cilat lloje mbetjesh janë nën përgjegjësinë
vendore ose jo, të klasifikohen mbetjet sipas burimit të origjinës, nëse janë të dëmshme (të
rrezikshme) apo jo dhe në lidhje me kushtet e trajtimit/përpunimit të mbetjeve dhe metodat,
që disponohen apo do të sigurohen në të ardhmen.
Ka dy mënyra për përcaktimin e karakteristikave të mbetjeve:
� Duke iu referuar normativave dhe studimeve kombëtare etj.
� Duke matur dhe analizuar në mënyrë të drejtpërdrejtë mbetjet lokale.
Referuar
normave dhe
studimeve etj.
Figure 2: Nënzonat e mbetjeve të qytetit të Koplikut
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Referimi tek normativat/ të dhënat kombëtare për normën e
prodhimit të mbetjeve për frymë apo për përbërjen e tyre, sipas
planit kombëtar, planit rajonal, apo duke iu referuar të dhënave
dhe studimeve të kryera në të tjera njësi të qeverisjes vendore,
që kanë ngjashmëri për sa i përket madhësisë dhe zhvillimin
shoqëror-ekonomik.
Për këtë qëllim, PKMM-ja ka prezantuar disa norma të përafërta për prodhimin e mbetjeve
për qytete të ndryshme të vendit, në varësi të madhësisë së tyre (numrit të banorëve). Për
39

Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
shkak të një sërë kufizimesh që rezultojnë nga këto shifra (nuk janë marrë parasysh disa
faktorë që mund të ndikojnë në prodhimin e mbetjeve) rekomandohet kryerja matjeve në
terren nëse kërkohet saktësi më e madhe rreth sasisë së mbetjeve, që prodhohen (duke
matur drejtpërdrejtë kamionët e mbetjeve para depozitimit).
Prodhimi i mbetjeve (për frymë)në disa qytete në Shqipëri 20 (INPAEL, 2010)
Qyteti Nr. i banorëve
Koplik 3,569
Klos 4,344
Rreshen 4,498
Billisht 7,966
Vau Dejes 10,240
Fushe-Kruje 12,154
Lezhe 21,150
Pogradec 27,104
Kavaje 28193
Lushnje 29,649
Fier 51,773
Korce 56,593
Shkoder 75,097
Elbasan 78,446
Durres 127,851
Tirana 468,718
Shembujt e mëposhtëm ilustrojnë llojin e informacionit të kërkuar nga autoritetet vendore
lidhur me sasinë e mbetjeve dhe tendencën e ndryshimit të tyre, si dhe për përbërjen
e tyre. Këto të dhëna mund të mblidhen drejtpërdrejt nga autoritetet vendore ose duke
përdorur si referencë studimet e mëparshme të qyteteve apo komunave të ngjashme për
të përcaktuar përbërjen e mbetjeve të NjQV-ve në studim.
20 Shifrat referencë nga Plani Kombëtar i Manaxhimit të Mbetjeve, 2011.
40
Klasifikimi i Koeficienti i mbetjeve
autoriteteve vendore kg/ person/ditë
Rurale Komunat 0.4
< 25,000 banorë 0.7
>25,000 but <
100,000 banorë
>100,000 but <
200,000 banorë
> 200,000 but <
750,000 banorë
Informacioni i kërkuar rreth popullsisë dhe mbetjeve të gjeneruara, Bashkia Koplik
(Co-PLAN, 2011)
Viti 2006 2007 2008 2009 2010 2011
Popullsia 11,239 10,991 11,043 11,275 11,427 11,427
Norma e rritjes së popullsisë -2.2% 0.5% 2.1% 1.3% 0%
Sasia e mbetjeve urbane të
grumbulluara (ton/ vit)
2,600 2,600 2,750 2,750 2,800 2,880
Norma e prodhimit për
frymë/në ditë (kg/banor/ditë)
0.63 0.65 0.68 0.67 0.67 0.69
Rritja e normës së
mbetjeve për frymë
Mbetje inerte dhe vëlliminoze
të grumbulluara (ton/vit)
1,500
2%
1,500
5%
1,500
-2%
1,500
0%
1,700
3%
1,500
1.0
1.1
1.5

900
800
700
2006 2007 2008 2009 2010 2011*
2,950
2,900
2,850
2,800
2,750
2,700
2,650
2,600
2,550
2,500
2,450
Sasia e mbetjeve urbane (ne ton/ vit)
2006 2007 2008 2009 2010 2011*
Sasia e mbetjeve
urbane qe Trendi i
grumbullohen-­‐
prodhimit (ne ton/ vit) të
mbetjeve
Waste
(ton/vit) Production
trend (ton/yr.)
11,500
11,400
11,300
11,200
11,100
11,000
10,900
10,800
10,700
Numri i popullsise
2006 2007 2008 2009 2010 2011*
Trendi Numri i i popullsise
rritjes së
popull-
Population
sisë- trend nr. i
banorëve (no. of
inhabitants)
The use of reference data from previous waste audits 19 Përdorimi i të dhënave referencë nga studime të mbetjeve të mëparshme të kryera në
qytete të ngjashme, PVMMNU të Bashkisë Koplik
of similar cities to determine waste
characterization figures for the Municipality of Koplik (Co-PLAN, 2011)
Waste Përbërja fractions e mbetjeve City Qyteti of Vore i Qyteti City of i Përbërja Average Sasia e mbetjeve urbane (ne ton/ vi
(by weight)
(sipas peshës) Vorës F.Krujës
F.Kruje
mesatatre
composition
Waste composi8on
2,950
Municipality of Koplik
Organic Organike 51% 51% 51%
6%
2,900
Paper and cardboard 13% 9% 11%
1%
10%
Organike
Letër dhe karbon 13% 9% 11%
2,850
Leter+karton
Plastics 11% 11% 11%
5% 2,800
PlasLke
Plastike 11% 11% 11%
Qelq
Glass 4% 6% 5%
5% 2,750
Xham 4% 6% 5%
51%
TeksLl
Textile 6% 4% 5%
2,700
Tekstile 6% 4% 5%
11%
Hekur
Metal-iron/non-iron 1% 1% 1%
2,650
Inerte
Metal-hekur/jometale 1% 1% 1%
Inert 10% 10% 10%
2,60011%
Tjere
Inerte 10% 10% 10%
2,550
Others 5% 8% 6%
Të tjera 5% 8% 6%
21 (Co-PLAN, 2011)
Waste composi8on
Municipality of Koplik
6%
1%
10%
Organike
Leter+karton
5%
PlasLke
Qelq
5%
51%
TeksLl
11%
Hekur
Inerte
11%
Tjere
Matja e
drejtpërdrejtë
2,500
2,450
2006 2007 2008 2009 2010 2011*
Për të siguruar një saktësi më të lartë të të dhënave në
përputhje me realitetin vendor, është e rekomandueshme të
bëhet një analizë në terren i mbetjeve, me anë të së cilës të
përcaktohet realisht sasia dhe përbërja e mbetjeve urbane.
Është e nevojshme të theksohet se përbërja e mbetjeve ndikohet nga struktura sociale
(karakteristikat e familjeve, të ardhurat etj.),nga llojet e aktiviteteve (tregjet, bizneset,
karakteri turistik, industrial) të një zone mbeteje ashtu dhe nga stinët e vitit. Për të pasur një
ide më të afërt me realitetin këto të dhëna duhet të merren në konsideratë kur mendojmë
të analizojmë sasitë dhe përbërjen e mbetjeve.
Ekzistojnë dy metoda kryesore për kryerjen e një analize të plotë për përbërjen e mbetjeve:
1. Duke marrë mostra drejtpërdrejtë nga konsumatori (mbledhja e mostrave derë më
derë).
2. Duke marrë mostra nga kamioni i grumbullimit të mbetjeve ose drejtpërsëdrejti në
vendin e depozitimit të tyre (duke përdorur metodën e konimit dhe marrjen e ¼ pjesë
të tij).
21 INPAEL& Co-PLAN, 2009, Waste Characterization Survey in Albania.
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
41
Sasia e
urban
grumb
(ne to

42
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Rekomandim 4: Mbi metodën e duhur për studimin e përbërjes së mbetjeve
Nga pikëpamja ekonomike si dhe nga nevoja për një numër të lartë punonjësish,
metoda derë më derë duket e pafavorshme në krahasim me metodën tjetër; ndërsa
ofron më shumë saktësi në rezultate. Përzgjedhja më e mirë varet nga objektivat
dhe nga saktësia që kërkohet. Për shembull, në rast se kërkohet të kemi të dhëna
të sakta për një tip konsumatori specifik, ose kur kërkohet informacion vetëm për
disa komponentë të rrymës së mbetjeve (të riciklueshme ose të kompostueshme),
atëherë rekomandohet përdorimi i metodës derë më derë.
Këto metodologji për kryerjen e matjeve direkte konsistojnë në kryerjen e katër hapave
kryesorë:
� Vlerësimi paraprak i zonave në studim dhe përcaktimi i madhësisë së mostrës.
� Grumbullimi i mostrës.
� Ndarja e mbetjeve sipas komponentëve përbërës dhe matja e tyre.
� Analiza e rezultateve, përfundimet dhe gjetjet.
Realizimi i këtij studimi për herë të parë do të kërkojë mbështetje nga një ekspertizë e
kualifikuar dhe më pas autoritetet vendore mund ta kryejnë vetë këtë studim.
3.2.2 Skemat e Grumbullimit dhe të Transportimit të Mbetjeve
Skemat e grumbullimit dhe të transportimit të mbetjeve (SGTM) lidhen zakonisht me
aktivitetet vendore për grumbullimin dhe transportimin e mbetjeve urbane, por që mund të
përfshijë edhe veprimtari të tjera si ndarja, përpunimi, transferimi i mbetjeve etj.
Në shumë prej NjQV-ve në Shqipëri procesi fillon me hedhjen e mbetjeve nga konsumatorët,
vazhdon me vendosjen e kontenierëve për grumbullimin (ruajtjen e përkohshme) e tyre,
mbledhjen dhe transportimin e mbetjeve, dhe përfundon me shkarkimin e tyre në pikën
përfundimtare të depozitimit në landfill.
Të gjitha këto procese mund të organizohen në mënyra të ndryshme (alternativa), që varen
nga tipologjia urbane, përshtatshmëria me kontekstin urban, si dhe nga burimet financiare
të NjQV-së. Këto alternativa parashtrohen si mundësi reale për t’u marrë në konsideratë
dhe më pas analizohen në funksion të nivelit të zbatueshmërisë së tyre në nivel vendor
apo në secilën nënzonë specifike të zonës së mbetjeve. Cilësia, efektiviteti dhe prakticiteti
dhe kostoja e skemave të grumbullimit të mbetjeve përcaktohen nga supozimet e bëra mbi
bazën e aspekteve të ndryshme të këtyre skemave. Komponentët e mëposhtëm duhet të
merren në konsideratë kur autoritetet vendore vendosin të fillojnë një shërbim të ri apo të
përmirësojnë shërbimet aktuale për grumbullimin dhe transportimin e mbetjeve:
a) Pikat e Grumbullimit të Mbetjeve.
b) Shpeshtësia e Ri-grumbullimit të Mbetjeve.
c) Kontenierët dhe kamionët e mbetjeve.
d) Optimizimi i përdorimit të kamionëve teknologjikë.
e) Burimet njerëzore.

a) Pikat e grumbullimit të mbetjeve
(PGM)
Pikat e grumbullimit të mbetjeve(PGM)
mund të përmbajnë një ose disa kontenierë.
Vendndodhja e PGM-ve përbën një çështje
të rëndësishme për SGTM-në, pasi ndikon
tek disa nga komponentët e saj, si madhësia
e personelit, numri dhe kapaciteti i kontenierëve
dhe kamionit të mbetjeve. Këto
komponentë kanë lidhje të drejtpërdrejtë
me koston e grumbullimit të mbetjeve.
Zakonisht këto pika caktohen në vende të
veçanta pranë rrugëve kryesore dhe dytësore
(pranë kryqëzimeve apo trotuareve)
ose pranë konsumatorëve (brenda zonave
të banimit, njësive pranë tregjeve, zonave
tregtare, restoranteve etj).
Rekomandim 5: Zgjidhjet fillestare për NjQV pa eksperiencë
Rekomandohet që komunat me fonde të pamjaftueshme dhe pa eksperienca të
mëparshme në administrimin e mbetjeve, të fillojnë me vendosjen e pikave të grumbullimit
vetëm në rrugët kryesore.
Kur nevojitet të përcaktohet sistemi i duhur i grumbullimit të mbetjeve, ekzistojnë dy çështje
kryesore, për të cilat autoritetet vendore duhet të vendosin: tipi i PGM-ve (i përbashkët apo
individual) dhe frekuenca e vendosjes së PGM-ve (largësia mes tyre). Si pjesë e procesit
të përzgjedhjes, për të pranuar alternativën më të mirë, duhet të marrin parasysh dhe të
analizojmë elementet e mëposhtme:
Realizuesh-
mëria/prakticiteti
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Realizueshmërinë/prakticiteti: p.sh., ato që janë më shumë të
përshtatshme me kushtet dhe realitetin vendor (infrastruktura,
tipologjia urbane dhe karakteristikat e hapësirës urbane).
43

44
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Rekomandim 6: Vendosja/vendndodhja e PGM
Ka shumë rëndësi që pikat e grumbullimit të jenë në vende që arrihen lehtë, p.sh., në
rrugët kryesore ose pranë kryqëzimeve, ku është e lehtë për kamionin e mbetjeve të
grumbullojë mbetjet pa probleme dhe pa lëvizje të kota. Këto probleme mund të jenë
burim i humbjes së kohës së punës dhe rritje e kostos, rrezik i lartë për aksidente si
dhe kosto shtesë për riparimet.
Standardet
dhe rregullat
vendore
Pronësia
dhe
përgjegjësia
Konsiderata
të shëndetit dhe
sigurisë
Standartet dhe rregullat vendore janë elemente të rëndësishme
që mundësojnë akses të njëjtë për banorët, si dhe në të
njëjtën kohë shmangin ndryshimet e paligjshme të pikave të
grumbullimit.
Përcaktimi i të drejtave/ të pronësisë mbi PGM-të dhe vendet e
vendosjes së tyre është një element i rëndësishëm. Gjithashtu
duhet përcaktuar dhe sqaruar përgjegjësia për pastrimin dhe
mirëmbajtjen e PGM-ve.
Konsiderata të shëndetit dhe sigurisë: duhen për të përcaktuar
pozicionin e pikave të grumbullimit në mënyrë të atillë, që të
zvogëlojë largësinë nga banorët tek pika e grumbullimit, të
ulë mundësitë për depozitim të paligjshëm, apo të dekurajojë
tek konsumatorët përdorimin e papërshtatshëm të sistemit të
grumbullimit të mbetjeve:
Rekomandim 7: Përcaktimi i distancave të lejuara për vendosjen e PGM-ve
Autoritetet vendore mund të përcaktojnë dhe miratojnë distanca/ kufizime (nëpërmjet
rregullave lokale) për distancat e lejuara për vendosjen e PGM-ve nga bizneset dhe
njësitë e banimit, apo për distancat midis PGM-ve. (Për më shumë informacion shih
kutinë e Rekomandimit 9).
Kostot,
mundësia
financiare
vendore dhe
efektiviteti
Zakonisht, pasja e një numri të madh të PGM-ve, rezulton në
koston më të lartë të shërbimit. Prandaj, ndërsa vendosim
për skemën e duhur të grumbullimit të mbetjeve, autoritetet
vendore duhet të marrin në konsideratë nëse këto skema
mund të mbulohen financiarisht nga buxheti lokal apo nga
tarifat e komunitetit.

Rekomandim 8: Reduktimi i numrit të PGM-ve për komunat e vogla
Në mënyrë që të ndërtohen skema të përballueshme për grumbullimin e mbetjeve dhe të
reduktojë koston e shërbimit, komunat e vogla duhet të konsiderojnë një numër të vogël
të PGM-ve dhe të përdorin skemat publike në vend të skemave individuale.
Përmbushja
e objektivave
vendorë
Konsiderata
të tjera
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Kur autoritetet vendore kanë objektiva të tillë, si: reduktimi
i sasisë së mbetjeve, ata duhet të përzgjedhin një sistem të
grumbullimit të mbetjeve në funksion të këtij objektivi. Një
skemë efektive e ndarjes së mbetjeve bazohet në sistemin
individual të grumbullimit apo atë derë më derë sesa në skemat
e përbashkëta; kjo vlen akoma më shumë për rastet kur
ofrohet shërbimi i personalizuar për grumbullimin e mbetjeve
veçanërisht për konsumatorët e mëdhenj.
Në vijim të faktorëve të lartpërmendur, faktorët në vijim duhet
të merren në konsideratë kur përcaktohen vendet e PGM-ve,
të tilla si:
1. Densiteti urban- densiteti i PGM-ve ndikohet shumë nga densiteti urban
(i banorëve dhe bizneseve) për një zonë të caktuar.
2. Pastrimi i rrugëve- ndikon në pozicionin e PGM pasi është më mirë të planifikohet
vendosja e PGM-ve pranë rrugëve që do të pastrohen, për lehtësimin dhe
mbledhjen e hedhurinave të pastrimit.
3. Rrjeti ekzistues i PGM-ve- ndihmon dhe ndikon në vendosjen e PGM të rejapër
të shtuar PGM apo kontenierë të rinj duhet të bazohemi fillimisht në skemën
ekzistuese.
Tabela e mëposhtme rekomandon disa standarte mesatare për distancat mesatare të
PGM-ve për tipa të ndryshëm të zonave urbane:
Rekomandim 9: Distancat mesatare midis PGM për zona të ndryshme urbane
Lloji i zonës (m)
Shumë i
dendur
I dendur Mesatar I rrallë
Distancat mesatare (m) 100 100-150 150-250 250-400
Është e rekomandueshme, që për komunat me financa të pamjaftueshme dhe që
nuk kanë eksperiencë në MM, të fillojnë shërbimin me një rrjet jo të dendur të PGMve
(distancat midis PGM-ve prej 400 m ose më shumë). Ndërsa sistemi fillon të
funksionojë dhe të fitojë eksperiencë, në një fazë të dytë mund të rritet numri i PGM-ve
dhe kontenierëve sipas nevojave.
Edhe pse janë njësoj të rëndësishme, në përgjithësi është e vështirë të plotësohen të
gjitha këto elemente:
45

46
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Rekomandim 10: Konsideratat për vendimin final të PGM-ve
Vendimi përfundimtar duhet të respektojë dispozitat ligjore dhe të përpiqet të gjejë
sistemin më të mirë ekonomik (me kosto më të ulët), që përputhet me realitetin vendor
si dhe të përmbushë kushtet për sigurinë dhe shëndetin, si dhe të jetë në përputhje me
objektivat vendorë për minimizimin e mbetjeve.
b) Frekuenca e grumbullimit të mbetjeve
Që shërbimi i grumbullimit të mbetjeve të funksionojë në mënyrë efektive duhet që edhe
frekuenca e grumbullimit të mbetjeve të zgjidhet me kujdes. Frekuenca e grumbullimit të
mbetjeve lidhet dhe ndikon në vendimin që merret për PGM-të, në numrin e kontenierëve
dhe kamionëve të mbetjeve, koston dhe efektivitetin e tyre.
Zakonisht, NjQV-të apo kompanitë e kontraktuara prej tyre përdorin skema ditore të
grumbullimit të mbetjeve (madje edhe dy herë në ditë në zonat e dendura tregtare dhe të
banimit), gjë që sjell rritjen e mëtejshme të kostos së shërbimit. Për zgjedhjen e frekuencës
së duhur të grumbullimit të mbetjeve, duhet të bëhet analiza e mëposhtme:
Numri i
kontenierëve
Supozohet se duhet të jetë e lehtë për autoritetet vendore apo
kompanitë e kontraktuara për grumbullimin çdo ditë të mbetjeve
(7 ditë në javë), për të cilën nevojitet një numër i vogël kazanësh.
Ndërkohë, që zgjidhja më e lirë është të kesh një frekuencë më
të vogël shërbimi me një numër më të madh kazanësh. Kjo do
ta ulë koston e operimit disa herë përderisa ulet frekuenca e
grumbullimit.
Ndonjëherë, frekuenca e rigrumbullimit përzgjidhet për një numër të caktuar kontenierësh,
që në fakt nuk është qasja e duhur. Rekomandohet pikërisht e kundërta: zgjidhni
shpeshtësinë më ekonomike të rigrumbullimit, që përmbush kushtet e mëposhtme dhe
pastaj vlerësoni numrin e kontenierëve.
Kushtet
specifike
Kushtet klimaterike dhe kërkesat specifike të zonës së mbetjeve
(p.sh., për konsumatorë të veçantë, si tregjet etj.), si dhe gjendja
e kontenierëve, mund të ndikojnë në vendimin për frekuencën e
grumbullimit të mbetjeve. Rekomandimet e mëposhtme duhet
të konsiderohen sipas rethanave specifike.
Rekomandim 11: Frekuencat e grumbullimit të mbetjeve sipas kushteve klimatike
dhe tipave të kontenierëve
Duke pasur parasysh klimën shqiptare, me kushte të nxehta dhe të lagështa, mbetjet e
ngurta urbane duhet të grumbullohen të paktën dy herë në javë, pasi dekompozimi i tyre
shkakton erë të keqe dhe ndotje nga rrjedhjet nga shllami. Për më tepër, për vende të
veçanta, si tregje, plazhe, qendra tregtare etj., rekomandohet që mbetjet të largohen dhe të
pastrohen detyrimisht çdo ditë.
Kontenierët e mbyllur apo hermetikë mundësojnë largimin e mbetjeve deri një herë në tri ditë,
ndërsa kontenierët e hapur apo johermetikë kërkojnë pastrim të përditshëm të mbetjeve.

Konsiderata
të tjera
Efikasiteti i grumbullimit të mbetjeve varet më së shumti
nga demografia dhe të ardhurat e zonës (si p.sh., grupet
me të ardhura të ndryshme brenda komunitetit). Prandaj, në
përcaktimin e frekuencës së grumbullimit, duhet të merren
parasysh elementet e mëposhtme:
1. Kostoja, p.sh., frekuenca optimale e grumbullimit të mbetjeve ul koston, përsa kohë
kërkon më pak kamionë mbetjesh, apo punonjës si dhe redukton distancën totale të
rrugëve të grumbullimit.
2. Kapaciteti grumbullues, p.sh., sa më e rrallë të jetë frekuenca e grumbullimit të
mbetjeve, aq më shumë kazanë duhen në zonë.
3. Kushtet higjieni-sanitare, p.sh., grumbullimi i shpeshtë i mbetjeve minimizon
shqetësimet lidhur me shëndetin, sigurinë dhe telashet, që hasen më së shumti kur
mbetjet qëndrojnë për një kohë të gjatë pa u larguar.
c) Kontenierët dhe kamionët e mbetjeve
Infrastruktura e grumbullimit të mbetjeve (kazanët dhe koshat), si dhe kamionët e transportit
të mbetjeve janë komponentë të rëndësishëm të skemës së grumbullimit. Standardizimi,
cilësia dhe sasia e kazanëve dhe kamionëve të mbetjeve janë elemente kyç në uljen e
kostos së grumbullimit dhe të garantimit të një shërbimi cilësor dhe të qëndrueshëm.
Ka dy elementë të rëndësishm që ndikojnë në përzgjedhjen e kontenierëve dhe kamionëve:
� Zgjedhja e tipit të përshtatshëm (duhur).
� Përcaktimi i kapacitetit të duhur për grumbullim.
� Përcaktimi i nevojës për kamionë mbetjesh.
Zgjedhja
e tipit të
përshtatshëm
Kontenierët duhet të jetë funksionalë për sasinë dhe llojin e
mbetjeve që grumbullojnë, si dhe të përshtatshëm për kamionët
e mbetjeve që përdoren. Ata duhet të jenë të qëndrueshëm
nga dëmtimet, të lehtë për t’u përdorur, ekonomikë si dhe të
rezistueshëm ndaj gërryerjes, motit dhe kafshëve etj.
Rekomandim 12: Përzgjedhja e tipit të duhur të kontenierëve
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Për shembull, në realitetin shqiptar, kontenierët metalikë të standardizuar janë më të
preferuar sesa ata plastikë, sepse janë më të fortë (p.sh., janë më rezistueshëm duke
pasur parasysh faktin se ka një rrezik të lartë të dëmtimit të tyre apo të zjarrvënies);
po ashtu, janë të lehtë për t’u përdorur si nga banorët, ashtu edhe nga punonjësit e
grumbullimin e mbetjeve.
Ndërsa planifikohen për përdorim të brendshëm, atëherë kazanët plastikë janë më të
parapëlqyer, sepse janë më të lehtë në peshë dhe mund të administrohen më me lehtësi.
47

48
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Kontenierët me vëllim 1.1 m3 përdoren më gjerësisht nga NJQV-të në Shqipëri, sepse janë
më të përshtatshëm për modelin ekzistues të PGM-ve, për shembull, administrohen më
lehtë për distanca të shkurtra,(sesa kontenierët më të mëdhenj me vëllim 1.7 m3 , 2.4 m3 apo
3.2 m3 ); ndërsa njëkohësisht janë më të efektshëm pasi grumbullojnë më shumë mbetje
(se sa koshat me përmasa më të vogla (nga 0.7-0.15 m3 ). Megjithatë këta kontenierë
duhet të përshtaten me mekanizimin e ngarkimit të kamionëve të mbetjeve.
Megjithëse çështjet e shëndetit dhe të sigurisë publike janë të rëndësishme, fatkeqësisht si
ofruesit (operatorët) e shërbimit, ashtu dhe familjet apo bizneset i kushtojnë pak vëmendje
mbajtjes së pastër të PGM, dhe mbylljes së kapakut të kontenierëve. Mbyllja e kapakut të
kazanëve do të parandalonte përhapjen e erës së keqe, si dhe do të siguronte standarde
më të mira të shëndetit publik dhe sigurisë së përdorimit të tyre.
Duke gjykuar nga gjendja e tanishme, duket
se palët kanë rënë dakord në heshtje për t’i
mbajtur kazanët të hapur, çka në fakt, vjen
si pasojë e mungesës së ndërgjegjësimit të
konsumatorëve, mungesës së rregullave dhe
zbatimit të tyre.
Rekomandim 13: Sigurimi I higjenës së
kontenierëve
Kërkohet që kazanët të jenë më higjienik
(të lahen rregullisht 2-3 herë në muaj),
duke përfshirë këtu edhe zbatimin korrekt
të kontratës, më shumë veprimtari
ndërgjegjësimi, rregulla të qarta dhe
zbatim korrekt të tyre;
Përcaktimi
i kapacitetit
të duhur të
kontenierëve
Për të përcaktuar numrin e nevojshëm të kontenierëve për
skemën e grumbullimit të mbetjeve duhet të evidentojmë dhe
të vlerësojmë më parë normën e prodhimit të mbetjeve për
gjithë zonën e mbetjeve apo të pjesëve të saj, ose për ndonjë
konsumator të caktuar.
Më pas, është e rëndësishme të merret në konsideratë variacioni vjetor, ku kemi prodhim
shtesë të mbetjeve, p.sh., kemi rreth 10% më shumë mbetje gjatë verës sesa nga pjesa
tjetër e vitit. Për sa theksuam më lart, është e nevojshme të përzgjidhet frekuenca e
përshtatshme e grumbullimit të mbetjeve në mënyrë që të mbulojë nevojat për grumbullimin
e mbetjeve sipas nevojave të zonës së mbetjeve.
Nëse mbetjet nuk grumbullohen çdo ditë (7ditë në javë), çdo grumbullim vijues duhet
të grumbullojë dyfishin ose trefishin e sasisë vjetore; kjo do të sillte ndryshim të
infrastrukturës, pra, do të kërkonte kapacitet kontenierësh dhe kapacitet kamionësh më
të madh.

Pasi kemi përcaktuar prodhimin ditor të mbetjeve për zonën e mbetjeve, hapi tjetër është
llogaritja e vëllimit të kontenierëve, duke marrë në konsideratë densitetin e mbetjeve në
kontenierë dhe sigurimin, që kontenierët të mos tejmbushen. Matja e prodhimit të mbetjeve
në qytetin e Shkodrës (për vitin 2010), tregoi se densiteti i mbetjeve varion kryesisht
nga 0.075-0.16 ton/m3 në kontenierët 1100 litra, me një mesatare prej 0.112 ton/m 3 . Kjo
normë e densitetit kushtëzohet nga përmbajtja e mbetjeve dhe kryesisht nga kartonat dhe
komponentët organikë.
Rekomandim 14: Si të llogaritet nevoja për kontenierë?
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
� Një normë mesatare prej 0.1 ton/m 3 rekomandohet për zonat urbane, ndërsa një
normë prej 0.15 ton/m 3 i përshtatet zonave rurale.
� Duke vijuar me llogaritjen e numrit total të kontenierëve që kërkohen në nivel qyteti,
duhen marrë në konsideratë tipi i kontenierit (vëllimi) dhe një koefiçent i mbushjes
prej 85%, për të shmangur tejmbushjen:
Total i numrit të kontenierëve = sasia ditore/densiteti (in ton/m 3 )/vëllime i
kontenierit/0.85.
� Zakonisht në Shqipëri kontenierët me vëllim 1.1 m 3 përdoren më gjerësisht për
skemat e grumbullimit të mbetjeve, ndërsa tipat më të vegjël (0.1-0.24m 3 ) përdoren
kryesisht për skemat individuale.
Megjithatë numri i përcaktuar i kontenierëve mund të mos përputhet menjëherë me
gjendjen ekzituese për shumë arsye dhe një periudhë eksperimentimi prej një ose dy
muajsh është e nevojshme për verifikim. Gjatë kësaj periudhe eksperimentimi, është e
nevojshme të kontrollohet përqindja e mbushjes së kontenierëve dhe të llogaritet nevoja
për kontenierë shtesë ose për ndryshimin e vendit të tyre. Vlerësimi i saktë i kapacitetit
grumbullues të kontenierëve do të minimizojë hedhjen e mbetjeve jashtë kontenierëve dhe
do të mundësojë efiçiencë të lartë të shërbimit.
Rekomandim 15:Proçedura e kontrollit dhe vlerësimit të nevojës për kontenierë
të rinj
� Numëro kontenierët që janë të mbushur plot 100%;
� Vlerëso në çfarë mase janë mbushur kontenierët (në %), shënjo dhe përcakto
numrin e tyre;
� Ngarko në kamion të gjithë kontenierët e shënjuar;
� Hidh në kontenierë bosh të gjithë mbetjet që ndodhen jashtë kontenierëve, duke
vijuar me me vlerësimin se sa u mbushën kontenierët dhe më pas i ngarko në
kamion edhe këto;
� Shtesa e vëllimit total të ngarkuar pjesëtuar me vëllimin e një kontenieri, do të
japë numrin e nevojshëm të kontenierëve:
Nr. i nevojshëm i kontenierëve = Total i mbetjeve të ngarkuara/ vëllimin e
1-kontenieri.
49

50
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Përcaktimi i
nevojës për
kamionët e
mbetjeve
Hapi 1: Vlerëso
prodhimin e
mbetjeve.
Hap 2: Përcakto
kohën efektive të
grumbullimit të
mbetjeve
Për të përcaktuar numrin e nevojshëm të kamionëve të mbetjeve,
duhet të vlerësojmë në fillim normën e prodhimit të mbetjeve
(në ton dhe densitetin e mbetjeve në kamion, që ndryshon
nga densiteti i mbetjeve në kontenierë). Në vijim parazgjedhim
kamionët e përshtatshëm të mbetjeve, që të përputhen me
skemën e mbetjeve (duke pasur parasysh aksesin në rrjetin
rrugor, karakteristikat e zonës së mbetjeve, si dhe llojin e
kontenierëve); të llogarisim kohën mesatare që duhet për një
rrugë të plotë (i gjithë cikli: grumbullimi, transporti dhe kthimi)
dhe rrjedhimisht numrin e rrugëve të plota për kamion.
Bazuar në këtë llogaritje ne mund të përcaktojmë numrin e rrugëve dhe kohën e plotë
për çdo kamion. Ka rrethana ku numri i kamionëve ndikohet nga koha e transportit për në
landfill ose në stacionin e transferimit (p.sh., për distanca më shumë se 5 km nga zona e
mbetjeve ku nuk përdoret një stacion transferimi). Shpesh preferohet një kamion i madh
(kapacitet mbi 8 ton) për grumbullimin dhe transportimin direkt të mbetjeve urbane kur
distanca për në landfill ka një largësi të konsiderueshme (kjo do të reduktonte numrin e
rrugëve dhe rrjedhimisht një kosto transporti më të ulët). Skema e mëposhtme paraqet
hapat bazë për të përcaktuar numrin dhe karakteristikat e kamionëve të mbetjeve:
Përcakto sasinë
që do të grumbullohet
në ditë
Përcaktimi i numrit të kamionëve të mbetjeve
Përcakto makineritë
që përshtaten
me skemën
e grumbullimit
Numri i konsumatorëve
Kontrollo nëse
përshtaten me
karakteristikat
e zonës
Llogaritja e numrit të kontenierëve dhe kamionëve për Komunën e Milotit 22
Koeficienti i
prodhimit
Sasia
ditore
Kontrollo nëse bëjnë
për të mbuluar një
distancë të caktuar
deri në vendin e
depozitimit
Brenda kufijve të komunës prodhohen 3,246 tonë/vit;
Sasia vjetore
nr. kg/banor/ditë ton/ditë ton/vit
Banorë 11000 0.6 6.6 2409
Biznesi i vogël 135 8.5 1.2 421
Biznesi i madh 0.0 0
Institucionet 57 20 1.1 416
Gjithsej 8.9 3246
Në realitet, koha mesatare e nevojshme për të grumbulluar
mbetjet në një PGM me 2-kontenierë dhe vajtja deri tek pika
pasardhëse varion nga 3-5 minuta (në kontekst qyteti); koha
totale që nevojitet për të ngarkuar një kamion teknologjik
mbetjesh që shërben në 40 PGM me rreth 80 kontenierë,
shkon nga 2-3.3 orë.
22 Rast studimor zhvilluar gjatë seksioneve të konsultimit me qendrën e kompetencës, në kuadër të
zbatimit të programit dldp-2.

Hap 3:
Përcakto numrin
e kontenierëve.
Hap 4:
Përcakto numrin
e kamionëve të
Rezultate: Komuna ka nevojë për 62 kazanë me kapacitet 1.1 m 3 ;
Sasia vjetore
(2010)
Sasia ditore Numri i rrugëve
në ditë
mbetjeve. Rezultate: Komuna ka nevojë për një kamion me kapacitet 10
tonësh, që mund të përdoret në 90% të kapacitetit të tij.
d) Optimizimi i përdorimit të kamionëve të mbetjeve
Optimizimi i përdorimit të kamionëve mund të arrihet përmes përzgjedhjes se rrugëve
efektive, si dhe duke siguruar mirëmbajtjen dhe riparimin e kamionëve dhe të kontenierëve.
Ekzistojnë disa çështje të rëndësishme, që duhet të merren në konsideratë për të optimizuar
përdorimin e kamionëve dhe reduktimin e kostos së operimit:
Grumbullimi
i mbetjeve në
kontenierë
Per te gjithe
konsumatoret
Sasia vjetore
(2010)
Siç theksuam më parë, nevojitet 1-3 minuta për të shkarkuar
në kamion një kontenier me vëllim 1.1 m 3 që mban rreth
150 kg 23 . Nevojitet 5-10 herë më shumë kohë nëse duhet të
mbledhim të njëjtën sasi mbetjesh, që gjendet në tokë dhe që
duhet ngarkuar në mënyrë manuale. Kjo sjell reduktimin në
maksimum të efiçiencës së grumbullimit të mbetjeve.
Kjo do të thotë që është e shumë rëndësishme të adoptojmë numrin e nevojshëm të
kontenierëve për të mënjanuar që mbetjet të grumbullohen poshtë kontenierëve apo
ekzistencën e PGM-ve të hapura. Ndërkohë, në qytetet e mëdha paraqitet një problem
serioz me pamundësinë për vendosjen e numrit të nevojshëm të kontenierëve në zonat me
dendësi të lartë urbane apo komerciale (vendosja e tyre kundërshtohet nga banorët dhe
bizneset), dhe ku ofruesi i shërbimit nuk i lihet asnjë zgjidhje tjetër veçse të ofrojë shërbime
shtesë (2-herë në ditë) shumë të kushtueshme- kryesisht gjatë orëve të pikut, duke u
përballuar me pengesa të shumta urbane (p.sh., trafiku).
Rekomandim 16: Si të shmangim zbrazjen e shpeshtë të kontenierëve në zonat
me dendësi komerciale
Sasia
ditore
Orari i
propozuar
Për të shmangur zbrazjen e shpeshtë të kontenierëve brenda ditës, nevojiten hartimi i
programeve specifike të grumbullimit dhe informimit, që konsumatorët të nxjerrin mbetjet
pak para se vijë kamioni (1-2 orë para orarit të grumbullimit të mbetjeve). Për këtë është
e nevojshme të kemi mirëkuptimin dhe bashkëpunimin e tyre, si dhe të kemi një seri
rregullash dhe të mundësojmë zbatimin e tyre.
23 Mbështetja teknike për Bashkinë Shkodër (CSD, 2008).
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Dendësia
e mbetjeve
urbane
Kapaciteti i
kazanëve
Kapaciteti i makinerisë
Koeficienti i
mbushjes
Numri i duhur i
transporteve
ton/vit ton/ditë rrugë/ditë m 3 ton Trsp./vit trsp./
dit.
Nevoja për
kazanë
ton/vit ton/ditë ditë/javë ton/m3 m3 % nr.
Banorë 2409 6.6 7 0.15 1.1 85 46
Biznesi i vogël 421 1.2 7 0.15 1.1 85 8
Biznesi i madh 0 0.0 7 0.15 1.1 85 0
Institucionet 416 1.1 7 0.15 1.1 85 8
3246 8.9 62
Numri i duhur
i makinave
nr.
3246 8.9 1 18 10 324.6 0.9 1
51

52
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Aksesi i mirë
ndaj PGM-ve
dhe shmangia
e parkimit
Grumbullimi
efektiv i
kontenierëve
Kontenierët duhet të vendosen në një mënyrë të tillë që të jenë
të aksesueshëm nga kamioni i mbetjeve. Është gjithashtu e
rëndësishme të shmangen barrierat urbane, siç janë parkingjet
përpara PGM-ve etj.
Figure 4 Adequate placement of the WCP
Figure 4: Vendosja e duhur e PGM-ve përgjatë akseve rrugore
Kontenierët duhet të grupohen në PGM të caktuara sesa të
shpërndahen gjatë gjithë rrugës. Kjo do të kursente kamionin
nga kryerja e një numri të madh procesesh NDALO dhe EC,
që do të sillte rritjen e kohës së operimit dhe kostos së punës.
Rekomandim 17: Zgjidhja fillestare e organizimit të grumbullimit të mbetjeve dhe
zgjerimi gradual i tij
Zgjidhja më e favorshme nga pikëpamja e përballueshmërisë është të fokusohemi
vetëm në rrugët kryesore. Por ndërkohë, kjo do të dekurajonte banorët të dërgonin
mbetjet në distanca të largëta, duke sjellë hedhjen e tyre në pika ilegale në zona
të hapura. Kështu, si zgjidhje, rekomandohet aplikimi i një skeme të thjeshtë që
funksionon dhe është i zbatueshëm financiarisht dhe njëkohësisht të bëhet zgjerimi i
skemës gradualisht sipas nevojave që lindin nga konsumatorët.
Ngarkimi
i plotë i
kamionëve
E GABUAR E SAKTE
Kamionët duhet të jenë të mbushur (85-100%) në fund të ciklit të
grumbullimit të mbetjeve, që të reduktojnë koston e transportimit
të mbetjeve për në vendin e depozitimit. Kjo do të thotë se rrugët
e grumbullimit duhen planifikuar që të grumbullojnë sasinë e
mbetjeve në një kamion dhe jo të kërkojnë rrugë shtesë. Në
këtë mënyrë, është e rëndësishme të shmangen rrugët gjysmë
të mbushura për në landfill.
Zakonisht në qytete të vogla apo komuna, kamionët me kapacitet të madh përdoren për
grumbullimin e sasive të vogla mbetjesh, që do të thotë se këta kamionë përdoren në
mënyrë jo-produktive.

Rekomandim 18: Maksimizo përdorimin e kamionëve të mbetjeve
Zgjidhja më ekonomike është përdorimi i kamionit në kohë të plotë brenda ditës (duke
bërë 2 ose 3 rrugë në ditë dhe mundësisht deri në 2 turne në ditë). Kjo do të kërkonte
organizim më të mirë të rrugëve të grumbullimit për secilin kamion. Gjithashtu, të
shikohet mundësia e përdorimit të përbashkët të kamionit nga dy ose më shumë NQV,
që do të reduktonte koston e punës.
Shmang
pengesat
urbane
Trafiku i dendur mund të reduktojë efiçiencën e shërbimit.
Ekzistojnë disa mënyra për të shmangur pengesat urbane.
Oraret e grumbullimit janë një aspekt i rëndësishëm për t’u marrë
në konsideratë kur planifikojmë grumbullimin e mbetjeve dhe
që influencon shumë në efektivitetin e përdorimit të kamionit.
Duke përzgjedhur kohën e përshtatshme të grumbullimit mund
të reduktojmë mbase edhe numrin e kamionëve që nevojiten.
Rekomandim 19: Organizimi i orareve të përshtatshme të grumbullimit për
qytetet e mëdha
Është më mirë që grumbullimi i mbetjeve nga zonat në qendër apo përgjatë akseve
kryesore të bëhet kryesisht gjatë orëve të natës ose herët në mëngjes (nga ora
5-7:30), para se të fillojë trafiku dhe më pas të vazhdohet gjatë ditës me zonat
periferike ku ka më pak trafik.
Ka edhe elemente të tjera që përmirësojnë itenerarët e kamionëve, të tilla si planifikimi
me kujdes i itenerarëve (në nivel mikro e makro), duke marrë parasysh rregullat/parimet
e planifikimit të tyre, duke synuar shmangien e pengesave natyrale dhe urbane dhe për
optimizimin e qarkullimit NDAL dhe EC të kamionit të mbetjeve.
Gjendja dhe
mirëmbajtja e
kontenierëve
Kushtet dhe
mirëmbajtja e
pajisjeve dhe
kamionëve
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Gjendja e kazanëve është një faktor shumë i rëndësishëm, që
ndikon në efektivitetin, koston dhe efikasitetin e gjithë shërbimit
të grumbullimit të mbetjeve. Gjithë kontenierët në përdorim
duhet të jenë në kushte të mira: p.sh., ndërkohë që një punëtor
do të mund të zhvendosë një kontenier 1.1m 3 tek kamioni për
shkarkim, por nuk do të ishin të mjaftueshëm 2-3 punëtorë të
kryenin të njëtën proces nëse kontenieri do të ishte i dëmtuar
(trupi i deformuar ose rrota të dëmtuara).
Nga eksperienca dihet që kamionët e mbetjeve, në
përgjithësi,vuajnë më shumë se kamionët normalë për shkak
të ndalesave dhe ecjeve të shpeshta, gërryerjes nga mbetjet
urbane, nevojave të veçanta për shërbimin që kërkon sistemi
hidraulik i kamionit etj.
53

54
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Kur cikli i zbrazjes nuk funksionon siç duhet për shkak të dëmtimit të kazanit apo rrotave të
tij, apo të daljes jashtë funksionit të kazanëve, shërbimi mund të vonohet (me 2-5 minuta
për ndalesë ose më shumë) ose mund të bllokohet plotësisht, duke sjellë kështu rritje të
madhe të kostos dhe numrit të personelit të nevojshëm.
Po ashtu, për sa kohë që kamionët teknologjikë mbahen ndezur gjatë kohës së grumbullimit
dhe ngarkimit të mbetjeve, vonesat e shkaktuara nga kushtet e papërshtatshme të makinave
dhe kazanëve apo prania e sasive të mëdha të mbetjeve jashtë kontenierit përkthehen
drejtpërdrejt në rritje të kostos së shërbimit të mbetjeve.
Rekomandim 20: Nevoja për mirëmbajtjen e kamionëve dhe të kontenierëve
Është e rëndësishme që operatori i shërbimit dhe autoritetet vendore t’i kushtojnë më
shumë vëmendje nevojës për zbatimin e një regjimi të rreptë për mirëmbajtjen dhe
riparimin e kamionëve dhe kontenierëve, si dhe të vlerësojnë kostot që rrjedhin nga
operimi me kamionë dhe kontenierë të dëmtuar.
e) Burimet Njerëzore për Grumbullimin e Mbetjeve (personeli dhe stafi administrativ)
Një nga faktorët kryesorë të kostos së shërbimit është numri i punëtorëve dhe orët tyre
të punës. Për këtë qëllim, është e nevojshme të përcaktohet numri optimal i personelit;
është gjithashtu të rëndësishëm kualifikimi dhe përvoja e tij, të kemi një mjedis të mirë dhe
të sigurtë që nxit punën me cilësi dhe me efektivitet. Për më tepër, nevojitet të kemi një
përshkrim të qartë të punës, të kemi një shpërndarja efektive të kohës së personelit dhe
të kontrollit të tij.
Madhësia optimale e personelit është dy punëtorë për çdo makinë, por ndërkohë operatorët
e shërbimit përdorin grupe me më shumë personel (nga 3-4 punëtorë për kamion). Arsyet
që bëjnë të mundur përdorimin e grupeve të punës me shumë apo me pak punëtorë,
përmblidhen në tabelën e mëposhtme:
Elementet që çojnë në rritjen e numrit të personelit
Mungesa e kontenierëve:
Një pjesë e mbetjeve depozitohet në tokë dhe kërkon
më shumë kohë për mbledhjen dhe grumbullimin e tyre
Kontenierët jo të përshtatshëm ose jo uniformë:
Nëse kapaciteti I kontenierëve nuk është i përshtatshëm,
(të vegjël), ose ndryshojnë sipas formës apo kapacitetit,
atëherë do të duhet më shumë kohë dhe ndoshta kamion
shtesë për grumbullimin e mbetjeve.
Masat e duhura për reduktimin
e numrit të personelit
Verifiko mbushjen e kontenierëve
dhe numrin e nevojshëm të kontenierëve
për çdo PGM-ve.
Përdor vetëm kontenierë të standartizuar
dhe me kapacitet prej
1100 litra

Kamion jo i përshtatshëm:
Vëtëm përdorimi i kamionëve teknologjikë me sistem hidraulik
ngjeshje ofron efiçiencen e nevojshme për grumbullimin
e mbetjeve.
Mungesa e mirëmbatjes së kamionëve:
Nëse sistemi i ngarkimit të kamionit ose vetë kamioni
nuk funksionojnë mirë atëherë koha e punës do të jetë
më e gjatë.
Mungesa e mirëmbatjes së kontenierëve:
Nëse kontenierët nuk funksionojnë mirë (rrota të dëmtuara),
atëherë kërkohet më shumë kohë për kryerjen e
shërbimit.
Organizim i dobët ose moskordinim midis pastrimit
të PGM-ve dhe i shërbimit të pastrimit të rrugës:
Nëse stafit që merret me grumbullimin e mbetjeve i
kërkohet të pastrojë edhe rrugën, do të kërkojë më
shumë kohë.
Mungesa e mjeteve ose ato janë jo të përshtatshëm:
Personelit do t’i duhet më shumë kohë për të kryer punën
nëse nuk përdor mjetet e duhura të punës.
Mungesa e mjeteve dhe e rregullave të sigurisë në
punë:
Aksidentet, të cilat çojnë në rritjen e kostos së personelit.
Manaxhimi i mirë i kohës së punës:
Personeli nuk angazhohet në mënyrë efektive, p.sh.,
Kur kamioni shkon të shkarkojë në landfill.
Optimizimi i punës së personelit për përdorimin e kamionit 24
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Përdor kamion teknologjik për
grumbullimin e mbetjeve urbane;
përdorimi I kamionëve të hapur
rrit shumë koston e operimit.
Mirëmbajtja rregullt dhe periodike
e kamionëve.
Mirëmbajtja sistematike e kontenierëve.
PGM-të duhet të jenë të pastruara
përreth, në mënyrë që kamioni
të ndalojë vetëm për të ngarkuar
kontenierët.
Mundëso pajisjen e personelit me
pajisje dhe mjete të përshtatshme
pune.
Mundëso pajisjen e personelit me
pajisje dhe mjete të përshtatshme
për sigurinë në punë dhe rregulla
të rrepta.
Kur shoferi shkon në landfill, punëtorët
duhet të angazhohen me
ndonjë tjetër operacion. p.sh.,
fshirjen e vendit rreth PGM-së etj.
Në bazë të praktikave aktuale në rajon apo në një kontekst më të gjerë shqiptar, ka një
tendencë të vazhdueshme të autoriteteve vendore për të ulur koston e grumbullimit të
mbetjeve, nëpërmjet:
� Duke reduktuar frekuencën e grumbullimit, p.sh., rasti i qytetit të Koplikut ku zbatohet
një shërbim me frekuencë një herë në dy ditë për zonat e largëta, ndërsa në pjesën
tjetër të qytetit çdo ditë.
� Duke rritur shkallën e automatizimit të përdorur në procesin e grumbullimit; p.sh.,
Bashkia Pukë dhe Komuna Velipojë kërkojnë të shmangin përdorimin e kamionit
të hapur për grumbullimin e mbetjeve urbane dhe ta zëvendësojnë me një kamion
teknologjik, çka do të sjellë zvogëlimin e numrit të personelit dhe uljen e kostos së
largimit të mbetjeve.
24 PVMMN-të të Bashkive Koplik, Pukë dhe në Komunën e Velipojës (Co-PLAN, 2011)
55

Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Megjithatë, një vëmendje më e madhe i duhet kushtuar metodave, kostoja e të cilëve
rezulton në shpenzime më të ulëta për grumbullimin të mbetjeve. Ne duhet të krahasojmë
rritjen e kostos sipas dy opsioneve të mëposhtme:
� Operimi me më shumë personel (më shumë punëtorë dhe kosto të lartë personeli)
por kursen kohën e operimit.
� Operime me më pak punëtorë, por që sjell vonesën e kohës së shërbimit dhe kosto
më të lartë të shpenzimeve nga karburanti.
3.2.3 Stacionet e Transferimit të Mbetjeve
a) Rëndësia e Stacioneve të Transferimit
Manaxhimi i ardhshëm i mbetjeve urbane në nivel vendor do të shoqërohet me një rritje
të vëllimit të punës për transportin e mbetjeve urbane, të materialeve të riciklueshme etj,
për në impiantet ndërvendore, rajonale apo ndërrajonale të përpunimit të këtyre mbetjeve.
Këto impiante mund të ndodhen në një largësi të konsiderueshme nga vendet e gjenerimit
dhe të grumbullimit të mbetjeve urbane duke rritur koston e transportimit të tyre.
Për materialet e ripërdorshme dhe të riciklueshme do të nevojitet vende për grumbullimin
dhe ndarjen e tyre, duke përfshirë edhe ngjeshjen dhe paketimin e tyre. Për më tepër,
nevoja për të transportuar mbetjet në një distancë të madhe dhe me kosto sa më efektive,
do të kërkojë nevojën e këtyre vendeve apo impianteve të transferimit të mbetjeve ose
ndryshe stacione transferimi (ST).
b) Vlerësimi i nevojës për Stacionet e Transferimit
Për të vlerësuar nevojën për këto impiante është e nevojshme të bëhen llogaritje dhe
vlerësime për të përcaktuar nëse këto investime janë të zbatueshme dhe sjellin përfitime
ekonomike. Elementet kyç që përcaktojnë nevojën për një stacion transferimi, bazohen
në ekonominë e kohës së udhëtimit 25 dhe distanca për depozitim direkt të kamionit për në
impiantin e depozitimit përfundimtar.
Grumbullimi i mbetjeve kryhet zakonisht me kamionë të vegjël me kapacitet që varion
nga 5-7 ton, përsa kohë janë më të përshtatshëm të operojnë në zona urbane. Kostoja
e transportit të mbetjeve nga zona e mbetjeve për në landfill është pak a shumë njësoj
për tipa të ndryshëm kamionësh. Konsumi i karburantit dhe koha për transportin me
kamionë 5, 7 apo 10 ton është pak a shumë e njëjtë me atë të kamionëve 20 apo 30 ton.
Prandaj, kostoja e transportit për ton është deri 6 herë më lartë për kamionët e vegjël në
krahasim me kamionët e mëdhenj. Kosto bëhet akoma më e madhe nëse kamionët nuk
janë të mbushur 100% në fund të rrugës së grumbullimit (që në realitet ndodh shpesh).
Ky është shkaku kryesor pse është me e lirë të bëhet transporti me kamion të mëdhenj
dhe të rritet interesi për ST-ën; sa më e largët distanca për në landfill, aq më i lartë është
interesi për ST-ën. Për më shumë informacion shikoni Aneksin 2 të manualit.
25 Përfitim ekonomik nga I cili vjen shmangia e transportit direkt për në landfill për distanca të largëta
56

Për momentin, në vendin tonë nuk është ngritur ende një stacion lokal për transferimin e
mbetjeve, po që nevoja për këto stacionë do të rritet me ndërtimin në vend të impianteve
rajonale për trajtimin e mbetjeve dhe të nevojës për të reduktuar kostot e transportit për në
këto impiante apo për depozitimin final të mbetjeve.
Ndërkohë, stacionet për ngjeshjen dhe paketimin e mbetjeve, mund të jenë me interes
për komunitetet e izoluara apo kur kemi variacione të mëdha sezonale të gjenerimit të
mbetjeve (si p.sh., kur influencon turizmi). Ekzistojnë impiante të tilla që bëjnë të mundur
paketimin, ngjeshjen e mbetjeve dhe njëkohësisht ruatjen e tyre në mënyrë të sigurtë,
suke shmangur erërat e këqija dhe rrjedhjet e shllamit.Kufizimi kryesor për ndërtimin e tyre
mbetet kostoja e lartë e ndërtimit dhe funksionimit të tyre.
Standartet ndërkombëtare për vlerësimin e nevojës për Stacionet e Transferimit
Bazuar në disa standarte të Bankës Botërore 6 për vendet në zhvillim, është e nevojshme
të ndërtohet një stacion transferimi nëse koha e udhëtimit drejt zonës së depozitimi
është më pak se 30 minuta (vetëm vajtje) për një kamion që mban deri në 5 ton dhe
jo më shumë se 45 minuta për kamionë që mbajnë deri në 8 tonë. Distanca të tjera
referuese prej 30-40 km mund të gjenden në literaturë si pika/pragu i leverdishmërisë
për ndërtimin e stacioneve të transferimit të mbetjeve, por kjo do të ishte e saktë vetëm
për sasi të mëdha mbetjesh. Për distanca që i tejkalojnë pragun e mësipërm, është e
domosdoshme përdorimi i stacioneve të transferimit. (Për më shumë informacion shikoni
Aneksin 2)
Analiza e ekonomike e alternativave të depozitimit të mbetjeve, Bashkia Koplik
(Co-PLAN, 2011)
Në rastin e PVMMNU-ve për qytetin e Koplikut, distanca e rrugës për transportimin e
mbetjeve urbane nga qyteti i Koplikut në landfillin e Bushatit është 36 km dhe koha e
udhëtimit është rreth 43 minuta (nëse marrim parasysh se shpejtësia mesatare e lëvizjes
është 50 km/orë). Duke iu referuar pragut të kohës së udhëtimit prej 45 minutash (shih
kutizën e mësipërme), rezulton se jemi në kufirin e vlerësimit të nevojës/leverdishmërisë
për një stacion transferimi.
Prandaj, nëse autoritetet vendore vendosin të transportojnë mbetjet e tyre drejtpërdrejt
në landfillin e Bushatit, ata duhet të zëvendësojnë kamionin aktual të mbetjeve (nga ai
ekzistues me kapacitet prej 5 tonë me një tjetër me kapacitet deri në 10 ton), ose duhet
shikojnë nevojën për një stacion transferimi për të ulur koston e transportit. Kostoja
totale e një stacioni ndërvendor transferimi (përfshirë këtu të gjitha njësitë e qeverisjes
vendore të Malësisë së Madhe) shkon deri në 660 lekë/ton.
c) Tipat dhe Projektimi i Stacioneve të Transferimit
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Faktorë të rëndësishëm për t’u marrë parasysh në projektimin e stacioneve të transferimit
përfshijnë:
26 IBRD/World Bank, 2000, Strategic Planning Guide for Municipal Solid Waste Management.
57

58
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
� Tipat/mënyra e transferimit që aplikohet.
� Kapaciteti i kërkuar për transferim.
� Kërkesat për pajisjet dhe mjetet ndihmëse.
� Kërkesat mjedisore.
Stacionet e transferimit duhet të ndërtohen sa më pranë zonave të gjenerimit të mbetjeve,
në zona që kanë akses të mirë me rrugët kryesore, që shmangin apo minimizojnë
kundërshtimet nga publiku, që nuk shkaktojnë çështje mjedisore, si dhe që rezultojnë me
kosto optimale për ndërtimin dhe operimin e tyre.
Në varësi të metodës së ngarkimit të mjeteve të transportit, stacionet e transferimit mund
të klasifikohen në tri lloje të ndryshme:
� Shkarkim i drejtpërdrejtë (në kamionë më të mëdhenj).
� Shkarkim dhe magazinim (mbetjet transferohen dhe ruhen në zona të posaçme
brenda stacionit, për tu transportuar në një kohë tjetër).
d) Organizimi dhe Operimi i Stacioneve të Transferimit
Stacionet e transferimit kërkojnë një sasi (minimum) të domosdoshëm të sasisë së mbetjeve,
që në kontekstin shqiptar korrespondon nga 20’000 deri 30’000 banorë. Kështu, në pjesën
më të madhe të rasteve ato mund të organizohen në nivel ndërvendor ose rajonal, ku një
stacion transferimi mund të përdoret nga disa NjQV në rajon; operimi për transferimin dhe
transportimin për në landfillet rajonale mund të menaxhohen nga bashkime ndërvendore
ose nga privatët.
Në drejtim të operimit në një stacion të drejtpërdrejtë transferimi, mbetjet shkarkohen nga
kamionët e grumbullimit të mbetjeve drejtpërdrejt në një makinë më të madhe, që do t’i
transferojë këto mbetje në një largësi më të madhe drejt destinacionit përfundimtar të tyre.
Për këtë qëllim, ndërtohet një platformë me dy nivele që lejon transferimin e mbetjeve pa
kosto shtesë.
Në një stacion transferimi me magazinim,
mbetjet shkarkohen dhe dërgohen në një
zonë të caktuar të stacionit, për t’u përpunuar
(ndarje, selektim, shtypje, paketimin e
mbetjeve të riciklueshme etj) ose mund të
ruhen përkohësisht derisa të ngarkohen në
kamionët e mëdhenj të transportit. Mbetjet
urbane më pas shtyhen drejt rimorkiuesve
(kamionëve të mëdhenj) zakonisht me
makineritë e ngarkimit me pirunj, fadroma etj.
Në disa stacione transferimi përdoren
pajisje kompaktimi për të rritur dendësinë
e mbetjeve para se të transferohen.
Zakonisht, këto tipe ST krijojnë probleme me
erën e keqe, rrjedhjet e shllamit, rreziqet për
zjarr, duke e bërë këtë alternativë jo shumë
të rekomandueshme në kontekstin shqiptar.
Figure 5 Foto ilustrative të një stacioni
transferimi vendor (modeli me shkarkim dhe
magazinim)

3.2.4 Ndarja e mbetjeve
Një element i rëndësishëm për t’u marrë parasysh gjatë planifikimit të sistemit të
grumbullimit të mbetjeve është planifikimi i skemave për ndarjen e mbetjeve, të cilat
duhet të ndërthuren me skemat ekzistuese të grumbullimit të mbetjeve dhe të jenë pjesë
e sistemit të përgjithshëm të MM. Edhe pse si fillim këto skema shihen si faktorë që rrisin
koston në skemat ekzistuese apo si programe të ndërlikuara për ofruesin e shërbimeve
dhe për publikun për t’i zbatuar, ato duhet të shihen si detyrime të së ardhmes dhe si masa
thelbësore për t’u përqafuar nga autoritetet vendore në përputhje me politikat kombëtare
për manaxhimin e mbetjeve.
Planifikimi dhe zhvillimi i skemave për ndarjen e mbetjeve duhet të marrë në konsideratë
dhe të bazohet në çështjet e mëposhtme:
a) Sa e rëndëshme është ndarja e mbetjeve për prioritetet vendore?
b) Çfarë mbetjesh, sa mbetje, cila është përbërja e tyre, apo ku mund të gjendet sasia
e duhur e fraksioneve të dëshiruara të mbetjeve?
c) Cilat janë skemat më të përshtatshme dhe efektive që përshtaten me realitetin vendor?
a) Rëndësia e ndarjes së mbetjeve për prioritetet vendore
Kryesisht prioritetet dhe objektivat për ndarjen e mbetjeve duhet qartësohen nga autoritetet
vendore që në fillim. Çështjet e mëposhtme janë të rëndësishme për t’u marrë në
konsideratë:
Mbrojtja e
shëndetit dhe
mjedisit
Duke synuar këtë objektiv fokusi duhet të jetë në largimin nga
rryma e mbetjeve urbane të fraksioneve të rrezikshme për
shëndetin publik dhe për mjedisin. Kostot e agjësimit të tyre
duhet të kihen parasysh. Disa nga llojet më të zakonshme të
mbetjeve të rrezikshme përfshijnë:
Bateritë (makinat) Metalet e rënda
Bateri (pilat) Hidrokarbure
Medikamentet Kimikatet
Mbetjet spitalore Lubrifikantët e përdorur të makinave etj.
Këta komponentë të mbetjeve megjithëse përfaqësojnë vetëm një pjesë të vogël të rrymës
së mbetjeve urbane, trajtimi dhe asgjesimi i tyre sjell një kosto shtesë për autoritetet
vendore.
Maksimizimi
Iindarjes së mbe-
tjeve dhe reduktimi
i vëllimit të mbe-
tjeve urbane
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Ndarja dhe maksimizimi i mbetjeve të riciklueshme apo të kompostueshme,
si dhe reduktimi i vëllimit të mbetjeve urbane, janë
objektiva afatmesëm dhe afatgjatë për autoritetet vendore në
përputhje me politikën kombëtare dhe prioritetet vendore. Disa
nga komponentët kryesorë që gjenden në rrymën e mbetjeve
janë:
1. Mbetje organike/ të tregjeve/të kopshteve: mbetje të perimeve, frutave, etc; Falë
përqindjes së lartë të këtij lloji mbetjesh në Shqipëri, efekti që mund të ketë në
reduktimin e sasisë së mbetjeve është shumë i lartë. Kjo metodë mund të aplikohet
59

60
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
në shtëpi, ose në impiante ndërvendore ose rajonale dhe kërkon një treg për
kompostin e prodhuar.
2. Letra dhe kartoni: potenciali për reduktimin e peshës dhe sidomos të vëllimit të
këtyre llojeve materialesh është i lartë, diku tek 20-25% në total, si dhe ekziston një
treg i interesuar për për ripërdorimin dhe përpunimin e tyre. Megjithatë kërkon një
sistem të veçantë për grumbullimin e mbetjeve.
3. Materiale inerte: eksperienca tregon se prezenca e inerteve dhe materialeve
të tjera të ndërtimet dhe shkatërrimet (N&P) në rrymën e mbetjeve, mund të jetë
problematike për higjenën e PGM-ve, pengesë për grumbullimin e mbetjeve urbane
dhe një kosto shtesë për largimin e tyre. Nëse këto llojeve mbetjesh janë grumbulluar
të ndara nga mbetjet urbane, ato mund të riciklohen ose përdoren si lëndë e parë në
industrinë e ndërtimit.
Reduktimi
i kostos së
MM-së
Nëse reduktimi i kostos së MM-së është objektivi i autoriteteve
vendore, ato duhet të marrin në konsideratë materialet e
vlefshme që gjenden brenda rrymës së mbetjeve. Materialet që
kanë vlerë më shumë në treg janë: metalet, alumini, kanaçet,
plastika (PET dhe të tjera). Metalet dhe kanaçet mblidhen
kryesisht nga tregu informal i mbetjeve.
Në vijim, autoritetet vendore duhet të marrin gjithashtu në analizë edhe kostot, që lindin
nga grumbullimi i veçuar, transporti dhe trajtimi i tyre, si dhe të vlerësojnë kursimet, që
mund të vijnë nga devijimi i mbetjeve për në landfill.
A mundet që kostoja e përfitimit nga këto materiale plus kursimet të jetë aq e lartë sa të
bëjë të zbatueshme apo të mbulojë kostot e grumbullimit dhe transportimit të tyre? Po në
rast se kostoja e përfitimit dhe kursimet është e ulët, atëherë ulja e kostos së plotë përmes
ndarjes së mbetjeve do të kthehej në një sfidë për autoritetet vendore.
Rekomandim 21: Prezantim i sistemit të ndarjes së mbetjeve
Edhe pse ndarja e materialeve të rrezikshme nga mbetjet e e tjera urbane është ende
larg nga objektivat emergjentë të njësive vendore në Shqipëri, nevoja për të ndarë
materialet e riciklueshme është bërë një përparësi në rritje për to.
Prezantimi i skemave të përshtatshme të ndarjes duhet të shihet si e vetmja mënyrë
për të përgatitur mbetjet për fazat e përpunimit dhe riciklimit, duke synuar minimizimin
e mbetjeve të ngurta urbane.
b) Specifikime për mbetjet që duhet mbledhur në mënyrë të diferencuar
Para se të planifikohet skema e ndarjes, ka rëndësi që të gjenden përgjigje për disa nga
pyetjet e mëposhtme:
� Çfarë të ndahet dhe në çfarë sasie nevojitet? A ka ndonjë interes të mundshëm për
materiale të caktuara?

� Ku mund të gjejmë pjesën më të madhe të materialeve të synuara- identifikimi i
konsumatorëve që prodhojnë këto materiale, me qëllim që të përfshihen në skemat
e ndarjes së mbetjeve?
Çfarë të nda-
het, sa duhet, a
ka ndonjë interes
për to?
Autoritetet vendore duhet të dinë fillimisht se çfarë duhet
të ndajnë, që do të thotë se ato duhet të përqendrohen tek
materialet e riciklueshme kryesore (si plastika, letra, kartoni,
metalet etj.) apo edhe tek materialet e kompostueshme
(organike). Më pas, këto autoritete mund ta kthejnë këtë nisëm
në një objektiv.
Autoritet vendore mund të vendosin objektiva vendorë për ndarjen e rrymave të caktuara
të mbetjeve ose në funksion të arritjes së objektivit të përgjithshëm për të ulur sasinë e
mbetjeve që depozitohet në landfill. Në realitetin shqiptar, pjesa më e madhe e komunave
dhe zonave periferike të qyteteve prodhojnë më shumë mbetje organike (mbi 50-60%),
ndërkohë që zonat e urbanizuara prodhojnë më shumë materiale të riciklueshme (deri në
40%) në krahasim me komponentët e tjerë. Gjithsesi, autoritetet vendore duhet të dinë se
sa është sasia e materialeve të riciklueshme apo të kompostueshme që gjendet brenda
rrymës së mbetjeve urbane27 . Këto të dhëna do të ndihmojnë për të indentifikuar saktësisht
potencialet që mund të ndahen.
Më pas, ka rëndësi që të përcaktohen fraksionet specifike të mbetjeve urbane, që paraqesin
interes më të madh për biznesin e riciklimit, pasi kanë çmim të lartë shitjeje në treg. Për
shembull, kohët e fundit në Shqipëri është rritur interesi për grumbullimin e materialeve
plastike dhe metaleve, gjë që e bën ekonomikisht të realizueshëm grumbullimin e veçuar
dhe transportimin e këtyre materialeve. Por aktualisht ky rast nuk vlen për materialet e
letrës dhe të kartonit, ku për momentin çmimi i këtyre materialeve nuk mund të mbulojë
kostot e drejtpërdrejta të grumbullimit dhe të transportit për distanca të mëdha.
Ku gjendet
pjesa më e
madhe e këtyre
materialeve?
E rëndësishme është të evidentohen prodhuesit më të mëdhenj
të këtyre mbetjeve specifike dhe lloji i mbetjeve që ata prodhojnë.
Në tabelën e mëposhtme jepen prodhuesit kryesorë të llojeve të
caktuara të mbetjeve (për riciklim dhe kompostim). Ndonjëherë
informacioni organizohet në lidhje me vendndodhjen: ku mund
ta gjejmë pjesën më të madhe të materialeve për të cilat jemi
të interesuar apo ku është me e lehtë ose më e lirë për të
grumbulluar atë veçmas?
Prodhuesit dhe vendet e duhura Llojet e mbetjeve të synuara
Tregjet Karton, plastikë
Zonat tregtare Karton, letër, plastikë mbetjet organike
Restorantet, zonat turistike Mbetjet organike, qelqi
Veprimtaritë administrative Letra
Qendra e qytetit Letra, kartoni, plastika
Periferitë, komunat, kopshtet bimore Mbetjet organike
Industria Mbetje specifike sipas prodhimit specifik
27 Siç është prezantuar më parë në këtë manual.
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
61

62
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
a) Të përzgjidhen skemat efektive që përshtaten me realitetin vendor
Për të parashtruar përsëri diskutimin lidhur me përzgjedhjen e sistemeve (skemave) të
përshtatshme dhe efektive të ndarjes së mbetjeve urbane, që përshtaten më mirë me
kushtet vendore dhe karakteristikat e konsumatorëve, ia vlen të prezantohen alternativat e
mundshme të ndarjes së mbetjeve, në nivele të ndryshme, dhe të vlerësohet zbatueshmëria
e tyre në kontekstin vendor shqiptar.
Për të evidentuar dhe vlerësuar skemat më të përshtatshme të ndarjes së mbetjeve duhet
të merren në konsideratë elementet e mëposhtme:
� Madhësia e projektit/skemës.
� Numri i rrymave të mbetjeve.
� Caktimi i metodologjisë së duhur që përshtatet në nivel vendor.
Madhësia e
projekteve/
skemave të
grumbullimit
Përvojat e deritanishme të prezantuara në disa qytete në
Shqipëri kanë treguar se zbatimi i menjëhershëm i projekteve të
mëdha për ndarjen e mbetjeve, kanë rezultuar të pasuksesshme
për arritjen e objektivave.
Ka disa faktorë që ndikojnë në suksesin e zbatimit të projekteve të mëdha për ndarjen
e mbetjeve, ku ato më të rëndësishme lidhen me mungesën e ndërgjegjësimit publik,
organizimit të dobët dhe mungesës së përvojës nga ofruesit e këtij shërbimi.
Rekomandim 22: Hapat për ngritjen e një skeme pilot për ndarjen e mbetjeve
� Është më mirë të fillohet me projekte të vogla, sepse është më e lehtë për të krahasuar
dhe vlerësuar programet dhe teknikat, si dhe për të përfituar përvojën e nevojshme
për hartimin dhe zbatimin e programeve të mëdha.
� Përzgjidh një zonë pilot, e cila mund të përmbajë një grup të vogël konsumatorësh,
një rrugë ose një grup rrugësh (p.sh., rrugët tregtare), një apo disa lagje të qytetit
(duke synuar familje të veçanta).
� Rekomandohet të hartohen plane të sakta biznesi, studime të fizibilitetit apo analiza
midis kostove dhe përfitimeve, para se të ndërmerren nisma të mëdha apo programe
në shkallë të gjerë për ndarjen e mbetjeve.

Aplikimi i skemave pilot të ndarjes së mbetjeve brenda qytetit, Bashkia Lezhë
(2011) dhe Bashkia Shkodër (2011)
Projekti për ndarjen e mbetjeve në qytetin e
Shkodrës: Bashkia Shkodër ka zbatuar skemën
për ndarjen e mbetjeve të riciklueshme në
një lagje pilot (Rr.Mark Lula), duke synuar 200
familje.
Zbatimi i skemës së ndarjes së mbetjeve në qytetin e Lezhës: ku 46 % e familjeve
kanë mundësi të ndajnë mbetjet në burim në dy rryma kryesore: organike dhe të
riciklueshme (RC). Mbetjet e riciklueshme mblidhen dhe largohen të diferencuara
nëpër kontenierë të veçantë, dhe depozitohen të veçuara në qendrën e grumbullimit të
tyre (RËSC) tri herë në javë.
Numri i rry-
mave të mbetjeve
për t’u
ndarë
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Zona Pilot
Pikat e ndarjes d j së mbetjeve
Zakonisht, autoritetet vendore dhe industritë e riciklimit janë të
interesuara në më shumë se një kategori mbetjesh. Por, ndarja
e rrymës urbane të mbetjeve në disa komponentë do të sillte
më shumë paqartësi dhe rezultate të dobëta.
Gjithsesi, ndarja e mbetjeve urbane në dy kategori (nënrryma) mbetjesh: duke zbatuar një
skemë me dy kontenierë do të paraqiste alternativën më të mirë. Nëse ka interes të madh
për disa nënkategori të caktuara mbetjesh (p.sh., vetëm për disa nga materialet e thata),
atëherë rekomandohet që të përdoret sistemi dytësor i ndarjes së mbetjeve28 . Kombinime
të ndryshme mund të përzgjidhen për t’u veçuar nga skemat e ndarjes, ku më të përdorurat
janë:
� Ndarja e materialeve të riciklueshme nga ato jo të riciklueshme, ose
� Fraksionet e lagështa (organike) ndahen nga materialet e thata (p.sh., letra, plastika, qelqi etj.).
28 Përfshin impiantet e shkarkimit, stacionet e riciklimit etj, ku mbetjet ndahen akoma më shumë sipas
nënkategorive të kërkuara.
63

64
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Rekomandim 23: Sistemet e preferuara për ndarjen e mbetjeve (sipas numrit të
rrymave të mbetjeve)
Ka raste kur autoritetet vendore janë të interesuara në më shumë se dy kategori mbetjesh.
Kështu, për shembull, nëse një autoritet vendor ka planifikuar se përveç praktikave të
riciklimit dhe groposjes do të aplikojë edhe trajtimin biologjik të mbetjeve urbane (me
anë të kompostimit apo metodave të tjera të trajtimit biologjik), atëherë rekomandohet
përdorimi i sistemit me 3 kontenierë (ose kosha).
Përcaktimi i
metodologjisë së
përshtatshme në
nivel vendor
Në këtë fazë, është e rëndësishme të vlerësohet në ç’mënyrë
dhe ku do të prezantohen skemat efektive të ndarjes së
mbetjeve? A mjaftojnë skemat parësore të ndarjes së mbetjeve
për të veçuar fraksionet e kërkuara nga rryma e mbetjeve
urbane?
1. Skemat parësore të ndarjes së mbetjeve përbëhen nga infrastruktura parësore
e grumbullimit të veçuar të mbetjeve, me anë të së cilës synohet ndarja e mbetjeve të
riciklueshme, apo fraksioneve të rrezikshme nga rrjedha e mbetjeve vendore.
Skemat më të përdorshme janë: Ndarja e mbetjeve në burim, e cila përbëhet nga grumbullimi
i materialeve të veçuara drejtpërdrejt në burim (shtëpitë dhe/ose njësitë e biznesit); dhe
Ndarja në anë të rrugës, që përfaqëson grumbullimin e materialeve të veçuara në pikat
publike të grumbullimit të mbetjeve që ndodhen në anë të rrugëve, në kryqëzime, brenda
lagjeve apo pranë qendrave tregtare; Për të përcaktuar skemën më të përshtatshme të
ndarjes së mbetjeve në realitetin vendor, të dyja skemat parësore duhet të prezantohen
dhe të vlerësohen gjatë procesit të planifikimit.
� Skemat e ndarjes së mbetjeve në burim: Kontenierët e mbetjeve (ku shpesh
përdoren edhe qese plastike) mund të instalohen brenda shtëpive apo pranë hyrjes
së pallateve. Kjo është një zgjidhje e kushtueshme që ka nevojë për një partneritet të
fortë me publikun. Gjithashtu, kërkon një bashkëpunim të ngushtë me biznesin dhe
industrinë e riciklimit për të ndarë kostot dhe për ta bërë atë sa më efektive.
Në lidhje me organizimin, kjo metodë paraqitet e ndërlikuar dhe komplekse, ku kamioni
duhet të përshkojë distanca të mëdha për të grumbuluar materialet nga shtëpia në
shtëpi, kërkon një koordinim të mirë mes operatorit dhe konsumatorëve për oraret e
grumbullimit dhe frekuencën e përshtatshme të rigrumbullimit. Gjithashtu, kjo metodë
ka nevojë për pranimin dhe bashkëpunimin e publikut (ata duhet të bëjnë ndarjen e
mbetjeve të tyre dhe të nxjerrin jashtë koshat apo qeset plastike sipas një orari të
përcaktuar).
� Skemat e ndarjes në burim duken29 shumë të përshtatshme dhe efektive në nivel
rural dhe suburban, dhe sidomos në zonat tregtare dhe industriale. Në rajonin e
Tiranës dhe të Durrësit, kompanitë e riciklimit aktualisht grumbullojnë materiale
riciklues (plastike dhe letër) drejtpërdrejt nga industritë pranë tyre.
� Sensibilizimi, rregullat vendore dhe stimulimet financiare janë elementet kryesore
për funksionimin me sukses të këtyre skemave.
29 Ato ende nuk janë prezantuar zyrtarisht në Shqipëri, përveç në ndonjë projekti të vogël pilot të
zbatuara në Tiranë, Shkodër, etj.

Skemat e grumbullimit dhe të ndarjes në burim, parashikuar për Komunën
Velipojë (Co-PLAN, 2011)
Grupet e synuara: 100
ndërtesa në zonën e plazhit;
100 pika individuale të grumbullimit
(kontenierë 2–ngjyrësh
me kapacitet 50 litra).
Shërbimi: 3 herë në javë për
mbetjet organike dhe 1-2 herë
në javë për mbetjet e ricikluara;
Përfitimet: Ofrohet shërbim
i grumbullimit të mbetjeve në
një zonë me rrugë të ngushta;
përgatiten për riciklimin rreth
20% të rrjedhës aktuale të
mbetjeve;
Kufizimet: Rritja me 4.5% e
kostos totale vjetore; Mungesa
e njohurive dhe sensibilizimit;
skema funksionon vetëm një
pjesë të vitit, gjatë verës.
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
@$+/A&BCC& &'"*A%#%&
Zona veriore e vilave në zonën e plazhit të Komunës
së Velipojës
rruga e kalimit të
kamionit pikë grumbullimi në burim
� Skema e ndarjes në PGM në anë të rrugës: Vendosja e sistemeve/pikave të ndarjes
së mbetjeve në anë të rrugëve mbetet një skemë e zakonshme për zonat urbane, ku
mbetjet grumbullohen në pika publike të përbashkëta. Kjo metodë është më pak e
komplikuar, më pak e kushtueshme sesa alternativa e parë. Megjithatë, ajo nuk është
dhe aq efektive sa skema e ndarjes në burim. Edhe pse nismat aktuale në Shqipëri
kanë rezultuar të pasuksesshme deri tani, kjo skemë mbetet më praktike për përdorim
në nivel qyteti. Për sa kohë që bizneset dhe qytetarët janë të familjarizuar më këtë lloj
sistemi, ata mund të përshtaten lehtësisht me ndryshimet mbi këtë sistem.
Skema është financiarisht e realizueshme për buxhetin e njësive vendore, por kërkon
një sensibilizim të vazhdueshëm, njohuri dhe edukim të opinionit publik. Për më tepër,
kjo skemë është në përputhje me rekomandimet kombëtare për ndarjen e mbetjeve
për zonat e mbetjeve vendore.
65

66
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Zbatimi i sistemit me 3-kosha në Bashkinë Fier (Co-PLAN, 2010)
Grupi i synuar: Njësitë e biznesit, shtëpitë
që jetojnë pranë rrugëve kryesore, një
lagje pilot si dhe 8 shkolla.
Zona pilot: rrugët kryesore, 8 shkolla, një
lagje.
Ofruesi i shërbimit: Ndërmarrja bashkiake
e pastrimit të qytetit të Fierit.
Infrastruktura: 35 pika të përbashkëta të
ndarjes (105 kazanë me ngjyra).
Grumbullimi dhe organizimi: çdo ditë për
mbetjet organike (kazanët e gjelbër) dhe
mbetjet e tjera (kazanët gri) dhe 3 herë në
javë për mbetjet e riciklueshme (kazanët
blu).
“On “Pikat the e ndarjes” side” në waste anë të separation
rrugës
points
Selected Rrugët e zgjedhura waste segregation të ndarjes së mbetjeve
roads
2. Sistemi dytësor i ndarjes së mbetjeve: stacionet apo qendrat e riciklimit mund
të shërbejnë si sisteme plotësuese të sistemit parësor të ndarjes së materialeve të
riciklueshme (pranimi, ruajtja e përkohshme dhe ndarja e mëtejshme e tyre). Për
shembull, ngritja e qendrave të riciklimit merr një rëndësi të veçantë në zonat e
largëta apo në qytetet e vogla, (p.sh., qyteti i Fushë-Arrëzit dhe qyteti i Pukës). Kështu
duke siguruar magazinimin e materialeve të riciklueshme deri në grumbullimin e
një sasie të caktuar, do t’ibënte këto materiale ekonomikisht të leverdishme për t’u
transportuar dhe shitur në tregjet rajonale të riciklimit. Këto objekte mund të jenë të
dobishme për të depozituar dhe ndarë një gamë të gjerë të mbetjeve të veçanta (si
mbetje të rrezikshme të familjeve, mbetje vëllimore apo mbetje të llojeve të tjera).
Rekomandim 24 : Vendndodhja e impianteve dytësore të ndarjes së mbetjeve
Përvojat ndërkombëtare tregojnë se sa më pranë zonave të banuara të jenë qendrat
e riciklimit, aq më i lartë është koeficienti i ndarjes së mbetjeve. Kjo do t’i mundësonte
autoriteteve vendore të ulin koston e grumbullimit dhe të transportit, si dhe të vënë në
funksionim zbatimin me sukses të skemave të tjera të grumbullimit, siç janë skemat
me porosi ose me telefonatë’ dhe në të njëjtën kohë do të inkurajonte komunitetin dhe
biznesin për të sjellë materialet e tyre të riciklueshme drejtpërdrejt në këto qendra.
Rekomandohet që sistemet dytësore të ndarjes së mbetjeve të ndërtohen brenda apo
pranë zonave të banuara, në periferi të qyteteve.
Së fundi, ka disa nisma dhe projekte vendore që mbështeten nga donatorë/programe 30
të huaja për ndërtimin e qëndrave të riciklimit. Shqetësimet kryesore për tu adresuar nga
stacionet dytësore të ndarjes së mbetjeve lidhen me efektivitetin dhe dobishmërine e tyre
30 Vetëm gjatë dldp Faza -2 është financuar ndërtimi i dy impianteve për ndarjen e mbetjeve në qytetin
e Lezhës dhe në Komunën e Dajçit, në Lezhë.

për sistemin parësor të ndarjes së mbetjeve dhe për të përmbushur nevojat e tregut (me
qëllim që të sigurohet cilësia dhe sasia e dëshiruar e materialeve të riciklueshme), si dhe
për të siguruar administrimin me efektivitet dhe financimin e qëndrueshëm të këtyre veprimtarive.
Për sa kohë që NjQV-të janë të papërgatitura, pa përvojë dhe me probleme financiare; por
në të njëtën kohë, sektori privat ka krijuar disa praktika të mira në këtë sektor dhe po shfaq
interes në rritje për mbetjet e riciklueshme, prandaj kërkohet privatizimi apo përfshirja aktive
e sektorit privat në këto iniciativa private.
Rekomandim 25: Manaxhimi i qendrave të riciklimit
Prandaj, është shumë e rekomandueshme që qendrat e riciklimit të menaxhohen nga
sipërmarrjet private ose partneritete publik-privat, me një pjesëmarrje proaktive të
industrisë së riciklimit.
Zbatimi i qendrës së riciklimit në qytetin e Fierit, Bashkia Fier (Co-PLAN, 2010)
Mbetjet e synuara: mbetjet e ndara, që
vijnë nga sistemi me 3 kosha, duke përfshirë
mbetjet e ndara nga shkollat dhe
burime te tjera.
Vendi: Landfilli i Bashkisë të qytetit të Fierit.
Ofruesi i shërbimit: Ndërmarrja e
pastrimit e qytetit të Fierit; vullnetarë të
komunitetit rom, një sipërmarrës privat.
Cikli i mbetjeve: mbetjet pranohen, ndahen
dhe magazinohen në katër kategori
kryesore (letër, plastika e hollë dhe ajo e
trashë, metalet si dhe komponentë të tjerë
të vegjël, si qelqi, tekstilet, bateritë etj.).
Ështe e rëndësishme të merren në konsideratë edhe veprimtaritë informale 31 për
grumbullimin e materialeve të riciklueshme, të shtrira gjerësisht në qytete kryesore. Këto
veprimtari konsistojnë në ndarjen e mbetjeve (gërmimi nëpër kazanë apo në vendet e
depozitimit të mbetjeve) dhe më pas i shesin tek bizneset e riciklimit.
31 Të menaxhuara nga grupe të popullsisë rome.
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
67

68
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Në fakt, këto veprimtari informale po shkaktojnë disa probleme për skemat e grumbullimit
në shumë qytetet dhe që në vetvete po krijojnë një imazh të keq për vetë qytetin. Prandaj,
nga njëra anë, këto veprimtari duhet të shmangen nga rrugët dhe nga pikat e grumbullimit
të mbetjeve dhe, nga ana tjetër, ky sektor informal mund të mbështetet, duke gjetur skema
të tjera të përshtatshme për grumbullimin e materialeve të riciklueshme.
Objektivi është që ky sektor të përfshihet brenda skemës vendore të ndarjes së mbetjeve
deri sa të formalizohet gjithë sektori i riciklimit. Masat e propozuara për këtë sektor kanë të
bëjnë me formalizimin e këtyre veprimtarive, ngritjen e ndërmarrjeve të vogla dhe më pas
me ofrimin e asistencës ekonomike për to.
Rekomandim 26: Masat e rekomanduara për mbështetjen e sektorit informal të
riciklimit
� Formalizimi i veprimtarive të tyre dhe caktimi i fushave/vendeve të duhura për
operacionet e tyre (caktimi i rregullave dhe standardeve; kontrolli dhe zbatimi i tyre;
caktimi i vendeve specifike).
� Dhënie e mbështetjes së drejtpërdrejtë për veprimtaritë e tyre (përmirësimi i kushteve
të punës, dhe prezantimi i masave mbrojtëse dhe shëndetësore (pajisje, rroba
etj.) edukimi në vendin e punës si dhe asistencë përfshirë këtu edhe mbështetjen
financiare.
Fomalizimi i sektorit informal të riciklimit, Bashkia Korçë (2005-2008)
Një shembull i mirë është ngritur në qytetin e Korçës vitet e fundit, ku sektori informal i
mbetjeve është formalizuar (i regjistruar zyrtarisht dhe konsideruar partner për autoritetet
vendore).
I është dhënë vend për ushtrimin e aktivitetit si dhe infrastruktura e nevojshme për ndarjen
dhe magazinimin e materialeve të riciklueshme (pajisje për ngjeshjen dhe paketimin).
3. Sistemet e Rikuperimit të Materialeve (QRM): ngritja e stacioneve te
automatizuara për ndarjen e mbetjeve (me konvejer mekanik) aplikojnë metoda
efektive dhe cilësore për ndarjen dhe rikuperimin e materialeve, por në të njëjtën
kohë janë një alternativë shumë e shtrenjtë për administrimin e mbetjeve në nivel
vendor.
Këto stacione shërbejnë për dy qëllime kryesore:
� Të përmirësojnë ndarjen e metëjshme të materialeve nëpër nënkategori.
� Të përgatisin, përmirësojnë rrymën e mbetjeve sipas metodës së trajtimit të
përzgjedhur (kompostim, mbetjeve për energji etj).

Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Këto objekte zakonisht ngrihen kur industria është e interesuar për komponentë të
caktuar të mbetjeve, që kërkojnë ndarjen e materialeve në fraksione specifike, nëpërmjet
proceseve e ndarjes manuale apo/dhe mekanike. Aktualisht në vendin tonë ekzistojnë disa
impiante për ndarjen e mbetjeve, të ndërtuara kryesisht nga industria e riciklimit në rajonin
Tiranë-Durrës. Në këto impiante janë instaluar sisteme të ndarjes mekanike të mbetjeve
për përpunimin e mëtejshëm të tyre për riciklim. Burimi kryesor i mbetjeve që përpunohet
në këto impiante janë kryesisht materiale, që vijnë nga importi dhe shumë pak mbetje vijnë
nga tregu i brendshëm.
Edhe pse instalimi i një impianti për ndarjen mekanike të mbetjeve mund të jetë alternativë
e së ardhmes, instalimi i stacioneve të thjeshta për ndarjen manuale të mbetjeve për
momentin mund të rezultojnë më efikase dhe mbështetëse për skemat e reja pilote të
grumbullimit të diferencuar të mbetjeve.
Objektivi dhe sfidat kryesore të autoriteteve vendore në Shqipëri është të krijojnë partneritete
të përshtatshme me industrinë e riciklimit, për t’i përfshirë ata në skemat e ndarjes së
mbetjeve brenda qyteteve, për shembull, për t’u caktuar apo deleguar atyre objekte
vendore si stacione riciklimi, apo ndofta për të lidhur kontrata afatgjate për grumbullimin e
mbetjeve për riciklimin apo përpunimin e tyre.
Figure 6 Shembuj të qëndrave të Ndarjes së Mbetjeve të Riciklueshme në Hercegnovi,
Montenegro dhe në Landfillin e Bushatit.
69

70
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Ndërtimi i Qendrës për Ndarjen e Mbetjeve të Riciklueshme (QNMR), Bashkia
Lezhë 33 (URI, 2011)
QNMR është një qendër për ndarjen
e mbetjeve të riciklueshme, që
operon si plotësuese e sistemit
parësor të ndarjes dhe grumbullimit
të mbetjeve në qytetin e Lezhës.
Ndërtimi: një qendër e ndërtuar në
një sipërfaqe prej 500 m2 , projektuar
dhe vënë në dispozicion nga
Bashkia Lezhë. Për ndërtimin e këtij
impianti u hartua një studim fizibiliteti
për ndërtimin e tij ashtu si edhe për
tregun e riciklimit; këto u pasuan nga
një projekt për ndërtimin dhe operimin e qendrës.
Ndërtesa kërkon punime për rikonstruksionin e saj dhe instalimin e pajisjeve dhe
mjeteve të nevojshme për të ndarë mbetjet.
Në vijim, u analizuan opsionet ligjore lidhur me manaxhimit të shërbimit në këtë qëndër,
dhe alternativave, që ngriheshin për manaxhimin e saj. U vendos për dhënien me
qera të objektit tek një kompani e specializuar nëpërmjet një kontrate emphyteusis.
Nëpërmjet kësaj kontrate u parashikua ofrimi i shërbimeve të ndarjes së mbetjeve të
riciklueshme.
Funksionimi i skemës (proceset e ndarjes dhe të magazinimit të mbetjeve):
mbetjet e riciklueshme do të mblidhen dhe transportohen në mënyrë të diferencuar
për në QNMR nga një sipërmarrës i kontraktuar (për grumbullimin dhe transportin e
mbetjeve). Shërbimi mbulon 1/3 e zonës së mbetjeve dhe pritet të shtrihet në gjithë
qytetin në vitet në vijim, siç është parashikuar në Planin e Manaxhimit të Mbetjeve.
Kostoja e manaxhimit (investimet shtesë, operimi dhe mirëmbajtja) do të mbulohen
nga një entitet privat që menaxhon shërbimin. Hyrjet dhe daljet e mbetjeve në qendër
do të monitorohen dhe të dhënat do të regjistrohen çdo ditë.
Përfitimet e Bashkisë Lezhë nga QNMR-ja: gjatë vitit të parë QNMR pritet të ndajë
rreth 1516 ton mbetje të riciklueshme, si letër, plastikë, qelq dhe metal. Përdorimi i
mbetjeve të riciklueshme do të reduktojë sasinë dhe vëllimin e mbetjeve që shkojnë
në landfillin e Bushatit. Vetëm gjatë vitit të parë, pritet të reduktohet deri në 17% të
mbetjeve të destinuara për në landfill.
Në terma financiarë: Përfitimet nga QNMR-ja mund të përmblidhen si më poshtë:
1. Të ardhurat vjetore të kontratës së qerasë paguhen nga operatori privat që menaxhon
QNMR-në. Të ardhurat e bashkisë priten të rriten çdo vit me 1,687,650 Lekë.
2. Kosto e transportimit të mbetjeve për në landfill është reduktuar në sajë të
ndryshimit të destinacionit të mbetjeve të riciklueshme.
3. Kostoja e trajtimit të mbetjeve për në landfillin e Bushatit do të reduktohet gjithashtu
si rezultat i ndryshimit të destinacionit të mbetjeve të riciklueshme.
32 Në kuadër të Projektit Plani i Manaxhimit të Mbetjeve (PMM) në Bashkinë Lezhë, bashkëfinancim i
Ambasadës së Mbretërisë së Holandës/ dldp/ Bashkia Lezhë.

3.3 Trajtimi i Mbetjeve
Ekzistojnë argumente të ndryshme në favor apo kundër nismave vendore për minimizimin
e mbetjeve dhe më specifikisht për riciklimin dhe kompostimin e tyre. Këto metoda duhet
të analizohen në kontekstin vendor, duke filluar që nga vlerësimi i përgjithshëm e deri tek
aplikimi i tij në terren.
Kërkesa për minimizimin e mbetjeve nuk lidhet vetëm me përmbushjen e objektivave
kombëtare; por shihet edhe si mënyra e vetme për të ulur barrën financiare të
shkaktuar nga rritja e tarifave të groposjes së mbetjeve në landfill.
Sipas Planit Kombëtar të Manaxhimit të Mbetjeve, duke filluar nga viti 2015 ose ndoshta
më herët, NjQV-të nuk do të lejohen të përdorin vendgrumbullimet e pakontrolluara lokale33 ,
ndërsa alternativa e ardhshme do të jetë depozitimi në një landfill rajonal. Këto kufizime
për depozitimin përfundimtar të mbetjeve do t’i nxisin autoritetet vendore të gjejnë zgjidhje
të tjera për minimizimin e peshës së mbetjeve, të tilla si riciklimi dhe kompostimi, sesa t’i
dërgojnë ato në landfillin rajonal.
Pengesa kryesore për nisjen e aktiviteteve të riciklimit dhe kompostimit lidhen me kostot
shtesë që NjQV-të duhet të përballojnë për të ngritur një sistem të ndarjes së mbetjeve.
Rrjedhimisht, kostoja e grumbullimit dhe transportit të mbetjeve do të rritet me 25-30%,
vetëm duke kaluar nga një sistem i zakonshëm, në atë me 3 kosha. 9
3.3.1 Riciklimi
a) Rëndësia e riciklimit
Riciklimi është një nga elementet themelore të minimizimit të mbetjeve. Edhe pse i vetëm
riciklimi nuk mund t’i zgjidhë problemet e administrimit të mbetjeve për komunitetet vendore,
ai mund të devijojë një pjesë të mirë të rrymës së mbetjeve nga transporti dhe depozitimi
në landfillet rajonale. Kohët e fundit janë evidentuar zhvillime të rëndësishme dhe një rritje
e interesit për materialet e riciklimit, si metale dhe plastikë, por më pak për letër, karton apo
qelq etj., kryesisht në qytetet e mëdha në Shqipëri.
Në nivel strategjik, duke iu referuar politikës kombëtare të mbetjeve, zhvillimi i këtij sektori
do të kërkojë një përpjekje të përbashkët dhe të koordinuar të të gjithë aktorëve kombëtarë,
rajonalë dhe lokalë në mënyrë që të arrihen objektivat specifikë të përcaktuar nga kjo
politikë. Për më tepër, riciklimi mund të kthehet në një zgjidhje tërheqëse për NjQV-të nëse
autoritetet marrin në konsideratë dhe shfrytëzojnë avantazhet financiare, p.sh., reduktimi
i kostos së trajtimit të mbetjeve dhe mundësisht shfrytëzimi i përfitimeve financiare nga
shitja e materialeve të riciklueshme.
33 Nëse nuk përmbushin kriteret për depozitimin e kontrolluar të mbetjeve urbane.
34 PVMMNU për qytetin e Fierit,fq. 71.
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
71

72
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Rekomandim 27: Aktivitetet vendore për të mbështetur/nxitur riciklimin
Në zbatimin të politikës kombëtare për mbetjet, autoritetet rajonale dhe vendore duhet të
përfshijnë në planet e tyre rajonale dhe vendore veprimtaritë e mëposhtme:
� Hartimin dhe realizimin e fushatave vendore të ndërgjegjësimit të komunitetit.
� Zbatimin e skemave alternative pilot për grumbullimin e diferencuar të mbetjeve, që
përshtaten më mirë me lagjet e qytetit apo me zonat ndërurbane, apo për konsumatorë
të veçantë, p.sh., për grumbullimin e mbetjeve tregtare.
� Hartimin dhe nxitjen e nismave të komunitetit për ndarjen dhe riciklimin e rrymave
specifike të mbetjeve, si drusore, mbetje ndërtimore dhe të shkatërrimit, plastikë,
letër, alumin etj, duke ofruar mundësi për bizneset lokale në këtë sektor.
� Nxitja e zhvillimit të tregut për materiale të riciklueshme, duke përfshirë zhvillimin
e përdorimeve dhe tregjeve për produktet e ricikluara, dhe masave për të përmirësuar
cilësinë dhe sasinë e materialeve të riciklueshme për ripërpunim.
� Nxitjen dhe zhvillimin e tregut të riciklimit në nivel vendor, për të reduktuar distancën
e transportimit të materialeve të riciklueshme para ripërpunimit, duke mbështetur
biznesin lokal dhe mundësitë për punësim.
� Kryerjen e analizës merceologjike të mbetjeve urbane.
b) Si ta bëjmë të funksionojë?
Riciklimi nuk është një proces ku autoritetet vendore mund të veprojnë vetë në mënyrë të
pavarur; por ka nevojë për përfshirjen dhe pjesëmarrjen aktive të industrisë së riciklimit dhe
të komunitetit vendor. Detyra e autoriteteve vendore është të krijojnë një mjedis të favorshëm
për zhvillimin e këtij sektori në nivel vendor; të krijojnë dhe zbatojnë skema të ndarjes
së mbetjeve; të nxisin investimet e biznesit të riciklimit dhe pjesëmarrjen aktive të tij. Është
gjithashtu përgjegjësia e autoriteteve vendore të rrisin ndërgjegjësimin publik dhe edukimin
e komunitetit për parandalimin e mbetjeve, ripërdorimin, riciklimin, kompostimin e tyre etj.
Ideja nuk është vetëm të prezantohen këto skema të ndarjes dhe riciklimit të mbetjeve si
një detyrim ndaj politikës kombëtare në këtë sektor, dhe që më pas mund të kthehen në një
barrë organizative dhe financiare për administratën vendore.
Qëllimi është që të planifikohen dhe zbatohen skema me kosto efektive, do të cilat do të
mund të gjenerojnë materiale cilësore në një sasi të konsiderueshme, në përgjigje të kërkesave
të industrisë së riciklimit.
Hapat e mëposhtëm jepen si rekomandime për t’u marrë në konsideratë në fazën e planifikimit
të skemave të riciklimit, për arritjen e objektivave në këtë sektor. Për përmbushjen
e këtyre hapave dhe për realizimin e veprimtarive të domosdoshme mund të jetë e nevojshme
një ekspertizë e jashtme.

Masat
përgatitore
Figure 7: Hapat për planifikimin e një programi riciklimi
Në këtë fazë përcaktohen aktorët e mundshëm që mund të
përfshihen, përcaktohen llojet e mbetjeve që kanë vlerë për
tregun e riciklimit dhe origjinën e tyre: së pari, është mirë të
kemi informacion të hollësishëm për aktorët e riciklimit dhe
mbledhësit e mbetjeve, që veprojnë në qytet, rajon apo më
gjerë, si dhe për çmimet e materialeve të riciklueshme.
Analiza e sasisë dhe përbërjes së mbetjeve, do të ndihmojë të përcaktoni dhe vlerësoni
vlerën e materialeve të riciklueshme dhe burimet e prodhimit të tyre. Ka rëndësi që të
evidentohet dhe të fillohet nga prodhuesit më të mëdhenj të mbetjeve të riciklueshme dhe
përcaktimin e llojit të mbetjeve që ata prodhojnë.
Të sigurohet
afërsia me
tregun e
riciklimit
1
2
3
Masat përgatitore
Të sigurohet afërsia
me tregun e riciklimit
Të analizohen përfitimet
ekonomike /
realizueshmëria
Afërsia me tregun e riciklimit është një tregues i rëndësishëm,
që rrit përfshirjen dhe interesin e industrisë dhe të bizneseve të
riciklimit, për shkak të kostove të ulëta të transportit. Pyetja që
bëhet zakonisht është: Ku janë tregjet? Sa është largësia nga
tregjet? Kush do t’i mbledhë materialet e riciklueshme? Ku dhe
nga kush do të ndahen dhe presohen materialet e riciklueshme?
Si do të transportohen materialet e riciklueshme dhe nga kush?
Sa do të jetë kostoja e transportit?
Objektivi nuk është thjesht të gjejmë dhe analizojmë sa afër janë tregjet e riciklimit dhe sa
i lartë është interesi në materialet e riciklueshme që prodhon qyteti, por gjithashtu për të
afruar dhe rritur interesin e tregut.
6
5
4
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Ndërgjegjësimi i
komunitetit, inkurajimi
dhe përfshirja aktive e
aktorëve për riciklim
Të sigurohen burimet
financiare
Të sigurohet cilësia e
produkteve
73

74
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Të analizohen
përfitimet
ekonomike
Vlerësimi ekonomik i riciklimit të mbetjeve është një detyrë e
vështirë, sepse shumë nga ndikimet e përfituara në mjedis dhe
në aspektin social nga riciklimi janë afatgjata ose në disa raste
jo shumë të matshëm. Kjo rrjedhimisht bën të vështirë për të
përcaktuar përfitimet sasiore direkte apo financiare nga riciklimi.
Balanca (krahasimi) midis përfitimeve (përfshirë këtu ato ekonomike nga shitja e materialeve
të riciklueshme apo kursimeve nga depozitimi i më pak mbetjeve në landfill) dhe kostos
së drejtpërdrejtë për grumbullimin e ndarë dhe transportimin e mbetjeve, është një faktor
i rëndësishëm për të qenë në favor apo kundër aplikimit të riciklimit në një shkallë më të
gjerë.
Riciklimi është një biznes konkurrues, ku çmimet që paguhen për materialet e riciklueshme
ndryshojnë vazhdimisht sipas kërkesës dhe ofertës në treg. Nëse nuk ka treg për materialet
e riciklueshme apo nëse publiku nuk është ende gati për të blerë produkte të bëra nga
materiale të ricikluara, atëherë edhe riciklimi në fund do të dështojë.
Është e rëndësishme që të vlerësohet me një sy kritik kostoja dhe zbatueshmëria e çdo
skemë të madhe riciklimi, para fillimit të ndonjë programi të madh dhe të kushtueshëm
për riciklimin e mbetjeve. Një analizë e hollësishme e kostove dhe përfitimeve për një
skemë riciklimi përmbledh identifikimin dhe analizimin e të gjitha kostove dhe përfitimeve
të brendshme dhe të jashtme.
kostot
KOSTOT E BRENDSHME:
Pajisjet, pagat, dhe kostot e tjera
operative, etj.;
KOSTOT SHTESË:
Nivel i lartë fiskal për të mbuluar
kostot shtesë, dekurajimi i publikut
për të paguar; për depozitim nëse
materialet e riciklueshme nuk
përmbushin kërkesat e tregut, etj,;
përfitimet
PËRFITIMET E BRENDSHME:
Të riciklueshmet ndahen dhe
ngjishen, e më pas shiten me fitim.
Ulet kostoja e transferimit dhe
e depozitimit në landfillet rajonale, etj.;
PËRFITIME TË JASHTME:
Përfitime mjedisore, krijimi i vendeve
të punës, kursehet hapësira e
landfillit, etj.
Figure 8: Kostot dhe përfitimet nga aktivitetet e riciklimit
Është e rëndësishme që kostot duhet të mbahen më të vogla se përfitimet, në
mënyrë që të realizohen përfitime ekonomike dhe që aktiviteti të mbetet ekonomikisht
i qëndrueshëm; përjashtime bëhen kur riciklimi ka nevojë të subvencionohet nëse
përfitimet mjedisore apo përfitime të tjera sociale janë të rëndësishme për autoritetet
vendore.

Të sigurohet
cilësia e
produktit
• Mbledhja e sasive të mjaftueshme të
materialeve të riciklueshme ka rëndësi me
qëllim që ta bëjë administrimin dhe transportimin
e tyre të leverdisshëm;
• Për të adresuar këtë çështje synohet:
zgjerimi i skemës së ndarjes së mbetjeve;
apo ruajtjen dhe magazinimi i përkohshem
i materialeve të riciklueshme deri sa të
sigurojë sasinë e nevojshme për
transportimin me leverdi drejt impiantit
përfundimtar.
KONSIDERATAT
MBI SASINË
Të sigurohen
burimet
financiare
Blerësit e materialeve të riciklueshme do të jenë të interesuar
si për sasinë ashtu edhe cilësinë e materialeve, ndaj ia vlen të
merren në konsideratë përcaktimet e mëposhtme:
Figure 9: Konsideratat për sasinë dhe cilësinë
Edhe pse mendohet se është një aktivitet që mund të rikuperojë
koston e vet, zakonisht çdo program apo projekt riciklimi ka
nevojë për subvencione, pasi disa nga përfitimet e riciklimit nuk
mund të përkthehen direkt në përfitime ekonomike.
Gjithsesi, ka rëndësi që autoritetet vendore të caktojnë fondet e duhura ose/dhe të sigurojnë
burime të qëndrueshme financiare për të mbështetur programet e riciklimit. Pavarësisht
financimeve nga jashtë (nga qeveria qendrore apo donatorë të ndryshëm), njësitë vendore
duhet të planifikojnë fonde nga buxheti i tyre vendor për mbështetjen e skemave të
ndarjes së mbetjeve apo të objekteve për ndarjen dhe përgatitjen e tyre, si dhe për nxitjen
e veprimtarive ndërgjegjësuese.
Fondi Strategjik i Mbetjeve
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
• Çështja e dytë kryesore për shitjen e
materialeve të riciklueshme është përmbushje
e kërkesave të blerësit lidhur me
cilësinë. Cilësia ka të bëjë me shkallën e
pastërtisë, fortësisë dhe mungesës së
lëndëve helmuese brenda rrymës së
materialeve të riciklueshme, për të siguruar
dhe ruajtur vlerën e tyre në treg.
• Ndërgjegjësimi dhe edukimi janë procese
të rëndësishme, që duhet të ndjekin dhe
mbështesin vazhdimisht zbatimin e
skemave të ndarjes së mbetjeve.
KONSIDERATAT
MBI CILËSINË
Sipas PKMM-së, për të bërë progres në ndarjen dhe riciklimin e mbetjeve nga familjet
në Shqipëri, kërkohet një rritje në përfshirjen e publikut si dhe promovimin e impianteve
dhe shërbimeve të riciklimit. Këto të fundit do të financohen kryesisht nga një Fond
Strategjik Qeveritar i Mbetjeve. Kjo do të kërkojë që NjQV-të duhet të përgatisin projekte/
programe të përshtatshme dhe të kërkojnë mbështetje për financim nga ky fond.
Shënim: Fondi Strategjik Qeveritar për Mbetjet lidhet edhe me krijimin e infrastrukturës
së mbetjeve, siç parashikohet në SKM (Mbështetje Financiare për Infrastrukturën Mjedisore).
75

76
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Gjithsesi, përfshirja e financimeve nga industria dhe biznesi i riciklimit do të sigurojë
qëndrueshmëri dhe sukses për skemat vendore të riciklimit. Inkurajimi dhe ngritja e
partneriteteve të mira publik-privat shtjellohen më në hollësi në pjesët e tjera të këtij manuali.
Ndërgjegjësimi i
publikut, edukimi,
nxitja dhe stimujt
përkatës
Përfshirja dhe inkurajimi i mëtejshëm i palëve të interesuara për
riciklimin (stimujt, nxitja, ndërgjegjësimi dhe edukimi etj.) do të
sjellë më shumë sukses për programin e riciklimit. Publiku ka
të drejtën të njohë dhe kuptojë koston e plotë dhe përgjegjësitë
rreth manaxhimit të mbetjeve që prodhon.
Në vijim, nevojiten përdorimi i stimujve të tjerë ekonomikë dhe ligjorë, si dhe përpjekje për
sensibilizimin dhe edukimin e publikut, për mbështetjen dhe rritjen e cilësisë dhe shkallës
së përfshirjes së komunitetit.
35
Rekomandim 28: Instrumentet/ nxitësit për mbështetjen e riciklimit
Disa nga instrumentet ekonomike për mbështjetjen e skemave të riciklimit të
mbetjeve, mund të përmendim:
� Ofrimi i stimujve ekonomikë (p.sh., tarifa më të ulëta për mbetjet) për
familjet dhe bizneset, që përfshihen në mënyrë aktive në skemat e ndarjes
së mbetjeve apo për ata që prodhojnë më pak mbetje.
� Duke prezantuar parimin tarifat të mbulojnë koston e plotë për mbetjet e
prodhuara nga secili prodhues mbetjesh (veçanërisht biznesi dhe industria),
për të ballafaquar prodhuesit e mbetjeve me koston e vërtetë të mbetjeve.
� Prezantimin e tarifave të diferencuara për trajtimin e mbetjeve dhe për
depozitimin në landfill, që të inkurajojë riciklimin dhe ripërdorimin e mbetjeve
në vend të përdorimit të landfillit.
Fushatat e ndërgjegjësimit dhe të edukimit të komunitetit (rast i aplikuar
në Bashkinë Lezhë) 35
A. Hartimi dhe zbatimi i programit
edukues në shkolla : i fokusuar në
edukimin e nxënësve dhe të familjeve
të tyre, duke rritur dhe shpërndarë
njohuritë për riciklimin.
1. Seksione edukative të dedikuara:
Nxënës, prindër, dhe mësues
të shkollave të mesme përfituan
njohuri për mjedisin dhe rreth sjelljes
mjedisore, për llojet e mbetjeve
urbane dhe përbërjes së tyre, për
mbetjet e riciklueshme dhe skemën e
re për manaxhimin e tyre.
35 Në kuadër të projektit “Pastrimi me pjesëmarrje i plastikës dhe manaxhimi i mbetjeve në Bashkinë
Lezhë, 2011, URI/ Municpality of Lezha.

Shfaqjen e një filmi 20-minutësh “Jeta e një çante plastike” etj.
3. Diskutim me pjesëmarrësit rreth broshurës “Mbledhja e diferencuar e mbetjeve
në dy rryma dhe riciklimi i tyre”, dhe shpërndarja tek çdo nxënës.
B. Organizimi i ditëve të pastrimit me pjesëmarrjen e komunitetit, që kishin
për qëllim jo vetëm pastrimin e qytetit, por edhe rritjen e ndërgjegjësimit të komunitetit
lidhur me hedhjen e mbetjeve në pikat e përcaktuara. Në bashkëpunim me institucionet
e edukimit, krerët e shkollave dhe ndërmarrjen e pastrimit, u organizuan 4 ditë për
pastrimin e pikave informale në katër zona të ndryshme të qytetit. Afërsisht në këto
aktivitete morën pjesë rreth 400 nxënës (ose 11% i të gjithë nxënësve në qytet).
Tenda promovuese u ngritën për shpërndarjen e materialeve promovues dhe të
veglave të pastrimit, si bluza, doreza, kapele, çanta, qese, fshesa dhe lopata.
C. Promovimi i ndarjes së mbetjeve në burim për familjet: kishte për qëllim
rritjen e numrit të familjeve që do të ndajnë mbetjet në burim. Në kuadër të planit
të manaxhimit të mbetjeve, gjatë vitit të parë, Zona A do të pajiset me të gjithë
kontenierët e nevojshëm për ndarjen e mbetjeve në dy rryma: të riciklueshme dhe
jo të riciklueshme. Vendosja e kontenierëve u shoqërua me një sërë materialesh
promovuese të vendosura kudo, si postera të tillë, si: Për një mjedis pa plastikë,
gjithçka fillon nga shtëpia jote; Mediat lokale (TV, gazeta, radio) u bënë partnerë të
rëndësishëm për komunikimin me publikun, nëpërmjet spoteve dhe kronikave që
shoqëronin aktivitete të veçanta të projektit.
D. Rezulatate e fushatës:
1. Rreth 50% e nxënësve të shkollave u informuan për mbetjet plastike dhe ndarjen e tyre.
2. Rreth 30% e familjeve u informuan nga fëmijët e tyre gjatë orëve të informacionit
edukativ dhe ditëve të pastrimit me komunitetin.
3. Rreth 1700 brushura u shpërndanë mes nxënësve.
4. Rreth 1 ton mbetje u largua nga zonat informale ose rreth 4.2% e sasisë ditore të
mbetjeve të qytetit.
3.3.2 Kompostimi
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Siç rekomandohet edhe në Planin Kombëtar të Manaxhimit të Mbetjeve, NjQV-të
inkurajohen të marrin në konsideratë zbatimin e kompostimit të komponentëve të caktuar
të mbetjeve të biodegradueshme (organike) si një alternativë e rëndësishme për trajtimin
e mbetjeve të tyre.
Kompostimi rrallë gjeneron përfitime nga vetvetja. Megjithatë, kur shikohet si
një komponent i një programin për manaxhimin e integruar të mbetjeve të ngurta,
kompostimi mund ofrojë përfitime ekonomike në një shkallë të gjerë. Kur konsiderojmë
sasinë e madhe të fraksionit organik që gjenerohet në vendet në zhvillim, qeveritë
mund të kursejnë para’, duke reduktuar sasinë e mbetjeve që duhet të grumbullohet,
transportohet dhe depozitohet. (Hoornweg, et Thomas, Otten 1999).
Në Shqipëri, kompostimi përfaqëson një metodë ekonomike dhe mjedisore për
trajtimin e mbetjeve, që mund të shmangë deri në 50-60% të rrymës së mbetjeve
urbane nga depozitimi në landfill.
77

78
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Siç tregojnë faktet, ende nuk është ndërtuar në Shqipëri ndonjë objekt apo impiant lokal
ose privat për kompostimin e mbetjeve. Autoritetet vendore nuk kanë qenë të interesuara
më parë për të kompostuar mbetjet, për sa kohë që kanë pasur një alternativë më të lirë për
trajtimin e mbetjeve – duke i hedhur dhe shkarkuar falas në vendgrumbullimet e tyre lokale
ose duke i hedhur në mënyrë ilegale anës rrugëve, në kanale ujitjeje, shtrate lumenjsh etj.
Kufizimet e mëtejshme për depozitimin e mbetjeve do të nxisin interesin vendor për kompostimin
e mbetjeve organike, kryesisht për zonat rurale dhe ndërurbane.
Iniciativa informale të kompostimit janë identifikuar në vend, kryesisht nga një numër
banorësh që jetojnë në komunat e largëta, të cilët përdorin mbetjet e tyre organike për
ushqim për kafshët, ose për qëllime të tjera.
Në të njëtën kohë, kërkesa për plehra organike ka ardhur në rritje, duke u përdorur gjerësisht
në sektorët e bujqësisë dhe pemtarisë. Kur kjo pjesë organike e rrymës së mbetjeve
urbane të mblidhet veçmas, atëherë pjesa më e madhe e këtij materiali mund të kompostohet
dhe të kthehet në një produkt të përshtatshëm për përdorim të plehut organik dhe
përmirësimin e pjellorisë së tokës.
Në rang ndërkombëtar, janë zhvilluar disa metodologji për kompostimin e mbetjeve, por
kompostimi në shtëpi dhe ai i centralizuar (në nivel komuniteti, qyteti apo nivel rajonal),
përbëjnë dy nga metodat më të mundshme dhe më të realizueshme në të ardhmen, në
saje të thjeshtësisë dhe kostove të ulëta që kanë.
Rekomandim 29: Përqasja rajonale për ndërtimin impianteve të kompostimit
Impianti i kompostimit në nivel qyteti apo ndërurban rekomandohet si një iniciativë
urbane, që kërkon partneritet midis disa bashkive apo disa komunave.
Për një komunë të vetme, alternativa më e mirë mund të jetë inkurajimi i bujqve lokalë
për kompostimin e mbetjeve në nivel familjesh apo fshatrash.
Kompostimi
në shtëpi
Kompostimi në shtëpi përfaqëson një nga metodat më të
parapëlqyera të trajtimit të mbetjeve veçanërisht në nivel fshati
dhe zonat ndërurbane, pasi kërkon hapësirën e nevojshme
dhe përkujdesje.
Kjo metodë është më pak e kushtueshme dhe më efikase sesa transferimi i mbetjeve organike
në një landfill apo ndonjëherë edhe sesa në impiantet e kompostimit të centralizuar,
sidomos në zonat rurale. Nga pikëpamja mjedisore, kjo metodë mbetet e avantazhuar,
mund të bëhet kudo (sidomos në zonat rurale) dhe i jep mundësi familjeve të reduktojnë në
mënyrë të konsiderueshme mbetjet e tyre. Kompostimi në shtëpi nuk është i vështirë dhe
nuk kërkon shumë kohë.
Një përparësi kryesore e kompostimit në shtëpi është se ai përbën një zgjidhje lokale
që kërkon përfshirjen drejtpërdrejt të komunitetin në trajtimin e mbetjeve të veta.

Shpejtësia e kompostimit varet nga lloji i materialeve që shtoni në pirg dhe sasinë e kohës
që dëshironi t’i kushtoni kësaj metode. Bazuar në metodologji, kemi dy mënyra për të
realizuar kompostimin në shtëpi:
• Është një nga mënyrat më të lehta
për të dekompozuar mbetjet organike,
sepse nuk kërkohet punë krahu
përveç vendosjes së mbejtjeve në
një kosh, marrjes së plehut nga fundi
i pirgut pas një periudhe 8-12 muajsh.
Kompostimi
pasiv
Në përgjithësi, investimi fillestar për ngritjen e një kontenieri për kompostimin në shtëpi (për një
familje) kushton rreth 40-60 Euro 36 .
Mundësitë për komunitetin rural- Kompostimi në shtëpi në Komunën Shënkoll 37
Grupi i synuar: 20 familje
Zona pilot: një lagje e fshatit
Ofruesi i shërbimit: Komuna dhe banorët
Infrastruktura: Kosha druri për
dekompozimin e mbetjeve(përmasat 1.5
m x 1,5 m x 1.5 m)
Kosto e përafërt: 800-1000 Euro38 Hapat e parë: Udhëzime dhe
ndërgjegjësim për familjet e zgjedhura në
projektin pilot.
Kompostimi
lokal ose në
komunitet
Kompostimi
aktiv
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
• Pirgu përzihet herë pas here apo
vendoset në një kosh tjetër, gjë që
siguron oksigjen për organizmat
duke i mundësuar atyre të shpërbëjnë
më shpejt plehun. Ajrosja e përjavshme
sjell si rezultat pleh të gatshëm për
më pak se dy muaj.
Kompostimi lokal ose në komunitet (i centralizuar) përfaqëson
një alternativë rajonale apo vendore për dekompozimin e
mbetjeve organike. Kompostimi me rreshta (windrow) është
metoda më e lirë dhe më e thjeshtë, e cila mund të jetë një
alternativë e përshtatshme për kontekstin vendor shqiptar.
36 IBRD/World Bank, 2000, Strategic Planning Guide for Municipal Solid Waste Management.
37 Rast studimor zhvilluar gjatë seksioneve të konsultimit, në kuadër të programit dldp-2.
38 Llogaritja e përafërt e kostos së investimeve për rastin e zhvilluar në Komunën Shënkoll.
79

Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Është një metodë e ngadaltë, që përdoret gjerësisht për të prodhuar pleh organik. Mund të
përdoret për të përpunuar mbetjet e kopshtit të shtëpive, ushqimet, letrën, dhe mbeturinat
nga kanalizimet. Është e vështirë të arrijmë në një përgjithësim të kostove kapitale dhe
operative për këtë metodë, pasi kompostimi me këtë metodë varet shumë nga cilësia e
materialit organik që futet, nga kërkesat dhe afërsia e tregut për këto materiale etj.
Kompostimi me rreshta është i thjeshtë dhe ka një kosto të ulët krahasuar me metodat e
tjera të ngjashme të trajtimit, si dhe mund të përdoret nga bujqit, NjQV-të, dhe kompanitë
e përpunimit të mbetjeve. Në përgjithësi, kostoja e kësaj metode mund të ndryshojë
midis 10-20 Euro 39 për ton mbetje, që përfshin shpenzimet kapitale, operative dhe të
mirëmbajtjes.
Kostoja e kompostimit mund të minimizohet duke prodhuar një material (pleh organik) të
cilësisë së mirë që mund të shitet në treg me një çmim të arsyeshëm. Kjo do ta bënte këtë
metodë të leverdishme dhe më pak të kushtueshme sesa alternativa e landfillit (më lirë se
kostoja e transportit dhe depozitimit në një landfill, p.sh., në landfillin e Bushatit).
Zgjidhjet e mundshme për aplikimin e kompostimit në komunitet; Vlerësim i kryer
në kuadër të PVMMNU-së të Bashkisë Pukë (Co-PLAN, 2011)
Alternativa e depozitimit të mbetjeve në land-
Kompostimi me rreshta në rang fillin e Bushatit do të kërkonte shpenzime
komuniteti apo vendor mund të jetë të mëdha për buxhetet e tyre vendore nga
një alternativë e favorshme për të 2,000-2,400 lekë/ton (kosto e transportit dhe
trajtuar mbetjet urbane në zonat e tarifa e depozitimit), të cilat rezultojnë më të
largëta dhe të veçuara urbane si larta se kostoja e trajtimit në një impiant kom-
qyteti i Pukës apo Fushë-Arrëzit dhe postimi në komunitet
të komunave përreth.
40 favorable option to deal with ALL/ton (transport and disposal fee). The compos
ban waste for remote urban alternative
eas like the city of Puka, the city
Fushe-Arrez, and all communes
arby.
, që varion nga 1,400-
1,600 lekë/ton, pa përfshirë këtu përfitimet
ekonomike nga shitja e plehut organik.
37 orable option to deal with ALL/ton (transport and disposal fee). The composting
waste for remote urban alternative is significantly cheaper than the land
like the city of Puka, the city alternative, for as long as its cost ranges from 1400she-Arrez,
and all communes ALL/ton, without taking into account the economic ben
y.
from selling the compost.
37 is significantly cheaper than the land-fil
alternative, for as long as its cost ranges from 1400-1600
ALL/ton, without taking into account the economic benefits
from selling the compost.
Figure 10 : Disa nga pajisjet më të zakonshme që përdoren në kompostimin me rreshta
igure Figure 10: 10: Various Various janë grirëset, auxiliary auxiliary përzierësit, equipments kamionçinat are me are normally vinç, normally traktorët used, used, me e.g. pajisjet e.g. grinders, përkatëse grinders, rotating etj. rotating
creens, screens, mixers, mixers, windrow windrow turners turners and and front-end loaders loaders
39 IBRD/ WORLD BANK(1999), Composting and It’s Applicability in Developing Countries.
80
40 Një impiant me kapacitet deri në 5,000 ton/vit.

Planifikimi dhe ngritja e një impianti për kompostimin me rreshta duhet të marrë në
konsideratë elementet e mëposhtme:
Vendi Duhet të jetë pranë zonave të banimit për të ulur koston e transportit.
Kushtet
specifike 41
Koha e nevojshme
Koeficienti i
pranimit
Produktiviteti i
metodës
Normalisht mund të vendoset në mjedis të hapur, por shpesh mund
të mbulohet për shkak të kushteve klimatike, apo për të parandaluar
erën e keqe, lagështirën dhe për të kontrolluar temperaturën etj.
Plehu është gati pas një periudhe 6 deri në 8 muajsh.
Normalisht, materialet hyrëse konsistojnë në rreth 90% të rrymës të
mbetjeve organike.
Pas dekompozimit, plehu i përgatitur përbën vetëm 40% të masës së
mëparshme për shkak të avullimit të ujit. Nga kjo, rreth 5-10% shkon
për depozitim në landfill (p.sh., gurë apo materiale që nuk janë ndarë
në rregull).
3.3.3 Depozitimi i mbetjeve dhe landfilli
a) Politika kombëtare aktuale për landfillet
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Për të progresuar në hierarkinë e mbetjeve42 , hapi i parë konsiton në kalimin nga depozitimi
i mbetjeve në vendgrumbullime të paligjshme apo të pakontrolluara drejt landfilleve
sanitare, që plotësojnë të gjitha standardet e kërkuara. Për këtë qëllim, është e nevojshme
të ndërtohen disa landfille të reja rajonale për të siguruar depozitimin e sigurtë të mbetjeve
urbane në to; njëkohësisht, autoritetet vendore duhet të realizojnë mbylljen mjedisore të
vendgrumbullimeve të pakontrolluara lokale.
Në zbatim të politikës kombëtare për mbetjet43 , rekomandohet që autoritetet rajonale dhe
vendore të përfshijnë në planet44 e tyre rajonale dhe vendore masat e mëposhtme, me
qëllim që të sigurohet depozitimi i sigurt i mbetjeve të ngurta urbane.
Rekomandim 30: Masat specifike dhe veprimet e propozuara për depozitimin e
mbetjeve
� Krijimi ose pjesëmarrja në ndonjë bashkëpunim rajonal ose ndërvendor, që të
ketë përgjegjësi për përzgjedhjen e vendit, projektin, zbatimin e tij, financimin dhe
manaxhimin e landfillit.
� Organizo zgjidhje rajonale ose ndërvendore për transportimin e mbetjeve në landfill.
41 Hoornweg D., Thomas L., Otten L. (1999): Composting and It’s Applicability in Developing Countries,
42 Hierarkia e prioriteteve të trajtimit të mbetjeve.
43 PKMM dhe SKM.
44 Apo planet rajonale për manaxhimin e mbetjeve.
81

82
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
b) Rehabilitimi i vendgrumbullimeve aktuale
Autoritetet vendore, të cilat kanë nën përgjegjësinë e tyre një vendshkarkim lokal, duhet të
ndjekin zbatimin e kërkesave ligjore për Rehabilitimin e vendeve ekzistuese të depozitimit
të mbetjeve, dhe të zbatojnë masat e mëposhtme:
• Mbylljen e fushës së depozitimit dhe ndalimi i shkarkimeve në të.
• Mbulimin me dhé (ose më mirë mbetjet inerte nga aktivitetet e ndërtimit) dhe
ngjeshjen e tokës.
• Hapjen e kanaleve të veçanta për shiun, ujërat tokësorë dhe për grumbullimin e shllamit
të mbetjeve në basenë të izoluar.
• Mbrojtjen nga zjarri.
• Ndalimin e hyrjes së personave të paautorizuar dhe kafshëve.
• Mbulimin me dhe’ si dhe mbjelljen e bimëve në pjesët e vendgrumbullimit që nuk
përdoren më për groposje.
Rekomandim 31: Mbyllja e venddepozitimeve lokale
Një zgjidhje vendore nuk është një zgjidhje afatmesme apo afatgjatë për depozitimin e
mbetjeve, për sa kohë që jetëgjatësia e vendgrumbullimit është e kufizuar dhe kur kushtet
e tij nuk përmbushin kërkesat teknike për landfille sanitare.
Megjithatë, autoritetet vendore duhet të parashikojnë hartimin e studimeve të fizibilitetit
për mbylljen mjedisore të vendgrumbullimeve në përputhje me dispozitat ligjore për të
siguruar mbrojtjen mjedisore të zonave të ndjeshme dhe të shëndetit të njerëzve.
c) Mbyllja e vendgrumbullimeve aktuale dhe shkarkimeve të paligjshme
Një nga objektivat afatmesëm është mbyllja e të gjithë venddepozitimet vendore dhe krijimi
i landfilleve rajonale dhe të impianteve të ndarjes së mbetjeve. Qëllimi është që gjithë
rryma e mbetjeve të menaxhohet në mënyrë profesionale me ndikim minimal mjedisor.
Mbyllja e venddepozitimeve është një parakusht për suksesin e impianteve të trajtimit
rajonal. Është e qartë që impiantet rajonale nuk do të funksionojnë nëse alternativa për të
depozituar mbetjet në venddepozitimet vendore vazhdon të ekzistojë. Prandaj, zbatimi i
zgjidhjeve rajonale të trajtimit do të kërkojë rehabilirimin dhe mbylljen e venddepozitimeve
vendore.
Aktualisht, autoritetet vendore po përballen me një presion në rritje nga autoritetet qendrore
për kushtet e këqija në venddepozitimet vendore, apo për shkak të shumë mangësive dhe
të keqmanaxhimit për shumë vite të MM-ve. Për më tepër, shumë NjQV nuk disponojnë ose
nuk alokojnë fondet e mjaftueshme për te paguar tarifat e reja për depozitim në landfillët e
kontrolluar rajonalë. (p.sh., në landfillin e Bushatit).
Mbyllja e vendepozitimeve dhe zbatimi i alternativave rajonale do të kërkojnë një vendim
dhe mbështetje politike. Kështu, NjQV-të duhet të parashikojnë fonde lokale të mjaftueshme
për përdorimin e impianteve rajonale si dhe për organizimin e transportit në këto vende.

Rekomandim 32: Përdorimi i venddepozitimeve ekzistuese vendore për
depozitimin e mbetjeve inerte
Disa nga vendepozitimet vendore në varësi të gjendjes së tyre teknike dhe mjedisore
mund të transformohen në vendshkarkime ideale për mbetjet inerte (tokë, gurë etj nga
aktivitetet e ndërtimit). Ky opsion mund të kërkojë zgjidhjet e mëposhtme:
� Ofron një zgjidhje specifike vendore për mbetjet inerte, që gjenerohen nga aktivitetet
e ndërtimit;
� Ndarja e komponentëve të mbetjeve inerte nga rryma e mbetjeve urbane (gjatë
grumbullimit, transportit dhe depozitimit të tyre);
� Përdorimi i mbetjeve inerte dhe dherave për të mbuluar dhe rehabilituar
venddepozitimet ekzistuese të mbetjeve urbane.
Në mënyrë që vendepozitimet vendore të transformohen në vendshkarkime për mbetjet
inerte, nevojitet krijimi i rregullave të reja dhe masa kontrolli për zbatimin e tyre. Rregullat
duhet të përcaktojnë: detyrimin e prodhuesve të mbetjeve inerte të depozitojnë këto
materiale në vendet e depozitimit, të paguajnë kostot për shërbimet ndaj tyre; ndërkohë
duhen aplikuar penalitete për përdorim jo të duhur të këtyre vendeve ose për hedhjen pa
kriter të këtyre mbetjeve.
Sipas përvojës së huaj në rajon 45 , vlerësohet se kërkesat për investime për mbylljen
mjedisore dhe për masat e rehabilitimit të një vendshkarkimi mund të shkojnë nga 34,000-
78,000 Euro/ha deri në 260,000-360,000 Euro/ha në varësi të shkallës së rrezikut dhe
amortizimit të fushës.
Hedhja e paligjshme e mbetjeve është një tjetër problem vendor, që mund të përkeqësohet
si pasojë e mbylljes së vendshkarkimeve vendore dhe kostos së lartë të depozitimit
në landfillet rajonale. Hedhja e pakontrolluar e mbetjeve është simptomë e dobësisë
institucionale dhe nëse nuk bëhen ndryshime të menjëhershme, mund të pritet një
përkeqësim i situatës ekzistuese.
Rekomandim 33: Përdorimi I rregullave dhe penaliteteve vendore
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Krijimi i një kuadri të qartë dhe gjithëpërfshirës rregullator vendor (rregullorja vendore
dhe penalitetet për zbatimin e saj), forcimi strukturave dhe procedurave detyruese,
janë për momentin masat kryesore për të parandaluar hedhjen e paligjshme dhe të
pakontrolluar të mbetjeve.
45 Karagiannidis, A. Antonopoulos, I, Tsatsarelis (2000), Analiza statistikore dhe vlerësimi i rrezikut për
vendshkarkimet e hapura në prefekturën bregdetare të Jakonias’, Artikull i Departamentit të Inxhinierisë Mekanike,
Universiteti Aristoteli i Selanikut.
83

84
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
a) Djegia e mbetjeve: një alternativë e rrezikshme
Një nga metodat më të zakonshme që përdoret sot për të eliminuar mbetjet urbane dhe
mbetjet e kopshtit, është djegia e hapur e tyre. Kjo metodë bën të mundur reduktimin e
peshës dhe vëllimit të mbetjeve, por prodhon tym dhe dhe erë të keqe. Përveç erës së
keqe, djegia e mbetjeve çliron ndotës me toksicitet të lartë, si toksina, që shumë kancerogjene
edhe në porcione të vogla. Për këto arsye, djegia e hapur e mbetjeve urbane duhet
dekurajuar dhe ndaluar rreptësisht.
b) Projektimi dhe Manaxhimi i një Landfilli Sanitar
Procesi i
përzgjedhjes
së vendit të
ndërtimit
Është e rëndësishme të mbetemi realistë kur projektojmë ndërtimin
e një landfilli të ri në përputhje me realitetin shqiptar. Kuadri
ekzistues ligjor u jep fuqi autoriteteve vendore të projektojnë
vendet e ndërtimit të landfilleve edhe në rast se territori gjendet
jashtë kufijve të tyre administrativë.
Kjo kërkon bashkëpunimin dhe miratimin e autoriteteve vendore që administrojnë tokën
apo edhe miratimin e autoriteteve rajonale dhe kombëtare (p.sh., si në në rastin e landfillit
të Bushatit). Zgjedhja e vendit është ndofta pengesa më e vështirë për t’u kapërcyer në
ngritjen e një landfilli sanitar. Kundërshtimi nga banorët vendës mund të eliminojë shumë
vende potenciale për këtë qëllim.
Faktorët për t’u marrë në konsideratë gjatë vlerësimit të vendeve të mundshme për ndërtimin
e një landfilli sanitar, janë:
• Zona apo toka e disponueshme.
• Distanca për transport.
• Kushtet dhe topografia e tokës.
• Kushtet klimatike.
• Prezenca lokale e materialeve të nevojshme për landfillët (material mbulues, izolues,
ngjeshës etj).
• Hidrologjia e ujërave sipërfaqësore.
• Kushtet gjeologjike dhe hidrologjike.
• Kushtet mjedisore lokale (p.sh., zhurmat, pluhuri, era, estetika).
• Kundërshtimi i publikut.
• Kërkesat e zonimit, planifikimit.
• Ndërtesat historike, ligatinat, tokat e mbrojtura etj.
Ka disa faktorë të tjerë që duhet të merren në konsideratë në lidhje me vendndodhjen e
landfillit, si p.sh., afërsia me rrugët ose linjat hekurudhore, çështje të përdorimit ose pronësisë
mbi tokën, dhe planet e zhvillimit rajonal. Për më tepër, meqenëse landfillet ndikohen
fuqishëm nga ekonomia e shkallës, landfillet rajonale duket se janë të përshtatshëm dhe
ekonomikisht më të favorshëm në krahasim me zgjidhjet lokale.

Përqasja
rajonale
Landfillet dhe vlerësimi i ekonomisë së
shkallës 46
Kostot kapitale dhe kostot operative të
landfillit lidhen drejtpërdrejt me numrin e
popullsisë, për të cilën planifikohet dhe
sasia e mbetjeve të prodhuara. Duke
analizuar grafikun në krah, kostoja e
përpunimit të mbetjeve në një landfill që
i shërben një popullsie me rreth 90,000
banorë, është rreth 2 herë më e lartë se ajo
e një landfilli të planifikuar për një popullsi
me 230,000 banorë.
Në kuadër të një vendimi përfundimtar për ndërtimin e vendeve
për depozitimin e mbetjeve, politika kombëtare duket më e interesuar
për ndërtimin e një landfilli rajonal sesa për inkurajimin
e zgjidhjeve lokale për të administruar në mënyrë të integruar
mbetjet urbane për 20 vitet e ardhshme.
Figura 11: Ndryshimi i kostos së landfillit
sipas popullsisë
Autoritetet vendore duhet të sigurojnë dhe të organizojnë transportin efektiv në këto landfille
duke përfshirë përdorimin e stacioneve të transferimit. Zgjedhja përfundimtare e
vendit të depozitimit zakonisht bazohet në rezultatet e një studimi paraprak në terren,
në rezultatet e projektimit inxhinierik dhe në studimet e kostos, si dhe në vlerësimin e
ndikimit në mjedis.
Standardet
teknike për
landfillet
Landfilli sanitar ndërtohet sipas kuadrit ligjor shqiptar dhe standardeve
teknike për një landfill modern, të përcaktuara nga Direktiva
e Bashkimit Europian (Direktiva e Këshillit 1999/31/EC).
Disa nga elementet teknike të përgjithshme që duhet të ketë një landfill, janë:
• Shtresa mbrojtëse e landfillit (gjeomembrana, veshja minerale)
• Manaxhimi i ujërave të reshjeve dhe stabilitetit të landfillit.
• Grumbullimi dhe trajtimi i kullimeve (shllamit).
• Kapja, grumbullimi, djegia apo përdorimi i biogazit.
• Kontrolli/monitorimi i sasisë së mbetjeve që depozitohet në landfill (peshimi, ruajtja
dhe raportimi i statistikave).
• Ngjeshja dhe kompaktimi i mbetjeve (përdorimi i makinerive të rënda teknologjike).
• Mbulimi ditor i mbetjeve etj.
46 Co-Plan (2008) Përpunimi dhe Sistemimi i Mbetjeve të Ngurta Urbane - A Mundet Shqipëria të Përballojë
Kostot e Manaxhimit Mjedisor të Mbetjeve të Ngurta Urbane.
Kosto/copë
€35
€30
€25
€20
€15
€10
€05
€0
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
50000 100000 150000 200000 250000
Kosto përr ton
Population
Kosto për banorë
300000
85

86
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Treguesit për vlerësimin e procesit të depozitimit të mbetjeve si dhe të aspekteve
të tjera si mjedisore, shëndetësore dhe të sigurisë në punë janë:
A. MADHËSIA DHE PERIUDHA E MBETUR E JETËS SË LANDFILLIT
B. SASITË E MBETJEVE QË DEPOZITOHEN ÇDO DITË
C. ADMINISTRIMI I IMPIANTIT:
� Manaxhim i përgjithshëm dhe profesional i impiantit.
� Personeli operativ i trajnuar dhe kualifikuar.
� Shëndeti dhe siguria e punonjësve.
� Matjet (peshimi) i mbetjeve që hyjnë.
� Inspektimi dhe kontrolli i impiantit dhe vendit përreth.
� Aksesi i mirë i rrugëve të brendshme dhe atyre brenda në fushë.
� Respektimi i procesit të punës (operimit)në qeliza të vogla e paracaktuara.
� Kompaktësim i mbetjeve sipas nivelit të parashikuar.
� Mbulim i përditshëm me dhe’.
� Komunikimi brenda dhe jashtë landfillit.
3.4 Skenarët e Manaxhimit të Mbetjeve Urbane
3.4.1 Identifikimi dhe Vlerësimi i Skenarëve
a) Përmbledhja e Alternativave Teknike në Skenarë të MM-së
Të gjitha elementet e zinxhirit të manaxhimit të mbetjeve urbane (që fillon nga grumbullimi i
mbetjeve dhe që përfundon me depozitimin final të tyre) ndërlidhen dhe/ose janë rrjedhojë e
njëri-tjetrit. Për shembull, përzgjedhja e llojit të kontenierëve apo të PGM-ve për të grumbulluar
mbetjet që hedhin familjet, përcakton zgjedhjen e kamionit të grumbullimit të mbetjeve.
Zgjedhja e alternativave rajonale për trajtimin mbetjeve apo dhe përcaktimi i vendndodhjes
së tyre, përcakton nevojën apo jo për stacion transferimi apo mbi mënyrën se si duhet
të grumbullohen mbetjet (p.sh., të ndara apo bashkë). Prezantimi i ndarjes në burim të
mbetjeve do të kërkojë grumbullimin e veçuar të tyre, transportimin, magazinimin dhe
shitjen e këtyre produkteve.
b) Identifikimi dhe vlerësimi i skenarëve
Në kuadër të identifikimit dhe vlerësimit të alternativave të mundshme për secilin element
të manaxhimit të mbetjeve, ne duhet të analizojmë këto aternativa sipas aspekteve ekonomike,
mjedisore, të fizibilitetit, si dhe të pranueshmërisë shoqërore.
Më pas, qëllimi është që të gjitha alternativat e vlerësuara në çdo fazë të zinxhirit të manaxhimit
të mbetjeve të shihen të ndërlidhura dhe të gërshetuara në një sistem të përbashkët,
që quhen skenarë të manaxhimit të mbetjeve. Produktet dhe rezultatet e pritshme të këtyre
skenarëve krahasohen dhe vlerësohen midis tyre në funksion të arritjes së objektivave
vendorë, kostos, realizueshmërisë, efektivitetit dhe efikasitet, si dhe nga prespektiva mjedisore
dhe sociale e tyre.

Skema ilustrative e skenarit 2 të MM-së të PVMMNU-së të Komunës
Velipojë (Co-PLAN, 2011)
Mbetjet nga
pastrimi i plazit
dhe i rrugëve
Mbetje nga
banorët dhe
bizneset
Pikat publike të
mbledhjes së
mbetjeve
Venddepozitimi
lokal
500 Familje
& 100 hotele
&Biznese
( në burim te sistemit
të mbeturinave)
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Riciklim
(për shitje)
Landfilli i
Bushatit
Iniciativat pilot
të
kompostimit
Mbetje
organike
Për secilin skenar janë vlerësuar kostot e plota të operimit dhe investimet e nevojshme, të
cilat shërbejnë për të krahasuar aspektet e tyre ekonomike; për planifikimin e politikave të
rikuperimit të kostos; dhe për përcaktimin e planit të investimeve në të ardhmen.
Vlerësimi i skenarëve do të konsistojë në vlerësimin e sistemeve (alternativave,
metodologjive, skemave etj), nëse këta skenarë do të na mundësonin të arrinim objektivat
vendorë. Më tej vlerësohen avantazhet dhe dobësitë respektive të skenarëve në lidhje me
realizueshmërinë dhe parametrat ekonomikë, mjedisorë dhe socialë.
Parametrat vlerësues për krahasimin e skenarëve duhet të përcaktohen nga autoritetet
vendore, bazuar në kriteret në vazhdim:
� Përputhshmëria me rregullat dhe standartet kombëtare dhe vendore.
� Hierarkia e prioriteteve të kërkuara nga komuniteti (pastrami i rrugëve, pastrami i
plazhit, imazhi i qytetit, etc.).
� Hierarkia e prioriteteve të shprehura nga autoritetet: zgjidhje private apo publike,
ndërvendore apo zgjidhje vetëm lokale, zgjidhje afatshkurtër apo vizion afatgjatë,
vëmendja dhe efektet e pritshme në zhvillimin ekonomik të zonës (turizmi, industria,
zonat tregtare, tregjet) etj.
� Kosto vjetore, kosto totale për banor në vit, kosto për investimeve etj.
87

88
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
3.5 Pastrimi i Rrugëve
a) Planifikimi
Autoritetet vendore shpesh kryejnë një sërë shërbimesh publike pastrimi krahas
grumbullimit të mbetjeve. Pastrimi i rrugëve është një shërbim i rëndësishëm publik, që
karakterizohet nga përfshirja në mënyrë intensive e fuqisë punëtore, shpenzime të mëdha
dhe njëkohësisht ka rëndësi thelbësore për pastërtinë e qytetit.
Brenda shërbimit të pastrimit përfshihen operacionet që vijojnë: fshirja e rrugëve me mjete
mekanike dhe me dorë, larja e rrugëve, mirëmbajtja me pastrim i rrugëve (mbledhja e
hedhurinave dhe mbetjeve), zbrazja e koshave të vegjël të hedhurinave etj.
Pastrimi i rrugëve lidhet drejtpërdrejt me sistemin e grumbullimit të mbetjeve, pasi mbetjet
e prodhuara nga pastrimi i rrugëve duhet të largohen, pra lind e nevojshme integrimi i këtij
shërbimi në sistemin e grumbullimit të mbetjeve. Koordinimi midis shërbimit të grumbullimit
të mbetjeve dhe pastrimit të rrugëve duhet të marrë në konsideratë elementë të rëndësishme
të organizimit si: kush do të jetë përgjegjës për pastrimin e rrugëve dhe kush për largimin
mbetjeve (e preferueshme të kryheshin nga i njëjti operator); ose koordinimi i orareve të
shërbimit (pastrimi i rrugëve duhet bërë para grumbullimit të mbetjeve) etj.
Në skemën e mëposhtme jepen hapat kryesorë për planifikimin e një shërbimi efektiv të
pastrimit të rrugëve:
HAPI I PARË:
konsiston në
identifikimin e rrugëve
dhe trotuareve,
shesheve dhe
hapësirave publike
brenda zonës së
mbetjeve dhe
vlerësimi i vëllimit të
punës (sipërfaqja në
m 2 , gjatësia dhe
gjerësia e rrugëve);
HAPI I DYTË:
lidhet me identifikimin
e nevojave për
shërbimin e pastrimit,
që konsiston në
përcaktimin se sa
shpesh dhe cilat
shërbime pastrimi
nevojiten për rrugët
tona për sa i përket
pastrimit të ndotjes dhe
mbeturinave urbane nga
veprimtaritë e banorëve;
HAPI I TRETË:
ka të bëjë me metodat
e përshtatshme për të
siguruar cilësinë dhe
efektivitetin e kostos në
varësi të infrastrukturës
së rrugëve, nëse rrugët
nuk kanë parking apo
pengesa të tjera urbane,
etj. Në këtë aspekt,
nevojitet një vlerësim
dhe klasifikim i rrugëve
urbane për sa i përket
ndotjes dhe aksesit në
shërbim
Figure 12: 12: Hapat kryesorë për për planifikimin e shërbimeve e shërbimeve efektive efektive të pastrimit të pastrimit të rrugëve të rrugëve
Frekuencat e dhe oraret e pastrimit të rrugëve si dhe klasifikimi i tyre sipas nevojave për
pastrim do të përcaktohen nga secila NjQV sipas monitorimeve dhe vëzhgimeve në terren.
Përveç frekuencës së shërbimit, koha e pastrimit duhet të përcaktohet me kujdes për të
shmangur trafikun, makinat e parkuara dhe këmbësorët. Orët e natës apo orët e para të
mëngjesit, veçanërisht në zonat e pabanuara, duket se janë oraret më të përshtatshme
për pastrimin e rrugëve kryesore, ndërsa pastrimi i rrugëve brenda lagjeve është më i
përshtatshëm gjatë ditës.
Shpeshtësia e pastrimit të rrugëve caktohet nga niveli i ndotjes apo papastërtisë urbane,
që lidhet drejtpërdrejt me faktin sa të zëna dhe ngarkuara janë rrugët, ajo lidhet
gjithashtu me sjelljen e banorëve në lidhje me ndotjen dhe hedhjen e mbeturinave jashtë
koshave.

Në tabelën e mëposhtme jepet një shembull se si autoritetet vendore mund t’i klasifikojnë
rrugët në kategori dhe të përcaktojnë shërbimin e nevojshëm të pastrimit:
KATEGORIA E PARË:
përfshin rrugët kryesore: mbushur me
njësi tregtare dhe me qarkullim të
dendur këmbësorësh; nevojitet pastrim
i përditshëm (preferohet shërbimi
mekanik nëse rrugët janë të lira apo
parkimi është i harmonizuar),kërkohet
mirëmbajtje e pastërtisë veçanërisht
gjatë ditës, (orëve të pikut); instalim
i koshave rrugorë dhe pastrim i
përditshëm i tyre,pastrim i përditshëm
dhe larje e rrugëve në stinën e verës;
KATEGORIA E TRETË: KATEGORIA E KATËRT:
përfshin rrugët dytësore dhe rrugët e
lagjeve brenda qytetit dhe që janë në
gjendje të mirë fshirje me dorë 1-2
herë në javë;
Figure 13: Klasifikimi i rrugëve sipas kategorive të shërbimeve të pastrimit që nevojiten
b) Pastrimi me mjete mekanike përkundër pastrimit me dorë
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
KATEGORIA E DYTË:
përfshin rrugët kryesore me veprimtari
të pakët tregtare dhe me pak qarkullim
këmbësorësh, pastrim i rrugëvë rreth 3
herë në javë, preferohet pastrimi
mekanik, koshat e vegjël rrugore
vendosen në distanca të largëta dhe
larja e rrugëve bëhet tre herë në javë
në stinën e verës;
përfshin rrugët periferike dhe rrugët e
brendshme brenda lagjeve të qytetit,
por në gjendje të dëmtuar, të pashtruara,
etj.; shërbimi i pastrimit thjesht një herë
në javë ose në dy herë në javë (fshirje
ose thjesht mbledhje mbeturinash nga
toka).
Për pastrimin dhe fshirjen e rrugëve përdoren si metoda mekanike (përdorimi i makinave
teknologjike fshesë) ashtu edhe metoda manuale (fshirje me dorë).
Rekomandim 34: Përdorimi i metodave të përshtatshme të fshirjes së rrugëve
� Metoda manuale është më e avantazhuar nga pikëpamja sociale (punësimi i më
shumë punonjësve) dhe është më efiçente në rrugë të dëmtuara, të pashtruara,
apo me bllokime nga parkimi.
� Metoda mekanike është më efiçiente dhe ka cilësi më të lartë të pastrimit në rrugët
e shtruara dhe të lira nga parkimet, largon pluhurin nga rrugët etj.
� Metodat mekanike dhe manuale mund të kombinohen, p.sh., trotuaret dhe rrugicat
mund të pastrohen me punëtorë, ndërsa rrugët kryesore apo rrugët e këmbësorëve
mund të pastrohen me makinë fshesë.
Për momentin, metoda manuale e fshirjes duket se është më e përshtatshme për kontekstin
shqiptar. Argumenti i fortë kundër pastrimit me mjete mekanike mbështetet në papërshtatshmërinë
e infrastrukturës së rrugëve, në pjesën më të madhe të qyteteve kemi rrugë
të dëmtuara dhe të bllokuara (më së shumti nga automjetet e parkuara pa rregull).
Së dyti, diskutimi për kostot, ku metoda mekanike kërkon kapital të lartë dhe shpenzime
për mirëmbajtjen e makinave teknologjike, të cilat shpesh nuk përballohen dot nga buxhetet
vendore të pastrimit.
89

90
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Në lidhje me shpenzimet kapitale, vetëm kostoja e blerjes së një makinerie teknologjike
pastrimi mund të shkojë nga 40,000 Euro për automjet të dorës së dytë, dhe deri në
120,000 Euro për një mjet të ri.
Në lidhje me kostot operative, mund të themi se kostot mekanike variojnë nga 0.4-0.6
lekë/m2 , ndërkohë që fshirja me dorë varion nga 0.2-0.4 lekë/m2 .
Nëse minimizohen pengesat/kufizimet urbane, atëherë është e mundur të bëjmë një
vlerësim më të saktë mbi avantazhet dhe dobësitë e seciles metodë, si dhe kostot që
shoqërojnë ato. Është vërtetuar se fshirja mekanike siguron një shërbim të cilësisë së mirë
dhe mundet që në raste të veçanta të jetë më pak e kushtueshme në krahasim me shërbimin
manual të fshirjes.
c) Numri i nevojshëm i personelit
Një element i rëndësishëm i planifikimit të pastrimit të rrugëve është përcaktimi i numrit
të nevojshëm të personelit për një vëllim ditor të caktuar pune. Zakonisht norma e punës
për punëtorët varet nga niveli i ndotjes apo papastërtisë urbane, të cilat lidhen me llojin e
rrugëve dhe veprimtaritë urbane në to.
Norma e punës varion nga 8,000-12,000 m 2 /person/ditë (turn me 8 orë) për rrugët e
kategorisë së parë dhe të dytë; 16,000-20,000 m 2 /person/ditë për rrugët e kategorisë së
tretë dhe të katërt dhe rreth 20,000-25,000 m 2 /person/ditë për mirëmbajtjen e pastërtisë
në rrugë.
d) Si të përmirësojmë performancën e pastrimit të rrugëve
Synimi i autoriteteve vendore qëndron në përmirësimin e vazhdueshëm të cilësisë së shërbimeve
të ofruara, si dhe në rritjen e zonës së mbulimit të shërbimit. Pavarësisht disa
pengesave urbane, siç u përmend më sipër, dhe kufizimeve aktuale financiare, autoritetet
vendore përpiqen të sigurojnë shërbime më të mira në përputhje me realitetin vendor.
Planifikimi operativ dhe detyrat e caktuara nga drejtuesit janë të rëndësishme për funksionimin
e suksesshëm të këtij shërbimi si dhe për mbikëqyrjen e mirë dhe funksionimin
efektiv të tij.
Është shumë e rëndësishme të ushtrojmë një kontroll efektiv të cilësisë, sasisë, kohës dhe
efiçiencës së punës të personelit, bazuar në norma, indikatorë, metodologji dhe urdhëresa
të mirëpërcaktuara. Për më tepër, për të rritur efikasitetin dhe efektivitetin e shërbimit të
pastrimit, nevojiten përpjekje të tjera lidhur me përmirësimin e produktivitetit në punë, për
të modernizuar dhe zëvendësuar infrastrukturën ekzistuese të pastrimit etj.
Praktikat ndërkombëtare tregojnë se është më e efektshme të organizohet një kontroll
sistematik i efiçiencës dhe cilësisë së pastrimit të rrugëve, por që njëkohësisht kontrollon
edhe grumbullimin e mbetjeve urbane apo shërbimeve të tjera të mbetjeve. Një person i
vetëm mund të jetë përgjegjës për një zonë urbane të caktuar, për kontrollin e gjithë shërbimeve
që kryen në këtë zonë.

Përmirësimi i kushteve të punës dhe sigurisë ndërlidhen me stimujt financiarë, të tillë si
paga më të mira, shpërblime për punën jashtë orarit etj., që duhet marrë parasysh.
Fushatat ndërgjegjësuese gjithëpërfshirëse, krijimi dhe zbatimi i rregullave vendore janë
instrumente të rëndësishme për minimizimin e ndotjes urbane dhe hedhjes pa kriter të
hedhurinave në mjedise publike, duke rezultuar kështu në kosto më të vogla për pastrimin
e qytetit. Në këtë aspekt, autoritetet vendore duhet të ndërmarrin masat e mëposhtme:
• Parandalimin e hedhjes pa kriter të hedhurinave si dhe pastërtia e qytetit, duhet të
marrin një rëndësi të veçantë në fushatat ndërgjegjësuese dhe programet edukative
vendore.
• Të lidhin kontrata/marrëveshje efektive me njësitë tregtare, duke sqaruar përgjegjësitë
dhe detyrimet e secilës palë.
• Të hartojnë rregulla vendore për pastërtinë e rrugëve dhe parandalimin e ndotjes, të
përcaktojë sanksione dhe masa shtrënguese për mosplotësimin e tyre, të organizojnë
grup pune apo inspektorë të pastrimit për detyrimin e zbatimit të këtyre rregullave
vendorë.
3.6 Mbetjet Inerte nga Ndërtimi dhe Shkatërrimi
a) Rëndësia
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Fraksionet inerte të mbetjeve të ndërtimit dhe shkatërrimit, përbëhen nga gurët, dheu, betoni,
tulla etj., që kanë mbetur nga veprimtaria e ndërtimit, rindërtimit, riparimit dhe shkatërrimit
të ndërtesave, shtëpive dhe strukturave të tjera. Pjesa më e madhe e autoriteteve
vendore nuk organizojnë shërbime publike për grumbullimin e mbetjeve inerte, duke rezultuar
në grumbullime mbetjesh inerte dhe vëllimore, të hedhura në mënyrë informale pranë
pikave të grumbullimit të mbetjeve apo në disa venddepozitime ilegale, brenda ose jashtë
zonës së qytetit.
Autoritetet vendore pretendojnë se në qytet ka sasi të mëdha materialesh inertesh e vëllimore,
të prodhuara dhe të hedhura ilegalisht në hapësira publike, duke shkaktuar një
problem serioz për mjedisin urban, si dhe një kosto shtesë për administrimin e mbetjeve.
Këto mbetje, kur hidhen në kontenierë ose kamionë, shkaktojnë dëme për shkak të karakteristikave
të tyre, si pesha dhe aftësia gërryese.
Prania e mbetjeve inerte në rrjedhën e mbetjeve urbane do të rrisë ndjeshëm koston e
manaxhimit të mbetjeve, si gjatë transportimit ashtu dhe kur depozitohet në landfill. Këto
janë arsyet se pse është shumë e rëndësishme të organizohet i ndarë grumbullimi i materialeve
inerte.
91

92
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Mbetjet nga ndërtimi dhe shkatërrimi janë një nga rrymat e mbetjeve më të rënda dhe
vëllimore, që gjenerohen në BE. Llogaritet se zë me përafërsi 25%-30% të të gjithë
mbetjeve të prodhuara në BE 47 .
Sipas Strategjisë Kombëtare të Mbetjeve, komponenti i mbetjeve inerte përbën 7.2% të
rrymës së mbetjeve bashkiake në Shqipëri, ndërkohë që ka materiale shtesë inerte dhe
ndërtimi dhe shkatërrimi të prodhuara dhe grumbulluara veçmas nga rryma e mbetjeve
bashkiake. Për shembull, sipas burimeve bashkiake, 48 sasia e mbetjeve inerte të depozituara
veçmas në landfillin e Sharrës në vitin 2010, përbën 21% të sasisë totale të
mbetjeve të depozituara.
Ekzistojnë disa mundësi për riciklimin dhe ripërdorimin e mbetjeve të ndërtimit dhe
shkatërrimit, përsa kohë disa nga komponentët e tij kanë një vlerë të lartë burimore. Në
veçanti, ka një treg ripërdorimi për agregatet, që përftohen nga mbetjet e ndërtimit dhe
shkatërrimit në projektet e rrugëve, kullimit dhe projekte të tjera ndërtimi.
Megjithatë, nëse nuk ndahet në burim apo të sillen veçmas, këto mbetje mund të përmbajnë
sasi të vogla materialesh të rrezikshme, përzierja e të cilave mund të përbëjë
rrezik për mjedisin dhe të pengojë riciklimin.
b) Kuadri Ligjor dhe Përgjegjësitë
Duke iu referuar kuadrit aktual ligjor për manaxhimin e mbetjeve inerte, rregullat kryesore
jepen nga rregullorja (Nr. 1, datë 30.7.2007) 49 Për trajtimin e mbetjeve të ndërtimit/inerte që
nga krijimi i tyre, transportimi deri tek asgjësimi i tyre.
Qëllimi i kësaj rregulloreje është të disiplinojë procesin e manaxhimit të mbetjeve në fushën
e ndërtimit, duke vendosur rregulla dhe kushte konkrete për të gjitha subjektet që veprojnë
në fushën e ndërtimit dhe trajtimit të mbetjeve të prodhuara nga aktiviteti i ndërtimit (neni
1). Kjo rregullore zbatohet për (a) adoptimin dhe zbatimin e punimeve të ndërtimit, rindërtimin
ose shkatërrimin e objekteve, (b) adoptimin dhe ngritjen e impianteve e zonave për
ruajtjen e përkohshme të mbetjeve të ndërtimit, (c) trajtimin dhe transportin e mbetjeve
të ndërtimit; (d) funksionimin e impianteve dhe zonave të depozitimit të mbeturinave për
ndërtim (neni 2).
Përgjegjësia
e prodhuesit
Sipas legjislacionit shqiptar, transportimi i mbetjeve të ndërtimit
dhe shkatërrimit, drejtpërdrejt në vendet e caktuara nga
bashkia për këtë qëllim, është përgjegjësi e prodhuesit të këtyre
mbetjeve.
47 Strategjia Kombëtare e Mbetjeve.
48 Bashkia e Tiranës.
49 Lëshuar nga Ministria e Mjedisit dhe Ministria e Punëve Publike

Për më tepër, sipas rregullores së mësipërme, çdo person fizik apo juridik veprimtaria e të
cilit prodhon, posedon, transporton dhe menaxhon mbetje të ndërtimit ose kryen përpunimin
paraprak, përzierjen ose procese të tjera që ndryshojnë natyrën ose përbërjen e këtyre
mbetjeve, është i detyruar t’i mbajë, depozitojë, transportojë dhe dërgojë ato në impiantet
e përcaktuara, në përputhje me kërkesat e kësaj rregulloreje (neni 4-5). Çdo person fizik
ose juridik, përpara marrjes së lejes së ndërtimit apo prishjes, duhet të depozitojë tek autoritetet
e qeverisjes vendore një garanci financiare në vlerë së paku deri në 5% të vlerës
së ndërtesës ose strukturave të tjera. Kjo depozitë do t’i kthehet pronarit me përmbushjen
e kritereve të kësaj rregulloreje nga zhvilluesi (neni 10, 11).
Të caktohen
vende specifike
për inertet
Roli i autoriteteve vendore në lidhje me ligjin është ai i autoriteteve
përgjegjëse për të përcaktuar vendet e përshtatshme
të depozitimit për mbetjet e ndërtimit, si dhe për marrjen e pagesës
së garancisë së bërë nga ndërtuesit, gjatë marrjes së lejes
së ndërtimit apo prishjes.
Rekomandim 35: Përcaktimi i vendeve për depozitimin e mbetjeve inerte.
Çdo komunë dhe bashki duhet të përcaktojë në planet e veta vendore dhe të komunikojë
vendet specifike për përpunimin dhe depozitimin e mbetjeve të ndërtimit (neni 8).
Impiantet për ruajtjen, përpunimin ose riciklimin e mbetjeve të ndërtimit, ndër të tjera, duhet
të plotësojnë disa kushte themelore, të tilla, si pajisja me një sistem të përshtatshëm për
grumbullimin dhe kullimin e ujërave sipërfaqësore për parandalimin e ndotjes së ujërave
sipërfaqësore dhe nëntokësore, përcaktimin e një zone ku do të depozitohen mbetjet e
pazgjedhura etj., (neni 9).
Dhe në përfundim, autoritetet vendore mund të përdorin venddepozitimin e vjetër për depozitimin
e mbetjeve inerte ose t’i përdorin mbetjet inerte për të mbuluar apo rehabilituar
venddepozitimin.
Caktimi i
rregullave për
administrimin e
mbetjeve inerte
Çdo autoritet vendor duhet të zbatojë të gjitha rregullat dhe detyrimet
kombëtare në nivel vendor, përmes krijimit të rregulloreve
vendore për manaxhimin e mbetjeve inerte ose të mbetjeve
të ngurta bashkiake. Ky dokument do të lehtësojë zbatimin e
kërkesave kombëtare në nivel vendor.
Rekomandim 36: Financimi i manaxhimit të mbetjeve inerte.
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Autoritetet vendore duhet të përcaktojnë një taksë ose tarifë mbi mbetjet inerte (ose mbi
mbetjet e prodhuara nga aktivitete ndërtimi ose shkatërrimi), për të financuar kontrollin,
shërbimin e pastrimit dhe eliminimit të grumbullimit, si dhe operacionet e eliminimit të
“pikave të zeza” të mbetjeve inerte brenda qytetit.
Përveç kësaj, autoritet vendore duhet të përcaktojnë dhe aplikojnë penalitet për pronarët
ose kompanitë, që kryejnë aktivitete të papërshtatshme të lidhura më mbetjet inerte.
93

94
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
c) Zgjidhja Teknike
Është e rëndësishme që autoritetet vendore të sigurojnë një zgjidhje për mbledhjen e
ndarë të mbetjeve inerte, ruajtjen e sigurt dhe trajtimin mjedisor të tyre, duke synuar ripërdorimin,
riciklimin, ose ndonjë metodë tjetër. Edhe në qoftë se grumbullimi dhe transportimi
i mbetjeve inerte është përgjegjësi e prodhuesit, bashkia ose komuna duhet të ofrojnëshpesh
kundrejt pagesës - shërbimet e duhura dhe krijimin e infrastrukturës për grumbullimin
e mbetjeve inerte me origjinë nga komuniteti (familjet) dhe ruajtjen e sigurt, drejt
trajtimit përfundimtar të tyre.
Për këtë qëllim rekomandohet që autoritetet vendore duhet të ofrojnë një zgjidhje në organizimin
e grumbullimit dhe pranimit të tyre – kundrejt pagesës - bazuar në rregullat dhe
rregulloret, si dhe duhet të vendosin një tarifë të drejtë dhe të drejtpërdrejtë për shpenzimet
e tyre të manaxhimit.
Skemat bazë të grumbullimit:
� Skema e sjelljes: nënkupton që njerëzit të sjellin mbetjet e tyre në stacionet e
grumbullimit, ose skema e telefonatës ku njerëzit kontaktojnë autoritetet përgjegjëse
kur kanë mbetje inerte apo vëllimore për të hedhur.
� Skema e hedhjes: ku autoritetet vendore apo kompanitë e mbetjeve të kontraktuara
nga furnitorët ofrojnë vende ku shkarkohen mbetjet (pika grumbullimi brenda kufijve
të bashkisë) për t’u përdorur nga komuniteti dhe që boshatisen rregullisht nga vetë
kompania.
Të dyja skemat janë alternativa efektive dhe të realizueshme për mbledhjen e mbetjeve
në nivel vendor. Autoritetet vendore, fillimisht duhet të synojnë për skemën e parë, e cila
ka të ngjarë të dalë shumë më e lirë dhe më e lehtë për t’u zbatuar nga ofruesi i shërbimit.
Ky i fundit do të ketë nevojë për bashkëpunim aktiv të publikut për të sjellë mbetjet inerte
në vendet e caktuara. Për më tepër, zbatimi i skemës së parë do t’i mundësojë autoritetet
vendore të lidhin koston e mbledhjes së mbetjeve inerte dhe trajtimin e tyre me tarifat e
drejtpërdrejta për thirrje ose pagesën tek porta e vendshkarkimit.
Megjithatë, duke iu referuar praktikave ekzistuese të grumbullimit të mbetjeve inerte, niveli
aktual i ndërgjegjësimit të publikut dhe situata e zbatimit të dobët të rregullave vendore
(nëse ka), do ta bëjnë të vështirë zbatimin e menjëhershëm të skemës sille vetë, për autoritetet
lokale dhe ofruesit e shërbimit. Prandaj, skema e hedhjes mund të rezultojë në fillim
më e favorshme deri sa autoritetet të jenë në gjendje të kontrollojnë ndotjen urbane dhe të
rrisin sensibilizimin mjedisor të publikut.
Figure 14 Grumbullimi i inerteve dhe pikat vendore të grumbullimit

d) Monitorimi dhe Masat e Zbatimit
Detyrimet e autoriteteve lokale mbështeten në kontrollin e ndotjes urbane nga këto
materiale, në caktimin e vendeve të veçanta për depozitimin e tyre. Në fillim, autoritetet
vendore duhet të kontrollojnë depozitimin abuziv të këtyre materialeve në hapësirën publike
ose pranë pikave të grumbullimit. Kjo e fundit mund të arrihet duke përcaktuar rregulla të
qarta dhe gjoba, duke komunikuar me komunitetin, si dhe duke ndërmarrë masa efektive
për zbatimin (duke angazhuar policinë bashkiake apo inspektorët urbanë, si dhe duke
aplikuar procedura të efektshme për mbledhjen e gjobave).
e) Inkurajimi Industrisë së Riciklimit
Shumica e materialeve mund të ripërdoret para se të depozitohen apo riciklohen. Në
tabelën e mëposhtme jepen shembuj të materialeve të ndërtimeve dhe shkatërrimeve, që
mund të ripërdoren apo riciklohen.
‘Mbetjet që ja vlejnë të ndahen për ripërdoim dhe riciklim 50
Mbetjet e ndërtimeve dhe
shkatërrimeve
Trajtimi
Betoni Riciklim
Asfalti Riciklim
Mbetjet e gërmimeve: shtresat
e sipërme
Druri
Metalet
Ripërdorim Zbukurime
Ripërdorim /
Riciklim
Ripërdorim /
Riciklim
Tulla, tjegulla, argjila. Blloqet Ripërdorim
Paketimi dhe plastika
Ripërdorim /
Riciklim
Bojëra, vajra dhe kimikate Ripërdorim
Përdorimet dhe destinacioni për
materialet e rikuperuara
Agregat në rrugë, mbushje ose beton
i ri
Shtresa e fundit e rrugës/ mbushje
masive; shtrimi me asfalt i komplekseve;
rrugët provizore
Dritare e kanata/ rrethim me gardh;
pllakë zdrukthi
Shkrirje
Palete
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Përfshirja e sektorit privat duhet të shihet si një përparësi për të ngritur sistemin, ose për
ta përmirësuar atë. Përfshirja e sektorit privat, përmes koncesionit apo partneriteti publik
privat, duhet të inkurajohet si një mekanizëm për sigurimin e një zgjidhjeje optimale
ekonomike, që do të jetë e pranueshme edhe nga pikëpamja mjedisore. Disa alternativa
për përfshirjen e sektorit privat përfshijnë dhënien me qira ose me koncesion të qendrave
vendore të depozitimit të përkohshëm, apo dhënia e të drejtave juridike për mbledhjen e
mbetjeve inerte të vlefshme, drejtpërdrejt në burimin e krijimit të tyre.
50 FAS and NDP,(2002), “Construction and demolition waste management- Handbook”,
95

96
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Instrumente tipike që mund të përdoren për të nxitur tregjet janë si më poshtë:
• Kufizime ose ndalime për disa materiale për landfillet (tarifë hyrjeje, taksa, rregulla
vendore etj.).
• Kontrolli mjedisor ose planifikimi i kontrolleve në landfille për mbetje inerte.
• Subvencione për proceset dhe bizneset e riciklimit.
• Masa pozitive për planifikimin e mbetjeve – kërkesat që duhen marrë parasysh.
• Kapaciteti i riciklimit të mbetjeve të ndërtimit dhe shkatërrimit sipas planeve rajonale
të manaxhimit të mbetjeve.
• Edukimi dhe trajnimi.
• Përdorimi i agregateve të ricikluara në projekte publike, d.m.th., politikat e
prokurimit në qeverisjen vendore.
• Zhvillimi i produkteve të ricikluara që mund të zëvendësojnë lëndën e parë natyrale
sa më shumë që të jetë e mundur.
• Autoritetet vendore të planifikimit t’i kërkojnë zhvilluesve të paraqesin një plan të
integruar të shkatërrimit dhe të administrimit të mbetjeve inerte si pjesë e aplikimit
të tyre, e cila do të gjykohet sipas aftësisë së zhvilluesit për të realizuar një nivel
të arsyeshëm rikuperimi materialesh si në objekt apo kantier ndërtimi ashtu edhe
jashtë tij.
3.7 Mirëmbajtja
a) Rëndësia e Mirëmbajtjes së Kamionëve të Grumbullimit
Kamionët e grumbullimit të mbetjeve hasin më shumë probleme se kamionët e tjerë, për
shkak të procesit shumë frekuent EC dhe NDALO dhe efektit të gërryerjes dhe konsumimit
nga mbetjet. Pjesa më e madhe e kamionëve gjysmë të automatizuar dhe plotësisht të automatizuar
të grumbullimit të mbetjeve kanë sisteme të ndërlikuara hidraulike që kërkojnë
mirëmbajtje dhe riparim të specializuar.
Caktimi i grafikëve specifikë për mirëmbajtjen e kamionëve dhe ngritja/ ose kontraktimi i
kompanive (garazheve) cilësore (për të kryer si mirëmbajtjen rutinë, ashtu dhe riparimin
e tyre), mund të kontribuojnë ndjeshëm në rritjen e produktivitetit dhe përdorimit afatgjatë
të automjeteve. Për arsye higjienike, si dhe për të shtuar jetëgjatësinë e tyre, kamionët e
grumbullimit duhet të pastrohen dhe lahen përditë. Mundësia e NjQV-ve për të ndërmarrë
vetë riparime të vogla dhe për të kontraktuar firma private të specializuara për shërbime
mirëmbajtjeje apo riparime të mëdha apo ndonjë alternativë tjetër, duhet vlerësuar.
Eksperienca ndërkombëtare tregon se për shërbimet e manaxhimit të mbetjeve urbane
në popullata, që kalojnë 300,000 banorë, mund të jetë me leverdi ngritja dhe operimi i
një ofiçine të specializuar nga vetë autoritetet vendore (ose mund t’ia japë me kontratë
operimin e saj sektorit privat).

Gjithashtu, në qendrat e servisit kryhen një sërë operacionesh dhe procesesh, që mund
të dëmtojnë apo ndotin mjedisin. Këtu përfshihet pastrimi i automjeteve të mëdha, ruajtja,
përdorimi dhe shkarkimi i lëndëve të dëmshme, si vajra, bojëra, hollues, lëngje kundër
ngrirjes, vajra frenash etj., si dhe mbetje të ngurta si filtra vaji, marmita, bateri dhe goma.
Kujdes i duhet kushtuar trajtimit të materialeve, të tilla, si antingrirës, bateritë dhe acidi i
baterive, holluesve, dhe vajrave për të shmangur helmimin e kanaleve të ujërave sipërfaqësore.
b) Procedura e mirëmbajtjes
Planifikimi Operacional
i Manaxhimit të mbetjeve
Është e rëndësishme të bëhen përpjekje për të standardizuar dhe garantuar punën e kamionëve,
duke siguruar magazinimin e pjesëve të këmbimit rezervë ose duke siguruar të
dhëna paraprake për gjetjen e tyre në kohë. Autoritetet vendore duhet të synojnë që kur
blejnë kamionë teknologjikë, të interesohen edhe për mundësinë e gjetjes së pjesëve të
këmbimit, sidomos për sistemin hidraulik.
Eksperienca ndërkombëtare tregon se mirëmbajtja zë rreth 10 deri 20% të kostos së
përgjithshme vjetore të përdorimit të kamionëve të grumbullimit të mbetjeve. 51
Rekomandim 37: Masat e duhura për funksionimin dhe mirëmbajtjen e
kamionëve të mbetjeve.
� Të caktohen përgjegjësi të qarta për drejtuesit e automjeteve (jo më shumë
se një ose dy shoferë), të cilët duhet të inkurajohen për të qenë përgjegjës dhe
për t’u kujdesur për automjetin.
� Të garantohet përdorimi i sigurtë i kamionit, duke vërtetuar se çertifikata e
operatorit dhe certifikatat e testimit të pajisjes janë të përditësuara; të kontrollohet
periodikisht kamioni sipas standarteve të kontrollit.
� Të sigurohet regjimi i mirëmbajtjes rutinë, që mund të përmirësojë sigurinë
dhe të ulë humbjet në punë. Të kryhen rregullisht dhe sipas afateve pastrimi,
vajosja, kontrolli dhe mirëmbajtja, të cilat janë të rëndësishme për funksionimin e
rregullt të automjetit.
� Të sigurohet se kontratat e pastrimit përfshijnë edhe shërbimin e mirëmbajtjes,
veçanërisht kur automjetet dhe pajisjet janë në pronësi të bashkisë apo
komunës.
� Të mbahen regjistra dhe proces verbale për mirëmbajtjen dhe konsumin:
çdo makinë duhet të ketë regjistrin e saj individual të mirëmbajtjes (ku të shënohen
defektet, konsumi, orët apo km e punës etj.
� Të sigurohen pjesët e këmbimit në kohën e duhur: të ketë rezerva të pjesëve
të këmbimit (rripat e transmisionit, të motorit, akset etj.); rezervat e pjesëve të
këmbimit mundësojnë zëvendësimin e pjesëve të dëmtuara/prishura menjëherë
dhe kjo ul kohën që makina qëndron në servis.
51 IBRD/ WORLD BANK(1999), Composting and It’s Applicability in Developing Countries
97

98
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
c) Pse ka rëndësi mirëmbajtja e kontenierëve?
Gjendja e kontenierëve është një faktor shumë i rëndësishëm që ndikon në efektivitetin,
kostot dhe efikasitetin e gjithë shërbimit të grumbullimit të mbetjeve. Kur cikli i zbrazjes
nuk funksionon siç duhet për shkak të prishjes apo dëmtimit të rrotave të kontenierëve,
operacioni bllokohet ose vonohet, duke kërkuar më shumë personel dhe kamiona. Përveç
kësaj, një gjë e tillë ndikon edhe tek kostot e tjera, p.sh., kostoja e riparimit të kamionit apo
të vetë kontenierit.
Djegia e kontenierëve përveç dëmtimit estetik të kontenierit, sjell deformimin e tyre (sidomos
kur është i mbushur me mbetje) apo dëmtimin e kapakëve, rrotave ose pedaleve. Kjo mund
të shkaktojë mosfunksionimin teknik, higjienik apo edhe estetik të kontenierit deri në daljen
jashtë përdorimit.
d) Mirëmbajtja dhe masat e riparimit
Kontrollet e planifikuara dhe rutinë të kontenierëve në shërbim janë të rëndësishme për
të identifikuar kontenierët që kanë nevojë për riparim ose zëvendësim. Për riparimet dhe
mirëmbajtjen e kontenierëve duhet të përdoren pjesë dhe materiale të specifikuara në
udhëzimet e prodhuesit apo që janë në përputhje me specifikimet origjinale të tyre. Të gjithë
kontenierët e përdorur duhet të mbahen pastër, në gjendje të mirë teknike dhe të kenë të
njëjtën ngjyrë. Një element i rëndësishëm për ruajtjen dhe jetëgjatësinë e kontenierëve
është vendi i vendosjes së kontenierëve. Nevojitet që vendi të jetë i shtruar (preferohet
asfalt ose i betonuar), në një pjerrësi jo më të madhe se 5%.
Përgjegjësia teknike dhe financiare për riparimin e kontenierëve duhet të përcaktohet qartë
dhe të integrohet në buxhet, për të krijuar kushtet e një qëndrueshmërie për gjithë sistemin.
Duhet të bëhen marrëveshje për zëvendësimin e shpejtë të kontenierëve menjëherë pas
raportimit apo evidentimit të dëmtimeve apo defekteve. Zakonisht, këto marrëveshje janë
pjesë e kontratave kryesore të shërbimeve, por ka raste kur nevojitet shërbim i specializuar.

Planifikimi Financiar
i Manaxhimit të Mbetjeve
PLANIFIKIMI FINANCIAR I
MANAXHIMIT TE MBETJEVE
Manaxhimi financiar i administrimit vendor është një çështje e rëndësishme e
planifikimit të manaxhimit të mbetjeve, në nivel vendor. Ky seksion i manualit ofron
udhëzime të dobishme dhe rekomandime në lidhje me manaxhimin financiar të
çështjeve vendore të mbetjeve, të tilla si vlerësimi i kostos dhe reflektimi i saj në
buxhetin vendor, dhe rrugët për të përcaktuar një politikë vendore efektive mbi
rekuperimin e kostos.
99

100
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
4.1 Financimi Vendor Aktual i MM dhe Perspektiva e tij
Çdo vit, të gjitha bashkitë dhe komunat në Shqipëri parashikojnë fonde vendore për të
mbuluar shërbimet për mbetjet që kanë nën administrimin. Këto fonde zakonisht përbëjnë
nga 5% deri në 20% 52 të buxhetit të tyre vjetor.
Grafiku i mëposhtëm53 jep (në përqindje) pjesën e buxhetit të përcaktuar për pastrimin,
në krahasim me buxhetin total të NjQV-ve. Edhe pse shumica e bashkive dhe komunave
në rajonin e Shkodrës dhe Lezhës, njësoj si në gjithë vendin, deklarojnë se administrimi
i mbetjeve është një përparësi e rëndësishme në rang vendor, ata pranojnë se buxheti i
akorduar për shërbimin e mbetjeve është gjithmonë i pamjaftueshëm.
Pjesë e buxhetit
vendor
30%
20%
10%
0%
% e buxhetit për MM/ nga buxheti total vendor
5% 5-10% 10-15%
% e NjQV-ve
15-20% 20%
Figura 15: Çfarë pjese (%) e buxheteve vendore të NjQV-ve në Shqipëri shkon
për manaxhimin e mbetjeve
Në shumë vende në zhvillim, duke përfshirë edhe Shqipërinë, rreth 80-95% e fondeve
për manaxhimin e mbetjeve të ngurta urbane caktohen për grumbullimin e mbetjeve dhe
pastrimit publik. Ndryshe ndodh në vendet e zhvilluara, ku rreth 50-70% e fondeve për
manaxhimin e mbetjeve të ngurta urbane i shkojnë përpunimit dhe trajtimit të mbetjeve,
përfshirë këtu edhe kostot mjedisore. Kjo vjen ngaqë autoritetet vendore në Shqipëri nuk
kanë menduar të caktojnë fonde të mjaftueshme për proceset e trajtimit të mbetjeve, pasi
ata ende po përdorin venddepozitimet ekzistuese, në të cilat mungon çdo lloj standarti.
Pjesa më e madhe e sistemit financiar bazohet në qasjen e subvencionimit të shërbimeve
(përdoren të ardhurat e tjera vendore), përsa kohë NjQV-të, deri më tani, nuk kanë mundur
të lidhin koston e administrimit të mbetjeve me sistemin e të ardhurave vendore nga mbetjet
dhe me konceptin e përgjegjësisë së prodhuesit të mbetjeve.
Përvojat në Shqipëri dhe jashtë vendit tregojnë se kostot e depozitimit do të shtohen, përsa
kohë autoritetet lokale janë të detyruara të zëvendësojnë metodën e tyre të depozitimit,
dhe të dërgojnë mbetjet e tyre në një landfill sanitar rajonal. Kjo do të kërkojë që autoritetet
vendore të akordojnë fonde shtesë për të mbuluar koston e transportit dhe depozitimin e
mbetjeve në landfillin rajonal.
Përveç kësaj, ata gjithashtu duhet të modernizojnë sistemin e tyre të grumbullimit drejt një sistemi
grumbullimi që mundëson ndarjen e mbetjeve, i cili do të rrisë akoma më shumë koston e MM-së.
Duke marrë në konsideratë kostot e rritura, autoritetet vendore do të duhet të gjejnë mënyra për
furnizuar buxhetin e tyre, për të siguruar që MM-të të funksionojë në mënyrë të qëndrueshme. Kjo
çështje do të shqyrtohet më me detaje në vijim të këtij manuali – strategjia për rekuperimin e kostos.
52 Co-Plan, 2010, Politika e Mbulimit të Kostos në Sherbimin e Manaxhimit të Mbetjeve të Ngurta Urbane
53 Co-Plan, 2010, Politika e Mbulimit të Kostos në Sherbimin e Manaxhimit të Mbetjeve të Ngurta Urbane

4.2 Vlerësimi i Kostos së Plotë për Manaxhimin e Mbetjeve
Për të vlerësuar koston e plotë të MM-së duhet të llogariten kostot reale që rezultojnë nga
nevojat për shërbimet e mbetjeve, investimet e nevojshme dhe objektivat vendore për MMtë.
Këto do të shërbejnë si bazë mbi të cilat autoritetet vendore do të hartojnë buxhete të
efektshme dhe të përshtatshme për MM-të. Gjithashtu, kjo do t’i ndihmojë këto NjQV në
hartimin e strategjive efektive për rikuperimin e kostove dhe në vendosjen e tarifave të
përshtatshme.
Proçedura e vlerësimit të kostos së plotë të manaxhimit të mbetjeve përbëhet nga hapat e
mëposhtëm:
• Faza përgatitore.
• Përcaktimi i investimeve.
• Llogaritja e kostos së manaxhimit të mbetjeve.
• Rishikim/monitorim.
4.2.1 Faza Përgatitore
Faza përgatitore përfshin hapat fillestarë, që në vetvete përbëhen nga mbledhja e informacionit
të nevojshëm për zonat e mbetjeve, për konsumatorët, për shërbimet/veprimtaritë
ekzistuese dhe ato të reja, njohja e kostove të MM-ve dhe komponentëve e tyre, si dhe
përcaktimi i metodologjisë së duhur për llogaritjen e kostos.
a) Vlerësimi i të dhënave bazë
Njohja e
zonës së
mbetjeve
Planifikimi Financiar
i Manaxhimit të Mbetjeve
Pikë së pari autoritetet vendore kanë nevojë për informacion
të përgjithshëm për profilin e zonës së mbetjeve. Pjesa më e
madhe e informacionit identifikohet dhe analizohet gjatë fazës
fillestare kur mblidhen të dhëna të nevojshme, të tilla si karakteristikat
e zonës së mbetjeve, profili i konsumatorëve dhe prodhimi
(sasia) i(e) mbetjeve.
Ky informacion do të ndihmojë në: llogaritjen e saktë të kostos, vlerësimin e mundshëm të
vëllimit të përgjithshëm të mbetjeve të prodhuara, si dhe në përcaktimin e një perspektive
për vlerësimin e të ardhurave të pritshme nga tarifat e mbetjeve.
Të dhënat më të nevojshme përfshijnë:
� Popullsinë dhe trendin e rritjes së saj, përmasat e familjes dhe vendndodhjen
administrative të banorëve.
� Njësitë e biznesit (numri dhe klasifikimi sipas natyrës, madhësisë dhe karakteristikave
të tjera).
� Industrinë, institucionet dhe llojet e tjera të konsumatorëve, prodhimi i mbetjeve
dhe prespektivën e tyre (për mbetjet urbane dhe inerte).
� Distancat për në impiantet vendore dhe rajonale të mbetjeve.
101

102
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Njohja e
operacioneve
ekzistuese dhe
atyre që priten
Para se të fillohet me aplikimin e metodologjisë për llogaritjen e
kostos, ka rëndësi që të njihen dhe kuptohen të gjitha operacionet
dhe shërbimet ekzistuese, duke përfshirë vëllimin e punës,
oraret etj., që janë pjesë e sistemit të MM-ve, si dhe operacionet
dhe shërbimet e reja (p.sh., prezantimi i sistemit të ndarjes së
mbetjeve) apo zgjerimi i skemës ekzistuese (në aspektin e
vëllimit të punës, apo shtrirjes së shërbimit në zona të reja).
Për më tepër, ka rëndësi të sqarohet infrastruktura aktuale e mbetjeve (kamionët e mbetjeve,
kontenierët, koshat rrugorë etj.), gjendja dhe përdorimi i tyre si dhe nevoja për kamionë dhe
pajisje të reja, (p.sh., më shumë kaminonë për mbetjet, më shumë pika grumbullimi, apo
kontenierë).
Operacionet dhe shërbimet tipike që kryejnë autoritetet vendore në Shqipëri, përfshijnë:
� Grumbullim dhe transportim të mbetjeve.
� Pastrim të rrugëve.
� Depozitim të mbetjeve në vend-depozitimet vendore.
� Grumbullim dhe transportim të materialeve inerte dhe vëlliminoze etj.
Dhe operacionet e reja që pritet të bëhen pjesë e gjithë sistemit të administrimit të mbetjeve,
të tilla si:
� Transportim në distanca më të mëdha, për në landfillet rajonale apo impiantet e tjera
të trajtimit të mbetjeve.
� Depozitim të mbetjeve në landfillet sanitare rajonale.
� Ndarje të mbetjeve, grumbullim të diferencuar dhe ruajtje e përkohshme e tyre.
� Përpunim të mbetjeve (përgatitja për trajtim të mëtejshëm).
� Kompostimi dhe riciklimi etj.
b) Njohja dhe kuptimi i kostove vjetore për manaxhimin e mbetjeve
Kostoja e manaxhimit të mbetjeve konsiston në fondet, që duhen çdo vit për të kryer dhe
mirëmbajtur shërbimet e mbetjeve. Kostot mund të specifikohen apo klasifikohen sipas
operacioneve apo shërbimeve të ndryshme, pjesë e sistemit të përgjithshëm të MM-ve,
dhe në drejtim të komponentëve të kostos.
Planet rajonale dhe vendore të MM-ve duhet të përmbajnë informacion të detajuar mbi
kostot aktuale të grumbullimit, transportimit, ndarjes, trajtimit dhe depozitimit përfundimtar
të mbetjeve.
Disa nga të dhënat kyçe që duhen analizuar janë:
� Kostoja e grumbullimit të një toni mbetjeje.
� Kostoja e transportit të një toni mbetjeje për një km (nëse vendi i depozitimit ndodhet
në një largësi të caktuar nga qyteti).
� Kostoja e pastrimit të një metri katror rrugë.
� Çmimi i trajtimit të një toni mbetje në impiantet e ndryshme të trajtimit (venddepozitime
vendore, landfill rajonal, ose kompostim).

Llogaritja e kostove njësi për metoda të ndryshme operacionale, do t’i ndihmojë autoritetet
vendore të vlerësojnë dhe zgjedhin alternativën më ekonomike dhe opsionin më të
leverdishëm për një fazë të caktuar të manaxhimit të mbetjeve.
c) Përcaktimi metodologjisë së llogaritjes së kostos së plotë
Shumica e buxheteve/llogarive vendore në Shqipëri, janë përgatitur tradicionalisht në
përputhje me metodën e llogaritjes së shpenzimeve rrjedhëse vjetore (Cash Flow Basis
ose CFB), ku shpenzimet kapitale për kamionët e grumbullimit të mbetjeve regjistrohen
dhe llogariten totalisht në vitin e blerjes së tyre.
Ndërkohë, ekziston edhe një metodë tjetër përllogaritjeje që konsiston në llogaritjen e
kostos së plotë (Full Cost Account ose FCA), e cila ka veçori se shpërndan shpenzimet në
gjithë periudhën kohore të përdorimit të mallit/shërbimit/investimit të blerë.
Sipas metodës FCA, autoritetet vendore akordojnë fonde të caktuara, vit pas viti, për të
mundësuar zëvendësimin e kamionit pas 7-10 vjetësh; ose për të blerë një kamion të ri të
grumbullimit të mbetjeve, marrin hua dhe e shlyejnë atë gradualisht, me këste vjetore, duke
përfshirë edhe interesat.
Rekomandim 38: Përdorimi i FCA-së për llogaritjen e kostove të MM-së
Përdorimi i modelit FCA, rekomandohet për llogaritjen e kostove vjetore të MM, të cilat
marrin në konsideratë dhe llogarisin koston kapitale vjetore të investimeve të ndryshme,
duke e shtrirë për gjithë periudhën e jetës së automjetit apo impiantit.
Por edhe metoda e FCA-së, ashtu si edhe metoda parë, ka kufizimet e veta, për sa kohë
që ajo nuk merr parasysh kostot mjedisore, shëndetësore dhe sociale. Këta komponentë
të kostos nuk mund të maten apo të vlerësohen lehtësisht në treg. Shqyrtimi i spektrit të
plotë të shpenzimeve është quajtur shpesh përllogaritja e vërtetë e kostos ose përllogaritja
mjedisore, është përtej qëllimit dhe fushës së aplikimit të metodës FCA-së.
4.2.2 Përcaktimi i investimeve
a) Përcaktimi i investimeve të nevojshme
Planifikimi Financiar
i Manaxhimit të Mbetjeve
Gjatë procesit të planifikimit teknik, autoritetet vendore kanë përcaktuar investimet e
nevojshme duke marrë parasysh nevojën urgjente për të përmirësuar infrastrukturën
ekzistuese të shërbimeve të pastrimit dhe MM-së (rinovimin apo shtimin e kamionëve të
rinj) si dhe për të përmbushur nevojat për përmirësime në drejtim të shërbimeve të reja,
zgjerimin ose përmirësimin e operacioneve/shërbimeve ekzistuese.
Përgatitja e planit të investimeve është një proces i komplikuar, i cili përfshin jo vetëm
nevojat (qofshin emergjente ose jo), por edhe burimet e vlefshme financiare, prioritetet
politike dhe financiare si dhe marrëveshjet politike mbi këto investime. Për më tepër,
autoritetet vendore duhet të kontrollojnë dhe prioritizojnë çështjet e mëposhtme në lidhje
me gjininë dhe grupet e tjera të margjinalizuara:
103

104
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
� Maksimizojnë impaktin mbi institucionet arsimore dhe grupet e margjinalizuara: ata
duhet të planifikojnë dhe lehtësojnë shërbimet e pastrimit dhe itinerarët e grumbullimit
të mbetjeve pranë shkollave, kopshteve dhe godinave të tjera sociale në komunitet.
Këto godina duhet të jenë pajisur, mundësisht, me kontenierë mbetjesh.
� Konsultim me gratë, të cilat duhet të përfshihen dhe konsultohen kur planifikohen
investimet, inteneraret e grumbullimit të mbetjeve dhe shërbimet e tjera.
� Komunitetet e largëta duhet të kenë një fokus të veçantë dhe më shumë vëmendje
në lidhje me investimet dhe në gjetjen e alternativave të përshtatshme për shërbimet
bazë të grumbullimit të mbetjeve.
Për më tepër, ndërsa hartohet një plan i ri i MM-së, autoritetet vendore duhet të parashikojnë
shpërndarjen e investimeve të nevojshme përgjatë viteve (nga 1-5 vjet). Prandaj, plani i
investimeve përfshin kërkesat afatshkurtra dhe ato afatmesme për kamionë të rinj, pajisje
dhe impiante etj. Zakonisht, investimet konsistojnë në blerjen e kamionëve teknologjikë,
koshave dhe kazanëve(kontenierëve) të rinj, përfshirë edhe mjetet e pajisjet për zbatimin
skemave pilot për minimizimin e mbetjeve. Justifikimi dhe specifikimet teknike për këto
investime analizohen në hollësi në seksionin e planifikimit teknik të këtij manuali.
Plani i Investimeve, për një periudhë 5-vjeçare (PVMMNU i Komunës Velipojë
Co-PLAN, 2011)
Viti ose periudha e
investimit
Lloji i investimit
Fondet kapitale
(000 LEKË)
2012- 2015
Rinovimi i 60 kontenierëve
ekzistues (1.1 m3);
500/vit
2012-2013
Blerja e 80 koshave të rinj me
ngjyrë (0.24 m3)
280/ vit
2012- 2013 Blerja e 190 kontenierëve të rinj 2,850/ vit
2012- 2013 Blerja e një kamioni të ri (10 ton) 2,000/ vit
2012
Kosha për kompostim
për zonën pilot
115
2013-….
Rinovimi i kamionit (në 10 vjet) dhe
kontenierëve (në 5 vjet)
Për t’u
përcaktuar
2012-2013
Rehabilitimi dhe mbyllja e
venddepozitimit
50,000-100,000
(EUR)
2013-2015
Infrastrukturë e plotë riciklimi
(kontenierë me ngjyrë)
Për t’u
përcaktuar
b) Çmimet e mjeteve dhe pajisjeve të MM
Hapi i tjetër përfshin llogaritjen e investimeve në vlera monetare, e cila do të ndihmojë në
planifikimin e fondeve të nevojshme financiare. Prandaj, autoritetet duhet të kontrollojnë
çmimet e tregut për pajisjet dhe kamionët e mbetjeve, për produkte të reja ose të dorës së
dytë (të përdorura), si dhe koston kapitale për ndërtimin e impianteve etj.

Megjithatë, një tjetër çështje e rëndësishme qëndron tek vlerësimi i periudhës së dobishme
(të mbetur) të punës për secilin kamion apo pajisje; i cili mund të ndihmojë gjithashtu
edhe për shpërndarjen e kostos kapitale në vite. Ndonjëherë, për investimet e mëdha
(impiante apo objekte), informacioni për koston kapitale jepet si një kosto kapitale vjetore,
që përfaqëson shpenzimet vjetore për blerje, përfshirë këtu edhe interesat e kredisë etj., të
shpërndara gjatë gjithë periudhës të përdorimit. Tabela e mëposhtme përmbledh çmimet
mesatare (të vitit 2011) për pjesën më të madhe të investimeve në manaxhimin e mbetjeve
vendore.
Përshkrimi Çmimet e përafërta
Leke
Kontenierë (1.1 m3 ) 26,000-40,000
Kosha plastikë (0.1 m3- 0.24 m3 ) 10,000-15,000
Kosha rrugorë (30 litërsh) 7000-10,000
Kamionë teknologjikë të përdorur (10 vjeçare) 4,000,000-6,000,000
Kamonionë të rinj teknologjike për mbetjet 14,000,000-17,000,000
Kamionë të hapur mbetjesh 2,000,000-3,000,000
Qendër Riciklimi 54 3,000,000-4,000,000
Kompaktor Mbetjesh – letër, plastikë 500,000-600,000
c) Vlerësimi i investimeve vendore
Gjatë procesit të identifikimit dhe vlerësimit të zgjidhjes më të mirë për investimet e
nevojshme, autoritetet vendore duhet të analizojnë dhe sqarojnë disa paqartësi apo
pyetje që lindin, si p.sh., dilema: A është më mirë të blihet apo të merret me qira një
kamion teknologjik? apo Kur duhet të bëhen këto investime? Apo: Të privatizohet ose
jo shërbimi? 55 . A ka mundësi për bashkëpunim ndër-vendor në ndarjen e investimeve?
Përgjigja për këto pyetje mund ta ndryshojë listën e planit të investimeve apo t’i shtyjë këto
investime për më vonë.
Niveli i
përdorimit
mjeteve
Planifikimi Financiar
i Manaxhimit të Mbetjeve
Zakonisht, dilema të blej apo të marr me qira qartësohet nga
planifikimi teknik i kamionëve të nevojshme për mbetjet, ku
përveç justifikimit të nevojës për blerjen, merr në analizë nivelin/
shkallën e përdorimit të tyre.
Për raste të veçanta, kur përdorimi i makinës teknologjike është poshtë nivelit të caktuar
të përdorimit (p.sh., le të themi, nën 60% të kapacitetit të tij, apo për një periudhë të
përkohshme të vitit) mund të jetë ekonomikisht më e leverdishme, që kamioni teknologjik
të merret me qera, sesa të blihet, ose një alternative e përshtatshme do ishte privatizimi i
shërbimit.
54 Qendër e vogël riciklimi, e ngjashme me Qendrën e Riciklimit të Komunës Dajç (Lezhë) ose Qendrën
e Riciklimit të Fierit.
55 Debati mbi çështjen Privat vs.Publik diskutohet me detaje, më vonë, në këtë dokument.
105

106
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Rekomandimi 39: Kur është më mirë të merret me qira një kamion mbetjesh? 56
Në përgjithësi, kur një kamion teknologjik përdoret për një periudhë të kufizuar kohe
(p.sh., 3 muaj në vit, si në rastin e Komunës së Velipojës, ose për 1-2 orë/ditë si ndonjë
komunë tjetër), këshillohet që kamioni të merret me qera dhe jo të blihet. Analiza e nevojës
duhet të përfshijë nivelin e përdorimit dhe ofertat ekonomike për ta marrë atë me qira
në tregun vendës.
Kushtet
specifike
Përballuesh-
mëria lokale
Gjithsesi, nevojat për investime duhet të analizohen rast
pas rasti ku të merren në konsideratë edhe faktorë të tjerë,
si: vendndodhja gjeografike e zonave të mbetjes (p.sh., për
zonat e largëta ka pak mundësi për të marrë me qira kamionë
teknologjikë me çmim të favorshëm), mundësia e tregut vendës
apo mundësia e përfshirjes së sektorit privat.
Ndërsa planifikohen investime të reja për zbatimin e PVMMNU,
autoritetet vendore duhet të marrin në konsideratë kapacitetin
financiar vendor për të realizuar investimet në kohë.
Analizimi i historikut të investimeve dhe kapacitetit financiar (duke përfshirë edhe burimet
jashtme) duhet të kontrollojë mundësinë e autoriteteve vendore për të realizuar investimet.
Rekomandim 40: Vlerësimi i përballueshmërisë financiare për investimet
Në të gjitha rastet është e rëndësishme të evitohen akordimet e fondeve për investime,
deri sa të jetë kontrolluar se kostot vjetore për funksionimin e impianteve të reja, mund
të mbulohen.
4.2.3 Llogaritja e Kostos së Plotë të Manaxhimit të Mbetjeve
Përbërja e kostos për secilin operacion/ shërbim zbërthehet në komponentët bazë të kostos, si:
a) Kosto operative, (përfshirë koston e përdorimit të kamionëve dhe kosto të tjera të
mirëmbajtjes së pajisjeve, kosto e punës etj.).
b) Kosto Kapitale.
c) Kosto Administrative.
d) Kosto të tjera.
56 Për më shumë detaje shih Aneksin 2 Model vlerësimi: efiçienca e grumbullimit të mbetjeve dhe transportit.
vs. numrit të popullsisë.

a) Kostot Operative
Kategoria e kostove operative konsiston në kostot e operimit dhe të mirëmbatjes së
operacioneve ose shërbimeve të MM. Për shembull, kostot operative që përfshihen në
shërbimin e grumbullimit të mbetjeve ka të ngjarë të përfshijë: kostot e drejtpërdrejta
operative të kamionëve si karburanti, riparimin dhe mirëmbajtjen e kamionëve dhe
kontenierëve, si dhe kostot e punës (që përfshijnë pagesat për drejtuesin e mjetit dhe
punëtorët).
Kostot operative përbëhen nga:
• Kostoja e materialeve, duke përfshirë kostot e mirëmbajtjes.
• Kostoja e punës.
Kostoja e
materialeve
Kostoja e materialeve përfshin shpenzimet e përdorimit të materialeve
të nevojshme për funksionimin dhe mirëmbajtjen e kamionëve
teknologjikë, pajisjeve, makinerive etj.
Shpenzimet për materialet përfshijnë:
• Koston e materialeve të konsumit për grumbullimin dhe transportin (si karburant,
vajra makine etj.).
• Koston e materialeve të tjera të konsumit si kontenierë, dezinfektues, ujë etj.
• Koston e mirëmbajtjes së makinave dhe pajisjeve (përfshirë koston e gomave,
pjesëve të këmbimit si dhe koston e shërbimit të riparimit dhe mirëmbajtjes).
• Koston e mirëmbajtjes së koshave dhe pajisjeve (përfshirë këtu koston e lyerjes së
kontenierëve, të pjesëve të këmbimit si dhe kostot e shërbimit të riparimit dhe të
mirëmbajtjes).
Tabela e mëposhtme përmbledh hapat e nevojshëm si dhe informacionin e nevojshëm në
lidhje me kostot e materialeve:
Hapat, matjet e nevojshme
Regjistrimi i të gjitha pajisjeve dhe
kamionëve që janë në përdorim
dhe/ose pronë e njësisë vendore
apo i përkasin ofruesit të shërbimit.
Të kontrollohet orari ekzistues i
punës ose periudha e planifikuar e
punës për secilin kamion.
Planifikimi Financiar
i Manaxhimit të Mbetjeve
Informacioni i nevojshëm, referenca,
këshilla etj.
A. Data e blerjes dhe më pas mosha e
tyre, modeli; të verifikohet kapaciteti
i vërtetë i kamionit; të përcaktohet
kosto sikur blihet si produkt i ri si dhe
parashikimi i periudhës së përdorimit në
të ardhmen.
B. Orari i punës për secilin automjet, numri
i orëve të grumbullimit, transportit dhe
depozitimit në vit, distanca në km që
bën zakonisht në muaj apo vit për secilin
proces (p.sh., për grumbullimin dhe për
transportimin etj.);
C. Ose orët e punës për mjetet mekanike.
107

108
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Të kontrollohet ose të matet
konsumi i karburantit për kamionët
ekzistues
dhe nëse nuk ka mundësi
për matje të saktë, referojuni
koeficientit të konsumit të
karburantit (për naftë dhe
lubrifikantët si në kolonën e
djathtë).
Të kontrollohet historia e
mirëmbajtjes dhe riparimit të
kamionit.
Të kontrollohen të gjitha pagesat
në lidhje me siguracionin dhe
taksat e automjetit.
Referojuni standardeve të kostos
së riparimit dhe mirëmbajtjes (nëse
planifikoni për kamionë të rinj që
nuk janë të njejtë me kamionët
ekzistues).
Të regjistrohet numri i pajisjeve
dhe pajisjeve ekzistuese si dhe
gjendja e tyre.
Të kontrollohet historiku i kostove
të riparimit dhe mirëmbajtjes për
kontenierët dhe pajiset e tjera. Në
të kundërt, të përdoren referencat.
Të kontrollohet përdorimi i
dezinfektuesve, sasia e ujit të
përdorur për larjen e rrugëve etj;
dhe të kontrollohen çmimet e
këtyre materialeve në treg.
D. Konsumi i karburantit për orë pune
(p.sh., 1 rrugë vajtje-ardhje), për km ose
100 km transport;
E. Konsumi i lubrifikantëve bazuar në
standardet e automjeteve;
F. Koeficienti i konsumit për secilin
lloj automjeti: (rreth 7-9 litra/orë për
makineritë teknologjike me kapacitet
6-10 ton)
G. Për lubrifikantët: 5% e kostos së
konsumit të naftës;.
H. Numri i shërbimeve të riparimit dhe
mirëmbajtjes, dhe hollësi të tjera si numri
i orëve në servis, pjesët e këmbimit që
janë përdorur;
I. Kostot mujore ose vjetore të
mirëmbajtjes dhe riparimit të mjeteve
dhe pajisjeve;
J. Siguracioni, regjistrimi dhe taksat e tjera.
K. Kostot e mirëmbajtjes dhe riparimit: 7%
e kostos vjetore të karburantit (naftë dhe
lubrifikantë).
L. Numri dhe gjendja e kontenierëve (sa
kazanë janë pjesërisht të dëmtuar apo
jashtë shërbimit), mjetet e pastrimit,
karrocat e dorës etj.
M. Periudha e përdorimit të objekteve
(koefiçienti i konsumit apo koha për
zëvendësimin e tyre), (për kazanët,
përdorimi mesatar është 4-6 vjet dhe për
karrocat e dorës çdo 2 vjet).
N. Për referencë: kostoja vjetore për
riparimin dhe mirëmbajtjes për
kontenierët është 7% e kostos së blerjes
(çmimi i kontenierëve varion nga 28,000
-45,000 lekë)
O. Çmimi i karrocave të dorës varion 5,000-
7,000 lekë.
P. Koeficienti i konsumit dhe çmimi i
dezinfektuesve janë respektivisht: 10
lekë/kg dhe 0.7 kg/pikë grumbullimi;
Q. Koeficienti i konsumit të ujit: 0.8 litra/m 2 .

Llogaritja e kostos së materialeve, rasti i PVMMNU të Bashkisë së Koplikut
(Co-PLAN, 2011)
Materialet Nr.
Materiale
Orët e punës
Raporti i
konsumit
Shuma e
shpenzuar
kosto për
nësi
Vlefta
Grumbullimi dhe transporti i
mbetjeve
Nr.
konsumi
orë/vit litra/orë litra lekë/njësi lekë
Karburant 1022 8 8176 160 1,308,160
Kamion teknologjik (6 ton) 1
Lubrifikantë
Mirëmbajtja (7% e kostos vjetore të karburantit)
5%
7%
65,408
91,571
Taksat dhe sigurimet 85,000 85,000
Kontenierë 1.1 m3
Nr.
80 Mirëmbajtja (7% e kostos së blerjes)
lekë/njësi
2100
Leke
168,000
Nr. kg/ njësi Kg lekë/njësi
Pika grumbullimi
40
Gëlqere,
dezinfektues
0.5 7,300 5 36,500
Fshirja dhe larja e rrugeve
Nr.
Materiale
konsumi
Orët e punës
orë/vit
Raporti i
konsumit
litra/orë
Shuma e
shpenzuar
litra
kosto për
nësi
lekë/njësi
Vlefta
lekë
Karburant 225 8 1800 160 288,000
Kamioni i Larjes se rrugeve
1
Lubrifikantë
Mirëmbajtja (7% e kostos vjetore të karburantit)
5%
7%
14,400
20,160
Taksat dhe sigurimet 85,000 85,000
m2/vit lit./m2 litra lekë/njësi lekë
Uji i perdorur per larje 1,800,000
Uje 0.8 1,440,000 0.09 129,600
Kosha trotuari 30 lit.
Nr.
25 Mirëmbajtja (7% e kostos së blerjes)
lekë/njësi
350
Leke
8,750
Grumbullimi i mbetjeve inerte Nr.
Materiale
konsumi
orë/vit litra/orë litra lekë/njësi lekë
Karburant 208 7 1456 160 232,960
Kamion me vinç 1
Lubrifikantë
Mirëmbajtja (7% e kostos vjetore të karburantit)
5%
7%
11,648
16,307
Taksat dhe sigurimet 85,000 85,000
Konteniere 5.5 m3 Nr.
Mirëmbajtja
Leke/unit Leke
7 (7% e kostos
së blerjes)
10,500 73,500
Llogaritja e
kostos së
punës
Planifikimi Financiar
i Manaxhimit të Mbetjeve
Llogaritja e kostos së punës përbën koston direkte dhe indirekte
të personelit (shoferët, punëtorët, operatorët dhe ndihmësit) të
përfshirë drejtpërdrejt në operacionet dhe shërbimet e mbetjeve.
Komponentët e shpenzimeve të punës përshijnë elementet e
mëposhtme:
� Paga bazë, sigurimet shoqërore dhe shëndetësore.
� Kosto specifike për personelin (puna jashtë orarit, kompensimi për detyra specifike).
� Kosto të tjera të personelit, si veshje dhe pajisje të punës dhe sigurisë etj.
109

110
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Tabela e mëposhtme përmbledh aktivitetet dhe matjet e propozuara si dhe informacionin
e nevojshëm për llogaritjen e kostos së punës:
Hapat, matjet e nevojshme
Të kontrollohet numri i fuqisë punëtore
në secilin operacion dhe shërbim dhe të
klasifikohen kushtet e tyre të punës;
Të mblidhen hollësi për të gjithë
personelit.
Të vlerësohet nevoja për personel të ri
sipas procedurës së planifikimit teknik.
Të kontrollohet struktura aktuale e pagës
dhe raporti i sigurimeve shoqërore, duke
pasur parasysh dispozitat ligjore dhe
vendimet përkatëse të këshillit bashkiak/
komunal.
Të kontrollohen shpenzimet aktuale dhe
ato të planifikuara për të ardhmen për
kompensime specifike;
Të konsultohet Kodi i Punës për trajtime/
kompensime specifike për profesione të
caktuara.
Të kontrollohen kushtet aktuale dhe
nevojat për pajisjet për sigurinë në punë.
Informacioni i nevojshëm, referenca,
këshilla etj.
A. Numri total i punonjësve që
punojnë me kohë të plotë, me
kohë të pjesshme (ose sezonalë);
B. Numri i orëve të punës në javë,
muaj dhe vit;
C. Periudha zyrtare e kohës së plotë:
174 orë në muaj.
D. Numri i personelit, kategoria
e punës dhe orët e punës që
nevojiten.
E. Klasifikimi i pagave dhe sigurimeve
shoqërore (16.7%) kontribute për
secilin anëtar të personelit
F. Dispozitat ligjore dhe aktet
nënligjore vendore
G. Sigurime të tjera të detyrueshme
ose vullnetare.
H. Dispozitat ligjore për punën jashtë
orarit, punën gjatë natës apo punë
të rëndë.
I. Nevoja për veshje, pajisje sigurie;
J. Çmimet për njësi në tregun vendës
(p.sh., 4,000-6,000 lekë/person/
vit).
Duhet patur parasysh se në procesin e grumbullimit të mbetjeve, kostot e punës (personelit)
janë të larta dhe direkt të varuara në efiçiencën teknike të sistemit. Nëse, sistemi
është i mirë planifikuar, kostot e personelit do të reduktohen në minimum. Nëse jo, për shembull,
nëse nuk ka mjaftueshëm kontenierë, ose nëse numri i pikave të grumbullimit nuk
është i lartë, nëse kushtet (rrotat) e kontenierëve nuk janë të mira, ose nëse kamionët nuk
janë të përshtatshëm, statistikat ndërkombëtare tregojnë se kostoja e kohës dhe personelit
mund të shumëfishohet me një faktor prej 2 deri 7 herë, për të njëjtën sasi mbetjesh ose
banorësh.

Llogaritja e kostove të punës, PVMMNU për Bashkinë e Koplik
(Co-PLAN, 2011)
Fuqia punetore
Paga
mujore
% e kohes qe
perdoret per
sherbim**
Grumbullimi I mbetjeve a b c
Muaj
Pagesa
vjetore
Kompensime
Pagesa
totale
Sigurime
shoqerore
Sigurime te
tjera
Veshje
Pajisje
pune dhe te
sigurise
Leke % nr. Leke Leke Leke Leke Leke Leke Leke
d = a x
b x c
e e+d f g
Shofer 28,500 70% 12 239,400 44,716 284,116 47,447 2000
Punetore 22,800 70% 12 191,520 23,896 215,416 35,974 2000 1000
Larja dhe fshirja e rrugeve a b c
Nentotali 1 499,532 83,422 4000 1000
Shofer 28,500 15% 12 51,300 51,300 8,567
d = a x
b x c
e e+d f g
Punetore 22,800 100% 12 273,600 273,600 45,691 2000 3000
Grumbullimi I mbetjeve inerte a b c
Nentotali 2 324,900 54,258 2000 3000
Shofer 28,500 15% 12 51,300 51,300 8567
Punetore 22,800 15% 12 27,255 27,255 4552
* Kosto totale e cdo kategorie llogaritet nga shumezimi i
kostos se kategorise me numrin e punonjesve te perfshire
Përmbledhje
e kostos
operative
d = a x
b x c
e e+d f g
Nentotali 3 78,555 13,119
Planifikimi Financiar
i Manaxhimit të Mbetjeve
Të gjitha elementet e kostos operative janë përmbledhur për
një shërbim të caktuar mbetjesh apo aktivitet mbetjesh, dhe
për funksionimin e plotë vendor të sistemit të manaxhimit të
mbetjeve.
Kostot operative njësi (për m 3 , ton, apo m 2 ) të secilit shërbim llogariten, duke ndarë kostot
përkatëse sipas vëllimit të punës. Në tabelën e mëposhtme ilustrohet rishikimi i kostove
operative dhe kostove njësi, në lidhje me operacionet e manaxhimit të mbetjeve, për një
PVMMNU.
111

112
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Llogaritja e kostove operative , PVMMNU të Bashkisë së Koplik
(Co-PLAN, 2011)
Veprimtaritë e mbetjeve
Grumbullimi e
transportimi i
mbetjeve
Grumbullimi i
mbetjeve inerte
Fshirja dhe larja
e rrugëve
Totali i kostove
KOSTOJA E PUNËS
Numri I shofereve te perhershem 1
Numri I punetoreve te perhershem 2 3
Totali i pagesave për punonjësit e përhershëm 331,563
Sigurimet shoqërore për punonjësit e përhershëm 251,390 319,291
Totali i shpenzimeve për punonjësit e përhershëm 834,344 0 957,874 1,792,218
Numri I shofereve te perkohshem 1 1
Numri I punetoreve te perkohshem 2
Totali i pagesave për punonjësit e përkohshëm 59,867 59,867
Sigurimet shoqërore për punonjësit e përkohshëm 31,807
Totali i shpenzimeve për punonjësit e përkohshëm 0 123,480 59,867 183,347
Uniformat 6,000 6,000
Pajisje pune dhe të sigurisë 2,000 9,000
Kosto të tjera pune (sigurime të tjera, veshjet e
punës, pajisjet, etj.)
8,000 0 15,000 23,000
Totali i kostos së punës
KOSTOJA E MATERIALEVE DHE AUTOM-
JETEVE
842,344 123,480 1,032,741 1,998,565
Karburanti 1,308,160 232,960 288,000 1,829,120
Lubrifikantë 65,408 11,648 14,400 91,456
Gëlqere, dezinfektues 36,500 36,500
Mirëmbajtja e automjeteve 91,571 16,307 20,160 128,038
Mirëmbajtja e kontenierëve 168,000 73,500 8,750 250,250
Taksat dhe siguracioni i makinës 85,000 85,000 85,000 255,000
Kostoja e materialeve dhe të automjeteve 1,754,639 419,415 416,310 2,590,364
KOSTOT OPERATIVE 2,596,984 542,895 1,449,051 4,588,929
Volumi vjetor i punes (ton) 3700 1700
Kosto per ton
* Paga dhe sigurime shoqerore
702 319
b) Kostoja kapitale
Kostoja kapitale ka të bëjë me koston e blerjes së kamionëve të rinj, kontenierëve apo me
investimet për impiante të reja të përpunimit dhe trajtimit të mbetjeve, si dhe me koston e
amortizimit të infrastrukturës aktuale të mbetjeve.
Është e rëndësishme që çdo kosto kapitale të lidhet me operacionin përkatës apo shërbimin
e ofruar. Për këtë qëllim, duke iu referuar metodës së FCA-së, kostoja vjetore e amortizimit
të pajisjeve ekzistuese dhe pjesa vjetore e kostos së përcaktuar për blerjen e automjeteve
të reja duhet të përfshihet në buxhetin vjetor të manaxhimit të mbetjeve.
Shuma financiare e mbledhur vit pas viti do të shërbejë për të zëvendësuar kamionët dhe
kontenierët ekzistues pa shumë sforcim financiar për buxhetin vendor.
Të llogariten
kostot e
amortizimit
Të dhënat specifike, të tilla si mosha dhe jetëgjatësia e pritshme
e kamionëve dhe pajisjeve të tjera, çmimi për automjetet e dorës
së dytë (përdorur) apo të rinj do të shërbejë si bazë për llogaritjen
e kostos vjetore të amortizimit për secilin automjet, shërbim, si
dhe për gjithë sistemin apo skemën e administrimit të mbetjeve.

Tabela e mëposhtme jep një ilustrim të llogaritjes së shpenzimeve vjetore në funksion të
planit vendor të manaxhimit të mbetjeve:
Llogaritja e kostove të amortizimit
Pajisjet, automjetet Numri
Kostoja e
blerjes
Kostoja totale
e blerjes
Koha maksimale e
perdorimit te mjeteve
Vite te mbetura
per perdorim
Kostoja vjetore
e amortizimit
Nr. Lekë/njësi Lekë Vite Vite Lekë
Kontenierët 1.1 m 3 80 30,000 2,400,000 6 6 400,000
Makinë teknologjike (6 ton) 1 4,000,000 4,000,000 10 10 400,000
Llogaritja e
kostove vjetore
për blerjen e një
kamioni të ri
6,400,000 800,000
E njëjta përqasje ndiqet edhe për llogaritjen e kostove kapitale
për investimet e reja. Çështja e vetme, lidhur me koston kapitale
për një kamion të ri qëndron se me sa shpejtësi do të duhet
të bëhen këto investime, p.sh. për kamionët e mbetjeve ose
kontenierët e mbetjeve.
Qëllimi është të bëhet lidhja midis periudhës kohore të nevojshme për të bërë investime
me objektivat specifikë sipas përparësive të përcaktuara në plan, p.sh., për të nisur një
shërbim të ri të grumbullimit të mbetjeve brenda dy vitesh, është e nevojshme të blihet një
kamion brenda kësaj periudhe. Tabela e mëposhtme ilustron llogaritjen e kostos vjetore të
kapitalit për financimin e kamionëve të rinj:
Llogaritja e kostos për blerjen e kamionëve të rinj dhe pajisjeve, PVMMNU i
Bashkisë së Koplik (Co-PLAN, 2011)
Pajisjet, automjetet Numri
Kostoja e
blerjes
Kostoja totale
e blerjes
Periudha e blerjes
Kostoja vjetore e
amortizimit
Nr. Lekë/njësi Lekë Vite Lekë
Kontenierët 1.1 m3 30 30,000 900,000 3 300,000
Kosha trotuarësh 1.1 m3 25 7,000 175,000 1 175,000
Kontenierët 5.5 m3 5 150,000 750,000 2 375,000
Makinë teknologjike (6 ton) 1 3,000,000 3,000,000 2 1,500,000
Kamion me vinç 2,350,000
c) Kostot administrative
Planifikimi Financiar
i Manaxhimit të Mbetjeve
Kostot administrative zakonisht përfaqësojnë kostot e personelit administrativ, i cili kryen
administrimin e përgjithshëm dhe supervizimin e kostove të të gjitha shërbimeve ose
operacioneve (personeli administrativ i ofruesit të shërbimit, si dhe zyrtarët bashkiakë të
përfshirë direkt ose indirekt në manaxhimin e mbetjeve bashkiake). Ndonjëherë, kostot
administrative mund të ndahen/përpjesëtohen për një sërë veprimtarish të manaxhimit të
mbetjeve, për shembull, për manaxhimin e një landfilli, për stacionet e transferimit, apo
impiantet e kompostimit. Në rastet kur stafi administrativ është përgjegjës për më shumë
se një operacion apo shërbim, shpenzimet administrative mund të ndahen midis këtyre
operacioneve sipas orëve së punës, që i caktohen secilit shërbim.
113

114
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Tabela e mëposhtme tregon se si mund të llogariten kostot administrative për ofruesin e
shërbimit dhe personelin e bashkisë apo të komunës.
% e kohës e caktuar për një
shërbim të caktuar apo për
gjithë sistemin e administrimit
të mbetjeve
Pagasa e plotë
Ofruesi i shërbimit
Personeli administrativ Nga 20% - 100% Si specifikohet
Mbikëqyrës i ofruesit të shërbimit 100% -//-
Stafi i bashkisë/komunës (sipas përfshirjes së drejtpërdrejtë apo të tërthortë të personelit bashkiak)
Mbikëqyrësi i bashkisë 100% -//-
Shënim: Sidoqoftë, zakonisht një supervizor bashkiak është plotësisht i mjaftueshëm
d) Kostot shtesë
Ka kosto shtesë që lidhen me manaxhimin e mbetjeve, të cilat zakonisht nuk lidhen
drejtpërdrejt me ndonjë operacion apo shërbim, por që përmbajnë shpenzime për
mirëmbajtjen e ndërtesës, pagesën e faturave të ndryshme (energji elektrike, uji, taksat
vendore) si dhe tatimi mbi të ardhurat. Këto kosto duhet të kuptohen dhe të regjistrohen
për aq kohë sa kontribuojnë në koston totale të shërbimit të mbetjeve të ngurta urbane.
Në rastet e manaxhimit të impianteve të mbetjeve, të tilla si: impiante, vend-depozitime etj.,
kostot duhet të merren në konsideratë dhe të akordohen, mundësisht, për operacione apo
shërbimet përkatëse, në mënyrë që të përfshihen në çmimin njësi (për landfillet, stacionet
e transferimit, ose faciliteteve të tjera).
Interesat dhe tarifat e kapitalit, gjithashtu konsiderohen si kosto shtesë. Kostot për
huamarrje për blerjet kapitale nuk janë të zakonshme në realitetin shqiptar, por mund të
aplikohen në të ardhmen. Këto kosto duhet të regjistrohen dhe alokohen tek komponenti
në funksion të të cilit është kryer investimi.
e) Kostoja e disa veprimtarive të përpunimit dhe trajtimit
Plani vendor i manaxhimit të mbetjeve merr në konsideratë të gjitha aktivitetet për përpunimin
dhe trajtimin e mbetjeve, që kanë mundësi për t’u zbatuar në nivel vendor. Tabela e mëposhtme
jep disa ilustrime kosto/çmim për disa nga aktivitetet kryesore të trajtimit të mbetjeve.
Proceset Kostoja totale vjetore
Depozitimi në landfill57 6-12 €/ton
Kompostimi (windrow) 58 10-30 €/ton
Transferimi i mbetjeve59 3-5 €/ton, në varësi të sasisë dhe distancës
Ndarja e mbetjeve (O&M) 60 11 €/ton61 57 Sipas çmimeve në treg, për landfillin e Bushatit për vitin 2011 është 6.5 €/ton.
58 Dekompozimi dhe zbatimi i tij në vendet në zhvillim.
59 Sipas Planit Vendor të Manaxhimit të Mbetjeve të Ngurta për qytetin e Koplikut dhe planit të qytetit të Fierit.
60 Kostot operative dhe të mirëmbajtjes.
61 Kostoja e përpunimit të mbetjeve të ndara në (QRMN) në Bashkinë e Lezhës.

4.3 Si ndërtohet Buxheti Vjetor për Mbetjet?
Planifikimi Financiar
i Manaxhimit të Mbetjeve
Shanset janë që kostoja e MM do të tejkalojë fondet e parashikuara për të (të tejkalojë
buxhetin e mëparshëm vendor ose dhe pritshmëritë më entuziaste rreth tij). Ka rëndësi
që elementet e sistemit financiar të vlerësohen para se të merren vendime për strategjitë
(uljen e kostos, përqasja për depozitim të ri ose edhe aplikimi i politikës së mbulimit të
kostos).
Megjithatë, ka rëndësi të merret në konsideratë se nëse autoritetet vendore nuk janë të
sigurta, atëherë do të ishte mirë të bëhet ajo që është e nevojshme (e domosdoshme) dhe
më e arritshme financiarisht për momentin, ndërsa pjesa tjetër të shtyhet për të ardhmen.
Për hartimin e buxhetit dhe planeve vjetore për një periudhë 5-vjeçare, rekomandohen
hapat e mëposhtëm:
a) Përmbledhja e Kostove
Para se të hartohet buxheti vjetor për manaxhimin e mbetjeve, duhet të përmblidhen kostot
e analizuara më sipër sipas aktiviteteve ose operacioneve përkatëse për manaxhimin
e mbetjeve. Gjithë buxheti përbëhet nga kostot vjetore operative dhe kapitale, kostot
administrative dhe kosto të tjera. Përsa i përket kostos financiare të planit vendor të
manaxhimit të mbetjeve, vlerësimi financiar përfshin kostot vjetore për gjithë periudhën e
planifikuar, p.sh., nga 2012-201662 .
b) Politika Vendore për Investimet
Siç e ka treguar edhe praktika, synimi i autoriteteve vendore qëndron në përmbushjen e
menjëhershme të kërkesave urgjente, brenda një ose dy viteve të zbatimit të planit. Për
shembull, blerja e kamionëve të rinj si dhe e një numri të caktuar kazanësh konsiderohet
si infrastrukturë bazë për ofrimin e shërbimit; për këtë qëllim, duhet financuar brenda një
kohe të shkurtër.
Më pas, modernizimi i mëtejshëm i infrastrukturës së mbetjeve, prezantimi i skemave të
ndarjes së mbetjeve (do të ishte mirë të fillohej me skemat pilot) apo nismat e kompostimit
në shtëpi mund të kërkojnë një periudhë më të gjatë kohe për t’u arritur (deri në tre vjet).
Investimet kryesore si p.sh., ndërtimi i infrastrukturës, rehabilitimi i venddepozitimeve apo
ndërtimi i impianteve të riciklimit/përpunimit, do të varen nga burimet financiare që janë
në dispozicion (donatorët apo qeveria qendrore) dhe/ose shkalla e interesit dhe niveli i
përfshirjes së biznesit të riciklimit. Në këtë kontekst, qeveria qendrore inkurajon rehabilitimin
dhe mbylljen e vend-depozitimeve ekzistuese me anë të skemave të drejtpërdrejta të
financimit. Si investimet urgjente ashtu edhe ato në vazhdim, duhet të mbështeten nga
burimet financiare vendore dhe kombëtare, donatorët e huaj, bankat e zhvillimit, sektori
privat apo një kombinim mes tyre.
Ekzistojnë gjithashtu edhe investime të tjera strategjike, si p.sh., ndërtimi i stacionit vendor
të transferimit të mbetjeve, që mund të bëhet një nevojë e rëndësishme dhe urgjente
për shkak të ndryshimit të politikave për depozitimin e mbetjeve (përqasje rajonale) dhe
kursimet e mundshme që mund të sjellë kjo zgjidhje.
62 Tri vitet e para të gjithë periudhës planifikuese janë pjesë e Buxhetit Afat-Mesëm.
115

Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
4.4 Strategjia për rikuperimin (mbulimin) e kostos
Bazat për qëndrueshmërinë financiare të shërbimeve të mbetjeve mund të arrihen nëpërmjet
sigurimit të shërbimeve efektive dhe me kosto efiçiente, si dhe me sigurimin e një sistemi
të qëndrueshëm financiar të bazuar në një politikë të drejtë dhe efektive të rikuperimit
të kostos. Zgjedhja e opsioneve më të mira dhe të skenarëve të manaxhimit të mbetjeve
siguron alternativën më të mirë ekonomike e me kosto efektive që të përmbushë kërkesat
e zbatueshmërisë, kushtet mjedisore dhe sociale.
Nga ana tjetër, aftësia e autoriteteve vendore për të krijuar një sistem të qëndrueshëm
financiar kërkon burime financiare në dispozicion sipas nevojave dhe krijimin e një sistemi
të ndershëm dhe efektiv për mbledhjen e të ardhurave.
Bashkia / Komuna/
këshilli bashkiak
Tarifat e shërbimit të mbetjeve
Kërkesat
finaciare
Buxheti i
caktuar
Tarifa të drejtpërdrejta
Drejtoria
bashkiake e
pastrimit
Familjet
Baza e tarifave
Figure 16: Skema e Manaxhimit Financiar dhe Kuadri Politik i MMNB63 Figure 16: Skema e Manaxhimit Financiar dhe Kuadri Politik i MMNB
Biznesi
E drejta dhe aftësia e autoriteteve vendore për të ngritur një sistem të drejtë dhe efektiv të
mbledhjes të të ardhurave (tarifa e shërbimit të mbetjeve dhe tarifat e drejtpërdrejta) përbëjnë
bazën e qëndrueshmërisë financiare të shërbimeve të mbetjeve.
Ngritja e një sistemi efektiv të të ardhurave përfshin:
• Ngritjen e një sistemi të drejtë dhe të drejtpërdrejt të mbledhjes së të ardhurave
për rikuperimin e kostos.
• Ngritjen e një skeme efektive për vjeljen e tarifave.
63 WORLD BANK/SDC (1999) Strengthening Financial Sustainability- Planning Guide for MSWM
116

4.4.1 Vendosja e një Sistemi të Drejtë dhe të Drejtëpërdrejtë për Rekuperimin e Kostos
Planifikimi i një sistemi financiar të qëndrueshëm të MM kërkon që procesi i alokimit
të kostove, caktimit të tarifave dhe planifikimit të të ardhurave, të përmbushin parimet
kryesore, si më poshtë vijojnë:
1. Parimi “Ndotësi paguan” dhe “Proporcionalitetit”: shuma që përdoruesi paguan
duhet të jetë në përpjesëtim me përdorimin apo përfitimin nga shërbimet e pastrimit;
2. “Rikuperimi i kostos”: tarifat duhet të pasqyrojnë kostot totale lidhur me ofrimin e
shërbimit, duke përfshirë kostot operative dhe të mirëmbajtjes, kapitale, kostot e
zëvendësimit dhe financimit64 . Ky është parakusht për qëndrueshmërinë financiare
afatgjatë të sektorit të administrimit të mbetjeve në nivel vendor.
3. “Barazia vertikale” dhe “zbutja e varfërisë” 65 : familjet e varfra duhet të paguajnë
në mënyrë proporcionale më pak për shërbimet. Familjet e varfra mund të paguajnë
tarifa të cilat vetëm mbulojnë kostot operative dhe të mirëmbajtjes, apo të paguajnë
tarifa minimale ose të subvencionuara në mënyrë të atillë, që të kenë mundësi të
përfitojnë shërbimet bazë.
4. “Realizueshmëria financiare”: tarifat duhet të mundësojnë qëndrueshmërinë
financiare të shërbimit, ku çdokush duhet të paguajë kontributin e tij, dhe ku të
ardhurat nga mbetjet duhet rriten në mënyrë progresive (vit pas viti) për të siguruar
qëndrueshmërinë financiare të veprimtarive vendore për manaxhimin e mbetjeve.
Procesi i caktimit të tarifave të mbetjeve dhe i planifikimit të të ardhurave kalon në këto
hapa kryesorë:
� Të përmblidhen të gjitha kostot respektive sipas kategorive të aktiviteteve/
shërbimit të mbetjeve, përbërjes së tyre dhe progresin e kostos për një
periudhë 5-vjeçare.
� Të akordohen kostot sipas konsumatorëve/caktimi i tarifave të mbetjeve.
� Të shqyrtohet efektshmëria e sistemit të mbulimit të kostos kundrejt objektivit
kryesor (rikuperimit të kostos) dhe të ndërmerren veprime korrigjuese.
HAPI 1:
Shqyrtimi i
kostove
Të gjitha kostot e llogaritura shpërndahen sipas përbërjes së
tyre (komponentë operativë, kapital, administrativ) për secilën
veprimtari/ shërbim të mbetjeve, për një periudhë 5-vjeçare.
Rekomandohet që të gjithë objektivat dhe vendimet e rëndësishme në lidhje me manaxhimin
e mbetjeve dhe mundësisht ato që ndikojnë në nivelin e kostove, të nënvizohen dhe të
mbahen në krye të tabelës. Në tabelën që vijon ilustrohet procesi i paraqitjes së kostove.
64 DANCED, (2002) Solid Waste Tariff Setting Guidelines for Local Authorities
65 Shiko Shënimin 46
Planifikimi Financiar
i Manaxhimit të Mbetjeve
117

118
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Alokimi i kostove për gjithë periudhën e planifikimit, PVMMNU i Bashkisë së Pukës
(Co-PLAN, 2011)
Kosto Operative 2012 2013 2014 2015 2016
Grumbullimi i Mbetjeve urbane 1,637,120 1,686,234 1,736,821 1,788,925 1,842,593
Pastrimit te Rrugeve 1,077,614 1,109,942 1,143,241 1,177,538 1,212,864
Totali i Mbledhjes se Mbetjeve voluminoze 572,091 589,254 606,931 625,139 643,893
Depozitimi i mbetjeve ** - - 2,721,316 2,802,955 2,802,955
D: Kosto Totale 3,286,825 3,385,430 6,208,309 6,394,558 6,502,306
Kosto Kapitale 2,012 2,013 2,014 2,015 2,016
Grumbullimi i Mbetjeve urbane 2,635,000 2,714,050 714,000 735,420 757,483
Pastrimit te Rrugeve 150,000 154,500 30,000 30,900 31,827
Totali i Mbledhjes se Mbetjeve voluminoze 1,250,000 1,287,500 250,000 257,500 265,225
Depozitimi i mbetjeve ** - - - - -
D: Kosto Totale 4,035,000 4,156,050 994,000 1,023,820 1,054,535
(*): parashikim I rritjes se kostove operative me 3% ne vit per shkak te iflacionit dhe faktore te tjere (psh, rritja e lehte e popullsise, etj)
(**): duke filluar me vitin 2014 mbetjet trajtohen ne landfillin lokal
HAPI 2:
Të caktohet
pesha (%) e çdo
konsumatori
për të mbuluar
koston
Tarifat e manaxhimit të mbetjeve për konsumatorët duhet
të vendosen duke u bazuar në një llogjikë financiare.
Përmbushja e parimit “ndotësi paguan” nënkupton që
prodhuesit e mbetjeve duhet të paguajnë koston e
plotë të administrimit të mbetjeve të tyre. Pra, akordimi i
kostove në përputhje me prodhimin e mbetjeve për secilin
konsumator dhe ndarja e kostove që çdo konsumator
duhet të mbulojë.
Teorikisht, konsumatorët pritet të mbulojnë gjithë koston e plotë të manaxhimit të mbetjeve
për mbetjet që ata prodhojnë dhe për shërbimin që përfitojnë. Kështu, tarifat ose pagesat
bazohen në:
� Sasinë mesatare të mbetjeve të prodhuara.
HAPI 3:
Përcaktimi i
subvencioneve
Në praktikë, zbatimi i rreptë i parimit të mësipërm do të
kërkojë vendosjen e menjëherëshme të tarifave më të larta
për familjet, i cili për pasojë do të dekurajojë ata të paguajnë
kontributin e tyre. Prandaj, kushtet/ndërhyrjet e mëposhtme
të subvencionimit janë ato që duhen aplikuar:
1. Sub._1: Të reduktohet pesha (%) e mbulimit të kostos për kategoritë e familjeve,
duke marrë parasysh ndarjen aktuale të kostos (të ruhet në pragun 50-60%).
2. Sub._2: Të ulet barra për konsumatorët e varfër që duhet të paguajnë proporcionalisht
më pak për shërbimet e mbetjeve (të aplikohet niveli i reduktuar i tarifës, p.sh., 50-
75% e tarifës së familjeve).

Planifikimi Financiar
i Manaxhimit të Mbetjeve
3. Sub._3: Të ulet barra e pagesës për familjet, p.sh., të përjashtohen nga pagimi i
shpenzimeve kapitale, që mund të jenë të nevojshme brenda një kohe të shkurtër
(1-2 vjet); këto investime mund të mbulohen nga burime të tjera vendore ose nga
burime të jashtme.
4. Sub._4: Të ulet barra për konsumatorë të caktuar, siç kërkohet nga dispozita të
caktuara ligjore, p.sh., kufizimet për nivelin e tarifave për biznesin e vogël, apo sipas
zgjedhjes politike vendore (të caktuar nga këshilli bashkiak/komunal).
5. Sub._5: Të subvencionohen konsumatorë të caktuar (p.sh., familjet) për shkak të
rritjes së madhe të kostos.
6. Sub._6: Të bëhen subvencionime në rastet kur autoritetet vendore nuk mund të
arrijnë vjeljen e tarifave në përqindjet e dëshiruara, për konsumatorë të caktuar (p.sh.,
familjet). Rekomandohet që ky subvencion të shkojnë drejt zeros, pasi autoritetet
vendore duhet të përmirësojnë performancën e mëtejshme në vjeljen e tarifave.
Akordimi i kostos midis konsumatorëve, PVMMNU i Bashkisë Pukë
(Co-PLAN, 2011)
Prodhimi i
mbetjeve
Raporti
(%) sipas
prodhimit të
mbetjeve
% e rekomanduar
(duke marrë
parasysh Subv. 1)
% e rekomanduar
(duke
marrë parasysh
Subv. 5)
(ton/y) 2012-2013 2014-2016
Banorët 1281 72% 55% 52%
Bizneset e vogla 353 20% 30% 30%
Bizneset e mëdha 110 6% 12% 15%
Institucionet 31 2% 3% 3%
HAPI 4:
Përcaktimi
i nivelit të
tarifave
I tërë sistemi i financimit duhet të bazohet në të ardhurat vendore
nga mbetjet (nga tarifat e mbetjeve), të cilat fillimisht synojnë të
arrijnë mbulimin e kostove operative, përfshirë këtu shpenzimet
për depozitimin në landfill, në impiantet rajonale, përfshirë
dhe shpenzimet për impiantet rajonale të landfillit, koston e
amortizimit për zëvendësimin e infrastrukturës ekzistuese
të mbetjeve, si kamionët dhe kontenierët e mbetjeve, duke
përjashtuar vetëm kategoritë dhe nivelet e subvencioneve të
paraqitura më sipër.
Në këtë kuadër, mund të përcaktojmë nivelin e tarifave për secilin lloj konsumatori, duke
ndarë koston e alokuar me numrin e konsumatorëve. Shembulli i mëposhtëm ilustron këtë
hap:
119

120
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Përcaktimi i tarifave për konsumatorët, PVMMNU i Bashkisë Pukë (Co-PLAN, 2011)
Permiresimi i sherbimeve
Permiresimi i praktikave per minimizimin
dhe trajtimin e mbetjeve
Tarifa e familjeve (per koston operative dhe kapitale) 2012* 2013* 2014** 2015** 2016**
Numri i familjeve 1,587 1,541 1,496 1,452 1,410
Pjesa e kostos operative per familjet rezidente (000-Leke) 1,807,754 1,861,986 3,745,200 3,857,557 3,929,557
Tarife vjetore per familjet (Leke) 1,200 1,200 2,500 2,700 2,800
Numri i bizneseve te vogla (BV) 161 166 171 176 181
Pjesa e kostos operative + kapitale per BV (000-leke) 986,048 1,015,629 2,160,693 2,225,513 2,267,052
Tarife vjetore per bizneset e vogla(Leke) 6,200 6,200 12,600 12,600 12,600
Numri i bizneseve te medha (BM) 20 21 21 22 23
Pjesa e kostos operative + apitale per BV (000-Leke) 878,619 904,978 1,194,923 1,230,771 1,255,081
Tarife vjetore per bizneset e medha (Leke) 44,000 44,000 56,000 56,000 56,000
Numri i institucioneve 20 20 20 20 20
Pjesa e kostos operative + kapitale institucionet (000-Leke) 219,655 226,244 238,985 246,154 251,016
Tarife vjetore per institucionet (Leke) 11,000 11,500 12,000 12,300 12,500
* Per vitet 2012-2013: Tarifat nga familjet dhe BV synohet te mbulojne vetem koston operative te detyrimit te tyre
** Tarifat nga familjet dhe BV duhet te mbulojne koston e plote (operacionale dhe kapitale)
2 : Për shkak të kufizimeve ligjore (Nr. 10117 datë 23.04.2009) për tarifat vendore për kategorinë e biznesit të vogël; në këtë rast, barra financiare
i është transferuar biznesit të madh dhe subvencionohet me burime të tjera vendore.
HAPI 5:
Planifikimi i të
ardhurave
Për të mundësuar një parashikim realist të të ardhurave nga
tarifat e mbetjeve për konsumatorët, autoritetet vendore duhet
të marrin parasysh edhe faktorë të tjerë, që kufizojnë aftësinë e
tyre për të arritur objektivat mbi këto të ardhura.
Pranohet se ka disa faktorë socialë (të përmendur më sipër), të tillë si paaftësia për të paguar
(për shembull, ekzistenca e familjeve me të ardhura të pakta) apo se disa konsumatorë nuk janë
mësuar të paguajnë tarifa për mbetjet, apo autoritetet vendore nuk janë në gjendje të vjelin këto
tarifa. Prandaj, autoritetet vendore duhet të marrin në konsideratë këta faktorë si dhe historikun
e mbledhjes së tarifave në të shkuarën, kur planifikojnë të ardhurat vjetore nga tarifa e pastrimit.
Tabela e mëposhtme ilustron planifikimin e të ardhurave:
Planifikimi i të ardhurave për kategorinë e familjarëve, PVMMNU i Bashkisë Pukë
(Co-PLAN, 2011)
2012 2013 2014 2015 2016
100% e Kostos qe I alokohet familjeve (000 Leke) 1,807,754 1,861,986 3,745,200 3,857,557 3,929,557
% e familjeve jane ne gjendje te paguajne 80% 80% 80% 80% 80%
Plani i te ardhurave 1 (000 Leke) 1,446,203 1,489,589 2,996,160 3,086,046 3,143,646
% e familjeve qe do te paguajne 50% 80% 90% 100% 100%
Plani i te ardhurave 2 (000 Leke) 723,102 1,191,671 2,696,544 3,086,046 3,143,646
100% e Kostos qe I alokohet bizneseve (000 leke) 1,864,667 1,920,607 3,355,616 3,456,284 3,522,133
% e bizneseve jane ne gjendje te paguajne 100% 100% 100% 100% 100%
Plani i te ardhurave 1 (000 Leke) 1,864,667 1,920,607 3,355,616 3,456,284 3,522,133
% e bizneseve qe do te paguajne 80% 90% 100% 100% 100%
Plani i te ardhurave 2 (000 Leke) 1,491,734 1,728,546 3,355,616 3,456,284 3,522,133
100% e Kostos qe I alokohet institucioneve (000 Leke) 219,655 226,244 238,985 246,154 251,016
% e institucioneve jane ne gjendje te paguajne 100% 100% 100% 100% 100%
Plani I te ardhurave 1 (000 Leke) 219,655 226,244 238,985 246,154 251,016
% e institucioneve qe do te paguajne 80% 100% 100% 100% 100%
Plani I te ardhurave 2 (000 Leke) 175,724 226,244 238,985 246,154 251,016
Të ardhurat e planifikuara ‘1’: përfaqësojnë të ardhurat nga mbetjet të cilat marrin në konsideratë konsumatorët që nuk kanë mundësi të paguajnë;
Të ardhurat e planifikuara ‘2’: merr në konsideratë konsumatorët që nuk duan të paguajnë / paaftësinë e autoriteteve vendore për të vjelur tarifat e planifikuara;

HAPI 6:
Shqyrtimi i
efektivitetit të
sistemit
Së fundmi, për të finalizuar procesin e planifikimit drejt objektivave
për rikuperimin e kostos, të ardhurat e planifikuara për secilin
konsumator, përmblidhen së bashku dhe krahasohen me totalin
e kostove operative dhe kapitale. Nëse përqindja e rikuperimit
(mbulimit) të kostos e tejkalon atë, vitet e ardhshme do të jetë më
e lartë dhe do ketë progres drejt mbulimit total deri në 2016. Nëse
jo, analiza duhet të përsëritet për të rivlerësuar nivelin e tarifave
ose politikat vendore për subvencionimin e tarifave.
4.4.2 Ngritja e një Skeme Efektive për Vjeljen e Tarifave
Siç u përmend edhe më lart, ngritja e një sistemi efektiv për të ardhurat kërkon një skemë
efikase të vjeljes së të ardhurave, e cila siguron që tarifat e pastrimit të mblidhen në
nivelin më të lartë të mundshëm. Skema e vjeljes së tarifave përfshin krijimin e mjeteve të
nevojshme, të paraqitura si më poshtë:
a) Kuadri ligjor.
b) Faturimi dhe zbatimi i vjeljes.
c) Fushata Informimi.
a) Përmirësimi i kuadrit ligjor vendor
Një masë e rëndësishme për të ndihmuar në përmirësimin e të ardhurave nga mbetjet
ka të bëjë me krijimin e një kuadri ligjor që mbështet dhe përkrah funksionimin e gjithë
sistemit financiar. Në këtë aspekt rekomandohen instrumentet e mëposhtme:
Aktet
nënligjore në
nivel vendore
Politika
vendore për
tarifat
Zbatimi i
politikës
tarifore
Planifikimi Financiar
i Manaxhimit të Mbetjeve
Pasi tarifat janë finalizuar, ato duhet të shoqërohen me hartimin
e akteve nënligjore në nivel vendor, për një zbatim efektiv.
Ngritja dhe zbatimi i një sistemi të organizuar të vjeljes së
tarifave të pastrimit/mbetjeve kërkon miratimin ligjor (të paketës
fiskale vjetore) nga këshilli bashkiak.
Çdo bashki apo komunë duhet të adoptojë dhe zbatojë një
politikë tarifore në arkëtimin e tarifave për shërbimet komunale
të ofruara nga vetë komuna, ose me anë të marrëveshjeve
të ofrimit të shërbimit”. Autoritetet vendore mund të hartojnë
një rregullore për të ardhurat nga MM. Kjo rregullore do të
përcaktonte politikën vendore tarifore ashtu dhe rregulla të qarta
per personelin e punësuar ose agjentët e kontraktuar, të cilët
duhet t’i respektojnë këto rregulla ashtu si dhe konsumatorët.
Rregullat e përmendura më lart duhet të shoqërohen me
sanksione për rastet e moszbatimit të tyre. Duhet të arrihen
marrëveshje edhe për mënyrën e detyrimit në rast të mospagimit
të tarifave, duke marrë parasysh gjithmonë kufizimet për familjet
e varfra.
121

122
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Për këtë arsye, autoritetet vendore mund të përdorin mekanizmat e duhur për t’i detyruar
banorët që nuk paguajnë për shërbimet e ofruara, si:
� Sanksione të drejtpërdrejta në rast të mospagimit apo kamatë për pagesat e vonuara
� Lidhjen e pagesës së tarifave të mbetjeve me faturat e tjera vendore apo kombëtare
(p.sh., fatura e energjisë elektrike, taksa mbi pronën etj.)
� Përjashtimi nga shërbimet administrative etj.
b) Faturimi dhe vjelja e tarifave
Hapi i parë i sistemit të faturimit është të evidentohen të gjithë konsumatorët dhe të
kategorizohen ata sipas karakteristikave (tipi, madhësia, natyra etj), dhe të ngrihet një
bazë e përditësuar të dhënash, brenda kufijve administrativë. Kjo listë duhet të kontrollohet
rregullisht, të paktën një herë në vit, për të siguruar se të gjitha lëvizjet e popullsisë si dhe
ndryshimet e bizneseve të pasqyrohen saktësisht.
Pjesa më e madhe e autoriteteve vendore në Shqipëri e kryejnë vetë procesin e vjeljes së
tarifave nëpërmjet zyrave të tyre vendore të taksave apo drejtorisë vendore të taksave dhe
tarifave. Ndonjëherë, ata i vendosin tarifat e mbetjeve së bashku me tarifat e tjera vendore
(të tilla si fatura e furnizimit me ujë 66 ) apo taksa të tjera vendore (tatimi mbi pronën 67 )
brenda së njëjtës faturë.
Autoritetet vendore mund t’i mbledhin vetë tarifat e mbetjeve me anë të procedurave
normale (siç veprohet sot) ose, mund t’ia caktojnë përgjegjësinë e mbledhjes së tarifave
një agjenti të jashtëm publik ose privat. Aktualisht, ka disa alternativa për vjeljen e tarifave
të manaxhimit të mbetjeve nga familjet, të cilat janë si më poshtë vijon:
Bashkia i
mbledh vetë
tarifat
Në këtë sistem, bashkia prezanton një tarifë të detyrueshme të
manaxhimit të mbetjeve, që në fakt do të kthehet në një tarifë
të veçantë të NJQV-së për familjet. Tarifa mund të mblidhet së
bashku me të ardhurat e tjera të NJQV-së, të tilla si taksa mbi
pronën ose veçmas nga vjelja e taksave të tjera.
Baza për zbatimin e suksesshëm të mënyrës së vjeljes së tarifave është krijimi i një detyrimi
ligjor për qytetarët që të paguajnë tarifën e pastrimit pa pasur nevojë për një marrëveshje
të veçantë ose kontratë. Me ndryshimin e duhur të bazës ligjore sipas rekomandimeve,
autoritetet vendore mund të ushtrojnë më shumë trysni ndaj familjeve në rast të mospagesës
së tarifave.
Vjelja e tarifave
me anë të
faturimit të përbashkët
me shërbimet
e tjera
66 Rasti i Bashkisë së Korçës.
67 Bashkia e Lezhës dhe Bashkia e Lushnjës.
Përfshirja e tarifës së grumbullimit të mbetjeve në faturat e
energjisë elektrike apo atë të ujit. Në lidhje me alternativën
e parë (faturimi i përbashkët me shërbim tjetër), kjo do të
thotë se faturimi dhe vjelja e të ardhurave për mbetjet që
përdoruesit prodhojnë kryhen së bashku me shërbime të tjera
infrastrukturore (si p.sh., në rastin e Bashkisë së Korçës).

Si shërbime publike bazë, për të aplikuar një faturim të kombinuar mund të jenë: p.sh.:
energjia elektrike ose telefonia, ose ujësjellësi; faturat e dërguara tek konsumatori përfshijnë
dy zëra detyrimi për të paguar, një për shërbimin e infrastrukturës të ofruar nga shoqëria e
shërbimeve “bazë” dhe zëri tjetër për tarifën e mbetjeve.
Për të siguruar qëndrueshmërinë e sistemit është e rëndësishme që të hartohen edhe disa
mekanizma të rëndësishëm, duke filluar me mjetet e njoftimit për t’i bërë konsumatorët më
të vetëdijshëm për përgjegjësinë ose detyrimin për të paguar, deri në aplikimin e mjeteve
të zbatimit të tilla si sanksionet, gjobat etj.
4.4.3 Rekomandimet përfundimtare
Planifikimi Financiar
i Manaxhimit të Mbetjeve
� Të sigurohet qëndrueshmëria financiare në një periudhë afatgjatë: Kostot
operative, të mirëmbajtjes, amortizimit dhe ato kapitale duhet të mbulohen nga tarifat
e konsumatorëve brenda 5 viteve nga fillimi i zbatimit të planit.
� Të rishqyrtohet strategjia e tarifave: Çdo vit, autoritetet vendore duhet të
shqyrtojnë strategjinë e rikuperimit të kostos dhe rritjes së tarifave bazuar në analizat
e propozuara, të cilat do të marrin në konsideratë performancën e mëparshme të
vjeljes së tarifave, kostot dhe objektivat, si dhe të propozojnë ndryshime në paketën
fiskale.
� Stimuj për reduktimin, riciklimin dhe kompostimin e mbetjeve: Autoritetet
vendore duhet të aplikojnë nivele të ulëta tarifash apo shërbime falas për konsumatorë
që përfshihen në programet pilot për minimizimin e mbetjeve. Kjo do të ndihmojë në
nxitjen dhe ndryshimin e sjelljes së konsumatorit për reduktimin e sasisë së mbetjeve
të prodhuara.
� Matja e aftësisë së konsumatorëve për të paguar: Autoritetet vendore duhet të
sigurojnë llogaritjen e kapacitetit të vërtetë të konsumatorëve për të paguar tarifat
e mbetjeve, në mënyrë që të subvencionojë skemën e manaxhimit të mbetjeve për
të mbuluar boshllëkun e të ardhurave nga konsumatorët që nuk kanë mundësi të
paguajnë ( familjet me asistencë sociale ose të ardhura të ulëta); Duhet të merret në
konsideratë, hartimi i një plani masash zbutës, se si grupet e margjinalizuara do të
asistohen me pagesën e taksave dhe tarifave të shërbimit të pastrimit, për të evituar
çështjen e përjashtimit social.
� Transparenca dhe komunikimi: procesi i caktimit të tarifave duhet të jetë transparent
dhe duhet t’u komunikohet siç duhet të gjitha palëve të prekuara. Informacioni mbi
shërbimet dhe kostot aktuale të manaxhimit të mbetjeve të ngurta urbane, duhet
t’i shpjegohet banorëve. Autoritetet vendore duhet të ndërmarrin një fushatë të
fuqishme sensibilizimi për të gjithë konsumatorët, veçanërisht për banorët, duke
reklamuar shërbimin e grumbullimit të mbetjeve, rregullat dhe përgjegjësitë.
� Autoriteti vendor duhet të sigurojë cilësinë e shërbimit me kosto të ulët: Kjo do
të siguronte qëndrueshmëri financiare për autoritetet vendore për një financim më të
mirë të shërbimeve të mbetjeve.
123

124
4.4.4 Monitorimi, raportimi dhe treguesit financiarë
Aspektet financiare janë thelbësore për shërbimet dhe për qëndrueshmërinë. Performanca
financiare është e lidhur me përmbushjen e objektivave mbi çështjet financiare dhe matet
nëpërmjet disa treguesve financiarë, që shqyrtohen përmes pyetjeve të mëposhtme:
� Sa i mbulon buxheti vjetor shpenzimet që rezultojnë nga nevojat (përkatësisht kostot
operative, kostot e amortizimit apo të kostove kapitale)?
� Sa të ndryshme janë tarifat e miratuara në krahasim me ato që janë parashikuar në
planin vendor të mbetjeve?
� Sa faturohet dhe sa është pjesa që paguhet (kostoja e rekuperimit)?
� Sa nga buxheti mbulohet prej pagesave – rekuperim kostoje (të ardhurat nga tarifat)?
� Cili është niveli i mbulimit të shpenzimeve nga tarifat e mbetjeve dhe të ardhurat
specifike bashkiake?
� Sa të predispozuar janë konsumatorët (banorët, bizneset etj.) për të paguar për një
shërbim më të mirë?
Zakonisht, të dhënat financiare grumbullohen rregullisht, nga departamentet financiare dhe
të të ardhurave/taksave, brenda NJQV-ve. Çdo muaj, këto departamente duhet të ofrojnë
të dhëna dhe informacion tek Kryetari i Bashkisë/Komunës dhe çdo tre muaj (përfshirë
edhe raport vjetor) duhet të raportojnë zyrtarisht, për ofrimin e plotë të informacionit lidhur
me arritjet dhe dështimet financiare dhe të të ardhurave, referuar indikatorëve të mësipërm.
Departamentet e manaxhimit të mbetjeve dhe grupet e jashtme të interesuara duhet të
kryejnë vrojtime publike mbi çështjen e dëshirës për të paguar.
I.

ANEKSET
125

126
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
ANEKSI 1: Strukturat Organizative dhe Administrative
Strukturat Administrative dhe Rolet e tyre
Një organizim efektiv i manaxhimit të mbetjeve ne nivel vendor kërkon që të kemi struktura
vendore efektive, role, detyra, përgjegjësi dhe të drejta ligjore dhe administrative të qarta; kërkon
organizim efektiv të ofrimit të shërbimeve dhe operaconeve të tjera që lidhen me mbetjet.
a) Strukturat në Nivel Kombëtar dhe Rajonal
Qartësimi i strukturave dhe përgjegjësive në nivel kombëtar dhe rajonal i ndihmon autoritetet
vendore të identifikojnë dhe të rrisin bashkëpunimin mes tyre me qëllim trajtimin e disa
çështjeve vendore për manaxhimin e mbetjeve.
Për shembull, organizimi i kontrollit të përbashkët dhe zbatimit të rregullave lidhur me
higjienën publike, për mbetjet e braktisura dhe të prodhuara, ose për veprimtari të tjera
të manaxhimit të mbetjeve specifike68 , mund t’i ndihmojë autoritetet vendore të shmangin
ndotjen mjedisore nga mbetjet e ngurta brenda territorit të tyre.
Në tabelën e mëposhtme69 jepet një përmbledhje e institucioneve kryesore, përgjegjësive
të tyre dhe disa shembuj se ku mund të bashkëpunohet me organet kombëtare dhe rajonale
në fushën e ruajtjes së mjedisit dhe manaxhimit të mbetjeve.
Institucionet Niveli Rolet dhe përgjegjësitë
MMPAU 70 ,
MPPTT 72
(Drejtoria
e Mbetjeve
Urbane)
Ministria e
Shëndetësisë
Kombëtar
Kombëtar
Kombëtar
Përgjegjës për hartimin e politikave të manaxhimit të mbetjeve,
legjislacionit dhe rregulloreve dhe zbatimin e tyre nëpërmjet
institucioneve në varësi të tyre 71 .
Hartimi dhe zbatimi i politikave kombëtare, normave, rregullave,
standarteve, teknikave dhe metodave për shërbimet publike në
fushën e mbetjeve urbane apo mbetjeve të tjera.
Përgjegjësia kombëtare për planifikimin, financimin, zbatimin
dhe monitorimin e investimeve publike në fushën e manaxhimit
të mbetjeve, rehabilitimin e zonave të depozitave, rritjen e
landfilleve etj. Autoriteti kontraktues për dhënien me koncesion
të veprimtarive ekonomike nën përgjegjësinë e tij, përfshirë këtu
edhe fushën e shërbimeve publike, ku përfshihet edhe manaxhimi
i mbetjeve;
Harton dhe zbaton rregullore për mbetjet mjekësore dhe spitalore
(Udhëzimi nr. 6, datë 30.11.2007).
68 P.sh., mbetjet e rrezikshme dhe spitalore, për të cilat autoritetet vendore nuk kanë përgjegjësi të
drejtpërdrejtë për manaxhimin e tyre.
69 Bazuar në kuadrin aktual ligjor dhe institucional në Shqipëri.
70 Ministria e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit të Ujërave
71 Inspektorati Mjedisor (IM) dhe Agjencia Rajonale e Mjedisit (ARM).
72 Ministria e Punëve Publike dhe Transportit.

Inspektorati
Mjedisor (IM)
Qarku
Agjencia
Rajonale e
Mjedisit (ARM)
Inspektorati
Shtetëror
Sanitar (ISHS)
Shërbimet
spitalore dhe
sanitare
Kombëtar
Rajonale
Rajonale,
Vendore
METE 73 Kombëtar
MBUMM 74 Kombëtar
Ministria e
Financave
Kombëtar
73 Ministria e Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikës.
74 Ministria e Bujqësisë, Ushqimit dhe Mbrojtjes së Konsumatorit.
Anekset
Përgjegjës për të siguruar mbrojtjen e mjedisit në nivel qendror
dhe për të kontrolluar zbatimin e legjislacionit mjedisor (përfshirë
këtu mbetjet); të informojë rregullisht autoritetet vendore për
situatën aktuale të mjedisit, ligjet e miratuara dhe projektet e
miratuara; të regjistrojë kontrollet dhe inspektimet për ndotjet dhe
ndotësit (përfshirë këtu mbetjet); të bashkëpunojë me autoritetet
vendore në nivel qendror, rajonale dhe vendor, të tilla si agjencia
rajonale e mjedisit, inspektorati shtetëror sanitar, policia e
ndërtimit, policia bashkiake etj. për performancën e këtij të fundit.
Duhet të adoptojë një plan për manaxhimin e mbetjeve konsistent
me Planin Kombëtar të Manaxhimit të Mbetjeve.
� Aprovon rregulla për kontrollin e manaxhimit specifik të
rrymave lokale të mbetjeve.
� Duhet të raportojë çdo vit Ministrisë mbi zbatimin e
Planit Rajonal dhe Planeve Vendore brenda territorit
administrativ të tyre.
� Duhet të publikojë një draft të Planeve dhe t’i vërë në
dispozicion të publikut në faqet e internetit të këshillave
vendor dhe rajonal respektiv.
� Duhet të aprovojë Planin e përshtashëm, por njësitë
vendore duhet të marrin në konsideratë rezultatet e çdo
Vlerësimi Strategjik Mjedisor përpara se ai të aprovohet.
� Të aprovojë Planet Vendore të Manaxhimit të Mbetjeve.
Monitoron dhe siguron mbrojtjen e mjedisit dhe procedurat
e manaxhimit të mbetjeve në nivel rajonal; bashkëpunon me
autoritetet vendore në hartimin e planeve të veprimit, projekteve
apo fushatave të ndërgjegjësimit në nivel vendor; miraton
në bashkëpunim me autoritetet vendore vendet e pikave të
grumbullimit të mbetjeve, lejet mjedisore për impiantet e mbetjeve
apo veprimtarive të tjera mjedisore.
Monitoron dhe ndërmerr veprime për të siguruar kushtet e
nevojshme për higjienën publike të veprimtarive të ndryshme;
ka për detyrë të vendosë gjoba për moskryerjen e pastrimit të
zonave urbane apo kur grumbullimi dhe ruajtja e mbetjeve nuk
bëhen ashtu siç duhet dhe bëhen të rrezikshme për popullsinë;
përcaktimin e vendeve të depozitimit të mbetjeve.
Përgjegjës për administrimin e mbetjeve spitalore dhe për skemat
për projektimin e manaxhimit të mbetjeve të tyre.
Përgjegjës për hartimin e rregulloreve për: mbetjet industriale (kjo
rregullore nuk është hartuar ende), mbetjet minerare (edhe kjo
rregullore nuk është hartuar ende), rehabilitimi i landfilleve etj.
Përgjegjës për hartimin e rregulloreve për mbetjet bujqësore dhe
shtazore (kjo rregullore nuk është hartuar ende).
Përgjegjës për hartimin e legjislacionit për prezantimin e taksave
mjedisore në nivel kombëtar.
127

128
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Në këtë kuadër, autoritetet vendore mund të bashkëpunojnë me agjencitë rajonale dhe
kombëtare, të tilla si ARM, IM, ISHS etj.:
� Për organizimin e monitorimit dhe kontrollit të përbashkët të proceseve të manaxhimit
të mbetjeve (që nga grumbullimi deri tek depozitimi përfundimtar), inspektimin
e “mbajtësit të mbetjeve” etj., për të forcuar zbatimin standardeve mjedisore dhe
teknike, rregullave etj., si dhe për vendosjen e sanksioneve në rast shkeljesh.
� Për dhënien e lejeve mjedisore për personat fizikë dhe juridikë për veprimtaritë e
tyre në lidhje me proceset e manaxhimit të mbetjeve.
� Për realizimin e nismave të përbashkëta për fushatat e sensibilizimit të opinionit
publik.
Për më tepër, autoritetet vendore mund të kërkojnë që autoritetet përgjegjëse të zbatojnë
ligjin për administrimin ose mënjanimin e disa mbetjeve të veçanta, të tilla si mbetjet spitalore,
mbetjet e rrezikshme, për të cilat autoritet vendore nuk ka përgjegjësi të drejtpërdrejtë etj.
b) Grupet e reja Këshillimore
Në zhvillimet më të fundit të politikës kombëtare për mbetjet përcaktohet ngritja dhe
organizimi i disa strukturave shtesë në nivel kombëtar: si “Komiteti Ndërministror për
Mbetjet” (KNM) si dhe “Grupi Kombëtar Këshillimor për Mbetjet (GKKM), ndërsa në nivel
rajonal Grupet e Zonave të Mbetjeve (GZM)
Këto organizma të rinj do të kenë kompetenca teknike për të këshilluar autoritetet kombëtare,
rajonale dhe vendore në aspekte të ndryshme të manaxhimit të mbetjeve. Për shembull,
GZM do të jetë përgjegjës, në nivel rajonal, për këshillimin e autoriteteve rajonale dhe
vendore në çështjet e manaxhimit të mbetjeve si dhe për të garantuar që planet rajonale
dhe vendore ofrojnë qëndrueshmëri, janë efektive, efikase dhe të bashkërenduara mes
tyre, si dhe në përputhje me politikat kombëtare.
Përfshirja e ekspertëve të GZM do t’i ndihmojë autoritetet vendore në procesin e
planifikimit të manaxhimit të mbetjeve urbane.
c) Strukturat vendore dhe përgjegjësitë e tyre
Të drejtat dhe detyrimet e organeve të qeverisjes vendore për manaxhimin e mbetjeve janë
të përcaktuara në legjislacionin shqiptar. Siç shtjellohet edhe në këtë manual, autoritetet
vendore kanë të drejtën dhe përgjegjësinë për të planifikuar (funksioni i planifikimit),
rregulluar (funsksioni rregullator) dhe siguruar financimin e shërbimeve të mbetjeve
(funksionet e financimit dhe të sigurimit të të ardhurave), si dhe për të siguruar që shërbimet
dhe operacionet e nevojshme organizohen në përputhje me standardet kombëtare, me
kërkesat publike dhe ato mjedisore (funksioni i klientit).
NjQV-të zotërojnë gjithashtu edhe funksionet e “operatorit” dhe të “kontrollit”, të cilat
sigurojnë se shërbimet dhe operacionet e mbetjeve kryhen në cilësinë dhe sasinë e
përcaktuar në kontratë si dhe në rregulloret vendore të mbetjeve. Më figurën e mëposhtme
janë përmbledhur të gjitha funksionet kryesore, aktorët dhe çështjet të manaxhimin vendor
të mbetjeve.

Funksioni i ‘Planifikimit’ – Autoriteti politik Funksioni i ‘Klienti’
Aktorët kryesorë të përfshirë: Kryetari i bashkisë
dhe këshilli bashkiak si dhe niveli i përgjegjësisë
së drejtpërdrejtë dhe niveli administrativ dhe
mbështetës;
Çështjet kryesore: Përcaktimi i nevojave dhe
përparësive dhe veprimet e nevojshme për
hartimin e praktikave të menaxhimit të mbetjeve në
bashkëpunim me palët e interesuara
Funiksioni i “Financave dhe të Ardhurave’:
autoriteti vendor siguron financimin e MM
Aktorët kryesorë të përfshirë: Kryetari i bashkisë
dhe këshilli bashkiak si dhe niveli i përgjegjësisë së
drejtpërdrejtë dhe niveli administrativ dhe
mbështetës;
Çështjet kryesore: Sigurimi i burimeve të duhura
financiare, caktimi dhe vjelja e tarifave;
Funksioni ‘Regullator‘ : autoriteti rajonal
e vendor vendosin e zbatojnë rregulloret;
Aktorët kryesorë të përfshirë: agjencitë rajonale,
strukturat vendore të monitorimit, niveli vendimmarrës;
Çështjet kryesore: të sigurojë që përmbushen
standardet ligjore, rregullatore dhe mjedisore. Në
përgjithësi, ata janë përgjegjës për vendosjen e
rregullave për menaxhimin e mbetjeve vendore,
për autorizimin dhe dhënien e lejeve për trajtimin e
mbetjeve/objektet e depozitimit, etj.;
Aktorët kryesorë: Kryetari i bashkisë dhe këshilli
bashkiak si dhe niveli i përgjegjësisë së
drejtpërdrejtë, (sektori i shërbimeve publike) dhe
sektori i marrëdhënieve me publikun;
Çështjet kryesore: të sigurojë se shërbimet që
ofrohen përmbushin standardet e kërkuara për
besueshmërinë, efikasitetin, marrëdhëniet me
konsumatorin dhe mbrojtjen e mjedisit.;
Funksioni i ‘Kontrollit’
Anekset
Aktorët kryesorë: Kryetari i bashkisë, mbikëqyrësi,
sektori i financave dhe ai juridik, sektori i
marrëdhënieve me publikun, etj.;
Çështjet kryesore: të kontrollojë zbatimin e
funksionit të operatorit, ofrimin e shërbimit,
kontratat, etj.;
Funksioni i ‘Operatorit’ Ofrimi i shërbimeve
Aktorët kryesorë: Ofruesi i shërbimit (kompani
publike ose private);
Çështjet kryesore: përgjegjësia për ofrimin e
shërbimeve; funksioni i “operacionit” konsiston në
ofrimin e shërbimit të menaxhimit të mbetjeve të
ngurta vendore. Kjo do të thotë kryerjen e shërbimit
të menaxhimit të mbetjeve të ngurta vendore çdo
ditë;
Për të përmbushur këto funksione, njësitë e qeverisjes vendore ndahen në struktura
vendimmarrëse, në struktura të manaxhimit dhe administrative, në struktura të financimit
dhe të investimeve, në struktura rregullatore si dhe në struktura të shërbimit dhe kontrollit.
Në këtë aspekt, sqarimi i strukturave dhe përgjegjësive të tyre analizohen në planin e
manaxhimit të mbetjeve të ngurta urbane, nëpërmjet krijimit të një organigrame institucionale
në lidhje me përgjegjësitë në sistemin e manaxhimit të mbetjeve të ngurta urbane.
129

130
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Niveli
vendimmarrës
Niveli
adminitrativ dhe
mbështetjes
Niveli i
përgjegjësisë
së
drejtpërdrejtë
Niveli i
kontrollit
Niveli
ekzekutiv
Kryetari i
bashkisë
Sektori i
shërbimeve
publike
Mbikëqyrës
Ofruesi i shërbimit
(kompani publike ose
private)
Sektori
juridik
Këshilli
bashkiak
Sektori i
tatimeve
Sektori i
financave dhe
buxhetit
Policia
bashkiake
Sektori i
marrë-
dhënieve
me publikun
Figure 17 : Shembull i një i një organograme organograme institucionale institucionale të një NjQV-je të një në NjQV-je Shqipëri. në Shqipëri.
Shembuj të Bashkëpunimit Ndërvendor për Shërbimet e Menaxhimit të Mbetjeve
Në Komunën e Bushatit është ndërtuar një landfill rajonal, që supozohet se do të shërbejë
për depozitimin e mbetjeve nga njësitë vendore në rajonin e Shkodrës dhe të Lezhës
ose si në rastin e një bashkëpunimi ndërvendor për manaxhimin e mbetjeve në rajonin e
Korçës (qyteti i Korçës, qyteti i Pogradecit dhe komunat përreth) apo skema e përbashkët
e grumbullimit të mbetjeve e ngritur nga komunat në rajonin e Zadrimës (Shkodër dhe
Lezhë).

Anekset
Bashkëpunimi Ndërvendor në Rajonin Juglindor të Vendit
Në kuadër të një projektit të KfË, Bashkia e Korçës, Bashkia e Pogradecit dhe rreth
26 bashki e komuna të rajonit kanë ngritur një kompani rajonale të manaxhimit të
mbetjeve, me emrin ‘Manaxhimi i Mbetjeve i Rajonit të Korçës (MMRK)– SHA’.
Objekti i veprimtarisë është grumbullimi, transportimi, dhe depozitimi i mbetjeve në një
landfill rajonal. Qëllimi i projektit është të mundësojë bashkëpunimin midis autoriteteve
vendore për të mundësur ofrimin e shërbimit të manaxhimit të mbetjeve në të gjithë
NJQV-të e rajonit, sipas standardeve të kërkuara me kosto sa më të ulët.
Pritet që MMRK do t’ia japë me kontratë kompanive private disa nga përgjegjësitë e
saj si dhe do të mundësojë ndërtimin e një landfilli rajonal, do të organizojë monitorimin
dhe kontrollin e shërbimeve të kontraktuara.
Landfilli i Bushatit
Landfill i Bushatit
Fondet për ndërtimin e landfillit të Bushatit u dhanë nga qeveria shqiptare. Duke
pasur parasysh sa më sipër dhe në përputhje me Vendimin Nr. 41, datë 23.12.2005
të Këshillit të Komunës së Bushatit për Landfillin e Bushatit, Komuna ngriti më
28.08.2008 një kompani ndërkomunale (Ndërmarrja Ndërkomunale Bushat SH.A.) që
është përgjegjëse për manaxhimin (trajtimin) e mbetjeve të ngurta urbane për rajonet
e Shkodrës dhe Lezhës, nëpërmjet një landfilli të ndërtuar në territorin nën juridiksionin
e Komunës së Bushatit.
Për më tepër, bashkitë dhe komunat e rajonit të Shkodrës dhe Lezhës kanë rënë
dakord në parim për të depozituar mbetjet e tyre të ngurta sipas një kontrate me
Ndërmarrjen Ndërkomunale Bushat SH.A. Në këtë kuadër është nënshkruar kohët e
fundit një marrëveshje mirëkuptimi nga përfaqësuesit përkatës të Ministrisë së Punëve
Publike, Ministrisë së Mjedisit, Komunës Bushat, Bashkisë Shkodër, Bashkisë Lezhë
etj. Po ashtu, është ngritur një bord mbikëqyrës për ndërmarrjen ndërkomunale
me pjesëmarrjen e njësive kryesore të qeverisjes vendore. Ata kanë rënë dakord të
negociojnë, sipas një marrëveshjeje ndërvendore, kushtet e shërbimit dhe kushtet
financiare që lidhen me depozitimin e mbetjeve të ngurta në landfill.
Aktualisht, manaxhimi i landfillit i është dhënë një kompanie gjermane sipas një
kontrate koncesioni.
131

132
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Ndërkomunalja Zadrima 75
(siç është shtjelluar si rast studimor)
Në rajonin e Shkodrës dhe të Lezhës u
ndërmor një bashkëpunim ndërvendor me
pjesëmarrjen e komunave Bushat, Blinisht,
Hajmel, Dajç dhe Bashkia e Vaut të Dejë me
mbështetjen e Projektit COSPE, i financuar
nga qeveria italiane. Marrëveshja u firmos
në vitin 2006 dhe u finalizua me krijimin e një
shoqate ndërkomunale Zadrima. Skema e bashkëpunimit jepet më poshtë si ilustrim.
Rezultatet kryesore të bashkëpunimit: Skema e manaxhimit të mbetjeve e ngritur atje i
mundësoi autoriteteve vendore të organizojnë për herë të parë shërbime për grumbullimin
e mbetjeve për zonat rurale (ku përfshihen 21 fshatra) dhe ngritjen e një qendre
riciklimi në Gjadër. Investimet u mundësuan me mbështetjen e vetë projektit dhe më pas
nga një grant financiar i Programit dldp Faza 2, kurse komunat mbulojnë vetëm kostot
operative (nëpërmjet një sistemi të ri tarifor).
Aktualisht, problemet kryesore të kësaj skeme lidhen me koston e lartë të shërbimit,
vështirësitë në vjeljen e tarifave nga familjet dhe në pagesat e parregullta nga autoritetet
vendore. Zgjerimi i mëtejshëm i skemës do të jetë i rëndësishëm për uljen e
kostos dhe qëndrueshmërinë e financimit të saj.
Projekti
COSPE
Komuna
Dajç (Lezhë)
5 mbikëqyrës
nga komunat
Komuna
Bushat
Ndërkomunale
Zadrima
Presidenti
Bashkia
Vau i Dejës
75 Gjatë seancave të këshillimit, të Programit dldp Faza 2
Komuna
Blinisht
Koordinatori
Komuna
Hajmel

ANEKSI 2: Protokolli i Monitorimit dhe Vlerësimit
Konsiderata të Monitorimit dhe Vlerësimit
a) Rëndësia e kontrollit dhe monitorimit
Në kuadër të funksionit si ‘klient’, autoritetet vendore duhet të sigurojnë që shërbimet ofrohen
sipas standardeve të kërkuara, që ato përmbushin pritshmëritë e publikut dhe se janë në
përputhje me parimet mjedisore. Zbatimi i funksionit të kontrollit do të kërkojë monitorim
dhe kontroll të cilësisë dhe sasisë së shërbimeve, kontratave apo marrëveshjeve të tjera
si dhe do të garantojë përmbushjen e standardeve dhe kushteve nga ana e operatorit të
shërbimeve.
Nga ana tjetër, monitorimi i shërbimeve dhe aktiviteteve të tjera të mbetjeve do t’i mundësojë
autoriteteve vendore të njohin shpenzimet, burimet njerëzore dhe përdorshmëria e
pajisjeve, të përshtatin dhe përmirësojnë sistemin sipas nevojave të vërteta dhe të arrijnë
një përparim të vazhdueshëm (për sa i përket cilësisë dhe efikasitetit), si dhe të planifikojnë
impiantet dhe pajisjet e nevojshme për organizmin e shërbimeve dhe aktiviteteve të
mbetjeve në të ardhmen.
b) Kontrolli i shërbimit të pastrimit dhe mbetjeve
Organizimi
dhe struktura
Anekset
Zakonisht, autoritetet vendore në Shqipëri caktojnë inspektorë
brenda drejtorisë së shërbimeve publike, të kryejnë kontrollin e
zbatimit të kontratave të shërbimeve të mbetjeve.
Numri i personelit varet nga madhësia e zonës së shërbimit me qëllim që supervizori
(mbikëqyrësi) të jetë në gjendje të monitorojë në terren të gjitha shërbimet e mbetjeve
(p.sh., një mbikëqyrës për një zonë mbetjesh me deri në 100,000 banorë).
Në varësi të madhësisë të numrit të shërbimeve që mbulohen, autoritetet vendore mund të
organizojnë skudrat e kontrollit si më poshtë:
133

134
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Indikatorët e
kontrollit dhe
penalitetet etj.
Kontrolli i shërbimeve dhe operimeve të mbetjeve fokusohet në
kontrollin e cilësisë dhe sasisë të performancave të tyre, duke
përfshirë çmimet në raport me specifikimet e kontratave.
Çdo kontratë duhet të përmbajë specifikimet në lidhje me sasinë e shërbimeve, kërkesat
e cilësisë bazuar në metodologjinë e shërbimeve dhe standartet. Për më tepër, termat
e referencës përcaktohen në përputhje me kërkesat e mirëmbajtjes, organizimin dhe
burimet njerëzore etj. (për më shumë informacion shiko tabelën poshtë dhe Aneksin 2).
Duhet të përcaktohet një paketë penalitetesh për të siguruar përputhjen me kërkesat më
të rëndësishme të kontratës. Kutia më poshtë propozon konsideratat e një kontrate për të
siguruar që shërbimet ofrohen në sajë të disa kërkesave cilësore dhe sasiore, kërkesat për
kontroll më të zakonshmet dhe penalitete nga moszbatimi.
Konsideratat e
kontratës
Konsideratat sasiore
Konsideratat
e cilësisë (të
specifikuara në
kontratë)
Konsideratat
për burimet dhe
mirëmbajtjen
Konsideratat organizative
Indikatorët e kontrollit
Vëllimi i punës: numri i kontenierëve të
zbrazur në ditë ose metra katrorë rrugë
të pastruara në ditë etj. Nr. i pikave të hapura,
frekuenca e grumbullimit në javë etj.
Niveli i pastërtisë së pikave të grumbullimit/
kontenierëve.
Niveli i pastërtisë të rrugëve parësore,
dytësore, dhe tretësore; Nr. i kontenierëve
të tejmbushur ose i pikave publike
të grumbullimit edhe nëse operojnë
rregullisht. Cilësia e kontenierëve.
Burimet fizike (lista e pajisjeve); mirëmbajtja
e kamionave dhe kontenierëve,
numri i kontenierëve; mirëmbajtja e kontenierëve
Numri i personelit për çdo shërbim, kalendari,
kohëzgjatja, nevoja për të informuar
dhe raportuar, kapacitetet profesionale.
Penalitete nga
moszbatimi
Për kontenierët e
dëmtuar më shumë
se 5 ditë pas evidentimit.
Kontenierët e pazbrazur.
Rrugët e pafshira.
Depozitimi i mbetjeve
në vendet e gabuara.
Mungesa e shërbimit
etj.
Mos përputhja me
burimet fizike.
Mungesa ose raportim
të duhur; mos përputhje
me me burimet
njerëzore të kërkuara,
kohëzgjatja etj.

Për kontratat e manaxhimit të fushave të depozitimit ose landfillet, inspektorët e NJQVve
që kanë në pronësinë e tyre vendin, ose persona të autorizuar nga NJQV-ja, duhet të
kontrollojnë dhe mbikqyrin mënyrën e zbatimit të kërkesave teknike dhe të higjienës të
venddepozitimit, në përputhje me termat kushtet e parashikuara në kontratë.
Në sajë të disa kushteve për ofrimin e shërbimeve të grumbullimit të mbetjeve, personeli
i manaxhimit të mbetjeve ose departamenti i shërbimeve publike ofron rekomandime ose
mund të vendosë për sa më poshtë:
� Zgjedhjen e vendosjes së pikave publike të grumbullimit.
� Për shtimin/ zhvendosjen/ lëvizjen e koshave/ PGP ose zhvendosjen e tyre.
� Propozimin e të gjitha mundësive për përmirësimin e shërbimeve etj. 76
c) Monitorimi i shërbimeve të pastrimit dhe të aktiviteteve të tjera që lidhen me mbetjet
Monitorimi dhe dokumentimi (mbajtja e regjistrave të të dhënave) janë instrumente shumë
të rëndësishme për të përmirësuar sistemin apo për ta adoptuar atë. Pa pasur të dhëna nuk
mund të analizohen dhe të përcaktohen kriteret e performancës për shërbimet e mbetjeve.
Një regjistër vendor duhet mbajtur për gjenerimin apo specifika të tjera të mbetjeve dhe
rifreskuar rregullisht nga autoritetet.
Mbledhja dhe
rregjistrimi i të
dhënave
Autoritetet vendore nëpërmjet drejtorive përkatëse në bashki
duhet të monitorojnë prodhimin e mbetjeve, të mbajnë të
dhëna (për llojet, sasitë e mbetjeve që gjenerohen, ruhen,
transportohen, depozitohen, riciklohen etj.).Mbledhja e të
dhënave të nevojshme duhet të kryhet me anë të një përpjekjeje
të të gjithë aktorëve vendorë, si krerët e lagjeve, inspektorët,
stafi bashkiak, nga operatorët e shërbimeve dhe inspektorët e
impianteve të trajtimit të mbetjeve.
Mbledhja e informacionit të nevojshëm, regjistrimi dhe dokumentimi
� Një peshore mund të instalohet në hyrjen e një vendshkarkimi/depozitimi të mbetjeve
urbane për matjen e peshës së kamionëve që shkarkojnë mbetje.
� Kur shërbimi ofrohet nga kompani private, detyrimi për mbajtjen dhe regjistrimin e
të dhënave duhet të përcaktohet në kontratë, me qëllim që autoriteteve vendore t’u
jepet informacion i hollësishëm, p.sh., statistika mujore.
� Mjetet e monitorimit dhe raportimit (të tilla si formularë, formate raportimi, fletë kontrolli
etj.) duhet t’u kërkohet për tu plotësuar nga ndërmarrjet publike, zyrat e financës,
zyrat e marrëdhënieve me publikun etj.
76 Për më shumë detaje shiko Aneks 6.
Anekset
135

136
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Të dhëna që duhet të mundësohen nga komapanitë
e mbetjeve, Bashkia Shkodër (CSD, 2008):
� Numri ditor i kontenierëve të zbrazur në ditë në
një rrugë.
� Orët reale të grumbullimit të mbetjeve: koha
ditore e nisjes së kamionave, koha e zbrazjes
së tyre në landfill, koha e kthimit mbrapsht në
garazhd.
� Km ditorë të çdo kamioni.
� Numri ditor i itinerave të kamionave.
� Lista e fshirjeve dhe larjeve ditore, orët ditore
të fshirjes mekanike dhe larjes.
� Inventari mujor i kontenierëve në çdo rrugë,
kodi i tyre dhe gjendja.
� Zhvendosja, mirëmbajtja ose mungesa e
kontenierëve, larja e tyre; lista e kontenierëve
me problem (rruga ku ndodhen dhe kodi i tyre),
riparime specifike, data.
� Komentet mbi kërkesat nga zyrat qendrore ose
supervizore në lidhje me mungesën e cilësisë
dhe sasisë.
Detyrat kryesore të inspektorëve
në fushën e depozitimit, Bashkia
Shkodër (CSD, 2008):
Kontrollon dhe mbledh informacionet
për cilësinë e e shërbimeve.
� Raporton për çdo kamion: kodi i
kamionit, orët, pronari, kategoria
e mbetjeve (nëse janë specifike).
� Raporton për orët e makinave.
� Raporton për çdo lloj eventi special
që ndodh në fushën e depozitimit:
zjarre, incidente të tjera etj.
Kontrollon cilësinë e mbetjeve:
� Informon supervizorët nëse depozitimi
i mbetjeve nuk përputhet
me rregullat e caktuara pritëse.
Përgatit raport javor për supervizorin.
Është e rëndësishme që supervizori përgjegjës i ngarkuar nga NjQV-ja të kontrollojë
korrektësinë e të dhënave që mundëson operatori privat. Këto përgjegjësi dhe detyra
duhen përcaktuar qartësisht në termat e referencës së supervizorit, dhe në rast shkeljesh,
duhen marrë masa direkt ndaj supervizorit.
Të kontrollohet
performanca
e shërbimeve
të mbetjeve
dhe standartet
mjedisore
Autoritetet vendore duhet të fillojnë të monitorojnë të dhëna
në lidhje me grumbullimin ilegal të mbetjeve, hedhjen e
mbetjeve dhe ndotjen urbane, e cila gjenerohet nga ekspozimi
i papërshtashëm i mbetjeve. Për këtë arsye autoritet vendore
duhet të kontrollojnë dhe identifikojnë ndotjet mjedisore urbane
dhe problemet e shkaktuara nga gjenerimi i mbetjeve, nga
mungesa e shërbimeve dhe nga mungesa e trajtimit të duhur,
p.sh., hedhjet informale të mbetjeve, djegia e mbetjeve etj.
Më pas ato duhet të kujdesen për dokumentimin e të gjitha problemeve mjedisore, të cilat
më pas duhet të raportohen dhe t’u jepet zgjidhje.
Monitorimi
i kostos së
shërbimeve
Grumbullimi, transporti dhe stabilimentet e transferimit duhet të
zhvillohen dhe mbajnë një sistem efektiv të kostos dhe raportim
mbi performancën. Të dhënat e mbledhura duhet të përdoren
për parashikimin e ngarkesës së punës, shpenzimet për
kamionët, për gjurmimin e origjinës së materialeve problematike
të mbetjeve, për të vlerësuar performancën e personelit si dhe
për të kontrolluar/shmangur vjedhjen e karburantit apo vonesat
e kohës së punës.

Secili grup i grumbullimit të mbetjeve duhet të plotësojë një raport ditor me
informacionin e mëposhtëm:
� Sasia totale e mbetjeve të ngarkuara (numri i ngarkesave).
� Koha e daljes nga autoparku, fillimi i grumbullimit të mbetjeve, arritja dhe dalja nga
landfilli, koha e kthimit në autopark.
� Koha totale e transportit, distanca totale e realizuar atë ditë.
� Sasia e mbetjeve e dorëzuar/shkarkuar në çdo vend shkarkimi, stacion transferimi,
apo përpunimi.
� Koha e pritjes në objekt.
� Sasia e karburantit të konsumuar.
� Mirëmbajtja e kamionit, automjetit apo problemet operative, ose operacionet që
kanë nevojë për më shumë vëmendje etj.
Këto të dhëna kryesisht përdoren për të përmirësuar shërbimet ekzistuese, për të verifikuar
nëse shërbimet janë përmirësuar, nëse konsumi i karburantit është i qëndrueshëm dhe nuk
shpërdorohet etj. Këto të dhëna përdoren edhe për të krahasuar efikasitetin e një grupi pune
me një tjetër ose një njësie të qeverisjes vendore me një njësi tjetër.
Nëse organizimi i shërbimeve është publik, ky informacion shërben për të vlerësuar
efikasitetin, sasinë dhe cilësinë e punës së kryer nga punonjësit. Nëse shërbimi është
privat, kjo mundëson kontrollin e efikasitetit, evidentimin e deformimeve në marrëdhëniet
kontraktuale, në cilësi dhe sasi, kontrollin e faturave dhe vendosjen e gjobave.
Indikatorët e
Monitorimit
Çdo njësi e qeverisjes vendore duhet të zhvillojë një paketë
indikatorësh monitorimi, në mënyrë që të masë dhe vlerësojë
performancën e shërbimeve të mbetjeve. Kutia më poshtë
rekomandon indikatorët e monitorimit në funksion të qëllimit të
monitorimit.
Rekomandim 41: Indikatorët e monitorimit dhe përgjegjësitë
Qëllimi Indikatorët
Kontrolli i
cilësisë dhe
sasisë së
shërbimeve
Lidhur me
përmbushjen
e standardeve
të cilësisë dhe
sasisë
Mbulimi dhe niveli i standardizimit: %-të zonave lokale të mbuluara me shërbim
(sipas popullsisë, banesave, zonave etj.); numri i kontenierëve dhe pikave të
grumbullimit për person;
% pikave të hapura, frekuenca e grumbullimit në javë;
% e kontenierëve të tejmbushur ose pikat e grumbullimit publik të mbingarkuara (PGP);
% e pastërtisë së pikave të grumbullimit dhe niveli i pastërtisë; Km ose m2 rrugë të
pastruara; Numri i PGM dhe e kamioneve të standardizuar që përdoren; Popullsia
(nr) që mbulohet me shërbim nga kamioni i mbetjeve; nr. i banesave që mbulohen
me shërbim për punëtor.
Minimizimi i mbetjeve: Numri i iniciativave të reja të kompostimit (për familje);
Numri i konsumatorëve të rinj që ndajnë mbetjet në burim; Nr. ose % e PGP që kanë
kontenierë për ndarjen e mbetjeve ose numri i pikave për grumbullimin e mbetjeve
sipas kategorive; Sasia (% dhe ton) i materialeve për riciklim ose ripërdorim; % e
mbetjeve të ricikluara, kompostuara.
Depozitimi i mbetjeve:
Ton ose % e mbetjeve që shkojnë në landfill; % ose kapaciteti në ton i impianteve të
trajtimit; nr. i kamioneve që depozitojnë mbetjet, kategoritë e mbetjeve.
Anekset
Kush duhet të
monitorojë dhe
raportojë?
Departamenti
i manaxhimit
të mbetjeve;
Inspektorët,
supervizorët e
shërbimit.
Manaxheri për
programet e
riciklimit etj.
Manaxheri/ supervizori
etj.
137

138
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Kontrolli i
rreziqeve
mjedisore
urbane dhe
problemet:
të shkatuara
nga gjenerimi
i mbetjeve
dhe nga
mungesa e
shërbimeve
Kontrolli i
eficiencës:
të kontrollojë
eficiencën e
shërbimeve
Të kontrollojëkënaqësinë
qytetare
Ton dhe % e mbetjeve që depozitohen në vende të paautorizuara;
Ton dhe % e mbetjeve të depozituara ilegalisht etj.
Nr. pikave ilegale brenda qytetit.
Nr. i vend depozitimeve të mbetjeve të rrezikshme, pikave brenda zonës
së qytetit.
Nr. i penaliteteve të marrë në sajë të depozitimeve informale të
mbetjeve, dhe nga burime të tjera ndotëse nga banorët, firmat etj.
Nr. inspektorëve mjedisorë (p.sh. për 10,000 banorë, ose për hapësirë
urbane).
Kostoja e grumbullimit të mbetjeve, transporti dhe depozitimi (për ton
ose për m3).
Orët e punës (osë ditët e punës) për grumbullimin e mbetjeve dhe pastrimin
e rrugëve.
Ditët e punës për banorë.
% e përdorimit të kamionëve; Koha e grumbullimit, transporti, orët e punës
të traktori i fushës (buldozier) etj.
% e kohës është përdorur garazhi për riparim.
Kënaqësia në raport me nivelin e shërbimit, pastërtia e lagjes ose qytetit
etj.
Ankesat për shërbimin e mbetjeve.
Nr ose % e banorëve, bizneseve që kanë vullnet për të paguar.
Nr. i personave që marrin pjesë aktivisht në iniciativat lokale. informuese,
minimizimi i mbetjeve etj;
Inpsektorët
mjedisorë,
zyrtarët e
njësive vendore
.
Punonjësit e
manaxhimit
të mbetjeve.
Manaxherët
e opem.
Mbikqyrësit
e shërbimit
mirëmbajtjes
së mjeteve
Departamenti
i manaxhimit
të mbetjeve,
zyra e ankesave,
OJF-të,
përfaqësuesit
e komunitetit.

Një model për monitorimin dhe vlerësimin të PVMMNU- Matrica e Vlerësimit të Objektivave 77
Anekset
77 Model i zhvilluar për PVMMNU Bashkia Fier (Co-PLAN, 2010)
139

140
Një Model për Monitorimin dhe Raportimin e Shërbimeve të Pastrimit nga Përfaqësuesit e Rajoneve të Qytetit 78
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
78 Model i zhvilluar për Bashkisë Shkodër (CSD, 2008)

Anekset
Modele të përshkrimit të detyrave dhe përgjegjësive për stafin vendor të MM-së
Detyrat dhe përgjegjësitë e Specialistit të Sektorit të Urbanizimit, Sigurimit të
Shërbimeve dhe të Pastrimit 79
Bashkitë (Kryebashkiaku apo Këshilli Bashkiak) duhet të miratojnë detyrat dhe përgjegjësitë
e sektorit të shërbimeve në lidhje me administrimin e mbetjeve dhe të specialistit përgjegjës
për zbatimin e skemës së grumbullimit të mbetjeve.
Detyrat e Sektorit Përgjegjës:
1. Përgjegjës për organizimin e punës së Sektorit Përgjegjës.
2. Koordinim i drejtpërdrejt me sektorët e administrimit dhe planifikimit urban si dhe me
aktorët vendimmarrës; raportim periodik, sipas kërkesës, në formë të shkruar ose
me gojë për ecurinë e punës, kërkesat dhe hartimin e propozimeve konkrete për
përmirësimin e situatës së sektorit.
3. Mbajtja e vazhdueshme e kontakteve me organet e sektorit dhe brigadat e pastrimit
nëpërmjet marrjes së informacionit të vazhdueshëm, mbikëqyrjes direkt, dhe caktimit
të detyrave në përputhje me vendin e punës.
4. Shqyrtime, përgjigje dhe dhënie zgjidhjeje ankesave të banorëve.
5. Në bashkëpunim me sektorët e Buxhetit dhe të Financës, të hartojnë dhe të ndjekin
ecurinë e zbatimit, dhe në bashkëpunim me Sektorin e Taksave të hartojnë tarifat
dhe të ndjekin ecurinë e vjeljes së tyre.
6. Hartimi i grafikut të shërbimeve, puna e çdo sektori të pastrimit dhe marrja e
vendimeve dhe zgjidhjeve për përmirësimin e shërbimit.
7. Hartimi i projektvendimeve, urdhrave, rregulloreve dhe propozimi i tyre për miratim
te Kryebashkiaku apo te Këshilli Bashkiak.
8. Kryerja e studimeve dhe analizave për situatën ekzistuese dhe perspektivat e
shërbimit.
9. Ndjekja në mënyrë rigoroze e aplikimit dhe zbatimit të ligjit në fuqi dhe vendimeve
të Këshillit Bashkiak.
10. Ngritja dhe shqyrtimi i problematikave të lidhura me ndotjen e mjedisit dhe kontributi
në zgjidhjen e tyre.
11. Hartimi i projekteve në kuadër të pastrimit dhe mbrojtjes së mjedisit nga ndotjet dhe
ndërgjegjësimi i komunitetit.
Detyrat operative të Specialistit të Shërbimit:
1. Bazuar në grafikun e punës, rregullores bashkiake të administrimit të mbetjeve, të marrjes
së vendimeve dhe zbatimit të tyre, është detyrë e mbikëqyrësit të kontrollojë ecurinë e
procesit të pastrimit, frekuencën dhe cilësinë e punimeve.
2. Kryerja e kontrolleve ditore për çdo zë pune, identifikimi i defekteve dhe përgatitja e
procesverbaleve për çdo zë punimi të pakryer.
3. Shqyrtimi i të gjitha ankesave dhe vlerësimi i tyre në kooperim me brigadën e pastrimit,
sektorët e tjerë të planifikimit urban, të moshuarit, qytetarët dhe bizneset dhe dhënia e zgjidhjeve.
4. Hartimi i raporteve me shkrim apo me gojë për sektorët e shërbimeve apo sektorët e
tjerë.
79 Shembulli i marrë nga “programi mbështetës” për zbatimin e Ligjit për Administrimin dhe Manaxhimin
e Mbetjeve të Ngurta në Komunën Gur i Zi.
141

Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
5. Hartimi i raporteve mujore mbi ecurinë e punës dhe shpenzimeve, raportet për
mbikëqyrësit, vendimmarrësit dhe stafit manaxhues.
6. Pjesëmarrje në hartimin e projekteve mjedisore.
7. Të gjitha detyrat e përgjegjësitë e lartpërmendura bëhen mbi të gjitha për të pasur një
qytet sa më të pastër.
Termat e Referencës për mbikëqyrësin/t 80
Në vijim të profilit bazë (kërkesave ligjore, licencimit), mbikëqyrësi duhet të ketë aftësinë e
mbledhjes dhe përpunimit të dhënave (statistika, përmbledhje) në programin Excel.
Mbikëqyrësi duhet të ketë aftësi të përpunojë të dhëna hartografike në GIS (identifikimi
dhe vendndodhja e kazanëve, itinerarit të mjeteve etj.). Nëse nuk është ky rasti, atëherë
mbikëqyrësi duhet të kërkojë ndihmën e specialistit të GIS-it në Bashki.
Mbikëqyrësi është përgjegjës për monitorimin e kontratës
Ai punon (është kontraktuar) për Bashkinë, nën përgjegjësinë e Departamentit të
Shërbimeve Publike (dhe nëse është e mundur, brenda ambienteve të Bashkisë).
Më poshtë po paraqesim në mënyrë më të detajuar detyrat kryesore të mbikëqyrësit:
1. Koordinimin midis zyrave qendrore, Bashkisë dhe Operatorit Ekonomik për
implementimin dhe funksionimin e sistemit të ri:
� Vendosja e kazanëve.
� Shpjegimi i punës që duhet të kryejë Operatori Ekonomik (pikat e grumbullimit,
sipërfaqet/rrugët që do të pastrohen, lahen, grafiku etj.).
� Verifikimi nëse grafiku i punës i Operatorit Ekonomik përmbush në çdo kohë kërkesat
dhe nevojat e popullatës.
� Verifikimi i plotësimit nga ana e Operatorit Ekonomik të specifikimeve teknike dhe
kërkesave ligjore.
� Organizimi i takimeve me të gjithë aktorët (zyrat qendrore, departamentin e
Shërbimeve Publike dhe të përfaqësuesve të Operatorit Ekonomik) kurdoherë del e
nevojshme.
2. Mbajtja e të dhënave dhe kontrolli i sasisë së punimeve (dokumente + skedarë excel):
� Përpunimi i të dhënave të siguruara nga Operatori Ekonomik (shih poshtë: të dhënat
e siguruara nga Operatori Ekonomik); mbi baza mujore.
� Përpunimi i të dhënave të siguruara nga zyrat qendrore dhe kontrolli javor i vend
grumbullimeve.
� Kontrolli i të dhënave; mbi baza javore.
� Kryerja e kontrolleve në terren, organizimi i takimeve me zyrat qendrore dhe kërkimi
i sqarimeve shtesë; ditore apo kur del e nevojshme.
3. Hartimi i raporteve javore dhe mujore për Bashkinë, bazuar në raportet e zyrave
qendrore dhe të statistikave:
� Numri i shërbimeve: kontrolli dhe likuidimi i faturës.
� Mungesa e cilësisë: kazanët nuk mblidhen, rrugët nuk fshihen, vendgrumbullimet
nuk pastrohen, kazanë të dëmtuar, depozitime mbeturinash jashtë landfillit.
� Hartimi i dispozitave për vendosje penalitetesh për Bashkinë, nëse del e nevojshme:
bazuar në kontratë, raportet e zyrave qendrore dhe të statistikave.
4. Kërkesa speciale për Operatorin Ekonomik në kuadër të kontratës dhe buxhetit
� Grumbullimi i mbeturinave inerte apo vëllimore.
� Punime pastrimi (grumbullimi i mbetjeve, fshirja, larja) në rast ngjarjesh të veçanta.
80 Për kontrollin e shërbimit të pastrimit të kontraktuar, shembulli i marrë nga Bashkia e Shkodrës (CSD, 2008).
142

Anekset
� Vendimi për reduktimin apo lëvizjen e kazanëve në raport të drejtë me rritjen e numrit
të tyre, nëse del e nevojshme.
� Informacion imediat për Operatorin Ekonomik dhe vonesat për korrigjimin e defekteve
të cilësisë. Kontroll mbi zgjidhjet efektive të problemeve.
5. Hartimi i dispozitave për adaptimin/përmirësimin e sistemit:
� Në bashkëpunim me të gjithë partnerët.
� Bazuar në dispozitat e vlefshme për Operatorin Ekonomik.
6. Hartimi i dispozitave për shpenzimet e veçanta dhe asistencë në përgatitjen e buxhetit
vjetor për Bashkinë:
� Adaptimin/përmirësimin e punës;
� shpenzime të veçanta jashtë buxhetit (inerte, pika të hapura,…);
� blerja e kazanëve të rinj;
� modifikimi i buxhetit vjetor;
� dispozita për fushatat shtesë të komunikimit për rritjen e ndërgjegjësimit publik.
Të dhëna të siguruara nga Operatori Ekonomik:
Operatori Ekonomik (Kontraktori) duhet të mbajë të dhëna ditore dhe t’i raportojë ato
në raporte mujore, në letër apo në mënyrë dixhitale, dhe t’i vërë ato në dispozicion të
mbikëqyrësit:
� Numri i kazanëve të mbushur në ditë për çdo itinerar;
� orët e grumbullimit: orari ditor i nisjes së kamionëve, koha e ngarkimit në landfill,
koha e kthimit në parkim.
� Kilometrat e përshkruara në çdo ditë.
� Konsumi i karburantit dhe vajit për çdo mjet, mirëmbajtja dhe datat.
� Numri ditor dhe itinerari i kamionëve.
� Lista e rrugëve që do të fshihen dhe lahen, orët e fshirjes dhe larjes të mekanizuar.
� Lista e punonjësve dhe oraret.
� Inventari mujor i kazanëve, rrugëve, me adresa.
� Zhvendosja, mirëmbajtja e humbja e kazanëve: lista e kazanëve (rruga, adresa),
punimet specifike për riparim, data.
� Sigurimi i të dhënave për zyrat qendrore apo për mbikëqyrësit në lidhje me defektet
sasiore dhe cilësore.
Propozime nga Operatori Ekonomik për mbikëqyrësin (raporte mujoret) :
� Propozim për shtim numri kazanësh, aty ku del e nevojshme.
� Propozim për reduktim numri kazanësh apo zhvendosje, aty ku del e nevojshme.
� Propozim për shtim numri të pikave të grumbullimit.
Propozim për të gjitha mundësitë për përmirësimin e shërbimit, rikuperimin e
mbetjeve etj.
143

144
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Një model vlerësimi për efiçiencën e shërbimit të grumbullimit dhe transportimit të
mbetjeve në varësi të numrit të popullsisë dhe distancës së transportit
a) Supozime Teknike dhe Financiare
Vëreni se të gjitha llogaritjet janë vlerësuar për të treguar ndryshime të mundshme të kostos.
Çdo rast specifik ka nevojë për një analizë më të detajuar.
Llogaritja e kostos (vetëm kamionët, jo pagat)
Investimi
Kostoja Njësi Sasia LEK Euro
Kamioni i grumbullimit të mbetjeve 10t 11,360,000 LEK 1 11,360,000 82,319
Investimi total
Kostot Operative
11,360,000 82,319
Siguracioni i kamionit + taksa e kamionit 100,000 LEK/kamion/vit 1 100,000 725
Vajra + filtra 75,000 LEK/kamion/vit 1 75,000 543
Goma 180,000 LEK/kamion/vit 1 180,000 1,304
Mirëmbajtje mekanike 150,000 LEK/kamion/vit 1 150,000 1,087
Parkimi 50,000 LEK/kamion/vit 1 50,000 362
Totali 1rë
Amortizimi
555,000 4,022
Amortizimi i kamionit në 10 vjet 1,136,000 LEK/vit 1 1,136,000 8,232
Totali i 2të 1,691,000 12,254
Administrata 9% të totalit 2të 152,190 1,103
Të ardhurat neto 4% të totalit 2të 67,640 490
Totali (vjetor, përveç TVSH, përveç karburantit) 1,910,830 13,847
1 EUR = 138 Lekë
b) Grumbullimi dhe transportimi i mbetjeve urbane
Supozime Teknike dhe Financiare
Vëreni se të gjitha llogaritjet janë vlerësuar për të treguar ndryshime të mundshme të kostos. Çdo rast specifik ka nevojë për një
analizë më të detajuar.
Grumbullimi dhe Transportimi i mbetjeve urbane
Supozime dhe vlerësime teknike Sasia Njësia Komente
Prodhimi i mbetjeve urbane 0.5 kg/
inh/ditë
t/ditë
Koha e vlerësuar për ngarkimin e kamionit: 10 t 3 orë
Shpejtësia e kamionit: transporti në rrugë 60 km/orë
Distanca e mbuluar gjatë transportit 55 km
Konsumi i karburantit gjatë grumbullimit për kamion 10 t 3 l/orë 9 l në turn 175 LEK / l
Konsumi i karburantit gjatë transportit për kamion 10 t 0.7 l/km
Koha e vlerësuar për shkarkimin e kamionit 0.25 orë/turn
Ditë punë për javë 6 ditë/javë
Ditë pune për javë dhe për kamion 42 orë/javë/kamion
Orë në rrugë 6 orë/ditë
Orë pregatitje dhe mirëmbajtje 1 orë/ditë
Turni i plotë 7 orë
Konsumi total i karburantit në ditë 62 L * Varet nga distanca
për në landfill
këtu përdorur 10km
c) Prodhimi i mbetjeve urbane në Bashki
Popullsia (ban.) 5,000 10,000 20,000 30,000 40,000 60,000
Prodhimi i mbetjeve urbane (t / ditë ) 3 6 12 18 24 36
Përqindja e mbushjes së kamionit ( 1 rrugë ) 30% 60% 120% 180% 240% 360%
Koha e nevojshme për të mbushur kamionin ( orë ) 0.9 1.8 3.6 5.4 7.2 10.8
Nr. i rrugëve të bëra nga çdo kamion (dite e vetme ) 2 2 4 4 6 8

d) Norma ditore e përdorimit të kamionit ( % )
Anekset
Distanca në landfillin rajonal ( km )
0 16% 29% 59% 84% 114% 169%
10 21% 34% 68% 94% 128% 188%
20 26% 39% 78% 103% 142% 207%
30 31% 44% 87% 113% 156% 226%
40 35% 48% 97% 122% 171% 245%
50 40% 53% 106% 132% 185% 264%
60 45% 58% 116% 141% 199% 283%
e) Vlerësimi i nevojës për makina dhe stacion transferimi
Kosto vjetore
0 km Kostoja e karburantit ( LEK ) për transport 91,064 182,000 364,000 546,000 728,000 1,092,000
Kostoja e karburantit ( LEK ) për grumbullim - - - - - -
Kostoja totale për ton (LEK/ton, vetëm kamioni, jo pagat) 1,828 607 519 607 607 519
Kostoja totale për ton (€/ton, vetëm kamioni, jo pagat) 15 5 4 5 5 4
10 km Kostoja e karburantit ( LEK ) për transport 91,000 182,000 364,000 546,000 728,000 1,092,000
Kostoja e karburantit ( LEK ) për grumbullim 472,000 472,000 943,000 943,000 1,415,000 1,887,000
Kostoja totale për ton (LEK/ton, vetëm kamioni, jo pagat) 2,259 822 735 750 768 663
Kostoja totale për ton (€/ton, vetëm kamioni, jo pagat) 19 8 7 6 7 6
20 km Kostoja e karburantit ( LEK ) për transport 91,000 182,000 364,000 546,000 728,000 1,092,000
Kostoja e karburantit ( LEK ) për grumbullim 943,000 943,000 1,887,000 1,887,000 2,830,000 3,874,000
Kostoja totale për ton (LEK/ton, vetëm kamioni, jo pagat) 2,689 1,037 950 894 930 807
Kostoja totale për ton (€/ton, vetëm kamioni, jo pagat) 19 8 7 6 7 6
30 km Kostoja e karburantit ( LEK ) për transport 91,000 182,000 364,000 546,000 728,000 1,092,000
Kostoja e karburantit ( LEK ) për grumbullim 1,415,000 1,415,000 2,830,000 2,830,000 4,246,000 5,661,000
Kostoja totale për ton (LEK/ton, vetëm kamioni, jo pagat) 3,120 1,253 1,165 1,037 1,091 950
Kostoja totale për ton (€/ton, vetëm kamioni, jo pagat) 23 9 8 8 8 7
40 km Kostoja e karburantit ( LEK ) për transport 91,000 182,000 364,000 546,000 728,000 1,092,000
Kostoja e karburantit ( LEK ) për grumbullim 1,887,000 1,887,000 3,874,000 3,874,000 5,661,000 7,548,000
Kostoja totale për ton (LEK/ton, vetëm kamioni, jo pagat) 3,551 1,468 1,599 1,181 1,253 1,094
Kostoja totale për ton (€/ton, vetëm kamioni, jo pagat) 26 11 12 9 9 8
50 km Kostoja e karburantit ( LEK ) për transport 91,000 182,000 364,000 546,000 728,000 1,092,000
Kostoja e karburantit ( LEK ) për grumbullim 2,359,000 2,359,000 4,717,000 4,717,000 7,076,000 9,435,000
Kostoja totale për ton (LEK/ton, vetëm kamioni, jo pagat) 3,982 1,684 1,814 1,325 1,414 1,237
Kostoja totale për ton (€/ton, vetëm kamioni, jo pagat) 29 12 13 10 10 9
60 km Kostoja e karburantit ( LEK ) për transport 91,000 182,000 364,000 546,000 728,000 1,092,000
Komente
Kostoja e karburantit ( LEK ) për grumbullim 2,830,000 2,830,000 5,661,000 5,661,000 8,491,000 11,322,000
Kostoja totale për ton (LEK/ton, vetëm kamioni, jo pagat) 4,413 1,889 2,030 1,468 1,576 1,381
Kostoja totale për ton (€/ton, vetëm kamioni, jo pagat) 31 14 15 11 11 10
Nr. I kamionëve 1 1 2 2 2 3
*1 ose 2
Kosto për ton mund të reduktohet duke bërë më shumë se 1 rrugë-grumbullim në ditë për
kamion; ose duke punuar më shumë se 7 orë në ditë, p.sh., duke bërë dy turne në ditë.
f) Konkluzionet (referoju rezultateve në tabelën e mësipërme)
Përdorim i pamjaftueshëm i kamionit, kosto e lartë, nevojë për kontraktim të sektorit privat ose bashkëpunim ndër-vendor
Ka nevojë për më shumë se 1 kamion ose qendër transferimi
Transporti shumë i shtrenjtë, ka nevojë për një qendër transferimi
145

146
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
ANEKSI 3: Protokolli i Sensibilizimit, Informimit dhe Përfshirjes së Publikut
Ndërgjegjësimi, Informimi dhe Pjesëmarrja Publike
a) Rëndësia
Për të pasur një sistem të efektshëm dhe një mbarëvajtje të kënaqshme të manaxhimit të
mbetjeve, është e rëndësishme që publiku ta kuptojë sistemin dhe ta mbështesë atë. Për
shembull, suksesi i çdo skeme grumbullimi riciklimi bazohet në mbështetjen e përdoruesve
të tij, p.sh., familjet, bizneset apo banorët mund të ndikojnë shumë në punën e sistemit të
grumbullimit (koston, cilësinë, dhe kohën e punës).
b) Të kryhen veprimtari informimi dhe sensibilizimi
Ka disa mënyrë për të rritur ndërgjegjësimin publik për çështjet e mbetjeve dhe për të
dhënë informacion se si mund të trajtohen ato. Masat me kosto relativisht të ulët mund të
kenë efikasitet të konsiderueshëm për të rritur ndërgjegjësimin publik dhe për të ndikuar në
sjelljen e komunitetit ndaj shërbimeve publike dhe ruajtjes së mjedisit urban.
Në mënyrë të veçantë, vëmendje i duhet kushtuar masave, që:
� Ofrojnë informacion për publikun në nivel vendor.
� Rrisin ndërgjegjësimin për njohjen e detyrimeve ligjore, rregullave, sanksioneve etj.
� Nxisin një qëndrim miqësor ndaj mjedisit, p.sh., nxitja për pjesëmarrjen në iniciativa
të riciklimit apo kompostimit.
Metoda të
zakonshme të
komunikimit dhe
informimit
Materialet komunikuese mund të përdoren për të informuar dhe
për të ndihmuar banorët të kuptojnë sfidat e komunitetit për
administrimin e mbetjeve, si dhe të mundësojnë progresin drejt
zgjidhjes së këtyre sfidave. Ndër metodat më të zakonshme të
komunikimit të informacionit janë broshurat, artikujt në gazetat
lokale, njoftimet, shpalljet, reklamat në radiot dhe televizionet lokale,
si dhe në fletushkat informative që shpërndahen nëpër shkolla.
Media
televizive
Qendrat e
Ndërgjegjësimit
Mjedisor
internet
Masat e
komunikimit
Takime
derë-më-derë
Workshop/
takime tematike
Media e
shkruar
Figura 18: Mënyrat e
ndryshme të komunikimit 81
81 United Nations Environment Programme, 2009, Developing Integrated Solid Waste Management
Plan,Training manual, volume 4.

Në tabelën e mëposhtme jepet një listë e metodave dhe aktiviteteve kryesore, të klasifikuara
sipas nivelit të kostos:
Rekomandim: Metodat e publicitetit 82
Me kosto të ulët Me kosto mesatare Me kosto të lartë
Njoftim për shtyp
Deklaratë shtypi
Njoftime të shërbimit publik
Njoftime për komunitetin
Letër redaktorit
Artikull lajmi
Artikuj gazetash
Fjalime
Spote të ftuarish në radio, TV
Konkurs posteri
Përfshirja e
rinisë dhe
grupeve të
manifestimit
Fletëpalosje
Postera
Fletë faktesh
Fletushka informative
Ngjarje mediatike
Reklama, T.V., radio
Tabela të mëdha
Ngjarje mediatike
Kalendarë
Reklama
Firma të marrëdhënieve me
publikun
Fushatat sensibilizuese duhet të organizohen që të rrisin
ndërgjegjësimin e rinisë për manaxhimin e mbetjeve dhe
mjedisin natyror. Duhet të organizohen aktivitete të përbashkëta
me shkollat dhe institucione të tjera të edukimit për të përfshirë
rininë në projektet apo iniciativat bashkiake.
Aktivitete të efektshme ndërgjegjësuese me nxënësit
Organizimi i ditëve të pastrimit (në ditë të rëndësishme mjedisore) i konkurseve dhe
ekspozitave me nxënësit dhe studentët janë disa nga aktivitete te rekomanduara për
ndërgjegjësimin e brezit të ri, duke i nxitur pjesëmarrjen e tyre aktive në nismat vendore.
Metoda ‘derë
më derë’
Të përdoren
kamionët dhe
koshat për
informim
Metoda Derë më derë: është metoda më e rekomanduar
për të ftuar familjet dhe bizneset në nismat e riciklimit dhe
kompostimit, për të rritur njohuritë e tyre dhe përmirësuar
qëndrimin e tyre ndaj ndarjes së mbetjeve, respektimin e
rregullave dhe Të afateve. Banorët dhe bizneset marrin
një material informimi për llojet e mbetjeve që riciklohen,
metodologjinë e kompostimit në shtëpi, dhe specifikime të
tjera rreth tyre etj.
Në të gjitha kamionët e mbetjeve dhe nëse ka mundësi në
të gjithë kazanët të afishohen reklama apo informacione
specifike për shërbimet e mbetjeve, ku p.sh., të shkruhet
“Të mbajmë të pastër qytetin tonë, ose numra telefoni të
ofruesit të shërbimit dhe numri i gjelbër (falas) i caktuar nga
autoriteti vendor, sipas një formati të miratuar më parë.
Përveç kësaj, tek të gjitha makinat dhe kazanët mund të jepen shpjegime të qarta për llojin e mbetjeve
që mblidhen, oraret e grumbullimit të mbetjeve si dhe mesazhet e ndërgjegjësimit mjedisor.
82 EPA Decision Maker’s Guide to Easte Management-Volume 2.
Anekset
147

148
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Si të minimi-
zojmë kundërshtimin
publik
(nga paragjykimet)
Si të stimulojmë
publikun të paguaj
detyrimet vendore
për mbetjet
Ka shumë diskutime për faktin se çfarë duhet të bëjnë
autoritetet vendore për të shmangur kundërshtimin publik ndaj
një iniciative vendore për manaxhimin e mbetjeve, p.sh., të
ndërtojë një qEndër riciklimi, stacion transferimi apo një landfill.
Një sugjerim për këtë çështje mund të jetë që qytetarët duhet të
përfshihen që në fazat e para të procesit të vendimmarrjes dhe
të bëhet e mundur që çështjet të sqarohen dhe diskutohen në
mënyrën e duhur.
Siç u përmend më parë, ka rëndësi të jashtëzakonshme që
kostot e shërbimeve të mbetjeve dhe procesi i përcaktimit të
tarifave të jenë transparente dhe të kuptueshme për të gjithë.
Në mënyrë të veçantë, nëse do të promovohet një element
(skemë) i/e ri/e vjeljes së tarifave vendore për shërbimin e
manaxhimit të mbetjeve, çelësi i suksesit është përfshirja aktive
e popullsisë lokale.
Kjo mund të organizohet duke krijuar komitete mjedisore lokale apo në nivel lagjeje, duke
kryer fushata ndërgjegjësimi, si dhe duke dhënë informacion të gjithanshëm për detyrat e
qytetarëve dhe nevojën për të paguar.
Mekanizmat
e marrjes së
komenteve nga
publiku
Marrja e komenteve dhe sugjerimeve nga publiku ndihmon në
organizimin e shërbimeve të mbetjeve për të bërë përmirësime në
shërbim, dhe nga ana tjetër për të krijuar besim të mjaftueshëm
tek banorët se mendimi dhe idetë e tyre merren parasysh.
Dy janë metodat për të marrë mendimin e publikut:
� Dhënia e mundësisë së ankimit për publikun: Autoriteti vendor dhe operatori i
shërbimit duhet të kenë një ‘zyrë kontakti’ për të komunikuar me publikun dhe për
marrjen e ankesave.
� Kryerja e pyetësorëve, sondazheve, vlerësimi i kërkesave e nevojave: Për të
vlerësuar kërkesën, dëshirën dhe mundësinë e konsumatorëve për të paguar, ku
del në pah gjithashtu nevoja për të komunikuar me publikun në lidhje me aspekte
të ndryshme të shërbimeve të mbetjeve dhe alternativave e tij, kostot e tyre si dhe
skenarët e pagesës. Për secilin tip komuniteti apo zone ku do të bëhet sondazhi,
kampioni i rekomanduar mund të jetë nga 100 deri në 200 të anketuar.
Përdorimi i internetit për marrjen e komenteve dhe sygjerimeve nga publiku
� Faqet interaktive të internetit mund të jenë një metodë shumë e efektshme
komunikimi veçanërisht për të përcjellë mesazhin tek fëmijët, universitetet,
komunitetet, por edhe mund të jetë një mjet shumë i efektshëm për marrjen e
komenteve/ankesave nga publiku, kryerjen e sondazheve etj.
� Faqja e internetit duhet të përfshijë elementet e mëposhtme:
- Pyetje që ngrihen më shpesh dhe përgjigjet.
- Pranimi i komenteve ose pyetjeve.
- Mundësimi i informacionit në lidhje me aktivitete të ndryshme që ndodhin në
qytet për manaxhimin e mbetjeve.
- Komanda apo link që informojnë në lidhje me rregulloret ekzistuese për
mbetjet me një gjuhë më të kuptueshme nga komuniteti.
- Mundësi për hedhjen e ankesave.

Një Model i Procesit me Pjesëmarrje për Hartimin e Strategjisë Vendore për MM-së
Procesi me pjesëmarrje për zhvillimin e Strategjisë të Manaxhimi të Mbetjeve në
Komunën Ana e Malit (REC, 2011) 83
Manaxhimi i mbetjeve është një shërbim vendor dhe si pjesë e qeverisjes vendore është kësisoj,
gjithmonë e më shumë më pranë qytetarit. Parë nga ky këndvështrim, qytetari si zgjedhës i
drejtpërdrejtë, por dhe si përfitues i tillë merr një peshë shumë të madhe për sigurimin e shërbimit
të qëndrueshëm. Bazuar në këtë arsyetim dhe analizë konkrete, REC Shqipëri ndërmori procesin
e mbështetjes teknike për Komunën Ana e Malit në Shkodër për hartimin e planit të manaxhimit.
Që në fillim të punës, u analizuan me kujdes grupet e interesit në këtë sipërmarrje dhe u
përcaktuan grupet, me të cilët do të komunikohej hap pas hapi dhe merrej mendimi konkret:
grupi i administratës, këshillit dhe të zgjedhurve në fshatra, grupi i bizneseve, grupi i grave dhe
vajzave, grupi i të rinjve dhe grupi i autoriteteve që ushtrojnë veprimtari në komunë. Veç kësaj, u
ndërtua skema e komunikimit dhe ndërgjegjësimit, bazuar në mjete të thjeshta komunikimi, por
mbi të gjitha mjetet e të nxënit, që u shtrinë në gjithë komunitetin.
Grupet e interesit morën pjesë aktive në takime të ngushta dhe të gjera, ndërkohë që mjetet
e komunikimit dhe të të nxënit synuan të mësuarit në proces. Rëndësi e veçantë iu kushtua
përgatitjes dhe shpërndarjes së fletëve informative për qytetarët që të kuptonin “çfarë janë
mbetjet dhe si ndahen ato”, “rrezikun që shkaktojnë në mjedis dhe shëndet”, etj. Nevojat për
informim dolën drejtpërdrejt nga diskutimi me banorët, të cilët parashtruan idetë e tyre, hap pas
hapi, në përgjigje të nevojës për të ditur më shumë dhe për t’iu përgjigjur më mirë.
Puna në komunën Ana e Malit, u konceptua sipas skemës së mëposhtme. Ajo dha rezultatet
e veta shumë të vlefshme, sidomos në të kuptuarit e nivelit të perceptimit vendor, nevojës së
drejtpërdrejtë dhe të vertetë dhe angazhimit të vetë qytetarit, i cili e kupton dhe përkrah këtë nismë.
G. administratës,
këshilli, kryepleqtë
Council,
Takime,
shkëmbim
materialesh teknike
Pyetësor për
gadishmërinë
për të paguar
G. të rinjve
G. grave
G. biznesit G.autoriteteve
group dhe shkollave group
Takime,
ndërgjegjësim
Mjete edukimi
dhe
ndërgjegjësimi
Takime,
edukim
Stafi teknik
Poster për
përfshirje
takime
komunitare
Takime teknike,
ndërgjegjësim
Takime
informale
Takime teknike
pranë biznesit,
ndërgjegjësim
Konsensus
dhe vendimmarrje
Skema e përfshirjes dhe komunikimit me komunitetin
Në përfundim të hartimit të planit u pa e qartë vlera që ka procesi me pjesëmarrje. Vetë qytetarët
mësuan të shprehin qartë dhe të kuptojnë drejt pjesën teknike dhe ekonomike të tij. Nga ana
tjetërstafit të komunës iu dha mundësia të kuptojë vlerën e përballjes me qytetarët e vet,
shpeshherë me nivel shumë të lartë si grupi i grave, i cili kontribuoi me ide, risi në riciklimin dhe
ripërdorimin e mbetjeve.
Mësimi më i mirë i nxjerrë nga procesi është se kur qytetarët ndihen të përfshirë, kanë mundësi të
shprehen dhe dëgjohen, janë të gatshëm jo vetëm të mbështesin një nismë, por edhe ta çojnë atë
një hap më përpara sesa vetë planifikuesit.
83 REC dhe Komuna Ana e Malit (2011), StrategjiaVendore e Manaxhimit të Mbetjeve
Anekset
149

150
Model i Paketës Informuese për Qytetarët
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Modeli se si Kryerari i Bashkisë së Lezhës informon qytetarët për indikatorët e performancës, shërbimet që ofrohen,
kostot dhe standartet në zbatim të PVMMNU84 SHËRBIMET E PASTRIMIT QË OFROHEN REZULTATET E PRITSHME PER VITIN E PARË
28 % e totalit të rrugëve fshihen;
24 % e totalit të rrugëve lahen;
100% e familjeve përfitojnë shërbim periodik për largimin e mbetjeve;
75 % e qytetit është e mbuluar me kontenierë;
86 % e qytetit është e kompletuar me PGM 2+1 kontenierë për
secilën pikë;
46 % e familjeve kanë mundësi të ndajnë mbetjet e tyre në burim;
17% më pak mbetje dërgohen në landfillin e Bushatit, ndërsa kosto
e transportit ulet me 3%;
13 % e mbetjeve që ndahen në QNMR ka treg të sigurtë për
riciklimin (letër/karton dhe plastikë) e pastrimit
43% e kostos operative është mbuluar nga tarifat e familjeve;
72 % e qytetarëve janë të kënaqur me shërbimet e reja të pastrimit;
104.223 m2 e rrugëve fshihen;
89.928 m2 e rrugëve lahen me makinë gjatë verës;
234 Kontenierë zbrazen nga mbetjet;
73 kontenierë të rinj janë shtuar në Zonën A të qytetit, dhe në total kemi 234
Kontenierë: Zonë A=143, Zonë B=67, Zonë C=24;
13 pika të reja do të vendosen me 2+1 kontenierë të shtuar në Zonën A and B të qytetit,
në një total pikash prej 90: Zonë A=48, Zonë B=22, Zonë C=20;
3561 familje të Zonës A, ndajnë mbetjet në dy rryma: organike dhe inorganike (të riciklueshme);
1516 ton mbetje të grumbullohen dhe transportohen nga kontenierët e riciklueshme të
zonës A, largohen për në qëndrën e ndarjes së mbetjeve të riciklueshme (QNMR);
QNMR është ngritur dhe vënë në funksionim, duke përgatitur mbetjet për riciklim, rreth
(in ton): 573-letër, 628-plastikë, 263-qelq, 52-metal;
3680 familje paguajnë tarifën e pastrimit; si rezultat të ardhurat arrijnë në 13,216 mijë Lekë/vit;
Anketimi i qytetarëve për cilësinë e shërbimit;
STANDARTET E SHËRBIMIT KOSTOT E SHËRBIMIT
30.675 mijë lek/vit është Kosto Operative Totale e shërbimit për
pastrimin dhe largimin e mbetjeve.
8.266 mijë lek/vit kosto për pastrimin dhe larjen e sipërfaqeve;
7.826 mijë lek /vit mbledhja dhe transporti i mbetjeve në
destinacionet përkatëse;
2.175 mijë lek /vit pastrimi ,dizinfektimi i pikave dhe larja e kontenierëve;
6.730 mijë lek/vit trajtimi i mbetjeve në landfill
5.678 mijë të tjera, supervisor,tvsh.
8.070 mijë lek është Kostoja Kapitale që do të financohet nga
donatorët
1.825 mijë lek për blerjen dhe zëvendësimin e 39 kontenierëve te zones A.
1.355 mijë lek për rikonstruksionin e QNMR.
Pastrimi dhe larja e sipërfaqeve
Çdo ditë, një herë në 24 orë : Fshihen rrugët, sheshet dhe trotuaret.Ne periudhen
maj-tetor : Lahen me makinë sipërfaqet që fshihen
Largimi i mbetjeve
Cdo dite : Largohen mbetjet organike (të pariciklueshme) nga kontenierët përkatës
dhe depozitohen në Bushat. Një herë në dy ditë: Largohen mbetjet e riciklueshme
nga kontenierët përkatës dhe depozitohen në QNMR.
Dizinfektimi i pikave dhe larja e kontenierëve
Cdo ditë : Pastrohet vendi rreth kontenierëve. Dy herë në javë : Çdo pikë
dezinfektohet me gëlqere dhe klor në një sipërfaqe prej 6m2 .Dy herë në muaj : Çdo
kontenier lahet me solucion larës.
Standarti 1 pika për 100 familje ku do të vendosen 2+1 kontenierë në çdo pikë.
Niveli tarifës sipas paketes fiskale:
Familjet : Zona A 1300 lek/vit, Zona B 650 lek/vit dhe Zona C 400 lek/vit. Familjet me
ndihmë ekonomike, të paaftë, invalidë etj. 300 lek/vit .
84 Ëaste Management Plan of Municipality of Lezha.

Një model “Si zhvillohet një program për ndërgjegjësimin dhe informimin e komunitetit për MM-në”
Hapat e zhvillimit te një programi për ndërgjegjësimin dhe informimin e komunitetit 485
HAPI 1- VEPRIMTARITË PARAPRAKE TË NDËRGJEGJËSIMIT: Autoritetet vendore përpiqen të promovojnë në komunitet apo në zonat
pilot, ide dhe mënyra të reja të të bërit të gjërave, të tilla si skemë e re për grumbullimin e mbetjeve (në burim), ndarja e mbetjeve, ripërdorimi
i mbetjeve, metodat alternative të dorëzimit të mbetjeve etj., duke ndërmarrë fushata ndërgjegjësimi për publikun e gjerë, të fokusuara për
disa konsumatorë apo në një zonë pilot.
Synimi për këtë fazë është t’i informojë njerëzit se është marrë një vendim për aplikimin e një skeme të re; apo se ekziston një mënyrë tjetër
më e preferueshme për manaxhimin e mbetjeve në krahasim me mënyrën tradicionale; dhe se ekzistojnë arsye të mira për të ndërmarrë
një ndryshim në praktikat aktuale të manaxhimit të mbetjeve. Fushatat më të preferuara të ndërgjegjësimit publik përfshijnë format kryesore
të metodave të publicitetit, metodat derë më derë me konsumatorin, studentët apo vullnetarët etj. (shih metodat në tabelën/ “Rekomandim
46” e Metodave të Publicitetit). 86
Të Riciklueshme
Vetëm këto artikuj duhet të hidhen ne koshin blu.
to
Kuti kartoni
(të palosura)
Gazeta, revista, letra, zarfe
libra, katalogje,
Shishet plastike, qumësht
lëngjesh, detergjentësh
HAPI 2- RRITJA E INTERESIT: Një fazë të dytë, individët që tashmë janë informuar dhe ndërgjegjësuar për çështjet e MM-it, si dhe
për idetë apo programet e reja, do të kërkojnë informacione të tjera shtesë.
Qëllimi është që tii bëjnë ata më shumë me dije p.sh., për praktikat e kompostimit dhe të riciklimit të mbetjeve ose për praktikat e
ndarjes së mbetjeve. Gjatë kësaj jave, hartuesit e programeve mund të kenë nevojë për një sërë metodash për të shpjeguar në
hollësi programin tek këta konsumatorë, si dhe për të rritur interesin e tyre; autoritetet vendore mund të organizojnë takime, seminare,
vizita në terren, në impiantet e mbetjeve apo të riciklimit etj., me pjesëmarrjen e individëve dhe grupeve të interesit, duke përfshirë
profesionistë dhe menaxherë të mbetjeve.
Materiale metalike, alumini
kanace, konserva, etj.
Shishe dhe kavanoza
qelqi.
Kartona qumështi,
lengjesh.
Jo Qese plasike
ose polisteroli.
Tasa, gota, kavanoza,
plastike etj.
Të Riciklueshme
Anekset
HAPI 3- VLERËSIMI DHE PERMIRËSIMI: Në këtë fazë, drejtuesit e programeve si dhe individët duhet të vlerësojnë programin dhe rezultatet e tij të deritanishme, nëse
ai është i qartë, i realizueshëm, i përshtatshëm dhe i financueshëm, efektiv dhe efikas, për të përmbushur mjaftueshmërisht pritshmëritë dhe objektivat. Falë vlerësimit
mund të përmirësohen aktivitetet, grafikët ose rrugët e operimit, të merren vendime nëse do të vazhdohet me programin, apo merren vendime për përmirësimin dhe
mbështetjen e tij etj. Nga ana tjetër, autoritetet vendore synojnë të përfshijnë njerëzit më pranë programit, të rrisin pjesëmarrjen dhe kontributin e tyre.
85 Zhvilluar gjatë seksioneve të konsultimit të dldp-2.
86 Ilustrimet janë marrë nga materialet e sensibilizimit të përdorura në qytetet Shkodër, Lezhë dhe Fier.
151

152
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
HAPI 4- TË TESTOHET
QËNDRUESHMËRIA
E PROGRAMIT: Gjatë
kësaj faze, si autoritetet,
ashtu edhe konsumatorët
do të kërkojnë prova
të qëndrueshmërisë
nga partneriteti i tyre i
deritanishëm, me qëllim
që palët të sigurohen se
kontributi i gjithëecilit ka
vlerë dhe se pala tjetër
tregon përkushtimin e duhur.
Në këtë fazë rekomandohen
intervistat, takimet publike
dhe seminaret për të
treguar rezultatet dhe për
të prezantuar hapat për të
ardhmen.
HAPI 5- VAZHDIMI DHE STIMUJT: Kjo fazë njihet si faza “pasuese” ose faza e vazhdimësisë, ku autoritetet
vendore përpiqen të rrisin nivelin e pjesëmarrjes dhe zgjerimit të skemës, të përmirësojnë kontributin e njerëzve
duke përdorur stimuj të ndryshëm (si financiar, fiskal etj.). Autoritetet vendore i përcaktojnë dhe miratojnë këto
stimuj dhe organizojnë veprimtari të ndryshme promovimi për publikun. Këto stimuj mund të shoqërohen nga
rregulla dhe detyrime të qarta dhe të gjithanshme, si dhe veprimtari të vazhdueshme komunikimi dhe informimi të
komunitetit.

ANEKSI 4: Protokolli i Rregullave dhe Kontratave për Manaxhimin e Mbetjeve
Konsiderata për rregullat Vendore për MM-në
a) Rëndësia e rregullave dhe rregulloreve
Për të përmbushur funksionin si “rregullator”, autoritetet vendore synojnë përmbushjen e
standardeve ligjore, rregullatore dhe mjedisore. Në këtë aspekt, ato janë përgjegjse për
vendosjen dhe miratimin e rregulloreve për manaxhimin vendor të mbetjeve të ngurta
urbane, për autorizimin dhe dhënien e lejeve për veprimtaritë e manaxhimit të mbetjeve
etj., të cilat të sigurojnë një manaxhim të suksesshëm të mbetjeve brenda territorit të tyre
administrativ.
Me anë të këtyre instrumenteve rregullatore, autoritetet vendore mundësojnë vendosjen
e rregullave dhe detyrimeve për banorët, për njësitë tregtare dhe ato institucionale,
duke përcaktuar rolin e operatorëve të mbetjeve, metodologjitë, si dhe përgjegjësinë për
kontrollin dhe vendosjen e sanksioneve.
Në këto rregulla mund të përfshihen dispozita kundër hedhjes së paligjshme (abuzive) të
mbetjeve apo ndotjen e mjedisit, tarifat që duhet të paguhen për shërbimin e manaxhimit të
mbetjeve ose dispozita për hedhjen e hedhurinave dhe mbetjeve në një mënyrë të caktuar
në pikat e grumbullimit. Në rregullore mund të përcaktohen edhe niveli i gjobave për hedhje
të paligjshme apo ndotje të mjedisit.
b) Të përgatitet një rregullore e manaxhimit të mbetjeve
Në rregulloren e manaxhimit të mbetjeve mund të përfshihet:
Rregullat dhe detyrimet e prodhuesve të mbetjeve
Anekset
� Të mos dëmtohen kazanët dhe koshat, të mos ndryshohet destinacioni i koshave,
të mos dëmtohet dhe të mos ndryshohet vendi i pikave të përcaktuara (miratuara)
të grumbullimit.
� Hedhja e mbetjeve; të mos digjen mbetjet në kazanë, të mos hidhen hedhurinat
dhe mbetje në kanalet e kullimit, të mos hidhen mbetje në territore publike.
� Të shmanget dhe parandalohet hedhja abuzive e mbetjeve vëllimore apo mbetjeve
të rrezikshme; të mos hidhen kafshët e ngordhura apo materialet me erë të keqe.
� Të shmanget parkimi i makinave pranë ose përballë pikave të grumbullimit të
mbetjeve për të lehtësuar shërbimin e mbledhjes së mbetjeve.
� Të pastrohen vendet pranë dyqaneve apo pikave ambulatore të shitjes; të
pastrohen dhe dezinfektohen kontenierët dhe vendet e mbetjeve.
� Të paguhen tarifat dhe taksat vendore për pastrimin dhe mbetjet.
� Çështje të tjera të shëndetit publik.
153

Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Të drejtat dhe detyrimet e grumbulluesve dhe operatorëve të mbetjeve
(kompanitë e mbetjeve, industria e përpunimit të mbetjeve)
� Operacionet e shërbimeve të mbetjeve të kryhen vetëm nga kontraktorët e licencuar.
� Procedura administrative për dhënien dhe pezullimin e lejes.
� Pagesa e detyrimeve (tarifave dhe taksave) të vendosura nga autoritetet vendore.
� Përdorimi i automjeteve dhe kontenierëve të përshtatshëm.
� Përdorimi i vendeve të liçencuara të depozitimit dhe shkarkimit .
� Regjistrimi i konsumatorëve të cilëve iu shërbehet.
� Mbajtja e dokumentacionit për mbetjet.
� Shmangia e dëmeve për shëndetin publik dhe mjedisin urban.
� Çështje të tjera të shëndetit publik, si procedurat e shëndetit, sigurisë dhe
emergjencës në punë.
c) Zbatimi dhe sanksionet
Në kuadër të zbatimit të rregulloreve vendore për manaxhimin e mbetjeve 87 , autoritetet
vendore duhet të përcaktojnë disa gjoba dhe sanksione, të cilat duhet të miratohen
nga këshilli bashkiak apo komunal. Niveli i gjobave dhe sanksioneve duhet të bazohet
në koston e ofrimit të shërbimit dhe në parimin “ndotësi paguan”, në mënyrë që shkelja
të ndëshkohet dhe të kompesojë kostot shtesë për pastrimin e tyre, grumbullimin dhe
asgjesimin e mbetjeve, koston mjedisore, si dhe për më tepër, të ofrojë një sistem të drejtë
ku të dekurajohen dhe të parandalohen ndotësit.
Gjobat vendore duhet të vendosen nga inspektorët e bashkiakë të mjedisit, të cilët janë nën
juridiksionin e autoritetit vendor.
87 Rregullore vendore për manaxhimin e mbetjeve
154

Një model rregulloreje vendore për MM-në
RREGULLORE KOMUNALE PËR ADMINISTRIMIN E MBETJEVE 88
KREU I
DISPOZITA TË PËRGJITHSHME
Neni 1
Qëllimi
1) Duke detajuar të drejtat dhe detyrat e gjithë palëve që marrin pjesë në procesin e administrimit të
mbetjeve të ngurta urbane, rregullorja synon të lehtësojë zbatimin e kërkesave të legjislacionit të
kësaj fushe dhe të mundësojë një kontroll efektiv e të vazhdueshëm në zbatimin e tyre.
Neni 2
Objekti i rregullores
2) Kjo rregullore përcakton mënyrën e administrimit mjedisor të mbetjeve urbane në territorin e
Komunës së Gurit të Zi duke saktësuar rregullat, teknikat e metodat e administrimit të tyre në
çdo fazë të këtij administrimi, pa përfshirë trajtimin e mbetjeve, për mbrojtjen e mjedisit urban nga
ndotja me mbetje dhe mbajtjen e një mjedisi të shëndetshëm për banorët e komunës.
Neni 3
Përcaktimi i termave
Në kuptimin e kësaj rregulloreje:
3) ”mbetje e ngurtë”: janë lëndët ose objektet që dalin nga veprimtaria njerëzore ose ciklet natyrore
të destinuara për braktisje.
4) “administrim”: grumbullimi, transporti, rekuperimi dhe trajtimi i mbetjeve, duke përfshirë edhe
kontrollin e këtyre operacioneve, për më tepër edhe kontrollin e fushave të shkarkimit dhe
impianteve të trajtimit mbas mbylljes së aktivitetit.
5) “prodhuesi i mbetjeve”: është personi fizik dhe juridik, veprimtaria e të cilit krijon, prodhon mbetje.
6) “grumbullimi i mbetjeve urbane” quhet procesi i pranimit, seleksionimit dhe rigrupimit të mbetjeve
në vende të caktuara.
7) “grumbullim i diferencuar”: grumbullimi i përshtatshëm për rigrupimin e mbetjeve urbane në
fraksione merceologjike homogjene, duke përfshirë fraksionin organik të lagësht, të destinuara
për ripërdorim, për riciklim dhe rekuperim të lëndës së parë.
8) “dorëzimi” quhet nxjerrja dhe hedhja e mbetjeve urbane nga prodhuesit e tyre në vendet e
mbledhjes së mbetjeve urbane,
9) “largimi publik i mbetjeve urbane” quhet procesi i dorëzimit, mbledhjes,transportimit dhe
grumbullimit të mbetjeve urbane.
10)“administrator i mbetjeve”: Shoqëria/ndërmarrja, së cilës nëpërmjet kontratave të shërbimit,
liçencave (leje), Komuna i beson dhe/ose lejon administrimin e mbetjeve.
11)“mbetje të papranueshme”, janë mbetjet e rrezikshme a të vëllimshme, të cilat administrohen me
ligje të veçanta.
12)“mbetjet e rrezikshme” janë mbetjet toksike gërryese, ngacmuese, shpërthyese, të përflakshme,
kancerogjene, infektive dhe radioaktive, që kanë vetinë të prishin gjendjen natyrore të ujit, tokës
dhe ajrit, me pasoja në shëndetin e njeriut dhe në ekosistemet natyrore.
13)“vendepozitimi” i mbetjeve është një sipërfaqe toke e caktuar nga organet e qeverisjes vendore
për përpunimet dhe manipulimet që do të realizohen.
14)“groposje përfundimtare (asgjesim) : përfshin proceset, pas të cilave nuk parashikohet
përpunim tjetër i mbetjes dhe që mbyllen me groposjen e hedhurinës.
15)“përpunim i mbetjes”: është ndryshimi i vetive ose i përbërjes së mbetjes duke e transformuar
88 Hartuar në Komunën Guri i ZI, Shkodër, në kuadër të dldp-1 (Co-PLAN, 2009).
Anekset
155

156
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
atë në produkt përfundimtar ose në lëndë të parë apo ndihmëse për prodhimin e produkteve
përfundimtare.
16)“rikuperim”: operacionet për të siguruar shfrytëzimin e mbetjeve për përftimin e produkteve,
lëndëve të para ose prodhimin e energjisë.
17)“riciklim i mbetjes”: ripërtëritja ose rinovimi i vetive të mbetjes për t’u përdorur më pas si lëndë e
parë ose si material ndihmës.
18)“stokimi i mbetjeve”: quhet procesi i ruajtjes (depozitimit) të produktit pas përpunimit të mbetjes
deri në destinacionin përfundimtar.
19)“zonë e kontratës” quhet zona brenda kufijve të vijës së verdhë, ku kontraktuesi do të sigurojë
shërbimin e administrimit të mbeturinave ndaj konsumatorëve ekzistues, si dhe atyre që mund
të shtohen gjatë kohështrirjes së kontratës brenda së njëjtës zonë. Kufijtë e zonës së kontratës
përcaktohen nga bashkia ose komuna.
20) “zonë e larjes” quhet shërbimi i larjes së rrugëve dhe në disa raste të trotuareve.
Neni 4
Procesi i administrimit të mbetjeve urbane
21) Procesi i administrimit të mbetjeve synon që:
• Të rezultojnë sa më pak mbetje nga veprimtaritë prodhuese.
• Në mbetjet e krijuara, ta zënë vendin kryesor mbeturinat e degradueshme, të riciklueshme e
të përpunueshme.
• Të përdoren vetëm teknikat dhe metodat më të mira të mundshme të bazuara në kritere
mjedisore për ndarjen, grumbullimin, transportimin, ruajtjen, përpunimin dhe asgjësimin e
mbetjeve.
• Të realizohet një cikël sa më i shkurtër për administrimin e mbetjeve me qëllim që të zvogëlohet
koha e ekspozimit të tyre në mjedis.
• Mbetjet t’i nënshtrohen sa më shumë riciklimit dhe përpunimit.
• Të grumbullohen dhe të trajtohen të ndara mbetjet në të gjitha fazat e administrimit të tyre dhe
të mos përzihen me mbetjet e rrezikshme.
• Të mos pengohet përdorimi i mëtejshëm i mbetjeve nga trajtimi i tyre në një fazë të mëparshme;
• Të pakësohet sa më shumë lëvizja dhe transporti i mbetjeve dhe asgjësimi i tyre të kryhet në
impiantin më të afërt.
• Të parandalohet ndotja nga mbetjet dhe t’i kufizohet ndikimi kur ajo ndodh.
• Të ruhen sidomos burimet natyrore nga ndikimet e mbetjeve.
• Të dëmshpërblehet dhe të rehabilitohet nga personat fizike dhe juridikë ndotja dhe dëmtimi që
shkaktohet prej tyre nga keqadministrimi i mbetjeve.
• Të kryhet groposje e sigurtë për hedhurinat që rezultojnë pas përpunimit të mbetjeve.
• Të mënjanohet çdo dëm a rrezik për shëndetin, mirëqenien dhe sigurinë e jetës së personit.
• Të garantohen kërkesat higjieniko-shëndetësore dhe të mënjanohet çdo rrezik për ndotjen e
mjediseve urbane.
• Të ruhet fauna dhe flora, mjedisi e peisazhi nga degradimi.
22) Të gjitha llojet e mbetjeve, sipas përcaktimit të bërë në këtë rregullore, pas dorëzimit të tyre nga
krijuesit janë pronë shtetërore.
Neni 5
Fazat e procesit të administrimit të mbetjeve urbane
23) Procesi i administrimit të mbetjeve përfshin krijimin, grumbullimin, ruajtjen dhe sistemimin e tyre
nga krijuesi, dorëzimin sistematik në kazan, transportimin nga kazanët për në vendepozitimin,
ndarjen, riciklimin, përpunimin dhe asgjesimin përfundimtar në vendepozitim.
Neni 6
Klasifikimi i mbetjeve
24) Në funksion të kësaj rregulloreje mbetjet ndahen në kategoritë e mëposhtme:
• Mbetje urbane;

• Mbetje industriale;
• Mbetje të vëllimshme;
• Mbetje bujqësore;
• Mbetje spitalore;
• Mbetje të ndërtimit;
• Mbetje në sistemin e kanalizimeve të ujërave të zeza etj.
25) Sipas origjinës së prodhimit mbetjet ndahen në: Mbetje Urbane dhe Mbetje Speciale dhe sipas
karakteristikave të rrezikshmërisë, në: Mbetje të rrezikshme dhe Mbetje jo të rrezikshme.
26) ”Mbetje Urbane”: quhen mbetjet e shtëpive, të ndërtesave administrative, sociale dhe publike. Në
këtë emërtim përfshihen edhe mbetjet që vijnë si rezultat i veprimtarive tregtare dhe shërbimit,
vendeve të pushimit dhe argëtimit, sasitë dhe përbërjet e të cilave nuk pengojnë administrimin e
tyre bashkë me mbetjet urbane.
27) Mbetje speciale janë:
mbetje nga aktivitete industriale, ku përfshihen edhe mbetjet e vëllimshme nga këto aktivitete;
“mbetjet nga aktivitetet bujqësore”;
”mbetje spitalore”;
mbetjet e krijuara nga ”aktivitete ndërtimi” ose prishjesh”;
mbetje jo urbane nga ”aktivitete artizanale”, ”tregtare” apo ”shërbimi”.
28) ‘Mbetje Industriale’: quhen mbetjet e ngurta të krijuara si rezultat i prodhimit apo proceseve
industriale, dhe që nuk bën pjesë në Mbetjet e rrezikshme. Mbetje të tilla mund të përfshijnë
mbetjet që gjenerohen nga linjat prodhuese për: energjinë elektrike; hekurin dhe çelikun; plastikat
dhe rezinat; letrën; produkte gome; produkte guri, qelqi dhe qeramike; prodhime tekstile; mjete
transporti, por nuk janë të kufizuara nga to. Ky term, në këtë rregullore, nuk përfshin mbetjet e
industrisë minerare dhe asaj të naftës dhe gazit.
29) “Mbetje të vëllimshme” quhen objektet e mëdha, të mirat me konsumim të qëndrueshëm si,
elektroshtëpiake, pajisje informatike, mobilje, pjesë autoveturash, penobetone, metale dhe
mbeturina të tjera të vëllimshme, përmasat e të cilave pengojnë përdorimin e metodave të
zakonshme të mbledhjes, transferimit ose hedhjes së tyre.
30) ”Mbetje Bujqësore”: quhen mbetjet e krijuara nga kultivimi i bimëve dhe mbarështimi /mbajtja e
kafshëve.
31) ”Mbetje Spitalore” quhen: “mbeturinat patologjike” antropogjene, që dalin nga operacionet
e autopsitë;“mbeturinat mikrobiologjike”, që përfshijnë kulturat e mbjella me agjentë të
ndryshëm mikrobiologjikë. Këtu përfshihen edhe kulturat e laboratorëve mjekësore, patologjike,
farmaceutike, kërkimore - shkencore, industriale dhe të bizneseve; “mbeturinat e mprehta” që
përfshijnë gjilpërat, shiringat, thikat e operacioneve.
32) “Hedhurinë (mbetje të fundme) nga aktivitetet e rekuperimit dhe trajtimit të mbetjeve, baltat e
prodhuara nga procesi i pastrimit dhe trajtimeve të tjera për ujin dhe filtrimin e ujërave të turbullta
dhe nga shembja e shtretërve të lumenjve.
33) “Mbetjet të rrezikshme”: nga përdorimi shtëpiak, janë:
Bojëra për lyerje, bojra shkrimi, ngjitës, tretës, produkte fotokimike, pesticide, mbajtës bosh të
etiketuar “T”, “C” dhe/ose “F” dhe bombula spray, bateri dhe pila, bateri makinash, ilaçe, shiringa,
aksesorë për informatikën, vajra mineralë, vajra vegjetalë, tuba fluorishent dhe çdo lloj mbetjeje
me përmbajte mërkuri.
Neni 7
Mbetjet objekt i rregullores
34) Objekt i kësaj rregulloreje janë Mbetjet Urbane.
35) Në funksion të kësaj rregulloreje, Mbetjet Urbane i ndajmë në dy kategori:
Anekset
157

158
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
• Mbeturina Urbane të Riciklueshme – të cilat përfshijnë mbeturina që mund të ripërdoren ose
riciklohen (mund të përpunohen duke u vënë në përdorim si lëndë e parë). Në këtë kategori
përfshihen:
- Mbetjet metalike;
- Mbetjet e lulishteve, kopshteve;
- Mbetjet plastike;
- Letrat dhe kartonat;
- Shishet e qelqit (qelqurinat) etj.
• Mbetje Urbane të Pariciklueshme – si p.sh., mbetje ushqimore dhe kuzhine me përbërje të
fermentueshme etj, të cilat përmbledhin të gjitha mbetjet urbane, që nuk përfshihen në kategorinë
e Mbetjeve Urbane të Riciklueshme.
Neni 8
36) Mbetjet që prodhohen nga ekonomitë familjare, por që nuk përfshihen në Mbetjet Urbane, si për
shembull: mbetjet e rrezikshme, mbetjet ndërtimore dhe objektet e vëllimshme, transportohen
nga vetë prodhuesit e tyre në fushat përkatëse të depozitimit, që specifikohen nga Komuna
përkatësisht për secilën prej mbetjeve. Komuna mund të ofrojë pika alternative për grumbullimin
e tyre pranë zonave të banimit.
KREU II
PASTRIMI I RRUGËVE, SHESHEVE DHE TROTUAREVE
Neni 9
Të përgjithshme
37) Autoritetet e komunës, me asistencën apo bashkëpunimin e strukturave përkatëse rajonale, si
përfaqësuesit e inspektoriatit sanitar shtetëror të rrethit, përfaqësuesit e inspektoriatit të mbrojtjes
së mjedisit dhe ata të ndërmarrjes/sipërmarrjes së pastrimit, përcaktojnë dhe publikojnë grafikun
e pastrimit të rrugëve, shesheve dhe trotuareve.
38) Pastrimi i rrugëve, shesheve dhe trotuarëve bëhet përgjithësisht një herë në 24 orë, herët në
mëngjes ose në orët e mbrëmjes, kur është ulur ndjeshëm aktiviteti urban. Gjatë ditës pastërtia
sigurohet duke grumbulluar dhe larguar nga sheshet, rrugët e trotuaret, hedhurinat e ngurta të
kalimtarëve si dhe ndotjet e tjera.
Neni 10
Pastrimi i territoreve
39) Hapësirat dhe territoret private pastrohen nga vetë pronarët e tyre.
40) Hapësirat e zbuluara publike që nuk janë të përfshira në skemën e pastrimit të qytetit pastrohen
nga institucionet, apo banorët që janë përdorues të kësaj hapësire.
41) Gjithë personat fizikë dhe juridikë që kryejnë veprimtari stacionare ose ambulatore dhe ata që
kryejnë veprimtari transporti, detyrohen të mbajnë pastër territorin përreth lokalit apo vendit të
punës në gjerësi 5 m.
42) Hapësirat e zbuluara publike që përfshihen në skemën e pastrimit pastrohen nga komuna.
43) Sheshet e tregtimit pastrohen çdo ditë pas përfundimit të aktiviteteve nga administratorët apo
përdoruesit e tyre.
Neni 11
Pastrimi dhe larja e rrugëve
44) Pastrimi dhe larja e rrugëve realizohet nga komuna, ose nga një palë e tretë e ngarkuar prej saj
apo e kontraktuar për të kryer këtë shërbim.
45) Pastrimit i nënshtrohen të gjitha rrugët e asfaltuara, rrugët me kalldrëm, sheshet si dhe trotuaret
e komunes dhe të qendrës së banuar.
46) Komuna parashikon të administrojë të gjitha sipërfaqet e gjelbra publike, të kryejë mirëmbajtjen,
ruajtjen dhe pastrimin e territorit nga mbetjet.

47) Përdorimi i uniformave për punëtorët dhe i trajtimit special në përputhje me normat higjienosanitare
është rigorozisht i detyrueshëm.
48) Frekuenca e shërbimit të pastrimit përcaktohet nga komuna sipas nivelit të ndotjes që shkaktohet.
Neni 12
49) Mbeturinat që dalin nga pastrimi i rrugëve, trotuareve dhe shesheve hidhen në pikat më të afërta
të grumbullimit të mbeturinave sipas llojit të mbetjeve që prodhohen.
50) Ndalohet kategorikisht hedhja e mbeturinave që dalin nga pastrimi i rrugëve, trotuareve dhe
shesheve në pusetat e elektrikut, në pusetat e telefonisë, në pusetat e ujësjellësit, në pusetat
e ujërave të zeza, në pusetat e hidranteve, në zgarat e pusetave të ujrave atmosferike, në
shtretërit e ujërave rrjedhëse, në basenet ujore natyrale apo artificiale.
Neni 13
Koshat rrugorë
51) Me qëllimin për të garantuar mbajtjen pastër të hapësiravë publike mund të vendosen dhe të
administrohen, nën kujdesin e komunës, kosha rrugorë për mbetje të dimensioneve të reduktuara
të prodhuara nga kalimtarët.
52) Kalimtarët, mbeturinat e çastit, si amballazhe të ndryshme, i dorëzojnë vetëm në koshat e
vendosur në qytet ose që ndodhen para dyqaneve. Ndalohet hedhja e tyre në rrugë, në trotuare
apo në ambiente të tjera publike.
Neni 14
Pastrimi i pusetave dhe dorëzimi i mbeturinave të pastrimit
53) Zhbllokimi dhe pastrimi i pusetave të rrugëve, bëhet vetëm nga punonjësit e subjektit të ngarkuar
me administrimin e tyre.
54) Përpara sezonit të shirave kryhet pastrimi i të gjitha pusetave të ujërave atmosferike, për të
siguruar në vazhdimësi trasportimin e tyre. Mbas çdo pastrimi, hiqen menjëherë mbeturinat që
dalin nga pastrimi dhe kryhet dezinfektimi përreth pusetës me lëndë dezinfektuese ose pluhur
gëlqereje me 5% përmbajtje klori.
55) Mbeturinat e nxjerra nga pastrimi i pusetave largohen menjëherë nga subjekti përgjegjës dhe
depozitohen në vendet e përcaktuara nga komuna.
Neni 15
Ndotja e hapësirave publike
56) Kush kryen operacione ose/dhe aktivitete, të cilat mund të sjellin ndotjen e hapësirave publike
është i detyruar në mënyrë konstante të mbajë të pastër ato çka përmendëm më sipër, në çdo
rast , dhe të mos lërë asnjë mbetje të çfarëdo lloji.
57) Ndalohet hedhja dhe derdhja në trotuar, rrugë e sheshe të qendrave të banuara e mbeturinave
dhe ujërave që dalin nga pastrimi ose larja e lokaleve të shërbimit publik.
KREU III
VEÇIMI, SISTEMIMI DHE DORËZIMI I MBETJEVE URBANE
Anekset
Neni 16
Veçimi dhe sistemimi i mbetjeve
58) Ne rastet kur komuna ofron shërbimin e mbledhjes së diferencuar të mbetjeve, familjet si dhe
subjektet publike a private që gjatë veprimtarisë së tyre krijojnë mbetje, i veçojnë ato në grupe si:
a. mbeturina ushqimore,
b. amballazhe (plastike, qelq, letër, karton),
c. mbeturina ndërtimore (llaç, tulla, beton, dhera),
d. objekte të vëllimshme ( karrige, tavolina, kolltuqe etj).
159

160
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
59) Secili grup trajtohet e amballazhohet më vete, në qeska a kosha të veçantë.
60) Mbeturinat e vëllimshme (si automjete, makineri, pajisje), çohen nga pronarët në vendin e
posaçëm për depozitimin dhe përpunimin e tyre. Braktisja e tyre jashtë vendeve të përcaktuara,
përbën shkelje dhe ndëshkohet si e tillë.
Neni 17
61) Të gjitha subjektet që në përputhje me natyrën e veprimtarisë së tyre krijojnë lloje të ndryshme
mbeturinash, janë të detyruara të kenë më shumë se një kosh për grumbullimin e ndarë të tyre.
62) Koshat janë me ngjyra të ndryshme ose me mbishkrime të dukshme që orientojnë hedhjen e
veçuar të mbeturinave. Koshat vendosen në vende të dukshme dhe lehtësisht të përdorshme.
63) Spitalet, ambulancat, qendrat shëndetësore, laboratorët farmacitë, klinikat stomatologjike,
shtetërore a private, detyrohen të përdorin sistemin e disa koshave për mbeturinat, njëri prej të
cilëve është për mbeturinat e rrezikshme spitalore që i nënshtrohen një trajtimi të veçantë.
64) Çerdhet, kopshtet dhe shkollat, publike e private, mund të përdorin sistemin e disa koshave për
të edukuar nxënësit me normat e rregullat bashkëkohore të trajtimit të ndarë të mbeturinave.
Neni 18
Dorëzimi i mbetjeve urbane
65) Sistemimi dhe dorëzimi i mbeturinave nga familjaret dhe nga të gjitha subjektet e tjera, bëhet
vetëm në vendet publike të mbledhjes së mbeturinave që ka caktuar komuna ose me kontenierë
individualë që përcaktohen sipas llojit të prodhuesit, sasisë së mbetjeve dhe infrastrukturës.
Dorëzimi i tyre jashtë rregullave të përcaktuara nga komuna, është shkelje dhe ndëshkohet si
e tillë.
66) Tregtarët dhe persona të tjerë që ushtrojnë shërbime ambulante, duhet të jenë të pajisur me kosh
të posaçëm për grumbullimin e mbeturinave, që u krijohen gjatë tregtimit e shërbimit që u ofrojnë
qytetarëve.
Neni 19
Përdorimi i kontenierëve publikë
67) Mbështetur në Ligjin Nr. 8094 dt.21.03.1996, kanë të drejtë të përdorin kontenierët publikë:
-Familjet, brenda vijës së verdhë të komunës.
-Bizneset, të llojit tregtar, artizanal apo shërbimesh, që prodhojnë mbetje urbane, ku prodhimi
ditor i çdo subjekti nuk kalon sasinë prej ¼ e vëllimit të një kontenieri publik, përcaktuar në Nenin
12 të ligjit Nr.8094 dt.21.03.1996.
68) Të gjithë bizneset apo institucionet private apo shtetërore që prodhojnë mbetje mbi kufizimin e
mësipërm, duhet të kenë detyrimisht kontenierë individualë brenda territorit të tyre.
Neni 20
Kufizimiet për dorëzimin e mbetjeve urbane
69) Dorëzimi i mbetjeve është një detyrim i prodhuesit dhe duhet të kryhet sipas mënyrave, ditëve
dhe orareve të përcakuara nga Komuna si dhe mbështetur në kategorizimin e mbetjeve dhe
prodhuesve të përcaktuar në këtë rregullore.
70) Dorëzimi i mbetjeve industriale, ndërtimore, mbeturinave të zanatit, mbeturinave të vajrave
lubrifikante, si dhe mbeturina të tjera që nuk konsiderohen si mbetje urbane nga ligji nr.8094,
datë 21.03.1996 “Për largimin publik të mbeturinave” dhe nga kjo rregullore, do të bëhet në pikat
e veçanta të caktuara nga Komuna për këtë qëllim.
71) Dorëzimi i tyre në vendet e mbledhjes së mbeturinave të caktuara në qytet për mbeturinat urbane,
është e ndaluar dhe ndëshkohet.
Neni 21
72) Mbetjet ndërtimore dorëzohen në vendet e caktuara nga komuna për këtë qëllim. Gjatë procesit
të ndërtimit, riparimit apo prishjes, qytetarët, investitorët dhe subjektet ndërtues, marrin masa për

largimin e vazhdueshëm të mbeturinave ndërtimore.
73) Hedhja e mbetjeve ndërtimore në rrugë, në trotuare, në çdo mjedis publik, si dhe në pikat që ka
caktuar komuna për mbeturinat urbane, është e ndaluar dhe përbën shkelje që ndëshkohet si e tillë.
Neni 22
74) Mbetjet që dalin nga krasitja e pemëve, e hardhive, nga punimet në oborre, në lulishte e parqe,
para se të çohen në vendet e mbledhjes së këtyre mbeturinave, priten në pjesë të vogla e
palosen për të mos bllokuar kazanët dhe vështirësuar transportin.
KREU IV
GRUMBULLIMI, LARGIMI E TRANSPORTIMI I MBETJEVE
Neni 23
Grumbullimi i mbetjeve
Anekset
75) Vendet e grumbullimit të mbetjeve (VMM)-të janë sipërfaqe të vogla që shërbejnë për dorëzimin
e mbetjeve nga prodhuesit e tyre. VMM-të duhet të jenë të betonuara ose të asfaltuara.
76) VMM-të ku vendosen kontenierët, kazanët apo stacionet e betonuara për grumbullimin e
mbetjeve, caktohen nga Komuna.
77) Këshilli Komunal, miraton dhe publikon skemën konkrete të vendndodhjes së VMM-ve dhe
strukturën e përmasat e secilës. Ndryshimi i vendndodhjes së VMM-ve, pa miratim të komunës,
përbën shkelje dhe ndëshkohet si e tillë.
78) Ofrimi dhe pranimi i shërbimit është i detyrueshëm në të gjithë territorin komunal, duke mos
përjashtuar askënd, vetëm në rastet kur Kryetari i Komunës autorizon forma të përkohshme
eksperimentale të grumbullimit të diferencuar të mbetjeve.
Neni 24
79) Shërbimi i grumbullimit të mbetjeve në mënyrë jo të diferencuar ofrohet nga Bashkia në një ose
disa mënyra specifike, si:
a. Grumbullimi nëpërmjet kontenierëve publikë;
b. grumbullimi nëpërmjet qeseve; derë më derë;
c. grumbullimi nëpërmjet dorëzimit në platforma (sheshe) komunale;
d. grumbullimi nëpërmjet kontenierëve për hapësira private dhe të përmasave të ndryshme.
80) Prodhuesi i mbetjeve mund të depozitojë mbetjet në mënyrë individuale direkt në fushën e
grumbullimit, në përputhje me këtë rregullore.
81) Shërbimi duhet të garantojë grumbullimin e të gjithA mbetjeve që për çfarëdolloj motivi gjenden
jashtë kontenitorëve, në pikat ku shërbimi kryhet “derë më derë”, si edhe grumbullimin e
mbetjeve që gjenden të shpërndara në hapësirat publike.
Neni 25
Grumbullimi me kontenierë
82) Grumbullimi nëpërmjet kontenierëve kryhet në hapësirat publike komunale të banimit, bizneseve
ose në oborre të shoqërive private a publike dhe në përgjithësi në të gjithA vendet ku është
parashikuar një prodhim i konsiderueshëm mbetjesh.
83) Zbrazja e kontenierëve kryhet sipas një grafiku të caktuar në bazë të një kalendari operativ e që
i komunikohen paraprakisht përdoruesit nën kujdesin e operatorit.
84) Menjëherë mbas largimit të mbeturinave territori përreth sheshit të konteinerëve pastrohet në
një sipërfaqe 20-25 m2. Kontenierët dezinfektohet me gëlqere të kloruar (deri 5% klor aktiv) ose
lëndë dezinfektuese pas zbrazjes së mbeturinave.
85) Për asnjë rast nuk do të lejohen kazanë të tejmbushur me mbeturina, të patransportuara dhe
mbeturina të lëna në zonËn përreth kontenierëve ose në vendet e përcaktuara. Në të gjitha
rastet kur evidentohen bllokime apo pengesa nga faktorë të jashtëm, operatori duhet të njoftojë
161

162
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
menjëherë dhe të marrë masa për pastrimin e tyre.
86) Përdoruesi është i detyruar të përdorë kontenierin e disponueshëm, më të afërt dhe të mbyllë
kapakun nëse kontenieri ka një të tillë; në rastet kur kontenieri është i tejmbushur nga qeset,
mbetjet duhet të dorëzohen në kontenierin tjetër disponibël dhe nuk duhet të lihen asnjëherë në
tokë.
87) Kontenierët lahen dhe dezifektohen sipas një grafiku të miratuar nga Bashkia me lëndë
dezifektuese, desinsektante dhe deratizuese:
- Për kontenierët publikë minimalisht një herë në javë.
- Për kontenierët që qëndrojnë në ambIente të brendshme, publike apo private minimalisht një
herë në muaj.
88) Lëndët dezifektante, dezinsektante dhe deratizuese që përdoren për kontenierët dhe vendin
përrreth tyre, miratohen nga Ministria e Shëndetësisë apo institucione të varura prej saj, duke
iu nënshtruar proCedurave të përcaktuara nga Ministria e Shëndetësisë dhe ajo e AmbIentit, në
zbatim të Vendimit të Këshillit të Ministrave Nr.415 dt.01.08.1993.
Neni 26
Grumbullimi me qese
89) Komuna, në pamundësi të kryerjes së shërbimit me kontenierë publikë mund të ofrojë shërbim
alternativ të grumbullimit me qese të mbetjeve në zona të caktuara urbane.
90) Përdoruesi familjar ka detyrimin të nxjerrë jashtë banesës së tij, pranë derës ose në një vend
të përcaktuar në hapësirën publike, qeset në mënyrë të dukshme, të mbyllura (lidhura), në
mënyrë të rregullt, për të mos krijuar pengesa apo rreziqe për kalimtarët në orare të përcaktuara
paraprakisht.
91) Mund të aplikohen pika grumbullimi të lëvizshme që janë mjete vetëshkarkuese të hapura të
tonazhit të vogël gjithmonë me orare dhe frekuencë të përcaktuar.
92) Frekuenca dhe ora e grumbullimit përcaktohet nga operatori me miratimin e KomunËs, kurse
lajmërimi i orarit bëhet nga operatori i shërbimit.
93) Qeset duhet të jenë të të njëjtit lloj dhe i shpërndahen përdoruesit nga operatori në proporcion me
konsumin.Qeset duhet të jenë në peshë jo më të madhe se 20 kg dhe nuk duhet të kenë objekte
që presin, me majë, gjithsesi materiale të rrezikshme për përsonin përgjegjës për shërbimin
manual të grumbullimit.
Neni 27
Grumbullimi me kontenierë të palëvizshëm
94) Mbetjet e vëllimshme dhe të ndërtimit, të prodhuara nga ekonomitë familjare, mund të dorëzohen
dhe grumbullohen, me mënyrat e përcaktuara nga Bashkia, si më poshtë vijojnë:
a. Nëpërmjet dorëzimit në kontenierët e palëvizshëm, me dimensione të mëdha;
b. nëpërmjet grumbullimit pranë ish përdoruesit, me anë të telefonimit të administratorit;
c. nëpërmjet dorëzimit pranë Qendrave të Multigrumbullimit.
95) Në ditën e parashikuar për grumbullim, materiali duhet të nxirret jashtë nga ish përdoruesi, në
pikën më të afërt të grumbullimit, në mënyrë që të evitojë çdo pengesë ndaj lëvizjes së mjeteve
dhe/ose këmbësore.
Neni 28
Shërbimi i pastrimit në tregje
96) Administratorët e tregjeve, persona të veçantë apo grup personash tregtarë që zënë vendet e
shitjes në tregjet privatë apo publikë, të organizuar në hapësirat publike ose private, duhet të
administrojnë vetë pastrimin e territorit të tregut menjëherë pas mbylljes së aktivitetit ditor. Për
sa i përket administrimit të mbetjeve që dalin këto tregje duhet të operohet si më poshtë vijon:
a) Administratori i tregut privat apo përfaqësuesi i tregtarëve është përgjegjës për mbledhjen
dhe largimin e mbetjeve për në fushën e depozitimit, duke lidhur detyrimisht kontrata të
veçanta me Komunën ose operatorë privatë, që të garantojnë zbatimin e kushteve higjienosanitare
të kësaj rregulloreje.
b) Në rastet e tregjeve publikë që administrohen nga Komuna, ky shërbim përfshihet në

Anekset
shërbimet e tjera të pastrimit që administron Komuna.
c) Detyrimisht çdo treg duhet të ketë të miratuar nga Komuna “VMM” të përkohshëm ose të
përhershëm, brenda territorit të tregut, për të mundësuar vendosjen e kontenierëve.
97) Të gjithë shitësat e tregut të prodhimeve bujqësore e blegtorale, mbeturinat që krijojnë gjatë
tregëtimit të produkteve vetjake, i grumbullojnë dhe i hedhin në pikat e përcaktuara nga Komuna.
Largimi nga tregu pa bërë këtë sistemim të mbeturinave është shkelje, që ndëshkohet me
moslejimin për të tregtuar përsëri në treg.
Neni 29
Grumbullimi i mbetjeve të imëta bimore
98) Grumbullimi i mbetjeve të imëta bimore kryhet nëpërmjet dorëzimit pranë vendeve të përcaktuara
nga Komuna, në kontenierët publikë të mbeturinave urbane ose me shërbim grumbullimi “derë
më derë”.
Neni 30
Vendosja dhe karakteristikat e kontenierëve
99) Kontenierët parashikohen në numër të tillë, që të sigurojnë grumbullimin në kohë dhe në sasi,
midis flukseve të çdo cikli dorëzimi.
100) Caktimi i VMM-ve, duhet bërë duke respektuar kriteret e higjienës, aty ku është e mundur në një
distancë prej 10 metrash, largësi (vijë) ajrore nga dyert dhe dritaret, në harmoni me infrastrukturën
urbane, për më tepër me qëllim lehtësimin e operacionit të zbrazjes dhe tërheqjes.
101) Për të gjitha ndërtimet e reja, projektet e rikonstruksioneve apo zonave të reja urbane përcaktimi
dhe miratimi i vendeve të grumbullimit të mbetjeve është i detyrueshëm dhe bëhet në përputhje
me Nenin 29 të Ligjit 8094 dt. 21.03.1996.
102) Kontenierët mund të vendosen brenda hapësirave private, brenda dyqaneve, tregjeve dhe
pikave të shitjes me pakicë ose shumicë, apo brenda institucioneve publikë, shkollave dhe
qendrave sportive etj. me pëlqimin/ose jo të pronarit ose administratorit, si dhe miratimin e
Komunës, në rastet e mëposhtme:
a) Në zonat ku struktura urbanistike e bën të pamundur vendosjen e kontenierëve në hapësira
publike.
b) Në raste të veçanta nevojash të shërbimit të grumbullimit, që lidhen me:
- dëshirën e konsumatorit për të pasur pikë të pavarur;
- sasinë dhe llojin e mbetjeve që prodhon, ku përfshihen edhe mbetjet jo urbane;
- llojin e aktivitetit etj.
Në këto raste mund të ketë shtesë për tarifën e shërbimit që përfiton.
c) Në rastet kur konsumatori nuk ofron pëlqimin për të pasur kontenierë të pavarur, ai detyrohet të
depozitojë mbetjet në pikën më të afërt të grumbullimit kur është në përputhje me kriterin e vendosuar
në nenin 20 “Përdorimi i kontenierëve publikë”, ose në të kundërt, duhet të bëjë vetë depozitimin e
mbetjeve në fushën e depozitimit të tyre në përputhje me normat e përcaktuara në këtë rregullore.
103) Grumbullimi i mbeturinave që krijohen nga bisnesi (i vogël, i mesëm, i madh), por që nuk
përfshihen në kategorinë “mbeturinat të bizneseve” (si p.sh., tallash, xham etj.), bëhet me
kontenierë privatë të vendosur brenda sipërfaqes ku kryhet aktiviteti. Kontenierët privatë duhet
të kenë të njëjtat parametra, si edhe ata publikë.
104) Kontenierët duhet të kenë sipërfaqe të lëmuara, material me qëndrueshmëri të lartë dhe të
papërshkueshëm nga uji, material metalik (trashësi të llamarinës=1.5-2 mm) apo plastik, të
pajisura me kapak dhe me rrota (ose këmbë fikse), të kapaciteteve të ndryshme.
105) Kontenierët mbahen gjithmonë në kushte optimale pune nga subjekti që është angazhuar me
shërbimin e mbledhjes dhe transporit të mbetjeve.
106)Kontenierët mund të jenë të llojeve, si më poshtë vijojnë:
a) Kontenierë të brendshëm, me kapacitet vëllimetrik prej 120 / 240 / 360 litër, kontenierë
publikë urban, me kapacitet vëllimetrik prej 1.100, 2.400, 3200 litra, për qëndrim jashtë.
b) Kontenierë për mbetje të vëllimshme, të palëvizshëm, pa rrota, me kapacitet vëllimetrik mbi
5.500 litra, për qëndrime fikse dhe procesi i zbrazjes kryhet në mënyrë mekanike.
163

164
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
c) Kontenierë me kompaktim, të palëvizshëm, pa rrota, me kapacitet vëllimetrik të madh, me
vetëkompaktim (të pajisura me sistem hidraulik apo mekanik të pavarur).
Neni 31
Ruajtja higjieno-sanitare për punonjësit e shërbimit
107) Për ruajtjen higjieno-sanitare të punonjësve të shërbimit të administrimit të mbetjeve zbatohen
normat në dispozicion për sigurinë dhe higjienën e punës. Punonjësit duhet të jenë të pajisur
me veshje të përshtatshme dhe me mekanizma apo pajisje për mbojtje personale, dhe duhet t’i
nënshtrohen trajtimeve për kontrolle sanitare të parashikuara në ligj.
Neni 32
Transporti i mbeturinave
108) Transporti i mbeturinave për në vendet e depozitimit bëhet nga Komuna ose nga një palë e
ngarkuar prej saj.
109) Transporti organizohet e funksionon në orët e mbrëmjes apo gjatë dites.
Neni 33
110) Transportimi i mbeturinave nga pikat e grumbullimit për në vendet e depozitimit e të përpunimit
të tyre, bëhet me mjete teknologjike të posaçme dhe të mbuluara, ngarkesa e të cilave nuk
rrezikon derdhjen apo rishpërndarjen e mbeturinave.
111) Kamionët që transportojnë lëndë dhe materiale ndërtimi ose që çojnë mbeturinat ndërtimore në
vendet e depozitimit të tyre, marrin masa që gjatë lëvizjes të mos ketë derdhje apo rrjedhje të
materialeve që transportojnë.
112) Kamionët, autoveturat etj., kur hyjnë në rrugët e Komunës nga kantierët e ndërtimit dhe nga
rrugë dytësore të paasfaltuara, janë të detyruar të pastrojnë gomat nga balta, llaçet, betonet e
çdo papastërti tjetër që ndot Komunën.
KREU V
TARIFAT
Neni 34
Vjelja e tarifës
113) Tarifa e pastrimit vilet nga autoritetet e Komunës për mbulimin e shpenzimeve të mbledhjes,
largimit e trajtimit të mbetjeve dhe pastrimin e qytetit.
114) Autoritetet e Komunës duhet të përcaktojnë vetë ose mund të ngarkojnë një palë të tretë,
me përllogaritjen e tarifave, hartimin dhe dërgimin e njoftimeve për këto tarifa, marrjen dhe
transferimin e tyre, lëshimin e vërtetimeve për autoritetet e Komunës, përpunimin e të dhënave
të kërkuara dhe vënien në dijeni të autoriteteve.
Neni 35
Objekti i tarifës
115) Tarifat vilen për pastrimin e Komunës, për vënie në gjendje pune dhe përdorimin e impianteve
për largimin, transportin, depozitimin dhe përpunimin e mbetjeve.
Neni 36
Taksapaguesit
116) Niveli i tarifës përcaktohet me një vendim të veçantë të Këshillit Komunal.
117) Vendosja e tarifës së pastrimit, pagesa dhe vjelja e saj kryhen sipas vendimit te Këshillit Komunal
për tarifën e pastrimit.
118) Komuna mund të aplikojë tarifa të ndryshme sipas llojeve të ndryshme të prodhuesve, duke u
bazuar në shërbimin që përfitojnë, sasisë dhe llojit të mbetjeve që gjenerojnë. Mund të aplikohen
gjithashtu pagesa shtesë mbi tarifat për biznese të veçantë ku lloji dhe sasia e mbetjeve, që
prodhojnë nuk mund të përballohet nga shërbimi publik i mbledhjes së mbetjeve.

Anekset
119) Për këto biznese mund të aplikohen zbritje të tarifës nëse marrin vetë përsipër largimin e
mbetjeve. Në këtë rast mund të aplikohet vetëm tarifa për depozitimin e mbetjeve në fushat e
trajtimit të tyre.
120) Për çdo ndryshim të masës së taksave shpallet një vendim ndryshimi. Afati i tarifës së re
përcaktohet në vendimin e ndryshimit. Mbipagesat trashëgohen.
KREU VI
NDALIMET, KONTROLLI DHE SAKSIONET
Neni 37
Ndalime dhe Detyrime
121) Shkeljet ndaj Rregullores ndërshkohen sipas normave e ligjeve në fuqi dhe siç është përcaktuar
në Rregullore.
122) Përveç ndalimeve të shpehura qartë në nenet e Rregullores:
• Është e ndaluar hedhja, derdhja dhe depozitimi në hapësirat publike, në të gjithë territorin
komunal, në tregjet publike të hapura apo të mbuluara, çdo lloj mbetje, papastërti, hedhurinë e
ngurta, gjysmë të ngurta, e lëngët dhe në përgjithësi materiale mbetjesh dhe hedhurinash të çdo
lloji, natyre dhe dimensioni, edhe pse e mbyllur me qese. Ky ndalim është në fuqi për sipërfaqet
ujore, lumenjtë, kanalet, burimet e ujit, gropat, brigjet, anët e rrugëve etj;
• është i ndaluar dorëzimi i mbeturinave në vendet e zbuluara të hapsirave private, në trojet
e sheshet, prona të rikthyera, të rrethuara ose jo, në të cilat nuk ka filluar ndonjë veprimtari
ndërtimore apo e çdo natyre tjetër. Pronarët e tyre janë të detyruar të kujdesen për mbajtjen
pastër të tyre dhe të mos lejojnë kthimin e tyre në vende të depozitimit të mbeturinave.
• cilido që shkel ndalimet e përmendura më sipër është i detyruar të kryej largimin e mbetjeve.
Ky veprime duhet të kryhet nga pronari apo personi me të drejta të deleguara mbi hapësirën e
ndotur. Kryetari i Komunës cakton nëpërmjet një urdhërese, operacionet e nevojshme dhe afatet
brenda të cilave duhet të veprohet, si dhe periudhën kohore për shlyerjen e dëmit monetar;
• është e ndaluar për qytetarët dhe për këdo person të pautorizuar, të kryej çdo lloj selektimi
manual të mbetjeve të dorëzuara brenda kontenierëve, gërmimi apo marrje të mbetjeve të
dorëzuara në kontenierë, ose pranë impianteve të rekuperimit dhe përpunimit final;
• në rastet e shërbimit të grumbullimit “derë më derë” është i ndaluar ekspozimi i qeseve dhe/ose
kontenierëve shtëpiakë që kanë mbetje, përgjatë rrugës së grumbullimit, në ditë të ndryshme
dhe jashtë orareve të përcaktuara nga Bashkia;
• është e ndaluar hedhja në kontenierë apo në pajisjet e përdorura për shërbimin e grumbullimit
të mbetjeve, të mbetjeve të lëngta, me qese të zgjidhura apo të palidhura mirë, të substancave
të ngrohta apo ndezëse, për më tepër mbetje të forta që mund të dëmtojnë kontenierin ose
përbëjnë rrezik;
• është e ndaluar hedhja e mbetjeve të ndryshme, nga ato për të cilat janë vendosur kontenierët
ose është caktuar shërbimi i grumbullimit;
• është i ndaluar dorëzimi i mbetjeve vëllimore që nuk janë reduktuar më parë, si për nga
dimensioni, përbërja dhe karakteristika të tjera, që mund t’i shkaktojnë dëmtime kontenierit ose
mjeteve të grumbullimit, për më tepër, mund të shkaktojnë rreziqe për qytetarët apo personat
përgjegjës për shërbimin;
• është e detyrueshme për të gjithë llojet e prodhuesve dhe mbajtësve të mbetjeve urbane, objekt
i grumbullimit të ndarë me qëllim rekuperimin e materialeve dhe energjisë, të dorëzojnë këto
materiale në përputhje me mënyrat e caktuara në shërbimet respektive;
• është i ndaluar spostimi i kontenierëve apo pikave të grumbullimit, pajisjeve të përdoruara për
shërbimin e grumbullimit, dëmtimi apo pëmbysja;
• janë të ndaluara sjelljet që shkaktojnë pengesa apo vonesa në kryerjen e shërbimit, duke
përfshirë edhe parkimin e mjeteve pranë kontenierëve apo në hapësirat e manovrimit të mjeteve
për shërbimin e grumbullimit të mbetjeve apo shërbimit të fshirjes;
• është e ndaluar hedhja e mbetjeve të vogla në hapësira publike apo për përdorim publik (lëkura
frutash, letra apo copa letrash, cigare, kuti, shishe dhe të ngjashme);
165

166
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
• është i ndaluar dorëzimi, tek shërbimi i grumbullimit, i kafshëve të ngordhura;
• është i ndaluar dorëzimi tek shërbimi i grumbullimit të mbetjeve special, për të cilat nuk është
lidhur një marrëveshje e përshtatshme;
• djegia e mbeturinave në kazan, rreth tyre dhe në çdo ambient tjetër, është kategorikisht e ndaluar
dhe ndëshkohet si shkelje e rëndë sepse gazrat e tymrat e djegies rrezikojnë shëndetin e njeriut;
• ndalohet kullotja e kafshëve barngrënëse në mbeturinat e kazanëve e në pikat e grumbullimit të
tyre, si dhe marrja prej mbeturinave e ushqimeve për kafshët si mbeturina buke etj.;
• nuk pranohet e drejta për kërkuar përjashtimin nga shërbimi i zakonshëm pa miratimin e Komunës.
Neni 38
Kontrolli
123) Përveç kompetencave të organizmave përgjegjës me ligj për kontroll, Komuna aktivizon
mbikëqyrjen për të respektuar Rregulloren, duke aplikuar sanksione administrative të
parashikuara nga normativat në fuqi.
124) Autoritetet e caktuara për kontroll janë të autorizuara të kryejnë të gjitha inspektimet, që
mendojnë të nevojshme për të vërtetuar respektimin e normave të caktuara në rregullore.
125) Komuna ka të drejtën të kërkojë nga prodhuesit e mbetjeve speciale të paraqesin dokumentacionin
vërtetues të përpunimit që kryhet.
126) Në rastet e vërtetimit për mos respektim të rregullores, Komuna nëpërmjet një urdhërese
të motivuar nga arsye sanitare, higjienike dhe mjedisore, vendos kryerjen e punimeve të
nevojshme, barrë kjo në ngarkim të subjektit përgjegjës për ndotje. Gjithashtu urdhëron
adaptimin e masave oportune për të parandaluar përsëritjen e mosrespektimit të rregullores, si
dhe marrjen e masave penalizuese sipas normativave në fuqi.
127) Në rastet e lënies së mbetjeve në hapësirat publike ose për përdorim publik, ku nuk është
identifikuar subjekti përgjegjës për ndotje, Komuna kryen me shpenzimet vetjake grumbullimin
e mbetjeve dhe përpunimin e mëtejshëm.
Neni 39
Sanksionet
128) Ndaj personave fizikë dhe juridikë që nuk respektojnë kërkesat e kësaj rregulloreje, zbatohen
sanksionet e ligjit Nr.8094, datë 21.3.1996, ‘Për largimin publik të mbeturinave’.
129) Mosrespektimi i kësaj rregulloreje dënohet sipas URDHËRESËS PUBLIKE
Nr.______ Datë _____________________.
KREU VII
MARRËDHËNIET ME PUBLIKUN
Neni 40
Detyrimi për informim
130) Komuna bën publike skemën e pastrimit, oraret e pastrimit dhe oraret e preferueshme për
dorëzimin dhe largimin publik të mbeturinave.
131) Në procesin e vendimmarrjes për caktimin e vendepozitimeve për njësi kompostimi dhe për
shfrytëzimin e tyre, ftohen të marrin pjesë OJF-të mjedisore dhe publiku i interesuar.
132) Kushdo ka të drejtë të kërkojë të informohet për ecurinë e procesit të largimit publik të mbeturinave
sipas rregullave dhe procedurave të parashikuara për këtë çështje.
133) Personat fizikë e juridikë që janë angazhuar në largimin publik të mbeturinave, që kanë dhe
përdorin vendepozitime apo njësi të kompostimit, publikojnë të dhënat që u rezultojnë nga
monitorimi i vazhdueshëm i veprimtarive të tyre, jo më rrallë se një herë në tre muaj.
Neni 41
Procedurat e ankimimit dhe ekzekutimi
A. Marrja e Ankesës dhe Shqyrtimi
134) Çdo konsumator ka të drejtën e ankimimit me gojë ose me shkrim mbi procesin e largimit publik të mbeturinave.

Anekset
135) Fillimisht të gjitha ankesat e klientëve depozitohen tek zyra e informacionit në Komunë dhe
adresohen për tek drejtuesi i seksionit të shërbimeve publike.
136) Pala që kryen shërbimin merr çdo ditë nga seksioni i shërbimeve listën e ankesave, e cila
përmban llojin dhe burimin e ankesës.
137) Ajo detyrohet të ndreqë shkakun e ankesës brenda 24 orësh. Në rast mosndreqjeje ajo detyrohet
të japë shpjegime pranë drejtuesit të seksionit të shërbimeve brenda ketij afati, lidhur me arsyet
e mosndreqjes së shkakut të ankesës.
B. Zgjidhja e Ankesës
138) Komuna ka të drejtën të dërgojë një supervizor për të kontrolluar zgjidhjen e ankesës. Në qoftë
se supervizori vëren mangësi, ai duhet të njoftojë palën që kryen shërbimin për këto mangësi.
Pala duhet të njoftojë Komunën kur këto mangësi janë plotësuar. Pala duhet të rikontrollojë
punën për të parë nëse gjithçka është plotësuar në mënyrë të kënaqshme.
Neni 42
Manifestimet publike, panairet, spektaklet lëvizëse dhe veprimtari të stinës
139) Veprimtaritë e stinës, Entet Publike ose Fetare, Fondacionet apo Shoqatat, Cirqet, Partitë
Politike, apo çfarëdolloj grupi qytetarësh që ka për qëllim organizimin e iniciativave si, festa,
panaire, festime popullore, vrapime, spektakleve lëvizëse ose manifestime edhe të llojit kulturor
apo sportiv etj., në rrugë, sheshe dhe hapësira publike apo për përdorim publik, janë të detyruar
të sigurojnë direkt, ose nëpërmjet marrëveshjeve të veçanta me Komunen, mbajtjen pastër
të hapësirave, që i janë dhënë atyre për përdorim, si gjatë ashtu edhe në fund të iniciativës,
duke dorëzuar në kontenierët e përshtatshëm të vendosur nga administratori, si mbetjet e
prodhuara direkt nga aktiviteti i tyre, ashtu edhe ato të prodhuara nga frekuentimi i manifestimit
prej qytetarëve.
140) Detyrimet suplementare të dala nga kryerja e shërbimit publik do t’i ngarkohen organizuesve të
manifestimeve.
Neni 43
Fushatat sensibilizuese dhe informuese
141) Komuna kujdeset për fushatat e nevojshme të edukimit, sensibilizimit dhe stimulimit për
bashkëpunimin me komunitetin.
142) Në mënyrë periodike kryhet një reklamim në masë të gjerë, nëpërmjet materialeve
gjithëpërfshirëse, i rezultateve cilësore dhe sasiore të arritura gjatë viteve paraardhës, në
veçanti për grumbullimin në mënyrë të diferencuar të mbetjeve, me qëllim pjesëmarrjen aktive
të komunitetit.
143) Në mënyrë periodike shpërndahet falas një broshurë me orientime, udhëzues për dorëzimin
e duhur të materialeve të ndryshme, për përdorimin e kontenierëve dhe vendndodhjen e tyre;
ndër të tjera do të jepen edhe orientime mbi fraksionet që grumbullohen, mënyrat e dorëzimit,
destinacionet e tyre, mbi arsyet, nevojat dhe pretendimet e bashkëpunimit të qytetarëve.
144) Duhet të promovohen, nga drejtoritë përkatëse në Komune, sipas rastit në bashkëpunim me personat
juridikë të përfshirë, fushata edukimi dhe informimi drejtuar qytetarëve me synim specifikimin:
• Llojet e mbetjeve për të cilat është aktivizuar shërbimi i diferencuar;
• qëllimin dhe mënyrat e kryerjes së shërbimeve;
• destinacionet e fraksioneve që rekuperohen;
• detyrimet dhe detyrat për dorëzimin në mënyrën e duhur të mbetjeve.
145) Në mënyrë të veçantë promovimi mund të realizohet:
• Nëpërmjet tabelave pranë pikave të grumbullimit;
• nëpërmjet komunikimeve në shtyp;
• nëpërmjet fletëpalosjeve të shpërndara tek pëdoruesit e interesuar;
• nëpërmjet formave të tjera të shpërndarjes së materialeve informuese;
146) Personi juridik, si administrator i shërbimit të grumbullimit është i detyruar të komunikojë çdo
lloj ndryshimi në lidhje me mënyrat e kryerjes së shërbimit tek përdoruesit e interesuar me një
paralajmërim verbal, minimumi 7 ditë.
167

168
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Neni 44
Bashkëpunimi me organizma joqeveritarë
147) Në aktivitetin e administrimit të mbetjeve urbane Komuna mund të shfrytëzoje bashkëpunimin e
shoqatave të vullnetarizmit, OJQ-ve, pjesëmarrjes së publikut etj.
148) Organizatat joqeveritare kryejnë kontribute të nevojshme, me qëllim ndihmën në grumbullimin
në mënyrën e duhur të mbetjeve, që frymëzohen nga qëllime mjedisore, pa qëllime përfitimi
duke përdorur aktivitete vullnetarizmi.
149) Organizatat joqeveritare që operojnë pa përfitime mund të përfshihen edhe në grumbullimin e
fraksioneve specifike të rekuperueshme të mbetjeve urbane, pas nënshkrimit të marrëveshjeve
me Komunën, me paraqitjen e kërkesave të nevojshme që tregojnë mënyrat e kryerjes së
grumbullimit, llojet e materialeve që grumbullohen dhe destinacioni i tyre, për më tepër, edhe
mjetet që do të përdoren për kryerjen e shërbimit për garantimin e higjienës dhe sigurisë së
punës që do të kryhet.
150) Organizatat joqeveritare autorizohen nga Komuna, e cila përcakton vendin dhe mënyrat e
ndërhyrjes etj.
KREU VIII
Neni 45
Zbatimi i rregullores
151) Zbatimit të kësaj rregulloreje i nënshtrohen:
• Organet shtetërore dhe organizatat vendore.
• gjithë individët, banorë të qytetit e të zonës, kalimtarë të rastësishëm, turistë e pushues,
shtetas të huaj rezident në komunë, punonjës në organe e organizma publikë e privatë.
• gjithë subjektet që ushtrojnë veprimtari ekonomike, tregtare, shoqërore, arsimore, kulturore,
artistike, shëndetësore, turistike.
• personat juridikë e fizikë, publikë dhe privatë, vendës apo të huaj, të angazhuar me kontratë
dhe të licensuar për grumbullimin, depozitimin, transportimin, riciklimin, përpunimin dhe
asgjësimin e mbeturinave.
Neni 46
Hyrja në fuqi
152) Kjo rregullore hyn në fuqi një muaj pas shpalljes dhe publikimit lokal të saj.
PËR KËSHILLIN KOMUNAL TË KOMUNËS SË GURIT TE ZI ________________________
K R Y E T A R I
(………………………………)

Një Model Kontrate për Shërbimin e Pastrimit të Qytetit
“REALIZIMI I SHERBIMIT TË PASTRIMIT NË QYTETIN E SHKODRËS
ZONA B (PJESA VERIORE)”
E lidhur sot me datë_____________, midis Autoritetit Kontraktor Bashkia Shkodër, e përfaqësuar
nga Kryetari ________________, dhe Operatorit Ekonomik: ________________ sh.p.k, e
rregjistruar me Vendimin e Gjykatës për Rregjistrim si Person Juridik Nr.______, datë_________.
e pajisur me licensën__________.Shoqëria ____________ sh.p.k me administrator ___________,
me tagër dhe kompetencë të plotë për të vepruar dhe përfaqësuar shoqërinë në të gjitha
marrëdhëniet me investitorin Bashkia Shkodër për realizimin e objektit të kontratës.
Neni 1 BAZA LIGJORE
1.1 Kodi Civil ligji nr.7850, date 29.07.1994 me ndryshimet perkatëse, pjesa V-të,”KONTRATAT”titulli
I-rë (kreu I-rë deri tek kreu III-të),titulli II-të (kreu VII-të), nenet 850 e vijim.
a. Ligji Nr.9643 datë 20.11.2006, “Për Prokurimin Publik”.
b. VKM nr.1 datë10.01.2007 “Për Miratimin e rregullave të prokurimit publik”.
c. Ligjit Nr.8094, datë 21-03-1996 “Për Largimin Publik të Mbeturinave”.
d. Ligji nr.8402, datë 10.09.1998 “Për Kontrollin dhe Disiplinimin e Punimeve të Ndërtimit”,
Udhëzimi i K.M nr.2 , datë 13.05.2005 “Për zbatimin e punimeve të ndërtimit”.
e. Kontrata fillestare e lidhur me dt. 09-07-2008 mes investitorit Bashkia Shkodër dhe
Shoqërisë________Sh.p.k, nr. Rep 3341 dhe nr.kol. 1145.
f. Udhëzimi i KM Nr.1, datë 20.01.2010 “Për zbatimin e buxhetit”, kap.4, nënkap.4.1, pika 74
“Për përdorimin e buxhetit vendor”.
Neni 2 OBJEKTI I KONTRATËS
1.1 Objekt i kësaj aneks kontrate është ”REALIZIMI I SHERBIMIT TE PASTRIMIT NE QYTETIN
E SHKODRËS ZONA B (PJESA VERIORE)”
1.2 Bashkia Shkoder ka si qellim mbledhjen e mbetjeve urbane me nivel të lartë cilësie. Në këtë
shërbim është përfshirë mbledhja e plehrave solide urbane si mbetjet organike e jo-organike shtëpiake dhe
transportimi i tyre në gropën e plehrave. Përjashtohen nga ky shërbim mbetjet industriale dhe ato spitalore.
Neni 3 VLEFTA E KONTRATËS
1.1 Kontrata lidhet për vlerën ________ lekë (pa T.V.SH) dhe me vlerën ______ lekë (me T.V.SH).
Vlera e aneks kontratës është nxjerrë nga buxheti i Bashkisë Shkodër me VKB nr.____, datë
________.
1.2 Çmimet e kontraktorit për shërbimet e kryera sipas aneks kontratës nuk duhet te ndryshojnë
nga cmimet e ofruara nga kontraktori në ofertën e tij. Kjo ankesë kontratë financohet nga
buxheti i Bashkisë Shkodër.
Neni 4 AFATI I KONTRATËS
Kjo aneks- kontratë lidhet për periudhën 01.03.2010 deri me 31.12.2010 dhe është pjesë integrale
e kontratës themelore, nënshkruar nga palët në Korrik 2008.
Neni 5 GJUHA E KONTRATËS
1.1 Gjuha e kontratës është gjuha shqipe.
Anekset
169

170
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Neni 6 QËLLIMI
1.1 Këto kushte të përgjithshme të kontratës (KPK) do të zbatohen për blerjen e Shërbimeve të
prokuruara me anë të tenderit procedure me negociim.
1.2 Ligji për Prokurimin Publik në Republikën e Shqipërise parashikon se dispozitat e Kodit Civil
Shqiptar do të zbatohen për kontratat e prokurimit publik. Disa dispozita të Kodit Civil janë
rishprehur në KPK me qëllim që të rrisin transparencën e kushteve të kontratës. Megjithatë,
citimi i disa dispozitave këtu nuk mohon në asnjë mënyrë zbatimin e dispozitave të tjera të
Kodit Civil të kësaj kontrate.
1.3 Në mënyrë të ngjashme, disa dispozita të Ligjit mbi Prokurimin Publik janë rishprehur në KPK
me qëllim që të rrisin transparencën e ligjit që rregullon prokurimin publik. Megjithatë, citimi i
disa dispozitave këtu nuk mohon në asnjë mënyrë zbatimin e dispozitave të tjera të Ligjit mbi
Prokurimin Publik mbi të drejtat, detyrat dhe detyrimet e palëve.
1.4 KPK do të zbatohen deri në atë masë që të mos lënë mënjanë kushtet ose dispozitat e
paraqitura në pjesë të tjera të kontratës.
1.5 Kushtet e kontratës, përfshijnë gjithashtu Kushtet e Veçanta të Kontratës (KVK). Në rast se ka
një konflikt midis KPK dhe KVK, KVK do të mbizotërojnë mbi KPK.
Neni 7 PËRKUFIZIME
1.1 “Kontratë” do të thotë marrveshja e shkruar e lidhur midis Blerësit Publik dhe Kontraktuesit që
përbëhet nga dokumentet e tenderit, duke përfshirë KPK dhe KVK, të gjitha bashkangjitjet dhe
formularët e plotësuar dhe të gjitha dokumentet e tjera, që përfshihen në referimin e çdo dokumenti.
1.2 “Çmim kontrate” do të thotë çmimi që i paguhet Kontraktuesit sipas kontratës për zbatimin e
plotë dhe të përpiktë të detyrimeve të tij kontaktore.
1.3 “Objekt i kontratës” do të thotë të gjitha Shërbimet që Kontraktuesi do të sigurojë sipas
kushteve të kontratës.
1.4 “Palë (t)” do të thotë nënshkruesit e kontratës.
1.5 “Autoriteti Kontraktor” do të thotë Autoriteti Kontraktor që është pjesë e kësaj kontrate dhe
sipas dispozitave të kësaj kontrate blen shërbimin. Ky term kudo që përdoret ka kuptim të
njëjtë me atë te perkufizuar në ligj.
1.6 “Kontraktues” do të thotë personi fizik ose juridik që është palë e kësaj kontrate dhe sipas
dispozitave të kësaj kontrate shet Shërbimet.
1.7 “Shërbime” do të thotë të gjitha detyrat që do të kryhen nga Kontraktuesi sipas kontratës.
1.8 “Termat e Referencës” shprehin objektin dhe qëllimin e kontratës, përcaktojnë detyrat,
kërkesat, objektivat, shpërndarjen, vendin dhe dorëzimin e Shërbimeve që do të sigurohen.
Neni 8 HARTIMI I KONTRATËS
1.1 Shpallja e fituesit do të sherbejë për hartimin e kontratës midis palëve, e cila duhet të firmoset
brenda afatit të shprehur në dokumentet e tenderit.
1.2 Ekzistenca e kontratës do të konfirmohet me nënshkrimin e dokumentit të kontratës, duke
materializuar të gjitha marrëveshjet midis palëve.
Neni 9 PRAKTIKAT KORRUPTIVE, KONFLIKTI I INTERESIT
DHE KONTROLLI I PROCESVERBALEVE
1.1 Autortiteti Kontraktues mund t’i kërkojë Gjykatës të deklarojë të paligjshme kontratën në se
zbulon se Kontraktuesi ka kryer veprime korruptive. Veprimet korruptive përfshijnë veprimet e
përshkruara në Nenin 26 të Ligjit mbi Prokurimin Publik.
1.2 Kontraktuesi nuk duhet të ketë lidhje (të tashme ose të shkuara) me asnjë konsulent ose njësi
që ka marrë pjesë në pregatitjen e dokumenteve të tenderit për këtë prokurim.

Anekset
1.3 Kontraktuesi është dakord që të përjashtojë veten e tij nga prokurimi i mallrave, shërbimeve
ose ndertimeve që mund të pasojnë si rezultat i ose në lidhje me këtë kontratë.
1.4 Kontraktuesi duhet të lejojë Autoritetin Kontraktues të inspektojë llogaritë dhe procesverbalet
që kanë lidhje me zbatimin e kontratës ose t’i kontrollojë ato me anë të kontrollorëve të
emëruar nga Autoriteti Kontraktues.
Neni 10 INFORMACIONI KONFIDENCIAL
1.1 Kontraktuesi dhe Autoriteti Kontraktor duhet të mbajnë në konfidencë të gjitha dokumentet, të
dhënat dhe informacionet e tjera të dhëna nga pala tjetër në lidhje me kontratën.
1.2 Kontraktuesi mund t’i japë nenkontraktuesit dokumente të tilla, të dhëna ose informacione të
tjera që merr nga Autoriteti Kontraktues deri në masën e kërkuar për nën-kontraktuesin në
mënyrë që ai të kryejë punën e tij sipas kontratës. Në rast të tillë, Kontraktuesi duhet të përfshijë
në kontratën e tij me nënkontraktuesin një dispozitë, që premton ruajtjen e konfidencës, siç
thuhet në Paragrafin 5.1 më sipër.
Neni 11 PRONA INTELEKTUALE
1.1 Me përjashtim të rasteve kur parashikohet ndryshe në kontratë, të gjitha të drejtat e pronës
intelektuale të siguruara nga Kontraktuesi gjatë Kontratës do t’i përkasin Autoritetit Kontraktues,
i cili mund t’i përdorë ato sipas gjykimit të tij.
1.2 Me përjashtim të rasteve kur parashikohet ndryshe në kontratë, Furnizuesi, pas përfundimit të
kontratës, duhet t’i dorëzojë Autoriteti Kontraktues të gjitha raportet dhe të dhënat, si hartat,
diagramet, skicimet, specifikimet, planet, statistikat, llogaritjet dhe regjistrat mbështetës ose
materialet e fituara, mbledhura ose pregatitura nga Kontraktuesi gjatë kontratës. Kontraktuesi
mund të mbajë kopje të këtyre dokumenteve dhe të të dhënave, por nuk duhet t’i përdori për
qëllime që s’kanë lidhje me kontratën pa leje paraprake me shkrim nga Autoriteti Kontraktues.
1.3 Kontraktuesi duhet të sigurojë Autoritetin Kontraktues nga mospërgjegjësia për shkelje të të drejtave
të pronës intelektuale, që mund të dalin nga prodhimi ose kryerja e Shërbimeve sipas kontratës.
1.4 Në rast se ngrihet ndonjë pretendim ose padi kundër Autoriteti Kontraktues në lidhje më ndonjë
shkelje të pronës intelektuale të shkaktuar nga zbatimi i kontratës ose nga përdorimi i gjërave
të furnizuara sipas kontratës, Kontraktuesi duhet t’i japë Autoritetit Kontraktues të gjitha provat
dhe informacionin në posedim të Kontraktuesit, që kanë të bëjnë me këtë padi apo pretendim.
Neni 12 DETYRIMET E PERGJITHSHME TE AUTORITETIT KONTRAKTOR
1.1 Bashkia Shkoder vë në dispozicion të Operatorit Ekonomik këtë dokumentacion i cili është
pjesë përbërëse e kësaj kontrate (aneksi nr.1)
• Hartën e zonave me shpeshtësi të ndryshme mbledhjeje, me tregues të tregjeve dhe gropës
së hedhjes.
• Harta e rrugëve që do të shërbejë për mbledhjen e plehrave dhe mirëmbajtjen.
• Harta e pikave aktuale të grumbullimit.
• Hartat dhe lista e rrugëve për fshirje dhe larje.
• Harta e pikave të ardhshme të grumbullimit, e hartuar nga Departamenti i Shërbimeve Publike
në bashkëpunim me kryetarët e Rajoneve .
• Harta e pjesës jugore të qytetit.
1.2 Bashkia Shkodër ka në pronësi 600 kazana të rinj dhe të identifikuar me numrat përkatës
të cilët do të vendosen sipas hartave që cituam më lartë. Për zonën veriore, Bashkia vë në
dispozicion 240 kosha me kapacitet 1.110 litra për zëvendësimin e sistemit aktual.
1.3 Gjatësia e përgjithshme e rrugëve në zonën jugore ku do të pastrohen koshat është rreth 36
km. Vendi i koshave do të përcaktohet nga bashkia në mënyrë të tillë që largësia maksimale
171

172
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
e shërbimit për popullësine të jetë 200 m (në vijë të drejtë ajrore).
1.4 Meqenëse nuk është e mundur të kemi një peshore, gjithë kontrolli i punës së kryerjes së
pagesave për shërbimin e grumbullimit të mbeturinave do të bazohet në nr. e kazanësve të
mbledhur dhe jo në ton mbeturina të grumbulluara.
1.5 Vendi aktual i plehrave gjendet në territorin e Komunës së Gurit të Zi, në një largësi prej 3 km
nga qendra e qytetit (fshati Rrenc). Bashkia Shkodër në çdo moment do të jetë e gatshme
për të pajisur me autorizim përkatës për depozitimin dhe transportimin e plehrave në gropën
aktuale kontraktuesin.
Depozitimi i mbetjeve
1.6 Brenda viteve të ardhshme do të ndërtohet në komunën e Bushatit një gropë e re e kontrolluar
plehrash. Sapo të jetë në veprim kjo gropë, mbetjet e ngurta urbane nuk do të hidhen më në
gropën e tashme apo në ndonjë vend tjetër përveç se në të renë.
1.7 Ngaqë gropa e re është 15 km nga qendra e qytetit, (vendi actual është 3 km larg, dallimi është
12 km) nga firma duhet dhënë një kosto shtesë për transportin e plehrave për këtë diferencë
dhe ajo llogaritet sipas çmimit lek/ton e dhënë në ofertën fituese.
1.8 Kostot e mundshme shtesë që kërkohen nga gropa e re do të përcaktohen nga Bashkia. Ato
do t’i shtohen tenderit aktual dhe do të zëvendësojnë kostot për gropën aktuale.
Riciklimi, mbledhje përzgjedhëse
1.9 Do të nxiten praktikat novatore, si mbledhje e veçantë dhe riciklimi. Ato mund të ndërmerren
nga kontraktori gjatë kontratës. Këto praktika i duhen paraqitur bashkisë për miratim dhe janë
në përgjegjësinë, rrezikun dhe përfitimin e kontraktorit.
Neni 13 DETYRIMET E PËRGJITHSHME TË KONTRAKTUESIT
1.1 Kontraktuesi duhet t’i kryejë Shërbimet dhe përmbushi detyrimet e tij me të gjitha përpjekjet,
efiçiente dhe ekonomike në pajtim me teknikat dhe praktikat profesionale te pranuara ne përgjithsi.
1.2 Kontraktuesi duhet të ndjekë praktika të shëndosha të biznesit dhe të përdorë teknologji të
avancuar dhe të përshtatshme si dhe metoda të sigurta.
1.3 Në se kontrata kërkon kryerjen e shërbimeve këshillimore profesionale, Kontraktuesi duhet të
veprojë gjithmonë si një këshillues besnik i Autoriteti Kontraktues, në pajtim me rregullat dhe
kodin e sjelljes të profesionit të tij dhe duhet që të mbështesë dhe ruajë gjithmonë interesin publik.
1.4 Në se kontrata kërkon kryerjen e shërbimeve këshillimore profesionale, Kontraktuesi duhet
të ushtrojë kujdes të plotë në marrëdhëniet me palët e treat, duke përfshirë median dhe
nuk duhet të marrë pjesë në veprime që janë jashtë kompetencës së tij në përfaqësimin e
Autoritetit Kontraktues.
1.5 Kontraktuesi vë në zbatim të kësaj kontrate 3 (tri) makina plehrash me kapacitet 10 ton sipas
specifikemeve teknike të kërkuara nga Autoriteti Kontraktor me vit prodhimi pas vitit 1998 dhe
1 (një) makinë fshirje rrugesh me efikasitet të lartë për heqjen e plehrave, gjetheve, baltës
e pluhurit si dhe me kapacitet fshirjeje 130.000 m2/ditë e pajisur me sistem të pengimit të
shpërndarjes së pluhurit në ajër (sprucium uji),me gjerësi minimale pune 2 m me vit prodhimi
pas vitit 1998.
Neni 14 DETYRIMET E VEÇANTA TË KONTRAKTUESIT
1.1 Kontraktuesi duhet të kryejë të gjitha Shërbimet siç specifikohet tek Termat e References.
1.2 Kontraktuesi duhet t’i paraqesë Autoritetit Kontraktues të gjitha sherbimet, në sasitë e
përcaktuara, siç kërkohen nga kontrata duke përfshirë, por jo të kufizuara nga, të gjitha
raportet, dokumentet, studimet, skicimet dhe planimetritë.
1.3 Kontraktuesi duhet të sigurojë raportet e lidhura me zbatimin e Shërbimeve, siç kërkohet në
kontratë.

Anekset
A - Shpeshtësia e mbledhjes së mbetjeve
1.4 Zona B paraqitet në hartë, përkufizohet në varësi të dendësisë së popullsisë:
• Qendra e qytetit: 2/3 e koshave do të vendosen në qendër të qytetit dhe do të pastrohen një
herë në ditë, 6 ditë në javë, nga e hëna në të shtunë.
• Rrethinat: 1/3 e koshave do të vendosen në rrethina dhe do të pastrohen 3 herë në javë, nga
e hëna në të shtunë.
1.5 Në këtë bazë, do të mblidhet një numër mesatar prej 200 koshash çdo ditë, 6 ditë në javë.
Zonat e tregjeve do të duhet të pastrohen përditë. Këto zona janë:
• Tregu Rus fruta perime me pakicë (markata mish-peshk).
• Tregu me shumicë rrugës për Koplik 6 km nga Shkodra.
Orari:
1.6 Pastrimi i qendrës do të bëhet gjatë natës (22.00-05.00) për të shmangur trafikun dhe për të
mundësuar grumbullimin e plehrave krijuar gjatë ditës. Pastrimi i rrethinave mund të bëhet
edhe gjatë ditës. Për qendrën, orari mund të zgjatet gjatë ditës, vetëm në pajtim me bashkinë,
për të kryer shërbimin ose në raste të veçanta (si tregjet). Mund të merret parasysh përdorimi
i makinave me dy turne.
B- fshirja dhe mirëmbajtja e rrugëve
Qëllimi i shërbimit
1.7 Qëllimi i këtij shërbimi është pastrimi (fshirja dhe mirëmbajtja) e rrugëve me nivel të lartë
cilësie. Shërbimi ndahet si vijon:
• Fshirje mekanike e rrugëve, natën.
• Fshirje manuale e trotuareve dhe shesheve, natën.
• Mirëmbajte e rrugëve, ditën.
Fshirje mekanike e rrugëve
1.8 Zona e përgjithshme e qytetit mbuluar nga fshirja mekanike e rrugëve është 260.000 m2 rrugë
të asfaltuara, në të cilat llogaritet se 60% janë në zonën jugore dhe 40% në atë të veriut.
1.9 Zona e përgjithshme e përcaktuar nga lista e rrugëve dhe harta qe vihen ne dispozicion nga
Bashkia duhet fshirë në dy ditë. Prandaj, shpeshtësia e fshirjes mekanike është 3 herë në
javë, 6 ditë në javë, nga e hëna në të shtunë. Orët e fshirjes mekanike do të jenë natën, nga
22.00 në 06.00.
1.10 Fshirja e sipërfaqeve të vështira përgjatë trotuareve, ku parkohen makinat, do të organizohet
rregullisht në bashkëpunim me Bashkinë. Ndërkohë, fshirja e zonave të tilla do të bëhet
manualisht.
1.11 Fshirja mekanike duhet bërë nga një makinë për fshirje rrugësh (makinë me vakuum):
• Makina duhet të ketë efikasitet të lartë për heqjen e plehrave, gjetheve, baltës dhe pluhurit.
• Makina duhet pajisur me system për shmangien e shpërndarjes së pluhurit në ajër (spruc uji).
• Gjerësia minimale e punës së makinës duhet të jetë 2 metra.
• Makinat s’duhet të jenë më të vjetra se 10 vjet (viti i prodhimit 1998) në fillim të kontratës.
Fshirja manuale e trotuareve dhe shesheve
1.12 Fshirja manuale konsiston në largimin e plehrave, gjetheve, baltës dhe pluhurit. Materiali i
mbledhur duhet çuar në koshat e plehrave.
1.13 Zona e përgjithshme e qytetit mbuluar nga fshirja mekanike e rrugëve është 116.000 m2 rrugë
të asfaltuara, sipas listës së rrugëve dhe hartës, përfshi 80.000 m2 trotuare dhe 36.000 m2,
ku llogaritet se 60% janë në zonën jugore dhe 40% në zonën e veriut.
1.14 Zonat e vështira të rrugëve për makinën e fshirjes janë të përfshira. Për këto zona, fshirja
manuale duhet bërë në bashkërendim me fshirjen mekanike, duke e hedhur plehun në makinë
ose manualisht.
1.15 Zona e përgjithshme duhet fshirë në dy ditë. Prandaj, shpeshtësia e fshirjes mekanike është
173

174
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
3 herë në javë, 6 ditë në javë, nga e hëna në të shtunë.
1.16 Secili punëtor duhet pajisur me vegla të përshtatshme, si karrocë dore, fshesë, lopatë dhe
kapëse plehrash. Punëtorët duhet të veshin veshje të përshtatshme me logon e firmës.
Mirëmbajta e rrugëve
1.17 Mirëmbajtja e rrugëve konsiston në largimin e plehrave dhe pastrimin e pikave të grumbullimit
përgjatë 36 km rrugë ku gjenden koshat.
1.18 Shpeshtësia e mirëmbajtjes është ditore, 7 dit në javë.
1.19 Mirëmbajtja duhet kryer në bashkërendim me mbledhjen e plehrave, kështu që mbetjet të
hidhen në kosha para se të arrijnë makinat e plehrave.
1.20 Pagesa për këtë shërbim do të bazohet në sipërfaqet efektive të pastruara e të mirëmbajtuara.
C- Shërbimi i larjes së rrugëve
1.21 Qëllimi i këtij shërbimi është freskimi i rrugëve në verë, paraqitur në listë dhe në hartë.
1.22 Zona e përgjithshme e qytetit mbuluar nga larja e rrugëve është 200.000 m2 rrugë të asfaltuara,
sipas listës së rrugëve dhe hartës, ku llogaritet se 60% janë në zonën jugore.
1.23 Shpeshtësia e larjes është dy herë në ditë, 200 ditë në vit (nga data 1 Prill- 31 Tetor), nga 4.00
në 8.00 dhe 17.00 në 20.00.
1.24 Duhet përdorur vetëm ujë i pastër për larjen e rrugëve. Larja duhet kryer nga një makinë larjeje:
• Makina duhet pajisur me një rezervuar prej 10 metër kub kapacitet
• Makina duhet pajisurë me sprucimin e ujit mbi rrugë me gjerësi minimale pune prej 2 metrash
• Konsumi i ujit duhet të jetë afërsisht 0.5 litër/m2, i ngarkohet firmës.
1.25 Pagesa për këtë shërbim do të bazohet në sipërfaqet efektive të lara.
D-Funksionimi efikas i këtij sherbimi
1.26 Firma duhet të ketë dhe të tregojë se çdo gjë është në rregull për funksion dhe për të dhënë
një shërbim të plotë: makinat dhe makineritë, koshat në vendet e duhura, personeli etj. Në
këtë kohë do të bëhet një kontroll dhe marrje në dorëzim formale.
1.27 Ngaqë sistemi është i ri, ka nevojë për përmirësim dhe përshtatje në numrin e koshave të
pastruar, vendin e koshave dhe shpeshtësinë e mbledhjes për të mundësuar një shërbim me
cilësi të lartë për popullsinë.
1.28 Për këtë qëllim, bashkia duhet të marrë vendim për:
• Të shtuar kosha dhe/ose për të rritur shpeshtësinë e mbledhjes në vendet ku ka mungesë
koshash (në rast të pranisë së rregullt të plehrave të shpërndarë në mjedisin rreth koshave).
• Të heqë koshat dhe/ose për të ulur shpeshtësinë e mbledhjes në vendet ku koshat s’mbushen
plot asnjëherë.
1.29 Në rast të pranisë së rregullt të mbetjeve anash koshave për shkak se numri i tyre s’mjafton në
disa vende, firma mund t’i propozojë ekipit monitorues lëvizjen e koshave nga një vend tjetër ku ka
me tepricë. Nëse nuk mjaftojnë koshat, Bashkia do të duhet të blejë të tjerë. Para se të bëhet kjo,
firma duhet të rrisë shpeshtësinë dhe do të paguhet për këtë, në pajtim paraprak me Bashkinë.
1.30 Lëvizja e koshave dhe mirëmbajtja e tyre janë detyra të kontraktorit dhe të përfshira në çmim.
1.31 Ngaqë llogaritja e sasisë dhe pagesa për shërbimin do të mbështetet në numrin e koshave
të pastruar, çdo ndryshim më i lartë se 10% i koshave të pastruar në ditë, në bazë të një
mesatareje mujore, do të përfshijë ndryshimin e pagesës.
E-Manaxhimi i vendit të depozitimit të mbetjeve
1.32 Manaxhimi i gropës aktuale të plehrave është detyrë e kontraktorit dhe konsiston në:
• Shmangien e zjarreve,
• sheshimin e sipërfaqes,
• mbulimin e sipërfaqes me material inert për të mundësuar lëvizjen e makinave,
• shmangien e zgjerimit të shtratit të lumit,
• kufizimin e hyrjes së kafshëve dhe njerëzve,

Anekset
• kufizimin e hyrjes dhe largimin e çdo plehu që prodhohet nga rrethinat ose/edhe nga qyteti
ose që prodohet nga burime industriale apo spitalore.
1.33 Manaxhimi i gropës aktuale do të bëhet nga firma përgjegjëse për zonën e veriut të qytetit.Për
këtë qëllim, kontraktori duhet të përdorë një makinë të përshtatshme (ngarkues ose buldozer)
dhe të punësojë një roje për gropën e mbetjeve.
Vëllimi i punës për makinën llogaritet në 3 orë në ditë, 6 ditë në javë mesatarisht.
1.34 Ekipi monitories (Departamenti i Shëerbimeve Publike) do të ketë një person të pranishëm
në gropën e plehrave gjatë kohës së mbledhjes së plehrave, përgjegjës për kontrollimin e
arritjeve, orarit, llojit dhe të dhënave të tjera mbi makinat dhe mbetjet, si mjet kontrolli dhe
vëzhgimi për të dhënat e firmës. Prandaj, kontraktori i pjesës veriore të qytetit duhet të krijojë
një dhomë/zyrë (container) në hyrje të gropës së plehrave për stafin e Bashkisë.
1.35 Pagesa e këtij shërbimi do të bazohet në orët për makinën dhe në një shumë totale për sigurimin e një
ambienti (dhome ose kontenier për kontrollorin në landfill+ pagesën e kontrollorit). Orët e makinës për
secilën javë do të transmetohen çdo muaj nga kompania dhe do të kontrollohen nga ekipi monitorues.
Sapo të fillojë punën gropa e re, manaxhimi i gropës së plehrave do të rishikohet.
F- Manaxhimi dhe mirëmbajtja e koshave
1.36 Manaxhimi dhe mirëmbajtja e koshave janë detyrë e kontraktorit.
Manaxhimi i koshave:
1.37 Zbatimi i sistemit: Në fillim të kontratës, kontraktori do t’i çojë koshat në një vend ruajtjeje të
përcaktuar nga Bashkia dhe t’i vendosë 355 koshat e rinj në territorin e Qytetit Shkodër bazuar
në planin e Bashkisë. 5 kosha do të vendosen te firma si rezervë në depon e kontraktorit për
zëvendësimin e koshave të dëmtuar gjatë riparimit të tyre.
1.38 Përmirësimi i sistemit: Gjatë kontratës, kontraktori do të duhet të shtojë ose të heqë kosha,
blejë nga Bashkia dhe me kërkesë të saj. Krejt lëvizjet e koshave janë të përfshira në çmim.
Firma duhet të ketë makinë për këtë qëllim.
Mirëmbajtja e koshave:
1.39 Koshat janë dhe mbesin pronë e Bashkisë. Koshat e dëmtuar duhen ndrequr rregullisht nga
kontraktori. Firma është përgjegjëse për kontrollimin e përhershëm dhe për inventarin e krejt
koshave të dëmtuar, zëvendësimin, largimin, ndreqjen dhe rivendosjen e koshave të dëmtuar.
Për këtë detyrë, ai duhet të ketë një makinë dhe stafin e kërkuar për të siguruar transportimin
e koshave për ndreqje dhe ndryshim vendi. Firma do të mbajë një stok prej 5 koshash për t’i
zëvendësuar në rast se ka nevojë për ndreqje. Dëmtimet kryesore që merren parasysh janë
ato që lidhen me rrotat, kapakët dhe shtrembërimet e mëdha në trup. Ngaqë koshat janë bërë
për përdorim intensiv, nuk do të kenë nëvojë për ndreqje nëse trajtohen si duhet.
1.40 Kontraktori duhet të ketë në dispozicion materialin dhe stafin e duhur për ta kryer këtë shërbim.
Ai mund të jetë nënkontraktor.Pagesa për këtë shërbim është globale (mujore).
Larja e koshave
1.41 Secili kosh duhet të lahet e fshihet çdo muaj. Për këtë qëllim, kontraktori duhet të ketë
personelin dhe materialin e kërkuar. Raporti për larjen do të përfshihet në raportin mujor.
Neni 15 SPECIFIKIME DHE SKICIME
1.1 Nëse kontrata kërkon shërbime skicimi, Kontraktuesi duhet të pregatisë të gjitha specifikimet
dhe skicimet, duke përdorur sisteme të pranuara dhe të njohura në përgjithësi të pranueshme
për Autoritetet Kontraktuese dhe të marr parasysh standartet më të fundit.
1.2 Nëse kontrata kërkon shërbime skicimi, Kontraktuesi duhet të sigurojë se të gjitha specifikimet,
skicimet dhe kërkesat e tjera janë pregatitur në bazë asnjanëse përsa i përket nxitjes së
konkurrencës në prokurimin e objekteve të skicimit.
175

176
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Neni 16 LEJET DHE LIÇENSAT
1.1 Kontraktuesi do të jetë përgjegjës për sigurimin e lejeve ose liçensave sipas kërkesave të
Ligjeve të Republikës së Shqipërisë për kryerjen e Shërbimeve në këtë kontratë veç rastit
kur palët bien dakord ndryshe.
Neni 17 HEQJA DHE ZËVENDËSIMI I PERSONELIT KRYESOR
1.1 Kontraktuesi duhet të sigurojë aprovim paraprak me shkrim nga Autoriteti Kontraktues përpara
heqjes ose zëvendësimit të personelit kryesor, siç përshkruhet në ofertën e Kontraktuesit.
1.2 Kontraktuesi do të zëvendësojë çdo punonjës në se Autoriteti Kontraktues zbulon se personi
ka kryer veprime të jashtëligjshme ose Autoriteti Kontraktues është mjaft i pakënaqur nga
puna e personit.
1.3 Nëse bëhet e nevojshme të zëvendësohet ndonjë nga personeli kryesor, Kontraktuesi duhet të
sigurojë si zëvendësues një person me kualifikime ekuivalente ose më të mira.
1.4 Kontraktuesi do të paguajë kosto shtesë për zëvendësimin e personelit kryesor me përjashtim
kur shkaku i zëvendësimit ka ardhur nga moskokëçarja ose mungesa e kujdesit të Autoritetit
Kontraktues.
1.5 Kontraktori punëson me shpenzimet e veta stafin e kualifikuar me minimum një shofer dhe
dy punëtorë (ngarkues) për makinë. Në rast mungesash, ai është përgjegjës për punësimin
e stafit shtesë.
1.6 Kushtet e punës duhet të jenë në përputhje me legjislacionin aktual. Kontraktori përgjigjet për
marrjen e të gjitha masave për parandalimin e aksidenteve dhe sëmundjeve.
1.7 Stafi i kontraktorit duhet të pajiset në mënyrë të përhershme e të përshtatshme me veshje
pune e doreza me logon e firmës dhe sinjalizim të përshtatshëm për sigurinë e punës gjatë
natës.
1.8 Koshat duhen trajtuar me kujdes nga stafi i kontraktorit, të zbrazen krejtësisht dhe të vendosen
si duhet në vendet e caktuara. Ndreqja e koshave të dëmtuar është në anën e firmës.
1.9 Ekipi monitorues i Bashkisë është kompetent t’i japë udhëzime kreut të stafit të kontraktorit.
Neni 18 VENDNDODHJA
1.1 Shërbimet duhet të kryhen në vendin ose vendet e specifikuara në kontratë.
1.2 Në se nuk është specifikuar vendi, Autoriteti Kontraktues rezervon të drejtën të aprovojë
vendin ose vendet e kryerjes së shërbimeve, megjithatë, aprovimi nuk duhet të vonohet ne
mënyrë të paarsyeshme.
Neni 19 SIGURACIONI I PËRGJEGJËSISË PROFESIONALE
1.1 Kontraktuesi duhet të mbajë siguracion për përgjegjësi profesionale sipas rregullave dhe
praktikave të njohura në përgjithsi për profesionin për ta zhdëmtuar Autoritetin Kontraktues
për dëme të rezultuara nga pakujdesia, gabimet ose mangësitë, në kryerjen e shërbimeve.
1.2 Nëse nuk është përcaktuar në kontratë shuma minimale e siguracionit, Kontraktuesi duhet
të sigurojë siguracion në shumën e njohur në përgjithsi si të mjaftueshme nën rrethanat e
shërbimeve që po sigurohen.
Neni 20 AFATET E PAGESËS
1.1 Çmimi i kontratës, duke përfshirë çdo pagesë paraprake, duhet të paguhet në kohë, siç
specifikohet në kontratë.
1.2 Me përjashtim kur parashikohet nga një dispozitë tjetër në kontratë, pagesa duhet bërë në
monedhë shqiptare. Kursi i shkëmbimit i monedhave të ndryshme do të jetë kursi i Bankës
së Shqipërisë në ditën kur është dërguar njoftimi i kontratës për botim.

Anekset
1.3 Me përjashtim kur parashikohet nga një dispozitë tjetër në kontratë, kërkesa e Kontraktuesit
për pagesë duhet t’i bëhet Autoriteti Kontraktues me shkrim. Për çdo kërkesë, Kontraktuesi
duhet të paraqesë origjinalin dhe kopjen së bashku me një listë të sendeve që përshkruan
shërbimet e kryera, për të cilat duhet paguar.
1.4 Me përjashtim kur parashikohet nga një dispozitë tjetër në kontratë, pagesa për shërbimet
do të bëhet brenda 30 ditëve kalendarike nga dita që janë kryer shërbimet, dorëzimi është
paraqitur ose arritur, ose nga dita e marrjes së kërkesës për pagesë cilado të jetë më e vonë.
1.5 Data e pagesës do të jëte dita që fondet debitohen nga llogaria e Autoritetit Kontraktues.
Neni 21 VONESA NË BËRJEN E PAGESËS
21.1 Dëmet e llogaritura, të shkaktuara si rezultat i vonesës në pagesë, konsistojnë në kamatën që
fillon nga data e vonesës së debitorit (Autoritetit Kontraktues), në monedhën zyrtare të vendit
ku do të bëhet pagesa. Përqindja e kamatës parashikohet me ligj. Në fund të çdo viti, interesi
i maturuar i shtohet shumës totale, mbi të cilën është llogaritur interesi i maturuar.
21.2 Kamata ligjore paguhet pa detyruar kreditorin (Kontraktuesin) të provojë ndonjë dëm. Nëse
kreditori (Kontraktuesi) provon se ka pësuar një dëm më të madh se kamata ligjore, debitori
(Autoriteti Kontraktues) duhet të paguajë pjesën e mbetur të dëmit.
Metodat e pagesave:
1.3 Brenda një rangu prej 200 koshash të pastruar në ditë ± 10% të pastruar mesatarisht në
ditë në bazë mujore, 6 ditë në javë, përshtatjet e numrit të koshave të mbledhur nuk do të
shkaktojnë ndryshim në vlerën e kontratës.
1.4 Jashtë këtij rangu, kostot do të lëvizin në varësi të numrit efektiv të koshave të pastruar.
Çmimi për njësi i diferencës (lart ose poshtë) do të jetë 50% e çmimit për njësi për ngarkimin
e 1 koshi.
1.5 Kostot e futjes së koshave në sistem si dhe lëvizja e mirëmbajtja e tyre gjatë kohës së
kontratës janë përfshirë në pikën 4, “manaxhimi dhe mirëmbajtja e koshave”.
1.6 Kostot e mbledhjes së plehrave dhe transporti nga pikat aktuale të grumbullimit gjatë periudhës
tranzitore janë përfshirë plotësisht në shërbimin e mbledhjes dhe transportimit të plehrave.
Neni 22 NRYSHIMI I LIGJEVE DHE RREGULLOREVE
1.1 Nëse pas datës së nënshkrimit të kontratës, ndonjë ligj, rregullore, urdhëresë, urdhër ose
procedurë me efektin e ligjit në Republikën e Shqipërisë hyn në fuqi, nxirret ose ndryshon dhe
ndikon kushtet, duke përfshirë datën e dorëzimit, ose çmimin e kontratës, kushtet ose çmimi
i kontratës do të rregullohen në atë masë sa kontraktuesi është ndikuar në përmbushjen e
detyrimeve të tij sipas kontratës.
Neni 23 FORCA MADHORE
1.1 Kontraktuesi nuk duhet të mbajë përgjegjësi për humbjen e depozitës së kontratës, dëmet
e likuiduara ose ndërprerjen për mosplotësim nëse dhe deri në masën që vonesa në zbatim
ose ndonjë dështim tjetër në zbatimin e detyrimeve të tij sipas kontratës vijnë si rezultat i
ndodhjes së Forcës Madhore.
1.2 Për qëllimet e këtij neni “Forcë Madhore” do të thotë një ngjarje e paparashikueshme jashtë
kontrollit të Kontraktuesit mbi fajin ose pakujdesinë. Ngjarje të tilla mund të përfshijnë, por
nuk janë të limituara nga veprimet e Autoritetit Kontraktues qoftë në kapacitetin e tij sovran
ose kontraktual, lufta ose revolucionet, zjarri, përmbytja, tërmeti, epidemitë, shtrëngime të
karantinës dhe embargo tranziti.
1.3 Në se ndodh ndonjë situatë e Forcës Madhore, Kontraktuesi duhet të njoftojë menjëherë
Autoritetin Kontraktues. Me përjashtim kur Autoriteti Kontraktues jep direktiva të ndryshme,
177

178
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
Kontraktuesi duhet të vazhdojë të zbatojë detyrimet e tij sipas kontratës në masën praktikisht
të arsyeshme dhe duhet të kërkojë të gjitha mjetet e arsyeshme për zbatimin që nuk pengohet
nga Forca Madhore.
Neni 24 VONESA NË ZBATIM DHE ZGJATJA E AFATIT
1.1 Me përjashtim kur parashikohet ndryshe, Kontraktuesi duhet të fillojë zbatimin e kontratës
menjëherë pas nënshkrimit të saj.
1.2 Me përjashtim të rastit kur Autoriteti Kontraktues është dakord për zgjatje të afatit të kontratës,
Autoriteti Kontraktues ka të drejtë të likuidojë dëmet për vonesën në zbatim nëse Kontraktuesi
dështon në kryerjen e shërbimeve brenda periudhës së Kontratës.
1.3 Autoriteti Kontraktues mund të zbresë shumën e dëmeve të likuiduara që duhet paguar nga
shuma e pagesës ndaj Kontraktuesit. Në rast të tillë Autoriteti Kontraktues duhet t’i japë
kontraktuesit njoftim me shkrim për shumën dhe arsyen e zbritjes.
1.4 Autoriteti Kontraktues do të jetë dakort për një zgjatje të afatit në rastin e Forcës Madhore.
1.5 Autoriteti Kontraktues mund të jetë dakord për zgjatje të afatit edhe në rrethana të tjera nëse
është në interesin publik për ta bërë këtë. Ne rast se Autoriteti Kontraktor ndeshet me kushte
që pengojnë zbatimin në kohë, Kontraktuesi duhet të njoftojë menjëherë Autoritetin Kontraktor
me shkrim për vonesën, shkakun dhe datën e propozuar të përfundimit të shërbimeve.
Autoriteti Kontraktor duhet të vlerësojë kërkesën. Nëse Autoriteti Kontraktor është dakord me
vonesën, zgjatja do të hyjë në fuqi me një amendament me shkrim të kontratës të nënshkruar
nga Autoriteti Kontraktor dhe Kontraktuesi.
Neni 25 LIKUIDIMI I DËMEVE PËR DORËZIMIN E VONUAR
1.1 Dëmet e likuidueshme për kryerjen e vonuar të shërbimeve do të llogariten me tarifat e
mëposhtme ditore:
a) Për kontratat me periudhë zbatimi më shumë se 12 muaj, tarifa ditore do të jetë 1/1000
të vlerës koresponduese të mbetur pa u zbatuar nga çmimi total i kontratës por jo më
pak se 25% të vlerës së saj.
Neni 26 NEGOCIATAT DHE AMENDAMENTET
1.1 Palët nuk do të negociojnë ndryshime ose amendamente të asnjë elementi të kontratës që
do të ndryshonte mjaftueshëm kushtet, që përbëjnë bazën e përzgjedhjes së Kontraktuesit.
1.2 Asnjë amendament ose variacion tjetër i kontratës nuk do të jetë i vlefshëm pa qenë me
shkrim, me datë, t’i referohet shprehimisht kontratës dhe nënshkruhet nga një përfaqësues i
autorizuar i Kontraktuesit dhe Autoritetit Kontraktor.
1.3 Çdo heqje dore nga të drejtat, pushtetet ose ndreqjet që mund të bëhen nga palët sipas
kontratës duhet të bëhet me shkrim, të ketë datë dhe të firmoset nga një përfaqësues i
autorizuar i palës që bën këtë dorëheqje dhe duhet të specifikojë të drejtën dhe masën në të
cilën ajo lëshohet.
Neni 27 NDRYSHIMI I POROSISË
1.1 Autoriteti Kontraktor rezervon të drejtën të porosisë shërbime shtesë deri në një sasi, që
nuk i kalon 20% të çmimit total të kontratës. Çdo porosi shtesë duhet të bëhet në mënyrë
konsistente me rregullat dhe procedurat e parashikuara në Ligjin mbi Prokurimin Publik.
Neni 28 NDËRPRERJA PËR MOSPLOTËSIM
1.1 Autoriteti Kontraktor mund të ndërpresë kontratën në tërësi ose pjesërisht nëse:
a) Kontraktuesi dështon të kryejë Shërbimet brenda periudhës së specifikuar në kontratë

Anekset
ose brenda zgjatjes së dhënë; ose,
b) Kontraktuesi dështon të zbatojë ndonjë detyrim tjetër të kontratës.
1.2 Autoriteti Kontraktor duhet t’i japi Kontraktuesit njoftim me shkrim për ndërprerjen për
mosplotësim dhe t’i japi Kontraktuesit 15 ditë të ndreqë mosplotësimin me përjashtim kur
ndërprerja është bërë për veprime korruptive ose të paligjshme, rast në të cilin ndërprerja do
të jetë e menjëhershme.
Neni 29 NDËRPRERJA PËR SHKAK TË FALIMENTIMIT
1.1 Autoriteti Kontraktor mund të ndërpresë kontratën në çdo kohë nëse Kontraktuesi falimenton
ose bëhet i paaftë të paguajë.
1.2 Autoriteti Kontraktor duhet t’i japi Kontraktuesit njoftim me shkrim për ndërprerjen.
Neni 30 NDËRPRERJA PËR SHKAK TË INTERESIT PUBLIK
1.1 Autoriteti Kontraktor mund të ndërpresë kontratën në çdo kohë nëse gjykon se ky veprim
duhet ndërmarrë për t’i shërbyer sa më mirë interesit publik.
1.2 Autoriteti Kontraktor duhet t’i japi Kontraktuesit lajmërim me shkrim për ndërprerjen.
1.3 Autoriteti Kontraktor duhet të paguajë Kontraktuesin për të gjitha shërbimet e kryera përpara
ndërprerjes dhe duhet t’i paguajë Kontraktuesit dëmet e shkaktuara për kryerjen e pjesshme
të shërbimeve. Në llogaritjen e shumës së dëmeve, Kontraktuesi do të kërkohet të ndërmarrë
të gjitha veprimet e nevojshme për të minimizuar dëmet.
Neni 31 NËNKONTRATA
1.1 Një nënkontratë do të jetë e vlefshme vetëm nëse është në formën e një marrveshjeje të
shkruar, me anë të së cilës kontraktori i beson kryerjen e një pjese të detyrimeve të kontratës
së tij një pale të tretë.
1.2 Kontraktori nuk duhet të nënkontraktojë pa aprovimin paraprak me shkrim të Autoritetit Kontraktor
dhe jo më shumë se 40% të vlerës së kontratës. Kontraktori duhet të njoftojë Autoritetin Kontraktor
për elementet e kontratës që nënkontraktohet dhe dokumentacionin që provon aftësinë e
nënkontraktorit. Autoriteti Kontraktor duhet të lajmërojë kontraktorin për vendimin e tij, brenda 5
ditëve nga marrja e njoftimit, duke shprehur arsyet nëse e aprovon apo jo atë.
1.3 Çdo nënkontraktor duhet të ketë të drejtë të marrë pjesë në prokurimin publik sipas Ligjit
mbi Prokurimin Publik. Autoriteti mund të parashikojë pagesa direkte tek nënkontraktori për
shërbimet që do të furnizojë.
1.4 Kur Kontraktuesi ka ndër mend të realizoje një pjesë të punimeve me nënkontraktues, duhet
të paraqesë në ofertë, sipas dokumenteve të tenderit, gjithë dokumentacionin e kerkuar per
nenkontraktuesin si dhe punimet konkrete qe do te jape me nensipermarrje.
1.5 Kontraktori mbetet plotësisht përgjegjës për zbatimin e kontratës pamvarësisht nga sjellja e
nënkontraktorit.
Neni 32 TRANSFERIMI I TË DREJTAVE
1.1 Kontraktuesi nuk duhet të transferojë, tërësisht ose pjesërisht, detyrimet e tij sipas kontratës
me përjashtim kur jepet miratimi paraprak i Autoritetit Kontraktor.
Neni 33 SIGURIMI I KONTRATËS
1.1 Brenda 30 ditëve nga marrja e njoftimit për fitimin e kontratës, Kontraktuesi duhet t’i japi
Autoritetit Kontraktor sigurimin e kontratës në shumën dhe formën e pranueshme, siç
specifikohet në kontratë. Dështimi për të dhënë sigurimin e kontratës në formën dhe në
shumën e kërkuar brenda 30 ditëve do të rezultojë në anulimin e kontratës dhe konfiskimin e
179

180
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
sigurimit të ofertës së Kontraktuesit.
1.2 Shuma e sigurimit të kontrates duhet t’i paguhet Autoritetit Kontraktor si kompensim për çdo
humbje të rezultuar nga dështimi i Kontraktuesit në plotësimin e detyrimeve të tij sipas kontratës.
1.3 Sigurimi i kontratës do t’i kthehet Kontraktuesit jo më vonë se 30 ditë pas datës së kryerjes
së shërbimeve.
Neni 34 BAZA LIGJORE
1.1 Kontrata do të qeveriset nga dhe interpretohet sipas ligjeve të Republikës së Shqipërisë.
Neni 35 ZGJIDHJA E MOSMARRVESHJEVE
1.1 Autoriteti Kontraktor dhe Kontraktuesi duhet të bëjnë çdo përpjekje të zgjidhin mosmarrveshjet
ose konfliktet e ndodhura midis tyre ose në lidhje me këtë marrëveshje me negociata direkte.
1.2 Nëse palët dështojnë në zgjidhjen e mosmarrveshjes ose konfliktit, problemet do të
konsiderohen me anë të zgjidhjes së marrëveshjeve sipas kontratës dhe procedurave juridike
në fuqi sipas legjislacionit të Republikës së Shqipërisë.
Neni 36 PËRFAQËSIMI I PALËVE
1.1 Çdo palë duhet të emërojë me shkrim një person ose post organizativ, që do të jetë përgjegjës,
në emër të palës, për marrjen e komunikatave dhe për përfaqësimin e palës në çështjet e
lidhura me ekzekutimin e kontratës.
1.2 Secila palë duhet të lajmërojë palën tjetër menjëherë për ndonjë ndryshim në emërimin e
përfaqësuesit të palës. Nëse njëra palë dështon të lajmërojë, duhet të marrë përsipër çdo
humbje të shkaktuar nga dështimi për të dhënë njoftim të mjaftueshëm.
1.3 Palët mund të emërojnë persona ose njësi organizative shtesë për të përfaqsuar palën në
veprime ose veprimtari të veçanta njoftimi me shkrim, në të cilin rast duhet dhënë dhe duhet
të përcaktojë shtrirjen e autoritetit të përfaqësuesit.
Neni 37 LAJMËRIMET
1.1 Çdo lajmërim i dhënë nga njëra palë tjetrës sipas kontratës duhet të bëhet me shkrim në
adresën e specifikuar në kontratë.
1.2 Njoftimi do të ketë efekt sapo të dorëzohet.
Neni 38 LLOGARITJA E AFATEVE
1.1 Të gjitha referencat e ditëve do të jenë ditë kalendarike.
Neni 39 DETYRIMET E VEÇANTA TË KONTRAKTUESIT
1.1 Kontraktuesi duhet t’i paraqesë Autoritetit Kontraktues të gjitha shërbimet, në sasitë e
përcaktuara, siç kërkohen nga kontrata duke përfshirë, por jo të kufizuara nga, të gjitha
raportet, dokumentet, studimet, skicimet dhe planimetritë.
1.2 Kontraktuesi duhet të sigurojë raportet e lidhura me zbatimin e shërbimeve siç kërkohet në kontratë.
1.3 Kontraktuesi duhet të kryejë të gjitha shërbimet siç janë të përcaktuara në specifikimet teknike.
Neni 40 SPECIFIKIMET TEKNIKE
1.1 Kontrata bazohet ne specifikimet teknike të hartuara nga autoriteti kontraktor (Departamenti
i Shërbimeve Publike) dhe që pranohen shprehimisht nga palët në kontratë. Specifikimet
teknike janë pjesë përbërëse, aneks i kësaj kontrate.
Neni 41 SIGURIMI TEKNIK

Anekset
1.2 Operatori ekonomik është përgjegjësi për të gjitha veprimtaritë në sherbimin që ofron, duke zbatuar
masat korigjuese teknike për të gjithë personelin. Operatori ekonomik është përgjegjës për kontrollin
dhe respektimin e kërkesave të kontratës për cilësinë e shërbimeve. Ai është i detyruar të kryejë të
gjitha provat dhe inspektimet në punimet e ndryshme, të detyrueshme nga kushtet teknike ne fuqi.
1.3 Operatori ekonomik detyrohet të sigurojë ndër të tjera:
• punëmarrës të aftë, të kontrolluar për shendetin, me leje për ushtrim profesionesh të veçanta
(dëshmi, leje, autorizime) nga organet e autorizuara me ligj.
• materiale, pajisje, mjete mbrojtëse, kolektive e individuale.
• mirëmbajtjen dhe kontrollin periodik të makinerive e të mekanizmave që përdoren për
shërbimin e ofruar.
• Rregullore, urdhra e udhëzime në fuqi, për sigurimin teknik dhe mbrojtjen në punë.
• Librin e instruktimit për sigurimin teknik dhe mbrojtjen në punë të punëmarrësve.
Neni 42 NDALESAT, PENALITETET DHE GJOBAT
1.1 Operatori ekonomik do ta zhdëmtojë Bashkinë për çdo dëmtim të shkaktuar për shkak të tij.
1.2 Operatori ekonomik i nënshtrohet ndalesave dhe penalitetetve për punë të pakryer si më
poshtë:
1 Në raste kur identifikohen zëra të shebimit së pakryer, të parshikuar nga preventivi i
kontratës nga Bashkia, atëherë përveç ndalesës për punë të pakryer, Operatori ekonomik
do të penalizohet me 5-fishin e vlerës së zërit përkatës.
2 Në rastin kur Operatori ekonomik nuk kryen me cilësinë e kërkuar nga specifikimet teknike
të kontratës shërbimin e proceseve të parashikuara për ndonjë zë pune, përveç ndalesës
për zërin e punës, Operatori ekonomik do të penalizohet me 2-fishin e vlerës së zërit
përkatës.
3 Sipërmarrësi është i detyruar që të mos angazhojë punëtorë të tjerë jo të shoqërisë.
Punonjësit e tij operatori ekonomik detyrohet t’i pajisë me uniforma, në të cilat të jenë
vendosur qartë shenjat dalluese të shoqërisë sipërmarrëse (operatori ekonomik). Në rastin
e mosrespektimit të një detyrimi të tillë Supervizori i bën njoftim për respektimin e detyrimit.
Nëse operatori ekonomik nuk merr masa brenda 5 ditëve nga marrja e njoftimit, Supervizori
aplikon gjobë në masën 50.000 deri 200.000 lekë.
a. Dënimet
1.3 Ekipi monitorues (Departamenti i Shërbimeve Publike)do të ngarkohet me kontrollimin e
cilësisë dhe sasisë së shërbimeve. Elementet kryesor të penaliteteve te parashikuara ne këtë
kontratë janë:
Dënimet 1, për kosha të dëmtuar
Qëllimi: shmangia e zvogëlimit të efikasitetit të mbledhjes për shkak të koshave të dëmtuar:
jo kosha të dëmtuar në rrugë.
Përgjegjësia: firma duhet t’i identifikojë dhe t’i ndreqë krejt koshat e dëmtuar. Firma duhet t’i
lajë koshat secilin muaj.
Kontrolli: kreu i lagjes do t’i kontrollojë krejt koshat e dëmtuar apo të palarë. Firma duhet ta zëvendësojë
koshin me një tjetër dhe ka 5 ditë për t’i ndrequr koshat e dëmtuar. Ajo i jep mbikëqyrësit listën
e koshave të dëmtuar që po ndreqen dhe listën e koshave të larë në raportin mujor.
Kriteret: më shumë se 3% e koshave të dëmtuar apo të palarë (raportuar në rrugë ose në
ndreqje) duhen raportuar në muaj.
Dënimi: zvogëlim 5% i çmimit mujor për mbledhjen e plehrave për çdo 3% të koshave të
dëmtuar.
Dënimet 2, për kosha të papastruara
Qëllimet: sigurimi i cilësisë së plotë të mbledhjes, detyrimi i firmës të japë zgjidhje alternative
181

182
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
në rast problemesh (mekanike, personale...)
Përgjegjësia: firma duhet ta pastrojë secilin kosh në shpeshtësinë e kërkuar.
Kontrolli: kreu i lagjes do të kontrollojë dhe do t’i raportojë firmës, me informacion për
mbikëqyrësin, nëse nuk është bërë pastrimi, duke treguar vendin, numrin, datën dhe orën e
vëzhgimit.
Kriteret: dënim nëse përmenden më shumë se 10 kosha të papastruar në muaj.
Dënimi: zvogëlim 150% të çmimit për pastrimin e 1 koshi për çdo kosh të papastruar.
Dënimet 3, për rrugë të pafshira
Qëllimet: sigurimi i cilësisë së plotë të fshirjes, për ta detyruar firmën të gjejë zgjidhje
alternative në rast problemesh (mekanike, personale....).
Përgjegjësia: firma duhet të fshijë çdo rrugë në programin dhe shpeshtësinë e kërkuar, si dhe
të gjejë zgjidhje alternative nëse nevojitet.
Kontrolli: kreu i lagjes do të kontrollojë dhe do të raportojë nëse fshirja nuk është bërë.
Kriteret: dënim nëse më shumë se 2% e sipërfaqes nuk është fshirë në muaj apo 10 ditë në
muaj pa makinë funksionale.
Dënimi: zvogëlim i 150% të çmimit për sipërfaqen e papastruar të rrugëve.
Dënimet 4, për hedhje në vend të gabuar
Qëllimi: detyrim i rreptë që firma të mos i hedhë mbetjet në vend të gabuar pa pajtim paraprak
e zyrtar të Bashkisë.
Përgjegjësia: firma duhet t’i hedhë mbetjet aty ku kërkohet
Kontrolli: kreu i lagjes, mbikëqyrësi apo ndonjë zyrtar tjetër do të kontrollojë dhe do të
raportojë hedhjen në vend të gabuar
Kriteret: dënim për secilën hedhje të gabuar nga një makinë e firmës.
Dënimi: zvogëlim me 5% të çmimit mujor total për mbledhjen e plehrave për secilën makinë
në fjalë. Detyrim për firmën t’i heqë prap mbetjet dhe ta pastrojë vendin me shpenzimet e veta.
Dënimet 5 për fazën e zbatimit
Qëllimet: shmangien e mungesës së shërbimit gjatë transferimit të detyrave nga firma e vjetër
tek e reja, detyrimi i firmës së re të marrë masat e nevojshme për të qenë gati në kohë me
materialin e kërkuar.
Përgjegjësia: firma duhet të sigurojë një nivel të mjaftueshëm cilësie nga dita e parë dhe t’i
gjejë materialet e nevojshme në më pak se dy muaj.
Kontrolli:
1.4 Në çdo kohë në periudhën e parë prej dy muajsh, mbikëqyrësi mund të kontrollojë që cilësia e
mbledhjes së plehrave, pastrimit dhe larjes janë në të njëjtin nivel si më parë. Nëse ka mungesë
të dukshme shërbimi, Bashkia informon firmën dhe i jep 2 ditë për ta ndrequr gjendjen.
1.5 Në fund të dy muajve të parë, Bashkia dhe mbikëqyrësi organizojnë marrjen e makinave,
makinerive dhe materialit për të verifikuar, që materiali i kërkuar është në gjendje pune:
makinat të pajisura me sistem ngritjeje, makinat për zëvendësimin e koshave, makinat për
fshirjen dhe larjen, dhe për vend depozitimin, ofiçinën për ndreqjen e makinave dhe koshave,
paisjen për larjen e koshave, pajisjet për stafin personal.
Kriteret: për çdo ditë mungese të dukshme shërbimi apo për çdo ditë pamundshmërie të
materialit të kërkuar dhe funksional pas 2 muajve të zbatimit.
Dënimi: 300% e vlerës së shërbimit të padhënë në rast mungese cilësie. 3% e vlerës mujore
të shërbimit në rast të mungesës së materialit të kërkuar.
Dënimet 6, për mosdhënie ose raportim i gabuar;
Qëllimet: për të siguruar që kompania jep gjatë gjithë muajit raportet dhe të dhënat statistikore
të kërkuara, dhe që ato i korrespondojën realitetit.
Përgjegjësia: kompania duhet të japë çdo muaj, deri me 15 të muajit pasardhës, të dhënat

Anekset
dhe raportet e kërkuara te supervizori, me të dhëna korrekte dhe reale.
Kontrolli: Supervizori do të kontrollojë, datën e marrjes së raportit, dhe do të kontrollojë
dhe verifikojë bazueshmërinë e të dhënave, me ndihmën e Kryetarëve të Rajoneve dhe të
kontrollorit në vendepozitim;
Kriteret: gjobë grumbulluese për çdo javë, ose pjesë të javës vonese. Gjobë e dyfishtë nëse
të dhënat janë të gabuara dhe të gjitha pasojat ligjore merren në konsiderate;
Dënimi: zbritje me 2%, pastaj 4 % pas javës së ardhshme e kështu me rradhë në faturën
mujore që plotësohet muajin në vijim.
Neni 43 MONITORIMI I KONTRATËS
1.1 Autoriteti kontraktor në kuptimin e nenit 62, të ligjit 9643 dt.20-11-2006 ”Për prokurimin publik”
dhe Kreut III, pika 2 të VKM 1 dt. 10-01-2007 ”Mbi rregullat e prokurimit publik” në çdo rast
mund të ushtrojë kontrolle për zbatimin e kontratës, ose lëvrimet, dhe në rast të shkeljes së
kushteve të kërkuara, zbaton penalitetet e parashikuara në kontratë.
1.2 Ekipi monitorues do të për bëhet nga Departamenti i Shërbimeve Publike nga mbikqyrësi i
punimeve dhe nga administratorët e rajoneve.
1.3 Gjatë kryerjes së kontrolleve Autoriteti Kontraktor mban procesverbal me shkrim.Në përfundim
të kontratës, Autoriteti Kontraktor përgatit një raport përmbledhës për korrektësinë dhe cilësinë
e zbatimit të kontratës. Një kopje e këtij raporti i jepet edhe kontraktorit me kërkesë të tij.
1.4 Drejtues i projektit është Ing._____________________emëruar nga Bashkia me liçensën
nr._____datë___________, të drejtat dhe detyrimet që i lindin këtij do të rregullohen me kontratën
e supervizimit të lidhur nga Bashkia Shkodër.
Neni 44 RAPORTIMI DHE MONITORIMI
1.1 Ekipi monitorues i Bashkisë do të ketë si detyrë monitorimin e cilësisë dhe sasisë së shërbimit.
Organizimi dhe detyrat e ekipit të monitorimit do të jenë si vijon:
A. Bashkia
• Përcakton përparësitë, bazat e tenderave, planin e manaxhimit të plehrave;
• përcakton strategjinë e komunikimit mbi mbledhjen e plehrave, fshirjen dhe larjen e rrugëve;
• përcakton buxhetet, miraton faturat, përfshi dënimet;
• blen materiale të reja (kosha) dhe përcakton tendera nëse është e nevojshme;
• negocion me firmën në rast mosmarrveshjeje.
B. Kryetarët e rajoneve (+inspektorët)
Roli: kontrollim i shërbimit ndaj popullsisë dhe raportim:
• Verifikim i cilësisë dhe sasive të shërbimit: koshat e papastruar, rrugët e pafshira, pikat e
grumbullimit të papastruara, koshat e dëmtuar;
• verifikim dhe përshtatje e nevojave për kosha: ku ka shumë kosha (janë bosh): propozon heqjen
ku ka mungesë koshash (koshat plot dhe plehra nëpër rrugë): propozon rritjen
propozon zhvendosjen apo shtimin e pikave të grumbullimit;
• identifikim i nevojave të veçanta: plehra inerte, ngjarje dhe propozime mbikqyrësit;
• i jep informacion.
Kompanisë+mbikëqyrësit, menjëherë për çdo mungesë cilësie/sasie:
• Kosha të papastruar (ID e koshit, rruga, dita dhe ora e vëzhgimit);
• rrugë të pafshira (rrugët, dita dhe ora e vëzhgimit);
• kosha të dëmtuar (ID e koshit, rruga, lloji i dëmtimit, dita dhe ora e vëzhgimit);
• kosha që s’lahen çdo muaj.
2. Mbikëqyrësit, çdo muaj: sintezë të mungesave të cilësisë raport mujor, si bazë e raportit
për Bashkinë, dëmshpërblime dhe dënime.
183

184
Planifikimi i Manaxhimit Lokal të Mbetjeve
C. Mbikëqyrësi
Roli: kontrollim i respektimit të kontratës, verifikim i faturave dhe propozim i pagesave
ndaj firmës si dhe dënimet:
• Punon në zyrën e Bashkisë nën përgjegjësinë e Departamentit të Shërbimeve Publike,
përcakton përparësi dhe i parashtron nevoja të veçanta firmës (inerte, ngjarje, zhvendosje
koshash...) në kornizë të buxhetit;
• përcakton statistika dhe kontrollon sasitë (shabllone(template) të reja + file excel)
të dhëna mbi firmën (mirëmbajtja e koshave, orët e mbledhjes, rrugët, km, punonjësit etj) të
dhënat e kryetarit të lagjes dhe kontrolluesit në gropën e plehrave;
• përgatit raporte javore e mujore për Bashkinë, mbështetet në raportet e kryetarit të lagjes,
dhe statistika.
Sasitë e shërbimit: kontrollimi dhe vërtetimi i faturave.
Mungesa e cilësisë: kosha të papastruar, rrugë të pafshira, pika grumbullimi të papastruara,
kosha të dëmtuar, hedhje jashtë gropës
Propozon dënime para bashkisë, nëse është e nevojshme, mbështetë në kontratë, i raportet
e kryetarit të lagjet dhe statistikë.
• vendos zvogëlimin a zhvendosjen e koshave, ose propozon rritjen e numrit nëse ka nevojë;
• përcakton propozimet e shpenzimeve të veçanta dhe ndihmon përgatitjen e buxhetit
vjetor për Bashkinë, shpenzimet e veçanta nga buxheti (inertet, pikat e hapura...),
blerje e koshave të rinj ndryshim i buxhetit vjetor.
Statistikat
1.2 Kontraktori duhet të mbajë një ditar për pikat e mëposhtme dhe t’i raportojë çdo muaj, në
mënyrë shkresore dhe në mënyrë kompjuterike, mbikëqyrësit:
• Numrin e koshave të ngarkuar në secilën rrugë;
• orët e vërteta të grumbullimit, kohën ditore të nisjes së makinave, kohën e shkarkimit në gropë,
kohën e kthimit në garazh;
• kilometrazhin ditor të secilës makinë;
• konsumin e karburantit dhe vajit për secilën makinë, veprimet e mirëmbajtjes dhe datat;
• numrin dhe itinerarin e rrugëve të makinave;
• listën e rrugëve të pastruara dhe të lara, orët në ditë të pastrimit e larjes mekanike;
• listën e punëtorëve dhe orarin e punës;
• inventarin mujor të koshave, rrugë për rrugë, me numër ID dhe gjendjen e tyre;
• zhvendosjen, mirëmbajtjen e koshave ose mungesën e tyre, koshat e larë: listën e koshave
në fjalë (rruga, ID, numri), ndreqje të caktuara, data;
• raport sipas kërkesës tek kryetari i lagjes apo mbikqyrësi mbi mungesat e cilësisë apo sasisë.
Në raportin mujor, kontraktori ia propozon ndryshimet mbikëqyrësit:
• Propozon shtimin e koshave ku duhet;
• propozon zvogëlimin e koshave ku duhet ose zhvendosjen e tyre;
• propozon shtimin e pikave të reja të grumbullimit;
• propozon gjithë mundësitë e përmirësimit të shërbimeve, rikuperimin e plehrave etj.
Neni 45 KOMUNIKIMI DHE INFORMIMI I PUBLIKUT
1.1 Bashkia Shkodër ka të drejtën dhe detyrimin të informojë publikun në lidhje me gjendjen e
pastrimit, ecurinë e tij dhe të ndërmarrë me grupet e interesit inciativa monitoruese. Ajo ka
detyrimin që të informojë publikun me anë të shtypit të shkruar dhe atij elektronik, si dhe të
shpërndajë qytetarëve një dokumnet informativ, mbi mënyrën e funksionimit të këtij sistemi.
1.2 Kontraktuesi në çdo moment duhet të informojë Bashkinë Shkodër me shkrim dhe të raportojë
për situatën e pastrimit për zonën”B”, duke dhënë të gjitha hollësirat e nevojshme për

këtë sistem shërbimi.
Neni 46 NEGOCIATAT PERIODIKE PËR KONTRATËN PAS ÇDO VITI
1.1 Për vlerën që do të miratohet çdo vit, e korrektuar në bazë të inflacionit dhe në raste të negociimit
për kushtet e reja që mund të lindin, të cilat do të përfshijnë reflektimin e çmimit të
karburantit, dhe pagat minimale. Vlefta e kontratës mund të pësojë ndryshime nga viti në vit
sipas vëllimeve të punës që shtohen ose zbriten.
1.2 Transportimi i plehrave në vendin e ri të grumbullimit të mbetjeve në distancë rreth 15 km, e
cila mund të realizohet në të ardhmen.
Neni 47 ZGJIDHJA E MOSMARRËVESHJEVE
1.1 Autoriteti Kontraktor dhe Operatori Ekonomik do të zgjidhin me mirëkuptim çdo
mosmarrëveshje, që do të lind gjatë realizimit të kësaj kontrate. Në rast se nuk bien dakord
atëherë do t’i drejtohen Gjykatës së Rrethit Shkodër.
Neni 48 ADMINISTRIMI I ANEKS KONTRATËS
1.1 Kontrata hartohet, admnistrohet dhe interpretohet sipas ligjeve të RSH. Kjo aneks kontrate
bazohet në kontratën themelore të nënshkruar pas tenderit të dt.14.06.2008. Të dhënat për
Operatorin Ekonomik, afatin, vlerën, burimin e financimit dhe periudhën e garancisë janë
siguruar nga Njësia e Prokurimit, e cila ka ndjekur procedurën e zhvillimit të tenderit.
Neni 49 VLEFSHMËRIA E ANEKS-KONTRATËS
1.1 Kjo kontratë do të quhet e vlefshme duke filluar nga momenti i nënshkrimit nga palët.
1.2 Kjo kontatë u hartua në pesë kopje, nga dy kopje për palët dhe një kopje për drejtuesin e
projektit.
PËR AUTORITETIN KONTRAKTOR
Bashkia Shkoder
Kryetari i Bashkisë
PER OPERATORIN EKONOMIK
Sipërmarrësi
Anekset
185

186
FJALORI
I TERMAVE
Edukimi dhe Ndërgjegjësimi Publik – fushatat publike informuese për publikun ose përpjekje për
informimin e tij;
Depozitimi – depozitimi final i mbetjeve të ngurta urbane, të cilat nuk riciklohen apo ripërdoren, në
landfille apo vendhedhje mbeturinash;
Depozitim i përkohshëm – depozitimi i mbetjeve për një periudhë më të vogël se 1 vit, pa patur
procese që ndryshojnë natyrën e mbetjes;
Djegie e hapur – praktika e djegies së mbetjeve në vende të hapura;
Depozitimi – depozitim i përkohshëm në varësi të grumbullimit;
Grumbullim i diferencuar – grumbullimi bëhet i diferencuar në bazë të llojit dhe natyrës së mbetjes
si dhe në funksion të specifikave të trajtimit;
Grumbullimi – mbledhja e mbetjeve, përfshi depozitimin paraprak për qëllim transporti drejt
impianteve të trajtimit të mbetjeve;
Grupi i Zonës së Mbetjes – përfshin aktorët përgjegjës për koordinimin e aktiviteteve në rang rajonal;
Grumbullimi në anë të rrugës – metoda e grumbullimit të mbetjeve shtëpiake, ku banorët apo
bizneset i vendosin mbetjet në thasë/qese apo kontenierë jashtë pronës së tyre;
Hierarkia e Manaxhimit të Mbetjeve – strategji ndërkombëtare për manaxhimin e mbetjeve të ngurta
bashkiake duke venë theksin te strategjitë dhe programet për reduktimin e mbetjeve, rikuperimin dhe
ripërdorimin e materialeve dhe trajtimin e mbetjeve;
Impiante rikuperimi – çdo impiant apo facilitet që merret me trajtimin e mbetjeve për t’i përdorur ato
si lëndë burimi për energji, riciklim, material dekompozues etj.;
Impiantet e rekuperimit të materialit – një impiant apo sistem mekanik për ndarjen e mbetjeve;
Operator - çdo person apo kompani që është përgjegjës për grumbullimin, transportimin, trajtimin
ose depozitimin e mbetjeve;

Kosto Kapitale – (kosto e investimit) nënkupton të gjitha ato kosto direkte që nevojiten për zotërimin
e pronave të patundshme, si toka, godina, përmirësime të vendit, makinerisë e pajisjeve;
Kamion (teknologjik) - një mjet teknologjik që përdoret për grumbullimin dhe kompaktimin e
mbetjeve të ngurta me densitet të ulët (urbane);
Kompostimi– dekompozimi biologjik i materialeve organike si gjethe, barishte, mbetje ushqimore
për përmirësimin e tokës;
Kosto operative– është kosto direkte, që lidhen me operimin dhe mirëmbajtjen, programe apo
impiante;
Kamion transferimi – një kamion me kapacitet të madh për transportimin e mbetjeve nga stacioni i
transferimit drejt vendit final të depozitimit;
Kontrolli i mbetjeve – një proces i strukturuar zyrtar për përcaktimin e sasisë dhe llojit të mbetjes që
prodhohet brenda një zone, lagjeje apo numri konsumatorësh;
Kosh hedhurinash (rrugorë) – kosh i vogël, që vendoset për gjatë trotuareve,vendeve publike për
grumbullimin e mbetjeve shtëpiake;
Konsultime publike – procesi i informimit të personave të interesuar dhe diskutime të detajuara me
ta me objektivin e sigurimit të mbështetjes nga ana e tyre;
Presë – Një makinë/pajisje që shërben për kompresimin e mbetjeve të riciklueshme apo materialeve
të tjera;
Privatizimi – procesi i transferimit të shërbimeve ekzistuese nga sektori publik te ai privat;
Partneriteti Publik/Privat – një jont-venture (bashkëpunim) midis sektorit publik dhe atij privat;
Parandalimi – masa që duhen marrë para se një substancë apo produkt të kthehet në mbetje;
Paketimi (ambalazhi) – të gjitha produktet të çdo lloj materiali apo forme të paketuara për mbrojtje
nga kontaminimi, shpërndarja, nga lënda e parë deri te mallrat e përpunuara, nga prodhuesi deri te
konsumatori;
Parandalimi i Mbetjeve – programe, strategji dhe aktivitete, që parandalojnë materialet të kthehen
në mbetje;
Prodhuesi i mbetjes – çdo person, aktiviteti i të cilit prodhon mbetje (prodhuesi i parë i mbetjes)
ose një person i cili kryen parapërpunimin, duke kombinuar aktivitetin e tij edhe me veprime që
ndryshojnë natyrën e mbetjes.
Landfill Sanitar – një vend grumbullimi mbetjesh të ngurta ku përdoren teknikat sanitare (ngjeshja
e mbetjeve dhe mbulimi);
Landfill – Një vend depozitimi për mbetjet duke i groposur ato në tokë;
Mbetje të biodegradueshme (organike) – përfshin mbetje nga kopshtet e parqet, mbetje ushqimore
nga shtëpitë, restorantet, hotele apo supermarkata që prodhojnë mbetje ushqimore;
Mbetje Industriale – mbetje e ngurtë me prejardhje nga aktivitetet industriale;
Manaxhim i Integruar i Mbetjeve të Ngurta – procesi i manaxhimit të mbetjeve të ngurta ku
përfshihen të gjitha etapat, nga gjenerimi deri te depozitimi;
Mbetje të ndërtimit dhe shkatërrimit – mbetje të ngurta që rezultojnë nga veprimtari ndërtimi dhe
shkatërrimi;
Mbetje inerte – përfshihet çdo mbetje e ngurtë, e cila nuk pëson ndonjë transformim të dukshëm
kimik apo biologjik;
Mbetje tregtare – mbetje e prodhuar nga aktivitete tregtare nga dyqane, zyra, restorante etj.
Manaxhimi i mbetjes – grumbullimi, transporti, rikuperimi i mbetjes, përfshi mbikëqyrjen e
operacioneve për trajtimin e mbetjeve dhe vendgrumbullimeve; përfshi veprimtaritë financiare;
Manaxhimi i Mbetjeve të Ngurta – kontrolli sistematik mbi gjenerimin, grumbullimin, depozitimin,
ndarjen, përpunimin, riciklimin, rikuperimin dhe depozitimin final të mbetjeve;
187

188
Mbetje të Ngurta Bashkiake – mbetje e ngurtë nga aktivitetet komerciale apo rezidenciale e
gjeneruar brenda një komuniteti;
Mbetje Shtëpiake (nga familjet) – çdo mbetje shtëpiake që vjen nga familjet;
Mënjanim – Programe, strategji dhe aktivitete, të cilat mënjanjojnë materialet për t’u shndërruar në
mbetje;
Minimizimi i Mbetjeve – veprime të ndërmarra për reduktimin e sasisë së materialeve përpara se
ato të trajtohen si mbetje;
Materiali mbetës – ajo pjesë e mbetjes, e cila mbetet pas procesit të trajtimit të mbetjes, p.sh., pjesa
e materialit që mbetet pas dekompozimit të mbetjes;
Mbetje të rrezikshme – çdo mbetje e cila paraqet rrezikshmëri për shëndetin publik dhe mjedisin;
Ndarja e mbetjeve në burim- Sistem apo skemë e grumbullimit të materialeve të ndara që në burim
(shtëpi dhe/ose njësi biznesi);
Ndarja në anë të rrugëve– përfaqëson grumbullimin e materialeve të veçuara te pikat e grumbullimit
të mbetjeve, të cilat ndodhen në anë të rrugëve, udhëkryqeve, brenda lagjeve apo qendrave
komerciale;
Rikuperimi – çdo aktivitet, qëllimi primar i të cilit është përdorimi i mbetjes për një aktivitet të
dobishëm, duke zëvendësuar materiale që do të kryenin të njëjtin funksion;
Riciklimi – procesi, sipas të cilit, mbetjet transformohen në produkte të reja; çdo aktivitet nëpërmjet
të cilit mbetjet përpunohen në produkte, materiale apo substanca që përdoren për qëllimin fillestar
apo qëllime të tjera;
Ripërdorimi – çdo aktivitet, nga i cili mbetjet apo përbërje të tyre ripërdoren për të njëjtin qëllim që
ishin krijuar;
STOP & GO – një proces i përsëritur i grumbullimit të mbetjeve- stop për të zbrazur kontenierët dhe
vazhdimi më pas drejt pikave të grumbullimit;
Stacionet e Transferimit – një impiant/stacion ku mjetet e grumbullimit lëshojnë mbetjet dhe më pas
ngarkimi i tyre në mjete të tonazhit më të madh, duke vazhduar drejt vendeve të depozitimit final;
Skemat e Ndarjes Parësore të Mbetjeve – konsistojnë në sistemin e ndarjes dhe grumbullimit të
mbetjeve dhe në infrastrukturën e grumbullimit të mbetjeve të diferencuara që në burim apo afër
vendgrumbullimeve publike të mbetjeve;
Shllami – Likuid që gjenerohet pasi mbetja bie në kontakt me ujin ose me ndonjë likuid, që depërton
në kontenier apo në landfill;
Sistemet sekondare të grumbullimit – qendra grumbullimi apo riciklimi, të cilat shërbejnë si
ndihmëse të sistemit kryesor të grumbullimit (pranimi, depozitimi i përkohshëm dhe ndarja e
mëtejshme);
Transporti – e gjithë gama e aktiviteteve përfshi ngarkimin, transportin, shkarkimin dhe shërbimet
për mirëmbajtjen dhe operimin e mjeteve të transportit;
Të riciklueshme – komponentë të mbetjeve të ngurta, të cilat vazhdojnë të ruajnë veti fiziko-kimike
të cilat i bëjnë ato të ripërdorshme;
Trajtimi – rikuperimi i mbetjeve, përfshi përgatitjen për rikuperim apo depozitim;
Tarifa e shkarkimit – një tarifë që aplikohet për shkarkimin e mbetjeve në stacionin e transferimit, te
impianti i trajtimit dhe vendi i depozitimit;
Vendshkarkimi (vende të dorëzimit)- një vend i caktuar nga NjQV-të për depozitimin e mbetjeve
të veçanta si të riciklueshme, inerte etj., këto mbetje sillen nga konsumatorët drejtpërdrejt në këto
qendra;
Vend grumbulli mbetjesh i hapur – një metodë e pakontrolluar depozitimi mbetjesh;
Qelizë – sipërfaqe e landfillit sanitar që përdoret për depozitimin e mbetjeve të ngurta urbane;

REFERENCAT
DHE BURIMET
European Commission Environment DG (2003): Preparing a Waste Management Plan- A
methodological guidance note, 2003, European Topic Centre on Waste and Material Floës
Co-Plan, (2010): Politika e Mbulimit te Kostos ne Sherbimin e Manaxhimit te Mbetjeve te Ngurta
Urbane. Politikendjekes apo Politikeberes! Co-PLAN dhe POLIS 2010
Cointreau Levine S. and Coad, A. (2000);]: ‘Private Sector Participation in Municipal Solid Ëaste
Management Part II’ SKAT, 2000
Co-PLAN dhe Bashkia Fier (2010): Plani i Lokal i Manaxhimit të Mbetjeve të Ngurta Urbane, Bashkia
Fier
Co-PLAN dhe Bashkia Koplik (2011): Plani Lokal i Manaxhimit të Mbetjeve të Ngurta Urbane, Bashkia
Koplik
Co-PLAN dhe Bashkia Puke (2011): Plani Lokal i Manaxhimit të Mbetjeve të Ngurta Urbane, Bashkia
Pukë
Co-PLAN dhe Komuna Velipoje (2011): Plani Lokal i Manaxhimit të Mbetjeve të Ngurta Urbane për
zonën e Plazhit, Komuna Velipojë
EPA (1995): Public Education and Involvement– Decision Maker’s Guide to Waste Management-
Volume 2
FAS and NDP, (2002): Construction and demolition waste management- Handbook. http://www.
ncdëc.ie/html/documents/FAS_CIFHandbookonConstructionandDemolitionWasteManagement.pdf
Hoornweg D., Thomas L., Otten L. (1999): Composting and It’s Applicability in Developing Countries,
The International Bank for Reconstruction and Development/THE WORLD BANK
189

190
INPAEL dhe MMPAU (2011): Strategjia Kombëtare e Mbetjeve, Publikuar në Fletoren Zyrtare me 17
January, 2011
INPAEL dhe MMPAU (2011): Ligji për Manaxhimin e Integruar të Mbetjeve, Publikuar në Fletoren
Zyrtare (No. 10463 Date 22.09.2011)
Karagiannidis, A. Antonopoulos, I, Tsatsarelis, T. (2000): Statistical analysis and risk assessment of
open dumps in the Hellenic coastal prefecture of Iaconia’, Article of the Department of Mechanical
Engineering, Aristotle University of Thessaloniki
Schübeler P.(1996): Conceptual Framework for Municipal Solid Waste Management In Low-Income
Countries, Working Paper No. 9, SKAT (Swiss Centre for Development Cooperation)
The Urban Institute (2003): Manuali për Kostot dhe Tarifat për Pastrimin e Rrugëve dhe Mbledhjen e
Mbeturinave, USAID-Asistenca Teknike per Pushtetin Vendor në Shqipëri, Projekti i UI 06901-013,
Tetor 2003
The Danish Co-operation for Environment and Development (DANCED), (2002): Solid Waste Tariff
Setting Guidelines for Local Authorities
Wilson D., Whiteman A., Tormin A. (2000): Strategic Planning Guide for Municipal Solid Waste
Management, 2000 International Bank for Reconstruction and Development / The World Bank
URI/HSIC/ Bashkia Lezhë (2011): Plani për Manaxhimin e Qendrës së Ndarjes të Mbetjeve të
Riciklueshme (QNMR), në Bashkinë Lezhë, 2011
Zurbrügg C. (2003): Municipal Solid Waste Management Defining the Baseline, SANDEC

191

192