06.01.2013 Views

Menaxhimi i Projekteve

Menaxhimi i Projekteve

Menaxhimi i Projekteve

SHOW MORE
SHOW LESS

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

HYRJE<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Projektet në ditët e sotme përbëjnë një instrument të rëndësishëm zhvillimor të<br />

përdorur masivisht si nga sektori publik edhe nga organizatat private. Ato janë<br />

gjithashtu një prej rrugëve kryesore të destinimit të fondeve të Komunitetit Evropian<br />

dhe organizatave ndërkombëtarë (FMN, BB, BERZH etj) për ndihmën drejt vendeve të<br />

pazhvilluara dhe atyre në zhvillim.<br />

Parë në këtë këndvështrim formimi i specialistëve të rinj me njohuri bashkëkohore, ku<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong> padyshim përbën një pjesë integrale, është një mundësi për tu<br />

përballur me sukses me sfidat zhvillimore të sotme por edhe ato të së ardhmes.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong> është një disiplinë që synon të ofrojë njohuri teorike mbi<br />

projektet por edhe të pajisë nxënësit me shprehi praktike dhe aftësi menaxheriale për to.<br />

Materiali që do të trajtojmë në vazhdimësi është mbështetur mbi programet e disa prej<br />

shkollave më të mira perëndimore si edhe udhëzimet e Institutit Ndërkombëtar të<br />

<strong>Menaxhimi</strong>t të <strong>Projekteve</strong> (USA).<br />

Ky material didaktik synon të japë njohuri mbi konceptin e projektit, dimensionet e tij,<br />

menaxherin e projektin dhe rolin e tij, karakteristikat e projektit, fazat e ciklit të<br />

projektit, hartimin e tij, menaxhimin e kohës, kostos por edhe të performances së<br />

projektit, menaxhimin e riskut dhe vlerësimin e treguesve financiarë të projektit.<br />

Në material janë bërë përpjekje që konceptet, ilustrimet si dhe pjesë të tjera të jenë sa më<br />

të përshtatshme dhe të vlefshme.<br />

2<br />

2


TABELA E PERMBAJTJES<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

HYRJE.................................................................................................................................................. 2<br />

TEMA 1................................................................................................................................................4<br />

PROJEKTI DHE PARIMET...........................................................................................................5<br />

1. HYRJE DHE PARIMET .................................................................................................................. 5<br />

2. PROJEKTI SI PROCES................................................................................................................. 12<br />

3. DIMENSIONI I PROCESIT.......................................................................................................... 16<br />

4. CIKLI I JETËS I PROJEKTIT (NJË VËSHTIRM I PËRGJITHSHËM)........................................... 20<br />

5. PROCESI I MENAXHIMIT TË PROJEKTEVE (HAP MBAS HAPI)............................................. 21<br />

6. DIMENSIONI NDËRPERSONAL DHE I SJELLJES..................................................................... 24<br />

7. DIMENSIONI ORGANIZACIONAL........................................................................................... 27<br />

TEMA 2..............................................................................................................................................30<br />

MENAXHERI I PROJEKTIT.......................................................................................................30<br />

1. ROLI I MENAXHERIT TË PROJEKTIT ....................................................................................... 30<br />

2. PËRGJEGJËSITË SI MENAXHER I PROJEKTIT.......................................................................... 31<br />

3. SFIDAT E ZAKONSHME ME TË CILAT PËRBALLEN MENAXHERET..................................... 33<br />

4. ÇFARË AFTËSISH DUHET TË ZOTËROJË NJË MENAXHER PROJEKTESH ?.......................... 35<br />

TEMA 3......................................................................... ERROR! BOOKMARK NOT DEFINED.<br />

DIZENJIMI I PROJEKTIT...........................................................................................................45<br />

1. SI DUHET të ZHVILLOHET NJË PROJEKT?............................................................................... 45<br />

2. HAPAT E DEFINIMIT TË PROJEKTIT........................................................................................ 47<br />

3. HARTIMI I PROPOZIMIT PËR PROJEKT.................................................................................. 61<br />

TEMA 4..............................................................................................................................................64<br />

NJË VËSHTRIM MBI PLANIFIKIMIN E PROJEKTIT.......................................................64<br />

1. HYRJE NË PLANIFIKIMIN E PROJEKTIT.................................................................................. 64<br />

2. DËSHTIMET E ZAKONSHME TË PLANIFIKIMIT .................................................................... 67<br />

3. SA PLANIFIKIM ËSHTË I MJAFTUESHËM?.............................................................................. 71<br />

4. NJË VËSHTRIM MBI VLERËSIMIN E PROJEKTIT.................................................................... 73<br />

TEMA 5..............................................................................................................................................77<br />

PËRGATITJA E DETAJUAR E PROJEKTIT...........................................................................77<br />

(PLANI: HAP MBAS HAPI) ........................................................................................................77<br />

1. IDENTIFIKIMI ÇFARË DUHET TË BËHET? (Fushëveprimi i menaxhimit)................................ 78<br />

2. NJË HAP MË TEJ: IDENTIFIKIMI I DIMENSIONVE TË PUNËS............................................... 82<br />

3. NJË APLIKIMI PRAKTIK I SEP................................................................................................... 83<br />

3.1. Identifikimi kush bën çfarë? Matrica e caktimit të përgjegjesive ............................................. 84<br />

3.2. <strong>Menaxhimi</strong> i Kohës................................................................................................................... 85<br />

3.3. Përgatitja e një Kalendari të Projektit (Një proces me shtatë hapa)........................................... 86<br />

3.4. Krijimi i diagramës logjike....................................................................................................... 87<br />

3.5. Vlerësimi i kohëzgjatjes së aktiviteteve.................................................................................... 90<br />

3.6. Konvertimi i diagramës logjike në një plan kontrolli për projektin......................................... 92<br />

3<br />

3


<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

3.7. Llogaritja e itenerarit kritik....................................................................................................... 94<br />

4. MENAXHIMI I KOSTOS............................................................................................................ 95<br />

4.1. Llojet e kostove......................................................................................................................... 96<br />

4.2 Zgjedhja e duhur e programeve informatike në menaxhimin e projekteve.............................. 99<br />

TEMA 6............................................................................................................................................101<br />

MENAXHIMI I RISKUT DHE PASIGURISË. .....................................................................101<br />

1. KUPTIMI I RREZIKUT DHE PASIGURISË...............................................................................101<br />

2. NJË QASJE PËR MENAXHIMIN E RISKUT..............................................................................104<br />

2.1. Identifikimi çfarë mund t’ju dëmtojë ju...................................................................................104<br />

2.2. Matja; sa do të dëmtoheni. .......................................................................................................107<br />

2.3. Analiza e kërcënimeve.............................................................................................................107<br />

2.4. Përgjigja ndaj kërcënimeve.......................................................................................................109<br />

2.5 <strong>Menaxhimi</strong> i rriskut të projektit si proces .................................................................................110<br />

2.6. Akomodimi i pasigurisë............................................................................................................110<br />

2.7. Përdorimi i teknikës PERT për të përcaktuar shtrirjen e projektit............................................111<br />

2.8. Përdorimi i rangut të vlerave në shprehjen e rezultatit të vlerësuar..........................................113<br />

2.9. Përdorimi i programeve të gatëshme komerciale të vlerësimit..................................................113<br />

TEMA 7............................................................................................................................................116<br />

RUAJTJA E KONTROLLIT GJATË EKZEKUTIMIT TË PROJEKTIT..........................116<br />

1. KUPTIMI I KONTROLLIT. ........................................................................................................116<br />

2. OBJEKTIVAT E KONTROLLIT TË PROJEKTIT........................................................................117<br />

3. FOKUSI I KONTROLLIT............................................................................................................118<br />

4. ELEMENTET E PROCESIT TË KONTROLLIT. ..........................................................................119<br />

5. KONCEPTI I VLERËS SË KRIJUAR. ..........................................................................................126<br />

6. VERPRIMET KORIGJUESE........................................................................................................130<br />

4<br />

4


TEMA 1<br />

PROJEKTI DHE PARIMET<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

1. HYRJE DHE PARIMET<br />

2. PROJEKTI SI PROCES<br />

3. DIMENSIONI I PROCESIT<br />

4. CIKLI I JETËS I PROJEKTIT (NJË VËSHTIRM I PËRGJITHSHËM).<br />

5. PROCESI I MENAXHIMIT TË PROJEKTEVE<br />

6. DIMENSIONI NDËRPERSONAL DHE I SJELLJES<br />

7. DIMENSIONI ORGANIZACIONAL<br />

OBJEKTIVAT E TEMËS<br />

Në përfundim të studimit të temës nxënësi duhet të jetë i aftë:<br />

� Të njohë definimin e projektit, menaxhimit të projektit dhe<br />

menaxherit të projektit, kufizimet ose kornizat e projektit.<br />

� Të njohë dhe përshkruajë fazat e ciklit të jetës së projektit<br />

� Të evidentojë faktorët që mund të shkaktojnë problem në zbatimin e<br />

një projekti, faktorët që e bëjnë të parashikueshëm një projekt.<br />

� Të njohë dhe interpretojë dimensionet e projektit.<br />

� Të dijë dhe arumentojë karakteristikat e projekteve dhe dallimin e<br />

tyre nga aktivitetet e biznesit ose programet publike.<br />

5<br />

5


1. HYRJE DHE PARIMET<br />

"90% e parë e një projekti të merr 90%<br />

të kohës, 10% e fundit të merr 90% të<br />

tjera."<br />

Thjeshtësia dhe humori mund të mos<br />

jetë e para gjë që na vjen në mendje kur<br />

mendojmë rreth menaxhimit të një<br />

projekti. Megjithatë, ne do të përpiqemi<br />

për të qenë të thjeshtë, të qartë dhe<br />

konkretë gjatë rrugës sonë në shtrimin,<br />

përcaktimin, analizën dhe vlerësimin<br />

teorik dhe praktik të problematikës dhe<br />

argumenteve tona.<br />

Ky kapitull parashtron disa parime dhe<br />

çështje kyçe që lidhen me menaxhimin<br />

dhe menaxherin e një projekti.<br />

Përkufizimet janë të shumtë, por<br />

thellësisht ato shprehin të njëjtën gjë: një<br />

projekt është një veprimtari e<br />

përkohshme, me një fillim dhe fund të<br />

qartë (megjithëse nuk duket se disa<br />

projekte do të marrin fund ndonjëherë);<br />

ajo ka të përfshira me kohë të plotë ose<br />

të pjesshme burime; ajo ka një hierarki<br />

të përkohshme të menaxhimit që<br />

shpesh merr përparësi mbi hierarkinë e<br />

kompanisë; dhe ajo përcakton (merr<br />

përsipër të realizojë) objektiva të qarta,<br />

si psh një sistem IT , një prodhim të ri,<br />

një shërbim të ri, një krijim, rregullim<br />

apo implementim teknik, institucional<br />

apo çfarëdo tjetër .<br />

Sikundër përcaktuam me sipër natyra e<br />

përkohshme përben një dallim<br />

thelbësor të projektit me biznesin e<br />

përditshëm ose natyrën e operacioneve<br />

të cilat janë të perseritshem, permanente<br />

ose gjysme permanente duke<br />

shërbyer si aktivitete funksionale për<br />

të prodhuar të mira (produkte dhe<br />

shërbime).<br />

A keni pasur ndonjëherë këtë ndjenjë<br />

në lidhje me një projekt?<br />

nuk mjafton koha<br />

shumë pak njerëz<br />

njerëzit nuk janë të sigurt se çka<br />

duhet të bëjnë<br />

shumë punë për të bërë etj<br />

Çfarë e shkakton këtë ndjenjë e<br />

nganjëherë presion lodhës?<br />

Në kuptimin e saj të përgjithshëm,<br />

mungesa e planifikimit.<br />

Njerëzit inkuadrohen në një projektet<br />

pa planifikimin e duhur dhe shpesh pa<br />

njohjen e duhur, dhe pasi kanë bërë një<br />

pjesë të rrugës ata fillojnë të kuptojnë se<br />

çfarë do të duhet realisht të bëjnë dhe sa<br />

larg do të shkojnë duke u pushtuar<br />

kështu nga një ndjenje e natyrshme<br />

paniku.<br />

Ndonjëherë afatet e përfundimit futen<br />

në mënyrë arbitrare, por ndonjëherë<br />

menaxheret e projektit i pranojnë vetë<br />

ato pa u shqetësuar për projekt planin e<br />

duhur të veprimeve për të arritur deri<br />

aty.<br />

Por ju kurrë nuk do të mund ti<br />

shmangeni këtij lloj “presioni”, që në<br />

fakt nuk është as e dëshirueshme por i


nevojshëm për të siguruar një<br />

mbarëvajtje të mirë të të gjitha<br />

aktiviteteve dhe një ritëm konstant të<br />

ecurisë se projektit.<br />

Ato çka thamë s’janë gjë tjetër veçse<br />

pajisja me nivelin e duhur të angazhimit<br />

të menaxherit i tillë që kur të keni bërë<br />

një aplikim projekti të keni së paku një<br />

shans për të luftuar për arritjen e tij.<br />

Ndoshta problemi i vetëm e më i vështirë<br />

më të cilin ndeshen menaxherët e nivelit<br />

të lartë në vendet në zhvillim, është<br />

zbatimi i programeve të zhvillimit. Ne<br />

shumicën e rasteve kjo mund të ndodhe<br />

për shkak të një përgatitjeje jo të mire të<br />

projekteve. Përgatitja e projektit nuk<br />

është i vetmi aspekt i zhvillimit të një<br />

sektori, i prosperitetit të një organizate<br />

apo i planifikimit.<br />

Identifikimi i objektivave të zhvillimit<br />

,hartimi i strategjive efektive, zgjedhja e<br />

grupeve apo fushave prioritare që do të<br />

përfitojnë nga investimet, si dhe<br />

mobilizimi i burimeve, të gjitha këto<br />

janë probleme mjaft kritike. Por për<br />

shume aktivitete të zhvillimit, përgatitja<br />

me kujdes e projektit e veçanërisht e<br />

pjesës se shpenzimeve, është në mos më<br />

esenciali, mjeti më i mire për të siguruar<br />

eficiencë, për të siguruar përdorimin<br />

ekonomik të fondeve të kapitalit si dhe<br />

për rritjen e mundësive për zbatimin në<br />

kohë të projektit.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Projektet, po të mos ishin përgatitur me<br />

kujdes në detajet kryesore, atëherë do të<br />

kishte ineficence si dhe shpenzime të<br />

kota, pra një humbje në kapitalin<br />

kombëtar.<br />

Ende në shume vende mundësia për të<br />

përgatitur dhe analizuar projektet është<br />

e vogël. Administratorët, bile dhe ata<br />

që janë në pozita të rëndësishme<br />

planifikimi, vazhdimisht nënvleftësojnë<br />

kohën dhe përpjekjet që duhen për të<br />

përgatitur projekte të përshtatshme.<br />

Megjithatë esencialisht duhet dalluar<br />

zbatimi i një programi dhe i një projekti.<br />

Projektet janë një mënyrë për të sjellë<br />

ndryshime të parashikueshme. Futja e<br />

këtij termi nuk është kaq e rastësishme<br />

por nënkupton aftësitë menaxheriale<br />

për të parashikuar ndryshimin, kostot,<br />

kohën, si dhe gjithçka që ka të bëjë me<br />

rezultatin e një projekti.<br />

Çfarë e ndihmon një projekt të bëhet i<br />

parashikueshëm?<br />

� synime të qarta<br />

� role të qartë<br />

� një plan të qartë<br />

� mekanizmat të qarta të kontrollit<br />

� struktura të qarta raportuese ... me<br />

fjalë të tjera menaxhim të mirë të<br />

projektit.<br />

Lind pyetja: nëse ne kemi një kosto<br />

totale të projektit të përcaktuar, çfarë<br />

përqindje duhet të shpenzohen për<br />

planifikimin, kontrollin, raportimin,<br />

punën drejtuese etj?<br />

7<br />

7


Përgjigja është: ajo varet<br />

Imagjinoni një projekt të thjeshtë që<br />

bëhet nga disa ekspertë të cilët kanë<br />

bërë shumë projekte të ngjashme më<br />

parë. Ata mund të kenë nevojë e shumta<br />

për ta kontrolluar dhe kështu ndoshta<br />

vetëm 5% të totalit të kostos do të ishte e<br />

mjaftueshme për menaxhimin e<br />

projektit.<br />

Por në ndryshim me këtë le të<br />

imagjinojmë një projekt kompleks të<br />

shtrirë nëpër shumë vende, të përbërë<br />

kryesisht nga specialiste pa përvojën e<br />

duhur, që vetëm sa shpenzojnë kohën e<br />

tyre për projektin do të nevojitej një<br />

pjesë e konsiderueshme e kostos vetëm<br />

për ta mbajtur në “binarë” projektin<br />

ndoshta edhe 35% të kostos totale të<br />

projektit mund të shpenzohej për të<br />

menaxhuar projektin 1.<br />

Le të supozojmë që për një projekt të<br />

caktuar kemi përllogaritur si të<br />

përshtatshme një shumë prej 15% të<br />

kostos totale për menaxhimin e<br />

projektit. Por sponsori i projektit na<br />

drejtohet “ hiqni dorë nga burokracitë<br />

dhe reduktoni koston e projektit me<br />

15%”.<br />

Si do ti përgjigjeshim ne?<br />

1 Project Management, M. Harding Roberts, 2008.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

A kemi ne një zgjidhje midis një projekti<br />

të kostuar 100% me menaxhim projekti<br />

dhe një projekti të kostuar 85% pa të?<br />

Natyrisht që përgjigja do të ishte e para.<br />

Me fjalë të tjera, menaxhimi i projektit<br />

është një investim: ai rezulton me më<br />

pak kosto i përfshirë në një projekt sesa<br />

do të duhej të shpenzohej në rastin e<br />

kundërt.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i projekteve është disiplina<br />

e planifikimit , organizimit dhe menaxhimit<br />

të burimeve me qellim përmbishjen<br />

e objektivave specifike të<br />

projektit dhe realizimin e qëllimeve të<br />

tij.<br />

Sfida kryesore e menaxhimit të projektit<br />

është që të arrijmë të gjitha qëllimet e<br />

projektit dhe objektivat ndërsa qëndrojmë<br />

brenda kufizimeve dhe kornizave të<br />

vendosura që me pare ku sigurisht rolin<br />

kryesor e luajnë : performanca, koha,<br />

dhe buxheti.<br />

Performanca e kerkuar<br />

Kohezgjatja e kerkuar<br />

8<br />

8<br />

Limiti buxhetor


Sfida tjetër edhe më ambicioze është që<br />

të zgjedhe dhe optimizoje alokimin dhe<br />

integrimin e inputeve të nevojshme për<br />

të përmbushur objektivat e paracaktuara.<br />

Një nga shumë aftësitë e menaxherit të<br />

projektit është të dijë pothuajse<br />

instinktivisht sa kontroll të ushtrojë në<br />

mënyrë që projektet e vogla të mos<br />

vuajnë nga burokracia e panevojshme<br />

që mund të jetë karakteristike për të<br />

implementuar projekte të mëdha.<br />

Megjithatë jo të gjithë teknicientët bien<br />

dakot më këtë tezë të fleksibilitetit<br />

esencial. Por ne, me ndikimin e<br />

metodologjive do të merremi në temat e<br />

ardhshme.<br />

Supozojmë se jeni pranuar për të<br />

menaxhuar një projekt i cili për ju ne një<br />

vlerësim me të hollësishëm, përbëhet<br />

nga 5 nën-projekte:<br />

procese biznesi agroindustriale<br />

zhvillimi i programeve<br />

teknologjike instalimin e<br />

programeve<br />

trajnimi i specialisteve<br />

zbatimi dhe vlerësimi i ecurisë<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Gjate vëzhgimit të parë ju vini re se të<br />

gjitha ekipet (pesë ekipe) që do të<br />

merren me të kanë praktika të<br />

ndryshme pune si dhe secili përdor<br />

terminologji menaxheriale të ndryshme<br />

të menaxhimit të projektit. A do të<br />

përbënte kjo një problem për ecurinë e<br />

projektit? Normalisht po.<br />

Teorikisht por jo vetëm, çdo projekt në<br />

një kompani në sektorin publik ose<br />

privat duhet të përdore të njëjtën<br />

metodologji si dhe qasje menaxhuese.<br />

Një gjë e tille mund të arrihet nga<br />

adaptimi i rregullave dhe udhëzimeve<br />

të njëjta që vijnë në sinkron me<br />

karakteristikat e kompanisë si: struktura<br />

organizative, niveli i brendshëm i<br />

komunikimit, delegimi i pushtetit dhe<br />

përgjegjësive, niveli teknologjik etj,<br />

sigurisht jo të standardeve të cilat janë<br />

një pjesë e definuar në mënyrë të qartë<br />

jo nga kompania por nga donatori.<br />

Megjithatë duke u ballafaquar me<br />

projektin tonë të parë do të na duhej të<br />

dinim cilat gjëra duhet të zgjedhim?<br />

Një ide interesante do të ishte për<br />

menaxherin e projektit të vendose<br />

mënyrën e kontrollit të projektit dhe ta<br />

prezantojë atë tek mbështetësit e<br />

projektit të cilët duke e rishikuar me<br />

kujdes mund të reagojnë: Ju jeni tepër<br />

burokratik në idetë tuaja ose,ju nuk keni<br />

bërë një plan kontrolli të mjaftueshëm<br />

ose, duket diçka e drejtë dhe serioze. Në<br />

9<br />

9


qoftëse do të ishte një nga dy përgjigjet e<br />

para mbështetësit e projektit do të na<br />

ndihmonin paraprakisht për të pare<br />

metoda më të përshtatshme dhe plane<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

më të plota e kjo është dhe argument i<br />

parë konsultës me ta.<br />

Koncepte Bazë:<br />

PROJEKTI- nje sipermarje apo iniciative e perkohshme me qellim krijimin e nje<br />

produkti apo sherbimi te caktuar.<br />

MENAXHERI I PROJEKTIT- një njëri që drejton projektin dhe që ështe përgjegjës per<br />

suksesin ose dështimin e projektit.<br />

MENAXHER I RASTESISHEM I PROJEKTIT- një person që vendoset në rolin e<br />

menxherit te projektit me teper si rezultat i domosdoshmërise dhe nevojave të organizatës<br />

sesa nga ecja drejt një kariere të tille apo aftesive te tij personale.<br />

Por cilat do të ishin disa nga argumentet pro dhe kundër të qenit një menaxher<br />

projektesh:<br />

Argumenta PRO!<br />

a. Një hap i hedhur drejt provomit<br />

të aftësive.<br />

b. Ju pajis me ndjenjën e vetëdijes<br />

për arritje.<br />

c. Siguron një larmi aktivitetesh.<br />

d. Ju jep juve të drejtën e zgjedhjes.<br />

e. Ju mundeni të ndikoni mbi<br />

organizatën .<br />

Argumenta KUNDER!<br />

a.Ka shumë përgjegjësi dhe pak<br />

autoritet.<br />

b.Kërkon tolerance dhe<br />

mirkuptim.<br />

c. Mund te shkeputeni nga puna<br />

juaj profesionale e paster.<br />

d.Rezikoni të deshtoni që ne hapin<br />

e pare te karieres.<br />

10<br />

10


Pavarësisht si mund të ndjehemi me<br />

marrjen e kësaj detyre e vërteta është se<br />

të qenit një menaxher projekti është<br />

vërtet një eksperience e dobishme dhe e<br />

pazëvendësueshme.<br />

Kjo është një detyre e veçantë dhe e<br />

ndryshme nga çdo detyrë tjetër. Është<br />

komplekse, interesante dhe një mundësi<br />

që ju të testoni veten. Kështu pra ne<br />

mund të bëhemi një “pike e forte”, një<br />

adresë e shumë pyetjeve nga njerëz të<br />

organizatës, pyetje së cilave nuk duhet<br />

të nxitohemi ti japim përgjigje vetëm<br />

(kjo shpjegon në fund të fundit të<br />

pasurit një ekip të projektit) dhe duke<br />

menduar dhe punuar në ekip mund ti<br />

bëjmë gjerat mirë pavarësisht se<br />

delegimi i pushtetit dhe mbajtja e<br />

përgjegjësive për veprimet e të tjerëve<br />

mund të mos na pëlqejë fare.<br />

Këto janë aftësitë që kërkohen nga<br />

menaxheri i projektit. Kjo është sfida!<br />

Shpesh do të na duhet ti marrim punët<br />

në dore permes të tjerëve pavarësisht se<br />

nuk kemi autoritet të plotë mbi ta, kemi<br />

përgjegjësi të plotë për to. Jo çdonjëri në<br />

ekipin tonë ka aftësi profesionale dhe<br />

kapacitetin që ne do të dëshironim por<br />

është shumë e rëndësishme që ne ti<br />

motivojmë, drejtojmë dhe udhëheqim<br />

njerëzit e ekipit për të kthyer çdo aftësi<br />

ne një instrument suksesi.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Por çfarë duhet të dijë një menaxher i<br />

një projekti?<br />

a. Një menaxher projekti duhet të dije<br />

diçka nga gjithçka.<br />

b. Ti kushtoje vëmendje çdo detaji<br />

por të mos mbyllet dhe mbulohet<br />

nga detajet.<br />

c. Të marrë vendime të shumta me<br />

informacione të pamjaftueshme.<br />

d. Të kërkojë zgjidhje të pranueshme<br />

më tepër sesa zgjedhje perfekte.<br />

e. Të kombinoje zgjidhjet teknike me<br />

natyrën njerëzore.<br />

f. Të merret me çështje administrative<br />

përveç gjithë të tjerave.<br />

Por ndërsa ne jemi duke punuar në<br />

punën tone ne do të na duhet të<br />

bashkëpunojmë ngushte me shumë<br />

njerëz brenda dhe jashtë organizatës.<br />

Por jo të gjitha objektivat që ne duam të<br />

realizojmë do të gjejnë një aleat të mire.<br />

Vetë politikat e organizatës dhe përbërja<br />

e saj, diktojnë se jo çdonjëri e mirëpret<br />

menaxhimin dhe menaxheret e një<br />

projekti.<br />

Shumë njerëz mund ta vlerësojnë rolin<br />

tone, ta admirojnë dhe respektojnë atë,<br />

por një gjë e tillë nuk mund të thuhet<br />

për të gjithë.<br />

Ne duhet të jemi në gjendje të<br />

kuptojmë gjithsecilin dhe të tregojmë<br />

veten.<br />

11<br />

11


Në fund të projektit ne do të mund të<br />

kthejmë kokën e të shohim mbas<br />

produktin që kemi krijuar dhe rezultatin<br />

që kemi arritur, të ndihemi krenarë për<br />

suksesin dhe organizatën tone.<br />

Kështu udhëheqja e një projekti kërkon<br />

kombinimin e shumë aftësive, përfshin<br />

detyra të ndryshme e të panumërta<br />

duke përbëre një sfidë të rëndësishme.<br />

Ne qoftëse ne ndihemi gati<br />

psikologjikisht dhe profesionalisht për<br />

ta pranuar atë ne jemi pikërisht në<br />

rrugën e duhur për tu bërë një<br />

menaxher projekti i suksesshëm. Mbetet<br />

tashmë të dimë cila është mënyra më e<br />

mire për ta bërë këtë.<br />

2. PROJEKTI SI PROCES<br />

Në shumë kompani ekzistojnë, në<br />

ekstreme, njerëzit që janë të orientuar<br />

nga procesi dhe ata që janë të orientuar<br />

nga projekti. Për shembull, vizitojmë<br />

ndonjë njësi bankare dhe shikojmë se<br />

çfarë ndodh atje. Dikush vjen të paguajë<br />

një faturë. Punonjësi i bankës fillon të<br />

operojë për të kryer këtë proces që<br />

mund ti marrë atij në total 30 sekonda.<br />

Çdo detyrë e këtij punonjësi që do të<br />

bëjë gjatë ditës do të jetë shkaktuar nga<br />

një stimul i jashtëm si: "ju lutem mund<br />

ta paguaj këtë faturë?" dhe ata e kryejnë<br />

atë përgjatë ditës në mënyrë krejt të<br />

pavarur nga çdo punë tjetër që mund të<br />

kryejnë.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Njerëzit që rriten profesionalisht me<br />

këto lloj procesesh zhvillojnë një kulturë<br />

dhe stil menaxhimi të përshtatshëm me<br />

këtë natyrë pune të bazuar në procese<br />

operacionale të një lloj refleksi të<br />

kushtëzuar reagues; tani kam për të bërë<br />

këtë, kam për ta bërë shpejt dhe saktë,<br />

duke krijuar në këtë mënyrë një lloj<br />

stereotipi të menaxhimit të operacionit.<br />

Megjithatë, njerëzit që rriten profesionnalisht<br />

në kompani ndërtimi kanë një<br />

eksperiencë të ndryshme. Ata janë duke<br />

hedhur konstruksionin e betonit dhe<br />

asnjë nga klientët që kanë prenotuar<br />

shtëpi nuk merr në telefon për të pyetur<br />

sa beton do hidhet apo sa tulla do<br />

vendosen por a do të mbarojë shtëpia<br />

brenda 3 vjetëve. Këta njerëz do të<br />

duhet të planifikojnë të gjitha<br />

operacionet për të rezultuar me<br />

korrektesë kjo e fundit, pra këta njerëz<br />

dinë gjithçka rreth planit.<br />

Nëse ne do ti drejtohemi njerëzve që<br />

kanë përvojë të madhe në menaxhimin e<br />

projekteve dhe i pyesim se çfarë e bën<br />

një projekt të suksesshëm ata do të<br />

përgjigjeshin thjesht: "Planifikimi,<br />

planifikimi, dhe më tepër planifikim."<br />

Por në një proces të bazuar në reagimin<br />

e menaxherit përgjigja mund të jetë: "Jo!<br />

Unë jam duke menaxhuar dyqind veta<br />

në kompaninë time dhe nuk shoh<br />

ndonjë nevojë për të gjithë këtë marrëzi<br />

pa kuptim të planifikimit, unë i ve<br />

njerëzit në punë dhe ata e bëjnë atë.<br />

12<br />

12


Por pavarësisht kësaj “përplasjeje”<br />

kulturore menaxheriale do të na duhet<br />

të ndajmë tani dhe të dallojmë qartë dy<br />

pjesë: një veprim operacional dhe një<br />

kompani të orientuar mbi këtë bazë,<br />

një proces zbatimi tërësor projekti dhe<br />

kompani të organizuara dhe orientuara<br />

mbi këtë baze ku domosdoshmërish çdo<br />

projekt duhet të jetë i planifikuar në<br />

detaje, i mbështetur në burime humane<br />

të besueshme dhe profesionale, në<br />

resurse materiale dhe monetare të<br />

Figura 2.1: Organizata e bazuar mbi procese<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

mjaftueshme për ta përmbushur atë me<br />

sukses.<br />

Nisur nga kjo pikëpamje mund të<br />

ndërtojmë dy skema.<br />

Në një kompani të ndërtuar kryesisht<br />

mbi bazë procesesh, hierarkia e<br />

kompanisë është ndërtuar e tille për të<br />

menaxhuar ato në pjesën e poshtme të<br />

strukturës që merret drejtpërdrejt me<br />

aktivitetet e përditshme.<br />

Megjithatë, në një kompani të bazuar kryesisht mbi projekte problematika është krejt e<br />

ndryshme.<br />

13<br />

13


Në praktikë, shumica e kompanive janë<br />

hibride: disa prej një departamenti janë<br />

duke punuar pikërisht për të dhe<br />

brenda tij, pra duke bërë “punën e<br />

duhur”, ndërsa të tjerë janë “dhënë me<br />

qera” me kohë të plotë apo të pjesshme<br />

në projekte të drejtuara nga menaxherë<br />

të tjerë duke bërë që dy skemat e<br />

mësipërme të jenë të lidhura<br />

(kombinuara).<br />

Po cilat do të ishin disa nga faktorët që<br />

mund të na shkaktojnë probleme në<br />

zbatimin e një projekti? Të tillë mund të<br />

përmendim:<br />

Kohëzgjatja e papërcaktuar<br />

Objektivat e paqarta<br />

Figura 2.2: Organizata e bazuar mbi projekte<br />

Mosndarja e roleve dhe<br />

përgjegjësive<br />

Kërkesat të mjegullta<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Mungesa e udhëheqjes nga<br />

donatori<br />

Mungesa e përfshirjes dhe<br />

komunikimit<br />

Probleme me planifikimin<br />

Devijime të pakontrolluara nga<br />

procesi<br />

Mungesë monitorimi dhe raportimi<br />

Injorimi i pengesave ose<br />

problemeve të përditshme etj.<br />

Përfundimisht duhet të themi se shkak<br />

për dështimin e një projekti do të jetë<br />

kryesisht mosmenaxhimi i mirë i tij.<br />

14<br />

14


Disa dekada më parë ka mbizotëruar<br />

ideja se është e mjaftueshme që vetëm të<br />

përcaktohen mirë fazat e projektit dhe<br />

çdo gjë do të ecë si duhet, menaxherët<br />

kanë thjesht detyrën të ndjekin fazat<br />

njëra mbas tjetrës dhe kështu të arrijnë<br />

suksesin. Janë ndërtuar mbi këtë baze<br />

metodologji të tëra dhe janë shpenzuar<br />

shumë para.<br />

Por zhvillimi i shpejtë i teknologjisë dhe<br />

informacionit, kompleksiteti dhe<br />

dinamika e madhe e problemeve do ti<br />

vështirësojnë projektet.<br />

Po le ti referohemi një shembulli të<br />

thjeshtë: nëse dëshironi që të bëheni një<br />

hidraulik ju mund të mësonit se si<br />

përdoren 50 lloj çelësash në arkën tuaj të<br />

veglave. Por në punën tuaj të parë ju<br />

mund të përdorni vetëm 2 prej tyre.<br />

Është më shumë e rëndësishme të dihet<br />

se cilët pajisje do të përdoren dhe kjo do<br />

të përbënte kyçin për suksesin e punës<br />

suaj. Në një punë tjetër shumë më të<br />

madhe ju do t'ju duhet mbase të<br />

përdorni gjysmën e pajisjeve tuaja, por<br />

në asnjë punë dhe asnjëherë nuk do të<br />

jetë e nevojshme të përdoren të gjitha<br />

pajisjet.<br />

E njëjta analogji mund të bëhet me<br />

menaxherët e projektit të cilët mund të<br />

jene të aftë për menaxhimin e<br />

rreziqeve, përcaktimin e qëllimeve,<br />

planifikimin dhe vlerësimin, zgjidhjen e<br />

konfliktit, etj por do të duhet të përdorin<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

mjetet e duhura në momentin e duhur<br />

dhe në mënyrën e duhur.<br />

Një projekt nuk duhet dhe nuk mund<br />

të menaxhohet apriori.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i projekteve si proces mund<br />

të shihet mbi dy kolona kryesore:<br />

1. Art- procesi i udhëheqjes se<br />

njerëzve dhe punës në ekip.<br />

2. Shkence-kuptimi i teknikave,<br />

përdorimi i mjeteve dhe kryerja e<br />

proceseve.<br />

Si konkluzion mund të themi se<br />

menaxhimi i projekteve nuk është një<br />

sfidë e mirëfilltë intelektuale por dhe<br />

një kombinim i gjerë aftësish dhe<br />

shprehish shumë prej të cilave mund të<br />

jene të reja për ne.<br />

Pak më lart ju përcollëm urimet për<br />

pranimin tuaj si menaxher i një projekti<br />

por le të vazhdojmë të japim orientimet<br />

tona për të ecur më tutje duke marrë të<br />

tjera njohuri mbi menaxhimin e një<br />

projekti.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i projekteve mund të shihet<br />

në tre dimensione:<br />

� Dimensioni i procesit.<br />

� Dimensioni ndërpersonal dhe i<br />

sjelljes.<br />

� Dimensioni organizacional.<br />

15<br />

15


3. DIMENSIONI I PROCESIT<br />

Çdo organizatë përballet gjatë aktivitetit<br />

të vet me probleme, nevoja dhe<br />

mundësi.<br />

Problemet si eficenca e ulët operacionale,<br />

nevojat si rritja e hapësirave të<br />

punës së punonjësve si dhe mundësitë<br />

për të penetruar në një treg të ri janë<br />

vetëm disa nga një numër gati i<br />

pafundmë situatash të cilat menaxhimi<br />

duhet të adresojë në procesin operativ<br />

dhe organizacional të një kompanie.<br />

Këto probleme, nevoja dhe mundësi na<br />

japin një shtysë për të identifikuar<br />

alternativa dhe për të dhënë zgjidhje.<br />

Arritja e këtyre zgjidhjeve përbën një<br />

ndryshim për organizatën.<br />

Parë në këtë këndvështrim një projekt<br />

implementohet për ta dhënë këtë<br />

ndryshim.<br />

Natyrisht që përgjegjësi kryesor për<br />

realizimin me sukses të një projekti<br />

është menaxheri i projektit si një agjent<br />

përfaqësues i ndryshimit duke patur si<br />

udhëheqës procesin e menaxhimit të<br />

projektit.<br />

Çfarë është një projekt?<br />

Ka përkufizime të shumta për projektet<br />

një prej të cilëve dhe ai i parashtruar më<br />

lart që në fund të fundit përbëjnë të<br />

njëjtën substancë: një përpjekje të<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

përkohshme për të arritur një synim të<br />

caktuar.<br />

Në se ky përcaktim duket i gjerë, ai<br />

qëllimisht është i tille. Siç do të<br />

shikojmë, formati i projektit mund të<br />

përshtatë përpjekje të ndryshme. Një<br />

tërësi aktivitetesh bujqësore të<br />

ndryshme mund të hidhet në formë<br />

projekti.<br />

P.Sh, Banka Botërore jep ndihmë për<br />

projekte të ndryshme bujqësore si për<br />

ujitjen, kredinë rurale, krijimin e<br />

ekonomive të reja, për pemëtarinë, për<br />

makineritë bujqësore, për shërbimin<br />

këshillimor (ekstensionin), për kërkimin<br />

etj. Në planifikimin e projekteve<br />

bujqësore, forma duhet të ndjekë një<br />

përmbajtje analitike.<br />

Përgjithësisht ne e mendojmë një projekt<br />

bujqësor si një aktivitet investimi, gjatë<br />

të cilit burimet financiare pritet që të<br />

krijojnë mjete kapitale, të cilat do të<br />

sigurojnë përfitim brenda një periudhe<br />

kohe të dhënë. Por në disa projekte<br />

shpenzimet bëhen për prodhimin apo<br />

për mirëmbajtjen, e atëherë përfitimet<br />

nga ato priten të vijnë më shpejt,<br />

zakonisht brenda vitit.<br />

Ne fakt, vija ndarëse mes një "investimi"<br />

dhe një shpenzim prodhimi në një<br />

projekt bujqësor nuk është shumë e<br />

qartë. Plehrat kimike, pesticidet, dhe të<br />

tjera si këto mendohen në përgjithësi të<br />

16<br />

16


jenë shpenzime prodhimi, që përdoren<br />

brenda një sezoni mbjelljesh, ose në<br />

ndonjë rast brenda një viti. Një digë, një<br />

traktor, një ndërtesë apo një kafshë<br />

mbarështimi mendohet përgjithësisht si<br />

një investim nga i cili e ardhura mund të<br />

realizohet brenda disa viteve. Por i njëjti<br />

lloj aktiviteti mund të konsiderohet si<br />

shpenzim prodhimi në një projekt dhe si<br />

investim në një tjetër.<br />

Mbjellja e orizit është një shpenzim<br />

prodhimi. Mbjellja e pemëve të<br />

kauçukut është një investim. Nga<br />

pikëpamja ekonomike dhe agronomike,<br />

ato nuk janë aspak lloje të ndryshme<br />

aktivitetesh. Në të dy rastet bimët e reja<br />

të rritura në farishte mbillen në fushë<br />

dhe pritet që të merret përfitimi kur ato<br />

të rriten. I vetmi ndryshim është vetëm<br />

periudha e kohës se nevojshme për<br />

rritje.<br />

Shpesh projektet përbëjnë një pjesë të<br />

qartë dhe të dukshme të një programi<br />

më të gjerë. I gjithë programi mund të<br />

analizohet si një projekt i vetëm. Por<br />

është më mirë që projektet të jenë në një<br />

madhësi optimale dhe sa më të<br />

mundshme ekonomikisht, teknikisht<br />

dhe administrativisht.<br />

Po ashtu është më mirë që në<br />

planifikimin e projekteve të analizohen<br />

përfitimet e mëtejshme ose fazat e<br />

aktivitetit; në këtë mënyrë përfitimi nga<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

çdo shtese relativisht e vogël të mund të<br />

gjykohet më vehte.<br />

Për shembull, një program zhvillimi<br />

shumëvjeçar mund të trajtohet si një<br />

seri projektesh që pasojnë njëri- tjetrin.<br />

Në këtë mënyrë është e mundur të<br />

planifikohet me kujdes çdo shtesë dhe<br />

gjithashtu të sigurohet që çdo shtese të<br />

jetë plotësisht e justifikuar.<br />

Ne se një projekt i afrohet madhësisë së<br />

programit, atëherë ekziston rreziku që<br />

të ardhurat e larta nga një pjese e tij të<br />

maskojnë të ardhurat e ultë nga një pjese<br />

tjetër. Një program në një sipërfaqe toke<br />

prej 100,000 ha mund të analizohet si më<br />

i mirë se pesë projekte në sipërfaqe<br />

20,000 ha, të zbatuara ndoshta në<br />

mënyrë pak a shumë të ngjashme, edhe<br />

pse toka dhe pjerrësia e saj mund të jetë<br />

e ndryshme në disa pjesë të saj.<br />

Duke analizuar të gjithë projektin,<br />

mund të fshihet fakti që nuk është<br />

ekonomike të zhvillohen disa pjese të<br />

sipërfaqes 100,000 ha dhe të mos lëvizet<br />

në një rajon komplet të ndryshëm apo të<br />

ndermerret një projekt krejt tjetër. Kur<br />

bëhen rregullimet për planifikimin apo<br />

financimin e jashtëm të strukturës<br />

organizative, nganjëherë është më e<br />

lehte për planifikuesit që t'i grupojnë<br />

disa projekte që lidhen me njeri-tjetrin<br />

në një "pakete" të vetme. Në këto raste<br />

përsëri mund të preferohet mbajtja e<br />

analizave me vehte për komponentë<br />

17<br />

17


individuale, në përbërje të se tërës, se sa<br />

të bashkohen ato në një analizë të<br />

përgjithshme.<br />

Në se zhvillimi mund të paraqitet si një<br />

progresion me shumë përmasa - p sh.<br />

kohore, hapësinore, social-kulturore,<br />

financiare,ekonomike – atëherë projektet<br />

mund të shihen si njësi kohore dhe<br />

hapësinore, secili me një vlerë<br />

ekonomike dhe financiare dhe me një<br />

ndikim social të tillë që të kompensojnë<br />

vazhdueshmërinë. Një projekt është si<br />

një vijë kufizuese, që një vëzhgues<br />

mund ta vizatoje – të paktën një kufi<br />

konceptual- dhe të thotë " ky është<br />

projekti". Ashtu sikurse investimi ka<br />

pasoja në kohë, në prodhim, në<br />

përfitime, normalisht ai duhet të ketë<br />

edhe një shtrirje gjeografike.<br />

Duke marrë parasysh dobinë e<br />

strukturës se projektit në procesin e<br />

zhvillimit, projekti është përdorur<br />

gjithnjë e më shumë si një "flete kohe" e<br />

një programi afat-gjatë për një rajon, për<br />

një produkt për një funksion, për një<br />

organizatë.<br />

Megjithëse projektet kanë normalisht një<br />

fillim dhe një fund të përcaktuar, është<br />

dobësuar në mënyrë konstante rëndësia<br />

e pikave të nisjes dhe të mbarimit. Një<br />

përdorim i tille i formatit të projektit e<br />

bën përcaktimin e përfitimeve më të<br />

vështirë, për shkak të faktit që disa<br />

përfitime mund të mos realizolien pa u<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

realizuar fazat e mëvonshme të<br />

programit, që në fakt nuk janë të<br />

përfshira në projekt. Shpesh një projekt<br />

do të ketë një strukture administrative të<br />

pavarur, tërësisht apo pjesërisht, do të<br />

ketë një grup llogarish si dhe do të<br />

financohet përmes një pakete financiare<br />

të specifikuar. Mbas ndjekjes së<br />

kujdesshme të metodologjisë së projektit<br />

ne do të mund të jemi në gjendje të<br />

bëjmë një analize të detajuar të<br />

rezultateve të projektit qofshin këto<br />

financiare apo të ndonjë karakteri tjetër<br />

çfarëdo, duke bërë plotësisht të mundur<br />

bindjen e donatorit dhe justifikimin<br />

financiar.<br />

Shpesh herë, njerëzit janë të shqetësuar<br />

që nuk ka një përkufizim akademik se<br />

ç’fare është një projekt. Por nuk ka<br />

shume rëndësi që të këtë një të tille; në<br />

praktike përkufizimi zgjidhet vete. Ka<br />

shume aspekte më të rendësishme të<br />

menaxhimit, analizës dhe vlerësimit të<br />

projektit ku duhet të ndalemi, se sa<br />

formulimi akademik standard i<br />

përkufizimit të një projekti.<br />

Pavarësisht se mund të referohemi<br />

gjithashtu në shumë përkufizime<br />

karakteristikat e projektit janë pothuajse<br />

të njëjta dhe të gjithëpranuara.<br />

Duke pasur parasysh sa më lart, këto<br />

janë karakteristikat e projekteve:<br />

18<br />

18


� Në esencë projekti është përgjigja e<br />

një nevoje dhe zgjidhja e një<br />

problemi. Për më tepër është një<br />

zgjidhje që premton një përfitim,<br />

zakonisht një përfitim të natyrës<br />

financiare por jo vetëm. Kjo është<br />

dhe arsyeja pse një projekt duhet të<br />

jetë financiarisht i justifikueshëm,<br />

kriter që do ta shohim në temat e<br />

ardhshme.<br />

� Janë unike në natyrën e vet duke<br />

mos përfshirë në vetvete procese<br />

përsëritëse. Çdo projekt i ndërmarrë<br />

ndryshon nga i fundit pavarësisht se<br />

shpesh mund të na duket se<br />

përfshihemi më aktivitete operacionale<br />

të njëjta. Një projekt asnjëherë<br />

nuk mund të zbatohet në të njëjtën<br />

mënyrë, nga të njëjtit njerëz, nga e<br />

njëjta organizatë, me të njëjtin<br />

donator, në të njëjtin mjedis dhe në<br />

të njëjtën kohë me një projekt tjetër.<br />

Ky është një përfundim i<br />

rëndësishëm që na sugjeron ne të<br />

shohim me rezerva informacionin e<br />

grumbulluar paraprakisht duke<br />

menduar që dobia e të “dhënave<br />

historike” do të ketë një nivel të<br />

kufizuar shpeshherë të ulët,<br />

ndonjëherë të gabuar.<br />

� Kanë një shtrirje kohore të<br />

përcaktuar qartë, brenda së cilës<br />

aktorët realizues do të duhet të<br />

arrijnë rezultate e kërkuara.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

� Kanë një buxhet të përcaktuar dhe<br />

detajuar qartë, brenda të cilit janë të<br />

alokuara fonde financiare që bëjnë<br />

plotësisht të mundur implementimin<br />

e tij.<br />

� Kanë resurse financiare të<br />

kufizuara, të cilat janë parë dhe<br />

vlerësuar në termat e analizimit dhe<br />

pranimit paraprak të projektit.<br />

� Konsumojnë burime në formën e<br />

kohës, parave, lëndëve të para ose<br />

materialeve dhe punës.<br />

� Realizimi i një projekti mbart në<br />

procesin e vet një nivel të caktuar të<br />

pasigurisë që e vendos atë në<br />

aktivitete që kanë risk ashtu si dhe<br />

vetë çdo aktivitet biznesi.<br />

� Arrijnë të sjellin përfitime evidente.<br />

Implementimi i një projekti në<br />

fund të fundit s’është veçse tipikisht<br />

një përfitim për organizatën<br />

nëpërmjet ndryshimeve që ai arrin të<br />

sjellë në të.<br />

� Rolet dhe përgjegjësitë e individëve<br />

të përfshirë në të janë të përcaktuara<br />

plotësisht.<br />

Çfarë është menaxhimi i projekteve?<br />

PMI (Instituti i <strong>Menaxhimi</strong>t të<br />

<strong>Projekteve</strong>) e përcakton menaxhimin e<br />

projektit si Aplikim të njohurive,<br />

mjeteve, aftësive, teknikave në të gjitha<br />

aktivitetet e projektit për të realizuar<br />

qëllimin dhe objektivat e tij. Por<br />

19<br />

19


ealizimi i këtij procesi kërkon<br />

domosdoshmërish nivelin e duhur të<br />

njohurive, arsimimit dhe eksperiencës<br />

në punë. Procesi i menaxhimit të<br />

projektit ka nevojë për ngritjen dhe<br />

funksionimin e një grupi apo skuadre që<br />

do të quhet ndryshe dhe ekipi i<br />

realizimit të projektit dhe që s’është<br />

gjë tjetër veçse një pjesëz integrale e<br />

organizatës që do të pushojë së qeni i<br />

tillë vetëm mbasi të ketë realizuar<br />

produktin e caktuar pra mbasi një<br />

projekt të ketë përfunduar.<br />

4. CIKLI I JETËS I PROJEKTIT (NJË<br />

VËSHTIRM I PËRGJITHSHËM).<br />

Projektet kanë faza tipikisht të<br />

dallueshme dhe secila faze mbart në<br />

vetvete një kompleks sfidash unike për<br />

tu përballuar nga çdo menaxher<br />

projekti. Në këndvështrimin e<br />

përgjithshëm dallohen këto<br />

projektit.<br />

faza të<br />

1. Faza e inicimit të projektit. Moment<br />

kryesor i kësaj faze është identifikimi<br />

i problemit bazë si dhe tërësia e<br />

aktiviteteve që ndihmojnë në<br />

përcaktimin e saktë, përshkrimin e<br />

duhur dhe zgjidhjen e vlefshme për<br />

këtë problem.<br />

Kjo përcakton në fakt edhe pikënisjen e<br />

një projekti që bëhet formal në marrjen e<br />

vendimeve kryesore, ngritjen dhe<br />

formësimin e grupeve të punës. Kjo<br />

është pikërisht faza ku fillojnë të<br />

adresohen pyetjet:<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

� Mundet ne ta bëjmë këtë projekt? –<br />

Fizibiliteti.<br />

� Duhet ne ta bëjmë këtë projekt? –<br />

Të qenit i justifikueshëm.<br />

2. Faza e planifikimit. Kjo fazë<br />

përcakton zgjidhjen në mënyrën më<br />

të detajuar që ofron një projekt. Ajo<br />

konsiston në përcaktimin e<br />

aktiviteteve të nevojshme për të<br />

arritur synimin e përcaktuar<br />

(objektivat e projektit), strategjive<br />

për realizimin e tyre si dhe<br />

përllogaritjen në kohë dhe vlerë për<br />

realizimin e tyre. Pyetjet e adresuara<br />

më lart janë të vlefshme edhe për<br />

këtë faze.<br />

3. Faza e zbatimit të projektit.<br />

Përfaqëson tërësinë e aktiviteteve për<br />

vënien në jetë të planit që kalojnë<br />

natyrisht nëpërmjet “filtrit” të<br />

menaxherit të projektit. Në këtë fazë,<br />

ekipi i projektit mbetet i fokusuar në<br />

përmbushjen e objektivave të<br />

përcaktuara qysh në fillim të<br />

projektit. I gjithë ky proces monitorohet<br />

në mënyrë të vazhdueshme<br />

duke kryer dhe axhustimet e duhura<br />

dhe duke i evidentuar ato si<br />

shmangie nga plani fillestar proces<br />

ky i domosdoshëm qoftë për<br />

menaxherin e projektit qoftë për<br />

donatorin.<br />

4. Faza e mbylljes së projektit.<br />

Përfaqëson në fund të fundit një<br />

20<br />

20


allafaqim me objektivat fillestare,<br />

me faktin se sa i kënaq rezultati ynë,<br />

produkti ynë, impakti i projektit këto<br />

objektiva.<br />

Në fakt do të ishte një mbyllje ideale<br />

“tranzicioni” i shpejtë i dorëzimit të<br />

produktit të projektit nga ekipi i<br />

realizimit tek konsumatori dhe pranimi<br />

nga ana e këtij të fundit pa rezerva i<br />

produktit ose rezultatit të projektit. Në<br />

fund të kësaj faze ekipi i projektit<br />

përmbyll detyrën e vet duke pushuar së<br />

qeni i tillë por duke qenë në vazhdimësi<br />

Inicimi<br />

Zbatimi<br />

5. PROCESI I MENAXHIMIT TË<br />

PROJEKTEVE (HAP MBAS HAPI).<br />

Tashmë që pamë fazat kryesore të<br />

projektit le të përdorim një qasje më të<br />

Dizenjimi dhe<br />

planifikimi<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

i interesuar të përfitojë dobinë<br />

maksimale në kontekstin e experiences<br />

që ofron marrja pjesë në një projekt.<br />

Në këndvështrimin e analizës së një<br />

projekti nga pjesa më e madhe e<br />

ekspertëve përdoret dhe një faze tjetër<br />

që është monitorimi dhe kontrolli si një<br />

faze integrale domethënëse për matjen e<br />

impakteve dhe nivelit të realizimit të<br />

projektit në të gjitha dimensionet. Ky<br />

përcaktim derivon në mënyrë të<br />

natyrshme një paraqitje të tillë të<br />

figurshme:<br />

Monitorimi dhe<br />

kontrolli<br />

Mbyllja<br />

thellë dhe më të detajuar e që merr<br />

parasysh përfshirjen e kërkesave,<br />

definicionin e projektit, menaxhimin e<br />

riskut dhe menaxhimin e aktorëve të<br />

projektit. Rezultati do të jetë një proces<br />

21<br />

21


tetëfazësh që do të na shërbejë edhe si<br />

bazë në analizën tone të mëposhtme.<br />

1. Identifikimi dhe përcaktimi i<br />

problemit apo mundësive. Ky<br />

proces përfshin vlerësimin e<br />

nevojave themelore, matjen e tyre në<br />

terma të numrit, formës dhe shtrirjes<br />

që na krijojnë mundësinë e ndërtimit<br />

të një dokumenti kërkesash të<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

paraqitur në mënyrën më të detajuar<br />

të mundshme. Është shumë e<br />

rëndësishme që gjatë kësaj faze në të<br />

identifikojmë nevojat e vërteta që do<br />

ti kontribuojnë realisht zgjidhjes së<br />

problemit. Një numër i ndjeshëm i<br />

projekteve dështojnë si rezultat i<br />

mospërcaktimit të drejtë të problemit<br />

ose e thënë ndryshe i dhënies së një<br />

përgjigje pa kuptuar pyetjen.<br />

Solution jumping - përfaqëson një tendencë të mjaft prej drejtuesve të flasin<br />

për atë se ç’duhet bërë para se të kenë analizuar situatën, të përpiqen të gjejnë<br />

dhe zhvillojnë një zgjidhje para se të kenë njohur në realitet dhe thellësisht<br />

problemin. Ndaj identifikimi dhe përcaktimi i drejtë i problemit mbetet një<br />

proces delikat që duhet vlerësuar rigorozisht.<br />

2. Identifikimi dhe përcaktimi i<br />

zgjidhjes më të mire të projektit.<br />

Kjo faze fillon me përcaktimin e<br />

alternativave të mundshme. Ekipi i<br />

projektit mund të përdorë "brain<br />

storming - krijim idesh" ose<br />

alternativa të tjera të ngjashme për<br />

përcaktimin e drejtë të alternativave.<br />

Zbatimi i plotë i kritereve të<br />

vendosura që në fillim do na çojë në<br />

mënyrë të natyrshme në zgjedhjen e<br />

alternatives më të mire.<br />

Kjo përbën së fundmi edhe projektin<br />

tonë. Ekipi përgatit dokumentet e<br />

përcaktimit të projektit i cili konsiston<br />

në një përshkrim tërësor të qasjes së<br />

preferuar për ekzekutim të projektit ose<br />

metodologjia e tij për përshkrimin dhe<br />

analizën e së cilës do të ndalemi në<br />

temat e ardhshme, kriteret e zbatimit<br />

dhe definimin e plotë për të garantuar<br />

suksesin e një projekti. Kjo faze<br />

konsiderohet e kompletuar mbas projekt<br />

propozimit të bërë nga ana e menaxherëve<br />

dhe aprovimit të tij nga ana e<br />

donatorëve.<br />

3. qëllimit të menaxhimit nëpërmjet së<br />

cilës ekipi i projektit identifikon në<br />

radhë të gjitha detyrat që ka për të<br />

22<br />

22


ërë në të ardhmen. Në këtë fazë një<br />

vëmendje e veçantë duhet ti<br />

kushtohet përdorimit të metodave<br />

dhe rrugëve për shfrytëzimin e<br />

burimeve të brendshme.<br />

4. Përgatitja e alokimit të burimeve<br />

dhe planit të kontrollit. Konsiston<br />

në përgatitjen e një diagrame logjike<br />

të të gjitha aktiviteteve duke<br />

përcaktuar paraprakisht<br />

kohëzgjatjen e secilit prej tyre.<br />

Diagram e projektit gjen mjaft zbatim<br />

dhe përdoret për:<br />

� Llogaritjen dhe vlerësimin e<br />

kohëzgjatjes totale të projektit.<br />

� Të informojë personat përgjegjës për<br />

zbatimin se kush duhet të bëjë çfarë<br />

dhe kur.<br />

� Të sigurojë informacionin e duhur<br />

për ndjekjen e ecurisë dhe kontrollin<br />

e mbarëvajtjes së projektit.<br />

5. Vlerësimi i kostos së projektit dhe<br />

përgatitja e buxhetit të tij.<br />

Menaxheri i projektit gjatë kësaj faze<br />

koordinon veprimet për vlerësimin e<br />

kostos së projektit nëpërmjet një<br />

numri të madh metodash vlerësimi<br />

që do të varen mjaft nga niveli,<br />

detajet dhe burimet e informacionit.<br />

Kosto totale e projektit e vendosur<br />

mbi disa kolona kryesore që përbëjnë<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

edhe aktivitetet kryesore të projektit<br />

përbën buxhetin e tij.<br />

6. Analiza e riskut dhe vendosja e<br />

mardhënieve të aktorëve. Konsiston<br />

në përcaktimin e kërcënimeve<br />

potenciale, ndërmarrjen e veprimeve<br />

për zvogëlim të probabilitetit të<br />

ndodhjes së një problemi ose të<br />

reduktojë impaktin e tij në rastin e<br />

ndodhjes. Nëpërmjet vlerësimit si<br />

faze e veçantë menaxhimi i riskut<br />

shndërrohet në një proces konstant i<br />

shtrirë në të gjithë kohëzgjatjen e<br />

projektit. Aktorë do të vlerësohen të<br />

gjithë ata që kanë interes për një<br />

projekt, që fitojnë ose humbasin<br />

nga suksesi ose dështimi i një<br />

projekti, që marrin pjesë në<br />

ekzekutimin e një projekti, që<br />

sigurojnë burimet e projektit, ata që<br />

ndikohen direkt ose indirekt nga<br />

shpenzimet ose produkti i projektit.<br />

7. Ruajtja e kontrollit dhe komunikimi<br />

i duhur gjatë ekzekutimit. Kjo<br />

faze zë një vend të konsiderueshëm<br />

në kohën e ekipit të projektit përmes<br />

përgatitjes së informacionit dhe<br />

raportimit të tij në takimet e ekipit.<br />

Ky informacion siguron kontrollin e<br />

mbarëvajtjes së projektit në kohë dhe<br />

vlerë dh ndërmarrjen e veprimeve<br />

korrigjuese për rregullime të<br />

mundshme. Kjo faze hedh dritë dhe<br />

mban në korent aktorët për krahasim<br />

të formatit të planifikuar me atë të<br />

23<br />

23


ndodhur në fakt dhe azhurnimin e<br />

tyre.<br />

8. <strong>Menaxhimi</strong> i mbylljes së projektit.<br />

Konsiston në hartimin e një liste<br />

përmbledhëse të aktiviteteve të<br />

mbylljes së projektit dhe zbatimit të<br />

tyre. Shpesh vihet re një zvarritje e<br />

punës dhe ulje e tempit në këtë fazë<br />

që çon në dëmtim të imazhit të<br />

produktit të tij, të imazhit të projektit<br />

dhe pakënaqësi të konsumatorit<br />

eventual. Së fundmi ekipi i projektit<br />

nxjerr mësimet nga eksperienca e<br />

kaluar, nga sukseset dhe dështimet<br />

duke e transferuar këtë experience<br />

tek organizata si një pasuri për tu<br />

shfrytëzuar në një tjetër projekt.<br />

6. DIMENSIONI NDËRPERSONAL<br />

DHE I SJELLJES.<br />

Trajtimi i menaxhimit të projekteve si<br />

proces është i paplotë nëqoftëse nuk do<br />

të ndalemi në trajtimin e kontekstit<br />

ndërpersonal dhe atij të sjelljes që është<br />

thelbësor në suksesin e një projekti.<br />

Shpesh studime të ndryshme venë<br />

theksin tek faktorët nderpersonal dhe të<br />

sjelljes si shkak kryesor të dështimit të<br />

projekteve. Sikundër e përmendëm dhe<br />

më lart menaxhimi i projekteve është art<br />

dhe si i tillë bazohet tek sjellja dhe<br />

gjykimi i njerëzve që drejtojnë dhe<br />

marrin pjesë në zbatimin e tij. Kjo na<br />

shtyn për të hedhur një vështrim të<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

shkurtër mbi fenomenin e lidershipit të<br />

projektit.<br />

Dukuria e Lidershipit të Projektit.<br />

Në librin e tij <strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

një Rëndësi e Padiskutueshme (Bala<br />

Cynwyd, PA: Primavera Press, 1989), Dr<br />

Robert J. Graham bën disa dallime<br />

kritike rreth fenomenit të lidershipit të<br />

projektit.<br />

Marra së bashku këto analiza<br />

përfaqësojnë një kontribut të<br />

vlerësueshëm për shpjegimin e ndikimit<br />

të dimensionit ndërpersonal dhe sjelljes<br />

në <strong>Menaxhimi</strong>n e <strong>Projekteve</strong>. Drejtimi i<br />

një projekti nuk është e njëjta gjë me<br />

drejtimin e një departamenti apo njësie<br />

tjetër administrative apo operacionale.<br />

Një projekt nga vetë përcaktimi është<br />

unik dhe si i tillë nuk ka ndodhur më<br />

parë. Produkti përfundimtar dhe<br />

procesi i realizimit të tij nuk është i<br />

paracaktuar plotësisht dhe pare në këtë<br />

këndvështrim menaxheri i projektit<br />

jeton në një mjedis konstant pasigurie.<br />

Menaxheri i projektit koordinon<br />

veprimet e ekipit të njerëzve që nuk<br />

kanë punuar më pare së bashku, që<br />

kanë një shumëllojshmëri aftësish,<br />

shprehish, sjellje, vlerash dhe etike dhe<br />

që e bëjnë edhe më komplekse detyrën e<br />

një menaxheri për ti sjellë ato në<br />

emëruesin e duhur për të qenë efektivë<br />

dhe të vlefshëm për projektin. Ekipet e<br />

projektit organizohen me njerëz nga<br />

24<br />

24


grupe, sektorë, departamente ose degë<br />

të ndryshme të organizatës dhe si të tilla<br />

organizimi dhe mbarëvajtja e një ekipi<br />

përbën në vetvete një sfidë. Në mjedisin<br />

e sotëm organizacional mardhëniet e<br />

mira humane janë vitale në suksesin e<br />

një projekti. Ekziston një diferencë e<br />

dukshme midis menaxherit të projektit<br />

dhe drejtuesit të një departamenti dhe<br />

në kontekstin e mardhënieve formale<br />

hierarkike që në çdo organizatë janë të<br />

formësuar si marrëdhënie epror dhe<br />

vartës dhe janë të kthyera në normë.<br />

Menaxheri i projektit duhet të zotërojë<br />

aftësi të tilla që të mund të kthejë në një<br />

profil figura të ndryshme, të bindin dhe<br />

motivojnë ekipin për të përmbushur<br />

objektivat e projektit.<br />

Motivimi i ekipit tuaj? “U jepni atyre<br />

atë që dëshirojnë”.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Përtej zotërimit të aftësive për të<br />

influencuar njerëzit për të marrë prej<br />

tyre perforamncën e duhur, ju duhet të<br />

mësoni gjithashtu si ti motivoni ata, ti<br />

mbushni me energji për të punuar. Kjo<br />

çështje është mjaft e diskutuar nga<br />

studiuesit sot.<br />

Mundemi ne realisht ti motivojmë<br />

individualisht të gjithë anëtarët e ekipit?<br />

Shumë ekspertë mendojnë jo, së pari se<br />

motivimi shihet nga shumica e tyre si<br />

një funksion i brendshëm. Ju duhet të<br />

njihni gjithsesi se ju duhet të krijoni një<br />

klimë, një mjedis, një situate ku çdo<br />

individ të ndihet i motivuar. Motivimi<br />

në fund të fundit përfaqëson një njohje<br />

të nevojave të brendshme individuale të<br />

ekipit dhe plotësimin ose kënaqjen e<br />

tyre. Ky proces përfaqëson një pike kyçe<br />

në të kuptuarit se si të zhvillojmë një<br />

ekip të një performance të lartë.<br />

25<br />

25


Guidë për krijimin e një klime motivuese<br />

1. Përcill qëndrimin se njerëzit dhe puna e tyre është e vlefshme.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

� Shpenzo kohë për ti shpjeguar seicilit prej antarëve se është kontributor në<br />

objektivat e projektit.<br />

� Shpenzo kohë që seicili prej antarëve të ekipit “të marrë frymë në një kohë me<br />

tjetrin”<br />

2. Përcill kofidencë tek njohjet e njerëzve, aftësitë e tyre dhe etikën e punës.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i objektivave të ndryshme dhe perspektivat.<br />

� Shmangni sa më shumë të jetë e mundur kontrollet e dyfishta duke i lenë më<br />

tepër liri njerëzve.<br />

� Pasi të keni përcaktuar detyrën e seicilit lerëni atë të p[rpiqet ta bëjë në<br />

menyrën e vet më të mire të mundshme.<br />

� Siguroni liri, fuqi vendimarrëse dhe autoritet në mënyre që të përcillni besim<br />

tek njerëzit.<br />

3. Njihni performancën e mire.<br />

� Sqaroni paraprakisht se cfarë përfaqëson një standart i lartë i performancës.<br />

� Komunikojani arrijet ekipit tuaj në një mënyrë të dukshme dhe pozitive.<br />

� Haptas vlerësoni përpjekjet për të shkuar përtej parashikimit.<br />

4. Udhëhiquni nga shembulli.<br />

� Mos kërkoni nga të tjerët të bëjnë gjëra që nuk jeni i gatshëm për ti bërë vetë<br />

� Transmetoni në mënyrë konstante ndershmëri dhe integritet.<br />

Një nga detyrat më të rëndësishme të<br />

një projekt- menaxheri është unifikimi i<br />

individëve prestarë të ekipit në një zë<br />

dhe frymë, nën të njëjtën qasje për<br />

plotësimin e objektivave. Rastësisht,<br />

gjithsesi njerëzit anëtarë të ekipit mund<br />

të kenë objektivat e tyre individuale ose<br />

të quajtura “agjenda e fshehur”, të<br />

bazuara mbi situatat e tyre personale,<br />

nivelin teknik dhe profesional, ndjenjat<br />

apo aleancat me grupin, synimet për<br />

karrierë etj. Kjo situate objektivash të<br />

shumellojshe dhe të ndryshme<br />

individuale përbën një premise të<br />

26<br />

26


ezikshme që dëmton kohezionin e<br />

ekipit dhe formatin e projektit në tërësi<br />

duke ecur shpesh në kontra sens me atë<br />

të projektit. Psh dikush nga<br />

departamenti i marketingut mund të<br />

jetë më i interesuar për optimizmin e<br />

besueshmërisë së produktit dhe dobisë<br />

tek konsumatori përfundimtar. Dikush<br />

nga departamenti i burimeve njerëzore<br />

mund të jetë i tërhequr më tepër drejt<br />

cilësisë së jetës në punë, drejt moralit të<br />

forcës së punës.<br />

Këto janë vetëm disa shkaqe kryesore që<br />

duhen analizuar në kuadrin e së tërës,<br />

së bashku me të gjithë faktoret e tjerë. Të<br />

gjitha së bashku por dhe çdo ambicie<br />

individuale e brendshme që mund të<br />

shfaqet qoftë në kuptimin e një përfitimi<br />

afatshkurtër mund të shndërrohet në një<br />

sfide të vërtetë për menaxherin e<br />

projektit që duhet të mësojë të njohë dhe<br />

dezinkurajojë çdo të tillë dhe të fokusojë<br />

skuadrën drejt objektivit principiel të<br />

projektit.<br />

Një menaxher projekti duhet të jetë i aftë<br />

gjithashtu të menaxhojë objektiva të<br />

ndryshme që vijnë nga mjedisi jashtë<br />

ekipit të projektit dhe që kanë të bëjnë<br />

me furnitorët, nënkontraktohet apo<br />

partneret që manifestojnë sjellje shpesh<br />

në favor të objektivave të tyre duke<br />

derivuar me ato të projektit dhe duke<br />

përbërë kështu sërish një sfidë.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Së fundmi në mjedisin e sotëm global<br />

menaxhimi i objektivave mund të<br />

përfshijë çështje të kulturës, politikës<br />

dhe doganave. Njerëzit shpesh e<br />

konsiderojnë punën në grup dhe<br />

pjesëmarrjen në ekipet e projektit si një<br />

mundësi për të promovuar interesin e<br />

tyre, besimet, opinionet, kauzat etj.<br />

Detyra e menaxherit të projektit është të<br />

vlerësojë dhe njohë diversitetin<br />

individual të ekipit por të mos lejojë që<br />

ato të dëmtojnë kurrsesi objektivat dhe<br />

mbarëvajtjen e projektit.<br />

7. DIMENSIONI<br />

ORGANIZACIONAL<br />

Shumica e menaxherëve punojnë në<br />

organizata dhe organizatat të mëdha<br />

apo të vogla qofshin janë shpesh mjaft<br />

komplekse duke ofruar para<br />

menaxherëve të projektit mjaft sfida.<br />

Njerëzit, prestarë të ekipit të punës së<br />

projektit vijnë nga sektorë të ndryshëm,<br />

me detyra të ndryshme funksionale dhe<br />

operacionale dhe si të tillë përfaqësojnë<br />

steriotipe të ndryshme dhe sfidën e pare<br />

të menaxherit të projektit. Natyrisht që<br />

ky diversitet kontribuon pozitivisht në<br />

punën e menaxherit të projektit. Këto<br />

dhe aspekte të tjera të jetës në<br />

organizatë shërbejnë si një sfond për<br />

menaxherin e projektit për të zhvilluar<br />

përgjegjësitë dhe aftësitë gjatë zhvillimit<br />

të tij.<br />

27<br />

27


Tejkalimi i mentalitetit “silo”.Sikundër<br />

e theksuam shumë organizata janë të<br />

përbëra nga një numër i madh<br />

departamentesh dhe sektorësh me<br />

detyra të ndryshme funksionale. Puna e<br />

çdo individi është afektuar me vullnet<br />

ose jo nga funksionet dhe rutina e<br />

përditshme e operacioneve dhe synimi i<br />

tyre në sektorin ku punojnë. Perspektiva<br />

e çdo anëtari ose korniza e tij disiplinore<br />

dhe instiktive tenton të jetë e prekur nga<br />

korniza disiplinore e sektorit ose<br />

departamentit nga ai vjen duke<br />

rezultuar në një manifestim konstant në<br />

ekipin e projektit.<br />

Kjo tendencë quhet ndryshe mentaliteti<br />

silo. Ky term përdoret mjaft dhe në<br />

shpjegimin multidisiplinar të sjelljes<br />

organizative nëpërmjet diagrameve të<br />

PYETJE PËR KONTROLLIN E PËRVETËSIMIT TË DIJEVE<br />

1. Çfarë kuptoni ju me projekt?<br />

2. Ç’është menaxhimi i projektit dhe menaxheri i projektit ?<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

sjelljes duke vënë theksin në dallimin<br />

midis organizimit vertikal të departamenteve<br />

funksionale dhe kultivimit të të<br />

menduarit së pari për nevojat,<br />

problemet dhe synimet e grupit sektorit<br />

ose departamentit dhe jo atij horizontal<br />

përmes objektivit tërësor të organizatës.<br />

Mjeti më i mire dhe mënyra më e mire<br />

për të ndërtuar linja tërësore dhe unike<br />

në një projekt dhe kapërcyer këto lloj<br />

habitatesh është përdorimi me<br />

efektivitet i teknikave dhe metodave të<br />

menaxhimit të projekteve. Kjo rrugë bën<br />

të mundur bashkimin dhe unifikimin e<br />

punës, sjelljes, synimeve dhe objektivave<br />

të të gjithë ekipit të projektit.<br />

3. Ju në rolin e liderit të një projekti si do të veproni për të qëndruar brenda<br />

kornizave të projektit. Nëse kemi shmangie a përbën kjo një problem? Pse?<br />

4. Bëni dallimin midis një projekti dhe një aktiviteti biznesi?<br />

5. Çfarë e bën një projekt të parashikueshëm?<br />

6. Cilat janë fazat e ciklit të projektit, përshkruani secilën prej tyre?<br />

7. Cilat janë dimensionet e projektit?<br />

8. Me çfarë problemesh mund të përballet zbatimi i një projekti?<br />

9. Çfarë duhet të dijë një menaxher projekti?<br />

28<br />

28


<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

10. Cilat janë karakteristikat e projekteve dhe si zhvillohet procesi i menaxhimit të<br />

projektit hap mbas hapi?<br />

11. Ju si drejtues projekti si do të veproni për të krijuar një klimë motivuese për<br />

prestarët e ekipit të projektit? A mendoni se motivimi i tyre ka rëndësi dhe pse?<br />

29<br />

29


TEMA 2.<br />

MENAXHERI I PROJEKTIT<br />

1. ROLI I MENAXHERIT TË PROJEKTIT<br />

2. PËRGJEGJËSITË SI MENAXHER I PROJEKTIT<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

3. SFIDAT E ZAKONSHME ME TË CILAT PËRBALLEN MENAXHERET<br />

4. ÇFARË AFTËSISH DUHET TË ZOTËROJË NJË MENAXHER<br />

PROJEKTESH ?<br />

OBJEKTIVAT E TEMËS<br />

Përmes informacionit që ofrohet në këtë temë synohet të realizohen disa<br />

objektiva:<br />

� Nxënësi të jetë në gjendje të njohë dhe interpretojë përgjegjësitë me të<br />

cilat do të ngarkohet menaxheri i një projekti.<br />

� Të jetë në gjendje të njohë dhe vlerësojë tërësinë e sfidave me të cilat do të<br />

përballet menaxheri i projektit pare në këtë këndvështrim të ofrojë zgjidhje të<br />

situatave në të cilat mund të ndodhet zbatimi i një projekti.<br />

� Të njohë aftësitë kryesore që duhet të ketë një menaxher projektesh.<br />

� Të dallohen disa nga llojet kryesore të cilësive, aftësive dhe kompetencave<br />

qe duhet të zotërojnë menaxherët e projekteve.<br />

� Të krijojë mundësinë e vetëballafaqimit të çdo nxënësi dhe krijojë mjedis<br />

nxitës për rritje të kapacitetit individual dhe përsosje të aftësive praktike.<br />

� Të inkurajojë frymën e lidershipit dhe iniciativës të çdo lexuesi.<br />

30<br />

30


1. ROLI I MENAXHERIT TË<br />

PROJEKTIT<br />

Ashtu si e përmendëm dhe në kapitullin<br />

e parë puna e menaxherit të projektit<br />

është veçanërisht e ndryshme- të paktën<br />

nga gjithçka kemi menduar më parë.<br />

Këshilla e parë që do ti jepnim vetes në<br />

këtë rast do të ishte: të mendojmë si<br />

gjeneralistë, që në vetvete nuk është gjë<br />

tjetër veçse një këshillë për tu shmangur<br />

nga angazhimi ynë I pare ose drejtimi i<br />

vëmendjes tek ato pjesë të projektit që<br />

janë të njohura dhe të lehta për tu<br />

realizuar. Kjo është vetëm një prej<br />

shumë sfidave që na presin në rolin e<br />

menaxherit të një projekti.<br />

Po le të shohim më nga afër rolin e<br />

menaxherit të një projekti pare nga tre<br />

këndvështrime.<br />

1. Përgjegjësitë që do të keni mbi<br />

vehte.<br />

2. Sfidat me të cilat do të përballeni.<br />

3. Aftësitë që duhet të zotëroni për të<br />

qenë i suksesshëm.<br />

2. PËRGJEGJËSITË SI MENAXHER I<br />

PROJEKTIT.<br />

Përgjegjësia juaj si menaxher i një<br />

projekti do të përqendrohet mbi katër<br />

fusha kryesore:<br />

a. Projekti<br />

b. Organizata juaj<br />

c. Ekipi i projektit<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

d. Vetja juaj<br />

Secila nga këto fusha ka një fokus të<br />

ndryshëm, pa përmendur këtu dhe rolet<br />

e ndryshme të çdonjërës. Përgjegjësia<br />

kryesor natyrisht konsiston mbi<br />

projektin nëpërmjet të cilit menaxherit i<br />

duhet të ecë në akord të plotë me koston<br />

e parashikuar, treguesit e tjerë të<br />

planifikuar, funksionalitetin si dhe<br />

objektivat e targetuara. Menaxheri do të<br />

duhet të drejtojë në mënyrë efecientë të<br />

gjithë projektin si një arbitër i mire,<br />

pavarësisht objektivave shpesh të<br />

ndryshme të individëve prestarë të<br />

ekipit të tij.<br />

Menaxheri i projektit do të ketë<br />

përgjegjësi gjithashtu për organizatën<br />

dhe donatorin e projektit pavarësisht<br />

cilit sektor i përket ai, kjo për faktin se<br />

projekti të cilin jeni duke drejtuar ashtu<br />

si të gjithë projektet, është parashikuar<br />

të sjellë një produkt të prekshëm për<br />

organizatën, një impakt evident. Në këtë<br />

kontekst ju shiheni si një agjent i<br />

organizatës suaj dhe shpesh si<br />

ambasador i saj, duke vepruar gjatë<br />

gjithë projektit në kufijtë e aftësive dhe<br />

autoritetit tuaj për të marrë vendime që<br />

janë një kontribut më tepër në<br />

menaxhimin e lartë të organizatës,<br />

pavarësisht se shpesh këto vendime nuk<br />

janë më të mirat për projektin tuaj.<br />

31<br />

31


Një tjetër përgjegjësi në lidhje me<br />

organizatën është dhe ajo që ka të bëjë<br />

me drejtimin e informacionit, ngritjen e<br />

një mardhënie të sinqertë me<br />

organizatën, ruajtjen e statusit të<br />

raportimit në kohë, të prognozimit të<br />

saktë etj.<br />

Komunikimi në mënyrë proaktive me<br />

organizatën dhe menaxhimin e lartë në<br />

lidhje me statusin konstant të projektit,<br />

mire ose keq dhe parashikimet e<br />

vazhdueshme të ecurisë do të<br />

konsiderohen edhe si një pike kritike e<br />

vazhdueshmërisë së punës suaj.<br />

Fjala kyçe në këtë rast do të ishte<br />

proaktiviteti. Prurjet e informacionit në<br />

rrugë sekondare dhe mungesa e tij nga<br />

mosraportimi juaj do të krijonte një<br />

situate të padëshirueshme për çdo<br />

drejtues të lartë të një organizate ose<br />

donator projekti por dhe një raport të<br />

pakëndshëm tuajin me ta. Mbajtja në<br />

korent të vazhdueshëm me informacion<br />

i krijon mundësi organizatës të bëjë<br />

rregullimet e duhura në kursin e<br />

projektit nga ndryshimet e mjedisit në<br />

kohë. Kjo është veçanërisht e vlefshme<br />

për projektet që kanë një shtrirje të gjatë<br />

kohore.<br />

Përgjegjësitë që një menaxher projekti<br />

ka ndaj ekipit do të ndryshojnë<br />

vazhdimisht nga projekti në projekt dhe<br />

nga njëri ekip në tjetrin. Ato përfshijnë<br />

vënien në dispozicion të ekipit të<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

informacionit mbi projektin, njohja me<br />

të gjitha angazhimet deri në detajet më<br />

të parëndësishme në dukje, theksimin e<br />

arritjeve dhe performancës të secilit në<br />

mënyrë të vazhdueshme, të ndershme<br />

dhe korrekte. Sigurisht që këto<br />

përgjegjësi nuk janë kaq të thjeshta. Një<br />

nga sfidat më të mëdha në këtë rast<br />

përbën ruajtja e një balance të qëndrueshme<br />

midis kërkesave individuale të<br />

prestarëve të ekipit, kërkesave dhe<br />

nevojave të ekipit si një njësi dhe<br />

kërkesave të projektit.<br />

Menaxheri i projektit veç të tjerash<br />

duhet të ketë një përgjegjësi informale<br />

për rritjen dhe zhvillimin profesional<br />

dhe individual të anëtarëve të ekipit të<br />

vet duke shfrytëzuar pozitivisht çdo<br />

mundësi.<br />

Përgjegjësia e fundit qëndron tek vetja<br />

juaj. Edhe pse ky dimension nuk është<br />

fort i trajtuar nga tekstet e menaxhimit<br />

të projekteve ai rezulton të jetë vitalveçanërisht<br />

nëse ju keni zgjedhur të<br />

bëheni profesionist në këtë fushë. Por<br />

nëse rrugët për karrierë në këtë drejtim<br />

në organizatën tuaj janë të hapura ky<br />

është një shans unikal për një menaxher<br />

projekti, në të kundërt ai shërben si një<br />

“as” më tepër në kolateralin tuaj<br />

profesional.<br />

32<br />

32


3. SFIDAT E ZAKONSHME ME TË<br />

CILAT PËRBALLEN MENAXHERET.<br />

Ashtu si e theksuam edhe më lart ju<br />

pritet të përballeni më një sere sfidash<br />

gjatë marrjes së detyrës si menaxher<br />

projekti. Cilado qofshin specifikat e<br />

organizatë apo tuajat personale të gjithë<br />

menaxherët e projekteve përballen me<br />

një numër sfidash të përbashkëta,<br />

bashkëvendëse në çdo projekt të<br />

zbatuar. Le të shohim disa nga këto<br />

sfida.<br />

Përgjegjësia - laku i autoritetit.<br />

Në fjalorin e menaxhimit është mjaft e<br />

njohur mospërputhja që ekziston midis<br />

përgjegjësisë që keni marrë përsipër për<br />

zbatimin e misionit të projektit dhe<br />

nivelit të autoritetit që ju jepet.<br />

Madhësia e këtij hendeku do të varet në<br />

mënyrë të veçantë nga struktura e<br />

organizatës apo institucionit në të cilën<br />

menaxheri bën pjesë. Nëqoftëse kjo<br />

organizatë është e karakterit funksional<br />

në shumicën e rasteve menaxheri nuk<br />

mund të presë ndonjë autoritet të madh<br />

formal, duke rezultuar me një hendek të<br />

dukshëm formal. Për të kompensuar<br />

këtë hendek të supozuar juve do t’ju<br />

duhet të mbështeteni në aftësitë<br />

kapacitetin dhe stilit tuaj të lidershipit<br />

duke i përdorur ato për të bindur dhe<br />

influencuar mbi të tjerët.<br />

Vendosja e objektivave jorealiste.<br />

Mjaft prej praktikave të menaxhimit të<br />

projekteve sugjerojnë se përcaktimi i<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

synimeve të projektit duhet të kalojë<br />

përmes një procesi sistematik të<br />

kuptimit të nevojave dhe kërkesave<br />

reale të konsumatorit, komunitetit apo<br />

rajonit, identifikimit të zgjidhjes më të<br />

mire dhe hartimit të një plani sa më të<br />

qartë e korrekt. Përmes këtij procesi<br />

duhet të përdoren në mënyrë të<br />

suksesshme supozimet reale mbi<br />

vlefshmërinë e burimeve, cilësinë e<br />

materialeve të para dhe të gjithë<br />

faktorëve të tjerë që do të angazhohen<br />

dhe alokohen në një projekt. Kjo qasje<br />

do na japë një vlerësim kredibël se çfarë<br />

është e arritshme në të vërtetë. Në rast<br />

se kjo qasje dhe ky vlerësim nuk<br />

konvergon në mënyrë të qartë me<br />

objektivat e organizatës ose institucionit<br />

do të ballafaqohemi në vazhdimësi me<br />

risk të lartë që vë në pikëpyetje<br />

përmbushjen e objektivave.<br />

Fatkeqësisht ne jetojmë në një botë reale<br />

dhe jo-teorike ku objektivat janë shpesh<br />

të bazuara mbi dëshira të paqarta sesa të<br />

orientuara nga nevojat e vërteta të<br />

biznesit apo komunitetit. Në rrethana<br />

edhe më të këqija synimet dhe<br />

objektivat zhvillohen para se të dihet se<br />

çfarë përfshin projekti në vetvete. Në<br />

secilin rast rezultati është se ky padurim<br />

më shumë se një proces racional<br />

udhëheq zgjedhjen e synimeve.<br />

Duke u nisur nga ky moment fillon një<br />

‘’betejë” për të mbajtur brenda kufijve të<br />

paracaktuar projektin. Kjo praktikë i<br />

33<br />

33


vendos menaxherët e projektit në një<br />

pozitë shumë të vështirë, sa shpesh<br />

dëmton procesin e planifikimit dhe<br />

krijon premisa për dështim. Për fat të<br />

keq, ky fenomen në ditët e sotme ka<br />

marrë përmasat e epidemisë duke u<br />

shndërruar në një nga barrierat më të<br />

vështira për tu kapërcyer nga ana e<br />

menaxherëve.<br />

Vëmendja e pandërprerë mbi<br />

funksionet<br />

Nëqoftëse ju jeni menaxher i një projekti<br />

në një organizatë të orientuar nga<br />

funksionet, një nga sfidat më të mëdha<br />

me të cilat do të përballeni është<br />

tejkalimi i tendencës së ekipit tuaj për të<br />

menduar dhe vepruar në terma të<br />

optimizmit të disiplinës, fushës apo<br />

departamentit të tyre. Është e<br />

rëndësishme se ky fenomen ushqehet<br />

prej tre ndikimeve të fuqishme.<br />

Së pari; nga përkufizimi projektet janë<br />

të përkohshme por funksionet jo ose me<br />

pak fjalë ai konsideron pozicionin e tij të<br />

punës si një shtëpi dhe projektin thjesht<br />

një rrugicë kalimi.<br />

Së dyti; nëse mendon për një karrierë të<br />

mëtejshme përsëri menaxhimi i projektit<br />

do të shihet në fokusin e disiplinës së tij<br />

të mëparshme apo fokusit të punës.<br />

Së fundi; ndikimi i “paycheck”, ose<br />

thjesht zotimi i heshtur i njerëzve për të<br />

shërbyer “me besnikëri”, i konceptit që<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

ata kanë në mendje, atje ku ata janë të<br />

punësuar në mënyrë definitive.<br />

Kurthi i përgjegjësisë së dyfishtë<br />

Shumica e menaxherëve të projekteve<br />

ndeshen me fenomenin e “veshjes së dy<br />

kapeleve” ose përgjegjësisë së dyfishtë<br />

që përbën një tjetër sfidë për<br />

menaxherin e projektit i cili vendoset<br />

para dilemës për të qenë besnik. Le të<br />

mendojmë për një moment se ndodheni<br />

para marrjes se një vendimi. Për fat të<br />

keq zgjidhja më e mire për projektin tuaj<br />

afekton negativisht interesat e grupit<br />

dhe vendimi në interes të grupit ndikon<br />

negativisht mbi mbarëvajtjen e projektit.<br />

Cili është vendimi i drejtë? Cili vendim<br />

do duhet të merret? Si do të veprojmë?<br />

Çdo vendim i marrë në interes të grupit<br />

mund të dëmtojë imazhin tuaj si<br />

drejtues projekti. Në rast se vendosni në<br />

interes të objektivave të projektit mund<br />

të hasni me pakënaqësinë e ekipit tuaj.<br />

Kjo është një përballje e vështirë në të<br />

cilën do t’ju duhet të ndodheni shpesh.<br />

Një tjetër aspekt i kësaj situate është<br />

dilema e ndarjes racionale të kohës dhe<br />

vëmendjes midis dy roleve.<br />

Së fundmi një problem mjaft delikat dhe<br />

me të cilin përballen menaxherët e<br />

sotëm të projekteve është “fenomeni i<br />

dy bosëve”. Menaxheri i projektit<br />

shpesh është i dyzuar në iniciativën për<br />

raport midis drejtuesit të larte<br />

menaxherial të projekteve dhe eprorit<br />

34<br />

34


funksional në organizatën apo<br />

institucionin ku ai bën pjesë.<br />

Konflikti themelor siguri-pasiguri.<br />

Mjaft keqkuptime dhe divergjenca<br />

ndodhin midis menaxherit të projektit<br />

dhe menaxhimit të organizatës apo<br />

institucionit që konsistojnë në raportet e<br />

zhdrejta midis sigurisë që organizata<br />

kërkon dhe riskut që në vetvete dhe në<br />

kushte normale një projekt mbart.<br />

Vlerësimi i planifikimit dhe kostove na<br />

jep një shembull domethënës.<br />

Imagjinoni se sapo keni filluar një<br />

projekt. Mund të ndodhë që ju të keni<br />

një informacion të pamjaftueshëm për<br />

projektin duke u shoqëruar kështu në<br />

mënyrë të natyrshme nga një nivel i<br />

caktuar risku.<br />

Shumë praktika të menaxhimit të<br />

projekteve sugjerojnë përdorimin e<br />

serive të vlerave në rastet e llogaritjeve<br />

mbi kostot dhe planifikimin. Madhësia e<br />

vlerave në këtë lloj paraqitje do ta varet<br />

në masë të konsiderueshme nga niveli i<br />

njohjeve dhe aftësive tuaja por dhe ai i<br />

pasigurisë së projektit. Në shembullin<br />

tone ne kemi përcaktuar se kosto e<br />

projektit në këto kushte do të jetë midis<br />

40.000.000- 50.000.000 lek. Fatkeqësisht<br />

shumë prej menaxherëve në këtë rast do<br />

të merrnin një përgjigje të ngjashme nga<br />

drejtuesit e organizatës, institucionit apo<br />

donatori : një përllogarite shumë e<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

paqartë, që ndryshe do të përkthehej<br />

mosaprovim.<br />

Ky shembull nuk është kaq ekstrem dhe<br />

i jashtëzakonshëm. Pasiguria shoqëron<br />

çdo faze të ciklit të projektit dhe<br />

përballja me të një proces të pranishëm<br />

në çdo projekt pavarësisht vlerave të saj.<br />

4. ÇFARË AFTËSISH DUHET TË<br />

ZOTËROJË NJË MENAXHER<br />

PROJEKTESH ?<br />

Për të përmbushur përgjegjësitë e<br />

përmendura më sipër dhe përballuar<br />

sfidat me të cilat do përballet duhet që<br />

një menaxher projekti të zotërojë një<br />

larmi aftësish dhe shprehish si nivel të<br />

kënaqshëm profesional. Ku konsiston<br />

ky kompleks aftësish dhe njohurish për<br />

të qenë një menaxher efektiv projekti?<br />

Natyrisht që ekziston një numër i madh<br />

përgjigjesh. Analiza jonë do të ndalet<br />

mbi disa piketa kryesore.<br />

1. njohuri mbi procesin e menaxhimit<br />

të projekteve<br />

2. aftësitë ndërpersonale dhe të<br />

sjelljes<br />

3. aftësitë e menaxhimit teknologjik<br />

4. karakteristika personale të<br />

pranueshme<br />

Njohuri mbi procesin e menaxhimit të<br />

projekteve. Konsiderohen edhe si<br />

aftësitë më të rëndësishme që duhet të<br />

zotërojë menaxheri i projekteve që kanë<br />

të bëjnë kryesisht me njohuritë mbi<br />

35<br />

35


mekanizmat e funksionimit dhe<br />

metodologjitë e zbatimit dhe vlerësimit<br />

të projekteve. Një menaxher projekti<br />

duhet të njohë thellësisht mjetet,<br />

teknikat, proceset teknologjike dhe të<br />

jetë i aftë ti zbatojë ato në praktikë.<br />

P.sh ju duhet të jeni i aftë të hartoni një<br />

dokument gjithëpërfshirës të kërkesave<br />

të konsumatorëve, të hartoni dhe<br />

plotësoni një pyetësor, të njihni treguesit<br />

bazë të analizës ekonomike etj. Pa këto<br />

aftësi do përballemi me vështirësi<br />

serioze për koordinim të aktiviteteve<br />

dhe zbatimin korrekt të planit. Përveç<br />

problemeve të mirëfillta të ndjekjes dhe<br />

zbatimit të projektit në rast të mungesës<br />

së këtyre aftësive menaxheri do të<br />

ndeshet me problem të komunikimit<br />

dhe delegimit të përgjegjësive me<br />

prestarët e ekipit të cilët mund të mos i<br />

marrin në konsiderate sa duhet<br />

udhëzimet e tij nisur nga ky fakt.<br />

Aftësitë ndërpersonale dhe të sjelljes.<br />

Vetë procesi i menaxhimit të një projekti<br />

përfaqëson një tërësi aktivitetesh që<br />

realizohen përmes njerëzve dhe si i tillë<br />

aftësitë për të komunikuar me njerëzit<br />

dhe punuar në ekip janë një vlerë e<br />

pamatshme. Aftësitë ndërpersonale janë<br />

të lidhura ngushtësisht me ato të sjelljes<br />

si sjellja juaj personale, stili dhe qasja.<br />

Këto dy kategori të aftësive quhen<br />

ndryshe dhe “aftësitë e buta” të tilla si:<br />

� aftësia e lidershipit<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

� komunikimi i mirë verbal dhe<br />

zyrtar<br />

� aftësia për të negociuar<br />

� influencimi<br />

� delegimi i pushtetit<br />

� aftësi trajnuese dhe këshilluese etj.<br />

Zhvillimi i këtyre aftësive përbën një<br />

sfidë të vërtetë veçanërisht për drejtues<br />

që vijnë nga sferat e larta të drejtimit ku<br />

manifestimi i prirjeve autoritariste është<br />

i dukshëm.<br />

Aftësitë e menaxhimit teknologjik<br />

Shumë prej projekteve bazohen në<br />

aplikimin e një ose disa teknologjive apo<br />

zbatohen mbi teknologji të caktuara si<br />

psh: zhvillimi i software-ve, proceset<br />

kimike, proceset inovative mbi<br />

ambalazhim-etiketimin e produkteve,<br />

hidrovoret, impiantet e filtrimit etj.<br />

Aftësitë e kësaj fushe konsistojnë<br />

kryesisht në :<br />

� njohjen e teknologjisë<br />

� njohjen e proceseve kryesore<br />

teknike<br />

� njohuri mbi produktin<br />

� aftësi për menaxhim të pasurive<br />

intelektuale<br />

� njohuri mbi patentat<br />

� aftësi të menaxhimit operacional<br />

etj.<br />

36<br />

36


Tiparet individuale të dëshiruara<br />

Janë bërë një numër i madh studimesh<br />

për të studiuar lidhjet korelative midis<br />

aftësive dhe llojit të aftësive dhe nivelit<br />

të suksesit të projekteve. Gjithsesi<br />

pavarësisht divergjencave të rezultateve<br />

� Ndershmëri<br />

� Bindës<br />

� I orientuar nga procesi<br />

� I hapur dhe tolerant<br />

� Tolerant për keqkuptimet<br />

Natyrisht që mund të rendisim dhe<br />

aftësi të tjera por nga ato të paraqitura<br />

dhe ato të supozuara katër prej tyre<br />

konsiderohen kritike.<br />

1. Mendo si një xheneralist.<br />

Menaxheri duhet ti shohë problemet<br />

në kuadrin e një panorame më të<br />

gjerë. Kjo vlen veçanërisht për ata<br />

menaxherë që vijnë nga institucione,<br />

departamente ose organizata që<br />

trajtojnë problem me spektër specifik<br />

dhe të ngushtë dhe kjo<br />

pashmangshmërisht shndërrohet me<br />

kalimin e kohës në një natyrë të dytë.<br />

Këto lloj aftësish sigurisht që kaliten<br />

me ngritjen e nivelit të njohurive nga<br />

shumë fusha duke kushtuar<br />

vëmendje në gjithçka tek gjithkush.<br />

Cilësitë bazë të menaxherit të projekteve.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

disa prej tipareve janë konsideruar si më<br />

pikante për të patur një eksperiencë të<br />

suksesshme në menaxhimin e<br />

projekteve të përmbledhura në tabelën e<br />

mëposhtme.<br />

� Integritet personal<br />

� I vendosur<br />

� Të menduarit si generalist<br />

� I komunikueshëm<br />

� Pranim i riskut<br />

2. Tolerancë për moskuptimet. Kjo<br />

cilësi përbën një sfidë për tu<br />

kapërcyer veçanërisht për të gjithë<br />

ata njerëz të orientuar drejt<br />

operacioneve teknike. Ndodh shpesh<br />

që ju të merrni informacione<br />

kontradiktore të cilat duhen<br />

verifikuar, duhen zgjidhur duke<br />

lëvizur njerëz dhe mjete pa shumë<br />

bujë dhe përplasje duke shmangur<br />

me delikatesë informacionin e<br />

pavërtetë. Kjo gjë ka të ngjarë të<br />

ndodhë shumë here gjatë ciklit të një<br />

projekti.<br />

3. Ndershmëri dhe integritet. Në çdo<br />

studim apo vlerësim mbi cilësitë e<br />

liderit apo drejtuesit ekzekutiv kjo<br />

cilësi jo rastësisht renditet në krye jo<br />

thjesht si një virtyt i parapëlqyer por<br />

si një cilësi specifike dhe deçisive.<br />

37<br />

37


4. Aftësia për të pranuar riskun.<br />

Sikundër tolerance për moskuptimet<br />

kjo aftësi përbën një betejë për tu<br />

fituar për të gjithë ata menaxherë që<br />

vijnë nga fusha e teknikës ku çdo<br />

proces kryet me siguri dhe<br />

precizionin e një makine. Por jo<br />

gjithmonë para marrjes së një<br />

vendimi informacioni do të jetë i<br />

mjaftueshëm për të qenë plotësisht i<br />

sigurt mbi zgjidhjen e gjetur, kështu<br />

që do t'ju duhet shpesh të merrni<br />

vendime që janë thjesht të<br />

pranueshme dhe joperfekte.<br />

Të marra të gjitha së bashku aftësitë,<br />

cilësitë dhe kompetencat përbëjnë<br />

kapacitetin e një menaxheri projekti<br />

dhe përfaqësojnë profilin e tij.<br />

Tabela 2.1. Aftësitë dhe cilësitë personale dhe zhvillimi i tyre<br />

Opinionet, vëzhgimet & zbulimi vetjak<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Por si duhet të zhvillojë një<br />

menaxher projekti profilin e tij?<br />

Këshillim, vlerësim & praktikë<br />

Ndihmë trajnuese<br />

Figura e mëposhtme paraqet<br />

rrugët dhe mënyrat e arritjes dhe<br />

zhvillimit të këtij profili.<br />

Sikundërse ilustron figura e<br />

mëposhtme aftësitë që kanë qasje<br />

mekanike mund të përfitohen<br />

nëpërmjet studimit individual<br />

ose praktikës ndërsa ato që<br />

quhen ndryshe edhe “aftësitë e<br />

buta’’ zhvillohen kryesisht nga<br />

vëzhgimet dhe opinioni i të<br />

tjerëve.<br />

Vlerat<br />

Parimet morale<br />

morale<br />

morale<br />

Besimi<br />

Pozicioni&Gatishmëria<br />

<strong>Menaxhimi</strong> teknologjik<br />

Cilësitë personale<br />

personale<br />

morale<br />

Kopetencat<br />

morale<br />

Ndërpersonale<br />

morale<br />

Sjellja<br />

Kopetenca teknike<br />

morale<br />

morale<br />

Studim individual<br />

38<br />

38


Ashtu si mund të vëmë re të dy skajet i<br />

përkasin vetëzhvillimit apo studimit<br />

individual në krahun e djathtë dhe<br />

tërheqjes së feedback-ut dhe<br />

strukturimit të vlerave dhe analizës së<br />

brendshme në krahun e majtë, të lidhura<br />

me aktivitete individuale dhe punë<br />

individuale. Natyrisht pjesa tjetër<br />

plotëson profilin e drejtuesit nëpërmjet<br />

kontakteve me mjedisin, trajnimit,<br />

këshillimit, tërheqjeve të eksperiencave<br />

më të mira, përditësimit të njohurive<br />

teknologjike etj.<br />

Kompetencat funksionale të<br />

menaxherit të projektit<br />

Ky term i referohet aftësisë së<br />

menaxherit për të sintetizuar dhe vënë<br />

në shërbim të punës si menaxher<br />

projekti të të gjitha cilësive të<br />

përshkruara më sipër. Ashtu si cilësitë<br />

dhe aftësitë janë të një rëndësie<br />

vendimtare në plotësimin e profilit të<br />

menaxherit të projektit, po aq e<br />

rëndësishme është orientimi dhe<br />

profilizimi I këtyre kapaciteteve ditë<br />

mbas dite dhe faze mbas faze në<br />

shërbim të synimeve dhe objektivave të<br />

projektit.<br />

Tabelat e mëposhtme rendisin një listim<br />

të kompetencave më të rëndësishme<br />

funksionale.<br />

Funksionet e menaxhimit të proceseve<br />

� Koordinon zhvillimin dhe zbatimin tërësor, real dhe të kuptueshëm të<br />

planeve, vendimeve dhe buxhetit.<br />

� Aftësi për të balancuar treguesit dhe shprehitë ndërpersonale me<br />

zgjidhjet e duhura teknike të biznesit, institucionit etj.<br />

� Zhvillon dhe ndjek proceset dhe procedurat e duhura në kryerjen e të<br />

gjitha punëve.<br />

� Siguron ruajtjen e parametrave të aprovuara të projektit që kanë të<br />

bëjnë me kohën, llogaritjet, treguesit etj.<br />

� Monitoron progresin dhe menaxhon në kohë dhe efektivisht<br />

deviacionet që lindin gjatë rrugës.<br />

� Parashikon problemet eventuale dhe reagon në mënyre rigoroze për<br />

anashkalimin ose zgjidhjen paraprake të tyre.


Funksionet e menaxhimit teknologjik<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

� Siguron ndjekjen e një procesi racional në zgjedhjen e teknologjisë së<br />

duhur.<br />

� Balancon kërkesat teknologjike me kërkesat e organizatës ose donatorit.<br />

� Siguron që të gjitha disiplinat teknike të përfshihen në mënyrë<br />

adekuate në ekipin e projektit.<br />

� Mat dhe vlerëson sa më shumë të jetë e mundur cilësinë e vendimeve<br />

teknike të marra dhe rekomandimeve të dhëna.<br />

� Krijon mundësi për akses dhe qarkullim të informacionit teknik në të<br />

gjithë ekipin e projektit.<br />

Funksionet njohëse<br />

� Mbledh informacion në mënyrë sistematike duke kërkuar kontribut<br />

nga disa burime.<br />

� Konsideron një game të gjerë çështjesh apo faktorësh në zgjidhjen e<br />

problemeve.<br />

� Insiston në plotësimin e kuadrit të të dhënave dhe kuptimit të plotë,<br />

para marrjes së vendimit.<br />

� Tërheq konkluzione të sakta nga të dhënat sasiore.<br />

� Merr vendime objektive dhe të paanshme bazuar tek procedurat dhe<br />

rregullat e kërkuara.<br />

� Kupton dhe pranon eventualitetin e riskut dhe merr vendime në<br />

përputhje me rrethanat.<br />

40<br />

40


Funksionet e lidershipit<br />

� Nxit zhvillimin e një misioni dhe vizioni të përbashkët.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

� Definon qartë rolet, përgjegjësitë dhe pritjet e performances.<br />

� Përdor stilin e përshtatshëm të udhëheqjes në përputhje me çdo faze<br />

të projektit ose situatë të ekipit.<br />

� Nxit bashkëpunimin midis anëtarëve të ekipit.<br />

� Siguron prioritete dhe drejtim të qartë.<br />

� Mënjanon pengesat që pengojnë progresin dhe efektivitetin e punës<br />

së ekipit.<br />

� Promovon pjesmarrjen e ekipit në zgjidhjen e problemeve dhe<br />

marrjen e vendimeve të duhura.<br />

� Vlerëson diversitetin në ekip dhe promovon qasjet pozitive të secilit<br />

duke i venë ato në dukje me elegancë.<br />

Funksionet e marrëdhënieve ndërpersonale<br />

� Rregullon, axhuston dukjen në situata të veçanta të personalitetit si<br />

shprehje diktati.<br />

� Komunikon në mënyrë efektive me të gjitha nivelet brenda dhe jashtë<br />

ekipit dhe organizatës ose institucionit.<br />

� Negocion me drejtësi dhe efektivisht.<br />

� Menaxhon dhe zgjidh konfliktet duke bashkëpunuar në mënyrë<br />

produktive.<br />

� I aftë të influencojë pa u mbështetur në fuqi detyruese ose kërcënime.<br />

� Përcjell informacion dhe ide në ekip dhe organizatë qoftë në rrugë<br />

zyrtare qoftë verbalisht.<br />

41<br />

41


Funksionet e vetmenaxhimit<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

� Rruan përqendrimin dhe kontrollin në rast të ballafaqimit me<br />

paqartësi ose pasiguri.<br />

� Manifeston konsistencë midis parimeve, vlerave dhe sjelljes.<br />

� Elastik dhe këmbëngulës përballë presionit, kundërshtarit ose<br />

fatkeqësive që mund të ndodhin.<br />

� Menaxhon zbatimin efektiv të çdo detyrë duke krijuar profilin e<br />

“njeriut që bën punë”.<br />

� Kërkon reagimet dhe modifikon sjelljen në lidhje me rrethanat.<br />

� Përsos veten në mënyrë të vazhdueshme duke mësuar nga çdo gabim i<br />

bërë dhe eksperiencë e kaluar.<br />

Funksionet e motivimit dhe zhvillimit personal<br />

� Merr në konsideratë aftësitë, vlerat dhe interesat kur cakton dhe<br />

delegon detyra.<br />

� Krijon liri veprimi dhe gjithë hapësirat e nevojshme të punës për<br />

prestarët e ekipit.<br />

� Vlerëson me kujdes pikat e forta të pjestarëve të ekipit dhe nevojat e<br />

tyre për zhvillim.<br />

� Kërkon vazhdimisht dhe ofron mundësi për ngritje profesionale.<br />

� Siguron trajnim dhe mbështetje kur e gjen të arsyeshme.<br />

� Përpiqet të kuptojë sa më mire cilesine sjelljes dhe motivet e secilit<br />

duke u përpjekur ti drejtojë dhe shfrytëzojë ato në të mire të projektit.<br />

� Jep vazhdimisht feedback konstruktiv dhe specifik.<br />

42<br />

42


Funksionet thelbësore organizacionale<br />

� Angazhon njerëzit e duhur në kohën e duhur.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

� Kupton, pranon dhe përdor në mënyrën e duhur ndikimin dhe<br />

pushtetin në marrëdhëniet me njerëzit.<br />

� Ndërton dhe vë në lëvizje rrjete formale dhe informale në funksion të<br />

kryerjes së detyrave.<br />

� Njeh dhe vlerëson përfitimet dhe filozofinë e menaxhimit.<br />

� Përpiqet të kuptojë drejt rrugën e orientimit të projektit me<br />

organizatën duke tentuar të krijojë pika konvergjence.<br />

� Balancon nevojat e ekipit me ato të institucionit dhe organizatës.<br />

Detyrat jo-zyrtare të menaxherit të<br />

projektit.<br />

Kompetencat funksionale të listuara në<br />

tabelat më sipër janë kompetencat bazë<br />

për një menaxher tipik projektesh dhe<br />

ka të ngjarë që shumica e tyre të hasen<br />

gjatë ciklit të projektit . por gjë ciklit të<br />

projektit mund të nevojiten dhe një<br />

numër kompe-tencash jozyrtare. Le të<br />

shohim disa prej tyre.<br />

Shitës; mund të ndodhë shpesh që ju të<br />

mbështeteni tek kjo aftësi për të<br />

influencuar tek të tjerët nëpërmjet shitjes<br />

së ideve apo komercializimit të<br />

impakteve të projektit. Gjithsesi nëse ju<br />

shpenzoni shumë kohë në këto procese<br />

kjo mund të jetë premise për humbje të<br />

konfidencës dhe dëmtim të projektit.<br />

Mësues; është një shembull tipik i një<br />

funksioni jozyrtar me ndikim pozitiv.<br />

Menaxherët e projektit duhet të jenë të<br />

aftë të mësojnë dhe zhvillojnë anëtarët e<br />

ekipit të vet gjatë ciklit të projektit.<br />

Shok; ruajtja e marrëdhënieve<br />

shoqërore dhe profesionale me të njëjtit<br />

njerëz është e vështirë. Gjithsesi nëse ju<br />

mund ta bëni këtë ju do të përfitoni në<br />

mënyrë evidente. Pak më lart ne<br />

theksuam vlerën e rrjetit informal të<br />

komunikimit. Komunikimi i hapur,<br />

joformal, i përshtatshëm ju furnizon ju<br />

me informacionet e duhura shpesh më<br />

të vlefshme nga ato që mund të merrni<br />

në një takim zyrtar. Së fundmi<br />

shmangni kurthin e besimit të tepruar<br />

duke menduar se meqenëse jeni drejtues<br />

i projektit të bezdisni me këtë ndjenjë<br />

prestarët e ekipit.<br />

43<br />

43


Rëndësia e analizës së vetes dhe<br />

vetëndërgjegjësimit.<br />

Ashtu si e theksuam më lart ju do të<br />

merrni përgjegjësi dhe do të rriteni dhe<br />

zhvilloheni përmes punës si menaxher i<br />

projektit. Kjo është veçanërisht e vërtetë<br />

në fushat e aftësimit personal, vlerave<br />

dhe tipareve të punës si drejtues. Disa<br />

menaxherë projektesh bëjnë gabim duke<br />

menduar se do marrin vlerësim dhe<br />

konsiderata pozitive për sjelljen dhe<br />

punën e tyre thjesht duke qenë<br />

vazhdimisht të rrethuar nga të tjerët dhe<br />

në qendër të vëmendjes. Kjo gjë thjesht<br />

nuk është e vërtetë.<br />

Si konkluzion le të rendisim disa nga<br />

këshillat kyçe të suksesit të punës së një<br />

menaxheri projektesh.<br />

Cili do të jetë menaxheri i mire i<br />

projektit? Ai që….<br />

PYETJE PËR KONTROLLIN E PËRVETËSIMIT TË DIJEVE<br />

� Cili është roli i menaxherit të një projekti?<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

1. Kujdeset për çdo gjë, ndalon vetëm<br />

tek asgjëja.<br />

2. Nuk pret ti thonë për të bërë diçka.<br />

3. Zhvillon një kuptim të mprehtë të<br />

natyrës humane.<br />

4. Mëson cili, kur dhe si duke u<br />

mbështetur tek të tjerët.<br />

5. Mban parasysh teknologjinë,<br />

njerëzit dhe organizatën ose<br />

institucionin kur merr vendime.<br />

6. Mëson si të marrë vendime në<br />

kushtet e pamjaftueshmërisë së<br />

informacionit.<br />

7. Asnjëherë nuk ndalet në zhvillimin<br />

e aftësive sociale.<br />

8. Çmon vlerën e të qenit menaxher i<br />

mençur.<br />

� Vendoseni veten në rolin e një drejtuesi dhe përpiquni të jepni zgjidhjen tuaj<br />

për çdonjërën nga sfidat me të cilat eventualisht përballet drejtuesi i projektit.<br />

� Çfarë aftësish duhet të zotërojë një menaxher projektesh?<br />

� Cilat janë cilësitë bazë të menaxherit të projekteve?<br />

� Cilat janë kompetencat funksionale të menaxherit të një projekti?<br />

� Cilat do të jenë këshillat kyçe për të qenë një menaxher i suksesshëm i<br />

projektit?<br />

44<br />

44


TEMA 3<br />

DIZENJIMI I PROJEKTIT<br />

1. SI DUHET të ZHVILLOHET NJË PROJEKT?<br />

1.1 Kuptimi i plotë i problemit apo mundësive<br />

1.2 Identifikimi i zgjidhjes optimale<br />

1.3 Përcaktimi i zgjidhjes dhe hartimi i planit paraprak<br />

1.4 Paraqitja formale e projektit<br />

2. HAPAT E DEFINIMIT TË PROJEKTIT<br />

3. HARTIMI I PROPOZIMIT PËR PROJEKT<br />

OBJEKTIVAT E TEMËS<br />

Në përfundim të studimit të temës nxënësi duhet të jetë i aftë:<br />

� Të njohë teorikisht dhe interpretojë rrugën e zhvillimit të një projekti.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

� Të mund të evidentojë një problem real si një shtysë për të inicuar një<br />

projekt.<br />

� Të mund të jape disa alternativa zgjidhje për një problem.<br />

� Të mund të vlerësojë bazuar në kritere të caktuara alternativat (përdorimi i<br />

kriterit jofinanciar për testimin e alternativave).<br />

� Të njohë disa nga kriteret financiare bazë që përdoren në vlerësimin e<br />

projekteve.<br />

� Të dijë piketat kryesore të formulimit të kërkesës për një projekt.<br />

� Të dijë të paraqesë formalisht një projekt propozim.<br />

1. SI<br />

DUH<br />

ET të<br />

ZHVI<br />

LLO<br />

HET<br />

NJË<br />

PROJEKT?<br />

Projektet zakonisht fillojnë kur ne e<br />

pranojmë se një nevojë ekziston. Kjo<br />

45<br />

45


mund të jetë një nevojë e komunitetit<br />

ose organizatës.<br />

Megjithatë duke ecur përgjatë fazave të<br />

ciklit të projektit ne mund të humbasim<br />

kontrollin shumë shpejt nëse ne nuk<br />

ndjekim një metodologji të disiplinuar<br />

por për këtë çështje do të flasim më gjatë<br />

në temat e ardhëshme. Pse mund të<br />

humbasim kontrollin? Shpjegimi është i<br />

thjeshtë dhe pjesë e sjelljes dhe natyrës<br />

njerëzore. Kur ndonjë nga ne përballet<br />

me një problem, tendenca jonë e<br />

natyrshme është që të duam ta zgjidhim<br />

sa më shpejt atë duke përdorur<br />

zgjidhjen e pare që na vjen në mendje.<br />

Kjo është ajo që ka të bëjë me natyrën<br />

njerëzore. Në sipërfaqe, kjo qasje mund<br />

të duket e admirueshme, duke na<br />

ardhur në ndihmë për të zgjidhur<br />

Gjeni kodin e çelesit = Zbuloni problemin e vërtete.<br />

Kjo do të shërbejë si çelësi i suksesit të të gjithë projektit.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

problemin shpejt dhe vendosmërisht.<br />

Por për fat të keq ajo është joproduktive<br />

për një menaxhim të mirë të projektit.<br />

Ajo që duhet të bëjë menaxheri i<br />

projektit është të ndjekë me rigorozitet<br />

disa hapa që do ta çojnë në rrugën e<br />

duhur të suksesit.<br />

1.1 Kuptimi i plotë i problemit apo<br />

mundësive.<br />

Problemet zakonisht janë komplekse<br />

dhe përbëhen nga shumë aspekte që<br />

kërkojnë analiza të thella dhe të<br />

kujdesshme. Problemet pare në këtë<br />

këndvështrim ngjasojnë me ajsbergun,<br />

duke kërkuar kohë dhe energji për të<br />

kuptuar të gjitha aspektet, rëndësinë<br />

dhe thellësinë e tyre reale. Ky moment<br />

është moment i identifikimit të<br />

problemit të vërtetë.<br />

1.2 Identifikimi i zgjidhjes optimale Për një problem mund të ketë një mori<br />

alternativash zgjidhjeje të cilat kënaqin<br />

46<br />

46


në nivele të ndryshme kërkesat e<br />

projektit por ajo që është e rëndësishme<br />

është gjetja e optimumit në zgjidhjen e<br />

problemit.<br />

Sigurimi i informacionit të mjaftueshëm<br />

për të vlerësuar çdo zgjidhje të<br />

mundshme, reflektimi mbi çdo sugjerim<br />

të ekipit dhe detaj qoftë ky në dukje i<br />

parëndësishëm do të jenë një bazë e<br />

fuqishme për krahasimin e zgjidhjeve<br />

dhe vlerësimin e zgjidhjes më të mire.<br />

Natyrisht që ky proces kërkon vëmendje<br />

dhe kujdes të vazhdueshëm në çdo detaj<br />

dhe zhvillim logjik të proceseve të<br />

vlerësimit të treguesve, impakteve dhe<br />

mundësive reale të zbatimit të tyre.<br />

Duhet theksuar që mekanizmat dhe<br />

kriteret e vlerësimit duhet të jenë unike<br />

për të gjitha alternativat.<br />

1.3 Përcaktimi i zgjidhjes dhe hartimi i<br />

planit paraprak.<br />

Kur një zgjidhje është identifikuar,<br />

procesi vazhdon me një përshkrim të<br />

plotë të saj duke përfshirë rrugët,<br />

mënyrat dhe metodat për arritjen e saj.<br />

Hartimi i një plani të detajuar do të<br />

shërbejë si një hartë në të gjithë punën e<br />

ekipit të projektit gjatë gjithë kohës deri<br />

në përmbylljen e tij.<br />

1.4 Paraqitja formale e projektit.<br />

Kjo paraqitje do të varej në masë të<br />

ndjeshme nga tiparet organizacionale<br />

dhe mënyrat e funksionimit si dhe<br />

procedurat specifike që kanë organi-<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

zatat, institucionet etj në lidhje me<br />

projektet. Ky hap mund të përfshijë në<br />

vetvete përgatitjen e planit të detajuar,<br />

prezantime formale të mënyrës së<br />

menaxhimit tërësor, hartën e projektit<br />

ose detajet mbi ecurinë e tij dhe<br />

sigurimin e financimit për të vazhduar<br />

më tej.<br />

Ky hap gjithashtu duhet të përfshije<br />

renditjen e aktiviteteve që do të kryejë<br />

ekipi i projektit si dhe do të shërbejë si<br />

bazë për ngritjen e marrëdhënieve midis<br />

drejtuesit të projektit dhe ekipit të tij.<br />

Le të shohim në mënyrë më të detajuar<br />

secilin nga hapat e nevojshëm për të<br />

definuar dhe paraqitur një projekt.<br />

1. HAPAT E DEFINIMIT TË<br />

PROJEKTIT<br />

Së pari; kuptimi i plotë i problemit<br />

apo mundësive<br />

Problemi dhe nevoja mund të evidentohen<br />

kudo brenda një organizate ose një<br />

komuniteti, një institucioni apo rajoni.<br />

Problemet dhe nevojat përgjithësisht<br />

burojnë nga mjedisi i brendshëm i<br />

organizatës, apo brenda një komuniteti<br />

dhe kanë lidhje organike me të. Sa i<br />

përket performances organizative ne<br />

mund të evidentojmë disa shembuj si:<br />

një departament mund të jetë i mbytur<br />

në shkresa dhe burokraci dhe ka nevojë<br />

për lehtësimin e procedurave, një<br />

organizatë ose institucion që<br />

vazhdimisht përballet me greva<br />

47<br />

47


punonjësish ka nevojë të përmirësojë<br />

menaxhimin e personelit ose raportet<br />

kontraktuale punëdhënës-punëmarrës,<br />

një kompani me degë të shumta në<br />

rajone të ndryshme mund të ketë nevojë<br />

të komunikojë në mënyrë efektive midis<br />

degëve etj.<br />

Probleme konsiderohen përgjithësisht<br />

anët e dobëta ose peformanca negative.<br />

Mundësi konsiderohen përgjithësisht<br />

premisat pozitive dhe kanë kryesisht<br />

origjinë nga mjedisi i jashtëm i<br />

organizatës ose të paktën mund të<br />

gjenerohen nga forca të jashtme. Një nga<br />

shembujt më të zakonshëm të<br />

mundësive mund të konsiderohet futja e<br />

një produkti të ri ose zgjerimi i atij<br />

ekzistues. Oportunitetet janë shpesh<br />

përgjigje e perceptimeve të përftuara<br />

KERKESAT (nevojat e klientit, komunitetit,<br />

problemi)<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

nga mjedisi. Termi i problemit të vërtetë<br />

i përdorur më lart i referohet problemit<br />

themelor ose atij kyç të identifikuar e që<br />

kërkon kohë dhe ngërthen në vetvete<br />

mjaft ndërlikime. Është absolutisht<br />

vitale që ju si menaxher i projektit të<br />

kuptoni qartësisht atë pavarësisht se në<br />

momentin e pare mund të mos jeni<br />

njohur në mënyrë eksplicite. Mund të<br />

ndodhe që ajo që mund të duket si një<br />

nevoje mund të shërbejë shpesh si<br />

zgjidhja e saj.<br />

Identifikimi i duhur dhe vlerësimi i<br />

sakte i problemit konsiderohet<br />

aktualisht me i rendesishem se zbatimi i<br />

tij. Kjo për faktin se ky proces i tejkalon<br />

aktivitetet standarde, rigoroze dhe<br />

mekanike dhe se është e pakuptimte të<br />

punosh për realizimin e diçkaje kur nuk<br />

je duke punuar mbi objektin e duhur.<br />

ZGJIDHJA (projekti i propozuar)<br />

Përshkruan fundin e nevojës se klientit Përshkruan fundin e kuptimit nga ana e<br />

ekipit<br />

Specifikon synimet dhe objektivat jo si ti<br />

realizoje ato<br />

Ngre pyetjen : si ta realizoje atë, duke e lënë<br />

atë të hapur.<br />

Përgjigja e pyetjes : pse jemi duke bere këtë<br />

gjë? Duhet të tregoje justifikimin e biznesit<br />

Tabela 3.1. Disa tregues që verifikojnë intuitën në një projekt<br />

Zhvillon strategji të detajuara dhe ide për<br />

arritjen e synimeve dhe realizimin e<br />

objektivave<br />

Jep përgjigje pyetjes: si ta realizoje atë?<br />

Përgjigja e pyetjes : pse jemi duke bere<br />

këtë gjë? Duhet të tregoje kërkesat e<br />

konsumatorit.<br />

48<br />

48


Moszbatimi si duhet ose mosvleresimi i<br />

këtyre momenteve mund të çojë shpesh<br />

në dështimin e projektit. Megjithatë<br />

mjaft prej literaturës standarde të sotme<br />

merret me mekanizmat se si ju të mund<br />

të menaxhoni një projekt pa u thelluar<br />

në krijimin dhe zhvillimin e aftësive ose<br />

ngritje të karrierës etj.<br />

Mjaft prej problemeve mund të<br />

identifikohen në përmasat reale nëpërmjet<br />

kontakteve të drejtpërdrejta me<br />

njerëzit që ballafaqohen me problemin.<br />

Përgatitja e Dokumentit të Kërkesës<br />

për Projekt<br />

Ky dokument zgjat nga një në disa faqe<br />

dhe zakonisht ec mbi një seri piketash të<br />

paracaktuara si:<br />

� Përshkrimin në mënyrë narrative të<br />

problemit të evidentuar dhe shpesh<br />

rrugët që kane çuar në evidentimin e<br />

tij.<br />

� Përshkrmi i ndikimit dhe efekteve<br />

të problemit. Ky përshkrim përfshin<br />

edhe tërësinë e efekteve për shkak të<br />

problemit ose pamundësisë se<br />

adresimit të oportuniteteve.<br />

� Identifikimi se kush apo çfarë është<br />

prekur nga ky problem duke ju<br />

adresuar individëve, departamenteve,<br />

organizatave apo komuniteteve.<br />

� Ndikimi i injorimit të problemit<br />

dhe /ose mundësive duke përshkruaar<br />

se çfarë do të ndodhë nëse<br />

problemi nuk është adresuar, i cili<br />

është i njohur edhe si risku i<br />

mosveprimit.<br />

� Rezultatet e dëshiruara. Ky është një<br />

përshkrim i asaj që si bota do të<br />

të duket në qoftë se projekti është i<br />

suksesshëm. Paraqitet kryesisht në<br />

formën e objektivave, faktorëve<br />

kritikë të suksesit ose dhe të<br />

produktit të pritur.<br />

� Vlera ose përfitimi të lidhur me<br />

arritjen e rezultatit të dëshiruar. Kjo<br />

mund të zbërthehet në dy kategori<br />

kryesore që janë: përfitimet<br />

financiare dhe përfitime jofinanciare.<br />

Përfitimet jofinanciare nganjëherë<br />

quhen dhe përfitimet e padukshme<br />

kjo jo për arsye të rëndësisë së tyre<br />

por për arsye të pamundësisë së<br />

matjes se drejtpërdrejtë ose në terma<br />

numerike të tyre.<br />

� Qasja Strategjike. Kjo pjesë ka për<br />

qëllim të adresojë pyetjen,<br />

"A është ndjekja ose ekzekutimin i<br />

këtij projekti në akord me synimet<br />

strategjike të organizatës, strategjitë<br />

afatgjatë të zhvillimit dhe strukturimit<br />

të një institucioni apo të një<br />

komuniteti. Kjo është veçanërisht e<br />

rëndësishme në vlerësimin e<br />

oportuniteteve.<br />

� Interferimi ose përputhshmëria. Ky<br />

moment përshkruan lidhjen e<br />

projektit me aspekte të tjera të<br />

organizatës, jetës së komunitetit ose<br />

aktivitetit të institucionit, jo


drejtpërdrejt të atakuar nga zbatimi i<br />

projektit.<br />

� Pasiguria dhe risku. Gjithashtu i<br />

njohur si rrezik i veprimit, paraqet<br />

fazat e hershme të menaxhimit të<br />

rrezikut duke identifikuar fillimisht<br />

çdo të panjohur.<br />

� Supozimet kryesore. Supozimet<br />

zakonisht përfaqësojnë vendin e<br />

informacionit të munguar. Ata<br />

përfaqësojnë vlerat e parashikuara<br />

ose kushtet kur ne mund ta njohim<br />

ose nuk mund ta njohim një realitet<br />

të caktuar.<br />

� Kufizimet. Kufizimet përfaqësojnë<br />

limitet brenda të cilave një zgjidhje<br />

ose alternativë duhet të gjendet dhe<br />

zbatohet. Kufizimet mund të vijnë në<br />

forma të ndryshme, duke përfshirë<br />

kohën, fondet, burimet njerëzore,<br />

teknologjinë, ose kufizime të natyrës<br />

procedurale ose ligjore.<br />

� Konsideratat mjedisore. Kjo pjesë<br />

konsiston në ndikimet ose efektet që<br />

ky projekt mund të ketë përtej<br />

kufijve të tij sa i takon konsideratave<br />

mbi disa kategori të mjedisit,<br />

biznesit, të marketingut, operacioneve<br />

dhe aktiviteteve teknike etj.<br />

� Informacioni mbështetës Konsiston<br />

në fuzionimin efecient dhe të qartë të<br />

të gjithë informacionit kërkimor të<br />

grumbulluar që na ka udhëhequr<br />

deri në këtë moment. Kjo pjese<br />

mund të përfshijë të dhëna historike,<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

rezultatet e mbështetjes së<br />

studimeve, të dhëna studimi, të<br />

dhëna të kërkimeve të marketingut,<br />

analizën e situatës, rezultatet e<br />

testimeve të ndryshme, analizën e<br />

degës etj.<br />

Kontrolli i realitetit!<br />

Ndalu ose ec më tutje? Edhe pse është<br />

shumë herët në jetën e projektit, dy<br />

pyetje të rëndësishme na dalin përpara;<br />

� A ekziston një zgjidhje e<br />

mundshme?<br />

� A është e vlefshme kjo zgjidhje?<br />

Adresimi i drejtë i tyre eliminon<br />

eventualitetin e shpenzimit të gabuar të<br />

kohës dhe parave. Justifikimi mbi<br />

vazhdimin ose jo të projektit do të<br />

mbështetej paraprakisht nga vlerësimi i<br />

fizibilitetit pavarësisht vështirësisë që<br />

paraqet ky vlerësim në këtë faze. Për<br />

këtë do të na vijë në ndihmë një analizë<br />

e thjeshtë kosto përfitim.<br />

Komponenti i përfitimit nuk përfaqëson<br />

gjë tjetër veçse vlerën e<br />

plotësimit të nevojës ose koston e<br />

përllogaritur të problemit sot.<br />

Vlerësimi i kostos është relativisht më i<br />

vështirë për arsye të mosnjohjes çfarë<br />

jemi duke bërë dhe mbi çfarë jemi duke<br />

punuar. Një prej mënyrave më të<br />

zakonshme që përdoret dhe që<br />

dëshirojmë ta marrim në konsideratë<br />

50<br />

50


është ajo e kalkulimeve financiare për të<br />

cilën do të flasim në kapitujt e<br />

mëposhtëm. Duke e bërë këtë, ju mund<br />

të përcaktoni në mënyrë të përafërt sa<br />

do të shpenzojmë për një alternative të<br />

caktuar zgjidhjeje.<br />

Nëse zgjidhjet e propozuara nga ju<br />

tejkalojnë shumën e parave, projekti do<br />

të jetë në fund të fundit i pajustifikuar,<br />

të paktën parë nga një këndvështrim<br />

thjesht financiar.<br />

Çështja e dytë fizibiliteti shtron para<br />

nesh një pyetje esenciale: A besoni se<br />

ekziston një zgjidhje? Me fjalë të tjera, a<br />

është e mundur që ky problem të<br />

zgjidhet? Ky hap në thelb i referohet<br />

verifikimit të fizibilitetit. Ky hap mund<br />

të ketë doza të theksuara subjektiviteti<br />

ndaj dhe gjykimi kryesor duhet të<br />

tërhiqet nga ekspertët e fushës. Në fakt<br />

ajo që për më tepër mund të shpresojmë<br />

të bëjmë në ketë rast është caktimi i<br />

mundësisë reale të zgjidhjes.<br />

Së dyti; Identifikimi i zgjidhjes<br />

optimale<br />

Pasi ta keni kuptuar plotësisht<br />

problemin dhe vendosur që zgjidhja e tij<br />

është plotësisht e justifikueshme dhe e<br />

mundur, Ju jeni gati për të përcaktuar<br />

rrugën më të mire për zgjidhjen e tij.<br />

Edhe pse unë jam duke përdorur termin<br />

"Ju", realizimi i duhur i këtij hapi<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

kërkon angazhimin edhe të njerëzve të<br />

tjerë.<br />

Nëse “jeni me fat” ju do t’ju duhej të<br />

punonit aktivisht dhe me intensitet për<br />

ngritjen e ekipit të projektit i cili mund<br />

të fillonte punën me ju duke u nisur nga<br />

kjo pike.<br />

1. Identifikimi i alternativave të<br />

zgjidhjes<br />

Identifikimi i alternativave optimale që<br />

plotësojnë kërkesat e projektit fillon me<br />

gjenerimin e një liste të zgjidhjeve<br />

potenciale.<br />

Ky proces mund të kompletohet duke<br />

përdorur disa mënyra:<br />

� Realizimi i tij në një mjedis<br />

kompatibil ekipi.<br />

� Përfshirja e ekspertëve të fushës dhe<br />

palëve të interesuara.<br />

� Përdorimi i teknikave të avancuara<br />

si ajo “brainstorming”.<br />

� Kufizimi i zhvillimit të mëtejshëm<br />

tek vetëm alternativat e arsyeshme.<br />

51<br />

51


2. Zgjedhja e alternativës më të mirë.<br />

Natyrisht, ne nuk mund dhe nuk duhet<br />

të ndjekim çdo ide dhe alternativë të<br />

identifikuar përmes procesit brainstorming<br />

apo ndonjë teknike tjetër.<br />

Ekipi i projektit bën një seleksionim<br />

paraprak të të gjitha alternativave të<br />

konsideruara duke zvogëluar listën si<br />

dhe duke e krahasuar çdo alternativë<br />

përkundrejt kritereve të paracaktuara.<br />

Ky është momenti ku dokumenti i<br />

kërkesës për projektin ose projekt<br />

propozimi fillon formësohet duke<br />

vlerësuar çdo alternativë zgjidhjeje me<br />

nivelin e plotësimit të kërkesave që<br />

konsistojnë në një respektim të<br />

kornizave buxhetore dhe orientimit<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Brainstorming është një teknikë e orientuar nga grupi që përfshin<br />

kontributin spontan të ideve nga të gjithë anëtarët e një ekipi ose grupi<br />

pune. Rregullat bazë për ta bërë produktive një teknikë të tillë janë:<br />

1. Hidhni problemin për diskutim.<br />

2. Inkurajoni cdo antar të grupit për të kontribuar me ide te ndryshme.<br />

3. Shmangni marrjen parasysh në fillim të fizibilitetit ose arsyeshmërisë.<br />

4. Mos kritikoni ose gjykoni idetë e hedhura.<br />

5. Inkurajoni praktikën e kombinuar të modifikimit të ideve të<br />

identifikuara si më të përshtatëshmet dhe vënies së tyre në funksion të<br />

zgjidhjes së problemit.<br />

strategjik. Por ne mund të përdorim<br />

edhe kritere të tjera shtesë për<br />

vlerësimin e alternativave siç mund të<br />

jenë ato të mundësisë të suksesit teknik<br />

apo teknologjik, ndikimi mbi produktet<br />

ekzistuese, prognoza e një impakti<br />

afatgjate mbi komunitetin ose organizatën<br />

etj.<br />

Kjo mënyrë pune do të na mundësojë të<br />

kufizojmë listën tonë të alternativave.<br />

Do të ishte e rekomandueshme që kjo<br />

listë të jetë nga dy në pesë alternativa<br />

më së shumti. Në këtë mënyrë procesi i<br />

zgjedhjes bëhet shumë më rigoroz.<br />

52<br />

52


Çdo alternativë potenciale duhet të<br />

vlerësohet duke përdorur dy<br />

llojet bazë të kritereve:<br />

� kriterin financiar<br />

� kriterin jo-financiar<br />

Kriteri financiar mbi përzgjedhjen e<br />

projektit shpesh mbështetet mbi<br />

llogaritje financiare si mjet krahasues<br />

midis alternativave të projektit ose<br />

projekteve duke ngritur arsyetimin<br />

bazë. Modelet bazë financiare të njohura<br />

në forma dhe disiplina të ndryshme si<br />

ajo e analizës financiare, vlerësimit të<br />

investimeve apo analiza kosto përfitim<br />

përfshijnë ose një përmbledhje të pastër<br />

ose një kombinim të metodave të tilla si:<br />

� Metoda e vlerës neto aktuale (NPV)<br />

që i jep përgjigje pyetjes; sa para do<br />

të përfitohen ose ruhen nga zbatimi i<br />

këtij projekti? Ajo përfaqëson<br />

llogaritjen në para sot të të gjitha të<br />

ardhurave të pritshme në kohë nga<br />

projekti.(Për ta analizuar në mënyrë<br />

më të detajuar të gjitha metodat do<br />

të ndalemi në temat e ardhshme).<br />

� Norma e brendshme e kthimit<br />

(IRR) që i jep përgjigje pyetjes; sa<br />

shpejt do të kthehen paratë? Ajo<br />

përfaqëson një normë të shprehur në<br />

përqindje të ritmit të kthimit të<br />

parave të shpenzuara duke<br />

paralelizuar një llogaritje të një<br />

depozite kursimi.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

� Periudha e vetëshlyerjes i jep<br />

përgjigje pyetjes; kur shuma e<br />

shpenzuar në projekt do të mbulohet<br />

përmes përfitimeve? Është një<br />

metodë që ka një përgjigje tipike të<br />

shprehur gjithmonë në muaj ose vite.<br />

� Ekspozimi maksimal i përgjigjet<br />

pyetjes; cila është shuma e parave të<br />

investuara në çdo moment të dhënë<br />

kohe e shprehur gjithmonë në para.<br />

Përdorimi i kriterit jo-financiar për<br />

përzgjedhjen e projektit. Shpesh<br />

përllogaritja dhe përdorimi i kriterit<br />

financiar të pastër mund të jetë i<br />

vështirë për tu matur në një ose më<br />

shumë aspekte, për një ose më shumë<br />

tregues dhe mund të përbëjë një proces<br />

të kushtueshëm dhe të tejzgjatur në<br />

kohë.<br />

Në këtë mënyrë përdoret një kriter tjetër<br />

i vlerësimit që është ai nëpërmjet<br />

vlerësimit të indikatorëve të njohur si<br />

kryesorë nëpërmjet një vlerësimi të<br />

ponderuar të rëndësisë të njohur<br />

ndryshe si matrica e vendimit ose e<br />

peshës së faktorëve. Kjo metodë mund<br />

të na sigurojë një gjykim të arsyeshëm<br />

dhe efikas për gjetjen e alternativave më<br />

të mira të zgjidhjes. Kështu merren në<br />

konsiderate katër alternativa : A1; A2; A3<br />

dhe A4 si dhe atributet përkatëse gjithsej<br />

gjashte duke përcaktuar peshën<br />

specifike të secilit me një koeficient.<br />

Shuma e koeficienteve nuk duhet ta<br />

53<br />

53


kaloje vlerën 1. Më poshtë paraqitet<br />

matrica e peshës së faktorëve për<br />

markën e preferuar të automobilave<br />

Alternativa<br />

A1<br />

A2<br />

A3<br />

A4<br />

Kosto e<br />

blerjes<br />

0.15; k1<br />

Tabela 3.2. Matrica e vendimit.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

duke identifikuar disa atribute kryesore<br />

dhe të njohura.<br />

Atributet (pesha relative) Vlerësimi<br />

Komforti Stili Manovrimi Siguria Rishitja total<br />

0.25; k2 0.10; 0.15; k4 0.25; k5 0.10; k6 V(An)<br />

k3<br />

3 2 2 5 4 3<br />

0.45 0.50 0.20 0.75 1.0 0.30<br />

1 4 2 4 4 3<br />

0.15 1.0 0.20 0.60 1.0 0.30<br />

2 3 4 4 4 4<br />

0.30 0.75 0.40 0.60 1.0 0.40<br />

2 3 1 5 3 3<br />

0.30 0.75 0.10 0.75 0.75 0.30<br />

Atëherë vlerësimi sipas matricës do të ishte<br />

V(A1) = (k1* E1A1) + ( k2* E2A1) +( k3* E3A1) + ( k4* E4A1) + ( k5* E5A1) + ( k6* E6A1)= 3.20<br />

Ku: V(A1) –vlerësimi i alternatives<br />

kn- koeficienti i rëndësisë së faktorit<br />

En- vlerësimi i alternativës për koeficientin përkatës<br />

Në këtë mënyrë ne vlerësojmë secilin atribut me një numër i cili i përgjigjet peshës<br />

specifike ose rëndësisë të atributit kn që përfaqëson një lloj reitingu për secilin nga<br />

faktorët duke mos e kaluar vlerën 1 në total duke e vlerësuar çdo alternative dhe faktor<br />

me “nota” En nga 1-5 . Do të konsiderohet në këtë mënyrë alternativa me vlerën me të<br />

larte.<br />

3.20<br />

3.25<br />

3.45<br />

2.95<br />

54<br />

54


Përdorimi i kësaj metode ofron një seri<br />

avantazhesh si:<br />

� Ai lejon përdorimin e kritereve të<br />

shumta duke përfshirë dhe tregues<br />

apo vlera të dala nga analiza<br />

financiare. Atributet e nxjerra mund<br />

të përfshijnë një ose disa kombinime<br />

të vlerave të përftuara nga metodat<br />

financiare të prezantuara më lart.<br />

� Ai është i lehtë për tu ndërtuar.<br />

� I thjeshtë për tu interpretuar.<br />

� Ai lejon ndërhyrjen e menaxherëve<br />

në përcaktimin e atributeve si dhe<br />

peshës relative të tyre duke ofruar<br />

një teknikë për modernizimin e<br />

procesit të miratimit të projekteve.<br />

� Ai është i përshtatshëm në raportin<br />

çfarë/nëse, duke e bërë këtë teknikë<br />

një model të ndjeshëm.<br />

Por përdorimi i kësaj metode mbart dhe<br />

një sërë implikimesh ose disavantazhe<br />

si:<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Modeli i rezultatit mbi bazën e peshës së faktorëve është një metodë<br />

krahasuese për zgjedhjen e alternativave më të mira bazuar në<br />

tregues ose atribute të paracaktuara që më parë. Në këtë mënyrë ai<br />

nuk siguron një verifikim ose vlerësim absolut të justifikueshmërisë<br />

ose fizibilitetit por një përzgjedhje përmes alternativave të hedhura.<br />

� Procesi mbështet në një masë të<br />

madhe mbi vlerësime subjektive që<br />

shpesh rrezikojnë të përfaqësojnë<br />

interesat e ngushta të pjesëtarëve të<br />

ekipit.<br />

� Rezultati i tërhequr është relativ dhe<br />

i përafërt duke konsideruar që kemi<br />

pak të dhëna absolute, ose në rastet<br />

kur kemi kriteri i ponderimit është<br />

relativ.<br />

� Të gjitha atributet janë supozuar të<br />

jenë të pavarur. Në mjaft raste<br />

ndërvarësia midis atributeve bëhet<br />

shkak për rezultate të deformuara<br />

ose komplikim të vlerësimit.<br />

Kontrolli i realitetit!<br />

� Ndalu ose ec më tutje?<br />

Pasi një alternativë e veçantë është<br />

identifikuar, ju duhet të verifikoni<br />

përsëri arsyeshmërinë dhe fizibilitetin.<br />

Kjo çështje ka qenë adresuar edhe më<br />

përpara kështu që tani është më e lehtë<br />

55<br />

55


për vlerësimin mbasi verifikimi<br />

paraprak si dhe përzgjedhja e<br />

alternativës janë ezauruar.<br />

Metodat për vlerësimin e fizibilitetit<br />

përfshijnë studimet e tregut, testimet<br />

pilot, krijimin e prototipit si dhe<br />

simulimin. Le të shohim më në detaje<br />

secilën metodë.<br />

a. Studimi i Tregut. Nëse projekti do të<br />

ofrojë një produkt të ri në treg ne do<br />

të duhet të matim tregun e tij<br />

potencial. Kjo do të kërkojë një<br />

hulumtim të tregut dhe nivelit të<br />

plotësimit nga ana e produktit tonë<br />

të kërkesave të konsumatorit. Ky<br />

studim gjithashtu mund të përfshijë<br />

dhe produkte të ngjashme për të<br />

matur nëse produkti ynë është i<br />

diferencuar. Nëse projekti do të<br />

ofrojë një shërbim apo të mirë<br />

publike do të duhet të matet impakti<br />

i tij mbi komunitetin vlerësuar në<br />

mënyrë krahasuese, mbi institutcionin<br />

etj<br />

b. Testimi pilot. Ne mund të provojmë<br />

projektin tonë në një shkallë të vogël,<br />

si një provë në një zonë të kufizuar<br />

të tregut të një produkti, në një zonë<br />

të caktuar ku jeton një komunitet, në<br />

një institucion të caktuar siç mund të<br />

jetë një shkollë, komunë ose spital<br />

etj. Testimi pilot shërben në të njëjtën<br />

kohë për të matur efektet reale të<br />

projektit si dhe për të marrë masat<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

për korigjime ose përmirësime në të<br />

ardhmen.<br />

c. Krijimi i prototipit. Përfaqëson<br />

ndërtimin e grumbullimin e disa prej<br />

produkteve të pritshme dhe vënien e<br />

tyre në teste për të vlerësuar nëse ato<br />

plotësojnë kriteret e vendosura dhe<br />

performancën e kërkuar.<br />

d. Simulimi. Teknologjia kompjuterike<br />

lejon modelimin e shumë llojeve të<br />

projekteve. Për shembull, ju mund të<br />

parashikoni tregun e mundshëm të<br />

një produkti duke i analizuar të<br />

dhënat demografike të konsumatorëve<br />

të synuar së bashku me<br />

supozimet për nevojat aktuale dhe<br />

potenciale ose ju mund të përcaktoni<br />

sjelljen potenciale të ndërtesave,<br />

urave dhe anijeve nëpërmjet<br />

kalkulimeve matematikore dhe<br />

simulimit kompjuterik. Vlera e këtij<br />

hapi qëndron në testimet e kryera në<br />

një mjedis pa risk real duke na dhënë<br />

mundësi për të identifikuar<br />

problemet e mundshme.<br />

Nëse rezultatet e një studimi të mirëkonceptuar<br />

fizibiliteti dhe zbatimi<br />

tregojnë se projekti duhet të vazhdojë,<br />

ekipi i projektit mund të lëvizë me<br />

besim në fazat e planifikimit dhe<br />

zbatimit.<br />

Nëse rezultatet janë dekurajuese, ekipi i<br />

projektit mund të përdorë të dhënat e<br />

siguruara për të ridizenjuar projektin<br />

56<br />

56


duke ribërë një studim paraprak<br />

fizibiliteti derisa të jetë i bindur që<br />

gjithçka funksionon në rregull dhe<br />

projekti ja vlen.<br />

Së treti, Zhvillimi i plotë i zgjidhjes<br />

dhe plani paraprak<br />

Në këtë pikë, ju keni identifikuar<br />

zgjidhjen e preferuar. Tani ekipit do ti<br />

duhet të zhvillojë në detaje çdo aspekt të<br />

saj. Ky është një proces progresiv që<br />

fillon me hartimin e një dokumenti që<br />

quhet ndryshe projekt deklarata ose<br />

deklarata e qëllimit. Cilido qoftë<br />

përcaktimi ky dokument është një<br />

përgjigje e dokumentit të kërkesës për<br />

projekt dhe inicion ose i hap rrugën<br />

detajimit të gjithçkaje që duhet bërë.<br />

Ky informacion pastaj bëhet bazë për të<br />

gjitha dokumentet e planifikimit në të<br />

ardhmen.<br />

ky dokument shërben për disa qëllime:<br />

� Ai identifikon çfarë punë do të<br />

bëhet dhe si duhet bërë ajo.<br />

� Gjatë planifikimit, ai shtyn palët e<br />

interesuara për të rënë dakord mbi<br />

kufijtë e zbatimit të projektit.<br />

� Gjatë ekzekutimit, ai bën të mundur<br />

identifikimin e ndryshimeve<br />

që dalin jashtë kufijve dhe kushteve<br />

të vendosura dhe prandaj do të<br />

kërkojë rinegocim të kontratës<br />

fillestare.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

� Kjo e ndihmon ekipin e projektit të<br />

përcaktojë kritere për përfundimin e<br />

projektit në të cilat të gjitha palët e<br />

përfshira mund të bien dakord<br />

paraprakisht.<br />

� Kjo e ndihmon ekipin të përcaktojë<br />

kritere suksesi për të cilat të gjitha<br />

palët e përfshira duhet të pajtohen.<br />

� Kjo ndihmon ekipin të bjerë dakord<br />

mbi qasjet dhe metodat që do të<br />

përdorë.<br />

� Kjo lehtëson të kuptuarit e faktit se<br />

çfarë projekti nuk do të përfshijë.<br />

Ndonëse qëllimi kryesor i dokumentit të<br />

projekt deklaratës është për të<br />

përshkruar punën aktivitetet që do të<br />

kryhen dhe detaje të tyre, ajo mund të<br />

përfshijë informata të tjera për ta bërë<br />

atë më të plotë. Normalisht këto zëra<br />

janë pjesë e proceseve të përshkruara më<br />

lart.<br />

Një dokument gjithëpërfshirës i projekt<br />

deklaratës duhet të përfshijë këto<br />

elemente:<br />

Problemi i evidentuar apo<br />

mundësia që përfaqëson një<br />

përmbledhje të shkurtër të pjesëve<br />

kryesore të dokumentit të kërkesës<br />

së projektit.<br />

Zgjidhja e propozuar. Përgjithësisht,<br />

ky është titulli i zgjeruar i projektit<br />

i shprehur qarte dhe i kuptueshëm<br />

Përmbledhëse e punës dhe<br />

strategjia për zbatimin e saj.<br />

57<br />

57


Përfaqëson një përshkrim të punës<br />

që do të bëhet dhe rrugët për<br />

realizimin e tyre. Ajo duhet të<br />

përmbaje detaje të mjaftueshme për<br />

të mundësuar funksionimin e punës<br />

në nivel detyrash për tu zbatuar. Ajo<br />

duhet të përshkruajë edhe një qasje<br />

të përgjithshme dhe strategjinë për të<br />

arritur objektivat e projektit. Ky<br />

seksion është fokusi kryesor i<br />

dokumentit të definimit të projektit.<br />

Arritje të pritshme. Përshkruan<br />

outputin e pritshëm në fund të<br />

projektit. Niveli i detajimeve në këtë<br />

seksion mund të ndryshojnë nga një<br />

përshkrimin i përgjithshëm i<br />

rezultateve të pritshme kryesore në<br />

një paraqitje të detajuar të impakteve<br />

të mundshme dhe të performancës.<br />

Kriteret e Përmbylljes. Është një<br />

përshkrim i asaj që duhet të<br />

realizohet ose dorëzohet në mënyrë<br />

që të përmbushet kontrata e bere<br />

qysh në fillim.<br />

Risku dhe pasiguria. Identifikimi i<br />

faktorëve apo kushteve për të cilat<br />

informacioni mungon dhe që mund<br />

të ndikojnë saktësinë e parashikimeve<br />

tuaja për projektin. Theksi<br />

vihet kryesisht mbi pjesët ose<br />

treguesit ku projekti mund të preket<br />

negativisht krahasuar me pritjet e<br />

palëve të interesuara.<br />

Supozimet. Informacionet, të dhëna,<br />

ose deklaratat në lidhje me kushtet<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

që kanë vlefshmëri të paverifikuar<br />

ose të panjohur në përgjithësi në<br />

lidhje me problemin.<br />

Gjithashtu ky dokument mund të<br />

përfshijë dhe disa elemente si:<br />

� Plani paraprak i zbatimit. Përfshin<br />

çfarëdo lloj dokumentacioni të<br />

planifikimit të siguruar më parë, të<br />

tilla si kosto paraprake dhe<br />

vlerësimet e tyre, një strategji e<br />

zgjedhur, strukturën organizacionale<br />

të ekipit të projektit, zonat<br />

funksionale të përfshira etj.<br />

Natyrisht që këto plane dhe<br />

vlerësime nuk janë tërësisht të<br />

zhvilluara dhe të plota por ky<br />

informacion në fund të fundit<br />

shërben për të treguar nivelin e<br />

njohjes së projektit nga ana jonë.<br />

� Palët e interesuara. Përfaqëson një<br />

listë të individëve dhe organizatave<br />

të përfshira në projekt ose të prekura<br />

nga aktivitetet dhe / ose rezultatet.<br />

� Kriteret e suksesit. Përfaqëson<br />

metodat që do të përdoren për të<br />

përcaktuar se deri në çfarë niveli janë<br />

plotësuar objektivat e projektit. Ky<br />

listim duhet të përfshijë një listë të<br />

faktorëve kritikë të suksesit dhe<br />

nivelet e matura të arritjeve.<br />

Planifikimi paraprak; sa ai është i<br />

mjaftueshëm? Kjo është një nga pikat<br />

më të vështira të zhvillimit të projektit.<br />

Ekziston një hendek evident midis<br />

58<br />

58


sigurisë së dëshiruar të menaxherëve të<br />

projektit dhe pasigurisë të implementimit<br />

të tij. Kjo zakonisht është pika në<br />

të cilën ky hendek është më i madh. Ne<br />

nuk mund të jemi në gjendje të bëjmë<br />

një vlerësim preciz të të dhënave. Ne<br />

ofrojmë një tërësi të dhënash të matura<br />

dhe vlerësuara në terma relative. Të<br />

dhënat e nxjerra dhe të ofruara në<br />

planifikimin tuaj paraprak duhet të jetë<br />

relativisht të thjeshta dhe jo shumë të<br />

Këshilla mbrojtëse për pasigurinë<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

detajuara. Në fakt, niveli i detajeve në të<br />

gjitha dokumentet tuaja duhet të<br />

pasqyrojë nivelin e njohurive dhe<br />

përgjithësisht të të dhënave të<br />

vlerësuara si më të sigurtat.<br />

Në shumicën e rasteve, ju mund të<br />

paraqesin treguesit principiael që<br />

prekin dimensionet e kohës, kostos dhe<br />

performancës dhe etapat bazë.<br />

Në fazën e hartimit të planit paraprak merrni në konsiderate këshillat e<br />

mëposhtme:<br />

� Paraqesni vlerësimet që ju keni bërë sa i takon treguesve në terma të “rangut”.<br />

P.sh. në vend të thënies se: projekti do të kushtojë 5.000 milion lekë mund të<br />

shprehemi se: projekti parshikohet të kushtojë nga 4.000-6.000 milion lekë dhe<br />

në vend të thënies se: projekti do të zgjasë 16 muaj mund të shprehemi se:<br />

projekti parashikohet të zgjasë nga 17-19 muaj.<br />

� Paraqesni në mënyrë grafike disa të dhëna por mos paraqesni të dhëna për të<br />

cilat nuk keni baza të thella njohjeje ose keni pasiguri të lartë ose i evitoni ato sa<br />

të mundeni.<br />

� Vendosni në mënyrë të dukshme në çdo dokument që del nga dora juaj se këtë<br />

të dhëna janë të dhëna paraprake.<br />

59<br />

59


Nxirrni në dukje se kush mund ta bëjë<br />

dhe do ta bëjë punën. Para se të<br />

paraqesin propozim për projektin tuaj,<br />

ju duhet të merrni garancinë e duhur se<br />

materialet e nevojshme dhe burimet e<br />

tjera do të jenë disponibël. Mospasja e<br />

kësaj garancie mund ta verë seriozisht<br />

në dilemë zbatimin e projektit.<br />

Normalisht ky proces mund të ecë duke<br />

i dhënë përgjigje disa pyetjeve:<br />

1. A kemi njerëz me eksperiencën e<br />

nevojshme për të bërë këtë punë?<br />

2. A janë ata të gatshëm që të<br />

angazhohen me ne sa i takon gatishmërisë<br />

së mbajtjes dhe përgjigjshmërisë<br />

së zgjidhjes së problemeve?<br />

3. A mund të arrijmë një rezultat më të<br />

mirë duke shfrytëzuar burime jashtë<br />

kompanisë, dikasterit ose institucionit,<br />

të tilla si një kosto më të ulët, cilësi më të<br />

lartë, shpërndarje më të shpejtë ose<br />

impakt më të qëndrueshëm?<br />

4. A paraqet probleme dalja jashtë<br />

organizatës, të tilla si konfidencialiteti<br />

dhe siguria dhe në çfarë niveli janë ato?<br />

Ju mund të zhvilloni një analize<br />

paraprake të vlerësimit midis<br />

shfrytëzimit të burimeve të brendshme<br />

dhe atyre të jashtme fokusuar në disa<br />

momente.<br />

a. Kryerja e krahasimeve direket të<br />

kostos. Kjo përbën një analize rutinë<br />

bazuar në kostot e treguesve të<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

punës kryesisht. Kjo analize duhet të<br />

kryet në mënyrë transparente dhe<br />

fokusuar në interesa afatgjatë.<br />

b. Marrja parasysh e faktorëve kritikë.<br />

Ekzistojnë një numër i madh<br />

faktorësh përveç thjesht përlloçaritjes<br />

së lekëve apo dollarëve, si ato<br />

që i përkasin cilësisë dhe besueshmërisë<br />

së produktit të projektit,<br />

qëndrueshmërisë së efekteve, nivelit<br />

të ndikimit në komunitet etj. Këta<br />

faktorë mund të vlerësohen<br />

nëpërmjet ndërtimit të një matrice të<br />

rëndësisë së faktorëve modelimin e<br />

së cilës ne e analizuam më lart. Kjo<br />

qasje mund të përfshijë një numër të<br />

ndryshëm faktorësh.<br />

c. Aplikimi i filtrave ose kufizimeve<br />

të duhura. Në çdo përzgjedhje është<br />

e nevojshme të vendosen disa kritere<br />

paraprake eliminuese.<br />

� kriteret specifike ligjore, që ka të bëjë<br />

kryesisht me ato korniza të<br />

lejueshme ligjore mbi problemin.<br />

� niveli i vlerësuar i konfidencialitetit<br />

� nevoja apo dëshira për të mbajtur<br />

kontroll të drejtpërdrejtë mbi ekipin<br />

� kapacitet e tepërta aktuale në<br />

organizatën apo institucionit tuaj<br />

� mundësia e delegimit të funksioneve<br />

etj.<br />

60<br />

60


Së katërti, paraqitja formale e<br />

projektit<br />

Mbasi është përcaktuar problemi, janë<br />

gjetur alternativat, është vlerësuar<br />

zgjidhja më optimale, është hartuar<br />

plani paraprak ju duhet të paraqesin një<br />

propozim zyrtar për projektin i cili<br />

mund të kalojë mbi disa momente<br />

kryesore.<br />

2. HARTIMI I PROPOZIMIT PËR<br />

PROJEKT<br />

Propozimi duhet të përfshijë në mënyrë<br />

të përmbledhur disa elementë si ato që<br />

kanë të bëjnë me një përshkrim të<br />

nevojave për projekt, me një paraqitje<br />

më të detajuar të tyre dhe rëndësisë dhe<br />

domosdoshmërisë së ndërhyrjes.<br />

Gjithashtu në këtë pjesë duhet të<br />

përfshihen edhe alternativat e tjera dhe<br />

arsyet pse ato janë eliminuar si dhe<br />

përfitimet që vijnë prej zgjidhjeve të<br />

propozuara. Përfshirja e riskut si dhe<br />

masa e ndikimit të tij mbi projektin<br />

është një element i domosdoshëm.<br />

Përveç kësaj rubrike do të duhet të<br />

përfshihet dhe niveli i riskut të<br />

mosveprimit. Në këtë faze do të<br />

përfshihet gjithashtu vlerësimi në<br />

formën e “rangut” (minimale,<br />

maksimale si dhe figura të mundshme) i<br />

kostove të pritura që vijnë nga ky<br />

propozim si dhe një paraqitje e<br />

kalendarit ose kohës së kryerjes së<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

aktiviteteve për të kompletuar<br />

propozimin kryer. Matja dhe përshkrimi<br />

i rezultateve në sasi dhe cilësi si dhe<br />

ndikimi i tyre mbi organizatën ose<br />

komunitetin do të jetë pjesë e këtij<br />

dokumenti. Në propozimin për projekt<br />

do të përfshihet dhe vlera e kërkuar nga<br />

donatori në para për të realizuar<br />

projektin.<br />

Lista e individëve ose organizatave që<br />

kanë lidhje dhe që do të përfshihen në<br />

zbatimin e projektit por edhe që do të<br />

ndikojnë në suksesin e projektit si dhe<br />

eksternalitetet ose ndikimet e jashtme që<br />

mund të ketë zbatimi i projektit mbi të<br />

tjerë të konsideruar si palë të treta por<br />

që preken në mënyrë indirekte nga<br />

zbatimi i tij duhet të jetë pjesë projektpropozimit.<br />

Aprovimi i kërkesës. në mjaft<br />

organizata ose institucione aprovimi<br />

vjen përmes skemës së projektit e cila<br />

mundet gjerësisht të varirojë në modele<br />

të ndryshme por që në esence duhet të<br />

gëzojë disa karakteristika si paraqitjen e:<br />

� Përshkrimi i projektit dhe<br />

objektivave të vendosura.<br />

� Pjesëmarrjen e parashikuar të<br />

ekipit të projektit.<br />

� Niveli i autoritetit të deleguar të<br />

menaxherit të projektit.<br />

� Outputi i parashikuar.<br />

� Klientët ose konsumatorët e synuar<br />

dhe palët pjesëmarrëse.<br />

61<br />

61


� Firmën zyrtare të drejtuesit.<br />

Zyrtarizimi i ekipit të projektit. Kjo<br />

fazë konsiston në miratimin dhe njohjen<br />

zyrtare të ekipit të projektit. Më pas<br />

drejtuesi i projektit organizon një takim<br />

me prestarët e ekipit koha e të cilit do të<br />

varet nga moment i konsiderimit i plotë<br />

i ekipit nga ana e drejtuesit të projektit<br />

dhe donatorit duke i çelur rrugën<br />

zbatimit të projektit.<br />

Të tjerë elementë të domosdoshëm të<br />

pashprehur (vlerësimi i mjedisit<br />

politik).<br />

Procesi i paraqitur më sipër përfshin<br />

shumicën e procedurave legale të<br />

nevojshme për fillimin e një projekti.<br />

Nëse ju jeni një menaxher projekti, për<br />

të qenë tërësisht i përditësuar do t’ju<br />

duhet të masni klimën politike në<br />

mjedisin e zhvillimit të projektit duke<br />

konsideruar disa moment kryesore.<br />

� Merrni parasysh efektet e<br />

mundshme për palët e interesuara<br />

tuaj.Mbasi ju keni identifikuar të<br />

gjithë aktorët e mundshëm të<br />

projektit tuaj, ju duhet ta shtyni<br />

procesin një hap më tutje duke<br />

identifikuar ata që fitojnë ose<br />

humbasin nëse projekti është i<br />

suksesshëm dhe ata që fitojnë ose<br />

humbasin nëse projekti dështon.<br />

Vlera e këtij procesi qëndron në<br />

mundësinë e të kuptuarit dhe<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

vlerësuarit të qëndrimit të të gjitha<br />

palëve të ndikuara.<br />

� Identifikoni burimin e mundshëm<br />

të mbështetjes. Përpiquni të<br />

identifikoni kush është në pozicionin<br />

më të mire për ti ofruar mbështetje<br />

projektit tuaj.<br />

� Identifikoni palët e painteresuara<br />

për suksesin e projektit tuaj. Kjo ju<br />

jep mundësi për të kuptuar arsyet e<br />

mospëlqimit të suksesit tuaj dhe<br />

potencialitetet e punës kundër këtij<br />

suksesi.<br />

� Garantoni donatorin. Në mjaft<br />

organizata ata janë pjesë e<br />

menaxhimit të lartë dhe me influence<br />

në vendimmarrje e natyrisht të<br />

rrezikuar nga mossuksesi i projektit.<br />

Në mjaft raste ata janë pjesë e<br />

institucioneve apo organizatave të<br />

palidhura me ne dhe që mund të<br />

jenë të ndikuara dhe nga sfera<br />

politike që janë jashtë ndikimit tone.<br />

� Adreso objektivat joreale ose<br />

kufizimet e projektit. Nëse<br />

objektivat e targetuara të projektit<br />

tuaj e në mënyrë specifike koha dhe<br />

kosto, tejkalojnë pritjet e menaxhimit<br />

ju do të keni mundësi argumentimi<br />

të këtij dështimi nëpërmjet krijimit të<br />

“masave mbrojtëse” si ajo e<br />

adresimit të objektivave të tejkaluara<br />

për të mbrojtur punën tuaj.<br />

62<br />

62


PYETJE PËR KONTROLLIN E PËRVETËSIMIT TË DIJEVE<br />

� Si duhet të zhvillohet një projekt?<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

� Identifikoni një problem në shkollën tuaj, inicioni një projekt duke menduar<br />

disa alternativa zgjidhjeje. Vlerësoni secilën alternativë bazuar tek matrica e<br />

peshës së faktorëve dhe nxirrni alternativën më të mirë.<br />

� Formuloni një kërkesë për projekt duke respektuar rubrikat e shprehura në<br />

temën tonë.<br />

� Formuloni një projekt propozim duke u bazuar në rubrikat e kërkuara për<br />

këtë format.<br />

� Cilat janë kriteret financiare për vlerësimin e alternativave?<br />

� Ç’është kriteri jo-financiar, cilat janë avantazhet dhe disavantazhet e aplikimit<br />

të këtij kriteri?<br />

63<br />

63


TEMA 4<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

NJË VËSHTRIM MBI PLANIFIKIMIN E PROJEKTIT<br />

1. HYRJE NË PLANIFIKIMIN E PROJEKTIT<br />

2. SA PLANIFIKIM ËSHTË I MJAFTUESHËM?<br />

3. DËSHTIMET E ZAKONSHME TË PLANIFIKIMIT<br />

4. NJË VËSHTRIM MBI VLERËSIMIN E PROJEKTIT<br />

1. HYRJE NË PLANIFIKIMIN E<br />

PROJEKTIT<br />

Është thënë shpesh se menaxhimi i<br />

projekteve në mënyrë sintetike përbëhet<br />

prej dy fazave kryesore të bësh projektin e<br />

OBJEKTIVAT E TEMËS<br />

Përmes informacionit që ofrohet në këtë temë synohet të realizohen disa<br />

objektiva:<br />

� Nxënësi të jetë në gjendje të njohë dimensioned e planit të projektit.<br />

� Nxënësi duhet të jetë në gjendje të kuptojë problemet me të cilat do të<br />

ndeshet gjatë hartimit të planit të një projekti dhe të adaptojë një<br />

sjellje menaxheriale të aftë për të shmangur dështimet e planifikimit.<br />

� Të njohë faktorët që kushtëzojnë planifikimin.<br />

� Të krijojë një vizion të qartë mbi vlerësimin e projektit.<br />

duhur dhe të bësh si duhet projektin.<br />

Mbasi jeni siguruar që projekti juaj është i<br />

bazuar mbi një nevojë të vërtetë dhe se<br />

është i justifikuar nga pikëpamja e biznesit<br />

apo ajo e nevojave komunitare faza e<br />

planifikimit është faza kryesore e të bërit si<br />

64<br />

64


duhet një projekt. Faza e planifikimit është<br />

faza që kërkon vëmendjen më të madhe nga<br />

çdo fazë tjetër. Është e vështirë të<br />

imagjinosh një projekt të suksesshëm pa një<br />

planifikim të mirë. Përveç kësaj planifikimi<br />

i projektit është edhe një subjekt i<br />

përmasave të mëdha. Ai përbëhet nga dy<br />

komponentë kryesorë:<br />

a. Komponenti strategjik, që konsiston<br />

në kuptimin e parimeve dhe filozofisë<br />

së planifikimit.<br />

b. Komponenti taktik, që ka një natyrë<br />

më së shumti mekanike dhe konsiston<br />

në procesin e krijimit hap mbas hapi të<br />

planit të projektit deri në detaje<br />

nëpërmjet përdorimit të vlerësimeve<br />

dhe treguesve si lëndë e parë.<br />

Planifikimi si proces shpesh barazohet me<br />

një sërë skedulimesh. Kjo thjesht nuk është<br />

e vërtetë. Planifikimi mund të jetë në<br />

madhësi dhe forma të ndryshme kushtëzuar<br />

kjo nga përmasat e projektit, kohëzgjatja,<br />

kompleksiteti, kushtet mjedisore, pozicioni i<br />

organizatës apo institucionit etj. Projekt<br />

plani shtrihet mbi tre dimensione kryesore:<br />

1. Kosto; sa para do të shpenzohen dhe si<br />

do të buxhetohen ato me kalimin e<br />

kohës.<br />

2. Koha; sa do të zgjasë zbatimi i tij duke<br />

konsideruar kohëzgjatjen e proceseve<br />

individuale, të grupeve pjesë e ekipit të<br />

projektit dhe kohëzgjatjen totale të<br />

projektit.<br />

3. Qëllimi; çfarë do të realizojë projekti.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Qëllimi-dimension dyplanësh.<br />

Qëllimi përfaqëson dy koncepte të<br />

ndryshme nga njëra-tjetra:<br />

� Qëllimi projektit nëprmjet të cilit<br />

nënkuptojmë misionin, synimet<br />

dhe objektivat e projektit.<br />

� Qëllimi i punës i cili i referohet<br />

tërësisë së elementëve<br />

individualë të aktivitetve që<br />

duhet dhe do të performohen në<br />

gjithë jetëgjatësinë e projektit.<br />

Krijimi i një plani të saktë dhe të besueshëm<br />

të një projekti kërkon përkushtim dhe<br />

përpjekje të mëdha si dhe kontributin e<br />

shumë njerëzve.<br />

Përpjekjet për të krijuar një plan-projekt i<br />

vetëm kanë shkaktuar rrëzimin dhe<br />

dështimin e shumë menaxherëve. Në<br />

esencë, plani i projektit është një lloj harte<br />

komplekse që mund ta përdorni për tu<br />

udhëhequr, ju dhe ekipi juaj nga fillimi deri<br />

në fund.<br />

Një arsye pse planifikimi është një proces i<br />

vështirë për tu definuar në mënyrë<br />

përfundimtare është jo vetëm kompleksiteti<br />

por edhe evoluimi i vazhdueshëm.<br />

Organizatat dhe institucionet ndryshojnë në<br />

mënyrë të konsiderueshme nga njëra-tjetra<br />

në qasjen e tyre për planifikimin e<br />

përgjithshëm të projektit. Procedurat<br />

specifike që një organizatë aplikon<br />

pasqyrojnë filozofinë e saj në drejtim të<br />

65<br />

65


planifikimit dhe kontrollit. Nëse<br />

menaxherët e një projekti janë të orientuar<br />

drejt veprimit dhe kanë pak besim tek<br />

planifikimi atëherë procedurat e planifikimit<br />

të një projekti ka të ngjarë të jenë<br />

minimale. Në këtë mjedis, projektet mund<br />

të jenë iniciuar me ngut dhe një pjesë e<br />

konsiderueshme e planifikimit është bërë pa<br />

menduar shumë dhe pa rregull duke u<br />

ballafaquar së shpejti me rreziqe.<br />

Anasjelltas, nëse menaxherët e organizatës<br />

kanë rezerva ndaj sigurisë ose kontrollit dhe<br />

i shohin gjërat në mënyrë konservative, ato<br />

do të reflektohen në zhvillimin dhe<br />

përdorimin e procedurave rigoroze të<br />

planifikimit.<br />

Krijimi i linjës<br />

së buxhetit<br />

Versioni 1<br />

Plani i<br />

buxhetimit<br />

Aprovimi i<br />

projektit<br />

Versioni 2<br />

Plani i<br />

aktivitetve<br />

Shpesh planet e projektit kalojnë përsëritje:<br />

në kohë të ndryshme, në nivele të<br />

ndryshme të detajeve, për qëllime të<br />

ndryshme.<br />

Zbatimi i<br />

projektit<br />

Versioni 3<br />

Plan kontrolli<br />

Figura 4.1. Evoluimi i projekt planit<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Siç u përmend edhe më sipër planet e<br />

projekteve kanë tendencë të shfaqen në<br />

mënyrë graduale. Ata vazhdimisht<br />

axhustohen dhe përsosen në drejtim të<br />

përmbajtjes,<br />

detajeve.<br />

strukturës dhe nivelit të<br />

Mbas definimit të projektit, ai bëhet më i<br />

“rafinuar”, aktivitetet diskutohen më në<br />

detaje, supozimet vërtetohen ose hidhen<br />

poshtë, rezultate aktuale janë realizuar dhe<br />

radha e planifikimit është që të ruajë ritmin.<br />

Ekzistojnë një sere variacionesh bazike të<br />

planifikimit themelor të projektit. Në<br />

figurën më poshtë përpiqemi të ilustrojmë<br />

një qasje të përbashkët.<br />

Përfundimi i<br />

projektit<br />

Versioni 4<br />

Axhustimi i<br />

planit<br />

Përmbyllja<br />

e projektit<br />

Versioni 5<br />

Lista<br />

përmbledhëse<br />

Sikundër vihet re edhe nga figura e<br />

mësipërme versioni i parë i planit shtrihet<br />

para se projekti të jetë definuar. Në këtë<br />

hap shifrat e kostos dhe treguesit e tjerë janë<br />

relativisht bruto ose të pafiltruar, të<br />

paraqitur ashtu si dhe e kemi theksuar edhe<br />

66<br />

66


në temat e kaluara në terma minimummaksimum,<br />

të nxjerra në kushtet e një<br />

informacioni të kufizuar dhe jo shumë të<br />

detajuar. Ato nuk janë gjë tjetër veçse<br />

llogaritje paraprake që i mundësojnë<br />

organizatës, donatorit ose institucionit të<br />

parashikojë zërat në buxhetin e vet total<br />

vjetor.<br />

Versioni i dytë i planit të projektit krijohet<br />

kur organizata përgatitet që të fillojë një<br />

projekt duke e parashikuar shumën me<br />

paraqitjen e buxhetit të saj operativ. Kjo<br />

hallkë duhet të japë informacion të<br />

besueshëm nëse projekti i propozuar është<br />

një investim dobiprurës ose jo. Nëse projekt<br />

propozimi miratohet atëherë del e<br />

nevojshme paraqitja e versionit të tretë.<br />

Plani i detajuar që ka krijuar ekipi i projektit<br />

do të përdoret si një udhëheqës për<br />

zbatimin e tij. Më poshtë do të shohim në<br />

mënyre analitike mjetet dhe teknikat e<br />

nevojshme në këtë fazë. Në hallkën tjetër<br />

ekipit do ti duhet të përdorë progresivisht<br />

vlerësimin dhe nisjen gradualisht të<br />

kontrollit të ecurisë. Në vazhdimësi do ti<br />

referohemi hallkës së axhustimeve të planit<br />

që është një moment i domosdoshëm. Kjo<br />

për arsyen se rrallëherë ka një përputhje<br />

perfektë midis asaj që planifikohet dhe<br />

zbatimit konkret. Rezultate aktuale do të<br />

kenë ndryshime të pashmangshme nga ajo<br />

që pritej në fillim të projektit.<br />

Projektet si procese zhvillohen në një mjedis<br />

dinamik, në ndryshim dhe transformim të<br />

vazhdueshëm dhe kjo përligj plotësisht<br />

ekzistencën e kësaj hallke. Këto ndryshime,<br />

vazhdueshëm duhet të pasqyrohen në<br />

modifikime të vogla në plan. Versioni i<br />

fundit i planit nuk trajtohet në shumicën e<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

librave mbi menaxhimin e projektit, por unë<br />

e gjej atë si një nevojë reale dhe shumë jetike<br />

për kurorëzimin e suksesit. Kjo ndodh<br />

pranë fund të projektit, kur bëhet e<br />

dukshme se një numër i aktiviteteve<br />

(shpeshherë në dukje të parëndësishme)<br />

duhen ezauruar në mënyrë që projekti të<br />

konsiderohet i plotë. Kjo do të na çlironte<br />

nga detyrimet e vazhdueshme dhe do të na<br />

krijonte mundësinë të mundnim sloganin se<br />

“projektet asnjëherë nuk përfundojnë”.<br />

Planifikimi nuk është një proces i<br />

përkohshëm<br />

Është i paevitueshmëm ndryshimi gjatë<br />

zbatimit të projektit tuaj. Ndodh që një<br />

pjesëtar i ekipit të largohet, disa burime<br />

mund të mos jenë disponibël kur ne<br />

kemi nevojë për to, klima e biznesit<br />

mund të ndryshojë, kushtet e<br />

komunitetit po ashtu, etj.<br />

Paralel me ndryshimin e kushteve plani<br />

juaj duhet të ndryshojë dhe modifikohet<br />

për të reflektuar këtë ndryshime.<br />

Planifikimi i projektit është një proces<br />

2. DËSHTIMET E ZAKONSHME TË<br />

jetësor dhe duhet të jetë dinamik gjatë<br />

PLANIFIKIMIT<br />

gjithë jetës së projektit.<br />

Para se të thellohemi më tej në detajet e<br />

krijimit të planeve të projektit, mund të të<br />

jetë e nevojshme të shqyrtojmë disa nga<br />

gabimet më të zakonshme që bëjnë<br />

menaxherët e projektit në qasjen e tyre të<br />

planifikimit. Kjo jo vetëm që do t'ju<br />

ndihmojnë për ti shmangur ato, por edhe do<br />

67<br />

67


ti japë vlerë vendit të konsiderueshëm që do<br />

ti japim planifikimit më poshtë.<br />

a) Dështimi për të planifikuar. Në procesin<br />

e planifikimit ndikojnë një numër i madh<br />

faktorësh. Një pjesë e menaxherëve e<br />

nënçmojnë plani-fikimin duke e<br />

konsideruar humbje kohe ose duke u<br />

udhëhequr thjesht nga veprimi. Një<br />

fenomen i tillë është veçanërisht evident tek<br />

menaxherët e rinj, pa përvojën e duhur të<br />

punës.<br />

Por ndodh shpesh që menaxherët<br />

pavarësisht se janë të vetëdijshëm për<br />

rëndësinë e kësaj faze e zhvillojnë atë me<br />

shpejtësi të vendosur përballë presionit të<br />

palëve pjesëmarrëse në projekt, kulturës<br />

organizative të organizatës etj, që shprehen<br />

se projekti po përparon shumë ngadalë.<br />

Megjithatë menaxherët që nuk planifikojnë<br />

si duhet dhe sa duhet vuajnë nga një lloj<br />

“dënimi ironik”, ata vazhdimisht janë të<br />

angazhuar në maksimum të “shuajnë<br />

zjarret” që ndizen gjatë rrugës nga puna e<br />

pamjaftueshme në planifikim duke u<br />

detyruar të punojnë me intensitet jo normal<br />

gjatë gjithë projektit.<br />

b) Dështimi për të planifikuar në detaje të<br />

mjaftueshme. Ndonjëherë menaxherët e<br />

projektit kanë bërë një planifikim të mire<br />

por jo në detajet e tij të mjaftueshme. Është<br />

në veçanti e vështirë matja e madhësisë të<br />

elementëve të veçantë të punës sidomos<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

atyre që kërkojnë ndjekje nga afër. Dështimi<br />

për të planifikuar dhe përllogaritur<br />

aktivitetet e projektit në detaje të<br />

mjaftueshme mund të rezultojë në tre efekte<br />

të padëshirueshme sinjifikante që mund të<br />

shmangen nga përgjigjet e pyetjeve të<br />

mëposhtme:<br />

� A do të jenë të gatshëm dhe të aftë të<br />

gjithë pjesëmarrësit të kuptojnë si dhe<br />

sa duhet, objektin e punës së tyre.<br />

Menaxheret do të duhet të detajojnë<br />

aktivitetet deri në masën e<br />

kuptueshmërisë të të gjitha palëve<br />

pjesëmarrëse në mënyrë që të mos<br />

shkaktojnë asnjë konfuzion në<br />

realizimin e proceseve të projektit në<br />

kohë dhe përmasa. Puna e<br />

pamjaftueshme në mjaft raste sjell<br />

ribërjen të shumë prej kalkulimeve dhe<br />

kosto shtesë.<br />

� A mund të përgatisni ju një vlerësim të<br />

saktë dhe të arsyeshëm të kohëzgjatjes<br />

dhe kostos? Në qoftë se një vlerësim i<br />

saktë dhe i arsyeshëm është i<br />

nevojshëm, duhet të punojmë duke u<br />

orientuar në atë pikë ku ju mund të<br />

vlerësoni kohëzgjatjen dhe koston me<br />

një shkallë të lartë të besueshmërie. Me<br />

fjalë të tjera, sa më pak kohë dhe<br />

përpjekje të shpenzojmë në definimin e<br />

projektit aq më e madhe është<br />

pasiguria në vlerësimin e tij. Më në<br />

detaje për këtë do të flasim në temat e<br />

ardhshme.<br />

68<br />

68


Matni si duhet aktivitetet.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Ka dy qasje themelore sa i përket faktit se në ç’masë duhet të detajojmë<br />

punën në një projekt. Të dyja këto rregulla janë të arsyeshme dhe të vlefshme.<br />

a) Të përcaktojë cilët janë aktivitetet dhe ti vendosë ato në udhën e<br />

përllogaritjes. Një prej rekomandimeve më të njohura është ajo e<br />

kalkulimit të zërave në përmasat nga 40-80 orë pune.<br />

b) Rregulli i dytë rekomandon llogaritjen e zërave në masën rreth 4% të<br />

të gjithë kohëzgjatjes së projektit. P.sh nëqoftëse një projekt zgjat<br />

gjashtë muaj atëherë koha e skedulimit të zërave në dispozicion është<br />

rreth një javë ndërsa për një projekt 18-muajsh probabilisht koha e<br />

skedulimit do të jetë tre javë. Duhet të kemi parasysh që këto janë<br />

udhëzime dhe jo definime strikte.<br />

� A do të jetë në gjendje të monitoroni në<br />

mënyrë efektive progresin e projektit?<br />

Parimi është shumë i thjeshtë. Për tu<br />

siguruar që projekti juaj është duke<br />

qëndruar në shinat e vendosura nga<br />

plani, ju do të duhet të jeni në gjendje<br />

për të vlerësuar se prestarët e ekipit<br />

janë duke bërë përparimin që pritet.<br />

Rruga më e përshtatshme për të<br />

vlerësuar përparimin e tyre është duke<br />

vlerësuar përfundimin e elementeve<br />

relativisht të vegjël të punës në mënyrë<br />

rutinë dhe kontrollet e tyre në takimet e<br />

zakonshme të ekipit të projektit tuaj.<br />

a. Dështimi për të evidentuar momentin<br />

kur duhet ndalur planifikimi. Kjo<br />

mund të përbëje një problem po aq të<br />

rëndësishëm dhe delikat sa ai i<br />

mosplanifikimit në detaje. Mjaft prej<br />

menaxherëve mendojnë se do ta<br />

ezaurojnë këtë fakt nëpërmjet shtimit të<br />

kontrollit por kjo nuk është e vërtetë.<br />

Le të supozojmë se jeni duke<br />

menaxhuar një projekt me një<br />

kohëzgjatje prej 14 muajsh dhe<br />

frekuenca e takimeve të ekipit është<br />

çdo dy javë. Nëse planifikoni detaje të<br />

tilla që elementet e punës janë vetëm<br />

disa ditë kohëzgjatje, disa prej tyre<br />

mund të (ose mund të mos!) të jenë<br />

rrahur midis takimeve të ekipit. Pra ju<br />

nuk do të mund të përfitoni nga një<br />

plan më i madh dhe më i detajuar<br />

nëqoftëse nuk do të kontrolloni<br />

progresin çdo ditë ose njëherë në dy<br />

ditë. Pra, nëse statusi i raporteve të<br />

ekipit do të jetë dyjavor një pjesë e<br />

proceseve ato që zgjasin më pak sesa<br />

kaq ose shumë më pak ka gjasa të mos<br />

maten. Përveç kësaj, në qoftë se<br />

elementet e punës janë në madhësi<br />

shumë të vogla, llogaritja dhe mbajtja e<br />

tyre të përditësuara për diskutim do të<br />

përbënte një makth menaxherial ndërsa<br />

shtimi i frekuencës së takimeve kosto<br />

shtesë.<br />

69<br />

69


. Dështimi nga mospërfshirja në proces<br />

e menaxherëve operacional. Ky gabim<br />

është një nga më të shpeshtit në<br />

procesin e planifikimit. Parimi është i<br />

thjeshtë: njerëzit që do të punojnë në<br />

projektin tuaj duhet të jenë të përfshirë<br />

thellë në planifikimin e pjesëve të tij.<br />

Ka minimalisht dy arsye të mira që<br />

përligjin këtë fakt. Së pari, rezultatet e<br />

pritshme të planifikimit do të jenë<br />

padyshim më të qarta dhe të sakta, e<br />

ndikuar kjo nga niveli i njohjes së<br />

punës. Në fund të fundit kjo është<br />

puna e tyre. Së dyti, duke i përfshirë<br />

ata gjatë fazës së planifikimit ka të<br />

ngjarë që ata të angazhohen në mënyrë<br />

të konsiderueshme më tepër dhe të jenë<br />

më të pritur drejt suksesit tërësor.<br />

Menaxherët shpesh fillojnë të jetojnë<br />

me premtimet e tyre, gjë që ndikon<br />

dukshëm në nivelin e motivimit dhe të<br />

suksesit.<br />

c. Dështimi për të reflektuar riskun dhe<br />

pasigurinë në planet e tyre. Tekste të<br />

tëra i dedikohen riskut dhe pasigurisë.<br />

Pse? Për shkak se menaxhimi i tij është<br />

një nga problemet më esenciale në<br />

fushën e menaxhimit të projekteve.<br />

Sinkronizimi është çelësi.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Frekuenca e takimeve të ekipit si dhe shtrirja kohore e<br />

aktiviteteve të veçanta në përllogaritjet tuaja duhet të jenë<br />

përafërsisht proporcionale. Ky sinkronizim do të mund të krijonte një<br />

balance të arsyeshme midis nevojës suaj për të mbajtur në lartësinë dhe<br />

ritmet e duhura kontrollin dhe shumës së përpjekjeve të duhura për krijimin<br />

dhe kontrollin e skedulimeve tuaja. Norma prej 4% e prmendur më sipër do<br />

të ishte një udhëheqje e pranueshme në të dyja rastet.<br />

Shkaku kryesor i dështimit të mjaft prej<br />

projekteve në ditët e sotme është<br />

mostrajtimi i riskut dhe pasigurisë ose<br />

mosdhënia atij e rëndësisë së duhur.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i riskut përdor kryesisht<br />

teknikat statistikore si dhe metoda të<br />

tjera shkencore që bëjnë të mundur<br />

parashikime në nivele të arsyeshme<br />

dhe besueshme sigurie të rezultateve të<br />

projekteve në kushtet e veprimit të<br />

riskut dhe pasigurisë. Një pjesë e mire<br />

e menaxherëve nuk e vlerësojnë dhe<br />

akomodojnë veprimin dhe ndikimin në<br />

rezultatin dhe produktin përfundimtar<br />

të projektit të nivelit të riskut. Ka tre<br />

arsye që shpjegojnë këtë:<br />

Menaxherët e projektit nuk e kuptojnë<br />

menaxhimin e riskut.<br />

Edhe pse teknikat e menaxhimit të riskut po<br />

përdoren gjerësisht në dekadat e fundit një<br />

pjesë e menaxherëve nuk merren si dhe sa<br />

duhet me të, shkaktuar nga niveli i kufizuar<br />

i njohurive mbi riskun. Në disa raste ata e<br />

injorojnë ekzistencën e tij. Nëse ekipi juaj i<br />

projektit nuk është i familjarizuar me<br />

teknikat e matjes dhe menaxhimit të riskut<br />

70<br />

70


do të ishte e domosdoshme studimi dhe<br />

njohja e tyre si dhe përfshirja si pjesë<br />

integrale në planet e zhvillimit të projektit.<br />

Menaxherët e projektit janë viktima të<br />

sindromat të " syzeve me ngjyrë rozë ".<br />

Gjatë përgatitjes së planeve të projektit<br />

tendenca e tyre është përgatitja e skenarëve<br />

totalisht pozitivë dhe gjithandej të<br />

suksesshëm duke menduar se çdo gjë do të<br />

shkojë mire. Projektet e planifikuara në këtë<br />

mënyrë kanë probabilitet të larta të<br />

dështimit.<br />

Menaxherët e projektit thyhen para<br />

presionit dhe interesave të palëve të<br />

interesuara, klientëve ose tregut. Në<br />

përgjithësi, rreziku dhe pasiguria kanë efekt<br />

të dukshëm mbi rritjen e kostos. Vënia e<br />

menaxherëve të projektit para presionit<br />

direkt ose indirekt për të injoruar ose<br />

minimizuar efektet e riskut përbën një<br />

premise të rrezikshme për dështimin e<br />

projektit. Për fat të keq ky është një fenomen<br />

i pranishëm në mjaft korporata por edhe<br />

institucione në mbarë ekonomitë botërore.<br />

d) Dështimi për ta mbajtur korent planin.<br />

Për një pjesë të menaxherëve të projektit<br />

planifikimi i projektit është një çështje “me<br />

një të shtënë”. Ata krijojnë një plan dhe<br />

pastaj e vendosin në një raft në bibliotekën e<br />

tyre ose e përdorin thjesht si një referim<br />

kronologjik. Planet e projektit duhet të<br />

mbahen në korent. Ata duhet vazhdimisht<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

të pasqyrojnë atë që ndodh në projekt.<br />

Variacionet nga plani origjinal janë të<br />

pashmangshme. Nëse ju nuk i merrni këto<br />

ndryshime ose deviacione në konsideratë,<br />

është e vështirë për të ruajtur kontrollin.<br />

Puna e ekipit mund të përfshihet nga kaosi,<br />

duke rrezikuar shanset tuaja për të realizuar<br />

në kohë dhe me buxhetin e parashikuar<br />

projektin.<br />

3. SA PLANIFIKIM ËSHTË I<br />

MJAFTUESHËM?<br />

Sikundër se ndodh për shumë pyetje që<br />

vijnë në kokën e menaxherit të projektit<br />

përgjigja për këtë pyetje është ... kjo varet.<br />

Në këtë rast, kjo varet nga shumë faktorë.<br />

Numri i faktorëve me ndikim në ditët e<br />

sotme ka ardhur duke u rritur por ne do të<br />

përpiqemi të rendisim më poshtë disa prej<br />

tyre që na duken më sinjifikativë.<br />

Pritjet organizative. Siç u përmend më lart,<br />

organizatat kanë këndvështrime të<br />

ndryshme mbi vlerën e planifikimit. Ky fakt<br />

do të reflektojë drejtpërdrejt mbi kohën dhe<br />

përpjekjet e ekipit në procesin e<br />

planifikimit. Është absolutisht thelbësore që<br />

ju të kuptoni prirjet e organizatës suaj në<br />

lidhje me planifikimin. Nëse ato janë të<br />

pamjaftueshme duhen tejkaluar në mënyre<br />

që të krijohet mundësia e rritjes së shanseve<br />

për sukses.<br />

71<br />

71


Zbuloni çfarë organizata pret nga ju.<br />

Rëndësia e projektit. Ky faktor është i<br />

lidhur më shumë me politikën organizative<br />

sesa me kriteret teknike apo logjistike. Nëse<br />

ju jeni të aftë nga kjo pikëpamje, ju do të<br />

kuptoni me lehtësi vëmendjen mbi një të<br />

quajtur "projekt të nxehtë" se sa tek ato më<br />

të zakonshmet. Kjo nuk do të thotë të<br />

shprehim mospërfillje për projektet më pak<br />

tërheqës por thjesht të përdorim<br />

planifikimin në nivelin sipëror të kujdesit.<br />

Në rastet kur projektet zbatohen për të<br />

plotësuar nevoja bazike të komunitetit<br />

atëherë ky faktor bëhet edhe më i<br />

rëndësishëm.<br />

Kompleksiteti i projektit. Projektet mund<br />

të ndryshojnë në mënyrë të konsiderueshme<br />

nga njëri tjetri sa i përket kompleksitetit.<br />

Ata projekte që kërkojnë një volum të<br />

konsiderueshëm të koordinimit mes<br />

grupeve, që janë të ndërthurur në aktivitete<br />

dhe kohë në mënyrë të natyrshme do të<br />

kërkojnë më shumë përpjekje dhe<br />

largpamësi në planifikim.<br />

Madhësia e projektit. Natyrisht, projektet e<br />

mëdha kërkojnë planifikim më shumë se ato<br />

të vogla. Megjithatë, koha e caktuar për<br />

planifikimin dhe kontrollin e projekteve të<br />

mëdha shpesh mund të jetë proporcionalisht<br />

më pak sa ajo e projekteve të<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Eshtë mprehtësi të kuptosh çfarë organizata është duke<br />

pritur<br />

nga ju si menaxher projekti, si psh rasti i kohës dhe<br />

përpjekjeve që duhet të kryejë ekipi për planifikimin e projektit.<br />

Nganjëherë elementë procedurialë të dokumentuar në organizatën tuaj<br />

mund të mos jenë të mjaftueshëm për të reflektuar realitetin. Menaxherët<br />

me eksperiencë kanë mësuar se sjellja e tyre “ajo që ata bëjnë” është më e<br />

besueshme se indikatorët e dokumentuar ose “ajo që ata thonë”.<br />

vogla. Një prej arsyetimeve na çon tek<br />

rëndësia e projektit. Një mega-projekt është<br />

më i dukshëm dhe prandaj tërheq edhe më<br />

shumë vëmendje.<br />

Një tjetër arsye është se projektet e vogla<br />

kanë një diferencë të vogël të gabimit.<br />

Niveli i pasigurisë. Kur niveli i pasigurisë<br />

është ekstremist i lartë planifikimi i detajuar<br />

i të gjithë projektit mund të mos jetë i<br />

këshillueshëm. Në fakt, ai mund të jetë<br />

humbje kohe për shkak të ndryshimeve të<br />

mëdha të pritshme. Në raste të tilla do të<br />

ishte e këshillueshme mbajtja e një niveli<br />

konstant planifikimi të shtrirë në mënyrë<br />

periodike në të gjithë jetën e projektit.<br />

Zgjedhja e software-it të menaxhimit të<br />

projektit. Kjo zgjedhje (në qoftë se ju e<br />

përdorni atë) do të ndikojnë në planifikimin<br />

e kohës suaj. Natyrisht, përdoruesit e<br />

familjarizuar me to shpenzojnë më pak<br />

energji në planifikimin e kohës. Megjithatë,<br />

të jeni të vetëdijshëm se menaxhimin i<br />

projektit nëpërmjet "software” ndryshon në<br />

mënyrë të konsiderueshme në varësi të<br />

kostos së tij, faciliteteve që ofron si dhe<br />

gamës së shërbimeve që mund të kryejmë<br />

me të.<br />

72<br />

72


4. NJË VËSHTRIM MBI<br />

VLERËSIMIN E PROJEKTIT<br />

Vlerësimi është një pjesë e madhe e<br />

planifikimit të projektit. Për të përgatitur një<br />

plan të kujdesshëm do t'ju duhet të<br />

vlerësoni shumë tregues si: sa do të zgjasë<br />

kryerja e të gjitha punëve ose aktiviteteve të<br />

projektit, cili do të jetë përfitimi nga zbatimi<br />

i këtij projekti ose cili do të jetë produkti,<br />

magnitude e pasigurisë së përfshirë në<br />

projekt si dhe shumë aspekte të tjera. Duke<br />

patur parasysh të gjitha këto e shohim të<br />

vlefshme diskutimin e vlerësimit të<br />

projektit si pjesë integrale e planifikimit.<br />

4.1 Është thjesht supozimi më i mirë. Pjesa<br />

më e madhe e menaxherëve e konsiderojnë<br />

vlerësimin e projektit si: përcaktimin e<br />

përafërt të madhësisë, shtrirjes, kostos,<br />

vlerës dhe natyrës së diçkaje. Një menaxher<br />

me përvojë do ti përmbledhë të gjitha këto<br />

në mënyrë operative me një fjalë të gjetur;<br />

përafërsisht. Natyra e punës së projektit<br />

është e tillë që nuk lejon saktësi absolute në<br />

vlerësim. Megjithatë mjaft njerëz nuk e<br />

kuptojnë këtë duke kërkuar më tepër<br />

saktësi dhe siguri sa ju keni mundësi reale<br />

për të ofruar. Mund ta konsiderojmë këtë<br />

një mundësi për tu dhënë këshilla njerëzve<br />

që merren me projektet dhe nuk kanë<br />

përvojën e duhur për ti ndihmuar të<br />

kuptojnë se pavarësisht punës,<br />

këmbënguljes, dijeve dhe pasionit vlerësimi<br />

i projektit është thjesht supozimi më i mirë.<br />

Po çfarë mund të bëjmë për ta shndërruar<br />

atë në qasjen më të mirë?<br />

Ekzistojnë disa metoda bazë për këtë:<br />

1. Pyetni personi përgjegjës për kryerjen e<br />

një aktiviteti për të bërë një vlerësim.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

2. Merrni mendimin e ekspertëve të fushës<br />

ose personave me njohuri të thella dhe<br />

eksperiencë në këtë fushë.<br />

3. Përdorni të dhëna të mëparshme dhe çdo<br />

lloj tjetër informacioni të kaluar duke bërë<br />

përshtatjet e duhura.<br />

4. Përdorimi analiza, testime, anketime,<br />

studime të fushës duke stimuluar krijimin e<br />

përvojave<br />

udhëzues.<br />

që mund t’ju shërbejnë si<br />

5. Përgatisni një vlerësim autentik bazuar në<br />

njohuritë tuaja më të mira.<br />

Edhe pse të gjitha këto metoda janë të<br />

vlefshme, disa do të punojnë më mire dhe<br />

do të jenë më rezultativë se të tjerët.<br />

Saktësia e vlerësimit do të varet nga faktorë<br />

të tillë si:<br />

a) disponueshmëria e të dhënave,<br />

b) niveli dhe siguria e tyre,<br />

c) aftësia e ekspertëve në vlerësim,<br />

d) koha në dispozicion për përgatitjen e<br />

vlerësimit etj.<br />

Mos harroni: Vlerësimet duhet të pasqyrojë<br />

atë që ju besoni të jetë rezultati më i<br />

mundshëm. Mos kini frikë për të aplikuar<br />

gjykimin tuaj mbi vlerësimet e marra, për<br />

aq kohë sa ju keni një arsye racionale për ta<br />

bërë këtë.<br />

4.2 Grackat e vlerësimit. Vlerësimi është një<br />

proces i vështirë. Ka shumë faktorë që<br />

mund të dëmtojë saktësinë ose vlefshmërinë<br />

e vlerësimeve tuaja. Midis më të<br />

zakonshmeve mund të përmendim:<br />

73<br />

73


• Përcaktimi i paplotë i synimeve. Kjo<br />

mund të ndodhë kur elementë të veçantë të<br />

projektit nuk janë analizuar si duhet ose<br />

janë keqinterpretuar.<br />

• Lëshimet. Më thjesht, ju harroni diçka.<br />

• Optimizmi i tepërt. Kjo konsiston në<br />

sindromin e syzave me ngjyrë rozë të<br />

përshkruar më sipër, kur skenarë të<br />

suksesshëm janë marrë si referimi i vetëm<br />

dhe bazë e vlerësimit.<br />

• Termat e vlerësimit. Mund të ndodhë që<br />

vlerësuesi (në rastet më të shumta<br />

menaxherët operacional) të përdorin kritere<br />

sigurie jashtë kritereve të vendosura që më<br />

parë si një instrument mbrojtës për punën e<br />

tyre në të ardhmen.<br />

• Presioni i mjedisit të jashtëm. Mjaft<br />

menaxherë janë të pritur drejt marrjes më<br />

tepër se duhet në konsideratë të faktorëve të<br />

jashtëm duke reflektuar kështu objektiva të<br />

orientuara në mospërputhje të plotë ose të<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

• Dështimi për të vlerësuar rrezikun dhe<br />

pasigurinë. Siç u përmend më lart,<br />

neglizhimi ose injorimi i riskut dhe<br />

pasigurisë mund të rezultojë në vlerësime jo<br />

reale.<br />

• Presioni i kohës. Nëse dikush ju<br />

drejtohet për të marrë një shifër brenda<br />

ditës duke ju shkujdesur për rëndësinë e saj<br />

kjo pothuajse gjithmonë parashikon rrezik.<br />

• Detyra e menaxherëve operacional dhe<br />

vlerësuesit kërkojnë në mënyrë të<br />

natyrshme nivele të ndryshme njohurish<br />

dhe aftësish. Për këtë arsye efikasiteti i tyre<br />

do të ndikojë ndjeshëm në kohën e marrjes<br />

së vlerësimit dhe koston e kryerjes së tij.<br />

Reduktoni variancën përmes një vlerësimi më të mirë<br />

Ju mund të reduktoni disa nga problemet më të zakonshme për të<br />

ndodhur du ke marra disa masa:<br />

� Në rast se është e mundur sigurohuni se vlerësimet janë kryer nga<br />

personi përgjegjës për to.<br />

� Konsultohuni me vlerësuesit për të krijuar një opinion tuajin për<br />

vlerësimet që pranoni.<br />

� Kontaktoni ekspertë ose ekipe për të bërë një rivlerësim.<br />

� Shmangni praktikat e zakonshme të mjaft prej organizatave (ka kaluar<br />

nga shefat) duke kërkuar përgjegjësi dhe revizionim nga ekipi.<br />

� Promovoni një atmosphere inkurajuese gjatë procesit të vlerësimit.<br />

pjesshme me synimet e organizatës ose<br />

institucionit.<br />

• Mospërfshirja. Është ironike në fakt: një<br />

vlerësim i zhvilluar pa përfshirë<br />

74<br />

74


menaxherët e tjerë në detyrë mund të jetë<br />

mjaft i saktë, por thjesht këta njerëz<br />

refuzojnë ti pranojnë ato nisur nga ego;<br />

”janë shifrat tuaja jo tonat”, duke<br />

kompromentuar vlerësimin.<br />

4.3 Kontigjenca: Komponenti i<br />

keqkuptimit<br />

Ka një numër definicionesh teknike për<br />

kontigjencën - rezervat, koha, paratë<br />

dhe/ose përpjekjet e shtuara të projekt<br />

planit për të kompensuar pasigurinë,<br />

rrezikun, të panjohurat dhe gabimet e<br />

mundshme. Ju jeni vetëm në fillimet e një<br />

projekti dhe nuk e dini me siguri se çdo të<br />

ndodhë më vonë megjithatë ajo që kërkohet<br />

prej jush është që nëpërmjet vlerësimit të<br />

Një vlerësim është më tepër sesa një numur<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

tregoni përpjekjen tuaj më të mire në<br />

parashikimin e rezultatit përfundimtar të<br />

projektit, veçanërisht sa i takon kostos dhe<br />

kohës. Një kombinim i fuqishëm i<br />

njohurive tuaja mbi projektin,<br />

sensit tuaj mbi atë që ju nuk e dini, përvojat<br />

tuaja të mëparshme në projekte, përvojat e<br />

dokumentuara të tjera të panumërta do t’ju<br />

çojë në konkluzionin se ende diçka<br />

mungon. Me fjalë të tjera, ekziston një<br />

hendek midis shumës së vlerësimeve tuaja<br />

individuale dhe asaj që ju e dini që do të<br />

ndodhë në përfundim të projektit. Ky<br />

boshllëk është i krijuar nga paaftësia juaj<br />

për të kuptuar saktësisht se si të sintetizoni<br />

të gjitha elementët e pasigurisë.<br />

Ne shpesh e mendojmë një vlerësim si një objekt të vetëm. Por nëse ju merrni<br />

guximin të bëni pjesë të vlerësimit dhe prezantimit çështjet e mëposhtme ju do të<br />

kontribuoni në kuptimin e vërtetë nga ana juaj dhe e të tjerëve të natyrës së<br />

vlerësimit.<br />

� Një varg të rezultateve të mundëshme. Gjithmonë tregoni se rezultati<br />

përfundimtar do të gjendet brenda këtij vargu vlerash. Dhënia e shifrave<br />

absolute nga ana juaj tregon një nivel sigurie që i përgjigjet njohurive dhe të<br />

dhënave të cilat ju mbase nuk i keni ose nuk i njihni.<br />

� Bazat e vlerësimit tuaj. Kjo konsiston në përshkrimin e kalkulimeve dhe<br />

vlerësimeve të bëra duke derivuar shifrat që ju po paraqesni. Ju mund të<br />

përdorni këtë informacion si një informacion të vlefshëm në rast të<br />

ndryshimeve të mëvonshme.<br />

� Çdo faktor që mund të afektojë vlefshmërinë e vlerësimit tuaj. Disa vlerësime<br />

kanë limite të caktuara ose kufizime jashtë të cilave vlefshmëria e vlerësimit<br />

nuk mund të jetë e garantuar. Psh: vlerësimi juaj do të jetë i vlefshëm mbas<br />

gjashtë muajsh? Vlerësimi juaj është i vlefshëm për të gjitha vendet e Ballkanit?<br />

Shifrat tuaja do të jenë të vlefshme nëse puna do të nënkontraktohet?... etj.<br />

75<br />

75


Bazuar në praktikat tradicionale të<br />

menaxhimit të projekteve ky hendek ka<br />

lidhje me atë që trajtuam më lart; supozimii<br />

cili mbushet nga-kontigjenca.<br />

Dhe tani bota reale.... në ditët e sotme<br />

ekziston një tension i vazhdueshëm për ti<br />

bërë gjërat më shpejt, më lirë, më mirë,<br />

ndonjëherë në mënyrë jorealiste duke<br />

nxjerrë në pah një mungesë të përgjithshme<br />

të të kuptuarit të asaj që përfaqëson dhe<br />

është menduar të eliminojë kontigjencapasigurisë.<br />

Megjithatë në ditët e sotme për<br />

PYETJE PËR KONTROLLIN E PËRVETËSIMIT TË DIJEVE<br />

� Cilat janë dimensionet e planit të një projekti?<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

të zgjidhur këtë na vjen në ndihmë<br />

teknologjia nëpërmjet së cilës ne mund të<br />

parashikojmë kontigjencat duke akomoduar<br />

në mënyrë më të plotë dhe më të qarte<br />

riskun dhe pasigurinë. Nëpërmjet<br />

përdorimit të software-ve të ndryshëm ne<br />

mund të kalkulojmë me pak ndryshime një<br />

varg shifrash mbi rezultatet e mundshme<br />

dhe aktivitetet e veçanta të projektit. Vargu<br />

i vlerave dhe produkti real i pritshëm lidhet<br />

jo vetëm me nivelet e sigurisë të<br />

përllogaritura por dhe me aftësitë tuaja për<br />

ti përmbushur ato.<br />

� Cilat janë sfidat me të cilat do të ndeshet një menaxher projekti gjatë hartimit<br />

të planit të një projekti?<br />

� Cilat janë arsyet që planet e projekteve mund të dështojnë? Jepni argumente<br />

reale për një projekt të supozuar nga ana juaj në temën e kaluar?<br />

� Cilat janë arsyet e dështimit të shkaktuara nga mosmarrja parasysh e riskut në<br />

planifikimin e një projekti?<br />

� Cilët janë faktorët që përcaktojnë madhësinë dhe thellësinë e planifikimit?<br />

� Pse gjatë një procesi planifikimi në një projekt ne duhet të llogarisim fonde<br />

rezervë ose kontigjenca?<br />

76<br />

76


TEMA 5<br />

PËRGATITJA E DETAJUAR E PROJEKTIT<br />

(Plani: Hap mbas Hapi)<br />

1. IDENTIFIKIMI ÇFARË DUHET TË BËHET?<br />

(Fushëveprimi i menaxhimit)<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

2. NJË HAP MË TEJ: IDENTIFIKIMI I DIMENSIONVE TË PUNËS.<br />

3. NJË APLIKIMI PRAKTIK I SEP<br />

4. MENAXHIMI I KOSTOS<br />

OBJEKTIVAT E TEMËS<br />

Nëpërmjet njohurive dhe ilustrimeve që ofrohen në këtë temë synohet të<br />

realizohen disa objektiva:<br />

� Nxënësi të jetë në gjendje të njohë nocionet kryesore të strukturës së një<br />

projekti.<br />

� Bazuar tek nocionet teorike por edhe shembujt nxënësi duhet të dijë të ndërtojë<br />

dhe njohë aktivitetet, lidhjet midis tyre, ndërvarësinë logjike, dimensioned e<br />

punës.<br />

� Të njohë hapat e ndërtimit të struktures ekzekutive të punës, të kalendarit të<br />

projektit si edhe të matrices të caktimit të përgjegjësive.<br />

� Të njohë dh endërtojë diagramën logjike si edhe të jetë I aftë të masë<br />

kohëzgjatjen e projektit duke e transformuar diagramën ligjike në calendar të<br />

projektit.<br />

77<br />

77


1. IDENTIFIKIMI ÇFARË DUHET TË<br />

BËHET? (Fushëveprimi i<br />

menaxhimit)<br />

Hapi i parë në procesin e planifikimit<br />

është pikërisht përcaktimi i asaj se çfarë<br />

duhet bërë? Kjo përbën edhe synimin<br />

tonë dhe konsiston në identifikimin e<br />

elementëve kryesorë të punës, ndarjen e<br />

tyre në aktivitete më të vogla derisa çdo<br />

pjesë ka një madhësi të përshtatshme<br />

për vlerësim,zbatim dhe monitorim.<br />

Para se të ecim më tej do të na duhet të<br />

njohim disa definicione bazë të<br />

elementëve që përdoren në planin e<br />

projektit.<br />

Aktiviteti ose detyra. Ekzistojnë një<br />

numër i madh përkufizimesh për ti<br />

përshkruar këto terma. Unë prirem për<br />

ti përshkruar ato si një element të punës,<br />

duke kuptuar qartë se detyrat janë një<br />

element më i vogël se aktiviteti. Në fakt<br />

nuk ka ndonjë standard për këtë. Ajo që<br />

është e saktë dhe e gjithëpranuar është<br />

se të dy këta elementë konsumojnë<br />

burimet, kanë një gjatësi të caktuar sa i<br />

përket shtrirjes kohore dhe mbartin një<br />

kosto të pritshme.<br />

Matrica e caktimit të përgjegjësive<br />

MCP Është një tabelë që koordinon<br />

elementët specifikë të punës me<br />

interpretimin e detyrave specifike.<br />

Struktura ekzekutive e projektit (SEP)<br />

Është një paraqitje skematike që përbën<br />

një nga mjetet themelore të planifikimit<br />

të punës së projektit. Ajo organizon<br />

gjithë punën e projektit duke vendosur<br />

elementet e punës në grupime logjike.<br />

Paketa e punës. Ky term ka një<br />

shumëllojshmëri përcaktimesh.<br />

Megjithatë do ti definonim ato me dy<br />

karakteristika kryesore:<br />

• Ato do të shfaqen diku në SEP-in tuaj.<br />

• Ata janë të orientuara drejt produktit,<br />

që do të thotë se japin rezultate të<br />

prekshme.<br />

1. FILLIMI I PUNËS DHE STRUKTURA<br />

EKZEKUTIVE E PROJEKTIT (SEP).<br />

Identifikimi dhe vënia në vijë e punës<br />

do të ishte pikënisja më logjike e<br />

procesit të planifikimit. Identifikimi i të<br />

gjitha aktiviteteve të kërkuara për të<br />

ekzekutuar një projekt ju krijon<br />

mundësinë për të krijuar një plan të<br />

plotë të projektit.<br />

Por çfarë saktësisht përfshin një<br />

strukturë e ekzekutive e projektit dhe si<br />

mund ta krijojmë atë gradualisht? Le të<br />

marrim një shembull shumë të thjeshtë<br />

dhe të themi se planifikojmë një pritje<br />

për ditëlindje në oborrin e shtëpisë.<br />

Si shumica e njerëzve jemi të pritur për<br />

të bërë një zgjidhje intuitive duke kaluar<br />

në mendje gjithçka. Megjithatë që të<br />

gjithë biem dakord që ekzistojnë disa<br />

“pjesë ose nëngrupe” kryesore të<br />

organizimit tone. Do të na duhet<br />

fillimisht të mendojmë sigurimin e<br />

ushqimit të mjaftueshëm për të<br />

përballuar të gjithë pjesëmarrjen,<br />

sigurimi i tavolinave, karrigeve,<br />

mbulesave, organizimi i plotë i pritjes<br />

dhe së fundi mbas festës pastrimi i<br />

mjedisit. Thelbi i të gjithë këtij procesi<br />

është evidentimi i saktë dhe i plotë i të<br />

gjithë aktiviteteve kryesore për<br />

plotësimin e projektit tonë. Më poshtë


<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

kemi paraqitur fillimin e konfigurimit të strukturës ekzekutive të projektit.<br />

Planifikimi Sigurimi i<br />

ushqimit<br />

Figura 5.2. Niveli i dytë i përgatitjes së SEP<br />

Ne fillojmë të përqendrohemi dhe të<br />

mendojmë tani gjithçka rreth<br />

organizimit të festës. Në mënyrë të<br />

natyrshme do të na shkojë mendja tek<br />

sistemimi i kopshtit duke filluar me<br />

pastrimin e pishinës, vendosjen e një<br />

podiumi të vogël në qendër për kërcim,<br />

Figura 5.3. Niveli i tretë i përgatitjes së SEP<br />

Planifikimi<br />

Sigurimi i<br />

ushqimit<br />

Pritje për<br />

ditëlindje<br />

Furnitorët Organizimi i Sistemimi i<br />

festës<br />

kopështit<br />

Pritje për<br />

ditëlindje<br />

Furnitorët<br />

vendosjen e disa tendave anash për<br />

pritjen, argëtimin, vendosjen e një<br />

stende të vogël prezantimi. Mendojmë<br />

se kemi plotësuar kështu strukturën e<br />

natyrshme të këtij nëngrupi duke kaluar<br />

në nivelin tjetër të strukturës<br />

ekzekutive.<br />

Organizimi i<br />

festës<br />

Sistemimi i<br />

kopështit<br />

Pastrimi Argëtimi Pajisjet<br />

79<br />

79


Ne reflektojmë mbi tre kategoritë e<br />

paraqitura më sipër duke e menduar<br />

edhe një herë nëse kemi përfshirë<br />

gjithçka. Megjithatë na duket se jemi<br />

akoma larg të qenit të plotë. Fillojmë<br />

mendojmë për pastrimin dhe sjellim në<br />

vëmendje pastrimin e shtëpisë, pishinës,<br />

korrjen e barit të kopshtit. Besoj se kemi<br />

mbaruar gjithçka me pastrimin duke<br />

filluar të mendojmë kështu për pajisjet.<br />

Mobilet (tavolinat dhe karriget), tendat<br />

portative të pritjes do të jenë<br />

mjaftueshëm për ne.<br />

Planifikimi<br />

Sigurimi i<br />

ushqimit<br />

Pastrimi i<br />

shtëpisë<br />

Pastrimi i<br />

pishinës<br />

Korja e barit<br />

Pritje për<br />

ditëlindje<br />

Furnitorët<br />

Figura 5.4. Niveli i katërt i përgatitjes së SEP<br />

Argëtimi gjithsesi nuk do të ishte kaq i<br />

thjeshtë për tu lënë mbas dore. Sa më<br />

shumë filloj të mendoj për argëtimin aq<br />

më i madh është numri i pyetjeve që më<br />

vijnë në mendje. Si do të siguroj<br />

muzikën, podiumin, ku do të vendosen<br />

pajisjet, sa do të zgjatë mbrëmja etj. E<br />

kështu fillojmë të mendojmë për DJ,<br />

podiumet e kërcimit, pastrimin e<br />

pishinës etj. Kjo na sjell kështu thjesht<br />

në një nivel tjetër të strukturës<br />

ekzekutive të projektit tonë.<br />

Organizimi i<br />

festës<br />

Sistemimi i<br />

kopështit<br />

Pastrimi Argëtimi Pajisjet<br />

Sigurimi i DJ<br />

Podiumi i<br />

kërcimit<br />

Mobiljet<br />

Tendat<br />

Portative<br />

Ne vazhdojmë në këtë mënyrë të ecim hap mbas hapi derisa të kemi plotësuar me të<br />

gjitha aktivitetet e mundshme reale të menduara dhe të nevojshme strukturën<br />

ekzekutive të projektit. Më poshtë kemi paraqitur strukturën ekzekutive të një projekti<br />

të shprehur në terma numerikë sipas nivelit duke krijuar një ide më të qartë dhe të<br />

plotë.


STRUKTURA EKZEKUTIVE E PROJEKTIT<br />

1.0<br />

1.2 1.3 1.4<br />

1.2.1<br />

1.2.2<br />

1.2.3<br />

1.2.3.1<br />

1.2.3.2<br />

1.3.1<br />

1.3.2<br />

Figura 5.5. Struktura ekzekutive e projektit.<br />

Kjo strukture është një dokument i<br />

rëndësishëm dhe mund të përshtatet në<br />

mënyre që të përdoret për qëllime të<br />

ndryshme:<br />

� Ajo mund të ilustrojë se si çdo pjesë<br />

e projektit kontribuon dhe<br />

inkorporohet në projektin si i tërë sa<br />

i takon performances, përgjegjësive,<br />

treguesve dhe buxhetit.<br />

� Ajo mund të listojë shitësit ose<br />

nënkontraktorët në lidhje me detyra<br />

specifike.<br />

� Ajo mund të shërbejë si bazë për<br />

kryerjen e vlerësimeve të kostos.<br />

� Ajo mund të shërbejë si instrument<br />

për llogaritjen e kohëzgjatjes së<br />

secilit aktivitet.<br />

PAKETA PUNE OSE AKTIVITETE<br />

INDIVIDUALE<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

PROJEKTI NE<br />

ZHVILLIM<br />

KOMPONENTET<br />

KRYESORE<br />

KOMPONENTET<br />

MBESHTETES<br />

� Ajo shërben si një burim i shkëlqyer<br />

për ekzaminimin e rreziqeve që<br />

lidhen me projektin.<br />

� Shërben si një mjet për caktimin e<br />

burimeve të aktiviteteve.<br />

� Ajo mund të shërbejë si hartë<br />

treguese për pjesëmarrjen e të gjithë<br />

aktorëve dhe konfirmimin e<br />

angazhimeve të tyre.<br />

Hapat kryesore për dizenjimin dhe<br />

përdorimin e një strukture të tillë do të<br />

ishin:<br />

� Përdorimi i të gjithë informacionit<br />

paraprak dhe listimi i vazhdueshëm<br />

i çdo detyre apo veprimtarie duke<br />

ndërtuar disa paketa pune.<br />

81<br />

81


� Caktimi i personave përgjegjës dhe<br />

treguesit e kërkuar të paketës.<br />

� Diskutimin e paketave të punës me<br />

prestarët e ekipit dhe reflektimin e<br />

nevojshëm në secilën prej tyre.<br />

� Vendosja e buxhetit i dizenjuar në<br />

katër pjese kryesore që kanë të bëjnë<br />

me :<br />

a. Buxhetin e secilës prej paketave.<br />

b. Kostot indirekte të projektit.<br />

Nga sa pamë deri tani ne do ta<br />

konsiderojmë strukturën ekzekutive të<br />

projektit si mjetin fondamental dhe<br />

pothuajse më të vlefshmin në të gjithë<br />

procesin e planifikimit.<br />

Ashtu si do ta shohim edhe më poshtë,<br />

ndërtimi i kujdesshëm i SEP përbën<br />

bazat e të gjitha hapave të mëtejshme në<br />

procesin e planifikimit.<br />

Mendoni për punën vetëm<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

c. Nivelet e kontigjencës për<br />

deviacione të papritura.<br />

d. Vlera të mbetura që mund të<br />

përfshinë edhe përfitime dytësore të<br />

ardhura nga projekti.<br />

� Vlerësimin e përdorimit të burimeve<br />

dhe kostove në të gjitha paketat e<br />

punës dhe rialokim të tyre në rast<br />

nevoje.<br />

Ashtu si mund të shihet qartazi nga shembulli i mësipërm në ndërtimin<br />

e strukturës ekzekutive të projektit nuk u morëm fare me kohëzgjtjen e<br />

aktiviteteve ose radhën kohore të tyre. Në fakt shqetësimi juaj i vetëm gjatë<br />

ndërtimit të strukturës ekzekutive të projektit do të jetë evidentimi i të<br />

gjitha aktiviteteve dhe proceseve të punës që duhet të kryeni për<br />

plotësimin e objektivave të projektit. Shqetësimi përreth çështjeve të tilla<br />

si kohëzgjatja, kosto, mënyrat e sigurimit të burimeve veçse do të<br />

shkaktonin konfuzion në ndërtimin e SEP.<br />

2. NJË HAP MË TEJ: IDENTIFIKIMI I<br />

DIMENSIONVE TË PUNËS<br />

Një strukturë ekzekutive e ndërtuar në<br />

mënyrën e duhur nëpërmjet evidentimit<br />

të çdo elementi dhe aktiviteti të veçantë<br />

të projektit do të na japë mundësinë për<br />

të ecur në mënyrë dinamike në hapat e<br />

mëtejshme të procesit të planifikimit.<br />

Për secilën nga këto aktivitete ju do të<br />

keni nevojë të merrni në konsideratë<br />

disa karakteristika të rëndësishme që<br />

ndryshe do ti quajmë dhe dimensione.<br />

82<br />

82


Ju do ti përdorni këto dimensione si një<br />

input në hapat e procesit të mëtejshëm<br />

të planifikimit.<br />

• Koha: Numri i ditëve (javëve?) që do<br />

të shpenzohen për të realizuar secilin<br />

aktivitet.<br />

•Kosto: Sa do të shpenzohet për punën<br />

dhe materialet<br />

•Qëllimi: Puna që do të bëhet, si do të<br />

kryet, dhe çfarë do të prodhohet?<br />

•Përgjegjësia: Personi përgjegjës për<br />

përfundimin e suksesshëm të çdo<br />

aktiviteti.<br />

•Burimet: Sigurimi i punës, materialeve<br />

ose furnizimeve të nevojshme.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

•Cilësia: Në ç’nivel do të realizohen<br />

objektivat dhe cila do të jetë<br />

performanca e outputit të projektit.<br />

•Lidhja me veprimtari të tjera:<br />

Aktivitetet që duhet të përfundojnë para<br />

se projekti të mund të fillojë të zbatohet.<br />

3. NJË APLIKIMI PRAKTIK I SEP<br />

SEP mund të jetë një instrument shumë i<br />

dobishëm nga pikëpamja grafike<br />

si edhe një pikënisje e përshtatshme<br />

funksionale. Një nga teknikat që mund<br />

të ishte e rekomandueshme për<br />

menaxherët e projektit do të ishte<br />

përdorimi i një versioni të zgjeruar të<br />

strukturës ekzekutive si një mundësi të<br />

përfshirjes së dimensioneve që<br />

përmendëm më sipër.<br />

SEP, Paketa e punës, Kosto Pergjegjësi<br />

Volumet e Burimet Kosto e<br />

kërkuara<br />

vlerësuar<br />

Vlerësuar<br />

Projekti XYZ<br />

785000 10X-dizenjimi<br />

Lekë 70900 101 Mekanik Eramli 8 Javë 2 dizenjues 20500 -<br />

102 Elektrik Gjergji 6 Javë 2 teknikë 18000 101<br />

103 Software Arbi 10 Javë 3 programues 32400 101, 102<br />

Tabela 5.3.1. Zbatimi në praktikë i SEP<br />

Veprimet<br />

referuese<br />

83<br />

83


3.1. Identifikimi kush bën çfarë?<br />

Matrica e caktimit të<br />

përgjegjësive.<br />

Matrica e caktimit të përgjegjësive është<br />

një mjet që identifikon se si<br />

pjesëmarrësit e projektit ndërveprojnë<br />

me aktivitetet e projektit dhe brenda tij.<br />

Tipi më i përdorur i ndërveprimit dhe<br />

më i zakonshmi është përgjegjësia për<br />

kompletimin e një aktiviteti. Kjo matricë<br />

gjithashtu konsideron edhe probleme të<br />

tjera si ato që kanë të bëjnë me<br />

domosdoshmërinë e konsultimit me<br />

ekspertët për një numër të caktuar<br />

aktivitetesh, aprovimin e kërkuar nga<br />

ana e menaxhimit të lartë ose<br />

Aktivitetet e<br />

SEP<br />

1.0.1.1<br />

Aktiviteti A<br />

1.0.1.2<br />

Aktiviteti B<br />

1.0.1.3<br />

Aktiviteti C<br />

1.0.2<br />

Aktiviteti D<br />

1.0.3.1<br />

Aktiviteti E<br />

1.0.3.2<br />

Aktiviteti F<br />

1.0.3.3<br />

Aktiviteti G<br />

1.0.4<br />

Aktiviteti H<br />

menaxherit të parë të projektit për<br />

inicimin e aktiviteteve të veçanta,<br />

thirrjen e përfaqësuesve të klientëve apo<br />

komunitetit me kompletimin e<br />

aktiviteteve të caktuara etj.<br />

MCP ofron një mundësi për të<br />

dokumentuar të gjitha kombinimet<br />

ndërvepruese dhe njerëzit përgjegjës të<br />

realizimit të tyre në projekt.<br />

Duke filluar nga e majta në kolonën e<br />

parë kemi përfshirë të gjitha aktivitetet e<br />

projektit si një produkt dhe kontribut<br />

direkt i strukturës ekzekutive të<br />

projektit.<br />

Tabela 5.3.2. Matrica e Caktimit të Përgjegjësive (MCP)<br />

Pjesëtarët e ekipit të projektit Pjesëmarrës të tjerë<br />

Arbeni Ermali Gjergji Arbi Roberti Donatori Clnt Sup<br />

Mgt Mgt<br />

N R<br />

R C<br />

R S A G<br />

R S A<br />

R N<br />

R<br />

S A A<br />

R C N


Në çdonjërën nga qelizat e shënuara më<br />

sipër tregohet nëpërmjet ”germave<br />

çelës” tipi i veprimit dhe personi<br />

përgjegjës.<br />

Çelësi:<br />

R = Personi përgjegjës (Responsible),<br />

S = Mbështetja e kërkuar (Support<br />

Required),<br />

C=Personi që duhet konsultuar (Must Be<br />

Consulted),<br />

N=Personi që duhet vënë në dijeni<br />

(Must Be Notified),<br />

A = Personi nga i cili merret aprovimi<br />

(Approval Required),<br />

G =Revizori (Gate Reviewer)<br />

Nuk ka ndonjë rregull ose standard të<br />

vetëm në caktimin e kodeve dhe<br />

kategorive të njerëzve që do të caktohen<br />

për secilën nga funksionet e mësipërme<br />

por dhe të tjera të ngjashme. MCP është<br />

një mjet i vlefshëm për ndërtimin<br />

funksional dhe mardhëniet e ekipit të<br />

projektit dhe palëve të treta.<br />

3.2. <strong>Menaxhimi</strong> i Kohës.<br />

Pasi të keni identifikuar aktivitetet<br />

kryesore hapi tjetër i madh qëndron në<br />

përllogaritjen e kohës që do të kërkojë<br />

realizimi i gjithçkaje. Së pari, ju<br />

kalkuloni sa kohë do të marrë realizimi i<br />

secilit aktivitet dhe së dyti, ju kombinoni<br />

të gjitha aktivitetet nëpërmjet<br />

vendosjes logjike sipas radhës së<br />

kryerjes së tyre duke llogaritur kështu<br />

kohën e realizimit të gjithë projektit.<br />

Produkti kryesor i kësaj pjese të procesit<br />

të planifikimit është një skedul kontrolli<br />

ose një skemë e bazuar mbi afate kohore<br />

të qarta që shërbejnë si hartë për<br />

realizimin e aktiviteteve dhe si një mjet<br />

për kontrollin e realizimit në afat të<br />

çdonjërit prej tyre.<br />

Disa definicione kryesore.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i kohës dhe përllogaritja e<br />

saj përfshinë disa terma të caktuar që<br />

është e nevojshme të njihen paraprakisht.<br />

Aktivitet kritik. Është një aktivitet që<br />

nuk ka tolerancë në kohën e fillimit dhe<br />

kohën e mbarimit të tij. Me pak fjalë<br />

nëse një aktivitet kritik nuk përfundon<br />

në kohën e paracaktuar kjo mund të<br />

afektojë kohën e realizimit të të gjithë<br />

projektit.<br />

Itinerari kritik. Rruga më e gjatë në<br />

skemën ose diagramin logjike të<br />

projektit. Të gjitha aktivitetet në<br />

itinerarin kritik janë aktivitete kritike.<br />

Kohëzgjatja. Dritarja kohore brenda të<br />

cilës pritet që një aktivitet të realizohet.<br />

Volumi. Numri i orëve të matura të<br />

punës për realizimin e një aktiviteti.<br />

Diapazoni. Fleksibiliteti ose toleranca e<br />

realizimit të aktiviteteve të veçanta.<br />

Kalimi para / Kalimi mbas përfaqëson<br />

teknikat për caktimin e diapazonit të<br />

kryerjes së një aktiviteti. Aktivitetet e<br />

vlerësuara me diapazon zero konsiderohen<br />

aktivitete kritike.<br />

Piketat. Përfaqëson një pikë në kohë, një<br />

moment të rëndësishëm që mund të<br />

përkojë me mbarimin e një faze ose<br />

prodhimin e një produkti, ofrimin e një<br />

shërbimi, arritjen e një standardi etj.


Karakteristike e piketave është se ato<br />

nuk konsumojnë kohë dhe burime.<br />

Diagrame logjike. Përfaqëson modelin<br />

e sekuencave të duhura të aktiviteteve.<br />

Ai grafikisht përshkruan aktivitetet të<br />

cilat duhet të jetë përfunduar para se të<br />

tjerët mund të fillojnë.<br />

Aktivitetet paralele. Aktivitetet që<br />

mund të kryen paralelisht në të njëjtën<br />

periudhë kohore.<br />

Aktiviteti Para-ardhës. Një aktivitet që<br />

duhet të jetë përfunduar para se<br />

aktiviteti tjetër të fillojë.<br />

Seria e Lidhjeve. Përfaqëson dy<br />

aktivitete të cilat duhet të realizohen<br />

sipas një rregulli të veçantë në mënyrë<br />

që njëri aktivitet duhet kryer para një<br />

tjetri.<br />

3.3. Përgatitja e një Kalendari të<br />

Projektit (Një proces me shtatë<br />

hapa).<br />

Ka mënyra të panumërta për të<br />

përgatitur një plan projekt. Ne do të<br />

ndjekim një qasje shumë sistematike dhe<br />

efektive të gjithëpranuar që konsiston në<br />

ndjekjen e disa hapave kryesore.<br />

Hapi 1. Përgatitja për përllogaritje<br />

nëpërmjet identifikimit të aktiviteteve<br />

nga SEP<br />

Duke përdorur Strukturën ekzekutive të<br />

projektit ju do të mund të hidhni<br />

aktivitetet në kalendarin tuaj. Ju keni<br />

paraqitur tashmë këto aktivitete në nivel<br />

të tillë që të jetë i mundur realizimi dhe<br />

kontrolli i ecurisë së tyre. Kujtoni<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

rregullin 4% ; ju duhet të përcaktoni<br />

çdo aktivitet në detaje të mjaftueshme<br />

që të kuptohen plotësisht dhe të jenë të<br />

realizueshme nga anëtarët e ekipit të<br />

projektit tuaj.<br />

Hapi 2. Zhvillimi i Diagramës Logjike<br />

Përgatisni një skemë logjike që përfshin<br />

të gjitha aktivitetet e projektit.<br />

Aranzhojmë të gjithë aktivitetet për të<br />

treguar ndonjë ndërvarësi midis tyre.<br />

Kjo bëhet duke i dhënë përgjigje dy<br />

pyetjeve:<br />

1. Cili aktivitet duhet të përfundojë<br />

para se të tjerët mund të fillojnë?<br />

2. Cilat aktivitete mund të bëhen në të<br />

njëjtën kohë?<br />

Hapi 3. Vlerësimi paraprak i<br />

kohëzgjatjes së aktiviteteve.<br />

Konsiston në identifikimin e<br />

kohëzgjatjes së çdo aktiviteti duke<br />

supozuar angazhim më kohë të plotë<br />

dhe burime të pakufizuara. Ky veprim<br />

ndërmerret kryesisht për të ngritur një<br />

etalon të planit më të mirë të<br />

mundshëm. Rregullimet për përdorimin<br />

e burimeve të kufizuara do ti kryejmë<br />

më poshtë.<br />

Hapi 4. Llogaritni datat dhe kohën<br />

specifike në kalendarin tuaj.<br />

Ju tani mund të përdorni diagramin<br />

logjike të nderuar deri tani për të<br />

hedhur në letër datën e supozuar të<br />

fillimi, kohëzgjatjen duke akomoduar në<br />

kalendar datat e pushimeve dhe<br />

situatave të tjera sipas nevojës duke<br />

shënuar së fundmi dhe datën e<br />

supozuar të përfundimit të projektit. Kjo<br />

përpjekje e parë me konsiderimet e bëra<br />

86<br />

86


më sipër do të paraqesë datën më të<br />

shpejtë të mundshme të përfundimit të<br />

projektit.<br />

Hapi 5. Identifikimi i burimeve,<br />

vlerësimi i burimeve të kufizuara.<br />

Vlerësimi i burimeve të sigurta dhe<br />

disponueshmëria e tyre si dhe vlerësimi<br />

i burimeve të tjera të limituara do të<br />

kërkojë përsëritjen e përllogaritjeve mbi<br />

afatet kohore të realizimit të<br />

aktiviteteve.<br />

Për shembull nëse një aktivitet ne kemi<br />

llogaritur në hapin më sipër ta kryejmë<br />

për 5 ditë në momentin që evidentojmë<br />

se personi përgjegjës për realizimin e tij<br />

do të punoje me kohe të pjesshme, ky<br />

aktivitet mund të zgjasë 10 ose më<br />

shumë ditë. Mbas kësaj kemi bërë një<br />

risistemim të datave dhe kohëzgjatjes së<br />

projektit.<br />

Hapi 6. Identifikimi dhe përshtatni çdo<br />

kufizim të jashtëm .<br />

Kufizimet e jashtme janë datat e<br />

paluajtshme në kalendar. Këto kufizime<br />

janë të imponuara nga burime jashtë<br />

projektit apo projekt ekipit dhe janë<br />

tipike përtej kontrollit tuaj. Shembuj për<br />

këtë mund të marrim punën e kryer nga<br />

persona jashtë projektit, kufizueshmërinë<br />

e rrjeteve të internetit dhe<br />

komunikimit etj.<br />

Hapi 7. Krahaso datën e përfundimit të<br />

vlerësuar dhe datën e përfundimit të<br />

kërkuar.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Data e Mbarimit. Pasi të keni vendosur<br />

të gjitha kufizimet, mund të krijoni një<br />

bazë të mirë për përllogaritjen e kohës.<br />

Dokumentoni të gjitha përshtatjet e<br />

kryera për këto kufizime. Në rast se data<br />

e përfundimit i kalon afatet e<br />

vendosura kjo zakonisht quhet qasje e<br />

bazë risku të cilën ne do ta analizojmë<br />

në temat e ardhshme.<br />

3.4. Krijimi i diagramës logjike<br />

Ndërtimi i diagramës logjike fillon me<br />

përcaktimin e marrëdhënieve që<br />

ekzistojnë midis aktiviteteve. Disa<br />

njerëz mundohen të anashkalojnë këtë<br />

hap duke u përpjekur të realizojnë<br />

projektet e tyre të udhëhequr direkt nga<br />

një listë e thjeshtë aktivitetesh. Kjo quhet<br />

ndryshe edhe qasja e “listës që duhet<br />

kryer”.<br />

Kjo qasje menaxheriale mund të<br />

shërbejë për realizimin e projekteve<br />

mjaft të vogla dhe jokomplekse. Ajo<br />

kurrsesi nuk mund të funksionojë në<br />

projekte të mëdha, me një numër të<br />

madhe aktivitetesh, aktorësh por dhe<br />

mbivendosje kohore të aktiviteteve.<br />

Metoda më e përdorur në ndërtimin e<br />

diagramës logjike është ajo e vendosjes<br />

në bazë të përparësisë. Ajo përbëhet nga<br />

kutiza që përfaqësojnë aktivitete ku<br />

marrëdhëniet midis aktiviteteve tregohen<br />

nëpërmjet shigjetave. Figura e<br />

mëposhtme tregon se aktiviteti A duhet<br />

të përfundojë para fillimit të aktivitetit<br />

B. Paraqitja e saj do të jetë e tillë:<br />

87<br />

87


Aktiviteti A<br />

Tabela 5.3.3. Paraqitja e lidhjes seri<br />

Shembulli i mësipërm është shembulli<br />

më i qartë i asaj që ne e quajtëm më lart<br />

seria e lidhjeve dhe përfaqëson tipin më<br />

të zakonshëm të lidhjeve midis<br />

aktiviteteve. Tipi tjetër mjaft i përdorur i<br />

lidhjeve është ai i aktiviteteve paralele,<br />

Aktiviteti C<br />

Aktiviteti D<br />

Tabela 5. 3.4. Paraqitja e lidhjes paralel<br />

Megjithatë lidhjet e mësipërme mund të<br />

jenë edhe më komplekse duke u<br />

kombinuar seria e lidhjeve të<br />

aktiviteteve me lidhjen paralele dhe<br />

Aktiviteti F<br />

(a) (b)<br />

Tabela 5.3.5. Paraqitja e lidhjes së kombinuar<br />

Aktiviteti B<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

ose aktivitete që kryen në të njëjtën<br />

kohë. Në figurën e mëposhtme aktiviteti<br />

C dhe aktiviteti D duhet të kenë<br />

përfunduar së bashku para se aktiviteti<br />

E të ketë filluar.<br />

Aktiviteti E<br />

duke u shndërruar në një lidhje fillimfillim<br />

(a) dhe përfundim –përfundim (b)<br />

sikundër është paraqitur më poshtë.<br />

Aktiviteti H<br />

Aktiviteti G Aktiviteti J<br />

88<br />

88


Tabelat e mësipërme janë modele që na<br />

ndihmojnë për ndërtimin e diagramës<br />

logjike. Duke filluar nga struktura<br />

ekzekutive e projektit, ju duke u nisur<br />

nga secili aktivitet filloni të analizoni<br />

ndërveprimin dhe varësinë e tij nga të<br />

tjerët. Ky proces mund të bëhet më i<br />

thjeshtë duke i dhënë përgjigje pyetjeve<br />

të mëposhtme:<br />

Ekzistojnë një sërë metodash për<br />

grumbullimin e informacionit rreth<br />

mardhënieve midis aktiviteteve. Ju<br />

mund të ndërtoni një listë apo tabelë ku<br />

mund të evidentoni lidhjet midis<br />

aktiviteteve. Le të marrim një shembull<br />

� Çfarë aktivitetesh duhet të<br />

përfundojnë para se aktiviteti i marrë<br />

në shqyrtim të fillojë?<br />

� Çfarë aktivitetesh nuk mund të<br />

fillojnë para se aktiviteti i marrë në<br />

shqyrtim të ketë përfunduar?<br />

� Çfarë aktivitetesh mund të<br />

zhvillohen në të njëjtën kohë me<br />

aktivitetin e marrë në shqyrtim?<br />

Vlerësoni drejtimin e çdo shigjete<br />

Tregoni kujdes të veçantë ne vlerësimin e drejtimit të çdo shigjete në diagramën<br />

logjike. Ajo mund të duket një element minor dhe i parëndësishëm por në të vërtetë<br />

pasqyron një mardhënie midis aktiviteteve duke bërë shpesh here diferencën midis<br />

tyre. Në rast se shohim me vëmendje tablën e mësipërme (3.5.1) vemë re se dy<br />

aktivitetet F dhe H janë aktivitete paralele që mund të fillojnë të ekzekutohen së<br />

bashku por ndërsa aktiviteti G mund të fillojë në çdo kohë mbas fillimit të<br />

aktivitetit F, aktiviteti J nuk mund të fillojë pa përfunduar aktiviteti H.<br />

të thjeshtë. Le të themi që një familje<br />

është duke planifikuar të shkojë në një<br />

pistë malore skijimi. Ne mund të<br />

identifikojmë një numër aktivitetesh si<br />

dhe lidhjet e tyre si në figurën e<br />

mëposhtme.<br />

Aktiviteti nr Emri i aktivitetit Varësia nga aktivitetet<br />

1 Përgatitja e çantës së piknikut 4,5,9<br />

2 Zgjimi,dushi,veshja -<br />

3 Përgatitja e makinës 1,7<br />

4 Përgatitja e ushqimeve 2<br />

5 Një çokollatë e nxehtë 2<br />

6 Udhëtimi drejt destinacionit 8<br />

7 Marrja pajisjeve të sportit 2<br />

8 Furnizimi me karburant 3<br />

9 Ngrënia 2<br />

Tabela 5.3.6. Lista e aktiviteteve dhe ndërveprimi i tyre


<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Duke shfrytëzuar të dhënat e mësipërme mund të ndërtojmë diagramin logjike për<br />

projektin tonë të vogël.<br />

2<br />

Skema 5.3.7 Diagrame logjike<br />

3.5. Vlerësimi i kohëzgjatjes së<br />

aktiviteteve.<br />

Tani që kemi përfunduar renditjen e<br />

aktiviteteve dhe kemi evidentuar lidhjet<br />

midis tyre dhe radhën e kryerjes mund<br />

të hedhim një hap më tej duke llogaritur<br />

kohëzgjatjen e aktiviteteve. Përdoren dy<br />

metoda për të llogaritur kohëzgjatjen.<br />

Metoda e parë konsiston në llogaritjen e<br />

volumit të aktivitetit në një numër orësh<br />

4<br />

5 1<br />

9<br />

7<br />

3 8 6<br />

të nevojshme pune për ta përfunduar<br />

atë, orë që më pas shtohen në<br />

përllogaritjen e volumit total të projektit.<br />

Metoda e dytë konsiston në llogaritjen e<br />

kohëzgjatjes së një aktiviteti nëpërmjet<br />

një dritareje kohore të nevojshme për ta<br />

kompletuar atë.<br />

90<br />

90


Kohëzgjatja e aktivitetit përfaqëson:<br />

� Gjatësinë e kohës që do të marrë<br />

aktiviteti juaj i përllogaritur në<br />

planin e projektit.<br />

� Gjatësinë e kohës së derivuar nga<br />

marrja parasysh e volumit të orëve të<br />

kërkuara për kompletimin e<br />

aktivitetit që na siguron një<br />

informacion tepër të vlefshëm për:<br />

� Sasinë e burimeve të kërkuara të<br />

punës për një aktivitet dhe se si ato<br />

Një situatë konkrete<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Ky shembull përfaqëson një rrugë të thjeshtë dhe të efektshme për<br />

ndërtimin e një diagrame logjike. Vendosni në një panel të gjitha aktivitetet<br />

në formën e kutizave dhe i sistemoni ato duke diskutuar me ekipin tuaj për<br />

rradhën dhe lidhjet midis tyre. Pasi i keni vendosur në këtë mënyrë<br />

vendosni shigjetat e ndërvarësisë si në shembulline mësipërm. Në mënyrë<br />

krejt të natyrshme ju keni krijuar një diagramë logjike dhe një avantazh;<br />

informimin dhe njohuritë e plota të gjithë ekipit me aktivitetet e projektit.<br />

mund të kombinohen në mënyrë<br />

efikase.<br />

� Disponueshmërinë e përgjithshme të<br />

burimeve në sensin e përdorimit të<br />

tyre ( me kohë të plotë, me kohë të<br />

pjesshme, 15% etj)<br />

� Periudhat specifike të<br />

jodisponibilitetit dhe ditëve të<br />

pushimeve.<br />

� Numrin e orëve të supozuara në<br />

secilën ditë pune.<br />

91<br />

91


Kujdes: llogarisni bashkërisht…<br />

Në mënyrë që të menaxhoni në mënyrën e duhur një projekt ju duhet të<br />

kuptoni, llogarisni dhe vlerësoni së bashku volumin dhe kohëzgjatjen e<br />

aktiviteteve. Vlerësimi i volumit të punës së një aktiviteti do të ngarkohet<br />

në volumin total të projektit por ai do të shërbejë direkt për kalkulimin e<br />

kostos, kontrollin e saj si dhe ndërtimin e buxhetit. Kohëzgjatja lidhet<br />

drejtpërsëdrejti me llogaritjet e planifikimit dhe kontrollin e ecurisë së<br />

projektit.<br />

Përcaktimi i kohëzgjatjes dhe konsultimi<br />

me pjesën tjetër të ekipit krijon premisa<br />

për një lloj kontrate midis drejtuesit të<br />

projektit dhe drejtuesve apo përgjegjësit<br />

të çdo aktiviteti për përfundimin në afat<br />

të këtij aktiviteti.<br />

3.6. Konvertimi i diagramës logjike<br />

në një plan kontrolli për<br />

projektin.<br />

Në procesin prej shtatë hapash të<br />

përshkruar më lart në mënyrë të<br />

shkurtuar, hapat 4-6 përfaqësojnë një<br />

proces përsëritës që konsiston në<br />

kombinimin dhe marrëdhëniet logjike të<br />

zhvilluara në diagramin logjike,<br />

vlerësimin e kohëzgjatjes dhe të gjitha<br />

kufizimeve të njohura tashmë. Rezultati<br />

përfundimtar i gjithë kësaj do të jetë<br />

plani i kontrollit të projektit. Ai<br />

përfaqëson një paraqitje skematike të<br />

akomoduar nga ana kalendarike që<br />

krijon mundësi për ndjekjen e progresit<br />

të projektit mbi afate kohore të<br />

miratuara nga të gjithë pjesëtarët e<br />

ekipit të projektit. Projekti ynë i<br />

udhëtimit i paraqitur më sipër do të<br />

kishte këtë konfiguracion.


Skema 5.3.8. Plani i kontrollit i projektit<br />

2<br />

5<br />

9<br />

4<br />

7<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

:15 :30 :45 :15 :30 :45 :15 :30 :45 :15 :30 :45<br />

Fillimi 1 Orë 2 Orë 3 Orë 4 Orë<br />

Për të maksimizuar të kuptuarit të<br />

produktit tuaj final- plan e kontrollit të<br />

projektit do të ishte e rekomandueshme<br />

ndjekja e hapave nga 4-6 si më lart.<br />

Filloni duke krijuar një kalendar me<br />

bazë kohore që konsideron burime të<br />

pakufizuara dhe angazhimin me kohë të<br />

plotë të të gjithë pjesëtarëve të ekipit.<br />

Përvoja botërore tregon se është shumë<br />

e vështirë që këto supozime të jenë<br />

krejtësisht të vërteta. Arsyet për këtë i<br />

kemi përmendur në temat e kaluara.<br />

Megjithatë, duke përgatitur një version<br />

të projekt planit nëpërmjet përdorimit të<br />

këtyre supozimeve ju do të dispononi<br />

një informacion me vlerë lidhur me<br />

skedulimin optimal, i cili përfaqëson<br />

shtrirjen më të shkurtër të mundshme të<br />

projektit. Ky moment ju krijon mundësi<br />

gjithashtu për negocimin e sigurimit të<br />

1<br />

3<br />

8<br />

6<br />

burimeve. Ju keni mundësi të<br />

kontraktoni me siguruesit e burimeve<br />

për kohën dhe volumin e burimeve të<br />

nevojshme.<br />

Zhvillimi i planit përfundimtar të<br />

projektit do të kërkojë disa rregullime të<br />

kushtëzuara nga faktorë të ndryshëm .<br />

Këta faktorë duhet të krijojnë një<br />

ekuilibër të pranueshëm midis njëri –<br />

tjetrit dhe projektit në tërësi. Ata do të<br />

ndikojnë në mënyrë të pashmangshme<br />

në afatet e projektit. Ndër ta më<br />

kryesorë janë:<br />

1. Disponueshmëria e përgjithshme e<br />

burimeve (për shembull, me kohë të<br />

pjesshme, me kohë të plotë, etj)<br />

2. Periudhat specifike të disponibilitetit<br />

(marrja në konsideratë e pushimeve,<br />

festave etj)<br />

93<br />

93


3. Kufizimet e jashtme.<br />

Një faktor tjetër faktor i rëndësishëm që<br />

duhet të trajtohet është pjesëmarrja e<br />

njëkohshme e të njëjtave burime<br />

veçanërisht atyre humane në disa<br />

procese paralele.<br />

Ky problem zgjidhet nëpërmjet<br />

përdorimit të një teknike të quajtur<br />

teknika e nivelimit të burimeve. Kjo<br />

teknikë axhuston radhën e aktiviteteve<br />

të lidhura paralel që kërkojnë të njëjtin<br />

burim (kryesisht human) duke i<br />

shndërruar në lidhje në seri në<br />

diagramin logjike duke bërë të<br />

mundur përdorimin e burimit në të dy<br />

aktivitetet.<br />

3.7. Llogaritja e itinerarit kritik.<br />

Pasi të keni përgatitur planin tuaj<br />

përfundimtar, natyrisht ju do të filloni të<br />

mendoni si të ruani kontrollin brenda<br />

parametrave të vendosura kohorë dhe<br />

monetarë. Ky moment përkon me<br />

llogaritjen e itinerarit kritik. Në<br />

shembullin e mësipërm ne lehtë mund<br />

ta evidentojmë këtë nga paraqitja e<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

aktiviteteve të lidhura në mënyrë të<br />

vazhdueshme me njëri tjetrin pa ndarje<br />

midis tyre. Por ndërsa në skemën e<br />

mësipërme kjo evidentohet lehtë në<br />

projektet e mëdha dhe të komplikuara<br />

një proces i tillë është mjaft i vështirë.<br />

Për të llogaritur itinerarin kritik<br />

përdoren gjerësisht në ditët e sotme<br />

software të ndryshëm që japin me<br />

saktësi volumet e axhustimeve kohore të<br />

nevojshme. Në esencë çdo program por<br />

dhe llogaritja manuale e itinerarit kritik<br />

bazohet në dy ”manipulime” të planit<br />

aktual kalimit para dhe kalimit mbas.<br />

Kalimi para vlerëson kohën më të<br />

hershme, të matur në ditë kur një<br />

aktivitet mund të fillojë dhe mbarojë në<br />

këtë mënyrë, para parashikimit. Kalimi<br />

mbas vlerëson kohën më të vonë, e<br />

matur në ditë kur një aktivitet mund të<br />

fillojë dhe mbarojë në raport me<br />

parashikimin. Në figurën e mëposhtme<br />

paraqitet një ilustrim i përdorimit të<br />

itinerarit kritik.<br />

94<br />

94


Figura 5.3.9. Llogaritja e kalimit para dhe mbas<br />

0 100 8<br />

Aktiviteti A<br />

0 8 8<br />

Fillimi para kohe<br />

Aktiviteti #<br />

Titulli i Aktivitetit<br />

Kohëzgjatja<br />

Fillimi mbas afati<br />

8 200 22<br />

Aktiviteti B<br />

8 14 22<br />

8 300 16<br />

Aktiviteti C<br />

14 8 22<br />

Mbarimi para kohe<br />

Mbarimi mbas afati<br />

Në çdonjërin nga aktivitetet e<br />

mësipërme llogariten katër data<br />

kryesore (natyrisht të shprehura në ditë)<br />

që janë:<br />

a) fillimi para kohe;<br />

b) fillimi mbas afati;<br />

c) mbarimi para kohe;<br />

d) mbarimi mbas afati.<br />

Në kalendarin e projektit këto mund të<br />

shprehen edhe me data kalendarike<br />

specifike. Në projekte të mëdha itinerari<br />

kritik llogaritet nga diferenca midis<br />

datave para dhe diferencën midis<br />

datave mbas. Për shembull në tabelën e<br />

mësipërme aktiviteti C diferencën midis<br />

këtyre datave e ka 6 ditë që do të thotë<br />

që ky aktivitet mund të fillojë në çdo<br />

datë brenda kësaj dritare kohore pa<br />

ndikuar në kalendarin e përgjithshëm të<br />

22 400 32<br />

Aktiviteti D<br />

24 10 34<br />

22 500 34<br />

Aktiviteti E<br />

22 12 34<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

34 600 46<br />

Aktiviteti E<br />

34 12 46<br />

projektit. Në aktivitetin E diferenca<br />

midis këtyre datave është e barabartë<br />

me 0, që do të thotë që ky aktivitet është<br />

në pikën kritike. Këto përllogaritje na<br />

krijojnë mundësi për përqendrim të<br />

vëmendjes në ato aktivitete që ndodhen<br />

në pikën kritike për të mos lejuar<br />

rrëshqitje nga afatet kohore që do të<br />

sillte si pasojë zhvendosje të dimensionit<br />

kohor të përcaktuar të të gjithë projektit.<br />

4. MENAXHIMI I KOSTOS<br />

Dimensioni i tretë i planit të projektit<br />

është dimensioni i kostos së tij.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i kostos është më shumë se<br />

vetëm një llogaritje e kostos të<br />

përgjithshme të projektit. Ajo shërben<br />

gjithashtu për krijimin e një buxheti<br />

nëpërmjet identifikimit të kostove të<br />

elementeve individuale të punës dhe<br />

95<br />

95


shpërndarjen në kohë të shpenzimeve të<br />

projektit sikundër do ta shohim më<br />

poshtë. Por duke ndjekur logjikën e<br />

derimëtanishme le të shohim disa<br />

definicione kryesore.<br />

4.1. Llojet e kostove. Vlerësimi dhe<br />

buxhetimi i shpenzimeve të projektit<br />

nuk është aq i thjeshtë sa mund të<br />

mendohet. Një arsye për këtë është<br />

sepse ka një numër të madh zërash<br />

kostoje që duhen përfshirë dhe<br />

vlerësuar. Një ndër arsyet e këtij<br />

implikimi është ekzistenca e kostove<br />

direket dhe atyre indirekte. Ky është një<br />

dallim i rëndësishëm e që duhet marrë<br />

në konsideratë dhe duhet analizuar me<br />

kujdes.<br />

Kosto direket është një shpenzim i<br />

shkaktuar në mënyrë specifike dhe<br />

drejtpërdrejt nga ekzekutimi i projektit<br />

tuaj. Këto janë në mënyrë tipike<br />

kategoritë më të përdorura të kostove<br />

direket:<br />

•Puna: kosto e punës së harxhuar nga<br />

njerëzit që marrin pjesë në realizimin e<br />

të gjitha aktiviteteve të projektit.<br />

Zakonisht kjo lloj kosto përbën zërin<br />

kryesor të buxhetit në buxhetin total të<br />

një projekti.<br />

•Materialet: kostoja e të gjitha<br />

materialeve të blera për përdorim në<br />

ekzekutimin e projektit.<br />

•Furnizime dhe Pajisje: kostoja e<br />

artikujve të konsumuar nga projekti dhe<br />

të kërkuara në mënyrë specifike për të<br />

ekzekutuar projektin. Kjo kategori<br />

mund të përfshijë artikuj që janë blerë<br />

ose marrë me qira.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

•Facilitetet: Kosto që konsiderohet<br />

vetëm në rast se objekti i ndërtuar apo<br />

blerë përfshihet për përdorimin e<br />

projektit ose me fjalë të tjera, kur është<br />

pjesë e produktit të pritshëm.<br />

•Trajnimi: shpenzimet e kryera për<br />

trajnimin e njerëzve vetëm në rastin e<br />

nevojshëm për suksesin e projektit. Kjo<br />

kosto është e lidhur shpesh me<br />

konsumatorin trajnimit gjatë instalimit<br />

apo fillimin.<br />

• Shpenzime udhëtimi dhe shpenzime<br />

të tjera të ndryshme: në këtë zë<br />

përfshihen vetëm shpenzime të nevojshme<br />

për zbatimin e suksesshëm të<br />

projektit.<br />

Kostot indirekte janë kosto që lidhen me<br />

facilitetet mbështetëse,<br />

shërbimet e përgjithshme, mjedisin<br />

organizativ ose/dhe institucional,<br />

brenda të cilit funksionon ekipi i<br />

projektit. Zërat më të përdorur të<br />

kostove indirekte të projektit janë:<br />

• Përfitimet sekondare: Kjo lloj kostoje<br />

përfaqësohet nga shpenzime të kryera<br />

për pagesa dhe shpërblime që nuk janë<br />

komponent në listën e pagave të<br />

punonjësve të projektit. Ato llogariten<br />

shpesh thjesht si një përqindje e kostove<br />

direket të punës dhe përfshijnë<br />

kontributet e sigurimeve shëndetësore,<br />

primet e sigurimit të jetës, pagesa të<br />

tjera specifike etj.<br />

• Facilitetet: kostoja e shkaktuar nga<br />

funksionimi i ekipit të projektit që merr<br />

në konsiderate kryesisht mirëmbajtjen e<br />

ndërtesës, qiratë për mjediset e punës,<br />

pajisjet e zyrave, rrjetet e komunikimit<br />

etj.<br />

96<br />

96


• Të përgjithshme dhe administrative:<br />

Kostot e menaxhimit dhe mbështetjes të<br />

shërbimeve të tilla si sekretaritë,<br />

shpenzimet e kontabilitetit etj.<br />

Në rast të organizatave apo kompanive<br />

që fitojnë para përmes projektit, fitimi<br />

do të jetë një tjetër komponent i<br />

nevojshëm i vlerësimit të projektit, edhe<br />

pse nuk pritet të shpenzohet!<br />

Të tjera përdorime të SEP<br />

Ne diskutuam shkurtimisht edhe më<br />

lart lidhur me këtë problem. Struktura<br />

Figura 5.4.1. Përdorimi i SEP për vlerësimin e kostos<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

ekzekutive e projektit shërben jo vetëm<br />

si një mjet për identifikimin dhe<br />

grupimin e aktiviteteve por dhe si një<br />

instrument i rëndësishëm në alokimin e<br />

shpenzimeve dhe kontrollin dinamik të<br />

kostove referuar buxhetit të projektit.<br />

Le të shqyrtojmë dy përdorime tipike.<br />

Figura 4.1.1 ilustron si mund të<br />

modifikohet një strukturë ekzekutive<br />

për të krijuar mundësi për vlerësimin e<br />

shpenzimeve. Kontributi kryesor i saj<br />

është evidentimi i llojeve të kostove.<br />

SEP, Aktivitetet dhe kostot Puna e<br />

brendëshme<br />

Materiale Kontrata pune Pajisje Facilitete<br />

Projekti XYZ<br />

785000 10X-dizenjimi<br />

Lekë 70900 101 Mekanik 18700 16500 1000 0 1200 0<br />

102 Elektrik 19900 17700 1400 0 800 0<br />

103 Softwae 26400 26000 2200 3400 300 400<br />

97<br />

97


Projekti XYZ<br />

1.200.000<br />

lek<br />

Elementi 1 200.000<br />

Elementi 2 400.000<br />

Elementi 3 250.000<br />

Elementi 4 150.000<br />

Kontigjenca 200.000<br />

Përdorimi i dytë është përdorimi i<br />

strukturës ekzekutive nëpërmjet softwareve<br />

të ndryshëm. Figura e<br />

mësipërme ilustron një përdorim të SEP<br />

për paraqitjen e kostos së projektit.<br />

Përdorimi i metodës së vlerësimit<br />

nëpërmjet përdorimit të programeve<br />

kompjuterike të caktuara sigurisht që<br />

përbën një hop cilësor në drejtim të<br />

rritjes së efektivitetit dhe shpejtësisë dhe<br />

saktësisë se kalkulimeve, por ai nuk<br />

Aktiviteti 1.1 40.000<br />

Aktiviteti 1.2 90.000<br />

Aktiviteti 1.3 70.000<br />

Aktiviteti 2.1 120.000<br />

Aktiviteti 2.2 190.000<br />

Aktiviteti 2.3 90.000<br />

Aktiviteti 3.1 60.000<br />

Aktiviteti 3.2 110.000<br />

Aktiviteti 3.3 80.000<br />

Aktiviteti 4.1 40.000<br />

Aktiviteti 4.2 60.000<br />

Aktiviteti 4.3 50.000<br />

200.000<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

duhet mbivlerësuar. Përdorimi i këtyre<br />

metodave si ”anije shpëtimi”<br />

veçanërisht nga menaxherët e rinj<br />

përbën një praktikë të rrezikshme.<br />

Ashtu si e përmendëm dhe më lart<br />

planifikimi i projektit është më shumë se<br />

një përllogaritje e thjeshtë kohe apo<br />

kostoje. Përdorimi ekskluziv i kësaj<br />

metode tenton të zhvlerësojë artin si<br />

pjesë e rëndësishme e menaxhimit të<br />

projekteve.<br />

98<br />

98


Mësoni bazat e menaxhimit të projekteve, së pari…<br />

Sigurohuni se keni krijuar baza të shëndosha mbi parimet e menaxhimit të<br />

projekteve përpara se të hidhni hapa mbi përdorimin e software-ve.<br />

Përdorimi i tyre në menaxhimin e projektit është veçse një pjesë e<br />

menaxhimit të projektit. Përdorimi i programeve informatike të planifikimit<br />

pa njohjen e thellë menaxheriale do mundësojë krijimin e shpejtë por jo të<br />

saktë të planeve.<br />

4.2 Zgjedhja e duhur e programeve<br />

informatike në menaxhimin e<br />

projekteve.<br />

Nëse qenë fillim do të shtronim pyetjen:<br />

cili do të ishte programi më i mirë për tu<br />

përdorur në menaxhimin e projekteve<br />

përgjigja jonë do të ishte klasike..ajo<br />

varet. Ka një numër faktorësh të<br />

ndryshëm që determinojnë zgjedhjen e<br />

një software. Më poshtë po rendisim<br />

disa nga faktorët kryesorë që duhen<br />

marrë parasysh për të bërë zgjedhjen e<br />

duhur.<br />

� Kosto në raport me<br />

funksionalitetin. Shpenzimet dhe<br />

aftësitë e programeve kompjuterike<br />

të menaxhimit të projektit<br />

ndryshojnë në mënyrë të<br />

konsiderueshme. Sistemet mund të<br />

kushtojë kudo nga disa qindra<br />

dollarë në dhjetëra mijëra dollarë.<br />

Konsideroni në mënyrë të<br />

kujdesshme nevojat për to në raport<br />

të drejtë me madhësinë dhe kërkesat<br />

e projektit. Mbani gjithmonë në<br />

vëmendje funksionalitetin jo vetë për<br />

sot por minimalisht për një të<br />

ardhme afatmesme.<br />

� Kapacitetin në raport me lehtësinë e<br />

përdorimit. Ka një marrëdhënie të<br />

përgjithshme mes aftësisë të<br />

programeve të menaxhimit të<br />

projektit dhe lehtësisë të përdorimit.<br />

Kompania ose institucioni duhet të<br />

bëjë një zgjidhje racionale duke<br />

mënjanuar rendjen drejt fjalës së<br />

fundit jo për arsye të cilësive të<br />

paprovuara në organizatë por si<br />

rezultat i kërkesave specifike dhe<br />

kostos dhe kohës shtesë të<br />

nevojshme për përdorimin e tyre,<br />

trajnimet e nevojshme, instalimet<br />

ekstra të nevojshme etj, e<br />

pasinkronizuar kjo me kërkesat reale<br />

të kompanisë.<br />

� Të jenë kompatibil me sisteme të<br />

tjera. Organizata ose institucioni ka<br />

në përdorim pajisje dhe logjistikë në<br />

aktivitetin e përditshëm të punës.<br />

Blerja e programeve të reja duhet të<br />

bëhet në mënyrë të tillë që të ketë


mundësi inkorporomi me sistemin<br />

ekzistues të organizatës.<br />

� Mbështetja fillestare për instalimin,<br />

konsulenca teknike dhe garancia e<br />

shërbimit në të ardhmen. Përpara se<br />

të merrni vendim merrni në<br />

konsideratë edhe burime të tjera<br />

duke bërë krahasimin.<br />

Përdorimi i teknologjisë kompjuterike<br />

në menaxhimin e projekteve është<br />

mjaft avantazhues por natyrisht që<br />

përmban dhe kufizime.<br />

� Përdorimi i programeve kompjuterike<br />

shpesh mund të verë në gjumë<br />

sigurie drejtuesit duke i bërë të<br />

PYETJE PËR KONTROLLIN E PËRVETËSIMIT TË DIJEVE<br />

1. Ç’është SEP dhe itinerari kritik?<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

humbasin sensibilitetin dhe<br />

gatishmërinë e përhershme.<br />

� Pavarësisht teknologjisë drejtuesit të<br />

projektit por dhe pjesëtarëve të<br />

ekipit do ti duhet të marrin vendime<br />

të përditshme që nuk përcaktohen<br />

dhe varen nga teknologjia.<br />

� Mbledhja e të dhënave, format e<br />

administrimit të tyre dhe të<br />

interpretimit paraprak i takojnë<br />

njeriut.<br />

� Pjesa më e madhe e problemeve që<br />

lindin konsultohen dhe zgjidhen në<br />

pjesën dërmuese me njerëzit.<br />

2. Cilat janë nocionet kryesore që duhet të njihni për të kryer menaxhimin e<br />

kostos së projektit?<br />

3. Identifikoni dimensionet e punës që do të kryhet në një projekt.<br />

4. Çka është matrica e caktimit të përgjegjësive dhe ku konsiston ndërtimi i saj?<br />

5. Cilat janë hapat për ndërtimin e kalendarit të projektit?<br />

6. Mendoni një projekt të thjeshtë, identifikoni aktivitetet dhe bazuar nëlidhjet<br />

e tyre përgatisni një skemë logjike që përfshin të gjitha aktivitetet e projektit.<br />

Bazuar në kohëzgjatjen e parashikuar të secilit ndërtoni kalendarin e projektit.<br />

7. Cilat janë llojet e kostove të projektit, identifikoni kostot e parashikuara për<br />

aktivitete që zgjodhët më sipër.<br />

8. Komentoni vendin që zënë programet kompjuterike në menaxhimin e<br />

projektit dhe veçanërisht në procesin e planifikimit.<br />

100<br />

100


TEMA 6<br />

MENAXHIMI I RISKUT DHE PASIGURISË.<br />

1. KUPTIMI I RREZIKUT DHE PASIGURISË<br />

2. NJË QASJE PËR MENAXHIMIN E RISKUT<br />

7.1 Identifikimi çfarë mund t’ju dëmtojë ju<br />

7.2 Matja ; sa do të dëmtoheni<br />

7.3 Analiza e kërcënimeve<br />

7.4 Përgjigja ndaj kërcënimeve<br />

7.5 <strong>Menaxhimi</strong> i rrezikut të projektit si proces<br />

7.6 Akomodimi i pasigurisë<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

7.7 Përdorimi i teknikës PERT për të përcaktuar shtrirjen e projektit<br />

7.8 Përdorimi i rangut të vlerave në shprehjen e rezultatit<br />

7.9 Përdorimi i programeve të gatshme komerciale të vlerësimit.<br />

OBJEKTIVAT E TEMËS<br />

Përmes informacionit që ofrohet në këtë temë synohet të realizohen disa<br />

objektiva:<br />

� Nxënësi të jetë i aftë të kuptojë drejt nocionet e riskut dhe pasigurisë<br />

dhe lidhjet e tyre me nivelin e informacionit.<br />

� Të jetë në gjendje të njohë dhe aplikojë praktikisht hapat që ndiqen për<br />

menaxhimin e riskut gjatë zbatimit të projektit.<br />

� Të jetë i aftë të përgjigjet ndaj situatave që “kërcënojnë” zbatimin e<br />

projektit brenda dimensioneve të kohës, kostos dhe performancës.<br />

� Të jetë në gjendje të rikalkulojë kohëzgjatjen e projektit duke<br />

axhustuar riskun nëpërmjet përdorimit të teknikës PERT.<br />

� Të vlerësojë rendësinë e programeve të gatëshme komerciale në<br />

projekte.<br />

1.<br />

101<br />

101


KUPTIMI I RREZIKUT DHE<br />

PASIGURISË.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i riskut është një disiplinë<br />

relativisht e re. Ai ka marrë përparësi<br />

dekadat e fundit në kushtet e<br />

globalizimit të informacionit dhe atij<br />

ekonomik, të zhvillimeve teknologjike<br />

por dhe rritjes së konkurueshmërisë në<br />

tregje dhe kufizueshmërisë së burimeve.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i riskut në menaxhimin e<br />

projekteve është bërë pjesë organike e<br />

procesit.<br />

Nëse ju përpiqeni për të udhëhequr një<br />

projekt pa adresimin e rrezikut dhe<br />

pasigurisë, ju do të filloni të<br />

ballafaqoheni me probleme të cilat do të<br />

shtyjnë punën tuaj shpesh në drejtime të<br />

paplanifikuara. Kjo do të jetë arsyeja e<br />

parë për deviacionet nga plani i<br />

miratuar i projektit.<br />

Risku dhe pasiguria janë fenomene të<br />

pashmangshme në jetën e projektit<br />

dhe injorimi ose mohimi i tyre mund<br />

të përbëjë një premisë të rrezikshme<br />

për menaxherët e projektit që<br />

komprometon në mënyrë të<br />

padiskutueshme rezultatin e punës së<br />

tyre dhe të vetë projektit.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Adoptimi i sjelljeve “çdo gjë mund të<br />

arrihet” mund të jetë një mënyrë e mirë<br />

për të mbajtur të motivuar dhe<br />

angazhuar prestarët e ekipit të projektit<br />

por mund të përbëjë një qasje më shumë<br />

se të guximshme në rast se jemi të<br />

angazhuar në projekte komplekse. Lë të<br />

njihemi me disa definicione kryesore të<br />

lidhura me menaxhimin e riskut.<br />

� Pasiguria. Jo rastësisht e fillojmë<br />

shpjegimin tonë nga pasiguria. Kjo<br />

ndodh sepse pasiguria në të vërtetë<br />

drejton çdo gjë tjetër. Pasiguria<br />

përfaqëson mungesën e informacionit<br />

ose relativitetin e tij,<br />

mungesën e njohurive ose të<br />

moskuptuarit në lidhje me rezultatin<br />

e një veprimi, vendimi ose ngjarje.<br />

Menaxherët e projektit në mënyrë<br />

konstante ballafaqohen me këto<br />

fenomene.<br />

� Risku. Koncepti i rrezikut përfaqëson<br />

në fakt një masë të shumës së<br />

pasigurisë që ekziston. Ekziston një<br />

lidhje direket midis riskut dhe<br />

informacionit në të gjithë dimensionin<br />

e tij.<br />

102<br />

102


Figura 1.1. Lidhja midis riskut dhe informacionit<br />

Mungesë informacioni<br />

Pasiguri totale<br />

Madhësia e riskut<br />

Natyrisht që kjo nuk është një mënyrë e<br />

plotë për secilin prej nesh në aktivitetet<br />

e përditshme. Në aktivitetet e<br />

përditshme të menaxhimit të projekteve<br />

risku lidhet kryesisht me shkallën e<br />

aftësive për të parashikuar një rezultat<br />

të caktuar me siguri. Ky mendim<br />

gjenerohet kryesisht nga studimet mbi<br />

marrjen e vendimeve në kushtet e riskut<br />

dhe pasigurisë dhe të dhënat statistikore<br />

të shkencave të menaxhimit të<br />

projekteve.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Informacion i kufizuar<br />

Informacion i plotë<br />

Pasiguri relative<br />

Fokusojuni tek kërcënimet<br />

Siguri e plotë<br />

Kërcënimet. Efektet e riskut mund të<br />

jenë pozitive ose negative. Efekteve<br />

pozitive të riskut shpesh i referohemi<br />

ndryshe edhe si mundësi. Efekteve<br />

negative të riskut i referohemi ndryshe<br />

edhe si kërcënime. Ndikimi i tyre<br />

kryesisht mund të evidentohet në<br />

formën e rezultateve jo optimiste,<br />

deformime të planit, tejkalim të kostos,<br />

performancë e ulët e rezultatit<br />

përfundimtar etj.<br />

Megjithë vlerësimin e rëndësisë së kapitalizimit të mundësive koha juaj do të<br />

duhet të jetë e shpenzuar në mënyrë më efiçente në drejtim të neutralizimit të<br />

kërcënimeve. Eksperienca në realizimin e projekteve ka treguar se gjatë<br />

punës ju do të ballafaqoheni me më tepër faktorë që ndikojnë negativisht tek<br />

puna juaj dhe mund ti vështirësojnë gjërat, sesa me faktorë që mund ti<br />

lehtësojnë ato.<br />

103<br />

103


2. NJË QASJE PËR MENAXHIMIN E<br />

RISKUT.<br />

Përdoren metoda të ndryshme për<br />

menaxhimin e riskut dhe kërcënimeve<br />

që ai prodhon në jetën dhe mbarëvajtjen<br />

e projektit. Pjesa më e madhe e<br />

menaxherëve të projekteve nisur edhe<br />

nga eksperienca në zbatimin e tyre<br />

priren të përdorin një metodë të bazuar<br />

në katër hapa kryesorë.<br />

Hapi 1. Identifikimi..përcaktimi se<br />

çfarë risku ekziston. Identifikimi i të<br />

gjitha pasigurive sinjifikante (burimet e<br />

rrezikut), duke përfshirë kërcënimet<br />

specifike (të quajtura ndryshe edhe<br />

probleme potenciale apo ngjarjet e<br />

pritshme të riskut) që mund të ndodhin<br />

gjatë gjithë jetës së projektit.<br />

Hapi 2. Matja..vlerësimi i nivelit të<br />

kërcënimeve. Ky hap konsiston në<br />

mbledhjen e informacionit mbi të gjitha<br />

rezultatet e mundshme në kushtet e<br />

probabiliteteve të caktuara të ndodhjes<br />

së ngjarjeve.<br />

Hapi 3. Analiza..listimi i kërcënimeve<br />

sipas nivelit të rëndësisë dhe ndikimit<br />

mbi projekt. Ky hap mbështet kryesisht<br />

mbi njohuritë e marra nga dy fazat e<br />

mëparshme mbi problemet duke<br />

vlerësuar impaktet respektive në<br />

rezultatet e projektit.<br />

Hapi 4. Reagimi (ose përgjigja).<br />

Përcakton trajtimin e çdo kërcënimi<br />

potencial duke adresuar në mënyrë të<br />

veçantë çdo problem, duke përcaktuar<br />

alternativat e zgjidhjes dhe vlerësimin<br />

e alternativës më të mire duke krijuar<br />

kështu mini-plane veprimi për të<br />

minimizuar ose neutralizuar efektet.<br />

Por le të analizojmë në mënyrë më të<br />

detajuar secilin nga këto hapa.<br />

2.1. Identifikimi çfarë mund t’ju<br />

dëmtojë ju.<br />

Hapi i parë në procesin e menaxhimit të<br />

riskut është evidentimi i atyre<br />

problemeve “për të cilat ju jeni kundër”<br />

ose probleme që kërcënojnë arritjen e<br />

rezultateve që ju keni pranuar në fillim<br />

të projektit. Megjithatë kjo ka lidhje<br />

direket me pamundësinë për të ditur<br />

me saktësi ecurinë dhe rezultatin e çdo<br />

aktiviteti. Kjo është një mundësi më<br />

tepër për të shprehur se shumë aspekte<br />

të projekteve janë të paparashikueshme<br />

pavarësisht përpjekjeve<br />

tona më të mira për mbarëvajtjen e tyre.


<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Figura 2.1 evidenton disa prej aspekteve më të zakonshme të shfaqjes së pasigurisë<br />

Fusha Përshkrimi<br />

Qëllimi Vlerësimi shpërndarjes së punës, gabimet e dizenjimit,<br />

udhëheqja nga konsumatori mund të ndryshojnë qëllimin.<br />

Koha Vlerësimi i kohëzgjatjes së projektit, vlerësimi i shtrirjes së<br />

aktiviteteve, koha drejt tregut, menaxhimi i kufijve kritikë<br />

kohorë, rishikimi i ecurisë.<br />

Kostoja Vlerësimi i kostos së projektit, inflacionit, kursit të<br />

këmbimit, kufizimeve buxhetore.<br />

Teknologjia Dizenjimi i suksesshëm, pritjet e konsumatorit,<br />

Burimet<br />

produktiviteti, probabiliteti i suksesit.<br />

Sasia, cilësia,niveli i njohjeve, kapaciteti, ndërveprimi dhe<br />

përgjegjësia.<br />

Struktura Prioritetet e klientit dhe konsumatorit të produktit të<br />

projektit, koordinimi përgjatë departamenteve.<br />

Aftësia Pritjet e përdoruesve, vendosja e çmimit, ndarja<br />

marketuese demografike, ekonomia.<br />

Faktorë të<br />

jashtëm<br />

Veprimet e konkurrentëve ose reagimet e tyre, veprimet<br />

tona rregulluese.<br />

Figura 2.1. Aspekte tipike të pasigurisë së lartë<br />

Nuk ka ndonjë formulë magjike për<br />

përcaktimin e rreziqeve potenciale të<br />

projektit tuaj. Ky proces do të kërkojë<br />

njohuri të thella mbi projektin dhe<br />

menaxhimin e projektit dhe tërheqjen e<br />

problemeve nëpërmjet diskutimit në<br />

ekip.<br />

Identifikimi i rreziqeve në ekip është<br />

mënyra më e mire për njohjen e tyre<br />

dhe njohjen e pjesëtarëve të ekipit me<br />

to. Kjo quhet ndryshe dhe struktura e<br />

inteligjencës kolektive.<br />

Praktikisht mblidhet ekipi në një kohë<br />

prej dy deri katër orësh në varësi të<br />

madhësisë dhe kompleksitetit të<br />

projektit. Grumbullon dhe konsideron<br />

çdo pjesëz të dokumentacionit diskonibël<br />

duke udhëzuar ekipin për të bërë<br />

të njëjtën gjë. Dokumentet tipike që<br />

merren në shqyrtim janë ato të kërkesës<br />

për projekt, definimit të projektit, planit<br />

të projektit dhe vaçanerisht SEP, MCP<br />

dhe diagramës logjike (nëqoftëse keni<br />

paqartësi lidhur me termat referojuni<br />

temave të kaluara). Volumi i lartë i<br />

dokumentacionit do të krijojë mundësi<br />

për simulim të të menduarit tek<br />

pjesëtarët ekipit. Figura e mëposhtme<br />

evidenton problemet më të zakonshme<br />

me të cilat ballafaqohet zbatimi i<br />

projektit.<br />

105<br />

105


Qëllimi i projektit<br />

-moskuptimi i qëllimit<br />

-ndryshimi i objektiveve të<br />

projektit<br />

-puna nuk përcaktohet<br />

saktësisht<br />

-ndryshimet e kërkesave ose<br />

tipareve të konsumatorëve.<br />

Skedulimi i projektit<br />

-nënvlerësimi i kohëzgjatjes.<br />

-aprovimi me vonesë<br />

-data e përfundimit jo realiste<br />

-ndryshimi i datës së<br />

përfundimit<br />

-rishikimi i menaxhimit<br />

vonon projektin<br />

Marketingu<br />

-pritshmëri jorealiste e<br />

përdoruesve<br />

-ndryshim i çmimeve<br />

-ndryshim të kërkesave të<br />

tregut<br />

-rënie të shitjeve<br />

-rritje të shitjeve<br />

Materiale<br />

-burimet dhe vlefshmëria e<br />

tyre<br />

-paaftësia e furnitorëve<br />

-çmime të larta të materialeve<br />

-siguria jo e duhur e<br />

materialeve<br />

-cilësia e ulët<br />

Facilitetet dhe pajisjet<br />

-mungesa e disponueshmërisë<br />

-siguria e ulët<br />

-fleksibilitet i ulët<br />

-jo kompatibile<br />

-mungesa e hapësirave<br />

-tipi i gabuar<br />

-lokalizimi i padëshiruar<br />

Burimet<br />

-ndryshimi i pjesëtarëve të ekipit<br />

-lëvizja ose ngrirja e fondeve<br />

-prioritete të paqarta<br />

-kosto dhe shpenzime të paqarta<br />

Struktura organizative<br />

-role dhe përgjegjësi të paqarta<br />

-jo delegim i pushtetit<br />

-marrëdhënie të cunguara midis<br />

njësive<br />

-mungesë koordinimi<br />

-mungesë komunikimi<br />

- kufizime politike<br />

Figura 2.2. Problemet më të zakonshme me të cilat ballafaqohen projektet<br />

Listoni sa më tepër probleme që të<br />

mundeni. Vendosini ato në radhë sipas<br />

rëndësisë duke përdorur teknikën<br />

“brainstorming”. Përpiquni të krijoni një<br />

listë me 30-50 probleme të mundshme<br />

në varësi të madhësisë dhe<br />

kompleksitetit të projektit. Duke listuar<br />

problemet mos humbisni asnjëherë<br />

vëmendjen nga pasiguria.<br />

Personale<br />

-pushime<br />

-çështje familjare<br />

-konflikt interesi<br />

-çështje etnike<br />

-çështje besimi<br />

-çështje morale<br />

-ndikime të jashtme<br />

Marrëdhëniet ndërpersonale<br />

-performanca<br />

-produktiviteti<br />

-konflikti ndërpersonal<br />

-paaftësia<br />

-rritja dhe zhvillimi<br />

-mungesa e motivimit dhe sjellja<br />

-probleme të sigurisë dhe<br />

shëndetit<br />

-çështje të ndryshme<br />

Influenca të jashtme<br />

-moti<br />

-fatkeqësitë natyrore<br />

-rregullimet qeveritare<br />

-patentat dhe të drejtat e autorit<br />

-barrierat kulturore<br />

-tensionet politike<br />

-tendencat ekonomike të<br />

zhvillimit<br />

-imazhi i ulët i organizatës apo<br />

institucionit<br />

-pozicioni i pafavorshëm<br />

Mos harroni se mungesa e<br />

informacionit, njohurive dhe të<br />

kuptuarit është “armiku” juaj i vërtetë.<br />

Me fjalë të tjera konsideroni kërcënimet<br />

më të mëdha dhe ato me potencial më<br />

të lartë ndodhjeje gjatë zbatimit të<br />

projektit tuaj.


Shikoni pak më tej<br />

2.2. Matja; sa do të dëmtoheni.<br />

Ne kemi listuar tashmë të gjithë<br />

problemet që mund të përbëjnë një<br />

kërcënim për projektin tonë por cili<br />

është niveli i këtij kërcënimi. Ju<br />

nevojitet të vlerësoni magnitudën e<br />

problemit me të cilin do të përballeni<br />

së shpejti. Ekipit të projektit do ti duhet<br />

të shpenzojë pak kohë për të sistemuar<br />

problemet e ngritura në hapin e parë.<br />

Nevojiten dy tregues kryesorë për matje<br />

dhe vlerësim.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Kur ju dhe ekipi juaj përpiqeni të identifikoni problemet përpiquni të<br />

mendoni më tepër se në një dimension pra jo vetëm mbi një problem të<br />

izoluar. Inkurajoni të gjithë pjesëtarët e ekipit të mendojnë mbi problemet<br />

e mundëshme. Dy probleme të izoluara mund të mos përbëjnë një<br />

kërcënim por dy probleme së bashku mund të përbëjnë një rezik serioz për<br />

dështimin e projektit.<br />

1. Natyra ose shtrirja e problemit. Le<br />

të supozojmë se do të ketë një grevë<br />

punonjësish. Cilin sektor do të<br />

përfshijë? Sektorin publik? Sektorin<br />

privat? Transportet? Kur do të<br />

ndodhë? Javës tjetër? Muajin tjetër?<br />

Tre muaj nga sot?<br />

2. Natyra ose shtrirja e efekteve. Le të<br />

themi se greva zhvillohet dhe<br />

shkakton një vonesë në planin e<br />

projektit. Sa do të jetë vonesa? Një<br />

javë? Dy javë? Një muaj?<br />

Në mbledhjen e të dhënave mbi natyrën,<br />

shtrirjen dhe efektet e problemeve duhet<br />

të mbështetemi mbi disa burime:<br />

� Të dhëna nga anketime, preferenca,<br />

opinione, studime etj.<br />

� Të dhëna historike.<br />

� Karakteristikat e produktit.<br />

� Simulimin dhe testimin.<br />

� Mendimet e ekspertëve.<br />

2.3. Analiza e kërcënimeve.<br />

Ju dhe ekipi keni përcaktuar tashmë një<br />

listë të problemeve si dhe efektit dhe<br />

shtrirjes së tyre. Natyrisht që një ekip<br />

projekti nuk mund të merret me<br />

çdonjërin prej tyre. Por si do të veproni<br />

për të ngushtuar listën e këtyre<br />

problemeve? Si do të identifikoni<br />

problemet me rrezik më të madh dhe që<br />

kërkojnë vëmendjen më të madhe?<br />

Ekzistojnë një numër metodash për këtë.<br />

Një nga më të përdorurat është ajo e<br />

kryerjes së gjykimeve subjektive mbi dy<br />

tregues kyç ; probabiliteti dhe impakti.<br />

Këto terma përmbledhin ekzaktësisht<br />

atë që ne presim. Shprehja në terma<br />

107<br />

107


numerikë të dy treguesve do të krijojë<br />

një “rating” të problemeve. Figura e<br />

mëposhtme paraqet një ilustrim grafik<br />

të lidhjes midis probabilitetit dhe<br />

impaktit.<br />

Përgjigja e ekipit ndaj problemeve të<br />

identifikuara si kërcënime dhe përpjekja<br />

për ti minimizuar apo neutralizuar do të<br />

konsumojë burime ndaj ekipi duhet të<br />

Impakti (nëse problemi ndodh)<br />

10<br />

5<br />

0<br />

0<br />

Zona me risk të<br />

moderuar<br />

Zona me minimum<br />

risk<br />

0.5<br />

Probabiliteti<br />

Figura 2.3.1. Paraqitja grafike e renditjes së kërcënimeve<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

tregohet i kujdesshëm në numrin e<br />

problemeve që do të trajtojë. Zakonisht<br />

numri i problemeve të trajtuara është<br />

20-30 me një sistem vlerësimi me pikë<br />

nga 1-10. Është i rëndësishëm njehsimi i<br />

vlerësimit për të gjithë pjesëtarët e ekipit<br />

në mënyrë që rezultati të jetë unik.<br />

Minimumi i problemeve që merren në<br />

konsideratë për tu trajtuar nga ekipi<br />

mbas renditjes së tyre është 5.<br />

Risk i lartë Maksimumi<br />

i riskut<br />

Risk i lartë Risk i<br />

lartë<br />

Zona me risk të moderuar<br />

Praktikisht mund të ndërtohet një tabelë e cila konsideron vlerat mesatare të<br />

përftuara nga vlerësimi i grupit të të dy treguesve duke i reflektuar ato në grafikun e<br />

paraqitur më sipër.<br />

1<br />

108<br />

108


<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Problemi i evidentuar Probabiliteti i ndodhjes Niveli i ndikimit<br />

P1 0.4 6<br />

P2 0.7 8<br />

P3 0.3 4<br />

P4 0.2 3<br />

P5 0.8 7<br />

P6 0.4 9<br />

Figura 2.3.1. Paraqitja tabelare e renditjes së kërcënimeve<br />

Problemet pikat respektive të vlerësimeve<br />

të të cilave bien brenda zonave<br />

me maksimumin e riskut dhe ato me<br />

risk të lartë (të shënuara më duhet të<br />

merren në konsideratë për tu trajtuar<br />

dhe do të duhet të adresohen<br />

detyrimisht nga ekipi i projektit për tu<br />

zgjidhur.<br />

2.4. Përgjigja ndaj kërcënimeve.<br />

Ekziston një numër metodash për të<br />

adresuar problemet e identifikuara. Le<br />

të shqyrtojmë të gjitha opsionet në lidhje<br />

me riskun dhe problemet potenciale.<br />

� Shmangia. Konsiston në zgjedhjen e<br />

një kursi veprimi që eliminon<br />

ekspozimin ndaj rrezikut të<br />

evidentuar. Kjo presupozon në mjaft<br />

raste ndjekjen e një kursi komplet të<br />

ndryshëm nga ai i planifikuar më<br />

parë. Programet e menaxhimit<br />

hapësinor janë një shembull shumë i<br />

mirë për këtë. Mjaft fluturime janë<br />

planifikuar në mënyrë të kujdesshme<br />

në itinerare të caktuara por për arsye<br />

të kushteve atmosferike ato<br />

devijohen. Vonesa e fluturimeve në<br />

hapësirë është një shembull perfekt i<br />

shmangies së problemit.<br />

� Transferimi. Shembulli më gjerësisht<br />

i cituar i transferimit të rrezikut<br />

është diçka me të cilën ne jemi mjaft<br />

të familjarizuar: sigurimi. Transferimi<br />

i riskut nuk nënkupton<br />

absolutisht trajtim të riskut por<br />

vetëm bën një palë tjetër përgjegjëse<br />

për pasojat e riskut.<br />

� Supozimi. Kjo nënkupton se ju jeni<br />

në dijeni të rrezikut, por<br />

zgjidhni të mos ndërmerrni asnjë<br />

veprim mbi të. Ju thjesht bini dakord<br />

të pranoni të gjitha pasojat nëse kjo<br />

ndodh. Supozimi është një metodë e<br />

përdorur në ato raste ku konsekuencat<br />

e riskut janë më pak të<br />

kushtueshme dhe më pak traumatike<br />

se trajtimi ose prevenimi i tij.<br />

� Parandalimi. Parandalimi i referohet<br />

veprimeve të ndërmarra për zogëlimin<br />

e probabilitetit të shfaqjes së<br />

një problemi të mundshëm.<br />

Zakonisht, ai do të jetë kursi juaj i<br />

parë i veprimit në zgjidhjen e<br />

problemeve që përbëjnë një<br />

109<br />

109


kërcënim të lartë. Parandalimi fillon<br />

me identifikimin e shkaqeve të<br />

problemeve të mundshme. Parandalimi<br />

është shpesh strategjia më pak e<br />

kushtueshme në lidhje me riskun,<br />

veçanërisht në rastet kur niveli i tij<br />

është i lartë. Rishikoni planin e<br />

projektit për të përfshirë çdo masë<br />

parandaluese duke u siguruar që<br />

nuk keni harruar apo anashkaluar.<br />

� Zbutjen e ndikimit. Kjo strategji ka<br />

për qëllim zvogëlimin e efekteve<br />

negative të një problemi. Ju jeni duke<br />

marrë masa për të pakësuar<br />

ndikimin. Për shembull, instalimi i<br />

jastëkëve të ajrit tek automobilat nuk<br />

bën asgjë për të reduktuar<br />

probabilitetin e aksidenteve, por ajo<br />

mund të reduktojë dukshëm efektet.<br />

Është e rëndësishme të theksohet se<br />

taktikat e zbutjes së ndikimit mund<br />

të shihen shpesh edhe si një humbje<br />

kohe, parash dhe përpjekjesh, në<br />

qoftë se problemi potencial nuk<br />

ndodh.<br />

� Planifikimi i kontigjencave. Planet<br />

e emergjencës janë veprime specifike<br />

që duhet të merren kur ekziston një<br />

problem potencial. Megjithëse<br />

ata synojnë që të merren me<br />

problemet vetëm pasi ata kanë<br />

ndodhur, planet për to duhet të<br />

zhvillohen më përpara. Kjo ndihmon<br />

për të siguruar një përgjigje të<br />

koordinuar, efikase dhe në kohë.<br />

Gjithashtu, disa plane mund të<br />

kërkojnë burime rezervë që duhet të<br />

sigurohen paraprakisht. Planifikimet<br />

e emergjencës duhet të bëhen vetëm<br />

në rastet kur evidentohen probleme<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

që përbëjnë kërcënim mbas marrjes<br />

së masave parandaluese.<br />

2.5 <strong>Menaxhimi</strong> i rrezikut të projektit si<br />

proces<br />

Edhe mbas reflektimit në planet e<br />

projektit menaxhimi i riskut dhe<br />

pasigurisë kërkon ndjekje të vazhdueshme.<br />

Që nga fillimi i projektit risku<br />

dhe pasiguria do të jenë gjithnjë dhe më<br />

prezentë në punën e menaxherit. Në<br />

këtë kontekst menaxhimi i riskut dhe<br />

pasigurisë nuk duhet të jetë thjesht një<br />

proces por ai duhet të shndërrohet në<br />

mendësi.<br />

Forma dhe përmasat e rrezikut janë në<br />

ndryshim të vazhdueshëm ndaj duhen<br />

monitoruar mbi baza konstante.<br />

Kushtojini kujdes çdo mase paraprake<br />

për tu siguruar mbi adresimin e<br />

kërcënimeve. Në planin e projektit dhe<br />

parametrat e tij duhet të vendosen ”pika<br />

alarmi” për t’ju njoftuar mbi shfaqjen e<br />

kërcënimeve. Jo të gjitha kërcënimet e<br />

reja janë të dukshme dhe të qarta ndaj<br />

”ujërat e qarta” duhen parë gjithnjë me<br />

skepticizëm. Nëqoftëse ju nuk<br />

menaxhoni riskun ai do t’ju menaxhojë<br />

juve!<br />

2.6. Akomodimi i pasigurisë<br />

Problemet e mundshme ose kërcënimet<br />

janë manifestime specifike të pasigurisë<br />

që ekzistojnë në të gjitha projektet. Puna<br />

dhe vlerësimi i kujdesshëm i tyre<br />

redukton luhatjet e rezultateve të<br />

projektit. Me fjalë të tjera menaxhimi i<br />

riskut synon të mbrojë projektin nga<br />

ngjarje të dëmshme.<br />

110<br />

110


Pavarësisht përpjekjeve të pjesëtarëve të<br />

ekipit për të adresuar dhe zgjidhur<br />

problemet do të ketë rrethana që ju nuk<br />

do të jeni të aftë ti identifikoni ose nuk<br />

keni burimet e duhura për ti adresuar<br />

ato. Për më tepër mjaft probleme të<br />

vogla do të ketë që ju nuk i keni<br />

paraparë. Kjo na çon në përfundimin se<br />

ndryshueshmëria është e pandarë nga<br />

projekti. Ky variabilitet i pandarë është i<br />

pamundur të menaxhohet gjithsesi.<br />

Megjithatë ekipi i projektit duhet ta<br />

njohë, llogaritë dhe bëjë të ditur nivelin<br />

e tij donatorëve, organizatës,<br />

institucionit apo të gjitha palëve të<br />

interesuara.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

2.7. Përdorimi i teknikës PERT për të<br />

përcaktuar shtrirjen e projektit.<br />

PERT (Program Evaluation and Review<br />

Technique ) është një teknikë që merr<br />

parasysh pashmangshmërinë e<br />

ndryshimit duke u bazuar mbi tre<br />

vlerësime për secilin aktivitet të<br />

projektit.<br />

� Skenari pesimist; kohëzgjatja kur<br />

gjërat nuk shkojnë mirë.<br />

� Skenari normal; kohëzgjatja kur<br />

problemet ecin në kushte normale.<br />

� Skenari optimist; kohëzgjatja kur<br />

gjithçka shkon shumë mirë.<br />

Mbi bazë të këtij vlerësimi për përllogaritjen e pasigurisë përdoret formula e<br />

mëposhtme:<br />

RAD=<br />

O+4N+P<br />

6<br />

ku: O- vlerësimi optimist për shtrirjen e aktivitetit<br />

N- vlerësimi normal<br />

P- vlerësimi pesimist<br />

RAD- Shtrirja me risk të axhustuar (Risk-Adjusted Duration)<br />

Optimiste Normal Pesimiste Shtrirja<br />

5 7 15 8<br />

8 17 20 16<br />

16 17 30 19<br />

111<br />

111


Statistikisht kjo formulë favorizon<br />

alternativën me vlerësimin normal por<br />

ajo lejon axhustime të akomodimit të<br />

ekstremeve në vlera minimum dhe<br />

maksimum të rezultatit.<br />

Figura e mësipërme paraqet një projekt<br />

me një kohëzgjatje shtatë mujore me<br />

pesë piketa kryesore (nga 10-50) dhe 6<br />

aktivitete (nga A në F).<br />

Si metodë PERT analizon aktivitetet e<br />

përfshira në kompletimin e një projekti<br />

të dhënë, kohën e nevojshme për të<br />

kompletuar secilin aktivitet dhe<br />

veçanërisht minimumin e kohës së<br />

domosdoshme për të kompletuar të<br />

gjithë projektin.<br />

Kjo metodë krijon mundësi për të<br />

thjeshtuar planifikimin dhe përlloçgaritjen<br />

e projekteve komplekse<br />

veçanërisht të atyre projekteve ku<br />

koha ka prioritet ndaj kostos. Kjo<br />

metodë shërben si një instrument i<br />

fuqishëm në marrjen e vendimeve.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Planifikimi i PERT përfshin hapat e<br />

mëposhtëm:<br />

1. Identifikimi i aktiviteteve specifike<br />

dhe kufijve të tyre kohorë (piketave<br />

kohore).<br />

2. Përcaktimi i sekuencës ose<br />

kohëzgjatjes së duhur të aktiviteteve.<br />

3. Ndërtimi i diagramës logjike.<br />

4. Vlerësimi i kohës së kërkuar për<br />

secilin aktivitet.<br />

5. Përcaktimi i itinerarit kritik.<br />

6. Azhurnimi i skemës sipas progresit<br />

të projektit.<br />

Avantazhet:<br />

a. PERT përcakton në mënyrë<br />

eksplicite dhe bën të dukshme lidhjet<br />

dhe ndërvarësitë midis elementëve<br />

të SEP.<br />

b. Kjo metodë lehtëson identifikimin e<br />

itinerarit kritik dhe e bën atë të<br />

dukshëm.<br />

c. Kjo metodë lehtëson evidentimin e<br />

fillimit të hershëm, mbarimit të<br />

hershëm të secilit aktivitet dhe<br />

përcakton diapazonin e kohëzgjatjes<br />

së realizimit të çdo aktiviteti.<br />

d. PERT siguron një njohje më të thellë<br />

të ndërvarësive të aktiviteteve duke<br />

krijuar mundësi për reduktim të<br />

kohëzgjatjes të projektit kur ajo është<br />

e mundur.<br />

Disavantazhet:<br />

a) Kur numri i aktiviteteve dhe<br />

nënaktiviteteve është i madh në<br />

projekte komplekse është i vështirë<br />

aplikimi.<br />

112<br />

112


) Në projekte të mëdha për arsyet që<br />

përmendëm më sipër kjo metodë bëhet<br />

jo praktike për arsye të volumit të<br />

paraqitjes dhe perceptimit.<br />

2.8. Përdorimi i rangut të vlerave në<br />

shprehjen e rezultatit të vlerësuar.<br />

Mënyra më eksplicite e shprehjes së<br />

përshtatjes së pasigurisë është më<br />

shumë se një çështje matematike. Sa<br />

here që kërkohet nga menaxherët për të<br />

bërë një vlerësim për gjithçka, praktikat<br />

më të mira diktojnë shprehjen e<br />

vlerësimeve si një rang vlerash të<br />

rezultateve të mundshme më tepër sesa<br />

një numër specifik. Juve ju është kërkuar<br />

të bëni një vlerësim të kostos së<br />

projektit.<br />

Mbas përllogaritjeve të shumta ju<br />

përgjigjeni: ky projekt parashikohet të<br />

kushtojë nga 1.000.000-1.200.000 lekë<br />

me një siguri ndodhjeje 95%. Në shumë<br />

raste kjo përbën një moment keqkuptimi<br />

me të gjithë njerëzit eprorë ose donatorë<br />

që kërkojnë prej jush një numër absolut<br />

pra një shifër të vetme. Në fakt kjo është<br />

më e mira përgjigje që ju mund të jepni<br />

që tregon se ju keni kalkuluar një ritëm<br />

pasigurie prej 5% dhe një varg vlerash<br />

kosto bazuar mbi këto kalkulime.<br />

2.9. Përdorimi i programeve të gatshme<br />

komerciale të vlerësimit.<br />

Nëpërmjet përdorimit të programeve të<br />

sofistikuara të vlerësimit disa prej<br />

qëndrimeve të mësipërme mund të<br />

lëkunden. Një pjesë e produkteve janë<br />

në treg tashmë duke pasur kështu<br />

mundësinë e përdorimit të fuqishëm të<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

statistikave për të krijuar vlerësime<br />

probabilitare. Aftësia e tyre shpesh është<br />

befasuese dhe natyrisht që kjo përbën<br />

vlerë. Ato janë të fuqishme dhe<br />

lehtësisht të përdorshme. Edhe pse<br />

ndryshojnë stilin disi, shumica e tyre<br />

kanë një paraqitje dhe logjikë si më<br />

poshtë.<br />

Hapi 1. Vlerësimi i vlerave minimum,<br />

maksimum dhe optimale. Në fakt ky<br />

lloj vlerësimi ngjason disi me teknikën<br />

PERT por ai është mjaft më kompleks<br />

dhe i thellë. Ilustrimi do të shihet në<br />

tabelën e mëposhtme.<br />

Hapi 2. Zgjidhni profilin e<br />

përshtatshëm të riskut. Profili i riskut<br />

mendohet mbi modelin optimal të<br />

shpërndarjes të kostove potenciale të<br />

secilit aktivitet. Profili A për shembull<br />

sugjeron se kosto e aktivitetit mundet të<br />

ndodhet brenda të gjithë fushës së<br />

vlerave.<br />

Hapi 3. Përfshini çdo varësi të njohur.<br />

Në këtë hap ju përcaktoni çdo lidhje<br />

varësie që mund të ekzistojë midis<br />

aktiviteteve. Ky hap ndikon më tepër në<br />

përmiresimin e planifikimit sesa<br />

përcaktimin kostove.<br />

Hapi 4. Aplikoni simulimin e projektit.<br />

Ky hap konsiston në marrjen e të<br />

dhënave dhe simulimin e zbatimit në<br />

praktikë të projektit sa herë që ne duam.<br />

Hapi 5. Vlerësoni dhe interpretoni<br />

rezultatet. Konsiston në vlerësimin e<br />

“produktit” të pritshëm nga të dhënat e<br />

vendosura.<br />

113<br />

113


Aktiviteti<br />

1.3 Blerje materialesh<br />

Kosto<br />

minimum<br />

Kosto<br />

optimum<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Kosto<br />

maksimum<br />

Profili i<br />

riskut<br />

1.3.1 Pajisje 19.000.000 20.000.0000 28.000.000 A<br />

1.3.2 Elektrike 1.800.000 2.000.000 2400.000 A<br />

1.3.3 proces kontrolli 2.700.000 2.000.000 3.900.000 A<br />

1.4 Instalimi<br />

1.4.1 Përgatitja e vendit 950.000 1.000.000 2.000.000 C<br />

1.4.2 Betoni 2.250.000 2.500.000 3.750.000 B<br />

1.4.3 Hekuri 2.700.000 3.000.000 3.900.000 B<br />

1.4.4 Ndertesat 2.250.000 2.500.000 3.130.000 D<br />

1.4.5 Pajisjet 8.100.000 9.000.000 12..600.000 D<br />

1.4.6 Vendosja e tubave 9.900.000 11.000.000 13.750.000 A<br />

1.4.7 Pajisjet 8.100.000 9.000.000 11.700.000 A<br />

1.4.8 Procesi i kontrollit 9.000.000 10.000.000 13.000.000 B<br />

1.4.9 Mbulimi 900.000 1.000.000 1.200.000 C<br />

1.4.10 Të tjera 900.000 1.000.000 1.500.000 C<br />

Totali (lekë) 110.000.000<br />

A<br />

Min Max<br />

Figura 2.9.1 Profilet e riskut<br />

B<br />

Min Max<br />

114<br />

114


PYETJE PËR KONTROLLIN E PËRVETËSIMIT TË DIJEVE<br />

� Çfarë kuptoni ju me risk dhe pasiguri në projekt?<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

� Cila është lidhja midis riskut që shoqëron projektin dhe volumit të<br />

informacionit të siguruar?<br />

� Cilat janë hapat që ndiqen për menaxhimin e riskut në një projekt?<br />

� Çfarë treguesish nevojiten për matjen dhe vlerësimin e riskut?<br />

� Në projektet e ndërtuara nga ju në temat e kaluara cilat mendoni se janë<br />

kërcënimet që mund të komprometojnë zbatimin e parametrave të projektit?<br />

Evidentoni secilin prej tyre. Vlerësoni probabilitetin e ndodhjes dhe nivelin<br />

ose rëndësinë e secilit prej tyre. Vlerësoni tre prej kërcënimeve me vlerën më<br />

të madhe.<br />

� Cilat janë përgjigjet tuaja ndaj rreziqeve të evidentuara? A mendoni se masat<br />

tuaja do të jenë efektive? Argumentoni pse?<br />

� Simuloni tre skenarë të kohëzgjatjes së aktiviteteve. Përdorni teknikën PERT<br />

për të ndërtuar kalendarin me risk të axhustuar.<br />

115<br />

115


TEMA 7<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

RUAJTJA E KONTROLLIT GJATË EKZEKUTIMIT TË<br />

PROJEKTIT<br />

1. KUPTIMI I KONTROLLIT<br />

2. OBJEKTIVAT E KONTROLLIT TË PROJEKTIT<br />

3. FOKUSI I KONTROLLIT<br />

4. ELEMENTET E PROCESIT TË KONTROLLIT<br />

5. KONCEPTI I VLERËS SË KRIJUAR<br />

6. VERPRIMET KORIGJUESE<br />

OBJEKTIVAT E TEMËS<br />

Përmes informacionit që ofrohet në këtë temë synohet të realizohen disa<br />

objektiva:<br />

� Nxënësi të jetë në gjendje të njohë rëndësinë e procesit të kontrollit.<br />

� Nxënësi të mund të orjentohet drejt në procesin e kontrolit.<br />

� Ti krijojë aftësi dhe shprehi për tu fokusuar mbi kontroolin e dimensioneve<br />

që kanë të bëjnë me konsumin e burimeve.<br />

� Të jetë i aftë të mbledhe informacion duke siguruar kështu të dhëna të<br />

besueshme dhe të përshtatëshme për të mundësuar një vlerësim rigoroz të<br />

projektit.<br />

� Të njihet dhe të mund të përdorë teknika bashkëkohore për vlerësimin e<br />

shmangieve në treguesit e performances së projektit si edhe në ata<br />

financiarë.<br />

116<br />

116


1. KUPTIMI I KONTROLLIT<br />

Termi kontroll ka një sërë kuptimesh.<br />

Menaxherët e rinj të projekteve janë<br />

shpesh “të trembur” nga termi i<br />

kontrollit duke vënë shenjën e barazimit<br />

midis konceptit të kontrollit dhe atij të<br />

autoritetit.<br />

Termi i kontrollit në botën e menaxhimit<br />

të projekteve ka shumë pak të bëjë me<br />

faktin e detyrimit të sjelljeve të<br />

caktuara të menaxherëve të projekteve<br />

apo anëtarëve të ekipeve, me diktimin<br />

e mendimeve dhe veprimeve të tyre etj.<br />

Në gjuhën e menaxhimit termi kontroll<br />

mund të paralelizohej më mire me<br />

drejtimin e një anije që ka për detyrë të<br />

rregullojë kursin e saj me një objektiv të<br />

caktuar në mendje- ta çojë atë në një<br />

port të sigurt sikundër është premtuar<br />

në fillim të udhëtimit. Dhe një projekt<br />

udhëtimi i suksesshëm përfshin<br />

identifikimin e një destinacioni të<br />

caktuar, përshkimi i një kursi të caktuar<br />

për të arritur atje, vlerësimi i<br />

vazhdueshëm i vendndodhjes gjatë<br />

lundrimit dhe qëndrimi syhapur për<br />

horizontin që shtrihet përpara.<br />

2. OBJEKTIVAT E KONTROLLIT TË<br />

PROJEKTIT<br />

Menaxherët pa përvojë të projekteve<br />

(por dhe një pjesë e atyre me përvojë)<br />

bëjnë të njëjtat gabime duke u përpjekur<br />

të mbajnë kontrollin e projekteve të tyre.<br />

Ata evidentojnë dhe masin pozicionin<br />

aktual të parametrave të projektit, i venë<br />

ato në raport me parametrat e<br />

parashikuar dhe premtojnë për ti<br />

rregulluar ato. Fokusi i tyre total është<br />

qëndrimi në një linjë me atë çfarë është<br />

parashikuar nga fillimi i projektit deri<br />

në mbylljen e tij. Për fat të keq<br />

destinacioni i kontrollit të projektit nuk<br />

është kaq i thjeshtë.<br />

Vlerësimi i raportit : ku jemi / ku duhet<br />

të jemi është sigurisht një pjesë e<br />

kontrollit por misioni kryesor është për<br />

të ofruar atë që është parashikuar dhe<br />

në këtë kontekst kuptimi i plotë do të<br />

ishte minimizimi i distancës midis asaj<br />

që është bërë dhe asaj që duhej bërë. Kjo<br />

do të thotë që kontrolli i projektit kërkon<br />

shikim dhe veprim përtej të tashmes,<br />

kërkon shikim nga e ardhmja. Ndryshe<br />

ky definim mund të shprehej:<br />

Varianca e llogaritur e tashme+Varianca<br />

e vlerësuar e ardhme= Variancën finale<br />

të projektit.<br />

Mbajtja e kontrollit të duhur në thelb<br />

kërkon që ju të merrni në konsideratë<br />

tre parametra.<br />

a) ku ndodheni krahasuar me ku<br />

supozohej të ndodheshit.<br />

b) çfarë të papriturash përpara mund<br />

t’ju ndikojnë ju.<br />

c) ku do të përfundoni në raport me ku<br />

duhej të përfundonit. A dhe B janë<br />

ndryshe dhe funksionet e kontrollit të<br />

brendshëm. Ato përdoren vazhdimisht<br />

për vlerësimin e C. Për të mos qenë<br />

përsëritës me vetveten fokusi juaj i<br />

përhershëm do të jetë ku ju mendoni të<br />

arrini, pra rezultati përfundimtar i<br />

projektit.<br />

Ka dy arsye për të shprehur këtë.<br />

Së pari, ju duhet të ndërmerrni veprime<br />

korrigjuese dhe masa inteligjente dhe


kuptimplote fokusuar mbi objektivin<br />

përfundimtar. ‘‘Duke drejtuar anijen ju<br />

duhet të bëni më shumë sesa kthimi i saj<br />

në kursin e duhur nga ndryshimi i<br />

shkaktuar nga stuhia, por duhet të<br />

njihni se ka dhe një ishull shkëmbor<br />

përpara që rrezikon të prekë dhe<br />

dëmtojë anijen në rast se nuk merrni<br />

masa për ta drejtuar si duhet në kushtet<br />

e mjegullës dhe erës“. E ardhmja do të<br />

jetë gjithmonë e ndryshme nga sa e kemi<br />

parashikuar në fillim.<br />

Në këtë mënyre supozimet duhen<br />

rishikuar duke kompensuar mospërputhjet<br />

e shkaktuara shpesh dhe<br />

përdorimin e burimeve për të<br />

korrigjuar performancat e kaluara.<br />

Së dyti, fokusimi tek rezultati final ka të<br />

bëjë me raportimin e menaxhimit.<br />

Raportimi ose: pritshmëria në bazë të<br />

përllogaritjeve tuaja është që projekti të<br />

përfundojë 2 javë me vonesë ose të<br />

kalojë 1000000 lekë mbi buxhetin e<br />

parashikuar do të ishte më i<br />

përshtatshëm se raportimi: jemi 9 ditë<br />

mbrapa planit dhe kemi kaluar 800000<br />

lekë mbi buxhet.<br />

3. FOKUSI I KONTROLLIT<br />

Nga diskutimi i deritanishëm ju me të<br />

drejtë do të thoni: në rregull ne duhet të<br />

fokusohemi në pikën fundore, duke u<br />

përpjekur të kthehemi në kursin e<br />

duhur duke minimizuar mospërputhjet<br />

apo variancën. Po krejt natyrshëm ju<br />

mund të pyesnit: cila është pika<br />

fundore? Cili është kursi i duhur? Për<br />

cilën variance ose mospërputhje jemi<br />

duke diskutuar? Përgjigja e këtyre<br />

pyetjeve qëndron në dimensionet e<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

suksesit të projektit. Matja më<br />

fondamentale e suksesit të një projekti<br />

është arritja e synimeve të përcaktuara<br />

të lidhura drejtpërsëdrejti me secilin<br />

prej dimensioneve të projektit. Këto<br />

janë synimet e vendosura në fillim të<br />

projektit , këto janë objektivat e<br />

kontrollit të projektit.<br />

Dy janë dimensionet që kanë të bëjnë<br />

me konsumin e burimeve:<br />

Koha; a është projekti i realizuar në<br />

kohë? (sa zgjat ai?)<br />

Kosto; a është projekti i realizuar me<br />

koston e caktuar? (sa është<br />

shpenzuar?)<br />

Dy dimensionet e tjera kanë të bëjnë me<br />

performancën e projektit dhe<br />

konkretisht:<br />

Funksionaliteti; a ka produkti i<br />

dhënë aftësinë e pritur? ( si do të<br />

ndikojë ai?)<br />

Cilësia; a ka produkti i projektit<br />

cilësinë e kërkuar?<br />

Është normale të mendojmë se<br />

përfundimi ideal i një projekti është<br />

plotësimi i të gjitha dimensioneve mbi<br />

bazën e parashikimeve dhe objektivave<br />

të vendosura qysh në fillim të projektit.<br />

Në shumicën e praktikave të procesit të<br />

kontrollit dy dimensionet e para marrin<br />

rolin primar dhe më të rëndësishëm<br />

duke anashkaluar dy të fundit që kanë<br />

të bëjnë me performanceën e projektit.<br />

Kjo mungesë vëmendje duhet shmangur<br />

dhe përbën një prej arsyeve thelbësore<br />

në largimin nga vlerësimi i imapkteve të<br />

projektit por jo vetëm. Përqendrimi i<br />

118<br />

118


menaxherëve vetëm tek arritja e kostos<br />

dhe kohës së targetuar dhe mungesa e<br />

vëmendjes së kontrollit nga kualiteti<br />

dhe funksionaliteti mund të çojnë në<br />

pakënaqësi të konsumatorit ndaj<br />

rezultatit të projektit ( produktit… etj).<br />

4. ELEMENTET E PROCESIT TË<br />

KONTROLLIT.<br />

Projekt-planet e detajuara krijohen për<br />

të plotësuar dy objektiva kryesore:<br />

1. Të sigurojnë një hartë që i shërben<br />

ekipit të projektit për të ndjekur<br />

zbatimin e tij.<br />

2. Të pajisë ekipin me një instrument<br />

që i shërben atij për të parë nëse<br />

është ose jo projekti në kursin e<br />

duhur.<br />

Me fjalë të tjera ju nuk mund të jeni në<br />

gjendje të ushtroni procesin e kontrollit<br />

nëse ju nuk keni një plan të besueshëm e<br />

të detajuar mirë. Mundësia e menaxherit<br />

të projektit për të vlerësuar progresin e<br />

projektit, llogaritur shmangien nga plani<br />

dhe parashikuar të ardhmen do të varet<br />

nga një numër faktorësh kyçë:<br />

� Një bazë ose pikë referimi për<br />

matjet.<br />

� Proceset dhe metodat për<br />

grumbullimin e të dhënave.<br />

� Aftësia për të siguruar të dhëna<br />

të vlefshme.<br />

� Një afat të caktuar kohor.<br />

� Procese, mjete dhe metoda për<br />

vlerësimin e të shkuarës, të<br />

tashmes dhe performanceës së<br />

ardhshme.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Po le të analizojmë më me hollësi secilin<br />

nga këta elementë.<br />

4.1. Një bazë ose pikë referimi për<br />

matjet<br />

Dokumenti mbi të cilin do të referohet<br />

procesi i kontrollit është plani i projektit.<br />

Kjo bazë përfshin skedulin e planit,<br />

buxhetin e projektit si dhe çdo paraqitje<br />

ose tregues të performances që ka lidhje<br />

me rezultatin e pritshëm të projektit.<br />

Vlerësimi i mishëruar mbi këto<br />

dokumente përbën bazën nga nisemi<br />

për të matur deviacionet. Fakti se vetë<br />

baza nga nisemi për të ushtruar<br />

kontrollin përbën një implikim në lidhje<br />

me kuptimin dhe ushtrimin e kontrollit.<br />

Çfarë ndodh nëse ky vlerësim nuk është<br />

i saktë? Çfarë ndodh nëse një nga<br />

treguesit e kësaj baze (treguesit referues)<br />

nuk tregon realisht ose në masën e<br />

duhur atë që është arritur? Njohja e<br />

burimeve të devijimit përbën një nga<br />

vështirësitë më të mëdha të procesit të<br />

kontrollit.<br />

Aftësia për tu mbështetur mbi tregues<br />

të besueshëm dhe arsyeshëm si dhe<br />

aftësia për të dalluar problemet e<br />

vlerësimit nga problemet që kanë të<br />

bëjnë në thelb me performancën e<br />

projektit përbën çelësin e suksesit të<br />

procesit të kontrollit.<br />

Por cili do të ishte informacioni specifik<br />

i nevojshëm dhe i mjaftueshëm për të<br />

119<br />

119


matur devijimet dhe ushtruar kontrollin<br />

e projektit?<br />

Plani;<br />

� Data e planifikuar e fillimit dhe<br />

mbarimit të kompletimit të çdo<br />

aktiviteti apo grup aktivitetesh.<br />

� Data në të cilën secili aktivitet ka<br />

filluar dhe mbaruar realisht.<br />

� Data e parashikuar e çdo aktiviteti që<br />

është në proces.<br />

� Përshkrimi i progresit të realizuar të<br />

çdo aktiviteti në proces.<br />

Kosto;<br />

� Shpenzimet e vlerësuara ose orët e<br />

punës për të gjitha aktivitetet.<br />

� Shpenzimet aktuale ose orët e punës<br />

të kryera për çdo aktivitet të<br />

mbyllur.<br />

� Shpenzimet e kryera ose orët e<br />

shpenzuara për çdo aktivitet në<br />

proces deri në ditën e vlerësimit.<br />

� Kosto e vlerësuar ose orët e punës të<br />

nevojshme për të përmbyllur<br />

aktivitet në proces.<br />

Funksionaliteti;<br />

� Aftësitë e vlerësuara mbi bazën e<br />

parashikimit të produktit final.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

� Vlerësimi korent i aftësive të<br />

pritshme.<br />

Cilësia:<br />

� Vlerësimi<br />

produktit.<br />

i parë i cilësive të<br />

� Vlerësimi korent i nivelit të<br />

plotësimit të këtyre cilësive.<br />

4.2. Si të mblidhni të dhënat?<br />

Natyrisht juve do t’ju duhet të siguroni<br />

një volum të madh informacioni dhe të<br />

merrni në konsiderate një numër të<br />

madh elementësh dhe treguesish, në të<br />

gjithë jetën e projektit. Por si ju do të<br />

arrini deri këtu, cilat procese do të<br />

ndiqni dhe çfarë metodash do të<br />

përdorni? Mënyrat më të zakonshme<br />

janë:<br />

� Mbledhjet me ekipin e projektit.<br />

Sikundër theksuam edhe më lart analiza<br />

e projektit konsiston mbi elemente të së<br />

kaluarës, të së tashmes dhe të ardhmes.<br />

Kanali kryesor nëpërmjet të cilit vijnë të<br />

dhënat është takimi me ekipin e<br />

projektit. Këto takime apo mbledhje janë<br />

bashkëvendëse në të gjithë jetën e<br />

projektit. Figura e mëposhtme tregon<br />

zgjedhjen e frekuencës së takimeve të<br />

ekipit për vlerësimin e ecurisë së<br />

projektit.<br />

120<br />

120


Aktivitete të përfunduara<br />

Matje e rezultatit të tyre<br />

Frekuenca e raportimit<br />

4% e kohëzgjatjes totale të projektit<br />

Figura 4.2.1. Zgjedhja e frekuencës së takimeve të ekipit<br />

Informacioni i kaluar konsiston në<br />

regjistrimin e informacionit të<br />

rezultateve aktuale të aktiviteteve të<br />

përfunduara. Ky është vetëm momenti i<br />

parë. Fokusi kryesor i takimeve të ekipit<br />

është analiza dhe rishikimi i situatës për<br />

çdo aktivitet në proces. Së fundi nuk<br />

duhet hequr vëmendja nga informacioni<br />

i pritshëm pra nga e ardhmja.<br />

� Format dhe modelet.<br />

Ekzistojnë mjaft rrugë për mbledhjen e<br />

informacionit. Një nga më të<br />

besueshmet dhe më të përdorurat është<br />

plotësimi i formularëve apo skedarëve<br />

të parapërgatitur që më parë duke<br />

shmangur moskuptimet, divergjencat<br />

etj. Në rast të formulimit të duhur të<br />

tyre informacioni do të jetë i<br />

drejtpërdrejtë, i shpejtë dhe i<br />

besueshëm. Për të bërë një formulim sa<br />

më të saktë të këtij dokumenti mund ti<br />

referohemi strukturës ekzekutive të<br />

Aktivitete në proces<br />

Matje e rezultatit të tyre<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Aktivitete të ardhëshme<br />

Nuk kërkohet matje<br />

projektit (SEP) e cila na siguron një<br />

input me vlerë për të llogaritur orët e<br />

punës të harxhuara, statusin korent të<br />

një aktiviteti, kohëzgjatjen e parashikuar<br />

etj.<br />

� <strong>Menaxhimi</strong> “duke folur<br />

vazhdimisht”<br />

Kjo shprehje në fakt ngjan më shumë me<br />

një “cliché” por është mjaft vitale për një<br />

lidership efektiv të projektit. Ruajtja e<br />

kontrollit nuk është thjesht regjistrimi i<br />

informacionit. Shpenzoni kohë për të<br />

diskutuar me ekipin tuaj. Kjo do të rritë<br />

nivelin e motivimit të tyre, vlerësimin<br />

nga ana e tyre të informacionit të marrë<br />

dhe dhënë, vlefshmërinë e tij. Kaloni me<br />

ekipin qoftë edhe çastet e drekave apo<br />

kafes së pushimit. Të jeni të bindur se<br />

informacioni që do të siguroni do të jetë<br />

befasues.<br />

121<br />

121


Vlera e metodave informale të komunikimit<br />

Eksperienca e menaxhimit të projekteve ka treguar se në mjaft raste se<br />

informacioni i siguruar përmes kanaleve informale të komunikimit është më i<br />

vlefshëm dhe adekuat se ai i siguruar nga takimet e rregullta raportuese të<br />

ekipit. Ka të paktën dy arsye që përligjin këtë fakt.<br />

Se pari: Anëtarët e ekipit në mjaft raste mund të hezitojnë të zbulojnë<br />

informacione në prani të pjesës tjetër të ekipit që mund të jenë të natyrës<br />

sensitive.<br />

Së dyti: Një drejtues projekti që shpenzon kohë me anëtarët e ekipit të vet ka<br />

më tepër mundësi për të krijuar një marrëdhënie individuale të shëndetshme<br />

duke tejkaluar barrierat psikosociale dhe ato të autoritetit dhe duke rritur<br />

prurjen e informacionit informal të drejtpërdrejtë.<br />

� Programet dhe sistemet<br />

mbështetëse<br />

Komponenti i grumbullimit dhe<br />

menaxhimit të informacionit ndryshon<br />

gjerësisht nga njëra organizatë në tjetrën<br />

dhe nga njëri institucion në tjetrin. Në<br />

disa organizata, në disa projekte<br />

dokumentacioni i kontrollit të projektit<br />

mund të jetë menaxhuar efektivisht “me<br />

laps dhe letër” ndërsa në disa të tjera ky<br />

proces mund të kryhet në mënyrë të<br />

sofistikuar. Niveli dhe volumi i<br />

teknologjisë së përdorur në këtë proces<br />

do të kushtëzohet nga një numër<br />

faktorësh (më të detajuar i kemi trajtuar<br />

në temat e kaluara). Këta faktorë<br />

konsistojnë kryesisht në madhësinë dhe<br />

kompleksitetin e projektit si dhe<br />

pritshmërinë organizative dhe<br />

komunitare.<br />

Ajo që pranohet dhe zbatohet nga<br />

pjesa më e madhe e menaxherëve të<br />

projekteve në ditët e sotme është një e<br />

mesme midis përdorimit të<br />

teknologjisë dhe manipulimit manual<br />

të mjaft prej të dhënave.<br />

4.3. A jeni të sigurt se keni<br />

grumbulluar një informacion të<br />

vlefshëm?<br />

Për të pare pozicionin tuaj dhe ushtruar<br />

kontroll nuk është e mjaftueshme thjesht<br />

mbledhja e informacionit. Ajo që<br />

menaxheri i projektit ka më shumë<br />

nevojë është jo thjesht sasia por cilësia e<br />

informacionit. Po çfarë e bën një<br />

informacion të jetë cilësor?<br />

a) Të jetë në formën e duhur<br />

Kjo presupozon paraqitjen e<br />

informacionit në atë mënyrë që lejon<br />

menaxherin të procedojë relativisht


lehtë me të. Kjo do të arrihet nëpërmjet<br />

përgatitjes paraprake dhe njohjes së<br />

pjesëtarëve me mënyrën dhe rrugët e<br />

shprehjes së tij si dhe përgatitjes së<br />

informatave të parapërgatitura me<br />

tregues apo çështje të mirëpërcaktuara.<br />

b) Të paraqitet në kohën e duhur.<br />

Aftësia për të reaguar ndaj problemeve<br />

shpejt dhe efektivisht do të varet në një<br />

masë të madhe nga “freskia” e<br />

informacionit të grumbulluar. Kjo e bën<br />

frekuencën e takimeve të raportimit të<br />

ekipit një tregues kritik. Frekuenca e<br />

paraqitur edhe me lart për një qëndrim<br />

në masën 4% të kohëzgjatjes së projektit<br />

do të ishte një frekuencë e përshtatshme<br />

për të patur informacion korent dhe për<br />

tu njohur në kohë me problemet e<br />

projektit. Përdorimi i burimeve dhe<br />

kanaleve informale të komunikimit do<br />

të ishte një mjet tjetër me vlerë për të<br />

qenë i përditësuar me problematikën<br />

aktuale.<br />

c) Saktësia.<br />

Në mjaft takime të ekipeve të projekteve<br />

ku raportohet mbi ecurinë e aktiviteteve<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

të caktuar dëgjon të thuhet: unë jam ok;<br />

unë po ec sa mbas planit; jam në gjysmë<br />

të punës etj. Ky nuk përbën një<br />

informacion të vlefshëm për të punuar<br />

dhe menaxhuar në mënyrën më të mire.<br />

Informacioni i raportuar duhet të<br />

përfshijë domosdoshmërish afate<br />

kohore, datë, vlera monetare, pengesa<br />

apo probleme koncize dhe konkrete.<br />

d) Besueshmëria.<br />

Kredibiliteti i informacionit që sigurohet<br />

në pjesën më të madhe është i lidhur me<br />

natyrën njerëzore sesa me proceset dhe<br />

metodat administrative. Ekziston një<br />

lidhje e drejtë midis vlefshmërisë së<br />

informacionit që ju merrni nga anëtarët<br />

e ekipit dhe cilësisë së marrëdhënies që<br />

ju keni me secilin prej tyre. Sa më<br />

komfort të ndihet një pjesëtar i ekipit<br />

tuaj me ju si drejtues aq më shumë ju do<br />

të keni një informacion të besueshëm<br />

veçanërisht kur gjërat nuk shkojnë si<br />

duhet. Klima e krijuar dhe reagimi juaj<br />

veçanërisht në situate të vështira do të<br />

jetë një element çelës për këtë.<br />

� Vlerësojini njerëzit për punën e kryer edhe kur rezultatet nuk janë shumë<br />

të mira.<br />

� Mos penalizoni njerëzit për informacionin e pafavorshëm edhe kur ata vetë<br />

janë përgjegjës për të.<br />

� Mos inkurajoni asnjë indikacion që ve prestarët e ekipit përballë me njëritjetrin<br />

ose grupet kundër njëri- tjetrit.<br />

� Mos kërkoni menjëherë “të ngrini grushtin mbi fajtorët” me marrjen e<br />

informacionit me të pare.<br />

� Inkurajoni dhe mbështesni mentalitetin e raportimit të shpejtë.<br />

� Demonstroni angazhim personal dhe përgjegjësi në çdo rast.<br />

123<br />

123


<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Ashtu si e theksuam edhe më lart analiza e informacionit duhet të përqendrohet<br />

kryesisht në vlerësimin e kohës, kostos, funksionalitetin dhe cilësinë.<br />

4.4. Analiza e skedulit kohor. Të gjitha analizat e kohëzgjatjes së projekteve gjejnë një<br />

mbështetje të fuqishme mbi analizat grafike. Figura e mëposhtme tregon një paraqitje të<br />

tre karakteristikave që kanë të bëjnë me planin paraprak të miratuar, përparimin ose<br />

progresin aktual dhe parashikimin për të ardhmen.<br />

Nr Korrik<br />

1 A<br />

2 B<br />

3 C<br />

4 D<br />

5 E<br />

Gusht Shtator<br />

29/6 6/7 13/7 20/7 27/7 3/8 10/8 17/8 24/8 31/8 7/9 14/9 21/9<br />

Data e mbledhjes se ekipit<br />

Plani paraprak Aktual Itinerari kritik Plani i ardhshëm<br />

Informacioni që merrni nga menaxherët<br />

e operacioneve dhe interpretimi i tij<br />

nëpërmjet skedulit është i përshtatshëm<br />

për një pjesë të mirë të projekteve.<br />

Nëqoftëse ky informacion hidhet dhe<br />

interpretohet saktë na jep të dhëna të<br />

mjaftueshme për ecurinë e aktiviteteve<br />

dhe të gjithë projektit.<br />

Duke komentuar skemën e mësipërme<br />

vëmë re se:<br />

� Aktiviteti A ka filluar dhe ka<br />

përfunduar në kohë.<br />

� Aktiviteti B ka filluar në kohë por<br />

nuk ka përfunduar ende, ndërkohë<br />

që duhej të kishte përfunduar.<br />

� Aktiviteti C ka filluar dy javë me<br />

vonesë dhe kohëzgjatja e tij nuk ka<br />

ndryshuar.<br />

� Aktiviteti D ka filluar pothuajse një<br />

javë me vonesë dhe kohëzgjatja e tij<br />

nuk ka ndryshuar.<br />

� Aktiviteti E është planifikuar të<br />

fillojë menjëherë mbas përfundimit<br />

të E dhe do të zgjatë një javë më pak<br />

nga sa ishte planifikuar.<br />

Nëpërmjet një observimi tërësor të<br />

kohës së planifikuar për përfundimin e<br />

projektit si dhe duke u mbështetur në<br />

njohuritë e marra mbi itinerarin kritik<br />

124<br />

124


në temat e kaluara ne mund të<br />

vlerësojmë se megjithëse aktivitetet B, C<br />

dhe D janë me vonesë për ecurinë<br />

tërësore të projektit vetëm aktiviteti D<br />

paraqet problem për arsye të ndodhjes<br />

në pikën kritike. Pavarësisht strukturës<br />

së brendshme të kohëzgjatjes së<br />

aktiviteteve vëmë re se afati përmbyllës<br />

i projektit nuk cenohet.<br />

80<br />

60<br />

40<br />

20<br />

Shpenzimet e planifikuara<br />

Grafiku.4.4.2. Analiza klasike e kostos<br />

Megjithëse kjo teknikë jep një paraqitje<br />

vizuale të mirë për koston aktuale dhe<br />

atë të planifikuar në çdo moment të<br />

kohës ajo ka dy të meta:<br />

� Ajo nuk ofron hollësi mbi nivelin e<br />

ekzekutimit të aktivitetit duke mos<br />

na dhënë mundësi të përcaktojmë<br />

aktivitetin që ’’përbën problemin“.<br />

� Ajo nuk përbën një qasje të<br />

integruar duke mos qenë e lidhur<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Analiza e kostos. Analiza klasike e<br />

kostos mund të kryhet duke u<br />

mbështetur mbi teknika të ndryshme<br />

(më hollësisht këto teknika do ti shohim<br />

në temat e vlerësimit të projekteve). Një<br />

nga më të përdorurat është ajo e<br />

paraqitjes grafike të kostos së<br />

parashikuar dhe asaj aktuale deri në<br />

datë e raportimit. Të dhënat ilustrohen<br />

në grafikun e mëposhtëm.<br />

Shpenzimet aktuale<br />

2 4 6 8 10 12 14 16 18 20 22 24<br />

direkt me realizimin e aktiviteteve<br />

të veçanta.<br />

Një metodë e dytë mjaft e përdorur<br />

është metoda analitike, e ngjashme me<br />

analizën e shtrirjes së aktiviteteve duke<br />

marrë në konsideratë të kaluarën, të<br />

tashmen dhe të ardhmen për të arritur<br />

në një konkluzion tërësor. Nëpërmjet<br />

kësaj teknike mund të përcaktojmë në<br />

mënyrë analitike shmangien për çdo<br />

aktivitet nga kosto e planifikuar si dhe<br />

125<br />

125


shmangien e kostos totale të projektit nga ajo e parashikuar.<br />

Aktiviteti Kosto e<br />

planifikuar<br />

Shpenzuar<br />

deri sot<br />

Shpenzime<br />

përmbyllëse<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Rishikuar Devijimi<br />

001 200000 42500 161000 203500 3500<br />

002 67000 11500 57000 68500 1500<br />

003 39000 7000 29000 36000 -3000<br />

004 146000 103300 40500 143800 -2200<br />

005 30000 0 30000 30000 0<br />

006 42000 21000 19000 40000 -2000<br />

007 133000 135000 13000 148000 15000<br />

008 115000 23000 88000 111000 -4000<br />

Totali 772.000 343.300 437.500 780.800 8.800<br />

Ky lloj vlerësimi është mjaft efektiv por<br />

parqet vështirësi serioze për<br />

përcaktimin e shpenzimeve të<br />

aktiviteteve në proces pavarësisht<br />

përpjekjeve për ti vlerësuar ato<br />

nëpërmjet orëve të punës të harxhuara<br />

etj.<br />

5. KONCEPTI I VLERËS SË KRIJUAR.<br />

Teknikat e përshkruara më lart janë<br />

shumë të dobishme në shqyrtimin e<br />

kohëzgjatjes dhe kostos por ato nuk<br />

ofrojnë një panoramë tërësore të statusit<br />

të projektit. Duke përdorur normën e<br />

shpenzimeve si një masë të projektit ne<br />

mund të arrijmë në paraqitje të<br />

deformuara. Koncepti i vlerës së krijuar<br />

alternon të dyja metodat e përdorura më<br />

lart nëpërmjet përdorimit të<br />

kalkulimeve të sakta bazuar mbi tre<br />

komponentë të matjes.<br />

� Kosto e planifikuar e punës së<br />

planifikuar (PV).<br />

� Kosto e planifikuar e punë së kryer<br />

(EV).<br />

� Kosto aktuale e punës së kryer<br />

(AC).<br />

Një mënyrë për matjen e performancës<br />

totale është përdorimi i performancës<br />

agregate nëpërmjet vlerës së krijuar. Një<br />

prej vështirësive serioze të paraqitura<br />

më lart është krahasimi i shpenzimeve<br />

aktuale në raport me buxhetin e<br />

planifikuar si dhe dështimi për të<br />

përcaktuar masën e punës së realizuar<br />

në raport me koston e përfshirë në të.<br />

Vlera e punës së performuar deri në<br />

momentin e analizës për këto aktivitete<br />

do të gjendet nga shumëzimi i<br />

përqindjes së realizuar të secilit aktivitet<br />

me koston e planifikuar të tij. Kjo<br />

metode kombinon koston dhe<br />

126<br />

126


performancën agregate të raportuar në<br />

një grafik krahasues duke e bërë më të<br />

Varianca e vlerës së krijuar ndjek dy rregulla bazë:<br />

qartë problemin.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

1. Një diferencë që nënkupton deviacionin nga plani.<br />

2. Varianca e kostos llogaritur si diferencë midis vlerës së krijuar me të tjerë tregues.<br />

• EV - Vlera e krijuar.(Earned Value): kosto e planifikuar e punës së kryer.<br />

• AC – Kosto aktuale (actual cost) e punës së kryer<br />

• PV - Vlera e planifikuar (Planned Value): kosto e planifikuar e punës së planifikuar<br />

• ST – Koha e planifikuar (scheduled time) e punës së kryer<br />

• AT – Afati aktual (actual time) i punës së kryer<br />

• EV - AC = Varianaca e Kostos (cost variance) (CV, e tejkaluar është negative)<br />

• EV - PV = Varianca e skedulit (schedule variance) (SV, e vonuar është negative)<br />

• ST - AT = Varianca e kohës (time variance) (TV, e vonuar është negative)<br />

127<br />

127


Në rast se grafiku i vlerës së krijuar<br />

tregon një kosto të tejkaluar ose një vijë<br />

performance nën atë të planifikuar, kjo<br />

duhet të përbëjë një shqetësim për<br />

menaxherin dhe ai duhet të marrë masa<br />

për të sjellë aktivitetet brenda<br />

parametrave të planifikuar. Këto masa<br />

mund të konsistojnë në shtimin e<br />

burimeve humane ose materiale dhe<br />

monetare, takime jashtë radhe të ekipit<br />

të projektit për të sugjeruar<br />

rrugëzgjidhje ose si rrugë e fundit<br />

mbetet njoftimi i konsumatorëve ,<br />

përfituesve dhe donatorit se projekti do<br />

të realizohet me vonesë ose do të<br />

tejkalojë buxhetin e planifikuar.<br />

• Deviacionet e parametrave të<br />

projektit mund të paraqiten jo vetëm<br />

si diferenca por dhe në formën e<br />

raporteve si më poshtë:<br />

• Indeksi i performances së kostos<br />

(Cost Performance Index)<br />

CPI = EV/AC<br />

• Indeksi i performances së planit<br />

(Schedule Performance Index)<br />

Shembull<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

SPI = EV/PV<br />

• Indeksi i performances së afatit<br />

(Time Performance Index)<br />

TPI = ST/AT<br />

• Indekset e performances janë<br />

veçanërisht të vlefshme në analizat<br />

krahasuese të treguesve midis<br />

projekteve të ndryshme.<br />

Drejtuesi i projektit dhe ekipi i tij do<br />

të duhet ti japin përgjigje disa<br />

pyetjeve mjaft të rëndësishme në<br />

mënyrë që të kryejnë një analizë të<br />

plotë të deviacioneve të parametrave<br />

të projektit.<br />

• Cili është problemi që ka shkaktuar<br />

deviacionin?<br />

• Cili është ndikimi në afate, kosto dhe<br />

performancë?<br />

• Cili është impakti mbi palët e treta?<br />

• Cilat janë veprimet rregulluese që<br />

duhen marrë?<br />

• Cilat janë rezultatet e pritshme të<br />

këtyre masave?<br />

Janë planifikuar 150.000 lek për të përfunduar një paketë pune.<br />

Kjo paketë është planifikuar të përfundojë sot.<br />

Shpenzimet deri ditën e sotme janë 135.000<br />

Vlerësohet se deri sot është kryer deri 2/3 e punës.<br />

Përcaktoni cila është varianca e kostos dhe skedulit?<br />

a) Varianca e kostos.<br />

CV=EV-AC = 150000*(2/3)-135000 =100000-135000= -35.000 lekë<br />

128<br />

128


) Varianca e skedulit<br />

SV=EV-PV = 150000*(2/3)-150000 = -50000 lekë<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Indeksi i performancës së kostos CPI= EV/AC = [150000*(2/3)] / 135000<br />

= 100000 / 135000= 0.74<br />

Indeksi i performances së planit SPI = EV/PV = [150000*(2/3)] / 150000<br />

= 100000 / 150000=0.67<br />

ETC dhe EAC<br />

Vlera për të përfunduar<br />

(Estimate to complete) = (BAC-EV)/CPI = (150000-100000) / 0.74 = 67.600<br />

Vlera në përfundim<br />

(Estimate at completion) = ETC + AC = 67600 + 135000 = 202.600<br />

Analiza e performancës<br />

(funksionaliteti dhe cilësia)<br />

Analiza e rezultatit të projektit<br />

veçanërisht kur duam të vlerësojmë në<br />

mënyre tërësore edhe funksionalitetin<br />

dhe cilësinë bëhet mjaft e komplikuar.<br />

Në mjaft raste rezultati nuk mund të<br />

vlerësohet deri në momentin kur ai<br />

bëhet final ose i prekshëm. Nga<br />

pikëpamja e kontrollit misioni juaj është<br />

të afroni rezultatin maksimalisht me atë<br />

të parashikuar.<br />

Kjo përpjekje ndonjëherë mund të<br />

dështojë për dy arsye thelbësore:<br />

a. Dështimi për të patur performancën<br />

e pritur. Pavarësisht dizenjimit apo<br />

specifikimeve të realizuara si mbas<br />

planit është eventuale një<br />

performacë e dobët e produktit të<br />

projektit veçanërisht kur ai është një<br />

hyrje e re. Mjeti më i mirë për<br />

shmangien e këtyre situatave është<br />

menaxhimi i riskut dhe komunikimi<br />

me konsumatorët në lidhje me<br />

pritshmërinë e tyre. Ekipi mund të<br />

ndërmarrë iniciativa paraprake duke<br />

testuar produktin, simuluar, apo<br />

krijuar kampione të ngjashme<br />

posaçërisht për të kryer analizën e<br />

performancës.<br />

b. Standardet e performancës ndryshojnë<br />

gjatë projektit. Këto vendime<br />

merren në rastet e synimit për<br />

kompensimin e kostove të tepërta<br />

ose kur konsumi i produktit me<br />

performacë të ulur është i testuar.<br />

Nga pikëpamja menaxheriale ka një<br />

dallim të madh midis dy situatave.<br />

Një pamundësi për të arritur<br />

standardet për arsye teknologjike<br />

por jo vetëm është e kuptueshme<br />

dhe nëse kuptohet si duhet nga<br />

konsumatori kjo nuk përbën<br />

129<br />

129


problem për aftësitë tuaja menaxhuese<br />

ndërsa ndërmarrja e<br />

veprimeve në situatën e dytë në rast<br />

moskuptimi nga konsumatori mund<br />

të verë në pikëpyetje pozicionin e një<br />

menaxheri projektesh.<br />

6. VERPRIMET KORIGJUESE<br />

Pra ju keni mbledhur informacionin dhe<br />

keni kryer disa analiza. Tani është koha<br />

për të reaguar. Nëse çdo gjë shkon mirë,<br />

reagimi është pak i nevojshëm. Në më të<br />

shumtën e rasteve çdo veprim i marrë<br />

nga ana juaj mund të jetë përgjigje e një<br />

situate të padëshirueshme ose rezultati<br />

të papritur. Kjo njihet me emrin veprim<br />

korrigjues.<br />

Veprimet korigjiuese realizohen për të<br />

“sjellë në shina” afatet kohore, koston<br />

ose elementë të performacës. Në rast se<br />

drejtuesi i anijes e di se çfarë duhet të<br />

bëjë për ta kthyer anijen në kursin e<br />

duhur atëherë këto veprime nuk janë aq<br />

të komplikuara. Por nuk ndodh e njëjta<br />

gjë me projektin. Një drejtues projekti ka<br />

të bëjë me njerëz, teknologji si dhe<br />

procese shpesh mjaft të ndryshme nga<br />

njëra tjetra. Ju do të keni të bëni me<br />

dimensione të ndërvarura si ato të kohës<br />

dhe kostos, funksionalitetit dhe cilësisë<br />

etj. Fillimi i veprimeve korrigjuese nuk<br />

është zgjidhja më e mirë në këtë rast.<br />

Zgjidhja më e mirë do të ishte studimi<br />

me shumë kujdes i situatës dhe të gjithë<br />

faktorëve veprues duke ecur si më<br />

poshtë:<br />

� Të dimë kur të merret një veprim.<br />

Kjo është çështja më e vështirë në<br />

lidhje me veprimet korrigjuese. Në<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

rast se një aktivitet “rrëshqet” dy<br />

ditë në kohë si do të vepronim ne?<br />

Do të vihemi menjëherë në veprim<br />

për të korrigjuar afatin? Ndoshta jo.<br />

Kjo nuk është rruga më e mirë. Ky<br />

moment sugjeron kujdes të rritur<br />

dhe analizë të kujdesshme të<br />

faktorëve. Një prej instrumenteve<br />

bazë për ta bërë këtë janë takimet e<br />

ekipit. Rritja e sensibilitetit do të na<br />

bëjë të jemi të gatshëm ta sjellim në<br />

parametrat e duhur projektin.<br />

� Vendosni nëse do ta riparoni<br />

menjëherë problemin apo do ta<br />

kompensoni atë në mënyrë<br />

graduale. Kur shfaqet një problem<br />

gjëja e parë që na bie ndërmend<br />

është ta rregullojmë atë menjëherë.<br />

Në mjaft situata ky nuk është<br />

veprimi më i drejtë që duhet bërë.<br />

Natyrisht që në shumë raste<br />

problemet imediate mund të<br />

zgjidhen me një ndërhyrje të<br />

drejtpërdrejtë. Ky veprim nuk duhet<br />

të jetë kursi ynë prioritar. Është më e<br />

rëndësishme në disa raste të njihen<br />

dhe luftohen efektet e problemit<br />

duke e adresuar atë në të ardhmen.<br />

� Shmangni mikromenaxhimin. Nëse<br />

do ti adresojmë problemet në të<br />

ardhmen do të na duhet të mbajmë<br />

të informuar ekipin, të pasqyrojmë<br />

modifikimet tona në plan duke u<br />

përpjekur maksimalisht për të<br />

shmangur mikromenaxhimin.<br />

Angazhimi i vazhdueshëm personal<br />

në veprime të tilla derivon<br />

kufizueshmëri të kohës për një<br />

drejtues projekti, konsum të<br />

pamotivuar si duhet të energjive dhe<br />

130<br />

130


mesazhe tek ekipi juaj për humbje të<br />

besimit.<br />

� Zgjidhni strategjinë më të mirë.<br />

Ekzistojnë rrugë të ndryshme për të<br />

kapërcyer vështirësitë dhe arritur<br />

synimet e projektit. Ndër opsionet<br />

më tipike janë:<br />

Adresoheni veprimin për më vonë duke e<br />

akomoduar me parametrat e projektit në<br />

mënyrë graduale.<br />

Riparojeni menjëherë problemin duke<br />

vepruar fuqimisht në aktivitetin<br />

pasardhës.<br />

Shto burimet. Keni parasysh gjithmonë se<br />

shtimi i burimeve dy herë nuk do të<br />

thotë zvogëlim dy herë i kohës.<br />

Pranoni zëvendësimet. Në rast të jo<br />

disponibilitetit ose vonesës së marrjes në<br />

dorëzim përpiquni ta zëvendësoni me<br />

një input me karakteristika të ngjashme.<br />

Përdorni metoda alternative të punës.<br />

Ndonjëherë është e mundur të<br />

gjeni mënyra më të përshtatshme për të<br />

kryer një proces. Ndryshimi i shpeshte i<br />

metodave të punës mund të shkaktojë<br />

kosto humane.<br />

Prano zgjidhje të pjesshme. Marrja e vetëm<br />

disa prej artikujve që ju nevojiten mund<br />

të lejojë që të mbani projektin me ritëm<br />

përpara.<br />

Ofroni nxitje. Ofroni një shpërblim apo<br />

nxitje të tjera për përmirësimin e<br />

performancës. Kjo strategji është e<br />

drejtuar shpesh tek furnizuesit.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

Klauzolat e dënimeve mund të kenë<br />

efekt të njëjtë, por janë negative.<br />

Rinegocioni koston ose objektivat e projektit.<br />

Përcjellja e problematikës, veçanërisht<br />

kur ajo nuk varet fare nga puna juaj ose<br />

e ekipit dhe kërkesa për shtyrje të afatit<br />

apo rinegocim të termave monetare<br />

mund të mbetet një zgjidhje e<br />

përshtatshme.<br />

Reduktimi i synimeve. Ulja e cilësisë dhe /<br />

ose performancës së produktit ,<br />

zvogëlimi i kostos, kohës etj janë<br />

veprimi i fundit që mund të ndërmerret.<br />

Ky veprim duhet të pranohet<br />

paraprakisht dhe miratohet nga palët<br />

pjesëmarrëse në projekt.<br />

Ashtu si e theksuam edhe më lart<br />

dimensionet e kostos, kohës, funksionnalitetit<br />

apo cilësisë janë të ndërvarura<br />

nga njëra tjetra. Kjo do të thotë se<br />

kryerja e veprimeve korrigjuese në një<br />

drejtim mund të shkaktojë probleme në<br />

një drejtim tjetër. Kështu rritja e<br />

burimeve mund të zgjidhë problemet e<br />

kohëzgjatjes duke realizuar projektin në<br />

afat për do të rritë koston. Përdorimi i<br />

inputeve alternative më të lira mund të<br />

korrigjojë shpenzimet e tejkaluara por<br />

mund të dëmtojë cilësinë e produktit të<br />

realizuar.<br />

Ky fakt na tregon se ne nuk mund të<br />

ruajmë integritetin e të katër dimensioneve<br />

në mënyrë të plotë. Po cilat<br />

dimensione do të kenë përparësi? Kjo<br />

është pikërisht pyetja, përgjigjen e së<br />

cilës ju duhet ta merrni nga donatorët<br />

ose palët e tjera pjesëmarrëse në projekt.<br />

Aftësia për të diskutuar me ta dhe<br />

131<br />

131


tërhequr opinionin e tyre, ose fokusin<br />

primar mbi një ose disa dimensione do<br />

t’ju lejojë të jeni mjaft fleksibël në<br />

drejtimin e projektit. Por jo gjithmonë<br />

ndodh që ata të jenë kaq eksplicitë.<br />

Gjithsesi ju shpenzoni kohë duke<br />

diskutuar me ta. Përpiquni të kuptoni<br />

preferencat e tyre mbi dimensionet e<br />

projektit.<br />

Mësoni nga vështirësitë. Thjesht<br />

zgjidhja e një problemi kur ai shfaqet<br />

nuk është e mjaftueshme. Një prej<br />

reflekseve që ju duhet të fitoni mbas<br />

zgjidhjes së problemit është reflektimi<br />

mbi të.<br />

Pyesni veten dhe prestarët e ekipit:<br />

PYETJE PËR KONTROLLIN E PËRVETËSIMIT TË DIJEVE<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

� A mund të ndodhe sërish ky<br />

problem?<br />

� Nëse po; mundemi ne ta<br />

parandalojmë atë? Si?<br />

� Nëse ne nuk mund ta parandalojmë,<br />

mundemi të zbusim efektet e tij?<br />

� A ka ky problem efekt tek të tjerët?<br />

Si dhe sa?<br />

Reflektimi juaj dhe i ekipit mbi<br />

problemet e kaluara mund t’ju<br />

ndihmojë të përdorni në mënyrën më të<br />

mirë eksperiencën tuaj, të minimizoni<br />

gabimet dhe menaxhoni me efektivitet<br />

riskun.<br />

� Çfarë kuptoni ju me kontroll dhe ku do të fokusohet procesi i kontrollit?<br />

� Çfarë devijimesh do të matim në procesin e kontrollit? Përshkruani zërat e<br />

devijimeve.<br />

� Përshkruani hapat e mbledhjes së të dhënave? Si do të veprojmë që ato të jenë<br />

të plota, të përshtatshme dhe të vlefshme për matjen e të gjitha treguesve të<br />

projektit?<br />

� Përshkruani disa nga metodat e analizës së kostos, cilat janë avantazhet dhe<br />

disavantazhet e tyre?<br />

� Çka është koncepti i vlerës së krijuar dhe si maten treguesit e projektit?<br />

� Cilat janë veprimet korrigjuese që kryhen për rregullimin e parametrave të<br />

projektit, ku do të përqendrohen ato.<br />

132<br />

132


Literatura e lëndës:<br />

� “Project Management”, Gary R. Heerkens 2002.<br />

<strong>Menaxhimi</strong> i <strong>Projekteve</strong><br />

� “Project Management Methodologies: Selecting, Implementing, and<br />

Supporting Methodologies and Processes for Projects”, Jason Charvat, 2003.<br />

� “A guide to the project management; body of knowledge”, PMI standarts<br />

committiee, William R. Duncan, USA 1996.<br />

� “Project evaluation”, Kenneth A. Small, USA, 1998.<br />

� Methods/Criteria of Project Evaluation or Measures of project Worth of<br />

Investment Dr. A.K. Sarma Professor, Agril. Economics,2009.<br />

� Project Management, M. Harding Roberts, 2008<br />

133<br />

133

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!