Wejdź do Ligi Graczy! - Chłodnictwo i Klimatyzacja
Wejdź do Ligi Graczy! - Chłodnictwo i Klimatyzacja
Wejdź do Ligi Graczy! - Chłodnictwo i Klimatyzacja
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
MIESIĘCZNIK TECHNICZNY DLA PRAKTYKÓW / CHŁODNICTWO / KLIMATYZACJA / WENTYLACJA / POMPY CIEPŁA<br />
Ustawa OZE � Optymalizacja zużycia energii supermarketu �<br />
usterki sprężarek � skutecznOść systemów Oddymiania<br />
<strong>Wejdź</strong> <strong>do</strong> <strong>Ligi</strong> <strong>Graczy</strong>!<br />
Zarejestruj się w programie lojalnościowym na stronie www.ligagraczy.lge.pl<br />
i wejdź <strong>do</strong> ligi najlepszych klientów LG.<br />
Sprawdź tabelę ligową na stronie www. Dla najlepszych graczy przewidujemy extra punkty.<br />
Zbieraj punkty za urządzenia klimatyzacyjne LG, odbieraj nagrody i graj o kolejne!<br />
www.ligagraczy.lge.pl<br />
nowy VrV iV – trzy<br />
rewolucyjne standardy –<br />
rozmowa z arturem pezdą<br />
Kupuj urządzenia klimatyzacyjne LG i odbieraj nagrody!<br />
wrzesień 2012<br />
9 (167)<br />
cena 15,50 zł<br />
(w tym 8% Vat)<br />
indeX 281748
w numerze<br />
AKTUALNOŚCI ......................................................................................................................... 4<br />
WYDARZENIA<br />
CHILLVENTA 2012<br />
ROZMOWA Z…<br />
................................................................................................................................... 9<br />
NOWY VRV IV – trzy rewolucyjne standardy<br />
Rozmowa z Arturem Pezdą, Krajowym Koordynatorem działu<br />
Consulting Sales Daikin Airconditioning Poland .......................................................... 15<br />
KLIMATYZACJA<br />
Prostsze projektowanie systemów klimatyzacyjnych VRF<br />
Nowe oprogramowanie Panasonic ...................................................................................... 18<br />
Systemy VRF – Bu<strong>do</strong>wanie systemów<br />
Próby szczelności, wytwarzanie próżni, <strong>do</strong>ła<strong>do</strong>wanie czynnika,<br />
próby testowe<br />
Michał ZALEWSKI ................................................................................................................................ 20<br />
System klimatyzacji Mini VRF Kaisai<br />
Wojciech BIAŁAS ................................................................................................................................. 23<br />
Energia elektryczna, ciepło i chłód<br />
Projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii<br />
Przemysław GOGOJEWICZ .......................................................................................................... 24<br />
II wersja projektu Ustawy OZE<br />
Stanowisko SPIUG, PORT PC, PSPC<br />
Janusz STAROŚCIK, Paweł LACHMAN, Brunon GROCHAL ..................................... 28<br />
Chemiczne czyszczenie wielko powierzchniowych wymienników<br />
płytowych w układach chłodniczych<br />
Leszek ZIÓŁKOWSKI .......................................................................................................................... 30<br />
Produktywność pracowników vs. śro<strong>do</strong>wisko w pomieszczeniach<br />
Anna BOGDAN ..................................................................................................................................... 40<br />
WENTYLACJA<br />
Bierne i czynne systemy zapobiegania zadymieniu<br />
– badania skuteczności systemów<br />
Grzegorz KUBICKI ............................................................................................................................... 43<br />
iSWAY-FC® Adaptive kompaktowa jednostka napowietrzająca<br />
z inteligentnym adaptacyjnym systemem regulacji. Skuteczność<br />
i niezawodność potwierdzona w akredytowanym laboratorium w Aachen<br />
Grzegorz SYPEK, Jarosław WICHE ............................................................................................ 48<br />
CHŁODNICTWO<br />
Analiza układów chłodniczych pod kątem awarii smarowania olejem<br />
sprężarek. Cz. 2. Instalacje jedno- i wielosprężarkowe<br />
oraz sposoby wyrównania poziomu oleju<br />
Sławomir NOWAK ............................................................................................................................... 50<br />
Przegląd agregatów skraplających<br />
........................................................................................ 54<br />
Optymalizacja zużycia energii elektrycznej supermarketu<br />
Projektowanie instalacji i <strong>do</strong>bór komponentów chłodniczych<br />
Andrzej KAMIŃSKI .............................................................................................................................. 60<br />
Uszkodzenia sprężarek chłodniczych Cz. 1.<br />
Bartosz NOWACKI ............................................................................................................................... 65<br />
Sprężarkowe układy chłodnicze<br />
– potencjalne kierunki poprawy efektywności Cz. 1.<br />
Andrzej WESOŁOWSKI .................................................................................................................... 72<br />
Szanowni Czytelnicy<br />
Nadchodzące miesiące, a zwłaszcza<br />
październik, obfitować będą w liczne<br />
spotkania branżowe. Już w drugim tygodniu<br />
października w Norymberdze<br />
w dniach od 9 <strong>do</strong> 11 października 2012<br />
r. odbędą się Międzynaro<strong>do</strong>we Targi<br />
Chłodnictwa, Klimatyzacji, Wentylacji<br />
i Pomp Ciepła – Chillventa 2012.<br />
Zwiedzający będą mieli okazję, <strong>do</strong>wiedzieć<br />
się więcej na temat aktualnych trendów i innowacji w branży. Swoje produkty zaprezentuje<br />
ponad 900 wystawców z całego świata, eksponując najnowsze rozwiązania<br />
oraz przypominając, te które zostały wprowadzone w ostatnich latach.<br />
Na chwilę obecną są to największe targi chłodnictwa i klimatyzacji w Europie i jedne<br />
z ważniejszych na świecie.<br />
Imprezie towarzyszy Kongres „Chillventa Congressing”, który rozpoczyna się 8 października.<br />
W ponad 130 warsztatach, referatach i sympozjach wysoce wyspecjalizowani<br />
referenci o międzynaro<strong>do</strong>wej renomie z ASERCOM, EPEE, EHPA i IEA przekażą najnowszą<br />
wiedzę nagromadzoną wokół układów chłodzenia. Główne atrakcje to sympozjum<br />
„Nearly Zero Energy Buildings NZEB“ organizowane przez ZVKKW oraz związane z tym<br />
warsztaty organizowane przez ASHRAE.<br />
Innowacyjne rozwiązania w dziedzinie techniki pomieszczeń czystych i najczystszych<br />
będzie można poznać w sektorze Cleanroom Village. Technika ta jest nieodzowna <strong>do</strong><br />
pracy w zakresie badań medycznych i w laboratoriach nanotechnologii. Cleanroom<br />
Village powstaje w kooperacji z TÜV Süd.<br />
Pompy ciepła stanowią nieodzowną część skła<strong>do</strong>wą rynku energetycznego jutra<br />
i autentyczną technikę przyszłości. To właśnie ona jest centralnym elementem koncepcji<br />
skierowanych w przyszłość jak choćby „Nearly Zero Energy Buildings NZEB“. [materiały<br />
Chillventa]<br />
Dla tych którzy nie wybierają się na te targi, w kolejnych wydaniach przedstawimy<br />
relację oraz najciekawsze naszym zdaniem nowości produktowe.<br />
Przechodząc już na nasze podwórko, w końcówce października w Kujawsko – Pomorskim<br />
Centrum Szkoleń i Certyfikacji odbędą się drugie warsztaty: Warunki bezpieczeństwa<br />
w eksploatacji amoniakalnych instalacji chłodniczych. Omówione zostaną między innymi<br />
zagadnienia związane z: monitorowaniem pracy amoniakalnych instalacji chłodniczych,<br />
gospodarki remontowej maszyn i urządzeń dla utrzymania ciągłości ruchu oraz wymagań<br />
bezpieczeństwa przy obsłudze amoniakalnych instalacji chłodniczych.<br />
Z kolei w listopadzie zapraszamy na naszą Konferencję dedykowaną dla specjalistów<br />
branży instalacyjnej: projektantów i wykonawców instalacji klimatyzacyjnych, chłodniczych<br />
i wentylacyjnych, a także przedstawicieli z uczelni technicznych, ośrodków badawczych,<br />
instytutów, stowarzyszeń i organizacji oraz pracowników pionów technicznych.<br />
Podczas XI edycji Konferencji z cyklu <strong>Chłodnictwo</strong> i <strong>Klimatyzacja</strong> w Polsce – Nowe<br />
Trendy Rozwoju większość zagadnień poświęcimy problemowi efektywność energetycznej<br />
instalacji pod kątem projektowania i prawidłowej eksploatacji. Więcej informacji<br />
znajdą Państwo na naszej stronie internetowej.<br />
Tymczasem życzę ciekawej lektury niniejszego wydania.<br />
Lubię to!<br />
2 9/2012<br />
Redaktor Naczelny
Klasa Królewska by<br />
Czy Nowy Jork, Londyn, Berlin, Szanghaj<br />
Witamy w świecie zaawansowanych<br />
Wentylatorów hightec o największej sprawności<br />
Ruch przez perfekcję<br />
z gwarantowaną oszczędnością energii<br />
Optymalizacja strumienia powietrza najnowszej generacji<br />
Flattop<br />
Semi Flattop<br />
On Top<br />
ZAplus<br />
Wentylator FE2owlet<br />
+ silnik ECblue lub AC<br />
+ wielofunkcyjne łopatki kierujące<br />
= Twój zysk sprawności<br />
ZAplus ZAplus Nowy inteligentny system<br />
wentylatorowy zużywa 20% mniej energii,<br />
jeden wentylator oszczędza rocznie 150 Eur*,<br />
zapewnia wyższe wydajności, umożliwia 3<br />
wysokości zabu<strong>do</strong>wy - On Top, Semi Flattop i<br />
Flattop i oferuje ułatwienie przy zabu<strong>do</strong>wie i<br />
montażu wentylatora.Więcej na stronie<br />
www.ziehl-abegg.pl<br />
*Przykład: wielkość 800 mm silnik 6 biegunowy<br />
Klasa królewska w technice wentylacji, regulacji i napędach
AKTUALNOŚCI<br />
RENEXPO ® Poland<br />
2012 – druga edycja<br />
Międzynaro<strong>do</strong>wych<br />
Targów Energii<br />
Odnawialnej<br />
i Efektywności<br />
Energetycznej<br />
W dniach 17-18 października br.<br />
w warszawskim Centrum EXPO<br />
XXI odbędzie się druga edycja<br />
jednego z największych i najważniejszych<br />
wydarzeń na polskim<br />
rynku, <strong>do</strong>tyczących energii<br />
odnawialnej. RENEXPO®<br />
Poland to wydarzenie skierowane<br />
<strong>do</strong> specjalistów, a także<br />
osób zainteresowanych tematyką<br />
odnawialnych źródeł<br />
BUTLA FREsHLINE ® PLUs Z POWŁOKą<br />
ANTYBAKTERYJNą FIRMY AIR PRODUCTs<br />
Firma Air Products (NYSE:APD), jeden z największych <strong>do</strong>stawców<br />
gazów technicznych w Polsce, wprowadziła na polski rynek<br />
innowacyjną butlę Freshline® Plus z powłoką antybakteryjną,<br />
wewnętrznym filtrem oraz zaworem resztkowego ciśnienia<br />
(RPV), która zapewnia producentom żywności higieniczne i bezpieczne<br />
pakowanie produktów spożywczych w atmosferze modyfikowanej<br />
(MAP).<br />
Butla jest pokryta powłoką posiadającą właściwości przeciwbakteryjne<br />
i zapobiegające rozwojowi drobnoustrojów,<br />
co pozwala zminimalizować ryzyko zanieczyszczenia żywności<br />
podczas jej pakowania. Ponadto butla Freshline® Plus została<br />
pokryta u<strong>do</strong>skonaloną powłoką antykorozyjną, która wydłuża<br />
czas jej użytkowania. Jest ona także wyposażona w unikalny<br />
zintegrowany filtr antybakteryjny 0,2 mikrona, zapewniający<br />
AgREgATY sKRAPLAJąCYCH AqUAsNAP ® 38RBs<br />
FIRMY CARRIER<br />
Carrier wprowadza nową generacja agregatów skraplających<br />
Aquasnap® 38RBS. Urządzenia <strong>do</strong>stępne są w jedenastu<br />
wielkościach o mocy od 40 <strong>do</strong> 160 kW. W agregatach 38RBS<br />
energii i ekologii. Przydatne<br />
informacje znajdą tu zarówno<br />
przedstawiciele firm i instytucji<br />
oraz indywidualni odbiorcy.<br />
RENEXPO® Poland (Renewable<br />
Energy EXPOsition) to targi,<br />
na których przedsiębiorcy z branży<br />
energetycznej, podczas ekspozycji,<br />
konferencji i wydarzeń<br />
towarzyszących, przedstawiają<br />
swoje usługi oraz innowacyjne<br />
pomysły. W ubiegłym roku 82<br />
wystawców, odwiedziło ponad<br />
3 tysiące osób.<br />
Podczas specjalistycznych<br />
konferencji krajowe i mię-<br />
dzynaro<strong>do</strong>we organy publiczne,<br />
stowarzyszenia, naukowcy<br />
oraz firmy, zaprezentują<br />
tendencje, wyniki najnowszych<br />
badań, techniki i innowacje<br />
w swoich dziedzinach.<br />
Prezentowane nowości mogą<br />
okazać się bardzo pomocne<br />
z punktu widzenia nie tylko<br />
przedsiębiorstw, ale także odbiorców<br />
indywidualnych.<br />
Główne obszary, w których<br />
uczestnicy spotkań, będą<br />
mogli poszerzyć swój „knowhow”<br />
to fotowoltaika, pompy<br />
ciepła, energia wodna i biogaz.<br />
Organizatorzy tegorocznej<br />
edycji, szczególną uwagę po-<br />
czystość gazu oraz zawór resztkowego ciśnienia (RPV), zapobiegający<br />
wprowadzaniu <strong>do</strong> środka zanieczyszczeń ze śro<strong>do</strong>wiska<br />
zewnętrznego.<br />
Bezpieczeństwo i identyfikowalność są istotnymi kwestiami<br />
w procesie wyboru gazów wykorzystywanych w przemyśle<br />
spożywczym, dlatego firma Air Products rekomenduje,<br />
aby używać wyłącznie gazów dedykowanych dla przemysłu<br />
spożywczego, zgodnych z obowiązującymi przepisami<br />
i standardami.<br />
Aby pomóc producentom żywności i opakowań <strong>do</strong>brać<br />
właściwą mieszaninę gazową <strong>do</strong> danego produktu spożywczego,<br />
firma Air Products opracowała przewodnik po technologii<br />
MAP. Przewodnik zawiera również informacje <strong>do</strong>tyczące<br />
opakowań i urządzeń MAP oraz obowiązujących przepisów<br />
i standardów.<br />
www.airproducts.com.pl<br />
zastosowano czynnik R410A, sprężarki typu scroll oraz nowej<br />
generacji wentylatory Flying Bird IV z silnikami zasilanymi<br />
przez przetwornicę częstotliwości, dzięki którym uzyskano<br />
znaczne ograniczenie emisji hałasu. Na uwagę zasługuje nowoczesny<br />
w tej klasie urządzeń mikroprocesorowy sterownik<br />
PRO-DIALOG+, który pozwala na ustalanie harmonogramów<br />
pracy oraz regulację nastaw temperatury. Sterownik posiada<br />
bardzo przejrzysty i przyjazny dla użytkownika interfejs, który<br />
w razie potrzeby może zostać zamontowany poza urządzeniem<br />
w <strong>do</strong>godnym dla użytkownika miejscu. Zapewnia on<br />
również regulację parametrów pracy i wydajności sprężarek<br />
oraz zabezpiecza urządzenie przed awarią. Układ chłodniczy<br />
agregatu standar<strong>do</strong>wo wyposażono we wszystkie niezbędne<br />
zabezpieczenia oraz elementy, takie jak: zawory elektromagnetyczne,<br />
wzierniki oraz filtry-osuszacze. W celu łatwiejszej<br />
integracji z budynkowym systemem automatyki, każdy agregat<br />
może zostać wyposażony w kartę komunikacyjną. Agregaty<br />
38RBS przed opuszczeniem fabryki przechodzą test operacyjny,<br />
który pozwala wyeliminować wszelki usterki.<br />
www.carrier.com.pl<br />
święcą pierwszemu z nich, czyli<br />
technologii solarnej. Aby wesprzeć<br />
rozwój w tej dziedzinie,<br />
równolegle z targami odbędą<br />
się: druga konferencja na temat<br />
fotowaltaiki w Polsce i Forum<br />
Energetyki Słonecznej.<br />
Targi objęte są patronatem<br />
honorowym Ministerstwa<br />
Go s podarki, Naro<strong>do</strong>wego<br />
Fundusz Ochrony Śro<strong>do</strong>wiska<br />
i Gospodarki Wodnej, Krajowej<br />
Izby Gospodarczej, Marszałka<br />
Województwa Mazowieckiego<br />
oraz Stowarzyszenia Elektryków<br />
Polskich.<br />
Miejsce:<br />
Warszawskie Centrum<br />
EXPO XXI<br />
4 9/2012<br />
ul. Prądzyńskiego 12/14<br />
01-222 Warszawa<br />
Data:<br />
Środa 17.10., 9:00 – 17:00<br />
Czwartek 18.10., 9:00 – 16:30<br />
Cena wstępu dla odwiedzających:<br />
• bezpłatnie dla zarejestrowanych<br />
przez stronę: http://<br />
www.renexpo-warsaw.<br />
com/217.html<br />
• 10zł dla studentów,<br />
uczniów, emerytów, osób<br />
niepełnosprawnych<br />
• 20zł dla pozostałych<br />
Więcej informacji na stronie<br />
www.renexpo-warsaw.com
I Kongres Polskiej Organizacji<br />
Rozwoju Technologii Pomp<br />
Ciepła<br />
Kongres „Perspektywy rozwoju<br />
pomp ciepła i ich znaczenie w budynkach<br />
energooszczędnych, pasywnych<br />
i okołozeroenergetycznych”<br />
odbędzie się w ramach drugiej<br />
edycji Międzynaro<strong>do</strong>wych Targów<br />
Energii Odnawialnej i Efektywności<br />
Energetycznej RENEXPO® Poland<br />
17-18. 10.2012 w Centrum EXPO XXI<br />
w Warszawie.<br />
Naturalne ciepło i chłód z ziemi, powietrza<br />
i wody można łatwo wykorzystać<br />
<strong>do</strong> stworzenia komfortowej<br />
i przytulnej atmosfery w <strong>do</strong>mu czy<br />
w pracy. Kluczem <strong>do</strong> sukcesu jest zastosowanie<br />
pompy ciepła. Znacznie<br />
zmniejsza ona emisję dwutlenku węgla<br />
w porównaniu z konwencjonalnymi<br />
źródłami energii, a tym samym<br />
istotnie przyczynia się <strong>do</strong> skutecznej<br />
ochrony klimatu. Zastosowanie pompy<br />
ciepła w budynku to zapewnienie<br />
bezpieczeństwa (brak paliw palnych)<br />
a także niezależność od <strong>do</strong>staw paliw<br />
i gazu. Oprócz przedstawiania korzyści<br />
ekologicznych i ekonomicznych<br />
ważnym zadaniem dla stowarzyszenia<br />
PORT PC jest to, aby przekonywać coraz<br />
to szersze grupy o zaletach pomp<br />
ciepła. Inwestorzy, instalatorzy, firmy<br />
bu<strong>do</strong>wlane i wiele innych grup mogą<br />
poznać właściwości pomp ciepła<br />
i zapoznać się z zaletami technologii<br />
oraz czerpać korzyści, które niosą<br />
ze sobą.<br />
Wszystkie zainteresowane osoby<br />
z branży z zapartym tchem wypatrują<br />
wejścia w życie nowego systemu<br />
wsparcia dla OZE. Dodatkowym<br />
stymulatorem będą fundusze dla<br />
inwestorów i wymogi zastosowania<br />
energii ze źródeł odnawialnych zawarte<br />
w nowym projekcie ustawy OZE.<br />
Zdaniem PORT PC możliwy jest nawet<br />
ponad dwukrotny wzrost rynku<br />
pomp ciepła rocznie, jeśli zostanie<br />
zapewnione <strong>do</strong>finansowanie na zakup<br />
i instalację tego rozwiązania energetycznego.<br />
Jednym z kluczowych tematów<br />
Kongresu PORT PC, oprócz projektu<br />
ustawy OZE, będzie przedstawienie<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
perspektyw zastosowania pomp ciepła<br />
w budynkach energooszczędnych,<br />
pasywnych i okołozeroenergetycznych.<br />
Pompa ciepła może stać<br />
się niedługo standar<strong>do</strong>wym rozwiązaniem<br />
dla ogrzewania, chłodzenia<br />
i przygotowania ciepłej wody.<br />
Kolejnym ważnym zagadnieniem<br />
jest konieczność zwiększania jakości<br />
projektowania i wykonywania instalacji<br />
z pompami ciepła. Związane<br />
jest to z planowanym na początku<br />
2013 roku wydaniem wytycznych<br />
PORT PC dla <strong>do</strong>lnych źródeł pomp<br />
ciepła jak i rozpoczęciem szkoleń<br />
instalatorów w ramach europejskiego<br />
systemu Eucert w 100% zgodnego<br />
z wymaganiami nowej dyrektywy<br />
OZE.<br />
W czasie Kongresu zaprezentowanych<br />
zostanie wiele ważnych inicjatyw<br />
związanych z promowaniem<br />
pomp ciepła, jako technologii korzystającej<br />
z OZE. Przykładem jest<br />
włączenie się PORT PC <strong>do</strong> inicjatywy<br />
Repowermap – europejskiej mapy<br />
poświęconej promocji energii<br />
ze źródeł odnawialnych i efektywności<br />
energetycznej. Celem tego<br />
projektu jest promowanie odnawialnych<br />
źródeł energii i efektywności<br />
energetycznej poprzez podnoszenie<br />
świa<strong>do</strong>mości społecznej<br />
oraz ułatwianie wymiany informacji<br />
między <strong>do</strong>stawcami technologii,<br />
wykonawcami i użytkownikami instalacji<br />
oraz potencjalnymi inwestorami<br />
za pomocą interaktywnej mapy<br />
online. Na mapie znajdują się konkretne<br />
przykłady zastosowania odnawialnych<br />
źródeł energii i podnoszenia<br />
efektywności energetycznej.<br />
Potencjalny inwestor może zapoznać<br />
się technologiami OZE zastosowanymi<br />
w jego sąsiedztwie.<br />
Kongres PORT PC będzie z pewnością<br />
interesującym wydarzeniem dla<br />
wszystkich zainteresowanych tematyką<br />
innowacyjnych rozwiązań na rynku<br />
pomp ciepła w krajach zachodnich<br />
a także perspektywami ich rozwoju<br />
w naszym kraju.<br />
Serdecznie zapraszamy <strong>do</strong> udziału!<br />
Wszelkie informacje na temat kongresu<br />
i rejestracji zawarte są na stronie<br />
www.portpc.pl.<br />
AKTUALNOŚCI<br />
systemy klimatyzacji VRF<br />
ZYMETRIC Sp. z o.o.<br />
Generalny Przedstawiciel<br />
Mitsubishi Electric-Air Conditioning<br />
www.mitsubishi-electric.pl<br />
REKLAMA<br />
5
AKTUALNOŚCI<br />
Nowa odsłona serwisu<br />
Klima-Therm<br />
Grupa Klima-Therm pod niezmienionym<br />
adresem www.klima-therm.pl<br />
uruchomiła nową<br />
stronę internetową, którą zapro-<br />
jektowano zgodnie z aktualnymi<br />
trendami marketingu internetowego.<br />
Ramowa struktura<br />
podziału informacji produktowych<br />
na kategorie DOM, BIURO<br />
i PRZEMYSŁ została zachowana,<br />
przy czym nowa odsłona serwisu<br />
oferuje świeże spojrzenia na sposób<br />
prezentacji zawartości i treści<br />
istotnych z punktu widzenia<br />
potrzeb odbiorców branżowych<br />
i klientów indywidualnych odwiedzających<br />
stronę www.<br />
sERIA WENTYLATORóW KANAŁOWYCH KD – TERAZ<br />
W WERsJI Z sILNIKAMI EC<br />
Technologia EC jest inteligentną i zaawansowaną techniką sterowania<br />
silnikami elektrycznymi. Zastosowane wbu<strong>do</strong>wane i zminiaturyzowane<br />
elektroniczne układy kontroli, eliminują straty wynikające<br />
z poślizgu silnika i zapewniają pracę silnika w optymalnym<br />
zakresie prędkości. W porównaniu z silnikami standar<strong>do</strong>wymi AC,<br />
silniki EC wykorzystują w efektywny sposób część energii wynikającej<br />
ze strat w silnikach AC.<br />
Wentylatory EC wyróżniają się niższym poborem energii i znakomitymi<br />
własnościami regulacji. Wentylatory EC są w stanie sprostać<br />
każdemu wydatkowi powietrza, przy zachowaniu wysokiej<br />
sprawności. Przy tej samej ilości powietrza, pobór energii jest wyraźnie<br />
mniejszy niż w przypadku silników AC.<br />
Elastyczność pracy wentylatorów z silnikami EC, zwłaszcza przy<br />
niższych prędkościach pozwala na znaczną oszczędność energii<br />
w porównaniu z pracującymi w tych samych warunkach silnikami<br />
asynchronicznymi. Zredukowany pobór energii gwarantuje obniżenie<br />
kosztów eksploatacji.<br />
Silniki EC, wysoka sprawność<br />
100% regulowana prędkość<br />
Wbu<strong>do</strong>wany układ kontroli prędkości<br />
Wbu<strong>do</strong>wane zabezpieczenie termiczne silnika<br />
Wspornik montażowy <strong>do</strong>starczany w komplecie<br />
Poza estetyczną szatą graficzną<br />
sprzyjającą intuicyjnemu poruszaniu<br />
się po witrynie, stronę<br />
wzbogacono o kilka nowoczesnych<br />
rozwiązań i użytecznych<br />
narzędzi. W zakładce SIEĆ<br />
SPRZEDAŻY pojawiła się aktywna<br />
mapa z lokalizatorem GPS firm<br />
partnerskich, dzięki której kontakt<br />
z najbliższym dystrybutorem<br />
współpracującym z Klima-<br />
Therm stał się wygodniejszy<br />
i prostszy. Nowością są również<br />
formularze on-line w dziale<br />
SERWIS przygotowane w trosce<br />
o poprawę jakości obsługi<br />
klienta. Wprowadzenie formularzy<br />
w sposób istotny przyśpiesza<br />
proces rejestracji zgłoszeń<br />
i zamówień, które za pośrednic-<br />
twem strony wpływają bezpośrednio<br />
<strong>do</strong> panelu administracyjnego<br />
sekcji serwisu firmy.<br />
Wraz z uruchomieniem nowej<br />
strony firma uaktywniła swój<br />
profil na portalu Facebook o kontekstowym<br />
dla branży HVAC tytule<br />
Kocham Świeże Powietrze.<br />
Głównym celem prowadzonej<br />
komunikacji społecznościowej<br />
jest bu<strong>do</strong>wa świa<strong>do</strong>mości klimatyzacji<br />
w grupie użytkowników<br />
końcowych w oparciu<br />
o elementy lifestyl’owe, angażujące<br />
Internautów.<br />
Pilotażowa strona<br />
URsA Polska<br />
We wrześniu URSA Polska wdrożyła<br />
nową stronę internetową<br />
pod <strong>do</strong>tychczasowym adresem<br />
www.ursa.pl. Jest to pierwsza,<br />
pilotażowa strona w nowym<br />
stylu w całej firmie w Europie.<br />
Po polskiej spółce kolejne kraje,<br />
w których działa URSA, będą<br />
sukcesywnie wprowadzały<br />
nową strukturę strony.<br />
Na nowej stronie, poza nowym<br />
czytelniejszym projektem graficznym,<br />
znajdują się przede<br />
Seria wentylatorów KD EC jest przeznaczona <strong>do</strong> kanałów o przekroju<br />
kołowym. Posiada koła wirnikowe o przepływie diagonalnym<br />
(promieniowo-osiowym), silniki z wirującą obu<strong>do</strong>wą EC, Klamry<br />
montażowe FK, które eliminują wibracje przenoszone na system<br />
kanałów i jednocześnie znacznie ułatwiają instalację wentylatora.<br />
Wentylatory KD EC są <strong>do</strong>starczane z przygotowanym potencjometrem<br />
(0-10V), co pozwala na prostą regulację wentylatora i ustawienie<br />
go w <strong>do</strong>wolnym punkcie pracy. Potencjometr jest ustawiony<br />
fabrycznie w zakresie 6-10V. Nastawa prędkości może być <strong>do</strong>wolnie<br />
zmieniana w zależności od potrzeb instalacji wentylacyjnej.<br />
www.systemair.pl<br />
wszystkim nowe rozwiązania,<br />
które pomogą użytkownikowi<br />
w szybkim z<strong>do</strong>byciu kompletnych<br />
informacji o firmie URSA<br />
oraz naszej ofercie.<br />
Informacje zawarte w witrynie<br />
są dedykowane przede wszystkim<br />
architektom, wykonawcom<br />
oraz inwestorom indywidualnym.<br />
Dodatkowo na stronie<br />
znajduje się wyszukiwarka <strong>do</strong>kumentów<br />
oraz dystrybutorów<br />
produktów firmy URSA.<br />
Nowością na stronie jest<br />
Kalkulator EnergoURSA, który<br />
pomoże <strong>do</strong>brać optymalną z<br />
punktu widzenia ekonomicznego<br />
izolację. Dzięki użytkowaniu<br />
EnergoURSA można sprawdzić<br />
czy budynek spełnia wymogi<br />
w zakresie charakterystyki ener-<br />
6 9/2012<br />
getycznej, można <strong>do</strong>wiedzieć<br />
się, jaką grubość izolacji zastosować,<br />
aby oszczędności były<br />
jak największe, można wydrukować<br />
raport przedstawiający<br />
charakterystykę energetyczną<br />
budynku.<br />
Architektów zainteresuje na<br />
pewno nowa biblioteka rysunków<br />
CAD, zawierająca wiele<br />
szczegółowych rozwiązań<br />
technicznych poszczególnych<br />
przegród bu<strong>do</strong>wlanych w najbardziej<br />
popularnych formatach<br />
plików. Z kolei dla wykonawców<br />
szczególnie przydatne<br />
mogą być filmy instruktażowe<br />
przedstawiające poprawny sposób<br />
montażu produktów URSA<br />
w wybranych aplikacjach.<br />
www.ursa.pl
POMPY TYPU POWIETRZE-WODA FIRMY ARIsTON<br />
Pompy powietrze-woda NUOS firmy Ariston to urządzenia<br />
<strong>do</strong> podgrzania c.w.u. w standardzie plug&play, które mogą być<br />
montowane na zewnątrz lub wewnątrz budynku. W zależności<br />
od sytuacji można <strong>do</strong>brać wersję monoblok lub split. Druga z nich<br />
składa się z dwóch jednostek – wewnętrznej oraz zewnętrznej<br />
ze sprężarką i wentylatorem. Zaletą takiego rozwiązania jest bez-<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
głośne działanie i kompaktowe rozmiary, dlatego może być swobodnie<br />
montowane nawet w pomieszczeniach sąsiadujących<br />
z sypialnią czy salonem. Natomiast wersje monoblok najlepiej<br />
instalować w strefach nieużytkowanych na co dzień, choć poziom<br />
emisji hałasu podczas pracy został obniżony nawet <strong>do</strong> 34<br />
dB. W zależności od indywidualnego projektu urządzenie może<br />
również działać jak klimatyzator, schładzając pomieszczenie,<br />
w którym się znajduje. Istnieją również pompy przygotowane<br />
<strong>do</strong> pracy w warunkach zewnętrznych. Technologia ta nie wymaga<br />
ponadto wymiany czynnika, jak w przypadku np. urządzeń<br />
glikolowych. Konserwacja pompy ciepła ogranicza się jedynie<br />
<strong>do</strong> czyszczenia skraplacza.<br />
Pompy NUOS EVO FS przy temperaturze +20°C osiągają współczynnik<br />
COP równy 3,7, a więc zbliżony <strong>do</strong> urządzeń typu glikol/<br />
woda. Urządzenia nowych generacji zapewniają wysokie parametry<br />
efektywności również w ujemnej temperaturze, a więc mogą<br />
podgrzewać wodę nawet <strong>do</strong> 62°C, również w czasie umiarkowanej<br />
temperatury w zimie, działając w trybie pompy ciepła. Dla<br />
przykładu pompy stojące z serii NUOS EVO FS 300 mogą pracować<br />
przy temperaturze powietrza <strong>do</strong> -7°C. W praktyce grzałka<br />
wspomaga działanie pompy ciepła tylko w kilku najzimniejszych<br />
tygodniach roku. Rosnące wydajności i zmniejszony pobór prądu<br />
elektrycznego to zasługa szeregu ulepszeń konstrukcyjnych, jak<br />
na przykład modulowana praca wentylatora i aerodynamiczne<br />
kształty łopat, które redukują opory powietrza, co wpływa także<br />
na sprawniejszy transport czynnika grzewczego.<br />
Stojące pompy ciepła NUOS FS można kupić w cenie od 9095,85<br />
<strong>do</strong> 11055,24 zł z VAT.<br />
www.aristonheating.pl<br />
AKTUALNOŚCI<br />
REKLAMA<br />
7
AKTUALNOŚCI<br />
Rozszerzenie dystrybucji<br />
sprężarek sanyo i Bristol<br />
w Europie<br />
Firma Area Cooling Solutions<br />
podpisała porozumienie z firmą<br />
Bristol i Sanyo o rozszerzeniu<br />
współpracy w zakresie dystrybucji<br />
sprężarek tych firm na<br />
kolejne kraje Europy. Stanowi<br />
to wyraz zaufania <strong>do</strong> tego holdingu<br />
oraz <strong>do</strong>cenienia rozwoju<br />
sprzedaży ze strony tych dwóch<br />
światowych producentów sprężarek<br />
hermetycznych i stawia<br />
firmę Area Cooling Solutions na<br />
pozycji jednego z największych<br />
dystrybutorów tych sprężarek<br />
w Europie.<br />
Firma Sanyo Scroll Compressors<br />
powierzyła Area Cooling<br />
Solutions wyłączną dystrybucję<br />
swoich sprężarek <strong>do</strong> przemysłowych<br />
urządzeń chłodniczych<br />
w nowych krajach:<br />
Niemcy, Austria, Szwajcaria,<br />
Holandia, Anglia i Irlandia.<br />
Nowa umowa dystrybucyjna<br />
umożliwia AREA Cooling<br />
URZąDZENIA KLIMATYZACYJNE Z TECHNOLOgIą<br />
HEATCHARgE OD PANAsONIC<br />
Panasonic zaprezentował nowe urządzenia klimatyzacyjne wyposażone<br />
w technologię Heatcharge, która wykorzystuje ciepło<br />
odpa<strong>do</strong>we <strong>do</strong> ogrzewania budynków. W efekcie urządzenie zużywa<br />
mniej energii niż standar<strong>do</strong>we pompy ciepła powietrze-powietrze,<br />
a jednocześnie jest mniej obciążające dla śro<strong>do</strong>wiska.<br />
Technologia Heatcharge została wprowadzona w urządzeniach<br />
klimatyzacyjnych o mocy 7,7 oraz 8,4 kW. Umożliwia ona<br />
gromadzenie ciepła oddawanego <strong>do</strong> atmosfery, które powstaje<br />
podczas pracy urządzenia (tzw. ciepła odpa<strong>do</strong>wego), a następnie<br />
przetworzenie go na energię służącą <strong>do</strong> efektywnego<br />
ogrzewania budynku.<br />
Zgromadzone ciepło pozwala na natychmiastowe i ciągłe<br />
ogrzewanie pomieszczeń nawet przy bardzo niskiej<br />
temperaturze zewnętrznej, sięgającej -25°C. W trybie chłodzenia,<br />
nowe modele są w stanie efektywnie pracować<br />
w zakresie temperatury od -10 <strong>do</strong> 43°C. Dzięki technologii<br />
Heatcharge uzupełnionej o system Econavi z czuj-<br />
Solutions wzrost na nowych<br />
europejskich rynkach i zajęcie<br />
pozycji jednego z największych<br />
dystrybutorów w Europie.<br />
Pozwoli to również na poszerzenie<br />
oferty wysokiej jakości sprężarek,<br />
produkowanych przez jednego<br />
z czołowych producentów<br />
na świecie, specjalizujących się w<br />
HVAC, chłodnictwie i pompach<br />
ciepła. Sanyo Scroll Compressors<br />
oferuje bardzo wysokie wydajności<br />
systemów HVAC z zastosowaniem<br />
sprężarek w różnych<br />
zakresach temperatury: wysokiej,<br />
średniej i niskiej.<br />
Od dnia 1 września 2012 obowiązuje<br />
także nowa umowa<br />
dystrybucyjna podpisana<br />
pomiędzy firmą Bristol<br />
Compressors International Inc.<br />
a Area Cooling Solutions <strong>do</strong>tycząca<br />
dystrybucji sprężarek w<br />
Niemczech, Austrii, Szwajcarii,<br />
Holandii, Anglii i Irlandii.<br />
Niniejsza umowa stanowi dla<br />
Area szansę rozwoju w tej branży<br />
na najbardziej innowacyj-<br />
nych i zaawansowanych rynkach<br />
Europy, jednocześnie<br />
umacniając naszą pozycję jako<br />
jednego z największych dystrybutorów<br />
w Europie.<br />
Firma Area Traders została założona<br />
w Barcelonie w 1986 roku,<br />
jest wyłącznym przedstawicielem<br />
i dystrybutorem sprężarek<br />
Bristolu od 1990 roku w różnych<br />
krajach europejskich.<br />
Area zarządza dystrybucją sprężarek<br />
obu marek z centrum<br />
logistycznego i biura obsługi<br />
klienta w Barcelonie i we<br />
Wrocławiu oraz w biurach w<br />
Paryżu, Kopenhadze i Kijowie,<br />
<strong>do</strong> których w 2013 roku <strong>do</strong>łączy<br />
biuro w Niemczech i Wielkiej<br />
Brytanii.<br />
www.area.pl<br />
Targi gET Nord<br />
Hamburg, 22–24<br />
listopada 2012<br />
Dawno minęły czasy, gdy <strong>do</strong>m<br />
pełnił jedynie funkcję ochronną<br />
od wiatru, chłodu i innych<br />
nikiem światła słonecznego, który <strong>do</strong>stosowuje pracę układu,<br />
uwzględniając nasłonecznienie w pomieszczeniu, urządzenia<br />
charakteryzują się wysokim okresowym współczynnikiem<br />
efektywności COP na poziomie 5,4, uzyskując klasę energetyczną<br />
A+++.<br />
Technologia Heatcharge eliminuje również problem występujący<br />
w konwencjonalnych urządzeniach klimatyzacyjnych<br />
z funkcją grzania, które sporadycznie przestają funkcjonować<br />
podczas rozmrażania jednostki zewnętrznej, wykonywanego<br />
gdy na zewnątrz panuje bardzo niska temperatura. W przypadku<br />
modeli o mocy 7,7 oraz 8,4 kW nie ma to miejsca, dzięki czemu<br />
w pomieszczeniach nie odnotowuje się spadku temperatury.<br />
Ciepłe lub chłodne powietrze jest rozprowadzane w pomieszczeniach<br />
za pomocą jednostek wewnętrznych, w których<br />
system klap i pionowych żaluzji precyzyjnie kieruje jego<br />
strumieniem. Układ jest wyposażony także w <strong>do</strong>datkowe<br />
rozwiązania, takie jak technologia nanoe-G. Usuwa ona szkodliwe<br />
bakterie, wirusy oraz pleśni znajdujące się w powietrzu<br />
oraz na powierzchniach, korzystnie wpływając na samopoczucie<br />
osób przebywających w pomieszczeniu.<br />
Urządzenie jest również kompatybilne z aplikacją IntesisHome,<br />
dzięki której użytkownicy telefonów czy tabletów z systemami<br />
iOS oraz Android, a także komputerów z <strong>do</strong>stępem <strong>do</strong> Internetu,<br />
mają możliwość zdalnego regulowania i kontrolowania pracy<br />
całego systemu.<br />
Technologia Heatcharge została zaprezentowana podczas tegorocznych<br />
Międzynaro<strong>do</strong>wych Targów Elektroniki Użytkowej<br />
i Sprzętu AGD IFA w Berlinie.<br />
www.panasonic.pl<br />
niekorzystnych warunków pogo<strong>do</strong>wych.<br />
Nowoczesne budynki<br />
oferują obecnie komfort<br />
mieszkania w niespotykanej <strong>do</strong>tąd<br />
skali i jednocześnie cechuje<br />
je coraz większa efektywność<br />
energetyczna. Zgodnie z hasłem<br />
„Inteligentne mieszkanie dzisiaj<br />
i w przyszłości” podczas trzeciej<br />
edycji Specjalistycznych Targów<br />
Elektrotechniki, Techniki Sanitarnej<br />
i Grzewczej oraz Klimatyzacji GET<br />
Nord, która odbędzie się 22 – 24<br />
listopada 2012 r. w Hamburgu, zostaną<br />
zaprezentowane najnowsze<br />
osiągnięcia w branży techniki<br />
dla budynków.<br />
Targi GET Nord wyróżniają się<br />
z pośród innych imprez wystawienniczych<br />
nowatorską koncepcją,<br />
polegającą na prezentacji<br />
na jednej imprezie wystawienniczej<br />
oferty wyposażenia i wykończenia<br />
budynków z zakresu<br />
różnych branż: techniki obiektowej<br />
i automatyki budynków,<br />
systemów dla inteligentnych budynków,<br />
elektrotechniki, techni-<br />
8 9/2012<br />
ki sanitarnej, techniki grzewczej,<br />
systemów energii odnawialnej,<br />
techniki oświetleniowej, klimatyzacji,<br />
chłodnictwa i wentylacji,<br />
pomp i techniki napę<strong>do</strong>wej, techniki<br />
blacharskiej itd. Jest to gwarancją<br />
pełnego wykorzystania<br />
efektów synergii wynikających<br />
ze ścisłego powiązania tych branż<br />
i stwarza firmom biorącym udział<br />
w targach atrakcyjną platformę<br />
wymiany informacji i wiedzy o aktualnych<br />
trendach i innowacyjnych<br />
rozwiązaniach, a klientom<br />
ułatwia wybór oferty, która najlepiej<br />
spełnia ich potrzeby.<br />
Podczas tegorocznej edycji<br />
targów w 7 halach na łącznej<br />
powierzchni wystawienniczej<br />
58.500 m 2 ponad 500<br />
firm zaprezentuje swoją ofertę<br />
komponentów, produktów<br />
i całych systemów, obejmującą<br />
m.in. najnowsze osiągnięcia<br />
w danej branży, kładąc szczególny<br />
nacisk na efektywność<br />
energetyczną i komfort użytkowania.
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
wydArzeNIA<br />
Targi Chillventa odbędą się w Norymberdze w dniach od 9 <strong>do</strong> 11 października 2012 r. Tym samym<br />
międzynaro<strong>do</strong>we specjalistyczne Targi Chłodnictwa, Klimatyzacji, Wentylacji i Pomp Ciepła już nie<br />
rozpoczynają się jak <strong>do</strong>tychczas w środę, lecz we wtorek i kończą się po trzech dniach trwania<br />
w czwartek. Zwiedzający będą mieli okazję, <strong>do</strong>wiedzieć się więcej na temat aktualnych trendów<br />
i innowacji w branży. Swoje produkty zaprezentuje ponad 900 wystawców z całego świata eksponując<br />
najnowsze rozwiązania oraz przypominające, te które zostały wprowadzone w ostatnich latach.<br />
Imprezie towarzyszy specjalistyczny program Chillventa Congressing, który tradycyjnie rozpocznie się<br />
w dniu poprzedzającym Targi Chillventa, w poniedziałek 8 października 2012 r. Bogaty merytorycznie<br />
program kongresu odzwierciedla kluczowe zagadnienia dla przyszłości branży. Znani międzynaro<strong>do</strong>wi<br />
prelegenci z ASERCOM, Epee, EHPA, IEA-HPP, ZVKKW i ASHRAE przybliżą wiedzę z badań naukowych,<br />
rozwoju i praktyki oraz z obecnych ram politycznych w Europie i na świecie, <strong>do</strong>tyczących działalności<br />
i funkcjonowania branży.<br />
Poniżej przybliżamy kilka informacji na temat nowości produktowych, jakie firmy zaprezentują.<br />
Szerszy materiał przybliżymy Państwu w kolejnych wydaniach po targowych.<br />
Alfa Laval<br />
Podczas targów Chillventa zostaną zaprezentowane innowacyjne<br />
rozwiązania <strong>do</strong> instalacji CO 2, np.: nowej generacji chłodnice<br />
powietrza Optigo czy lutowane wymienniki ciepła.<br />
Dzięki prowadzeniu szeroko zakrojonych prac badawczo-rozwojowych,<br />
jesteśmy w stanie opracowywać nowe rozwiązania<br />
technologiczne, które pomagają klientom uzyskiwać wyższe<br />
parametry w zakresie sprawności, wydajności i ochrony śro<strong>do</strong>wiska.<br />
Podczas targów Chillventa chcemy zaprezentować możliwości<br />
naszych produktów w aspekcie podwyższenia rentowności<br />
procesów i zmniejszenie zużycia energii, wyjaśnia Tommy<br />
Ångbäck, Kierownik Działu Chłodnictwa i HVAC.<br />
Głównym elementem ekspozycji będą rozwiązania wymiany<br />
ciepła dla komercyjnych, przemysłowych i morskich systemów<br />
chłodniczych.<br />
Firma zaprezentuje serię chłodnic powietrza Optigo, która<br />
charakteryzuje się: efektywnością, łatwością w montażu/<br />
użytkowaniu i niezawodnością. Zwiedzający będą mieli okazję<br />
zobaczyć nową serię lutowanych wymienników ciepła<br />
Alfa Laval, zaprojektowaną pod kątem optymalnego wyko-<br />
rzystania w chillerach, pompach ciepła i instalacjach chłodniczych,<br />
w tym wersje dla instalacji CO 2 na wysokie ciśnienie<br />
i temperaturę.<br />
Dla przemysłowych instalacji chłodniczych producent oferuje<br />
wymienniki ciepła zarówno spawane jak i wykonane ze stali<br />
kwasoodpornej, tzw. AlfaNova, chłodnice powietrza, skraplacze<br />
chłodzone powietrzem i chłodnice cieczy. Urządzenia te<br />
przeznaczone są <strong>do</strong> zastosowania w różnych branżach przemysłowych,<br />
i z różnymi naturalnymi czynnikami chłodniczymi,<br />
takimi jak CO 2 czy amoniak. Przykładem takiego rozwiązania<br />
jest moduł Alfa Laval U-Turn, czyli zalany system amoniakalny<br />
o bardzo kompaktowej bu<strong>do</strong>wie.<br />
Targi Chillventa to również okazja <strong>do</strong> bezpośrednich kontaktów<br />
z pracownikami i ekspertami firmy, podczas których<br />
można przedyskutować rozwiązania i projekty dla indywidualnych<br />
przypadków.<br />
Stoisko Alfa Laval będzie zlokalizowane w Hali 4A,<br />
numer 320.<br />
9
wydArzeNIA<br />
Danfoss<br />
Podczas targów będzie możliwość przyjrzeć się bliżej najnowszym<br />
produktom firmy. Są to rozwiązania energooszczędne,<br />
poprawiające jakość żywności w sklepach oraz rozwiązania<br />
na CO 2 dla chłodnictwa.<br />
sprężarki dedykowane <strong>do</strong> klimatyzacji<br />
VZH<br />
W tym roku wprowadzane są dwie interesujące innowacje dla<br />
aplikacji klimatyzacyjnych: II generacja sprężarek spiralnych VZH<br />
z inwerterem oraz sprężarki serii SH na czynnik R410A o szczególnie<br />
małych rozmiarach i zintegrowanej elektronice.<br />
Producent oferuje pakietowe rozwiązania (odpowiednio przygotowana<br />
sprężarka i napęd) dla aplikacji HVAC, nowy zakres<br />
sprężarek VZH posiada płynnie regulowaną prędkość obrotową<br />
i zarazem wydajność.<br />
SH<br />
Natomiast typoszereg sprężarek SH pracujących z czynnikiem<br />
R410A został poszerzony o model SH295 o najwyższej efektywności<br />
energetycznej w swojej klasie oraz SH485-40TR, którą można<br />
łączyć w układy wielosprężarkowe, minimalizując koszty dużych<br />
komercyjnych układów klimatyzacji.Jednocześnie seria sprężarek<br />
WSH została opracowana w taki sposób, aby zoptymalizować wydajność<br />
i czas instalacji urządzeń chłodniczych typu chiller.<br />
sprężarki <strong>do</strong> pomp ciepła<br />
PSH<br />
Typoszereg sprężarek PSH pracuje z czynnikiem R410A i wykorzystuje<br />
wtrysk cieczy <strong>do</strong> zwiększenia efektywności oraz niezawodności<br />
całego układu.<br />
sprężarki i agregaty skraplające <strong>do</strong> zastosowań<br />
chłodniczych<br />
MBP<br />
Firma Danfoss prezentuje szeroki program sprężarek dedykowanych<br />
<strong>do</strong> czynników o niskim GWP, małe sprężarki (zasilane<br />
prądem stałym) <strong>do</strong> zastosowań w transporcie, nowe sprężarki<br />
spiralne <strong>do</strong> zastosowań niskotemperaturowych oraz gotowe<br />
<strong>do</strong> montażu agregaty skraplające.<br />
Partner firmy Danfoss, firma Secop rozszerza typoszereg sprężarek<br />
na R290 o zakres o zoptymalizowanych silnikach <strong>do</strong> zastosowań<br />
średniotemperaturowych MBP oraz modele zasilane<br />
napięciem 115 V. Firma Secop również niedawno uruchomiła<br />
produkcję małych sprężarek BD Micro zasilanych prądem stałym<br />
i zmiennym AC-DC <strong>do</strong> zastosowań w małych przenośnych<br />
lodówkach.<br />
LLZ<br />
Po wprowadzeniu na rynek sprężarek spiralnych MLZ <strong>do</strong> aplikacji<br />
średnio i wysoko temperaturowych MBP / HBP firma Danfoss<br />
wprowadzi serię sprężarek LLZ <strong>do</strong> zastosowań niskotemperaturowych,<br />
uzupełniając tym typoszereg sprężarek spiralnych dedykowanych<br />
<strong>do</strong> aplikacji chłodniczych.<br />
Optyma Plus<br />
Jeżeli chodzi o branżę instalatorską Optyma Plus nowej generacji<br />
wprowadzona na rynek pod koniec 2011 r. zostaje rozszerzona<br />
o cztery nowe modele o większej wydajności. Nowa<br />
oferta, która będzie pokazywana w sektorze stoiska poświęconym<br />
instalatorom, zapewnia najlepsze parametry pod względem<br />
efektywności energetycznej oraz poziomu generowanego<br />
hałasu, sprawiając jednocześnie, że instalacja i konserwacja<br />
urządzenia jest łatwiejsza i szybsza.<br />
Optyma Dairy<br />
Nowa Optyma Dairy to kompaktowe i energooszczędne rozwiązanie<br />
<strong>do</strong> schładzalników mleka, które będzie po raz pierwszy<br />
prezentowane podczas targów Chillventa 2012.<br />
Regulatory <strong>do</strong> chłodnictwa przemysłowego<br />
Jedna platforma FlexlineTM – wiele możliwości<br />
Seria Flexline obejmuje trzy popularne kategorie produktów:<br />
ICV Flexline – zawory regulacyjne<br />
ICF Flexline – kompletne stacje zaworowe<br />
SVL Flexline – komponenty armatury<br />
10 9/2012
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
Platforma Flexline jest synonimem elastyczności w przemysłowych<br />
komponentach chłodniczych. Konstrukcja oparta na koncepcji<br />
modułowej sprawia, że każdy produkt zapewnia szereg korzyści:<br />
elastyczny wybór, łatwą instalację i konserwację. Ponieważ<br />
korpus jest elementem wspólnym, zmiana funkcjonalności zaworu<br />
polega na prostej wymianie wkładu zaworowego.<br />
ICLX<br />
ICLX będzie najmłodszym członkiem rodziny zaworów ICV<br />
Flexline i będzie miał swoją premierę na targach Chillventa.<br />
Wprowadzony na rynek zostanie pod koniec 2012 roku. ICLX jest<br />
dwustopniowym zaworem bezpośredniego działania ze zoptymalizowanym<br />
wyrównaniem ciśnienia. Takie rozwiązanie zapewnia<br />
wiele korzyści, takich jak: płynna i niezawodna praca zaworu,<br />
zmniejszenie zużycia energii dzięki niskiemu spadkowi ciśnienia<br />
i szybsza realizacja procesu odtajania.<br />
AKS 4100<br />
Nowy przetwornik poziomu cieczy AKS 4100/4100U wykorzystuje<br />
technologię radarową (TDR Time Domain Reflectometry)<br />
w pełni przystosowaną <strong>do</strong> segmentu chłodnictwa przemysłowego<br />
– zapewnia niezawodność i wysoką <strong>do</strong>kładność. Wszystkie<br />
czujniki w nowym AKS 4100/4100U są łatwe w instalacji i w pełni<br />
elastyczne. Nie ma potrzeby kalibracji, a długość sondy można łatwo<br />
<strong>do</strong>stosować <strong>do</strong> potrzeb podczas montażu. Jeden AKS 4100<br />
obejmuje siedem różnych obszarów zastosowań i kilka długości,<br />
co daje znaczną redukcję zapasów magazynowych.<br />
Nowy moduł roboczy <strong>do</strong> ICS<br />
Nierozbieralny <strong>do</strong>tychczas moduł roboczy został zmodyfikowany<br />
w celu umożliwienia wymiany poszczególnych, zużytych<br />
elementów zamiast całego modułu. Nowa konstrukcja, gdzie<br />
moduł roboczy jest skręcany powoduje również, że element jest<br />
bardziej wytrzymały i łatwy w obsłudze w wymagających aplikacjach,<br />
takich jak: przyłącza ekonomizera i rurociągi powrotne<br />
parowników zalanych, odtajanych gorącymi gazami.<br />
wydArzeNIA<br />
sterowniki elektroniczne <strong>do</strong> zastosowań<br />
w aplikacjach chłodniczych i klimatyzacyjnych<br />
Firma Danfoss wciąż rozszerza gamę swoich produktów. Na tegorocznych<br />
targach Chillventa wśród urządzeń elektronicznych<br />
<strong>do</strong> regulacji układów chłodniczych i klimatyzacyjnych na szczególną<br />
uwagę zasługują:<br />
CCMT: Nowe elektrycznie sterowane zawory <strong>do</strong> wysokociśnieniowych<br />
układów CO2 o ciśnieniu roboczym <strong>do</strong> 140 bar;<br />
ETS6: Elektroniczny zawór rozprężny o zwartej, lekkiej bu<strong>do</strong>wie<br />
<strong>do</strong> stosowania ze wszystkimi powszechnie używanymi<br />
czynnikami chłodniczymi w tym R410A. Zawór umożliwia przepływ<br />
dwukierunkowy, dlatego można go stosować w układach,<br />
gdzie następuje odwrócenie obiegu chłodniczego, takich<br />
jak pompy ciepła.<br />
Regulatory wydajności oraz sterowniki urządzeń<br />
chłodniczych<br />
AK-PC 781;<br />
EKC 302 oraz AK CC 350;<br />
AK CC 250A/B;<br />
Nowy uniwersalny sterownik EKC 202C-MS;<br />
Druga generacja sterowników chłodniczych ERC 102 i 103.<br />
Wymienniki ciepła<br />
Asymetryczne mikro-płytowe wymienniki ciepła (MPHE);<br />
Mikro-kanałowe wymienniki ciepła (MCHE) <strong>do</strong> zastosowań<br />
jako skraplacze i parowniki.<br />
Jednocześnie podczas wystawy, eksperci z firmy Danfoss będą<br />
uczestniczyć w kilku wykładach na forach technicznych organizowanych<br />
przez Kongres Chillventa.<br />
Na stoisku, odwiedzający będą mieli także okazję <strong>do</strong> obejrzenia<br />
nowej platformy internetowej Training & Education Danfoss<br />
Learning, sprawdzenia najnowszych aplikacji KoolApp oraz aktualizacji<br />
programu <strong>do</strong>borowego Coolselector.<br />
Stoisko Danfoss będzie zlokalizowane w Hali 4A,<br />
numer 101/102.<br />
11
wydArzeNIA<br />
Stoisko GEA będzie<br />
zlokalizowane<br />
w Hali 4A,<br />
numer 4-316.<br />
GEA<br />
Sprężarka GEA Grasso z typoszeregu MS z wi<strong>do</strong>czną osłoną<br />
sprzęgła<br />
sprężarki gEA grasso<br />
Projektanci z GEA Refrigeration Technologies opracowali zupełnie<br />
nowy typoszereg średniej wielkości sprężarek GEA Grasso<br />
(zdjęcie). Sprężarki te są przeznaczone <strong>do</strong> zastosowań w chłodnictwie<br />
przemysłowym i komercyjnym, agregatach <strong>do</strong> schładzania<br />
cieczy (tzw. chillerach) i pompach ciepła.<br />
W nowym typoszeregu warto zwrócić uwagę na Typ MS.<br />
Charakteryzuje się on systemem ciągłej regulacji Vi, który umożliwia<br />
stałe <strong>do</strong>stosowywanie się objętości wewnętrznej sprężarki<br />
<strong>do</strong> ciśnienia panującego w instalacji chłodniczej. Uzyskuje się<br />
dzięki temu bardzo wysokie sprawności w różnych<br />
i zmiennych warunkach eksploatacyjnych.<br />
Dodatkowo,<br />
wydajność chłodnicza może<br />
być regulowana za pomocą<br />
zmiany prędkości obrotowej<br />
silnika dzięki temu, że sprężarki<br />
MS są napędzane przez<br />
zmiennoobrotowe silniki elektryczne<br />
i przetwornice częstotliwości<br />
(litera „S” oznacza regulację<br />
prędkości obrotowej).<br />
Sprężarki z typoszeregu MS bę-<br />
dą pracować przede wszystkim<br />
w kompaktowych agregatach<br />
<strong>do</strong> schładzania cieczy GEA<br />
Grasso BluAstrum. Urządzenia<br />
BluAstrum uzyskują dzięki temu jeszcze lepsze wartości europejskiego<br />
sezonowego współczynnika efektywności energetycznej<br />
ESEER (European Seasonal Energy Efficiency Ratio).<br />
Güntner<br />
Natrysk wodny<br />
Rozwój tej nowości jest odpowiedzią na potrzeby rynku. W tym<br />
temacie udzielone zostały różne odpowiedzi na pytanie, jaki wpływ<br />
na funkcjonowanie wymienników ciepła ma natrysk wodny i jaką<br />
rolę odgrywa przy tym sterowanie elektroniczne.<br />
Chłodnica z blokiem V z innowacyjnym sterowaniem<br />
natryskiem<br />
Na targach Chillventa w 2010 roku został zaprezentowany nowy<br />
typoszereg chłodnic cieczy GFD z blokiem V. Ten wysoko oceniony<br />
przez klientów produkt został obecnie poszerzony o akcesoria<br />
dwóch nowych rodzajów natrysku wodnego. Na Chillventa<br />
przedstawimy metodę natrysku dla okresu szczytowych obciążeń,<br />
jak również wariant natrysku dla długiego okresu, aż <strong>do</strong> 1100<br />
godzin w ciągu roku. Zostało to osiągnięte dzięki innowacyjnemu<br />
sterowaniu natryskiem.<br />
Chłodnica z blokiem V <strong>do</strong> transportu kontenerem<br />
Typoszereg chłodnic GFD z blokiem V będzie teraz zaprezentowany<br />
także w wersji <strong>do</strong>stosowanej <strong>do</strong> morskiego transportu<br />
kontenerowego, jako produkt seryjny. Dzięki ślizgowym prowadnicom<br />
załadunek i wyładunek jest bardzo łatwy. Chłodnica<br />
sprężarki typu otwartego gEA Bock<br />
Segment GEA Refrigeration Technologies uzupełnił swój<br />
typoszereg sprężarek GEA Bock F poprzez <strong>do</strong>danie modelu<br />
osiemnastocylindrowego F18 (zdjęcie). Sprężarki składają się<br />
z komponentów o przedłużonej trwałości. Sprężarki są mniejsze<br />
i lżejsze w porównaniu z innymi sprężarkami tłokowymi<br />
Sprężarka F18 produkcji GEA Bock<br />
o zbliżonych objętościach skokowych (od 240 <strong>do</strong> 280 m 3/h).<br />
Typoszereg F charakteryzuje się dzięki temu szerokim zakresem<br />
o rożnych pojemnościach skokowych od około 10,5 (F2)<br />
<strong>do</strong> 281 m 3/h (F18).<br />
Na targach Chillventa, GEA Refrigeration Technologies przedstawi<br />
ponadto wytwornice lodu łuskowego GEA Geneglace, zawory<br />
i armaturę GEA AWP, agregaty <strong>do</strong> schładzania cieczy GEA<br />
oraz systemy sterowania.<br />
z blokiem V zapewnia dużą koncentrację wydajności na małej<br />
powierzchni zabu<strong>do</strong>wy.<br />
Kampania wariantowa<br />
Zaprezentowane zostaną także nowe kubiczne chłodnice<br />
powietrza. Przemysłowa chłodnica GH… jest urządzeniem adaptowalnym<br />
<strong>do</strong> różnorakich zastosowań. Jest <strong>do</strong>stępna jako GHN<br />
z rurami w szyku równoległym i dużą powierzchnią wymiany<br />
oraz jako GHF z rurami w szyku przestawnym i wysokosprawnym<br />
wymiennikiem ciepła. Nowa kubiczna chłodnica powietrza<br />
12 9/2012
Güntner’a jest uniwersalnym rozwiązaniem dla chłodnictwa komercyjnego.<br />
Zawiera wysokosprawny wymiennik ciepła z rurami<br />
w szyku przestawnym zamknięty w kompaktowej obu<strong>do</strong>wie,<br />
o zakresie wydajności od 1,5 <strong>do</strong> 50 kW.<br />
DuPont<br />
DuPont zaprezentuje nowe rozwiązania w zakresie czynników<br />
chłodniczych, które mogą znacząco ograniczyć oddziaływanie<br />
urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych na śro<strong>do</strong>wisko.<br />
Nowa rodzina opracowywanych aktualnie czynników chłodniczych<br />
DuPont Opteon® ma znacznie niższą wartość potencjału<br />
cieplarnianego (Global Warming Potential) w porównaniu<br />
z tradycyjnie stosowanymi czynnikami. Oprócz Opteon® XP10,<br />
którego zastosowanie w chłodnictwie komercyjnym jest już<br />
w fazie <strong>do</strong>pracowywania (średni zakres temperatury), firma zaprezentuje<br />
także nowe produkty przeznaczone <strong>do</strong> klimatyzacji<br />
i pomp ciepła. Ponadto DuPont przedstawi informacje o <strong>do</strong>stępnych<br />
aktualnie produktach ISCEON® serii 9, które są przewidzia-<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
Agro-chłodnice <strong>do</strong> produktów rolnych<br />
Nowa agro-chłodnica Güntner’a zapewnia produktom rolnym<br />
świeżość i jakość. Utrata wilgoci jest zminimalizowana dzięki<br />
optymalizacji wymiennika ciepła. Zostały osiągnięte wysokie<br />
przepływy powietrza.<br />
microox ®: certyfikowany dla łatwopalnych<br />
czynników chłodniczych<br />
Güntner, jako pierwszy z producentów skraplaczy z blokami<br />
mikrokanałowymi uzyskał obecnie aprobatę TÜV dla czynników<br />
chłodniczych klasy 1. Typoszereg GVX i GVHX/GVVX microox®<br />
może dzięki temu pracować także z łatwopalnymi czynnikami<br />
chłodniczymi (propan, propen, izobutan, propylen eter).<br />
ne <strong>do</strong> stosowania w systemach chłodniczych i klimatyzacyjnych<br />
jako zamienniki czynnika R22 aż <strong>do</strong> całkowitego wyeksploatowania<br />
tych urządzeń.<br />
W czterech prezentacjach eksperci firmy opowiedzą o aktualnym<br />
stanie prac w zakresie rozwoju technologii służących obniżaniu<br />
potencjału cieplarnianego w różnych zastosowaniach,<br />
a także o zagrożeniach związanych z używaniem podrabianych<br />
czynników chłodniczych.<br />
Stoisko DuPont będzie zlokalizowane w Hali 4A,<br />
numer 410.<br />
wydArzeNIA<br />
Stoisko Danfoss<br />
będzie zlokalizowane<br />
w Hali 4A,<br />
numer 104.<br />
176x116_PL_Chlodnictwo_cool.indd 1 07.08.12 13:37<br />
REKLAMA<br />
13
Organizator:<br />
Patronat:<br />
Redakcja miesięcznika CHŁODNICTWO&KLIMATYZACJA<br />
ma przyjemność zaprosić specjalistów branży instalacyjnej,<br />
projektantów, wykonawców i służby <strong>do</strong>zoru<br />
na XI edycję Konferencji z cyklu<br />
CHŁODNICTWO I KLIMATYZACJA W POLSCE<br />
– NOWE TRENDY ROZWOJU<br />
pod hasłem:<br />
Efektywność<br />
energetyczna instalacji<br />
– projektowanie i prawidłowa eksploatacja<br />
22 listopada 2012<br />
Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie<br />
Wiodące tematy*:<br />
• Systemy HVAC w aspekcie certyfikacji energetycznej<br />
budynków, LEED, BREEAM<br />
Piotr Bartkiewicz, Politechnika Warszawska<br />
• Analityczne podejście <strong>do</strong> projektowania systemów<br />
klimatyzacji komfortu<br />
Kazimierz Wojtas, Politechnika Krakowska<br />
• Instalacje chłodnicze i klimatyzacyjne<br />
w aspekcie ich prawidłowej eksploatacji i serwisu<br />
Bartosz Nowacki<br />
• Równoważenie hydrauliczne instalacji chłodniczych<br />
i grzewczych<br />
Zenon SPIK, Politechnika Warszawska<br />
• Optymalizacja układów klimatyzacji i serwis<br />
w obiektach Data Center<br />
Program merytoryczny będzie <strong>do</strong>datkowo<br />
wzbogacony firmowymi prezentacjami wyrobów<br />
i rozwiązań.<br />
Z przyjemnością odpowiemy na wszystkie Państwa pytania<br />
Agata Fronczak<br />
konferencja@chlodnictwoiklimatyzacja.pl tel: 22 678 35 60 wew. 264<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
*redakcja zastrzega sobie prawo <strong>do</strong> zmiany zakresu tematycznego wystąpień
NOWY VRV IV – trzy rewolucyjne standardy<br />
Daikin w zakresie systemów klimatyzacyjnych, zwłaszcza<br />
w systemach ze zmienną ilością czynnika chłodniczego, swoimi<br />
rozwiązaniami wyznacza nowe standardy, pewne trendy.<br />
W chwili obecnej <strong>do</strong> sprzedaży trafia IV generacja systemu<br />
VRV. Czym różni się ona od poprzedniej generacji?<br />
Artur Pezda: VRV IV generacji jest to system, który przede wszystkim<br />
został zaprojektowany w Europie co jest tym bardziej istotne,<br />
iż jego zadaniem jest spełnienie wymagań klimatu europejskiego,<br />
zarówno przy wysokiej jak i niskiej temperaturze zewnętrznej.<br />
System ten predysponowany jest jako alternatywa dla systemów<br />
grzewczych, w pełnym tego słowa znaczeniu. Zostały tu<br />
wprowadzone trzy rewolucyjne technologie:<br />
VRT – zmienna temperatura czynnika chłodniczego,<br />
ciągłe ogrzewanie nawet podczas procesu odszraniania, co<br />
jest bardzo istotne w naszej strefie klimatycznej ze względu<br />
na niską temperaturę panującą zimą,<br />
konfigurator VRV, czyli oprogramowanie wspomagające instalatorów,<br />
aby uruchomienie systemów było prostsze, mniej<br />
czasochłonne, aby pierwsze uruchomienie wskazywało na<br />
poprawność zainstalowania systemu.<br />
Na czym zatem polega system VRT?<br />
AP: Rewolucyjny układ sterowania zmienną temperaturą czynnika<br />
chłodniczego (VRT) automatycznie <strong>do</strong>stosowuje system<br />
VRV <strong>do</strong> wymagań konkretnego budynku pod względem komfortu<br />
i efektywności, dzięki temu radykalnie redukując bieżące<br />
koszty eksploatacji.<br />
System można w łatwy sposób konfigurować korzystając ze<br />
wstępnie zaprogramowanych trybów technologii VRT. Poprzez<br />
te wstępne ustawienia użytkownik wybiera optymalizację systemu<br />
ukierunkowaną na wymaganą przez niego równowagę<br />
pomiędzy komfortem i efektywnością.<br />
Analiza podstaw pracy systemu umożliwia nam poprawienie<br />
sprawności sezonowej aż o 25%!<br />
Generalnie w trybie serwisowym jesteśmy w stanie ustawić<br />
zmienną temperaturę odparowania. Wia<strong>do</strong>mo, że standar<strong>do</strong>wo<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
temperatura odparowania czynnika chłodniczego w tego typu<br />
systemach wynosi 6°C. Rozwiązanie VRT pozwala na zmianę tej<br />
temperatury nawet <strong>do</strong> 16°C, uzyskując zoptymalizowany komfort<br />
dla użytkownika, jeżeli chodzi o nawiew chłodnego powietrza.<br />
Wyższa temperatura odparowania wymaga zastosowania<br />
nieco większych jednostek wewnętrznych, ale daje nam większe<br />
możliwości, szersze pole manewru w ustawieniach systemu, co<br />
bezpośrednio przekłada się na efektywność energetyczną całego<br />
układu pracującego w budynku.<br />
Co daje nam regulacja temperatury odparowania?<br />
AP: Dzięki funkcji VRT możemy ustawić trzy tryby pracy systemu:<br />
automatyczny, wysokiej czułości i podstawowy. Każdy tryb pracy<br />
związany jest z inną efektywnością energetyczną systemu.<br />
W pierwszym uzyskujemy najwyższą efektywność systemu przy<br />
bardzo szybkiej reakcji w najgorętsze dni. W kolejnym jest to balans<br />
pomiędzy wysoką wydajnością i czułością systemu na zmiany<br />
temperatury a efektywnością energetyczną systemu. Tryb podstawowy<br />
z kolei bardzo szybko reaguje na szczytowe obciążenia<br />
w ciągu roku w celu utrzymania zadanej wartości temperatury<br />
w pomieszczeniach.<br />
Który z tych trybów będzie najczęściej wykorzystywany<br />
w naszym klimacie środkowej Europy?<br />
AP: Według wyliczeń, opinii inwestorów i symulacji sądzę, że<br />
z punktu widzenia ekonomii najczęściej wykorzystywany tu będzie<br />
tryb automatyczny, dający największe oszczędności, biorąc<br />
pod uwagę zużycie energii elektrycznej. Jeżeli będziemy mieli<br />
<strong>do</strong> czynienia ze świa<strong>do</strong>mym inwestorem to powinien on wybrać<br />
tryb wysokoczuły. Jest on zbalansowany pomiędzy kosztami<br />
eksploatacji i komfortem użytkownika.<br />
rOzmOwA z…<br />
Rozmowa z Arturem Pezdą, Krajowym Koordynatorem działu Consulting Sales<br />
Daikin Airconditioning Poland<br />
15
OzmOwA z…<br />
Możliwe tryby pracy:<br />
Tryb automatyczny (Ustawienie <strong>do</strong>myślne VRV IV)<br />
Szybkie<br />
reagowanie<br />
Idealne wyważenie:<br />
Najwyższa efektywność w ciągu<br />
całego roku. Szybka reakcja systemu w<br />
najbardziej gorące dni<br />
Tryb wysokiej czułości<br />
Najwyższa efektywność przez cały rok<br />
Wpływ wstępnie zaprogramowanych trybów pracy na efektywność i szybkość reagowania:<br />
Tryb automatyczny (Ustawienie <strong>do</strong>myślne VRV IV) Tryb wysokiej czułości<br />
Obciążenie<br />
Najwyższa<br />
efektywność<br />
Szybkie<br />
reagowanie<br />
Obciążenie<br />
Najwyższa<br />
efektywność<br />
Tryb podstawowy (bieżący standard VRF)<br />
Szybkie<br />
reagowanie<br />
Szybkie reagowanie na szczytowe<br />
obciążenie w celu utrzymania wartości<br />
zadanej<br />
Tryb podstawowy (bieżący standard VRF)<br />
Obciążenie<br />
Objętość czynnika chłodniczego (VRV) Objętość czynnika chłodniczego (VRV) Objętość czynnika chłodniczego (VRV)<br />
Temperatura czynnika chłodniczego (VRT) Temperatura czynnika chłodniczego (VRT) Temperatura czynnika chłodniczego (VRT)<br />
Efektywność Efektywność<br />
Efektywność<br />
Najwyższa<br />
efektywność<br />
O jakiej różnicy efektywności mówimy w stosunku <strong>do</strong> systemów<br />
VRV III generacji?<br />
AP: W trybie automatycznym, system jest skonfigurowany <strong>do</strong><br />
najwyższych poziomów wydajności w całym roku, jednocześnie<br />
umożliwiając szybką reakcję w najgorętsze dni i komfort przez<br />
cały czas. Ta technologia zapewnia wspomniany 25% wzrost wydajności<br />
sezonowej, ponieważ system nieustannie <strong>do</strong>stosowuje<br />
temperaturę czynnika w zależności od łącznej wymaganej wydajności<br />
i zewnętrznych warunków atmosferycznych.<br />
Standar<strong>do</strong>we systemy jednak cały czas opierają się na stałej temperaturze<br />
wewnętrznej i stałej temperaturze odparowania czynnika<br />
chłodniczego, co skutkuje tym, iż zmiana efektywności jest długa<br />
w czasie. System wysokoczuły powoduje, że w ciągu <strong>do</strong>by możemy<br />
mieć kilkanaście zmian różnicy temperatury czynnika kosztem np.<br />
temperatury wewnętrznej nieodczuwalnej dla użytkownika.<br />
Na przykład, w połowie sezonu, kiedy chłodzenie jest mało<br />
potrzebne, temperatura w pomieszczeniu jest już blisko<br />
wartości zadanej. Tak niewielka różnica pomiędzy temperaturą<br />
czynnika a temperaturą w pomieszczeniu jest wystarczająca,<br />
aby system działał sprawnie. Zatem system zmieni<br />
temperaturę odparowania czynnika z 6°C na wyższą. W rezultacie<br />
potrzebne jest mniej energii i sprawność znacznie<br />
się poprawia.<br />
Przejdźmy teraz <strong>do</strong> kolejnej innowacji. W jaki sposób osiągnięto<br />
możliwość ciągłego grzania?<br />
AP: Ciągłe grzanie podczas odszraniania jest kolejną rewolucją,<br />
która wyznacza nowe standardy w komforcie ogrzewania systemami<br />
VRV. W tym momencie VRV IV jako pompa ciepła jest<br />
najlepszą alternatywą dla tradycyjnych systemów grzewczych.<br />
W chwili obecnej każdy nasz system oferowany jest standar<strong>do</strong>wo<br />
w funkcji pompy ciepła. Z punktu widzenia klimatu i architektury<br />
budynków, okazuje się, że w okresach przejściowych najbardziej<br />
efektywna jest pompa ciepła – przede wszystkim ze względu na<br />
bardzo szybki rozruch i <strong>do</strong>jście <strong>do</strong> zadanej temperatury. Do tej<br />
pory główną nie<strong>do</strong>godnością w tego typu systemach był proces<br />
odszraniania – co pewien czas ciepło musiało być skierowane na<br />
wymiennik, żeby odszronić agregaty zewnętrzne –co przejawiało<br />
się pewnym dyskomfortem dla osób przebywających w pomieszczeniach.<br />
Tryb odszraniania trwa ponad 10 minut (w zależności<br />
od wielkości systemu) i najczęściej występuje w przedziale temperatury<br />
pomiędzy -7 i 0°C, kiedy powietrze zawiera najwięcej<br />
wilgoci, która to zamarzając na wężownicy, ma silny wpływ na<br />
odczuwany poziom komfortu wewnątrz pomieszczeń.<br />
VRV IV zmienił standard ogrzewania, <strong>do</strong>starczając ciepło <strong>do</strong><br />
pomieszczeń nawet podczas procesu odszraniania, co eliminuje<br />
spadek temperatury wewnątrz pomieszczeń oraz zapewnia<br />
komfort przez cały czas. VRV IV jest zaopatrzony w unikalny element<br />
gromadzący ciepło w oparciu o zmiany fazy materiałów.<br />
Zapewnia to energię <strong>do</strong> oszronienia agregatu zewnętrznego<br />
z równoczesnym kontynuowaniem ogrzewania wewnętrznego,<br />
zachowując odpowiednie parametry powietrza w pomieszczeniach.<br />
Energia potrzebna <strong>do</strong> odszraniania jest magazynowana we<br />
wspomnianym elemencie podczas procesu normalnego ogrzewania.<br />
Materiał ze zmianą fazy (PCM) magazynuje lub uwalnia<br />
energię w czasie zmiany fazy od stanu stałego <strong>do</strong> ciekłego oraz<br />
od stanu ciekłego <strong>do</strong> stałego.<br />
Czy system VRV IV wykorzystuje elementy rozwiązania<br />
pomp ciepła DAIKIN ALTHERMA?<br />
AP: Nie, jest to zupełnie nowa technologia, system zaprojektowany<br />
od podstaw. Wykorzystuje on jedynie <strong>do</strong>świadczenie inżynierów<br />
z<strong>do</strong>byte podczas bu<strong>do</strong>wania jednostek Daikin Altherma.<br />
Co kryje się pod hasłem trzeciej innowacji – ułatwiony konfigurator<br />
VRV?<br />
AP: VRV nowy konfigurator uzupełnia trio naszych innowacji.<br />
Jest to oprogramowanie serwisowe, które oferuje zaawansowane<br />
rozwiązania, ułatwiające uruchomienie i <strong>do</strong>stosowanie systemu.<br />
Oznacza to krótszy czas na konfigurowanie systemu na całym budynku.<br />
Uruchomienie jest łatwiejsze także dzięki graficznemu interfejsowi,<br />
który pozwala inżynierom ocenić dane operacyjne i błędy –<br />
<strong>do</strong>tychczas był to system diod. Druga zaleta jest bardzo pożyteczna<br />
w przypadku obsługi np. klientów sieciowych, kiedy mamy ustalone<br />
metodą uzgodnień wszystkie tryby pracy systemu, jak np. tryb<br />
wysokiej czułości, czy też harmonogramy czasowe. Po wybraniu<br />
wzorcowego systemu dla danego klienta sieciowego, przy kolejnych<br />
jego realizacjach wszystkie zdefiniowane dane możemy bardzo<br />
szybko wprowadzić <strong>do</strong> nowo uruchamianego systemu. Daje<br />
to relatywnie znaczne oszczędności czasu dla instalatora.<br />
Wspomniany interfejs graficzny wyświetla kody alfanumeryczne,<br />
które wskazują na ewentualne błędy, czy też wskazują ustawienia<br />
systemu. Zarówno podczas instalacji czy też serwisowania układu<br />
bardzo szybko możemy sprawdzić co dzieje się z systemem,<br />
czy działa poprawnie czy też nie, czy usterki wynikają ze sposobu<br />
użytkowania czy też w wyniku błędów instalacyjnych.<br />
Wraz z systemem VRV IV oferują Państwo nowy system sterowania<br />
systemem.<br />
AP: Zgadza się. W celu uzupełnienia systemu VRV IV, będzie wprowadzony<br />
nowy <strong>do</strong>tykowy sterownik Intelligent Touch Manager.<br />
Jest to nowa generacja systemu sterowania, z bardzo rozwiniętą<br />
funkcją zarządzania budynkiem, pracująca w trybie otwartym po<strong>do</strong>bnie<br />
jak BMS. Będzie można rozbu<strong>do</strong>wywać go o kolejne moduły,<br />
dzięki czemu będziemy mogli sterować nie tylko urządzeniami<br />
Daikin, ale także np. oświetleniem, pompami, centralami wentylacyjnymi<br />
itp. Dodatkową zaletą tego sterownika jest wprowadzenie<br />
przejrzystego menu na zasadach intuicyjnych ikon z wi<strong>do</strong>cznymi<br />
rzutami poszczególnych kondygnacji, ze skonfigurowanymi w każdym<br />
pomieszczeniu jednostkami oraz urządzeniami zewnętrznymi.<br />
Możemy obsługiwać <strong>do</strong> 2560 grup jednostek wewnętrznych oraz<br />
wykorzystać wbu<strong>do</strong>wane narzędzia zarządzania energią w celu<br />
maksymalizacji wydajności i oszczędności energii.<br />
16 9/2012
Jaka będzie oferta jednostek wewnętrznych?<br />
AP: W systemie VRV IV będzie można wykorzystywać obecnie<br />
<strong>do</strong>stępne jednostki, jak również będziemy wprowadzać sukcesywnie<br />
nowe dedykowane modele.<br />
Daikin wprowadza tutaj także jednostki kasetonowe z nawiewem<br />
obwo<strong>do</strong>wym, które wyposażone zostały w funkcję<br />
codziennego autoczyszczenia filtra, co zmniejsza zużycie energii<br />
przez jednostkę wewnętrzną w ciągu roku nawet o 49%.<br />
Obwo<strong>do</strong>wa kaseta jest również <strong>do</strong>stępna z czujnikiem obecności,<br />
który ustawia wartość zadaną nawiewu lub wyłącza urządzenie,<br />
gdy nikogo nie ma w pokoju, oszczędzając dalsze 27%<br />
w zużyciu energii. Jednostka, wykrywając obecność, kieruje<br />
strumień nawiewanego powietrza z dala od osoby, likwidując<br />
tym samym nieprzyjemny efekt bezpośredniego nawiewania.<br />
Z kolei dzięki zastosowaniu czujnika podłogowego na<br />
podczerwień urządzenie wykrywa średnią temperaturę podłogi<br />
i zapewnia równomierny rozkład temperatury pomiędzy<br />
sufitem i podłogą, zapewniając najlepszy gradient w okolicy<br />
strefy przebywania ludzi.<br />
Na koniec chciałbym zapytać o modele agregatów VRV IV<br />
oraz typoszereg urządzeń, jaki Państwo będziecie oferować<br />
w pierwszej kolejności?<br />
AP: Na początku wprowadzamy system pompy ciepła, w typoszeregu<br />
takim jak VRV III, z tą różnicą, że wprowadzamy również<br />
najnowszą jednostkę 20 HP w jednej obu<strong>do</strong>wie. Największa na<br />
dzień dzisiejszy moc systemu będzie w układzie trójmodułowym,<br />
jak w VRV III, <strong>do</strong> 54 HP. Wiele osób zapyta dlaczego nie<br />
60 HP. inżynierowie firmy Daikin stwierdzili, że w układzie 60 HP<br />
Zapraszamy<br />
na stoisko Daikin<br />
obok strefy INNOWACYJNEGO PRODUKTU<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
(3 x 20 HP) użyta ilość czynnika chłodniczego jest na tyle duża,<br />
iż nie będzie możliwe stosowanie tego układu we wszystkich<br />
aplikacjach ze względu na nowo wprowadzone regulacje unijne.<br />
Przy takich lub większych układach proponujemy rozbicie<br />
układów na dwa systemy z mniejszymi ilościami czynnika ze<br />
względu na większe bezpieczeństwo użytkownika w razie wycieków,<br />
nieszczelności.<br />
Naszą flagową linią będzie pompa ciepła VRV IV Continuous<br />
Heating, w standardzie z modułem grzewczym, pozwalającym<br />
na ogrzewanie podczas odszraniania. Następnym etapem będzie<br />
wprowadzenie jednostek VRV IV Heat Recovery.<br />
W systemie VRV IV możemy równocześnie z jednej jednostki<br />
zasilać różne aplikacje: począwszy od chłodnic w centralach<br />
wentylacyjnych, poprzez hydroboxy <strong>do</strong> przygotowania ciepłej<br />
wody użytkowej, czy też kurtyny powietrzne Biddle. Moduły<br />
wodne pozwalające podgrzać/schłodzić wodę <strong>do</strong>stępne będą<br />
w wielkościach 7÷12 kW.<br />
Dziękuję za rozmowę.<br />
AP: Dziękuję.<br />
rOzmOwA z…<br />
WPROWADZENIE<br />
NA RYNEK VRV IV<br />
REKLAMA<br />
17
KLImATyzACjA<br />
Prostsze projektowanie<br />
systemów klimatyzacyjnych VRF<br />
Nowe oprogramowanie Panasonic<br />
Nowe oprogramowanie Advanced VRF Designer, służy <strong>do</strong> projektowania<br />
systemów klimatyzacyjnych w technologii VRF, tak elektrycznych, jak i gazowych,<br />
produkowanych przez Panasonic.<br />
Pełna integracja<br />
z AutoCAD-em oraz<br />
funkcje wspierające<br />
tworzenie układów<br />
jednostek<br />
i przewodów<br />
pozwalają<br />
na jeszcze szybsze<br />
sporządzanie<br />
fachowych<br />
schematów, jak<br />
również późniejsze<br />
ich u<strong>do</strong>skonalanie<br />
i rozwijanie<br />
w zależności<br />
od uwarunkowań<br />
technicznych<br />
oraz oczekiwań<br />
użytkownika<br />
Dzięki nowemu oprogramowaniu projektanci będą mogli<br />
szybciej i łatwiej tworzyć precyzyjne układy, <strong>do</strong>pasowane <strong>do</strong> potrzeb<br />
użytkownika, oraz szacować koszty ich eksploatacji, pracując<br />
na szkicach zaimportowanych z programu AutoCAD. Od 14<br />
września program będzie można bezpłatnie pobrać ze strony<br />
Panasonic PRO Club.<br />
Advanced VRF Designer, stanowiący uzupełnienie programu<br />
ECOi VRF Designer, pozwala na tworzenie schematów systemów<br />
klimatyzacyjnych, wykorzystujących rozwiązania VRF<br />
znajdujące się w ofercie Panasonic. Tak samo jak w przypadku<br />
ECOi VRF Designer, nowa aplikacja automatycznie <strong>do</strong>biera prawidłowe<br />
parametry jednostek wewnętrznych i zewnętrznych,<br />
orurowania oraz okablowania, uwzględniając wydajność urządzeń,<br />
różnice wysokości pomiędzy nimi, jak również specyfikę<br />
budynku i poszczególnych pomieszczeń. Program pozwala<br />
również na obliczanie <strong>do</strong>datkowej ilości czynnika chłodniczego,<br />
który może być wymagany w zależności od długości i konfiguracji<br />
rur, a także kalkulację rzeczywistej wartości współczynników<br />
sprawności energetycznej: cieplnej COP i chłodniczej EER.<br />
Dodatkowo aplikacja umożliwia obliczanie szacunkowych kosztów<br />
eksploatacji systemu.<br />
W porównaniu <strong>do</strong> ECOi VRF Designer, program Advanced VRF<br />
Designer wprowadza kilka nowości, wśród których najważniejszą<br />
jest możliwość importowania szerokiej palety plików graficznych,<br />
włączając w to pliki pochodzące ze śro<strong>do</strong>wiska AutoCAD, z rzeczy-<br />
wistymi podkładami bu<strong>do</strong>wlanymi. Dzięki tej funkcji projektanci nie<br />
będą musieli już samodzielnie odwzorowywać wcześniej stworzonych<br />
schematów systemu klimatyzacji na podkładzie bu<strong>do</strong>wlanym,<br />
ale wrysują je bezpośrednio na nim. W efekcie uzyskuje się podgląd<br />
na rzeczywiste wymiary i położenie poszczególnych elementów oraz<br />
całego systemu klimatyzacyjnego w przestrzeni, z uwzględnieniem<br />
odpowiedniej skali. Program pomoże nie tylko projektantom, ale<br />
także wykonawcom, którzy wcześniej będą mieli możliwość przeanalizowania<br />
potencjalnych kolizji z innymi instalacjami oraz sprawdzenia<br />
funkcjonalności systemu VRF, jeśli podczas prac instalacyjnych<br />
zostaną wymuszone zmiany w jego konfiguracji.<br />
Projektanci znajdą w nowym oprogramowaniu wiele ułatwiających<br />
narzędzi znanych z innych śro<strong>do</strong>wisk CAD jak np.: funkcję<br />
„Connection”, podświetlającą na niebiesko najlepsze możliwe<br />
połączenia, a w zwiększeniu <strong>do</strong>kładności rysowania i wyznaczania<br />
punktów, w których umieszczone będą elementy instalacji,<br />
pomaga funkcja „Snap Points”.<br />
Oprogramowanie zostało także wzbogacone o możliwość<br />
wstawiania central wentylacyjnych oraz wodnych wymienników<br />
ciepła jako elementów schematu, dzięki czemu projektowanie<br />
układów staje się bardziej <strong>do</strong>kładne.<br />
Advanced VRF Designer od 14 września 2012 roku będzie można<br />
pobrać bezpłatnie ze strony Panasonic PRO Club (http://<br />
www.panasonicproclub.com/), na której <strong>do</strong>stępne będą<br />
także szkolenia z jego obsługi. Dodatkowo, w ciągu najbliższych<br />
miesięcy u<strong>do</strong>stępniony zostanie e-learningowy moduł szkoleniowy.<br />
18 9/2012
POMPY CIEP£A<br />
KOMFORT Z KTÓREGO<br />
WARTO SKORZYSTAÆ<br />
CH£ODNICTWO – KLIMATYZACJA – POMPY CIEP£A<br />
PPH COOL, ul. Lipowa 10, 05-123 Chotomów<br />
Tel./fax +48 22 772 64 18; 772 64 83<br />
www.cool.pl www.vivitherm.com<br />
by<br />
®
KLImATyzACjA<br />
Systemy VRF<br />
Bu<strong>do</strong>wanie systemów<br />
Próby szczelności, wytwarzanie próżni,<br />
<strong>do</strong>ła<strong>do</strong>wanie czynnika, próby testowe<br />
Michał ZALEWSKI<br />
Kolejną część cyklu <strong>do</strong>tyczącego bu<strong>do</strong>wy<br />
instalacji chłodniczej systemów VRF<br />
poświęcimy zagadnieniom związanym<br />
z ostatnim etapem prac, czyli czynnościom<br />
kontrolnym i rozruchowym.<br />
O AuTOrze<br />
Michał ZALEWSKI<br />
– Kierownik Sekcji<br />
Szkoleń, Akademia<br />
KLIMA-THERM<br />
Obecnie w instalacjach VRF stosuje się najczęściej czynnik<br />
chłodniczy z grupy HFC oznaczony symbolem R410A. Tego typu<br />
czynniki podlegają obostrzeniom <strong>do</strong>tyczącym zarówno obrotu<br />
jak i niekontrolowanych wycieków. Z tego względu nieszczelna<br />
lub nieodpowiednio napełniona instalacja skutkuje niewłaściwą<br />
pracą systemu, wzrostem kosztów eksploatacji, włącznie<br />
z koniecznością płacenia kar za emisję czynnika <strong>do</strong> atmosfery.<br />
Dlatego instalacje chłodnicze należy wykonywać ze szczególną<br />
starannością. Nawet jednak najstaranniejsze wykonanie nie daje<br />
stuprocentowej pewności całkowitej szczelności instalacji, tym<br />
bardziej, że źródła nieszczelności mogą być nie tylko pochodzenia<br />
montażowego, ale również materiałowego.<br />
Dlatego poprawne wykonanie instalacji musi być każ<strong>do</strong>razowo<br />
potwierdzone próbą ciśnieniową wytrzymałościową oraz<br />
próbą szczelności (rys. 1.). Aby rzetelnie i wiarygodnie przeprowadzić<br />
taką próbę, należy wesprzeć się postanowieniami zawartymi<br />
w polskiej normie PN-EN 378-2, oraz wytycznymi producentów.<br />
Pierwsze podstawowe zagadnienie to wybór medium.<br />
Dla instalacji chłodniczych wykonuje się próby pneumatyczne<br />
Rys. 1. Przykład podłączenia przy ciśnieniowej próbie wytrzymałości i szczelności<br />
z użyciem azotu<br />
z wykorzystaniem gazu bezpiecznego. Nie może to być czynnik<br />
chłodniczy, tlen czy jakikolwiek gaz łatwopalny, najlepiej <strong>do</strong><br />
tego celu nadaję się azot. Drugim zagadnieniem jest wybór ciśnienia<br />
próby. Dla czynnika chłodniczego R410A ciśnienia robocze<br />
są dużo wyższe niż dla czynników starszego typu – R22<br />
czy R407C, dlatego z tym ciśnienie próby dla czynnika wynosi<br />
R410A 4,15 MPa.<br />
Podczas wykonywania próby ciśnieniowej należy pamiętać<br />
<strong>do</strong>datkowo o paru istotnych zasadach:<br />
1. Należy zapewnić otwarcie wszystkich zaworów rozprężnych<br />
urządzeń wewnętrznych. Podczas próby ciśnieniowej nie należy<br />
podłączać zasilania, ponieważ zawory zamykają się po<br />
jego załączeniu.<br />
2. Należy zastosować manometr o odpowiedniej skali (od 1,25<br />
<strong>do</strong> 2 krotności ciśnienia próby). W naszym przypadku będzie<br />
to manometr <strong>do</strong> 7 MPa.<br />
3. Azot napełniamy przez przyłącze serwisowe strony cieczowej<br />
lub gazowej.<br />
4. Próbę ciśnieniową należy przeprowadzać etapowo (rys. 2.).<br />
1 ETAP – podniesienie ciśnienia <strong>do</strong> 0,5 MPa – obserwacja<br />
przez około 5 min. czy nie ma spadku.<br />
2 ETAP – podniesienie ciśnienia <strong>do</strong> 1,5 MPa – obserwacja<br />
przez około 5 min. czy nie ma spadku.<br />
3 ETAP – podniesienie ciśnienia <strong>do</strong> 4,15 MPa – zasadnicza<br />
próba trwająca 24 godziny.<br />
Próbę zasadniczą wykonujemy przy zamkniętym zaworze<br />
butli. Podczas próby należy zanotować wartość ciśnienia początkowego<br />
i temperatury otoczenia. Pamiętając, że w stanie<br />
20 9/2012
gazowym wartość ciśnienia jest ściśle powiązana z wartością<br />
temperatury, po zakończeniu próby należy wprowadzić korektę<br />
uwzględniając, że na każdy 1oC wartość ciśnienia zmieni się<br />
o około 0,1 bara, czyli:<br />
Wartość skorygowana = (temperatura podczas pomiaru ciśnienia<br />
– temperatura dla układu pod ciśnieniem) x 0,01<br />
Stwierdzenie spadku ciśnienia na którymkolwiek z etapów<br />
wskazuje na nieszczelność instalacji.<br />
Wykrywanie wycieków możemy przeprowadzić najprostszymi<br />
metodami:<br />
kontrola słuchowa: intensywny wyciek jest słyszalny jako charakterystyczny<br />
syk,<br />
kontrola <strong>do</strong>tykowa,<br />
kontrola przy użyciu wody mydlanej. Pęcherzyki azotu będą<br />
wi<strong>do</strong>czne w miejscu wycieku.<br />
Dobre praktyki zalecają oczyszczenie powierzchni z wody,<br />
tak aby nie pozostawiać ognisk korozji.<br />
Inną metodą <strong>do</strong> sprawdzania szczelności układu chłodniczego<br />
jest próba próżniowa. Wytwarzanie próżni w instalacji ma<br />
kilka zalet:<br />
służy <strong>do</strong> usunięcia azotu z instalacji po próbie ciśnieniowej,<br />
może stanowić samodzielną próbę szczelności,<br />
służy <strong>do</strong> usunięcia wilgoci z instalacji.<br />
Usuwanie wilgoci z instalacji<br />
Wia<strong>do</strong>mo, że woda w instalacjach chłodniczych ma bardzo<br />
szkodliwy wpływ na pracę, ponieważ jako ciecz nieściśliwa może<br />
uszkodzić sprężarkę lub może zamarzać w miejscach występowania<br />
temperatury ujemnej (np. podczas zjawiska rozprężania),<br />
powo<strong>do</strong>wać zakwaszanie się oleju, a zalegając w wymiennikach,<br />
może spowo<strong>do</strong>wać zmniejszenie wydajności. Dlatego tak<br />
istotne jest całkowite usunięcie jej z instalacji. Obniżenie ciśnienia<br />
wewnątrz powoduje obniżenie temperatury wrzenia, odparowanie<br />
wody i możliwość skutecznego odessania jej w postaci<br />
pary na zewnątrz. Zależność temperatury wrzenia i ciśnienia<br />
przedstawia tabela 1.<br />
Aby skutecznie usunąć wilgoć z instalacji konieczne jest wytworzenie<br />
podciśnienia co najmniej -0,1 MPa.<br />
Procedura postępowania podczas tego zabiegu wygląda następująco:<br />
1. Podłącz zestaw manometrów, manometr próżniowy oraz<br />
pompę próżniową zgodnie z rysunkiem 3.<br />
Jeżeli zastosowana zostanie pompa używana wcześniej z innymi<br />
czynnikami, konieczne będzie zamontowanie adaptera<br />
z mechanizmem blokującym powrotny przepływ, tak aby olej<br />
z pompy próżniowej nie prze<strong>do</strong>stał się <strong>do</strong> instalacji (rys. 4.).<br />
2. Całkowicie otwórz zawory zestawu manometrów oraz manometru<br />
próżniowego oraz załącz pompę próżniową.<br />
3. Użyj wysokowydajnej pompy próżniowej <strong>do</strong> wytworzenia<br />
i utrzymania próżni przez wystarczająco długi czas:<br />
ciśnienie wskaźnikowe na manometrze: -0,1 MPa lub niższe,<br />
Ciśnienie bezwzględne<br />
mmHg<br />
Ciśnienie wskaźnikowe<br />
manometr MPa<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
Rys. 2. Schemat blokowy procedury próby ciśnieniowej<br />
Rys. 3. Połączenie podczas zabiegu usuwania wilgoci z instalacji<br />
Tabela 1. Temperatura wrzenia wody w zależności od poziomu wilgotności<br />
KLImATyzACjA<br />
100°C 90°C 80°C 70°C 60°C 50°C 40°C 30°C 20°C 10°C 0°C -19°C -68°C<br />
760 (ciśnienie<br />
atmosferyczne)<br />
525 355 234 149 92 55 32 17 9 4,5 1 0<br />
0 -0,0312 -0,0540 -0,0702 -0,0814 -0,0890 -0,0939 -0,0971 -0,0990 -0,1001 -0,1007 -0,1012 -0,1013<br />
21
KLImATyzACjA<br />
Rys. 4. Pompa z adapterem, który stosuje się gdy pompa była używana wcześniej<br />
z innymi czynnikami<br />
Rys. 5. Pozycja butli z czynnikiem przy napełnianiu instalacji<br />
Rys. 6. Napełnianie instalacji czynnikiem<br />
Ilość napełnionego czynnika powinna<br />
zostać odnotowana na specjalnej tabliczce<br />
serwisowej umieszczonej na urządzeniu<br />
ciśnienie bezwzględne na manometrze: 1 Tor lub 1 000<br />
mikronów lub niższe,<br />
po osiągnięciu powyższych wartości, nie przerywaj pracy<br />
pompy na czas:<br />
– system multi klimatyzacji budynków: co najmniej 2 godziny,<br />
– klimatyzatory zwarte: co najmniej 1 godzina,<br />
– małe klimatyzatory: co najmniej 15 minut.<br />
4. Zamknij zawór manometru próżniowego (zawory manometrów<br />
wysokiego i niskiego ciśnienia pozostaw otwarte) i zatrzymaj<br />
pracę pompy.<br />
5. Pozostaw układ w tym stanie na 1 godzinę, po czym sprawdź<br />
czy wartość ciśnienia na manometrze próżniowym nie spadła.<br />
Wzrost ciśnienia oznacza obecność wycieku. Wykonaj niezbędne<br />
czynności w celu wykrycia wycieku, usuń jego źródło<br />
i ponownie wytwórz próżnię w układzie.<br />
6. Po upewnieniu się, że w układzie nie występują żadne wycieki,<br />
całkowicie zamknij zawory manometrów ciśnieniowych i manometru<br />
próżniowego. Proces osuszania próżniowego został<br />
zakończony. Od tego momentu nie poddawaj manometru<br />
próżniowego na działanie <strong>do</strong>datniego ciśnienia. Dodatnie<br />
ciśnienie uszkodzi manometr. Całkowicie zamknij zawór manometru<br />
próżniowego lub rozpocznij napełnianie układu gazem<br />
po odłączeniu manometru.<br />
7. Dodaj wymaganą ilość czynnika. Napełnianie czynnikiem<br />
chłodniczym jest jednym z końcowych czynności monterskich<br />
instalacji chłodniczych. Tutaj również, ze względu na<br />
specyfikę czynników chłodniczych musimy zwrócić uwagę<br />
na to, czy stosowane urządzenia są odpowiednie dla czynnika<br />
R410A. Ponieważ czynnik R410A jest mieszaniną, to napełnianie<br />
tym czynnikiem musi zawsze następować w fazie<br />
cieczowej, ponieważ tylko ona gwarantuje niezmienność<br />
składu. Pierwszą zatem czynnością jest identyfikacja, czy<br />
butla posiada syfon czy nie posiada. W zależności od tego<br />
musimy ją ustawić w odpowiedniej pozycji (rys. 5.).<br />
Następnie możemy rozpocząć napełnianie czynnikiem instalacji<br />
przez przewód cieczowy, odpowiednio zamykając zawór wysokiego<br />
ciśnienia a otwierając zawór niskiego ciśnienia (rys. 6.).<br />
W przypadku gdy tylko uzupełniamy czynnik w systemach już<br />
pracujących, musimy zastosować trochę inną procedurę: otworzyć<br />
zawór 3-drogowy, uruchomić jednostkę w trybie testowym<br />
a następnie napełnić układ czynnikiem przez przewód gazowy<br />
(musi to być wykonane w trybie próbnego rozruchu).<br />
Należy zwrócić uwagę na poniższe zalecenia:<br />
aby uniknąć uszkodzenia sprężarki trzeba odczekać co najmniej<br />
12 godzin przed uruchomieniem pracy, licząc od momentu<br />
załączenia zasilania,<br />
aby uniknąć powrotu cieczy, należy <strong>do</strong>dawać czynnik stopniowo<br />
w małych ilościach,<br />
temperatura gazu w butli musi być utrzymywana na poziomie<br />
przekraczającym temperaturę nasycenia o co najmniej 10°C, tak<br />
aby zapewnić odpowiedni kierunek przepływu czynnika.<br />
Ilość napełnionego czynnika powinna zostać odnotowana na<br />
specjalnej tabliczce serwisowej umieszczonej na urządzeniu.<br />
Ostatnim etapem jest przekazanie instalacji <strong>do</strong> czynności rozruchowych,<br />
polega ono na opracowaniu protokołów z prób i napełnień<br />
oraz ostatniej kontroli wzrokowej instalacji.<br />
22 9/2012
System klimatyzacji Mini VRF Kaisai<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
Rys. 2. Wybrane cechy zastosowanej sprężarki<br />
KLImATyzACjA<br />
W obecnych czasach inwestorzy stawiają coraz większe wymagania instalowanym<br />
urządzeniom klimatyzacyjnym. Coraz większą wagę przywiązuje się <strong>do</strong> wyglądu<br />
jednostek wewnętrznych i zewnętrznych, ich poziomu głośności oraz gabarytów.<br />
Wojciech BIAŁAS<br />
Jeszcze kilka lat temu w przypadku klimatyzacji kilku pomieszczeń<br />
w jednym budynku najczęściej stosowane były indywidualne<br />
klimatyzatory typu split. Możliwe było również zainstalowanie<br />
urządzeń multi-split, gdzie <strong>do</strong> jednego agregatu wewnętrznego<br />
można było podłączyć od 2 <strong>do</strong> 5 jednostek wewnętrznych.<br />
Rozwiązania te powo<strong>do</strong>wały, że z czasem elewacje budynków<br />
pokrywały się dużą ilością skraplaczy, skutecznie<br />
szpecąc miejską architekturę. W miarę rozwoju technologii<br />
klimatyzacyjnych użytkownicy otrzymali <strong>do</strong> wyboru nowe<br />
rozwiązania pozwalające na klimatyzowanie większej liczby<br />
pomieszczeń za pomocą jednego agregatu zlokalizowanego<br />
na dachu budynku.<br />
Układy VRF, bo o nich mowa, pod względem technicznym<br />
mają zdecy<strong>do</strong>waną przewagę nad rozwiązaniami <strong>do</strong>tychczasowymi.<br />
Pozwalają na stosowanie rozległych instalacji freonowych,<br />
umożliwiają elastyczność w lokalizacji jednostek wewnętrznych<br />
i zewnętrznych. Jednakże ich podstawową wadą jest cena, w wielu<br />
przypadkach dwukrotnie wyższa w stosunku od analogicznej<br />
mocy klimatyzatora split lub multi-split.<br />
Wychodząc naprzeciw wyzwaniom rynku firma Kaisai w oparciu<br />
o technologie koncernu Midea wprowadziła na rynek układy<br />
Mini VRF o wydajności jednostki zewnętrznej 16 kW. Agregat wyposażony<br />
jest w nowoczesną sprężarkę inwerterową produkowaną<br />
przez Mitsubishi, umożliwiającą płynną regulację wydajności<br />
chłodniczej w zależności od chwilowych potrzeb systemu.<br />
W układzie może pracować maksymalnie siedem jednostek we-<br />
Rys. 1. Maksymalne długości instalacji systemu Mini<br />
VRF Kaisai: 1 – różnica wysokości pomiędzy jednostką<br />
wewnętrzną i zewnętrzną: 20 m; 2 – najdłuższego rurociągu<br />
chłodniczego: 50 m; 3 – różnica wysokości pomiędzy<br />
jednostkami wewnętrznymi: 8 m; 4 –pomiędzy pierwszym<br />
trójnikiem a najdalszą jednostką wewnętrzną: 20 m<br />
wnętrznych z wbu<strong>do</strong>wanymi fabrycznie elektromagnetycznymi<br />
zaworami rozprężnymi.<br />
W pierwszym etapie swojej obecności na rynku firma Kaisai oferuje<br />
wyłącznie jednostki naścienne o wydajności 2,8; 3,6 oraz 5,6 kW<br />
sterowane pilotami bezprzewo<strong>do</strong>wymi – <strong>do</strong>celowo gama urządzeń<br />
wewnętrznych zostanie rozszerzona o jednostki kasetonowe, kanałowe<br />
oraz podsufitowe. Pod względem technicznym system Mini<br />
VRF Kaisai oferuje po<strong>do</strong>bne rozwiązania <strong>do</strong> istniejących już na polskim<br />
rynku urządzeń producentów japońskich .<br />
W skład instalacji chłodniczej wchodzą specjalne trójniki umożliwiające<br />
równomierny rozpływ czynnika chłodniczego <strong>do</strong> poszczególnych<br />
jednostek wewnętrznych. Pomiędzy jednostkami<br />
wewnętrznymi oraz agregatem przebiega magistrala komunikacyjna<br />
umożliwiająca sprawne przesyłanie sygnałów. Przy projektowaniu<br />
systemu można przewymiarować moc chłodniczą jednostek<br />
wewnętrznych o 130% w stosunku <strong>do</strong> wydajności nominalnej<br />
agregatu zewnętrznego.<br />
Maksymalna łączna długość instalacji chłodniczej w systemie<br />
wynosi 100 m, przy czym najdłuższy odcinek instalacji może mieć<br />
<strong>do</strong> 50 m. Zakres temperaturowy pracy urządzeń wynosi w trybie<br />
chłodzenia od -15 <strong>do</strong> 48°C, natomiast w trybie ogrzewania od -15<br />
<strong>do</strong> 27°C.<br />
Jednostka zewnętrzna swoim wyglądem przypomina agregat klimatyzatora<br />
dużej wydajności typu split, można więc przymocować<br />
go <strong>do</strong> ściany za pomocą typowych wsporników montażowych.<br />
Niewątpliwą zaletą systemów Mini VRF Kaisai jest ich cena,<br />
mocno konkurencyjna w stosunku <strong>do</strong> oferowanych <strong>do</strong>tychczas<br />
tego typu rozwiązań. Dzięki temu, użytkownicy będą mogli wybierać<br />
zdecy<strong>do</strong>wanie częściej nowoczesne rozwiązania techniczne,<br />
z jednej strony mocno zaawansowane technologicznie,<br />
a z drugiej przystępne cenowo.<br />
O AuTOrze<br />
Wojciech BIAŁAS<br />
– Prezes Zarządu<br />
EURO-CLIMA Sp. z o.o.<br />
23
KLImATyzACjA<br />
Energia elektryczna, ciepło i chłód<br />
Projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii<br />
Przemysław GOGOJEWICZ<br />
Mając na uwadze potrzebę zmniejszającą obciążenie śro<strong>do</strong>wiska oraz<br />
zwiększające bezpieczeństwo energetyczne kraju akt prawny stanowiący podstawę<br />
właściwego rozumienia i zarządzania wykorzystania odnawialnych źródeł energii<br />
(OZE) w Polsce od wielu lat stawał się koniecznością.<br />
O AuTOrze<br />
Przemysław<br />
GOGOJEWICZ –<br />
Kancelaria Usług<br />
Prawnych Gogojewicz<br />
& Współpracownicy,<br />
Radcy Prawni i Doradcy<br />
Podatkowi<br />
Większe<br />
wsparcie dla<br />
jednostek CHP<br />
na biomasę<br />
Prace jakie podjęto nad projektem ustawy powoli się kończą,<br />
a przygotowywana przez Ministerstwo Gospodarki ustawa<br />
jest przede wszystkim niezbędną regulacją wspierającą wytwarzanie<br />
energii z krajowych źródeł odnawialnych. Ustawa ta jednocześnie<br />
ma być zachętą inwestycyjną dla tych, którzy planują<br />
przedsięwzięcia w nowe moce wytwórcze. Pomimo, że nie<br />
odnosi się ona bezpośrednio <strong>do</strong> instalacji chłodniczych czy też<br />
klimatyzacyjnych, to jednak pewne jej aspekty <strong>do</strong>tyczą pomp<br />
ciepła, a także instalacji chłodu w obiektach przemysłowych.<br />
Warto się z nią również zapoznać planując inwestycje w systemy<br />
ko generacyjne.<br />
Nowa regulacje określą elastyczne i czytelne zasady wsparcia<br />
dla produkcji zielonej energii. Jednym z priorytetowych obszarów<br />
nowego aktu prawnego jest także promocja mikro instalacji,<br />
które <strong>do</strong> produkcji energii będą wykorzystywać lokalne zasoby.<br />
Rozwiązania te zmniejszają między innymi straty sieciowe<br />
i obciążenia szczytowe, przy jednoczesnym ograniczeniu nakładów<br />
na rozbu<strong>do</strong>wę i modernizację sieci przesyłowych. Polska<br />
elektroenergetyka oparta jest w około 90% na węglu, w związku<br />
z czym zdywersyfikowanie źródeł wytwarzania energii elektrycznej<br />
jest niezwykle istotne. Rozwój energetyki odnawialnej zgodnie<br />
z omawianym projektem ustawy opierać się będzie przede<br />
wszystkim na generacji rozproszonej, która jednocześnie przy-<br />
Ograniczenie<br />
współspalania<br />
biomasy<br />
Efektywne<br />
wykorzystanie<br />
biomasy<br />
Preferencje<br />
podatkowe na<br />
zakup biomasy<br />
dla małych<br />
kotłów<br />
biomasowych<br />
Preferencje<br />
podatkowe na<br />
zakup małych<br />
kotłów<br />
biomasowych<br />
czynia się <strong>do</strong> zmniejszenia strat związanych z przesyłem energii,<br />
a tym samym istotnie poprawia bezpieczeństwo energetyczne<br />
i redukuje emisję gazów cieplarnianych. Jak zostało to wielokrotnie<br />
podkreślone przez Ministerstwo Gospodarki, osiągnięcie<br />
celu energetycznego z odnawialnych źródeł jest możliwe pod<br />
warunkiem zapewnienia zrównoważonego rozwoju odnawialnych<br />
źródeł energii. Rozwój tych źródeł powinien następować<br />
z uwzględnieniem zobowiązań Polski w zakresie zapewnienia<br />
odpowiedniego udziału energii z OZE w zużyciu energii ogółem,<br />
ale również z uwzględnieniem uwarunkowań w zakresie ochrony<br />
śro<strong>do</strong>wiska. Proces, jaki będzie towarzyszył wprowadzanym<br />
zmianom ustawowym jednoczenie nie może pociągać za sobą<br />
negatywnych skutków dla gospodarki, w tym dla zapewnienia<br />
bezpieczeństwa żywnościowego kraju. Jak postuluje ustawodawca,<br />
rozwój w obszarze OZE powinien następować w sposób<br />
zapewniający uwzględnienie nie tylko interesów przedsiębiorców<br />
działających w sektorze energetyki odnawialnej, ale<br />
także innych podmiotów na których rozwój tej energetyki będzie<br />
miał wpływ. Chodzi tutaj przede wszystkim o odbiorców<br />
energii, podmiotów prowadzących działalność w sektorze rolnictwa<br />
czy też gminy, na terenie których powstawać będą odnawialne<br />
źródła energii.<br />
Cele ustawy<br />
Celem ustawy o OZE jest:<br />
1. Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i ochrony śro<strong>do</strong>wiska<br />
w Polsce i UE - działaniem zapewniającym realizacje<br />
tego celu jest przede wszystkim efektywne wykorzystanie<br />
odnawialnych źródeł energii na terenie RP;<br />
2. Racjonalne wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii,<br />
uwzględniające realizację długofalowej polityki rozwoju gospodarczego<br />
Rzeczypospolitej Polskiej,<br />
3. Wypełnienie zobowiązań wynikających z zawartych umów<br />
międzynaro<strong>do</strong>wych,<br />
4. Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności gospodarki<br />
Rzeczypospolitej Polskiej,<br />
5. Kształtowanie mechanizmów i instrumentów wspierających<br />
wytwarzanie energii elektrycznej, ciepła lub chłodu, lub biogazu<br />
rolniczego w instalacjach odnawialnych źródeł energii,<br />
6. Wypracowanie optymalnego i zrównoważonego zaopatrzenia<br />
odbiorców końcowych w energię elektryczną, ciepło lub<br />
chłód, lub w biogaz rolniczy z instalacji odnawialnych źródeł<br />
energii,<br />
7. Tworzenie innowacyjnych rozwiązań w zakresie wytwarzania<br />
energii elektrycznej, ciepła lub chłodu, lub biogazu rolnicze-<br />
24 9/2012
go w instalacjach odnawialnych źródeł energii,<br />
8. Tworzenie nowych miejsc pracy w wyniku przyrostu liczby<br />
oddawanych <strong>do</strong> użytkowania nowych instalacji odnawialnych<br />
źródeł energii,<br />
9. Zapewnienie wykorzystania na cele energetyczne produktów<br />
ubocznych i pozostałości z rolnictwa oraz przemysłu wykorzystującego<br />
surowce rolnicze.<br />
Efektem końcowym ustawy jest zapewnienie realizacji celów<br />
w zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii wynikających<br />
z <strong>do</strong>kumentów rzą<strong>do</strong>wych przyjętych przez Radę Ministrów, tj.<br />
Polityki energetycznej Polski <strong>do</strong> 2030 roku oraz Krajowego planu<br />
działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, jak również<br />
inicjowanie i koordynowanie działań organów administracji<br />
rzą<strong>do</strong>wej w tym obszarze, co pozwoli zapewnić spójność i skuteczność<br />
podejmowanych działań.<br />
Kolejnym ważnym efektem wdrożenia systemu OZE jest wsparcie<br />
dla producentów zielonej energii, który stanowić będzie wystarczającą<br />
zachętę inwestycyjną dla bu<strong>do</strong>wy nowych jednostek<br />
wytwórczych, ze szczególnym uwzględnieniem generacji<br />
rozproszonej opartej o lokalne zasoby OZE.<br />
Wytwarzanie energii elektrycznej, ciepła i chłodu<br />
na potrzeby własne<br />
Wytwarzanie energii elektrycznej, ciepła lub chłodu w mikro<br />
instalacji, w celu zużycia na potrzeby własne lub sprzedaży<br />
nadwyżek energii elektrycznej, ciepła lub chłodu wytworzonych<br />
przez wytwórcę w mikro instalacji nie stanowi działalności<br />
gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca<br />
2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r.<br />
Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.). Wytwórca energii elektrycznej,<br />
ciepła lub chłodu w mikroinstalacji pisemnie informuje jedynie<br />
operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego,<br />
na którego obszarze działania ma zostać przyłączona<br />
mikro instalacja, o lokalizacji, rodzaju i mocy zainstalowanej<br />
tej mikroinstalacji.<br />
Operator sytemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego<br />
przekazuje Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki informację<br />
o mikroinstalacjach przyłączonych <strong>do</strong> systemu dystrybucyjnego<br />
elektroenergetycznego, w tym o ich rodzaju i mocy zainstalowanej,<br />
w terminie 14 dni od ich przyłączenia. Operator sytemu<br />
dystrybucyjnego elektroenergetycznego przekazuje Prezesowi<br />
URE sprawozdanie kwartalne, zawierające informacje <strong>do</strong>tyczące<br />
łącznej ilości:<br />
wytworzonej energii elektrycznej lub ciepła z odnawialnych<br />
źródeł energii w mikroinstalacji,<br />
zakupionej przez sprzedawcę z urzędu energii elektrycznej<br />
lub ciepła z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji –<br />
w terminie 45 dni po zakończeniu kwartału.<br />
Kluczowym założeniem projektu ustawy o odnawialnych źródłach<br />
energii jest aby system wsparcia dla wytwórców energii elektrycznej<br />
i ciepła lub chłodu z OZE był długofalowy. Wzmocniono<br />
i u<strong>do</strong>skonalono obecny system, poprzez wydłużenie okresu<br />
wsparcia na przynajmniej 15 lat liczonych od daty oddania inwestycji<br />
<strong>do</strong> użytkowania, z wyłączeniem spalania wielopaliwowego.<br />
Zmodyfikowano obecny system, poprzez wprowadzenie<br />
tzw. współczynnika korekcyjnego zasady naliczania podstawowego<br />
świadectwa pochodzenia z tytułu wytworzonej energii<br />
w zależności od rodzaju instalacji OZE, jej mocy oraz daty oddania<br />
jej <strong>do</strong> użytkowania.<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
Zwolnienie z<br />
akcyzy energii<br />
elektrycznej<br />
wytworzonej w<br />
mikroinstalacji<br />
Wprowadzenie cen<br />
gwarantowanych<br />
Rozwój<br />
mikroźródeł<br />
Zwolnienie z<br />
prowadzenia działalności<br />
gospodarczej<br />
Działalność gospodarcza w zakresie małych<br />
instalacji ciepła i chłodu<br />
Zgodnie z art. 8 projektu ustawy o OZE, działalność gospodarcza<br />
w zakresie wytwarzania biogazu rolniczego lub wytwarzania<br />
energii elektrycznej, ciepła lub chłodu z biogazu rolniczego, zwana<br />
powszechnie „działalnością gospodarczą w zakresie biogazu”,<br />
jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy o swobodzie<br />
działalności gospodarczej i wymaga wpisu <strong>do</strong> rejestru wytwórców<br />
wykonujących działalność gospodarczą w zakresie biogazu,<br />
zwanego „rejestrem wytwórców biogazu”. Zgodnie z art. 6 działalność<br />
gospodarcza w zakresie wytwarzania energii elektrycznej,<br />
ciepła lub chłodu w małej instalacji jest działalnością regulowaną<br />
w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej<br />
i wymaga wpisu <strong>do</strong> rejestru wytwórców energii elektrycznej, ciepła<br />
lub chłodu w małej instalacji, zwanego „rejestrem wytwórców<br />
energii w małej instalacji”. Organem prowadzącym rejestr<br />
wytwórców energii w małej instalacji jest Prezes URE.<br />
Na podstawie art. 7 projektu OZE wytwórca energii elektrycznej,<br />
ciepła lub chłodu w małej instalacji jest obowiązany posiadać tytuł<br />
prawny <strong>do</strong> obiektów bu<strong>do</strong>wlanych, w których będzie wykonywana<br />
działalność gospodarcza, posiadać tytuł prawny <strong>do</strong> małej instalacji;<br />
dysponować odpowiednimi obiektami, instalacjami w tym<br />
urządzeniami technicznymi spełniającymi określone wymagania,<br />
w szczególności umożliwiającymi prawidłowe wykonywanie działalności<br />
gospodarczej w zakresie małych instalacji.<br />
Prezes URE, w drodze decyzji administracyjnej, <strong>do</strong>konuje wpisu<br />
<strong>do</strong> rejestru wytwórców energii w małej instalacji na pisemny<br />
wniosek wytwórcy.<br />
Wytwórca wpisany <strong>do</strong> rejestru wytwórców energii w małej<br />
instalacji jest obowiązany informować Prezesa URE o każdej<br />
zmianie danych zawartych w tym rejestrze, w szczególności<br />
o zakończeniu lub zawieszeniu wykonywania działalności<br />
gospodarczej, w terminie 14 dni od dnia zmiany tych danych,<br />
pod rygorem wykreślenia wytwórcy z rejestru wytwórców energii<br />
w małej instalacji.<br />
Warty podkreślenia jest fakt , iż zgodnie z projektem ustawy ,<br />
wytwórca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie małych<br />
instalacji jest obowiązany:<br />
KLImATyzACjA<br />
Wprowadzenie<br />
uproszczonej<br />
procedury<br />
przyłączania<br />
mikroinstlacji <strong>do</strong><br />
sieci<br />
Obowiązkowy udział<br />
OZE w budynkach<br />
nowych oraz<br />
poddanych<br />
generalnemu<br />
remontowi – 2015 r.<br />
25
KLImATyzACjA<br />
Mechanizmy<br />
współpracy<br />
międzynaro<strong>do</strong>wej<br />
Wprowadzenie<br />
koncepcji<br />
„sprzedawcy<br />
z urzędu”<br />
Większe<br />
wsparcie dla<br />
jednostek<br />
rozproszonych,<br />
innowacyjnych,<br />
efektywnych<br />
1) Posiadać tytuł prawny <strong>do</strong>:<br />
a) obiektów bu<strong>do</strong>wlanych, w których będzie wykonywana<br />
działalność gospodarcza w zakresie małych instalacji,<br />
b) małej instalacji – zgodnie z projektem ustawy jest to instalacja<br />
odnawialnego źródła energii o zainstalowanej łącznej<br />
mocy elektrycznej powyżej 40 <strong>do</strong> 200 kW lub zainstalowanej<br />
łącznej mocy cieplnej lub chłodniczej powyżej 70<br />
<strong>do</strong> 300 kW, z wyłączeniem instalacji służącej <strong>do</strong> wytwarzania<br />
biogazu rolniczego lub wytwarzania energii elektrycznej,<br />
ciepła lub chłodu z biogazu rolniczego;<br />
2) Dysponować odpowiednimi obiektami, instalacjami, w tym<br />
urządzeniami technicznymi spełniającymi wymagania określone<br />
w odrębnych przepisach, w szczególności umożliwiającymi<br />
prawidłowe wykonywanie działalności gospodarczej<br />
w zakresie małych instalacji.<br />
Wytwórca energii elektrycznej, ciepła lub chłodu w mikroinstalacji<br />
jest zobowiązany <strong>do</strong> pisemnego poinformowania operatora<br />
systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego, na którego<br />
obszarze działania ma zostać przyłączona mikro instalacja, o lokalizacji,<br />
rodzaju i mocy zainstalowanej tej mikroinstalacji.<br />
Operator sytemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego<br />
przekazuje Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki, zwanemu<br />
dalej „Prezesem URE”, informację o mikroinstalacjach przyłączonych<br />
<strong>do</strong> systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego,<br />
w tym o ich rodzaju i mocy zainstalowanej, w terminie 14 dni<br />
od ich przyłączenia.<br />
Przedsiębiorca w tym zakresie powinien uzyskać odrębną koncesję<br />
o której mówi między innymi wyrok Sądu Antymonopolowego<br />
z dnia 12 września 2001 r. sygn.akt XVII Ame 65/00, Wokanda<br />
2003/1/44).<br />
W zakresie obrotu koncesja nie jest wymagana dla:<br />
obrotu paliwami stałymi,<br />
obrotu energią elektryczną <strong>do</strong>konywanego przy pomocy instalacji<br />
o napięciu poniżej 1 kV będącej własnością odbiorcy,<br />
obrotu paliwami gazowymi lub energią elektryczną <strong>do</strong>konywanego<br />
na giełdzie towarowej w rozumieniu przepisów<br />
ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych<br />
lub rynku organizowanym przez podmiot prowadzący na terytorium<br />
Rzeczypospolitej Polskiej rynek regulowany w ro-<br />
Niezmienność<br />
zasad przez<br />
cały okres<br />
wsparcia<br />
instalacji OZE<br />
System<br />
wsparcia<br />
Ograniczenie<br />
wsparcia<br />
technologii<br />
współspalania<br />
Zachowanie<br />
<strong>do</strong>tychczasowych<br />
zasad wsparcia<br />
dla działających<br />
instalacji OZE<br />
Likwidacja<br />
wsparcia dla<br />
jednostek<br />
zamortyzowanych<br />
zumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie<br />
instrumentami finansowymi przez towarowe <strong>do</strong>my maklerskie<br />
lub <strong>do</strong>my maklerskie prowadzące działalność maklerską<br />
w zakresie obrotu towarami gieł<strong>do</strong>wymi oraz przez spółkę<br />
prowadzącą giełdę towarową, gieł<strong>do</strong>wą izbę rozrachunkową,<br />
Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. lub przez<br />
spółkę, której Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.<br />
przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których<br />
mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r.<br />
o obrocie instrumentami finansowymi, nabywające paliwa<br />
gazowe lub energię elektryczną, z tytułu realizacji zadań<br />
określonych w ustawie z dnia 26 października 2000 r.<br />
o giełdach towarowych,<br />
obrotu ciepłem, jeżeli moc zamówiona przez odbiorców nie<br />
przekracza 5 MW,<br />
obrotu paliwami gazowymi, jeżeli roczna wartość obrotu nie<br />
przekracza równowartości 100.000 euro,<br />
obrotu gazem płynnym, jeżeli roczna wartość obrotu nie przekracza<br />
10.000 euro.<br />
Przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą<br />
w zakresie przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej<br />
jest obowiązane <strong>do</strong> zawarcia umowy o przyłączenie z podmiotem<br />
ubiegającym się o przyłączenie, na zasadzie równoprawnego traktowania,<br />
z zachowaniem pierwszeństwa w przyłączeniu instalacji<br />
odnawialnego źródła energii, przed instalacjami niestanowiącymi<br />
instalacji odnawialnych źródeł energii, jeżeli realizacja przyłączenia<br />
<strong>do</strong> sieci spełnia warunki techniczne i ekonomiczne przyłączenia.<br />
a żądający zawarcia umowy akceptuje warunki przyłączenia.<br />
Warto zaznaczyć że zgodnie z definicją ustawową OZE biogaz<br />
lub biogaz rolniczy stanowi paliwo gazowe. Jak <strong>do</strong>tąd brak było<br />
w ustawodawstwie polskim definicji biogazu. Ustawa Prawo<br />
Energetyczne wprowadziła w art. 3 punkt 20a, który definiuje<br />
biogaz rolniczy, jako paliwo gazowe otrzymywane z surowców<br />
rolniczych, produktów ubocznych rolnictwa, płynnych lub stałych<br />
odchodów zwierzęcych, produktów ubocznych lub pozostałości<br />
przemysłu rolno spożywczego lub biomasy leśnej w procesie<br />
fermentacji metanowej.<br />
Jak można przypuszczać definicja wprowadzona obecnie, nie uchyli<br />
<strong>do</strong>tychczas rozumianego pojęcia wynikającego z prawa energetycznego,<br />
ale jedynie je uzupełni, uściśli. Założeniem, bowiem ustawodawcy<br />
nie jest <strong>do</strong>konywanie zmian w przestrzeni definicji.<br />
Mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie<br />
energii elektrycznej, ciepła lub chłodu<br />
Sprzedawca z urzędu jest obowiązany <strong>do</strong> zakupu energii elektrycznej<br />
lub paliw gazowych wytworzonych z odnawialnych źródeł<br />
energii, od przedsiębiorstwa, które zostało wpisane <strong>do</strong> rejestru,<br />
od wytwórcy, lub od wytwórcy wykonującego działalność<br />
gospodarczą w zakresie małych instalacji po określonej stałej<br />
cenie jednostkowej, wytworzonej w następujących rodzajach<br />
instalacji odnawialnego źródła energii, przyłączonych <strong>do</strong> sieci<br />
dystrybucyjnej:<br />
1) biogaz rolniczy o zainstalowanej łącznej mocy elektrycznej<br />
<strong>do</strong> 50 kW;<br />
2) biogaz rolniczy o zainstalowanej łącznej mocy elektrycznej<br />
powyżej 50 <strong>do</strong> 200 kW;<br />
3) biogaz pozyskany z surowców pochodzących ze skła<strong>do</strong>wisk<br />
odpadów o zainstalowanej łącznej mocy elektrycznej<br />
<strong>do</strong> 200 kW;<br />
26 9/2012
4) biogaz pozyskany z surowców pochodzących z oczyszczalni ścieków<br />
o zainstalowanej łącznej mocy elektrycznej <strong>do</strong> 200 kW;<br />
5) hydroenergia o zainstalowanej łącznej mocy elektrycznej<br />
<strong>do</strong> 75 kW;<br />
6) energia wiatru na lądzie o zainstalowanej łącznej mocy elektrycznej<br />
<strong>do</strong> 200 kW;<br />
7) energia promieniowania słonecznego o zainstalowanej łącznej<br />
mocy elektrycznej <strong>do</strong> 100 kW.<br />
Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się obrotem ciepła lub<br />
chłodu i sprzedające to ciepło lub chłód, jest obowiązane, <strong>do</strong> zakupu<br />
oferowanego ciepła lub chłodu wytwarzanego z odnawialnych<br />
źródeł energii w instalacji odnawialnego źródła energii, przyłączonego<br />
<strong>do</strong> sieci, znajdującego się na terytorium Rzeczypospolitej<br />
Polskiej, w ilości nie większej niż zapotrzebowanie odbiorców tego<br />
przedsiębiorstwa, przyłączonych <strong>do</strong> sieci, <strong>do</strong> której jest przyłączona<br />
instalacja odnawialnego źródła energii.<br />
Wspólne projekty inwestycyjne w zakresie ciepła<br />
i chłodu w UE<br />
Zgodnie z projektem ustawy o OZE Minister Gospodarki przekazuje<br />
Komisji Europejskiej, w terminie <strong>do</strong> dnia 31 marca roku<br />
następującego po roku kalendarzowym, którego <strong>do</strong>tyczy, informację<br />
o udziale lub ilości energii elektrycznej, ciepła lub chłodu<br />
wytworzonej na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej w instalacji<br />
odnawialnego źródła energii, będącej wspólnym projektem<br />
energetycznym:<br />
1) oddanej <strong>do</strong> eksploatacji po dniu 25 czerwca 2009 r. lub<br />
2) zmodernizowanej po dniu 25 czerwca 2009 r. - jeżeli<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
Wytwarzanie energii elektrycznej, ciepła lub chłodu w mikroinstalacji,<br />
w celu zużycia na potrzeby własne lub sprzedaż nadwyżek<br />
energii elektrycznej, ciepła lub chłodu wytworzonych<br />
przez wytwórcę w mikroinstalacji nie stanowi działalności<br />
gospodarczej<br />
energia elektryczna, ciepło lub chłód zostaną zaliczone<br />
<strong>do</strong> krajowego celu danego państwa członkowskiego<br />
Unii Europejskiej.<br />
Informacja, taka zawiera:<br />
oznaczenie państwa członkowskiego Unii Europejskiej, z którego podmioty<br />
uczestniczyły we wspólnym projekcie energetycznym;<br />
wykaz przedsiębiorstw energetycznych, które przystąpiły<br />
<strong>do</strong> wspólnego projektu energetycznego;<br />
opis instalacji odnawialnego źródła energii;<br />
określenie udziału lub ilości energii elektrycznej, ciepła lub<br />
chłodu wytworzonej w instalacji odnawialnego źródła energii,<br />
która będzie zaliczana <strong>do</strong> krajowego celu danego państwa<br />
członkowskiego;<br />
okres, w pełnych latach kalendarzowych, w którym wytworzona<br />
energia elektryczna, ciepło lub chłód może być zaliczona<br />
<strong>do</strong> krajowego celu danego państwa członkowskiego.<br />
Podstawa prawna:<br />
Projekt ustawy z dnia 26.07.2012 o odnawialnych źródłach energii<br />
Materiały Ministerstwa Gospodarki www.mg.gov.pl<br />
KLImATyzACjA<br />
System certyfikacji<br />
instalatorów OZE –<br />
2013 r.<br />
REKLAMA<br />
27
KLImATyzACjA<br />
II wersja projektu Ustawy OZE<br />
Stanowisko Stowarzyszenia Producentów i Importerów Urządzeń<br />
Grzewczych (SPIUG), Polskiej Organizacji Rozwoju Pomp Ciepła (PORT PC)<br />
i Polskiego Stowarzyszenia Pomp Ciepła (PSPC)<br />
Janusz STAROŚCIK, Paweł LACHMAN, Brunon GROCHAL<br />
W dniu 27.07.2012 została podana <strong>do</strong> wia<strong>do</strong>mości publicznej długo oczekiwana<br />
(także przez śro<strong>do</strong>wisko producentów urządzeń grzewczych) poprawiona wersja<br />
Projektu Ustawy o Odnawialnych Źródłach Energii.<br />
O AUTOrACh<br />
Janusz STAROŚCIK –<br />
Prezes Zarządu SPIUG<br />
Paweł LACHMAN – Prezes<br />
Zarządu PORT PC<br />
prof. Brunon GROCHAL –<br />
Prezes Zarządu PSPC<br />
Przedstawiona wersja Projektu Ustawy powstawała <strong>do</strong>syć<br />
długo, bo przez okres 7 miesięcy. W tym okresie miały miejsce<br />
m.in. szczegółowe konsultacje międzyresortowe i społeczne,<br />
w których SPIUG i podpisane poniżej organizacje branżowe<br />
wzięły także aktywny udział. Oczekiwania śro<strong>do</strong>wiska instalacyjno-<br />
grzewczego wobec poprawionej wersji Projektu Ustawy<br />
były bardzo wysokie.<br />
Spodziewaliśmy się, że po wprowadzonych poprawkach, razem<br />
z nowelizacją Prawa Energetycznego oraz Prawa Gazowego,<br />
Projekt uzna w <strong>do</strong>skonale większym zakresie ciepło i chłód wytwarzane<br />
przy pomocy Odnawialnych Źródeł Energii. Chodzi<br />
tutaj głównie o ciepło i chłód uzyskiwane przy zastosowaniu<br />
pomp ciepła, ciepła pochodzącego z kolektorów słonecznych<br />
jak też ciepła pochodzącego ze spalania czystej biomasy w małych<br />
rozproszonych instalacjach.<br />
Zaprezentowane podczas konferencji założenia, chociaż nie<br />
pozbawione pewnych wad, są bardzo odważne i jeżeli będą<br />
wprowadzone w życie w formie ustawy, to będzie to oznaczać<br />
przełom w podejściu <strong>do</strong> energetyki rozproszonej i mikroźródeł<br />
energii pochodzącej z OZE. Uwzględniono szereg przedstawionych<br />
przez nas postulatów, <strong>do</strong>tyczących produkcji energii<br />
z OZE w źródłach rozproszonych oraz systemu certyfikowania<br />
instalatorów OZE.<br />
Oceniając przestawiony projekt, musimy stwierdzić, że obejmuje<br />
zbyt wiele obszarów, które charakteryzują się wysokim<br />
stopniem skomplikowania struktur i powiązań, aby przedstawić<br />
to wszystko w jednym akcie prawnym, jakim jest ustawa<br />
o OZE. Wprawdzie, w połączeniu z pozostałymi ustawami – Prawo<br />
Energetyczne i Prawo Gazowe jest to wygodniejsze dla Sejmu,<br />
ale celem uchwalenia Ustawy jest tworzenie w Polsce <strong>do</strong>brego<br />
prawa, a nie pola <strong>do</strong> dalszych możliwości działań różnych lobby.<br />
Skutkiem tego jest nierówne traktowanie różnych Źródeł Energii<br />
Odnawialnej, co ma miejsce w opisywanym projekcie. Podczas<br />
prezentacji założeń <strong>do</strong> poprawionej wersji, która miała miejsce<br />
29.05.2012 r. w Ministerstwie Gospodarki, podczas prezentacji<br />
naszych gości ze Szwecji i Niemiec, było bardzo wi<strong>do</strong>czne znaczenie<br />
ciepła z OZE w ogólnym bilansie. W obydwu tych krajach<br />
pozycja ciepła wytwarzanego w OZE jest uwi<strong>do</strong>czniona w osobnych<br />
regulacjach prawnych i wszystkich statystykach <strong>do</strong>tyczących<br />
OZE. Przykła<strong>do</strong>wo, w takich krajach, jak Niemcy, Szwecja<br />
czy Szwajcaria istnieją odrębne regulacje ustawowe <strong>do</strong>tyczące<br />
wyłącznie ciepła pochodzącego z OZE, gdzie biomasa, energia<br />
słoneczna, aerotermalna czy geotermia jest traktowana na rów-<br />
norzędnym poziomie. Podczas konferencji przedstawiono, że<br />
przykła<strong>do</strong>wo w Szwecji udział paliw kopalnych w wytwarzaniu<br />
ciepła został zredukowany z 84% w 1981 roku <strong>do</strong> 9% w 2010 roku.<br />
Podkreślono też, że osiągnięto to poprzez zdywersyfikowany<br />
różnorodny system wsparcia. Przy tworzeniu prawa kierowano<br />
się dewizą tzw. „Neutralności technologicznej”. Polegało<br />
to na tym, że politycy mają mówić, że należy korzystać z energii<br />
odnawialnej. Potem rynek i lokalne warunki mają zdecy<strong>do</strong>wać,<br />
jaka forma energii odnawialnej jest w danym miejscu najbardziej<br />
odpowiednia.<br />
Politycy z założenia nie mają <strong>do</strong>konywać konkretnych wyborów<br />
technologii – tzn. biomasy, biogazu, ogniw fotowoltaicznych<br />
czy pomp ciepła itp. Tam także przyjęto zasadę, że energią odnawialną<br />
jest wszystko to, co nie jest paliwem kopalnym, czyli<br />
także odpady, które są w Polsce produkowane w sposób masowy,<br />
a ich stopień zagospodarowania w procesie recyclingu jest<br />
znikomy, czego nie uwzględniono w prezentowanym projekcie.<br />
Także w prezentacji niemieckiej pokazano, jakie znaczenie<br />
ma ciepło z OZE w bilansie energetycznym Kraju. Warto zwrócić<br />
uwagę, że Niemcy są krajem, gdzie istnieją osobne regulacje<br />
prawne <strong>do</strong>tyczące wytwarzania ciepła z OZE. Także w ministerialnym<br />
Uzasadnieniu Do Projektu Ustawy o OZE, z dn. 27.07.2012<br />
r. przytoczono przykład brytyjski, gdzie wszystkie technologie,<br />
w tym kolektory słoneczne i pompy ciepła biorą równoważny<br />
udział w programie wsparcia finansowego dla OZE, czego zabrakło<br />
w prezentowanym polskim projekcie ustawy.<br />
Chcemy zwrócić uwagę, że około 80÷85% energii zużywanej<br />
w gospodarstwach <strong>do</strong>mowych w Polsce to właśnie ciepło i produkcja<br />
ciepłej wody użytkowej, dlatego ten sektor pozyskiwania<br />
energii z OZE powinien być potraktowany z odpowiednią uwagą,<br />
szczególnie w zakresie instalacji indywidualnych źródeł ciepła<br />
w instalacjach rozproszonych, w tym mikroinstalacjach.<br />
Do tej pory, w strategiach i statystykach rzą<strong>do</strong>wych, a także<br />
w znowelizowanym projekcie ustawy o OZE, zaprezentowanym<br />
pod koniec lipca, ciepło pozyskiwane z OZE jednoznacznie kojarzy<br />
się z ciepłem systemowym, wytwarzanym w dużych jednostkach<br />
energetycznych. Tymczasem, według naszych szacunków,<br />
już ponad 1 GW mocy jest zainstalowane w indywidualnych<br />
rozproszonych źródłach ciepła, takich jak kolektory słoneczne,<br />
pompy ciepła czy małe kotły na biomasę. Uwzględnienie tych<br />
źródeł w ogólnym bilansie energii wytwarzanej przez OZE, mogłoby<br />
mieć znaczący wkład w polepszenie udziału OZE w bilansie<br />
energetycznym naszego Kraju.<br />
28 9/2012
W dalszym ciągu stwierdzamy, że druga wersja zaprezentowanego<br />
Projektu Ustawy o OZE niewystarczająco traktuje zagadnienie<br />
wytwarzania ciepła i chłodu przez instalacje oparte<br />
o OZE, przede wszystkim wytwarzane przez pompy ciepła i kolektory<br />
słoneczne. Zapisy <strong>do</strong>tyczące możliwych form wsparcia<br />
dla wytwarzania ciepła przez OZE oraz procedur <strong>do</strong>tyczących<br />
tworzenia tego typu instrumentów wydają się niewystarczające<br />
i <strong>do</strong>tyczą praktycznie wyłącznie urządzeń na biomasę i biogaz.<br />
Dotyczy to zarówno wysokości poziomu wsparcia, jak też procedur<br />
dla tworzenia zasad programów idących w tym kierunku.<br />
Przykładem tego może być propozycja zerowej stawki VAT na kotły<br />
na biomasę, przy równoczesnym utrzymaniu 23% VAT na pozostałe<br />
urządzenia, takie jak pompy ciepła, kolektory słoneczne,<br />
panele fotowoltaiczne, co staje w sprzeczności z równym traktowaniem<br />
wszystkich mikroźródeł energii rozproszonej.<br />
Naszym zdaniem, aby ten system mógł w przyszłości efektywnie<br />
działać, wskazane przez Ministerstwo Gospodarki jednostki<br />
organizacyjne potrzebują większej motywacji ze strony<br />
ustawodawcy, który w ramach ustawy o OZE powinien, nałożyć<br />
na te jednostki obowiązek tworzenia mechanizmów wsparcia<br />
dla rozwoju wytwarzania ciepła w oparciu o OZE w indywidualnych<br />
mikroźródłach. Tego typu obowiązek byłby podstawą<br />
<strong>do</strong> tworzenia lokalnych i ogólnokrajowych programów wsparcia<br />
dla OZE, które mogłyby być <strong>do</strong>pasowywane <strong>do</strong> aktualnych<br />
potrzeb w tym zakresie.<br />
Jedyne programy wsparcia dla rozwoju ciepła rozproszonego<br />
pochodzącego z OZE, to program wsparcia dla instalacji kolektorów<br />
słonecznych, prowadzony przez NFOŚiGW oraz kilka regionalnych<br />
programów wsparcia prowadzonych przez nieliczne<br />
WFOŚiGW i lokalne jednostki administracyjne, które już się kończą<br />
w niedługim czasie. Do tworzenia tego typu programów wspierających<br />
rozwój ciepła pochodzącego z OZE organizacje i jednostki<br />
samorządu terytorialnego potrzebują odpowiedniej motywacji<br />
uzasadniającej tworzenie takich programów. W tym celu SPIUG<br />
zaproponował rozwiązanie, dzięki któremu organizacje miałyby<br />
otwartą drogę <strong>do</strong> tworzenia lokalnych systemów wsparcia ciepła<br />
z OZE, opartych na lokalnych zasobach energii. Niestety, tego typu<br />
rozwiązanie nie znalazło uznania legislatorów, w przeciwieństwie<br />
<strong>do</strong> kilku „politycznych” zapisów w ustawie.<br />
Pomijając fakt, że pompy ciepła i kolektory słoneczne, a raczej<br />
energia słoneczna, geotermalna czy aerotermalna występują<br />
głównie jako definicja, a nie kierunek OZE, który należy wspierać<br />
na równi z innymi, o których traktuje Ustawa, dane, o które<br />
oparto konstrukcję ustawy budzą wątpliwości. Przykła<strong>do</strong>wo,<br />
koszt instalacji 1 MW energii z pompy ciepła przyjęto na poziomie<br />
40,0 mln PLN. Jest to zdaniem naszych ekspertów założenie<br />
całkowicie niewiarygodne.<br />
Osobną sprawą, jest rozszerzenie zasad dla produkcji i dystrybucji<br />
energii z mikroźródeł OZE, na urządzenia wytwarzające<br />
energię w tzw. mikrokogeneracji. Chodzi w tym wypadku głównie<br />
o jednostki napędzane innym czystym paliwem – gazem, nie<br />
tylko pochodzącym z biogazowni wytwarzających energię elektryczną<br />
i ciepło. W tym wypadku, po<strong>do</strong>bne rozwiązania <strong>do</strong>tyczące<br />
mikrokogeneracji praw<strong>do</strong>po<strong>do</strong>bnie powinny być ujęte w nowej<br />
Ustawie Prawo Energetyczne, na co także liczymy.<br />
Daje się zauważyć, że troską autorów ustawy i OSR jest głównie<br />
wytwarzanie energii elektrycznej z OZE. Jest to bardzo ważna problematyka.<br />
Niemniej jednak, według opinii naszego Śro<strong>do</strong>wiska,<br />
wytwarzanie ciepła w oparciu o OZE – jego wytwarzanie za pomocą<br />
pomp ciepła lub systemów solarnych w dalszej perspektywie<br />
przez setki tysięcy gospodarstw <strong>do</strong>mowych wcale nie<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
jest mniej ważne, o czym świadczą przytoczone wcześniej statystyki<br />
i przykłady u naszych sąsiadów z Północy czy Zachodu.<br />
Inną troską autorów zaprezentowanych materiałów jest ewentualne<br />
zmniejszenie <strong>do</strong>chodów z VAT <strong>do</strong> budżetu Państwa na<br />
skutek wykorzystania OZE, co świadczy para<strong>do</strong>ksalnie o tym, że<br />
autorzy obawiają się, że społeczeństwo odniesie korzyści z tytułu<br />
szerszego wprowadzenia OZE w postaci obniżki ceny energii<br />
grzewczej i elektrycznej. Czyli istnieje realna możliwość obniżenia<br />
kosztów gospodarstw <strong>do</strong>mowych, w tym VAT-u, co budzi<br />
niepokój, ponieważ może z tego wynikać, że najważniejszym celem<br />
kolejnych ekip rządzących nie jest ochrona śro<strong>do</strong>wiska i redukcja<br />
kosztów utrzymania gospodarstw <strong>do</strong>mowych. Dlatego<br />
naszym zdaniem w niedalekiej przyszłości należy obszar zastosowań<br />
OZE podzielić na mniejsze obszary i uzgodnione rozwiązania<br />
wprowadzić odrębnymi ustawami, tzn. ustawą poświęconą<br />
energii elektrycznej z OZE i ustawą poświęconą ciepłu z OZE,<br />
co nie powinno równocześnie opóźnić wprowadzenia ustawy<br />
w życie już na początku 2013 roku.<br />
Powyższe zmiany z pewnością mogą zaowocować stworzeniem<br />
<strong>do</strong>brego, nowoczesnego i perspektywicznego prawa.<br />
Równocześnie stanowiłyby <strong>do</strong>skonałe uzupełnienie zaproponowanych<br />
podczas ostatniej prezentacji zapisów <strong>do</strong>t. projektu<br />
ustawy o OZE, które pomimo wi<strong>do</strong>cznych nie<strong>do</strong>skonałości nasze<br />
Śro<strong>do</strong>wisko bardzo wysoko ocenia.<br />
www.portpc.pl<br />
KLImATyzACjA<br />
Zapisy <strong>do</strong>tyczące<br />
możliwych form<br />
wsparcia dla<br />
wytwarzania<br />
ciepła przez OZE<br />
oraz procedur<br />
<strong>do</strong>tyczących<br />
tworzenia tego<br />
typu instrumentów<br />
wydają się<br />
niewystarczające<br />
i <strong>do</strong>tyczą<br />
praktycznie<br />
wyłącznie urządzeń<br />
na biomasę i biogaz<br />
REKLAMA<br />
29
KLImATyzACjA<br />
Chemiczne czyszczenie wielkopowierzchniowych<br />
wymienników płytowych w układach chłodniczych<br />
Leszek ZIÓŁKOWSKI<br />
O sprawności całego układu klimatyzacji decyduje głównie czystość powierzchni<br />
wymiany ciepła płyt wymiennika, który energię chłodu skumulowaną w medium<br />
po stronie pierwotnej, przekazuje <strong>do</strong> układu strony wtórnej i dalej <strong>do</strong> innych<br />
urządzeń. Systematyczne czyszczenie znacznie zwiększa zarówno przepływ<br />
medium, jak i obniża straty energetyczne podczas przepływu ciepła.<br />
O AuTOrze<br />
dr inż. Leszek<br />
ZIÓŁKOWSKI – kierownik<br />
Działu Chemicznych<br />
Czyszczeń w PPH KAMIX<br />
Sp. J.<br />
specyfika płytowego wymiennika ciepła<br />
W układach chłodzenia, ze względu na niewielką różnice<br />
temperatury medium po stronie niskich i wysokich parametrów<br />
(od kilku <strong>do</strong> kilkunastu stopni), zachodzi konieczność stosowania<br />
wymienników o bardzo dużej powierzchni wymiany<br />
ciepła oraz bardzo dużym przepływie wody chłodniczej.<br />
Dodatkowo, dla obniżenia kosztu instalacji, często stosowane<br />
są rury ze stali czarnej, co powoduje, że obok związków<br />
organicznych z lameli wieży chłodniczej, powstający na płytach<br />
wymiennika kamień wodny, przerastany jest także produktami<br />
korozji.<br />
Głównymi elementami wymiennika płytowego (rys. 1.) są:<br />
rama nośna,<br />
płyty wymiennikowe,<br />
uszczelki<br />
śruby ściągające.<br />
Rys. 1. Przykła<strong>do</strong>wy wymiennik płytowy: 1 – stała płyta <strong>do</strong>ciskowa;<br />
2 – początkowa płyta robocza; 3 – płyta robocza<br />
z uszczelnieniem; 4 – końcowa płyta robocza; 5 – ruchoma<br />
płyta <strong>do</strong>ciskowa; 6 – drążek górny; 7 – drążek <strong>do</strong>lny; 8 – kolumna<br />
wsporcza; 9 – śruba ściskająca pakiet płyt; 10 – króciec<br />
30 9/2012
Czy woda stanowi napęd turbo w<br />
przypadku instalacji chłodzących?<br />
W ostatnich latach intensywnie poszukiwano metod okresowego<br />
i stałego zwiększenia mocy chłodzenia. Należą <strong>do</strong> nich adiabatyczne<br />
chłodzenie powietrza, chłodzenie wyparne przez spryskiwanie<br />
oraz rozwiązania hybry<strong>do</strong>we. Grupa Güntner oferuje takie<br />
możliwości zwiększenia mocy chłodzenia.<br />
Na stoisku targowym będziemy objaśniać różne technologie oraz<br />
wskazywać na ich rekomen<strong>do</strong>wane zastosowanie.<br />
Włącz się <strong>do</strong> dyskusji o granicach ich użycia i <strong>do</strong>świadczeniu!<br />
www.guentner.eu/chillventa<br />
Kompetentnie. Niezawodnie. Indywidualnie.<br />
„Czy woda stanowi napęd<br />
turbo w przypadku instalacji<br />
chłodzących?”<br />
ODPOWIEDŹ NA TO<br />
PYTANIE OTRZYMASZ NA<br />
9 – 11.10.2012<br />
NORYMBERGA<br />
STOISKO 104 / HALA 4<br />
GFD z wodą w aerozolu
www.toshiba-hvac.pl<br />
Rys. 2. Optymalny przepływ mediów w wymienniku<br />
Każda z płyt roboczych jest jednolitą wytłoczką, bez jakichkolwiek<br />
części lub spoin. Materiały, z których wykonywane są płyty<br />
to z reguły: AISI 304, AISI 316, Avesta 254 SMO oraz tytan.<br />
Płyty wymiennikowe posiadają zazwyczaj cztery wykrojone<br />
okrągłe otwory, którymi przepływa medium strony pierwotnej<br />
(zasilanie i powrót) oraz wtórnej (zasilanie i powrót). Króćce<br />
w mniejszych wymiennikach są wykonywane w postaci rur gwintowanych,<br />
a w większych mocowane są przyłącza kołnierzowe<br />
bezpośrednio <strong>do</strong> płyty oporowej. Optymalny przepływ mediów<br />
w wymienniku ilustruje rysunek 2.<br />
Obok strat energetycznych powstałych na skutek pogorszenia<br />
przepływu ciepła z medium strony pierwotnej <strong>do</strong> wtórnej, a spowo<strong>do</strong>wanych<br />
powstaniem osadu kamienia wodnego, znacznemu<br />
zmniejszeniu ulega także strumień przepływu mediów. Dla<br />
zobrazowania problemu zauważmy, że przy szerokości kanałów<br />
5 mm, już osad o grubości 0,5 mm na każdej płycie, spowoduje<br />
zmniejszenie przepływu aż o 20%. Wi<strong>do</strong>k zdemontowanych, bardzo<br />
zakamienionych płyt, przedstawiono na rysunku 3.<br />
Dla zilustrowania specyfiki chemicznego czyszczenia wymiennika<br />
wielkopowierzchniowego oraz zaprezentowania poszczególnych<br />
czynności oraz sposobu rozwiązywania powstałych problemów,<br />
dalsze rozważania będą przedstawione w formie wniosków<br />
z wykonanej w sierpniu br. usługi chemicznego czyszczenia dużego<br />
wymiennika płytowego w zakładach przemysłu chemicznego.<br />
Do czyszczenia przeznaczono wymiennik firmy TRANTER<br />
(rys. 4.) o powierzchni 476 m 2 i pojemności wodnej: strony wody<br />
technologicznej 785,64 dcm 3 i strony wody chłodniczej 782,34<br />
dcm 3. Jego zadaniem było schłodzenie wody technologicznej<br />
z temperatury +60°C <strong>do</strong> temperatury constans +50°C.<br />
Przy okazji warto w tym miejscu określić kryterium celowości<br />
czyszczenia wymiennika. Można przyjąć, że odpowiednim<br />
momentem <strong>do</strong> tego jest nie<strong>do</strong>trzymywanie parametrów<br />
temperaturowych o ponad 20% lub wzrost oporów przepływu<br />
o ponad 40%. Praktyka wskazuje jednak, że parametry te<br />
Czyszczenie mechaniczne płyt przedstawionych na rysun -<br />
ku 3., ze względu na wyjątkowo twardy kamień nie powiodło<br />
się i każda z nich była po kolei czyszczona chemicznie. Takie<br />
działanie spowo<strong>do</strong>wało wyłączenie wymiennika na tydzień.<br />
Gdyby wymiennik czyszczono chemicznie bez rozkręcania,<br />
trwałoby to 12 godzin.<br />
Wymiennik ten charakteryzowały następujące dane: GEA<br />
AHLBORN VT 130, ilość płyt 180, pojemność wodna strony<br />
pierwotnej/wtórnej = 504/510 dcm 3, grubość kanałów<br />
5 mm, powierzchnia wymiany ciepła 220 m 2, ciśnienie wody<br />
na wejściu/wyjściu = 1,2/0,2 bar. Ponieważ obie płyty pokryte<br />
były osadem o grubości 1 mm, przepływ wody zmniejszył<br />
się z 400 m 3/h <strong>do</strong> 240 m 3/h.<br />
Rys. 3. Zdemontowane, bardzo zakamienione płyty wymiennikowe<br />
Rys. 4. Wymiennik firmy TRANTER przeznaczony <strong>do</strong> czyszczenia<br />
są nagminnie przekraczane. O ile wyczyszczenie mniejszego<br />
wymiennika ciepła jest proste, to w przypadku wymiennika<br />
wielkopowierzchniowego sprawa się komplikuje. Okazuje się<br />
bowiem, że w skręcanym wymienniku płytowym pracującym<br />
w dużej instalacji, jego powierzchnia wymiany ciepła wynosić<br />
może kilkaset, a nawet kilka tysięcy metrów kwadratowych,<br />
przy jednocześnie niewielkiej pojemności wodnej jego kanałów.<br />
Niestety przed czyszczeniem często brak jest możliwości<br />
wykonania rewizji wewnętrznej, pobrania próbek osadu i wykonania<br />
badań symulacyjnych roztwarzania osadu w celu opracowania<br />
technologii chemicznego czyszczenia. W tej sytuacji,<br />
w prezentowanym przykładzie, stosownych obliczeń <strong>do</strong>konano<br />
sposobem pobieżnym, uwzględniając jedynie grubość osadu,<br />
jaką empirycznie określono przed poprzednim czyszczeniem.<br />
Po stronie wody chłodniczej (zdekarbonizowanej) cyrkulowanej<br />
w rurach DN 300 wykonanych ze stali nierdzewnej przyjęto<br />
grubość kamienia 0,6÷1 mm, a po stronie wody technologicz-<br />
9/2012
nej, cyrkulowanej w rurach DN 300 wykonanych ze stali czarnej<br />
0,3÷0,5 mm. Gęstość kamienia ze strony chłodniczej przyjęto<br />
jako 2,0 g/cm 3, a ze strony technologicznej – w związku możliwością<br />
pojawienia się w składzie kamienia <strong>do</strong>datkowo produktów<br />
korozji 2,5 g/cm 3. W oparciu o powyższe, obliczono<br />
masę osadu <strong>do</strong> usunięcia, która równa jest iloczynowi zakamienionej<br />
powierzchni [m 2], grubości osadu [mm] i jego gęstości<br />
[g/cm 3]. Szacunkowa masa osadu po stronie technologicznej<br />
m o st i chłodniczej m o sch wynosiła:<br />
m o st = 476 x 0,4 x 2,5 = 476 kg<br />
m o sch = 476 x 0,8 x 2,0 = 762 kg<br />
Przedstawione dane pokazują, że podczas czyszczenia<br />
wymiennika wielkopowierzchniowego <strong>do</strong>chodzi <strong>do</strong> sytuacji,<br />
że przy niewielkiej pojemności instalacji pomocniczej<br />
obejmującej objętość kanałów wymiennika V k, rurociągów<br />
V r oraz zbiornika i pompy agregatu V a, <strong>do</strong> jego skutecznego<br />
odkamienienia potrzeba zużyć nawet tonę preparatu, którego<br />
optymalny roztwór wodny wyniesie nawet dziewięć metrów<br />
sześciennych objętości. Wymaga to więc wykonania<br />
czyszczenia w kilku cyrkulacjach. Ich ilość determinowana<br />
jest objętością instalacji pomocniczej. W omawianym przykładzie<br />
objętość ta wynosiła:<br />
V ip = V k + V r + V a = (785 · 0,8) + 30 + 280 = 938 dcm 3<br />
co umożliwiałoby zużycie tylko 938/9 = 104 kg preparatu i 834<br />
dcm3 wody, dla przygotowania 10% roztworu czyszczącego.<br />
W związku z potrzebą zużycia 1000 kg preparatów Kamix, zachodziłaby<br />
konieczność wykonania 10 cyrkulacji, co z uwagi<br />
na ograniczony czas wyłączenia wymiennika z eksploatacji było<br />
niemożliwe.<br />
W tej sytuacji, aby zmniejszyć ilość cyrkulacji i tym samym skrócić<br />
czas czyszczenia <strong>do</strong> dwóch dniówek roboczych po 12 godzin<br />
(tj. maksymalnego czasu ważności polecenia pracy w danym<br />
dniu), instalację pomocniczą powiększono o zbiornik retencyjny<br />
o objętości 1000 dcm 3. Tym samym w jednej cyrkulacji można<br />
było zużyć 1938/9 = 215 kg preparatu, a ilość cyrkulacji zmniejszyć<br />
<strong>do</strong> pięciu. Dzięki takiemu rozwiązaniu w dniu D1 wykonano<br />
3 cyrkulacje, a w dniu D2 dwie cyrkulacje, odmulanie końcowe<br />
oraz rewizje wewnętrzną.<br />
Należy podkreślić, że zużycie w jednej cyrkulacji większej ilości<br />
preparatu jest niecelowe i absolutnie nie spowoduje uzyskania<br />
lepszego efektu. Wynika to z szybkiego zasolenia roztworu<br />
czyszczącego, co znacząco obniża prędkość reakcji chemicznej<br />
podczas usuwania osadu.<br />
Innym uwarunkowaniem może być także skład osadu, który<br />
często jest niejednorodny i może zawierać frakcje kamienia węglanowego,<br />
żelazistego i organiki. Taki swoisty „przekładaniec”<br />
wymaga zastosowania <strong>do</strong> jego usunięcia kilku (2÷3) różnych<br />
preparatów i roztworów, o krańcowo odmiennym odczynie pH<br />
oraz sposobie działania.<br />
Na pytanie co gwarantuje powodzenie w chemicznym czyszczeniu<br />
wymienników wielkopowierzchniowych wykonanych<br />
ze stali nierdzewnej (tytanu), odpowiedź jest prosta – potrzebna<br />
jest APTEKA, czyli prosty w obsłudze Agregat, skuteczne<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
Rys. 5. Agregat UCz 3-4<br />
i wydajne Preparaty, optymalna i bezpieczna TEchnologia oraz<br />
przeszkolona KAdra serwisowa. Obecnie – wraz z zastąpieniem<br />
inhibitowanych roztworów <strong>do</strong>ść agresywnych kwasów organicznych<br />
i nieorganicznych, nie tylko znacznie skuteczniejszymi, ale<br />
również bezpieczniejszymi dla ludzi i śro<strong>do</strong>wiska specjalistycznymi<br />
preparatami – chemiczne czyszczenia są dużo prostsze<br />
i z powodzeniem mogą być realizowane przez mniej <strong>do</strong>świadczonych<br />
pracowników firm serwisowych.<br />
Agregaty <strong>do</strong> czyszczenia wymienników<br />
Nasze <strong>do</strong>świadczenie wskazuje, że tak naprawdę nie ma agregatu<br />
uniwersalnego. W związku z tym <strong>do</strong> czyszczenia dużych<br />
wymienników oferujemy dwa typy urządzeń czyszczących wyposażonych<br />
w podgrzew roztworu: mniejszy UCz 3-4 (rys. 5.)<br />
i większy UCz 10-2 (rys. 6.). Należy podkreślić, iż czyszczenia<br />
agregatem pozbawionym podgrzewu roztworu jest niecelowe,<br />
gdyż w żaden sposób nie będzie można sprawdzić, czy ciepły<br />
roztwór cyrkulowany jest we wszystkich kanałach wymiennika.<br />
A wystarczy, że kawałki kamienia, jakie odrywają się podczas<br />
czyszczenia zatkają kanały, aby nawet połowa wymiennika<br />
nie była czyszczona. W takim przypadku, <strong>do</strong>piero kontrola<br />
pojemności wodnej wymiennika wykonana po zakończeniu<br />
Rys. 6. Agregat UCz 10-2<br />
KLImATyzACjA<br />
33
www.toshiba-hvac.pl<br />
Rys. 7. Przygotowanie preparatów<br />
Rys. 9. Wspawanie króćców serwisowych<br />
czyszczenia wykaże, że w ramach reklamacji wymaga on powtórnego<br />
czyszczenia.<br />
UCz 3-4 posiada zbiornik zarobowy o pojemności 120 dcm 3<br />
i zapewnia przepływ Q roztworu czyszczącego 3,1 m 3/h przy wysokości<br />
H podnoszenia 36,6 m. Jego zaletą jest opcjonalne zasilanie<br />
230/400 V oraz grzałki o mocy 2÷8 kW, co pozwala czyścić<br />
wymienniki w pomieszczeniach pozbawionych napięcia 400 V.<br />
Prosty i niezawodny system zaworów zapewnia zmianę kierunku<br />
– cyrkulację roztworu w obu kierunkach (od <strong>do</strong>łu czyszczenie<br />
i od góry płukanie), jak też szybkie mieszanie <strong>do</strong>zowanego<br />
preparatu. Niewielka masa i gabaryty umożliwiają jednej osobie<br />
przemieszczanie agregatu na kółkach.<br />
W czyszczeniu dużych wymienników oraz instalacji technologicznych<br />
<strong>do</strong>skonale sprawdza się UCz 10-2 posiadający zbiornik<br />
zarobowy o pojemności 280 dcm 3 i zapewniający przepływ<br />
Q roztworu czyszczącego 10 m 3/h przy wysokości H podnoszenia<br />
24,6 m. Do agregatu podłączane są węże DN 50 wyposażone<br />
w szybkozłączki typu Camlock. Urządzenie posiada bardzo wydajny<br />
podgrzew roztworu trzema grzałkami kwasoodpornymi<br />
o mocy 18 kW. Ze względu na dużą moc grzałek, agregat zasilany<br />
jest napięciem 400 V, chociaż sama pompa może być zasilana<br />
także napięciem 230 V.<br />
Podłączenie agregatu <strong>do</strong> wymiennika następuje za pomocą<br />
wspawanych króćców serwisowych, szybkozłączek Camlok<br />
oraz rurociągów o średnicy co najmniej DN50. W przypadku,<br />
gdy w instalacji brak jest zaworów odcinających, na połączeniach<br />
kołnierzowych należy wstawić specjalne przekładki, wykonane<br />
z cienkiej (1,5÷2 mm) blachy nierdzewnej z przyklejoną<br />
<strong>do</strong> nich cienką gumą o średnicy równej zewnętrznej średnicy<br />
rury. Przygotowanie wymiennika <strong>do</strong> czyszczenia widać na rysunkach<br />
7÷10.<br />
Rys. 8. Wykonanie przekładek<br />
Rys. 10. Podłączenie rurociągów i agregatów czyszczących<br />
Preparaty <strong>do</strong> chemicznego czyszczenia<br />
Tak jak sygnalizowano to w cz. 1. artykułu pt. Osady eksploatacyjne.<br />
Teoria i praktyka (<strong>Chłodnictwo</strong> & klimatyzacja nr 1-2/2012),<br />
rodzaj i skład chemiczny kamienia wodnego w wymienniku zależy<br />
od jakości wody chłodniczej. On też determinuje rodzaj preparatu<br />
zastosowanego <strong>do</strong> jego usunięcia.<br />
Należy pamiętać, że chlorki zawarte w kwasach redukują odporność<br />
na korozję stali chromowo-niklowych i stali chromowoniklowo-molibdenowych<br />
(włącznie z Hastelloy, Incoloy i Inconel).<br />
Dotyczy to także fluorków (bromków, jodków). Dlatego też wybór<br />
nie tylko skutecznego, ale także bezpiecznego preparatu<br />
jest bardzo ważny.<br />
W przypadku występowania osadu żelazistego, ze względu<br />
na stal nierdzewną z jakiej wykonano wymiennik, nie<strong>do</strong>puszczalne<br />
jest użycie preparatu zawierającego kwas solny. W takim<br />
wypadku należy podnieść temperaturę roztworu czyszczącego<br />
minimum <strong>do</strong> 70°C, co znacząco przyspiesza usuwanie żelaza,<br />
czego objawem jest powstanie żółtej piany.<br />
Obok kamienia wodnego, w wymiennikach ciepła układów<br />
chłodniczych spotkać można osady organiczne pochodzenia bakteriologicznego<br />
lub od organizmów żywych (np. glony, bakterie,<br />
drożdże, małże, ptasie pióra i odchody), które nie zostały zatrzymane<br />
przez filtry. W układach zamkniętych wody lo<strong>do</strong>wej powstaje<br />
specyficzny osad, będący wynikiem rozwoju bakterii beztlenowych<br />
(o jego obecności świadczy silna woń siarkowo<strong>do</strong>ru). Powyższe<br />
osady organiczne nieroztwarzalne są w roztworach kwaśnych, ale<br />
bardzo <strong>do</strong>bre efekty uzyskuje się przy zastosowaniu w wysokiej<br />
temperaturze 90°C np. preparatu DUO+. Ponieważ wymiennik ciepła<br />
nie są izolowane termicznie, osiągnięcie tak wysokiej temperatury<br />
roztworu wyłącznie za pomocą grzałek agregatu trwałoby<br />
bardzo długo. Dlatego polecam użycie preparatu DUO+, który za-<br />
9/2012
wiera specjalny katalizator, powodujący natychmiastowe zagotowanie<br />
się roztworu. Nieuchronny spadek temperatury roztworu<br />
zostanie powstrzymany podgrzewem o mocy 18 kW.<br />
Technologia czyszczenia wymienników<br />
Podstawowymi wymogami technologii stosowanej podczas<br />
czyszczenia wymienników jest:<br />
1. Duża skuteczność i pewność całkowitego usunięcia osadu;<br />
2. Jak najkrótszy czas czyszczenia, co bezpośrednio wynika z p.3.;<br />
3. Jak największa prędkość liniowa roztwarzania osadu przy użyciu<br />
danego preparatu;<br />
4. Podgrzewu roztworu czyszczącego;<br />
5. Znikoma korozyjność w stosunku <strong>do</strong> stali nierdzewnej, R35 i metali<br />
kolorowych oraz neutralność w stosunku <strong>do</strong> uszczelek;<br />
6. Niewielka masa i łatwość transportu preparatu w miejsce<br />
czyszczenia;<br />
7. Brak zagrożenia w zakresie niebezpieczeństwa poparzeń pracowników;<br />
8. Brak przykrego zapachu;<br />
9. Możliwość spuszczania zneutralizowanych po chemicznym<br />
czyszczeniu popłuczyn <strong>do</strong> kanalizacji.<br />
Niewątpliwie największym problemem jest określenie ilości<br />
osadu <strong>do</strong> usunięcia. Przeprowadzenie rewizji wewnętrznej jest<br />
kłopotliwie oraz wymaga demontażu przylg kołnierzowych i rur<br />
wody obiegowej, które najczęściej posiadają dużą średnicę i masę.<br />
Dlatego można wykorzystać metodę szacunkową.<br />
Gdy brak jest danych <strong>do</strong>tyczących grubości kamienia, stosuje<br />
się kryterium objętości osadu, w zależności od zmieniającej<br />
się wielkości różnicy ciśnienia przed i za wymiennikiem w czasie<br />
eksploatacji. Z <strong>do</strong>świadczenia wia<strong>do</strong>mo, że zakamieniony<br />
wymiennik płytowy może zawierać osad, który zajmuje od 20<br />
<strong>do</strong> nawet 50% jego pojemności wodnej. Tak więc wówczas masa<br />
kamienia wodnego wyniesie:<br />
m o = q · V<br />
gdzie:<br />
q – gęstość kamienia (określona w trakcie badań symulacyjnych<br />
lub aproksymowana na podstawie kamienia występującego<br />
na danym terenie),<br />
V – objętość kamienia [dcm3] równa iloczynowi pojemności kanałów<br />
pomnożonej przez współczynnik wypełnienia, w tym<br />
przypadku 0,35.<br />
m o = 2 g/cm 3 · (782 cm 3 · 0,3) = 547 kg<br />
W razie braku możliwości pobrania próbki osadu <strong>do</strong> badań<br />
symulacyjnych, skuteczność działania zastosowanego preparatu<br />
ocenia się na podstawie wyników przebiegu reakcji chemicznej,<br />
objawem której jest m. in. intensywność gazowania roztworu,<br />
intensywność piany i tempo zmiany na ciemniejszą barwy roztworu,<br />
a także wyników pomiaru pH i zmiany stężenia roztworu.<br />
Wówczas można <strong>do</strong>konać niezbędnej korekty preparatu lub wykonać<br />
kolejną cyrkulację. Przebieg reakcji chemicznej w roztworze<br />
preparatu Kamix z jednoczesnym barbotażem parą przedstawia<br />
rysunek 11., a w roztworze Kamix S+ – rysunek 12.<br />
Czas każdej cyrkulacji uzależniony będzie od temperatury<br />
roztworu oraz tempa ciemnienia roztworu i zaniku piany. Należy<br />
podkreślić, że pogrzanie roztworu <strong>do</strong> 60°C może skrócić czas re-<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
KLImATyzACjA<br />
Rys. 11. Przebieg reakcji chemicznej w roztworze preparatu Kamix z jednoczesnym<br />
barbotażem parą<br />
Rys. 12. Przebieg reakcji chemicznej w roztworze preparatu<br />
Kamix S+<br />
akcji nawet o połowę. Orientacyjnie można przyjąć, że wyniesie<br />
on wówczas <strong>do</strong> 4 godzin.<br />
sposób podłączenia agregatu<br />
Dysponując preparatem i technologią, można przystąpić<br />
<strong>do</strong> czyszczenia. Podłączenie agregatu czyszczącego <strong>do</strong> wymiennika<br />
jest proste. Jedynym warunkiem jest jego odłączenie<br />
od instalacji, polegające na zamknięciu wszystkich zaworów<br />
odcinających. Ze względu na powstawanie podczas reakcji<br />
roztrwaniania dużych ilości gazu, aby zapewnić ich sprawne odprowadzenie<br />
na zewnątrz, roztwór należy cyrkulować „od <strong>do</strong>łu<br />
ku górze”, podłączając węże w następujący sposób:<br />
zasilanie <strong>do</strong> króćca zaworu spustowego;<br />
powrót <strong>do</strong> króćca wspawanego od góry na rurze wylotowej<br />
między przylgą kołnierzową a zaworem.<br />
Należy podkreślić, że o skuteczności czyszczenia nie decyduje<br />
ciśnienie cyrkulującego roztworu, ani średnica zastoso-<br />
35
KLImATyzACjA<br />
wanych podłączeń, ale przede wszystkim skuteczność preparatu,<br />
który będzie w stanie roztworzyć osad <strong>do</strong> postaci<br />
soli rozpuszczonych w wodzie. W ten sposób rozpuszczony<br />
osad oraz powstały szlam będą mogły być wypłukane z wymiennika<br />
silnym strumieniem wody, pompowanej w kierunku<br />
odwrotnym <strong>do</strong> tego podczas czyszczenia, a więc „od góry<br />
<strong>do</strong> <strong>do</strong>łu”.<br />
sposób realizacji czyszczenia<br />
Chemiczne czyszczenie wymiennika przebiega w następującej<br />
kolejności:<br />
Rys. 13. Odmulanie wymiennika<br />
Rys. 14. Piana świadcząca o intensywności przebiegu reakcji<br />
Część producentów w DTR zaleca, aby dla dużych wymienników,<br />
dla których przewiduje się chemiczne czyszczenie,<br />
między zaworami odcinającymi a wymiennikiem wykonać<br />
przyłącza kołnierzowe o średnicy równej ½ średnicy przyłączy<br />
wymiennika, zaślepione kołnierzami zaślepiającymi na okres<br />
pracy wymiennika. Jednak w przypadku technologii Kamix<br />
zabieg ten jest zbędny, ponieważ podczas czyszczenia cały<br />
gaz odprowadzany jest <strong>do</strong> zbiornika agregatu.<br />
1. Nalać wody <strong>do</strong> zbiornika agregatu i uruchomić pompę, ustawiając<br />
zaworami kierunek przepływu od <strong>do</strong>łu <strong>do</strong> góry.<br />
2. Po uzyskaniu powrotu wody z wymiennika napełnić zbiornik<br />
agregatu wodą <strong>do</strong> 1/3 pojemności i przeprowadzić próbę<br />
ciśnieniową, obserwując szczelność połączeń, a następnie prowadzić<br />
odmulanie wymiennika (rys. 13.). Poprzez zmianę ustawienia<br />
zaworów w położenie „od góry <strong>do</strong> <strong>do</strong>łu”, należy rozpocząć<br />
odmulanie układu, tłocząc od góry wodę surową i wypłukując<br />
na zewnątrz <strong>do</strong> studzienki kanalizacyjnej odmuliny oraz część<br />
szlamu. W momencie ustabilizowania się barwy wody odmulanie<br />
uważa się za zakończone.<br />
3. Wylać brudną wodę, wlać nową i powtórzyć płukanie, określając<br />
(mierząc wo<strong>do</strong>mierzem) ilość wody wprowadzonej <strong>do</strong> obiegu.<br />
4. Przy włączonej cyrkulacji „od <strong>do</strong>łu <strong>do</strong> góry” ustabilizować<br />
poziom wody <strong>do</strong> połowy zbiornika i przystąpić <strong>do</strong> podgrzewu<br />
wody, wykorzystując grzałki lub barbotaż parą. Wykonuje się go<br />
za pomocą specjalnej lancy z otworami, włożonej <strong>do</strong> zbiornika<br />
agregatu pod lustro wody. Wraz ze wzrostem temperatury wody,<br />
następuje wzrost jej objętości.<br />
5. Po ustabilizowaniu się poziomu wody, upuścić ze zbiornika<br />
zaworem spustowym taka ilość wody, która odpowiadać będzie<br />
objętości <strong>do</strong>danego preparatu. Następnie przy pracującej<br />
pompie cyrkulacyjnej <strong>do</strong>dawać małymi porcjami (8÷10 kg) preparat,<br />
aż <strong>do</strong> zużycia ½ przygotowanej ilości. Jest to spowo<strong>do</strong>wane<br />
tym, że w pierwszej kolejności roztwarzaniu podlega kamień<br />
węglanowy, czego objawem jest bardzo duża ilość gazów, jaka<br />
wraz z roztworem napływa <strong>do</strong> zbiornika. Dopiero po zmniejszenia<br />
gazowania, można partiami <strong>do</strong>dać resztę preparatu przygotowanego<br />
<strong>do</strong> zużycia w danej cyrkulacji.<br />
6. Włączyć grzałki i podgrzać roztwór <strong>do</strong> 50÷60°C.<br />
7. Prowadzić kontrolę wizualną roztworu, oceniając wzrokowo<br />
ilość powstających pęcherzyków gazów oraz gęstość powstającej<br />
piany (rys. 14.), świadczących o intensywności przebiegu reakcji.<br />
8. W trakcie cyrkulowania roztworu okresowo mierzyć temperaturę<br />
i oznaczać odczyn pH roztworu (rys. 15.), który będzie<br />
stopniowo wzrastał od 0,4 aż <strong>do</strong> 3÷3,5.<br />
9. Po zaniku oznak burzliwego przebiegu reakcji w postaci piany,<br />
w odstępach 20 min., mierzyć pH roztworu lub oznaczać jego<br />
stężenie metodą miareczkowania alkacymetrycznego.<br />
10. Po określeniu końca reakcji, oznaką której jest uzyskanie<br />
dwukrotnie tych samych wyników pomiaru (oznaczenia), zneutralizować<br />
roztwór i spuścić <strong>do</strong> kanalizacji. Neutralizację kwaśnych<br />
roztworów poprocesowych najszybciej i najłatwiej wykonać<br />
można przy użyciu wo<strong>do</strong>rotlenku sodu. Możliwe jest także<br />
Rys. 15. Okresowe pomiary przy cyrkulowaniu roztworu<br />
36 9/2012
KLImATyzACjA<br />
Rys. 16. Wi<strong>do</strong>k kanałów bezpośrednio po zakończeniu czyszczenia, przed końcowym<br />
płukaniem wodą<br />
Rys. 17. Demontaż filtra po stronie wody chłodniczej<br />
stosowanie tańszego wapna hydratyzowanego, jednak wówczas<br />
powstanie obfita piana i wydłuży się czas zobojętniania. Natomiast<br />
roztwór poreakcyjny preparatu DUO+, stosowanego podczas<br />
usuwania osadów organicznych, można zneutralizować kwasem.<br />
Neutralizację należy prowadzić w następujący sposób:<br />
a. po wyłączeniu pompy, należy zamknąć zawór, a wąż powrotny<br />
podłączyć <strong>do</strong> wody surowej;<br />
b. po odkręceniu zaworów, woda surowa będzie wypierać roztwór<br />
poreakcyjny <strong>do</strong> zbiornika agregatu. Po jego całkowitym<br />
napełnieniu, należy ponownie zamknąć zawory i przystąpić<br />
<strong>do</strong> właściwego zobojętniania.<br />
c. ustawiając zawory agregatu w położeniu mieszania, należy<br />
włączyć pompę i mieszać popłuczyny w zbiorniku, <strong>do</strong>sypując<br />
neutralizator i okresowo (co 3 min.) mierzyć pH popłuczyn<br />
za pomocą paska pehametrycznego.<br />
d. po ustabilizowaniu się pH na poziomie 6,5÷9 można wypompować<br />
zneutralizowane popłuczyny <strong>do</strong> kanalizacji.<br />
Rys. 18. Wi<strong>do</strong>k odkamienionego filtra<br />
Neutralizację wg czynności a÷d należy powtarzać, aż <strong>do</strong> zobojętnienia<br />
całego roztworu poreakcyjnego.<br />
11. Powtórzyć czynności 1÷10 dla zużycia pozostałej połowy<br />
przygotowanego preparatu.<br />
12. W zależności od rodzaju kamienia (np. żelazisty) i szybkości<br />
zaniku oznak reakcji, można powtórzyć czyszczenie innym<br />
preparatem (np. Kamix S+), po kolejnych 2÷3 godzinach neutralizując<br />
roztwór.<br />
13. Między etapami czyszczenia, a zwłaszcza przy przejściu<br />
z roztworu preparatu kwaśnego na zasa<strong>do</strong>wy, wymiennik należy<br />
ponownie odmulić i <strong>do</strong>kładnie wypłukać wodą surową, aż<br />
pH popłuczyn będzie się mieściło w granicach 6,5÷7,5. Dzięki temu<br />
nowy preparat nie będzie ulegał neutralizacji, zmniejszając<br />
tym samym stężenie roztworu, ale cały zostanie wykorzystany<br />
<strong>do</strong> usuwania osadu.<br />
Dla nie<strong>do</strong>świadczonego serwisanta pewien kłopot może sprawić<br />
określenie zakończenia reakcji chemicznej. W przypadku osadu,<br />
który w trakcie roztwarzania wydzielał gaz, oznaką zakończenia<br />
reakcji może być zanik pianowania. Aby to sprawdzić, należy<br />
na 1 min. wyłączyć pompę i zamknąć zawory zasilający i powrotny.<br />
Jeżeli po otwarciu zaworu powrotnego nie zaobserwujemy<br />
gwałtownego pojawienia się gazu, uznać można, że w wymienniku<br />
nie ma już gazu, a więc reakcja <strong>do</strong>biegła końca.<br />
Po zakończeniu czyszczenia wymiennik należy <strong>do</strong>kładnie wypłukać<br />
wodą, zmieniając kierunek przepływu od góry <strong>do</strong> <strong>do</strong>łu.<br />
Płukać <strong>do</strong> momentu, aż pH popłuczyn będzie się mieściło<br />
w granicach 6,5÷7,5.<br />
Część wymienników wielkopowierzchniowych posiada specjalne<br />
filtry. Przed czyszczeniem można je zdemontować, ponieważ<br />
ich role podczas czyszczenia przejmuje filtr na pompie agregatu,<br />
który w trakcie czyszczenia jest dużo łatwiej oczyścić.<br />
Po zakończeniu czyszczenia przychodzi „chwila prawdy” w postaci<br />
kontroli uzyskanych efektów. Najczęściej przebiega ona<br />
w formie rewizji wewnętrznej, co widać na rysunkach 16÷19.<br />
38 9/2012
Rys. 19. Płukanie końcowe<br />
Kontrola jakości uzyskanych wyników czyszczenia może także<br />
polegać na pomiarze oporów przepływu (określeniu różnic<br />
w ciśnieniu odczytanym z manometrów, spowo<strong>do</strong>wanych oporem<br />
przepływu przed i po czyszczeniu), odczycie różnicy temperatury<br />
na wejściu <strong>do</strong> i wyjściu z wymiennika lub pomiarze<br />
objętości wodnej wymiennika. Jednak coraz częściej, w wyniku<br />
opomiarowania i zobrazowania pracy całej instalacji chłodniczej<br />
bądź klimatyzacyjnej, wyniki czyszczenia wymiennika<br />
natychmiast znajdują swoje odzwierciedlenie w parametrach<br />
odczytanych na monitorze komputera (rys. 20.).<br />
Na zakończenie niniejszego artykułu warto poruszyć problemy<br />
KAdry serwisowej, która ukrywa się pod ostatnimi literami<br />
akronimu. Jest to szczególnie istotne dzisiaj, kiedy obserwujemy<br />
zmniejszanie planowych remontów oraz ilości bu<strong>do</strong>wanych instalacji,<br />
skutkiem czego jest ograniczanie zatrudnienia. Dlatego<br />
pewnym wyjściem z tej trudnej sytuacji jest poszerzenie oferty<br />
realizowanych usług, np. o chemiczne czyszczenie instalacji<br />
chłodniczych i klimatyzacyjnych, w tym także wymienników wielkopowierzchniowych.<br />
Takie działanie obserwujemy w przedsiębiorstwach,<br />
które <strong>do</strong>konały zakupu naszych agregatów i z powodzeniem<br />
stosują technologię Kamix. W tej sytuacji uniwersalny<br />
pracownik potrzebuje bezpiecznego preparatu i technologii<br />
czyszczenia. Uważam, że zlecanie czyszczenia wyspecjalizowanym<br />
przedsiębiorstwom, posiadającym odpowiedni potencjał<br />
techniczny i mogącym z powodzeniem wykonać skomplikowane<br />
chemiczne czyszczenia, jest lepszym rozwiązaniem, niż kierowanie<br />
zlecenia <strong>do</strong> małego zakładu instalacyjnego posiadającego<br />
<strong>do</strong>świadczenia z czyszczenia niewielkich wymienników<br />
c.w.u. w ciepłownictwie, zakamienionych zazwyczaj łatworoztwarzalnym<br />
osadem. Praktyka pokazuje bowiem, że rozwiązania<br />
sprawdzające się w przypadku małego wymiennika, niekoniecznie<br />
przyniosą oczekiwany efekt podczas czyszczenia wymiennika<br />
wielkopowierzchniowego.<br />
Podsumowując temat czyszczenia płytowych wielkowierzch-<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
Rys. 20. Wyniki czyszczenia wymiennika odczytane z komputera<br />
micznego czyszczenia nie ma innej alternatywy. Aby u<strong>do</strong>wodnić<br />
taką tezę posłużę się przykładem z czyszczenia wymienników<br />
w dużym centrum handlowym. Otóż z <strong>do</strong>świadczenia wia<strong>do</strong>mo,<br />
że w ciągu nocy (od 22.00 <strong>do</strong> 7.00), po wyłączeniu klimatyzacji,<br />
możliwe jest wykonanie z zachowaniem wszystkich reżimów technologicznych,<br />
czyszczenia wymiennika ciepła nawet o powierzchni<br />
200 m 2. Po zakończeniu czyszczenia i uruchomieniu systemu<br />
klimatyzacji (chillerów lub pomp ciepła oraz wież chłodniczych)<br />
pozostają jeszcze dwie godziny na osiągniecie przez system odpowiednich<br />
parametrów temperaturowych. W tak krótkim czasie<br />
czyszczenie mechaniczne wymiennika, wymagające demontażu<br />
wszystkich płyt i odklejenia uszkodzonych uszczelek, czyszczenie<br />
mechaniczne i chemiczne każdej płyty oraz montaż końcowy z pasowaniem<br />
uszczelek jest po prostu niemożliwy.<br />
KLImATyzACjA<br />
niowych wymienników ciepła, należy podkreślić, że dla ich che- REKLAMA<br />
39
KLImATyzACjA<br />
Produktywność pracowników<br />
vs. śro<strong>do</strong>wisko w pomieszczeniach<br />
Anna BOGDAN<br />
W czasach, kiedy najważniejszym parametrem jest oszczędność energii, komfort<br />
cieplny i jakość powietrza, którym oddychają użytkownicy traktowane są marginalnie.<br />
O AuTOrze<br />
Aktualnie ponownie powraca problem występujący w latach<br />
siedemdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy to po kryzysie<br />
energetycznym nastąpiło znaczne ograniczenie zapotrzebowania<br />
na energię <strong>do</strong>starczaną <strong>do</strong> budynków. Wynikiem tej<br />
oszczędności było wiele obiektów, w których maksymalnie<br />
zredukowano napływ świeżego powietrza <strong>do</strong> pomieszczeń<br />
i z tej przyczyny warunki śro<strong>do</strong>wiska wewnętrznego były dalekie<br />
<strong>do</strong> za<strong>do</strong>walających. Należy jednak pamiętać, iż budynki<br />
konstruowane są dla użytkowników a nie dla mniejszego<br />
zużycia energii. Zatem priorytetem zawsze powinno być zachowanie<br />
zdrowego śro<strong>do</strong>wiska wewnątrz, przy jednoczesnym<br />
ograniczeniu zużycia energii.<br />
Ponieważ komfort pracowników, użytkowników pomieszczeń<br />
biurowych jest traktowany często marginalnie, w artykule<br />
tym skupiono się na innym parametrze powiązanym z komfortem<br />
użytkowników, tj. na produktywności.<br />
Czym jest produktywność?<br />
Produktywność określa zazwyczaj stosunek efektów, rezultatów<br />
wykonywanej pracy <strong>do</strong> poniesionych nakładów.<br />
W przypadku pracownika produktywnością można określić<br />
zespół parametrów, na które głównie składają się wydajność<br />
i efektywność pracy.<br />
Pomiar produktywności należy <strong>do</strong> skomplikowanych zagadnień,<br />
gdyż trudno jest połączyć indywidualne zmienne,<br />
zależące zarówno od warunków pracy, jak również od indywidualnych<br />
cech i zaplecza <strong>do</strong>mowo-rodzinnego pracowni-<br />
dr hab. inż. Anna<br />
BOGDAN – Pracownia<br />
Obciążeń Termicznych,<br />
CIOP-PIB, Zakład<br />
Klimatyzacji i<br />
Ogrzewnictwa,<br />
Politechnika Warszawska Rys. 1. Model absencji zawo<strong>do</strong>wej w stosunku od ilości powietrza wentylacyjnego<br />
ka. W poradniku REHVA [23] określono czynniki, które mogą<br />
być uwzględniane przy ocenie produktywności pracownika.<br />
Należą <strong>do</strong> nich m.in.: absencja zawo<strong>do</strong>wa, nieobecność na stanowisku<br />
pracy czy przy telefonie, koszty leczenia zwierające<br />
zwolnienia, wypadki, samoocena <strong>do</strong>tycząca produktywności,<br />
wyniki uzyskiwane przez grupy robocze, szybkość i <strong>do</strong>kładność<br />
wykonywania zadań, zmęczenie itp.<br />
Zależność między produktywnością a warunkami<br />
śro<strong>do</strong>wiska wewnętrznego<br />
Jak wskazano wcześniej, na produktywność wpływa m.in.<br />
stan zdrowia pracowników i absencja zawo<strong>do</strong>wa. Poniżej przedstawiono<br />
wybrane czynniki, których korelacja z produktywnością<br />
została opisana w <strong>do</strong>stępnych publikacjach.<br />
Choroby układu oddechowego<br />
W wielu artykułach wykazano zależność między brakiem<br />
wentylacji czy też nie<strong>do</strong>stateczną ilością powietrza świeżego<br />
a rozprzestrzenianiem się zakaźnych chorób układu oddechowego<br />
[1, 2]. W badaniach prowadzonych przez Jaakkola<br />
[3] wskazano, iż w pomieszczeniach, w których pracowało<br />
więcej niż dwóch pracowników, <strong>do</strong>chodziło <strong>do</strong> większej absencji<br />
zawo<strong>do</strong>wej niż w przypadku pracowników samodzielnie<br />
zajmujących pomieszczenie. W badaniach prowadzonych<br />
w salach przeznaczonych dla przebywania chorych w 3 budynkach<br />
szpitalnych, w których w jednym <strong>do</strong>starczano całkowicie<br />
świeże powietrze, w drugim i trzecim powietrze było re-<br />
40 9/2012
Pomiar produktywności należy<br />
<strong>do</strong> skomplikowanych zagadnień<br />
cyrkulowane w stosunku 30 i 70% wykazano, iż w pierwszym<br />
budynku <strong>do</strong>chodziło <strong>do</strong> znacznie mniejszego wyizolowania<br />
bakterii grypowych w powietrzu wewnętrznym niż w pozostałych<br />
budynkach [4].<br />
W badaniach Miltona [5] sprawdzono korelację miedzy ilością<br />
świeżego powietrza <strong>do</strong>starczanego <strong>do</strong> pomieszczeń a absencją<br />
zawo<strong>do</strong>wą pracowników wywołaną chorobami układu<br />
oddechowego. W budynku, w którym zapewniono dla<br />
użytkownika około 24 l/s powietrza świeżego, ilość zachorowań<br />
była niższa o 35% w stosunku <strong>do</strong> budynku, w którym dla<br />
użytkownika <strong>do</strong>starczano około 12 l/s. Przeliczając absencję<br />
zawo<strong>do</strong>wą spowo<strong>do</strong>waną chorobami układu oddechowego,<br />
określono w badaniach prowadzonych w USA [6, 7], iż spowo<strong>do</strong>wały<br />
one 176 mln dni absencji zawo<strong>do</strong>wej oraz 121 mln dni<br />
pracy z mniejszą wydajnością. Zakładając spadek produktywności<br />
o 100% w przypadku braku obecności w pracy i o 25%<br />
w przypadku ograniczonej pracy, roczną wartość niewykonanej<br />
pracy przeliczono na 34 mld <strong>do</strong>larów. Jednocześnie koszt<br />
leczenia tych chorób wyniósł 36 mld <strong>do</strong>larów.<br />
W publikacji [8] przedstawiono zależność między występowaniem<br />
absencji zawo<strong>do</strong>wej spowo<strong>do</strong>wanej chorobami a krotnością<br />
wymian powietrza w pomieszczeniach (rys.1.), a także<br />
występowaniem absencji zawo<strong>do</strong>wej w odniesieniu <strong>do</strong> ilości powietrza<br />
świeżego <strong>do</strong>starczanego dla każdego użytkownika (rys. 2.).<br />
Na tej podstawie wydać, że im więcej powietrza świeżego <strong>do</strong>starczanego<br />
jest <strong>do</strong> pomieszczenia, tym mniejsza jest absencja zawo<strong>do</strong>wa<br />
spowo<strong>do</strong>wana zachorowaniami układu oddechowego.<br />
Alergie i astma<br />
Alergie i astma są często wynikiem nadmiernej ekspozycji<br />
w dzieciństwie na powietrze zanieczyszczone chemikaliami<br />
jak również dymem tytoniowym [9, 10]. Zanieczyszczenie powietrza<br />
przez kurz, zarodki pleśni itp. jest skorelowane z wentylacją<br />
i ilością świeżego powietrza <strong>do</strong>starczanego <strong>do</strong> pomieszczeń<br />
[11]. Określono, iż w budynkach, w których istnieje<br />
problem z wilgotnością i słabą jakością powietrza wewnętrznego<br />
występował większy spadek produktywności oraz absencja<br />
zawo<strong>do</strong>wa spowo<strong>do</strong>wana alergiami i astmą. Jak określono<br />
w USA średnioroczny koszt leczenia tego rodzaju zachorować<br />
wynosi około 12 mld <strong>do</strong>larów.<br />
sick Building syndrome<br />
Na SBS składają się objawy podrażnienia oczu, nosa i skóry,<br />
bóle głowy, zmęczenie, problemy z oddychaniem itp. Na ryzyko<br />
wystąpienia SBS wpływa ilość powietrza świeżego <strong>do</strong>starczanego<br />
<strong>do</strong> pomieszczeń [12]. Jak wykazano w USA zwiększenie<br />
strumienia powietrza świeżego o 5 l/s spowo<strong>do</strong>wało<br />
zmniejszenie odsetka osób zgłaszających objawy SBS z 26%<br />
<strong>do</strong> 16%. Jak wykazano w norweskich szkołach poprawa jakości<br />
powietrza w klasach spowo<strong>do</strong>wała zwiększenie produktywności<br />
uczniów o 5,3%, porównując rezultaty zmierzonego<br />
czasu reakcji [13]. Rozwiązaniem przy wystąpieniu SBS jest nie<br />
tylko zapewnienie odpowiedniej ilości powietrza świeżego,<br />
ale również minimalizacja źródeł zamieszczeń – wykładzin,<br />
elementów wyposażenia wnętrz itp. W badaniach laborato-<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
ryjnych wykazano, iż usuniecie 20 wykładzin spowo<strong>do</strong>wało:<br />
niewielkie zmniejszenie w ilości zanieczyszczeń w powietrzu,<br />
lepszą odczuwalną jakość powietrza, zmniejszenie intensywności<br />
SBS – głownie bólu i zawrotów głowy, zwiększenie<br />
o 6,5% ilości przepisywanego tekstu, polepszenie wyniku<br />
o 3,4% testów logicznych, polepszenie o 3,1% w czasie reakcji<br />
(refleks) itp. [14].<br />
Wykazano również, iż SBS wpływa na samoocenę produktywności<br />
[15] , a także określono korelację miedzy wydajnością<br />
pracy a symptomami SBS. Wskazano, że pracownicy odczuwający<br />
SBS wykazywali o 7% dłuższy czas reakcji na zadania<br />
a także popełniali o 30% więcej błędów w testach psychologicznych.<br />
Wskazano również, iż niska jakość powietrza wpływa<br />
negatywnie na wydajność pracy [16], a zwiększenie ilości<br />
powietrza <strong>do</strong>starczanego <strong>do</strong> pomieszczeń spowo<strong>do</strong>wało<br />
poprawę odczuwanej jakości powietrza i obniżenie symptomów<br />
SBS, a także zwiększenie wydajności pracy.<br />
Śro<strong>do</strong>wisko cieplne<br />
Jak wykazały badania Wyona i Fiska [17, 18] temperatura<br />
jest parametrem znacząco wpływającym na wydajność pracy.<br />
Optymalna temperatura sprzyjająca największej produktywności<br />
zależy jednakże w głównej mierze od preferencji każdego<br />
człowieka. Przyjmuje się również, iż nieznaczny lokalny dyskomfort<br />
cieplny, np. nieznacznie niższa temperatura powietrza<br />
od temperatury komfortowej, polepszają produktywność.<br />
Umożliwienie indywidualnej regulacji temperatury powietrza<br />
zwiększa produktywność o około 2% [19], natomiast w innych<br />
badaniach [20] wykazano, iż umożliwienie pracownikom regulacji<br />
temperatury powietrza o ±3 oC wpływa na zwiększenie<br />
produktywności w zakresie w logicznego myślenia i zręczności<br />
wykonywania pracy manualnej o 3% oraz o 7% w pisaniu<br />
na klawiaturze w stosunku <strong>do</strong> wyników uzyskanych w budynkach<br />
o temperaturze powietrza przyjmowanej na poziomie<br />
zgodnym z normami komfortu, ale bez regulacji. Natomiast<br />
w badaniach prowadzonych w przedszkolach w Szwajcarii<br />
wskazano, iż utrzymywanie temperatury wewnętrznej na po-<br />
KLImATyzACjA<br />
Rys. 2. Model absencji zawo<strong>do</strong>wej w stosunku od ilości powietrza wentylacyjnego<br />
<strong>do</strong>starczanego <strong>do</strong> każdego użytkownika<br />
41
www.toshiba-hvac.pl<br />
Przede wszystkim należy <strong>do</strong> pomieszczeń<br />
<strong>do</strong>prowadzać odpowiednie ilości powietrza,<br />
w tym powietrza świeżego<br />
ziomie 22 oC i wilgotności w zakresie 40÷49% spowo<strong>do</strong>wało<br />
spadek absencji dzieci z 5,7% <strong>do</strong> 3% [21].<br />
Podsumowanie<br />
Reasumując przedstawione powyżej informacje, można zaobserwować,<br />
iż śro<strong>do</strong>wisko panujące w pomieszczeniach może<br />
wpływać na produktywność traktowaną jako wydajność, <strong>do</strong>kładność<br />
wykonywanej pracy oraz absencję zawo<strong>do</strong>wą spowo<strong>do</strong>waną<br />
chorobami układu oddechowego. Z tej przyczyny<br />
powinno dążyć się <strong>do</strong> utrzymania wysokich standardów<br />
odnośnie jakości powietrza w pomieszczeniach.<br />
Przede wszystkim należy <strong>do</strong> pomieszczeń <strong>do</strong>prowadzać<br />
odpowiednie ilości powietrza, w tym powietrza świeżego,<br />
w celu usuwania zanieczyszczonego powietrza i zapewniania<br />
powietrza czystego <strong>do</strong> oddychania. Drugim ważnym elementem<br />
jest odpowiednie zorganizowanie przepływu powietrza<br />
przez pomieszczenie, w celu uniknięcia migracji zanieczyszczeń<br />
między pracownikami.<br />
Jednocześnie parametry powietrza powinny być <strong>do</strong>stosowywane<br />
<strong>do</strong> rodzaju wykonywanej pracy, tak aby zbliżać się<br />
<strong>do</strong> warunków komfortu cieplnego. Wilgotność względna powietrza<br />
powinna być utrzymywana w <strong>do</strong>lnych granicach wskazywanych<br />
w normach (około 40%), natomiast w celu uzyskania<br />
zwiększenia produktywności w idealnych warunkach powinno<br />
się stworzyć możliwość samodzielnego <strong>do</strong>stosowywania<br />
temperatury powietrza każdemu użytkownikowi.<br />
Może się wydawać, iż zmiany te są bardzo kosztowne i nie<br />
możliwe <strong>do</strong> realizacji. Odpowiedz na ten problem przynosi<br />
publikacja Roelofsena [22], w której przeliczono koszty poprawy<br />
jakości śro<strong>do</strong>wiska wewnętrznego o jedną kategorię<br />
zgodnie z zapisami normy PN-EN 15251:2012 Parametry wejściowe<br />
śro<strong>do</strong>wiska wewnętrznego <strong>do</strong>tyczące projektowania i oceny<br />
charakterystyki energetycznej budynków, obejmujące jakość powietrza<br />
wewnętrznego, śro<strong>do</strong>wisko cieplne, oświetlenie i akustykę.<br />
Obliczono koszty związane ze zmianą kategorii (z C na kategorię<br />
B oraz z B na A) i przedstawiono je w tabeli 1.<br />
Analogiczne analizy przeprowadził Wyon [17], który wskazał<br />
czas zwrotu 1,6 roku przy zmianie przestrzeni biurowej<br />
w celu osiągnięcia 0,5% wzrostu produktywności. Można za-<br />
Tabela 1. Koszty związane ze zmianą kategorii budynku<br />
<strong>do</strong>datkowe inwestycje<br />
[euro/m 2 powierzchni]<br />
zwiększenie wydajności urządzeń<br />
[euro/m 2 rocznie]<br />
utrzymanie obiektu<br />
[euro/m 2 rocznie]<br />
zużycie energii<br />
[euro/m 2 rocznie]<br />
z kat. C na<br />
kat. B<br />
z kat. B na<br />
kat. A<br />
około 80 około 96<br />
około 98 około 55<br />
około 2,8 około 1,1<br />
0,35 1<br />
czas zwrotu [lata] 0,8 1,8<br />
tem wnioskować, iż zwiększenie produktywności pracowników<br />
poprzez polepszenie warunków śro<strong>do</strong>wiska wewnętrznego<br />
może być traktowane jako inwestycja o krótkim czasie<br />
zwrotu, która w dalszej perspektywie będzie przynosić tylko<br />
zyski.<br />
LITERATURA<br />
[1] BRUNDAGE J. F., SCOTT R. M., LEDNAR W. M., SMITH D. W., MILLER R. N.:<br />
Buildingassociated risk of febrile acute respiratory diseases in army trainees. JAMA 259<br />
(14): 2108–12. 1988.<br />
[2] The prevalence of respiratory diseases among children in schoolrooms ventilated by<br />
various methods. In Ventilation: Report of the New York State Commission on<br />
Ventilation. Chapter XXIII. New York: Dutton. New York State Comm. Vent. 1923.<br />
[3] JAAKKOLA J. J. K., HEINONEN O. P.: Shared office space and the risk of the common cold.<br />
Eur. J. Epidemiol. 11(2): 213–16. 1993.<br />
4] DRINKA P. J., KRAUSE P., SCHILLING M., MILLER B. A., SHUT P., GRAVENSTEIN S.: Report of<br />
an influenza-A outbreak: nursing. Home architecture and influenza-A attack rates. J. Am.<br />
Geriatr. Soc. 44: 910–13. 1996.<br />
[5] MILTON D. K., GLENCROSS P. M., WALTERS M. D.: Risk of sick leave associated with<br />
out<strong>do</strong>or ventilation level, humidification and building related complaints. In<strong>do</strong>or Air<br />
2000; 10: 212–221. 2000.<br />
[6] US Dep. Health Hum. Serv: Vital and Health Statistics, Current Estimates from the<br />
National Health Interview Survey, Series 10: Data From the National Health Survey No.<br />
189, DHHS Publ. No. 94–517. 1994.<br />
[7] DIXON R. E.: Economic costs of respiratory tract infections in the United States. Am. J.<br />
Med. 78(6B): 45–51. 1985.<br />
8] Olli SEPPANEN: In<strong>do</strong>or climate and productivity<br />
[9] ARSHAD S. H., MATTHEWS S., GANT C., HIDE D. W.: Effect of allergen avoidance on<br />
development of allergic disorders in infancy. Lancet 339(8809): 1493–97. 1992.<br />
[10] WAHN U., LAU S., BERGMANN R., KULIG M., FORSTER J., et al.: In<strong>do</strong>or allergen exposureis<br />
a risk factor for sensitization duringthe first three years of life. J. Allergy Clin. Immunol.<br />
99(6): 763–69. 1997.<br />
[11] Div. Respir. Dis. Stud., Natl. Inst. Occup.Safety Health. 1984. Outbreaks of respiratory<br />
illness among employees in large office buildings. Tennessee, District of Columbia.<br />
MMWR 33(36):506–13<br />
[12] SEPPANEN O. A., FISK W. J., MENDELL M. J.: Association of ventilation rates and CO2 – concentrations with health and rother responses in commercial and institutional<br />
buildings. In<strong>do</strong>or Air 9: 226–52. 1999.<br />
[13] MYHRVOLD A. N., OLSEN E.: Pupils health and performance due to renovation of schools.<br />
Proc. Healthy Build./IAQ 1997. 1:81–86. 1997.<br />
[14] WARGOCKI P.: Human perception, productivity, and symptoms related to in<strong>do</strong>or air<br />
quality. PhD thesis, ET-Ph.D. 98-03, Cent. In<strong>do</strong>or Environ. Energy, Tech. Univ. Denmark.<br />
244 pp. 1998.<br />
[15] HALL H. I., LEADERER B. P., CAIN W. S. and FIDLER A. T.: Influence of building-related<br />
symptoms on self-reported productivity. Proceedings of Healthy Buildings IAQ’91.<br />
Washington, DC, USA. ASHRAE, 33–35. 1991.<br />
[16] WARGOCKI P., WYON D., SUNDELL J., CLAUSEN G., FANGER O.: The effects of out<strong>do</strong>or air<br />
supply rate in an office on perceived air quality, sick building syndrome (SBS) symptoms and<br />
productivity. International Journal of In<strong>do</strong>or Air Quality and Climate. 10 :222-236. 2000.<br />
[17] WYON D. P.: In<strong>do</strong>or environmental effects on productivity. Proc. IAQ 96 Paths to Better<br />
Building Environments. pp. 5–15, Atlanta: ASHRAE. 1996.<br />
[18] FISK W. J.: Estimates of potential Nationwide productivity and health benefits from<br />
better in<strong>do</strong>or environments: an update. In<strong>do</strong>or Air Quality Handbook. ed. J SPENGLER, J.<br />
M. SAMET, J. F. MCCARTHY. New York: McGraw Hill. 2000.<br />
[19] KRONER W. M., STARK-MARTIN J. A.: Environmentally responsive workstations and office<br />
worker productivity. Proc. In<strong>do</strong>or Environ. Product. June 23–26, Baltimore, MD, ed. H.<br />
LEVIN. Atlanta, GA: ASHRAE. 1992.<br />
[20] WYON D. P.: Individual microclimate control: required range, probable benefits, and<br />
current feasibility. In<strong>do</strong>or Air ’96, 7th Int. Conf. In<strong>do</strong>or Air Qual. Clim. 1:1067–72. Nagoya,<br />
Jpn: SEEC Ishibashi. 1996.<br />
[21] DILMMICK, R. L. and ACKERS A. B.: An introduction to experimental aerobiology. John<br />
Wiley Sons, New York. 1969.<br />
[22] ROELOFSEN, P.: The impact of office environments on employee performance: The<br />
design of the workplace as a strategy for productivity enhancement. Journal of facilities<br />
Management vol. 1 NO. 3, 247–264. 2002.<br />
[23] Rehva.<br />
9/2012
Bierne i czynne systemy zapobiegania<br />
zadymieniu – badania skuteczności<br />
systemów<br />
Grzegorz KUBICKI<br />
Od wielu lat zajmuję się praktycznymi aspektami ochrony dróg<br />
ewakuacji w budynkach wysokich. W tym czasie byłem i wciąż<br />
jestem świadkiem oraz uczestnikiem wielu ciekawych badań,<br />
prób, symulacji i eksperymentów naukowych, które wskazywały<br />
mocne i słabe strony wielu powszechnie stosowanych systemów<br />
wentylacji pożarowej w budynkach wysokich. W prezentowanym<br />
artykule chciałbym przedstawić wyniki.<br />
Warunki funkcjonowania systemu różnicowania<br />
ciśnienia<br />
Spełnienie warunku zabezpieczenia przed zadymieniem pionowych<br />
dróg ewakuacji wymaga zastosowania tzw. układów różnicowania<br />
ciśnienia, czyli systemów napowietrzania pożarowego.<br />
Podczas działania tego typu układów należy po pierwsze zapewnić<br />
gradację ciśnienia od najwyższego na pionowych drogach<br />
ewakuacji (klatkach scho<strong>do</strong>wych i w szybach dźwigów przeznaczonych<br />
<strong>do</strong> działań jednostek pożarniczych), <strong>do</strong> najniższego na<br />
poziomych drogach ewakuacji (korytarzach lub w obrębie kondygnacji).<br />
Zadanie drugie polega na ukierunkowaniu przepływu<br />
powietrza na kondygnacji objętej pożarem z przestrzeni chronionej<br />
nadciśnieniem (klatki scho<strong>do</strong>we i przedsionki pożarowe)<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
<strong>do</strong> przestrzeni niechronionej nadciśnieniem (kondygnacja objęta<br />
pożarem). Przepływ powietrza odbywa się przez drzwi otwarte<br />
pomiędzy w/w przestrzeniami budynku z prędkością co najmniej<br />
1 m/s (jeżeli przewiduje się skuteczność działania systemu wyłącznie<br />
dla prowadzenia ewakuacji) i min 2 m/s (jeżeli skuteczność<br />
systemu ma być zachowana podczas prowadzenia akcji gaśniczej).<br />
Oprócz wymienionych powyżej warunków układ nadciśnienia<br />
w trzonie klatki scho<strong>do</strong>wej musi gwarantować zachowanie<br />
na wszystkich kondygnacjach warunku swobodnego <strong>do</strong>stępu<br />
<strong>do</strong> przestrzeni chronionej. Warunek ten definiuje siła potrzebna<br />
<strong>do</strong> otwarcia drzwi, której wartość ze względów psychologicznych<br />
nie może przekraczać 100 N. Dla realizacji opisanych zadań<br />
wykonywane są w budynkach wielokondygnacyjnych układy<br />
napowietrzania pożarowego potocznie nazywane systemami<br />
różnicowania ciśnienia. Systemy te można zaklasyfikować pod<br />
względem sposobu regulacji podstawowych parametrów nadciśnienia<br />
i przepływu jako pasywne i aktywne.<br />
Układy pasywne<br />
Działanie układów pasywnych opiera się najczęściej na wykorzystaniu<br />
klap upustowych jako elementów stabilizacji ciśnienia na pio-<br />
weNTyLACjA<br />
Wyniki i wnioski płynące z nabytych <strong>do</strong>świadczeń owocują powstawaniem nowych<br />
i u<strong>do</strong>skonalaniem już istniejących rozwiązań technicznych, nadając w wielu<br />
przypadkach całkiem inną jakość bezpieczeństwu ewakuacji.<br />
Rys. 1. Zadania systemów zapobiegania zadymieniu pionowych dróg ewakuacji (wspólne dla standardów PN EN1201-6,<br />
ITB378/2002)<br />
O AuTOrze<br />
dr inż. Grzegorz KUBICKI<br />
– Zakład Klimatyzacji<br />
i Ogrzewnictwa,<br />
Politechnika Warszawska<br />
43
weNTyLACjA<br />
Silny wiatr wiejący<br />
w kierunku<br />
prostopadłym <strong>do</strong> osi<br />
klapy upustowej<br />
może <strong>do</strong>prowadzić<br />
<strong>do</strong> jej zablokowania<br />
w pozycji otwartej<br />
44<br />
nowych drogach ewakuacji. W tego typu systemach <strong>do</strong> przestrzeni<br />
klatki scho<strong>do</strong>wej <strong>do</strong>starczana jest stała ilość powietrza wentylacyjnego,<br />
którego ilość określona jest obliczeniowo przy uwzględnieniu<br />
szacunkowego poziomu nieszczelności oraz odpowiedniego<br />
scenariusza zamkniętych i otwartych drzwi ewakuacyjnych. Jeżeli<br />
wszystkie drzwi prowadzące na drogi ewakuacji pozostają zamknięte,<br />
nadmiar powietrza <strong>do</strong>starczanego <strong>do</strong> przestrzeni klatki scho<strong>do</strong>wej<br />
powoduje wzrost ciśnienia powyżej żądanej wartości i otwarcie<br />
wycechowanej klapy upustowej. Otwarcie drzwi na kondygnacji<br />
z działającą instalacją odbioru powietrza i dymu (jest to kondygnacja<br />
objęta pożarem) powoduje spadek nadciśnienia w klatce scho<strong>do</strong>wej,<br />
skutkujący przymknięciem klapy upustowej i skierowaniem<br />
odpowiedniej ilości powietrza przez drzwi otwarte <strong>do</strong> przestrzeni<br />
nie chronionej nadciśnieniem. Jest to prosty i jednocześnie stosunkowo<br />
niezawodny system, <strong>do</strong>brze sprawdzający się w budynkach<br />
klasyfikowanych jako średniowysokie i wysokie. Projektując jednak<br />
układy tego typu, należy uwzględnić możliwy niekorzystny wpływ<br />
warunków zewnętrznych na opisywany układ. Trzeba koniecznie<br />
zabezpieczyć klapę upustową przed bezpośrednim oddziaływaniem<br />
wiatru. Jak wykazały m.in. ostatnio przeprowadzone testy,<br />
w przypadku niewystarczającego zabezpieczenia klapy, silny wiatr<br />
(o prędkości przekraczającej 8 m/s) wiejący w kierunku prostopadłym<br />
<strong>do</strong> osi klapy upustowej może <strong>do</strong>prowadzić <strong>do</strong> jej zablokowania<br />
w pozycji otwartej, co praktycznie niweczy skuteczność działania<br />
systemu zapobiegania zadymieniu. Klapy upustowe są ponadto<br />
urządzeniami <strong>do</strong>ść delikatnymi, wrażliwymi na uszkodzenia mechaniczne<br />
oraz podatnymi na zamarzanie.<br />
Mówiąc o układach pasywnych (chociaż <strong>do</strong>tyczy to również systemów<br />
aktywnych), warto zwrócić uwagę na pewien aspekt projektowania<br />
wielkości urządzeń. W zdecy<strong>do</strong>wanej większości przypadków<br />
(dla klatek scho<strong>do</strong>wych o stopni szczelności wg EN PN12101-6 wysokim,<br />
średnim a nawet nieszczelnych), strumień powietrza nawiewu<br />
pożarowego trzonu klatki scho<strong>do</strong>wej osiąga maksymalną wartość<br />
przy realizacji scenariusza ukierunkowanego przepływu w drzwiach<br />
otwartych. Wówczas dla spełnienia wymagań stabilizacji nadciśnienia<br />
w przestrzeni chronionej wystarczająca jest znacznie mniejsza<br />
wydajność instalacji. Zdarzają się jednak sytuacje, w których osiągniecie<br />
zakładanego poziomu nadciśnienia wymaga <strong>do</strong>prowadze-<br />
Rys. 2. Uproszczony schemat funkcjonowania układów pasywnych<br />
nia <strong>do</strong> przestrzeni klatki scho<strong>do</strong>wej większej ilości powietrza, niż<br />
wymaga tego warunek zapewnienia minimalnej prędkości przepływu<br />
w drzwiach otwartych. Są to np. klatki scho<strong>do</strong>we w budynkach<br />
wysokich z lat 70-tych i 80-tych XX w., często posiadające jedną<br />
przeszkloną elewację zewnętrzną a czasami również zabu<strong>do</strong>wany<br />
w duszy schodów szacht windy. Z sytuacją taką zetknąłem się chociażby<br />
podczas projektowania stanowiska laboratorium wentylacji<br />
pożarowej na wydziale Inżynierii Śro<strong>do</strong>wiska. Poziom nieszczelności<br />
przegród zewnętrznych i wewnętrznych był w tym przypadku<br />
na tyle wysoki, że dla realizacji zadania wytworzenia nadciśnienia<br />
w warunkach drzwi zamkniętych konieczne stało się nawiewanie<br />
ponad 23 000 m 3/h powietrza, podczas gdy realizacja zadania ukierunkowanego<br />
przepływu w drzwiach otwartych wymagała zaledwie<br />
17 000 m 3/h. Z tego oraz tego typu przypadków wypływają<br />
dwa <strong>do</strong>ść istotne w moim przekonaniu wnioski. Po pierwsze: nie<br />
zawsze możliwe jest zastosowanie popularnej metody obliczeniowej<br />
zawartej w instrukcji ITB 378, która nie uwzględnia konieczności<br />
określenia strumienia powietrza wentylacyjnego koniecznego<br />
dla stabilizacji ciśnienia w warunkach kiedy wszystkie drzwi<br />
prowadzące na klatkę scho<strong>do</strong>wą pozostają zamknięte (zakłada się<br />
maksymalny przepływ przy scenariuszu drzwi otwartych). Po drugie:<br />
dla klatek scho<strong>do</strong>wych o bardzo niskim poziomie szczelności,<br />
w opisanej powyżej sytuacji zastosowanie systemu różnicowania<br />
ciśnienia opartego na klapach upustowych nie będzie gwarantować<br />
skutecznego działania (<strong>do</strong>brana wielkość wentylatora może<br />
nie gwarantować spełnienia warunku osiągnięcia bezpiecznego<br />
poziomu nadciśnienia).<br />
Układy aktywne<br />
Pod pojęciem aktywnych systemów różnicowania ciśnienia<br />
należy rozumieć system napowietrzania pożarowego, w którym<br />
funkcje regulacji przepływu powietrza, w ilości niezbędnej<br />
dla realizacji zadań scenariusza pożarowego pełnią automatycznie<br />
sterowane urządzenia: wentylatory nawiewne ze zmienną<br />
prędkością obrotową lub klapy sterowane czujnikami ciśnienia.<br />
Szczególną popularność zyskują ostatnio systemy, gdzie<br />
wydajność wentylatorów reguluje się w zależności od aktualnie<br />
realizowanego scenariusza napowietrzania (warunek stabiliza-<br />
9/2012
Rys. 3. Działanie tradycyjnego algorytmu regulacji przy zmiennych parametrach pracy<br />
cji ciśnienia lub przepływu w drzwiach otwartych) za pomocą<br />
przetwornicy częstotliwości (falownika). Układy tego typu od<br />
wielu lat funkcjonują w wentylacji pożarowej, w ostatnim jednak<br />
czasie pojawiają się bardzo ciekawe rozwiązania układów<br />
regulacji, dzięki którym można mówić o całkiem nowej jakości<br />
funkcjonowania systemów różnicowania ciśnienia. Mam tu na<br />
myśli układy sterowania predykcyjnego, dzięki którym aktywny<br />
system napowietrzania pożarowego posiada z<strong>do</strong>lność adaptacji<br />
<strong>do</strong> aktualnych, dynamicznie zmieniających się podczas pożaru<br />
warunków śro<strong>do</strong>wiska pracy. Tradycyjne powszechnie stosowane<br />
obecnie układy regulacji, oparte na prostych modelach<br />
PID są w stanie realizować założenia scenariusza pożarowego<br />
i <strong>do</strong>brze sterować układem napowietrzania pożarowego w tzw.<br />
rzeczywistości projektowej. Dzięki tej właściwości obiekt z zainstalowanym<br />
systemem różnicowania ciśnienia może z powo-<br />
Rys. 4. Działanie układu sterowania predykcyjnego, opartego o sieci neuronowe<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
dzeniem przejść próby odbiorowe oraz okresowe testy działania<br />
instalacji. Problem polega jednak na tym, że wszelkie testy<br />
odbywają się przy określonym scenariuszu jednocześnie otwartych<br />
i zamkniętych drzwi oraz określonych parametrach otoczenia<br />
(np. stanu szczelności budynku, z jakim mamy <strong>do</strong> czynienia<br />
w chwili regulowania parametrów pracy instalacji). Z wieloletniej<br />
praktyki wynika, że stan taki ulega zmianie stopniowo podczas<br />
funkcjonowania budynku (np. zmiany stopnia szczelności klatki<br />
scho<strong>do</strong>wej oraz pomieszczeń przyległych związane z kolejnymi<br />
aranżacjami poszczególnych kondygnacji) jak i dynamicznie podczas<br />
pożaru. Próbne alarmy, prowadzone kilka lat temu z wykorzystaniem<br />
dymu znacznikowego, wykazały, że praktycznie nie<br />
ma możliwości w obiektach użyteczności publicznej, realizacji<br />
np. scenariusza ewakuacji stopniowej lub zachowania przewidzianej<br />
w projekcie konfiguracji drzwi zamkniętych. Stan taki stanowi<br />
weNTyLACjA<br />
Tradycyjne<br />
powszechnie<br />
stosowane obecnie<br />
układy regulacji,<br />
oparte na prostych<br />
modelach PID<br />
są w stanie<br />
realizować założenia<br />
scenariusza<br />
pożarowego<br />
i <strong>do</strong>brze sterować<br />
układem<br />
napowietrzania<br />
pożarowego w tzw.<br />
rzeczywistości<br />
projektowej<br />
45
46<br />
weNTyLACjA<br />
Rys. 5. Działanie układu aktywnego ze sterowaniem predykcyjnym podczas rzeczywistej ewakuacji<br />
przeszkodę nie <strong>do</strong> pokonania dla układów aktywnych z prostym<br />
0-1 sterowaniem. Jako przykład przedstawiony został tu przykład<br />
tradycyjnego sterowania układem napowietrzania pożarowego<br />
dla klatki scho<strong>do</strong>wej wysokiego budynku (wysokość około 50<br />
m), w sytuacji, kiedy parametry na klatce scho<strong>do</strong>wej wyszły poza<br />
pierwotnie zakładany zakres regulacji (rys. 3.).<br />
Eksperymenty polegały na uruchomieniu systemu napowietrzania<br />
zgodnie z założeniami scenariusza pożarowego, a następnie<br />
sprawdzeniu jego odporności na wprowadzone zakłócenia<br />
(np. zwiększony poziom nieszczelności obiektu). W pierwszej fazie<br />
<strong>do</strong>świadczenia realizowane były warunki scenariusza pożarowego,<br />
dzięki czemu nie występowały kłopoty z osiągnięciem zakładanego<br />
nadciśnienia i prędkości przepływu. Następnie nastąpiła zmiana<br />
stanu ustalonego, która realizowana była przez otwarcie większej<br />
ilości drzwi lub ich niepełne zamknięcie. W rezultacie zmianie<br />
uległa charakterystyka hydrauliczna obiektu regulacji czyli klatki<br />
scho<strong>do</strong>wej, wychodząc poza zakres zastosowanego algorytmu.<br />
Rys. 6. Wyniki testu – zakłócenie wiatrem elementu pomiaru ciśnienia odniesienia<br />
(atmosferycznego) – grzybek pomiaru ciśnienia atmosferycznego<br />
Efektem w tym przypadku jest oscylacja układu, czyli układ regulacji<br />
po przekroczeniu zadanego zakresu nie jest w stanie ustabilizować<br />
pracy układu napowietrzającego i poszukując właściwej<br />
nastawy oscyluje pomiędzy skrajnymi wartościami. W praktyce<br />
oznacza to rozregulowanie układu i całkowity brak kontroli nad<br />
procesem stabilizacji nadciśnienia oraz prędkości przepływu co<br />
w praktyce niweczy skuteczność ochrony dróg ewakuacji.<br />
Zupełnie inaczej funkcjonuje skonstruowany w ostatnim czasie<br />
układ sterowania predykcyjnego, oparty o sieci neuronowe.<br />
Eksperymenty przeprowadzone dla takich samych warunków<br />
pracy, jak w przedstawionym powyżej przykładzie wykazują zupełnie<br />
inną jakość funkcjonowania zabezpieczenia pionowych dróg<br />
ewakuacji (rys. 4.). Po wprowadzeniu zakłóceń znacznie odbiega-<br />
Rys. 7. Element pomiarowy (grzybek pomiaru ciśnienia<br />
atmosferycznego)<br />
9/2012
jących od założeń scenariusza pożarowego i ponownym zamknięciu<br />
drzwi ewakuacyjnych system adaptacyjny w czasie poniżej 1 s<br />
był w stanie realizować zadanie stabilizacji ciśnienia, w zupełnie<br />
nowym pod względem hydraulicznym obiekcie.<br />
Po<strong>do</strong>bne wyniki dało uruchomienie nowego układu regulacji<br />
w warunkach zbliżonych <strong>do</strong> rzeczywistej ewakuacji podczas<br />
pożaru. Podczas normalnego użytkowania obiektu, klatka scho<strong>do</strong>wa<br />
jest intensywnie wykorzystywana w celach komunikacyjnych.<br />
Stwarza to sytuację, w której bardzo często pojawia się<br />
naprzemiennie zmiana konfiguracji drzwi zamkniętych i otwartych<br />
(na różnych kondygnacjach), tak jak może mieć to miejsce<br />
przy chaotycznej ewakuacji podczas pożaru. Również w takich<br />
warunkach testowany układ napowietrzania pożarowego działa<br />
bez poważniejszych zakłóceń i, co bardzo ważne, osiągając zakładaną<br />
dla dwóch stanów (drzwi zamknięte i drzwi otwarte) wydajność.<br />
w bardzo krótkim czasie (poniżej 1 s).<br />
Opisane powyżej układy aktywne posiadają jeszcze jedną<br />
poważną zaletę, której nie mają układy pasywne: są one w znacznie<br />
wyższym stopniu odporne od na zakłócenia wywołane parciem<br />
wiatru. Przeprowadzone na stanowisku modelowym testy<br />
potwierdzają wysoką odporność sterowanych automatycznie<br />
układów napowietrzania pożarowego na opisywane zakłócenie.<br />
Wyniki testów „wiatrowych” zilustrowane zostały przykła<strong>do</strong>wym<br />
wykresem (rys. 6.) jakości regulacji podczas zakłócania<br />
silnym wiatrem (o prędkości od 9 <strong>do</strong> 15 m/s) elementu pomiaru<br />
ciśnienia odniesienia.<br />
Odporność systemów aktywnych wynika w znacznej mierze<br />
z braku bezpośredniego połączenia elementu odpowiedzial-<br />
��� ������� �� �������� ���<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
nego za stabilizację ciśnienia i przepływu z atmosferą. W tym<br />
przypadku konieczne jest jednak odpowiednie wykonanie<br />
(w specjalnej obu<strong>do</strong>wie) i lokalizacja punktu pomiaru ciśnienia<br />
zewnętrznego (atmosferycznego). Akceptowalnie skuteczną<br />
osłonę rurki impulsowej stanowić może nawet puszka pomiaru<br />
ciśnienia atmosferycznego wykonana z plastikowej puszki elektrycznej.<br />
Natomiast szczególnie dla systemów monoblokowych<br />
montowanych na dachu budynku należy rekomen<strong>do</strong>wać specjalne<br />
osłony tłumiące zakłócenia wywołane parciem wiatru<br />
np. osłony grzybkowe.<br />
Nie bójmy się <strong>do</strong>brej elektroniki przemysłowej<br />
Przy zastosowaniu układów predykcyjnych sterowanie<br />
odbywa się za pomocą przetwornicy częstotliwości (falownika).<br />
W tym miejscu należy uczynić bardzo ważną dygresję<br />
odnośnie zastosowania urządzeń elektronicznych w ochronie<br />
przeciwpożarowej. Powszechne <strong>do</strong>świadczania z elektroniką<br />
codziennego użytku (najczęściej made in China) powodują<br />
powszechnie nieufne podejście <strong>do</strong> tego typu rozwiązań<br />
jako wysoce awaryjnych. Jak wynika z <strong>do</strong>świadczeń krajów<br />
wysokorozwiniętych całkowicie niesłusznie. Trzeba pamiętać,<br />
że w obszarze automatyki przemysłowej i militarnej obowiązują<br />
zupełnie inne standardy produkcji i nadzoru nad wyrobem.<br />
Jakość produktu końcowego potwierdza w tym przypadku<br />
bardzo rygorystyczna procedura certyfikacji wyrobu,<br />
a jego cechą musi być absolutnie 100% niezawodność.<br />
weNTyLACjA<br />
Powszechne<br />
<strong>do</strong>świadczania<br />
z elektroniką<br />
codziennego użytku<br />
(najczęściej made<br />
in China) powodują<br />
powszechnie<br />
nieufne podejście<br />
<strong>do</strong> tego typu<br />
rozwiązań jako<br />
wysoce awaryjnych<br />
���� ��������� ���� ��������� ��������� ��������������� ����� ���������<br />
�������� ������ ����� ���� ����������� �������� ���� �����������<br />
����� ����������� ����������� �������� ���� ������ �������<br />
� ���� ��� �������� �������� ������ ���������������� ��������<br />
������������� ����������� ������������ ��������������<br />
�� ���������������� ������������ �����������<br />
���� ��������� �� ������� �������������<br />
������� ����������� ����� ��� ���� ��� ��<br />
�������������������������<br />
����� ��� �������������������<br />
REKLAMA<br />
47
weNTyLACjA<br />
iSWAY-FC ® Adaptive kompaktowa jednostka napowietrzająca z inteligentnym<br />
adaptacyjnym systemem regulacji<br />
Skuteczność i niezawodność potwierdzona<br />
w akredytowanym laboratorium w Aachen<br />
48<br />
Grzegorz SYPEK, Jarosław WICHE<br />
W artykule zaprezentowano opis parametrów oraz zupełnie nowych możliwości<br />
wynikających z zastosowania najnowszej generacji kompaktowych jednostek<br />
napowietrzających opracowanych przez firmę Smay Sp. z o.o. w ścisłej współpracy<br />
z firmą Plum Sp. z o.o.<br />
O AUTOrACh<br />
Grzegorz SYPEK,<br />
Jarosław WICHE<br />
– Smay sp. z o.o.<br />
Rys. 1. Inteligentna jednostka<br />
napowietrzająca iSWAY-FC® Adaptive <strong>do</strong><br />
montażu zewnętrznego<br />
Opisywane urządzenia stanowią innowację w skali światowej,<br />
wyznaczając nowe standardy w zakresie funkcjonalności oraz niezawodności<br />
w tej grupie rozwiązań. Stanowią one pierwszą próbę<br />
praktycznej aplikacji algorytmów adaptacyjnych w dziedzinie różnicowania<br />
ciśnienia, znacząco podnosząc poziom bezpieczeństwa<br />
w budynkach. Szczególną uwagę poświęcono opisowi testów przeprowadzonych<br />
w Laboratorium Aerodynamiki Przemysłowej I.F.I.<br />
działającym przy Uniwersytecie Nauk Stosowanych w Aachen.<br />
Firma Smay Sp. z o.o. sukcesywnie rozwija swoje rozwiązania,<br />
tworząc kolejne generacje urządzeń na drodze typowej ewolucji<br />
technicznej. Nie inaczej przebiegał proces opracowywania<br />
kolejnych serii kompaktowych jednostek napowietrzających<br />
typu iSWAY®, których konstrukcja była sukcesywnie optymalizowana<br />
od 2010 roku. Zasada ta została złamana w momencie<br />
wprowadzenia <strong>do</strong> sprzedaży najnowszej, trzeciej już generacji<br />
urządzeń o nazwie handlowej iSWAY-FC® Adaptive, którą<br />
w kategoriach rozwoju należy traktować jako prawdziwą rewolucję.<br />
Rewolucję, która nie byłaby możliwa bez <strong>do</strong>świadczeń<br />
zgromadzonych podczas realizacji szeregu projektów badawczych,<br />
jak również konsekwentnych prób rozwiązania problemów<br />
z jakimi na co dzień borykają się instalatorzy czy inwestorzy<br />
przy próbach odbiorowych i okresowych przeglądach instalacji<br />
zapobiegania przed zadymieniem w budynkach o zróżnicowanym<br />
przeznaczeniu.<br />
Rewolucji, która nie byłaby możliwa bez ścisłej współpracy<br />
z białostocką firmą Plum Sp. z o.o. oraz śro<strong>do</strong>wiskiem naukowym<br />
a także bez praktycznych wskazówek specjalistów ds. zabezpie-<br />
Rys. 2. Monitoring Stanów Pracy<br />
Urządzeń (MSPU)<br />
czeń ppoż. Dzięki determinacji firm tworzących konsorcjum, którego<br />
celem było zaprojektowanie nowej generacji iSWAY-a FC®<br />
Adaptive, możemy zaprezentować Państwu urządzenie, które<br />
w praktyce wyznacza nowe standardy w zakresie elastyczności<br />
regulacji oraz prostoty obsługi i które, co najważniejsze, oprócz<br />
<strong>do</strong>ść powszechnych deklaracji producentów posiada szereg <strong>do</strong>kumentów,<br />
które te deklaracje jednoznacznie potwierdzają.<br />
Rozpoczynając prezentację urządzenia, warto zwrócić uwagę<br />
na określenie „Adaptive”, które odnosi się <strong>do</strong> specyfiki zastosowanego<br />
układu sterowania. Innowacyjnym rozwiązaniem w branży<br />
zabezpieczeń przeciwpożarowych jest zastosowany w urządzeniu<br />
regulator MAC-FC z zaimplementowanym algorytmem predykcyjnym<br />
wykorzystującym sieci neuronowe. Zastosowanie takiego<br />
rozwiązania umożliwia automatyczną zmianę nastaw regulatora<br />
w funkcji zmiany charakterystyki hydraulicznej przestrzeni<br />
chronionej, bez żadnej manualnej ingerencji. Jest to szczególnie<br />
istotne w przypadku działania jednostki w budynku rzeczywistym<br />
podczas pożaru, kiedy nieprzewidziane zdarzenia, np. pęknięcie<br />
okna, mogą się wydarzyć, wpływając istotnie na parametry<br />
pracy instalacji różnicowania ciśnienia. Na podstawie zmierzonej<br />
wartości różnicy ciśnienia regulator wysterowuje wentylator<br />
napowietrzający za pośrednictwem przetwornicy częstotliwości<br />
przeznaczonej <strong>do</strong> zastosowań w instalacjach wentylacji pożarowej.<br />
Oznacza to, że zarówno sama procedura kalibracji instalacji<br />
jak również przeglądy okresowe ulegają znacznemu uproszczeniu,<br />
przy jednoczesnej, nieosiągalnej dla rozwiązań stosowanych<br />
obecnie, elastyczności gwarantującej wysoki poziom bezpieczeństwa<br />
w przypadku pożaru. Mówiąc najprościej, zastosowane<br />
metody umożliwiają jednostce iSWAY-FC® Adaptive naukę<br />
i automatyczne <strong>do</strong>stosowanie się <strong>do</strong> dynamicznych zmian, które<br />
mogą występować podczas ewakuacji. Nie może być zatem<br />
mowy o jednej grupie sztywnych nastaw, które z zasady nie<br />
mogą być skuteczne w sytuacji, kiedy budynek i znajdujący się<br />
w nim ludzie stanowią żywy organizm. Doświadczenia minionych<br />
lat i dziesiątki zrealizowanych obiektów wskazały również jednoznacznie<br />
na konieczność wypracowania autorskiej metodyki<br />
pomiaru ciśnienia, <strong>do</strong>tyczy to zarówno ciśnienia w przestrzeni<br />
chronionej jak również ciśnienia odniesienia, którym nierzadko<br />
jest ciśnienie atmosferyczne. Z tego względu zastosowane zostały<br />
specjalne elementy, pozwalające na uzyskanie prawidłowych<br />
odczytów zarówno ciśnienia w przestrzeni chronionej jak rów-<br />
9/2012
nież ciśnienia atmosferycznego, dzięki którym zostały wyeliminowane<br />
zakłócenia np. występujące w wyniku oddziaływania wiatru.<br />
W każdej jednostce typu iSWAY-FC® umieszczona jest czujka<br />
dymu, która pozwala na stwierdzenie obecności dymu we wnętrzu<br />
obu<strong>do</strong>wy i wyświetlenie stosownego alarmu. Urządzenia<br />
z serii iSWAY-FC® Adaptive wyposażone są <strong>do</strong>datkowo w system<br />
Anty Frost® będący rozwiązaniem autorskim firmy Smay<br />
Sp. z o.o. i polegający na zastosowaniu promienników podczerwieni,<br />
w celu zapobiegania zamarzaniu przepustnicy odcinającej,<br />
zlokalizowanej po stronie ssawnej przed wentylatorem. Rolą tej<br />
przepustnicy jest fizyczne rozdzielenie przestrzeni chronionej od<br />
otoczenia, w celu zapobiegania wyziębieniu wnętrza budynku<br />
w okresie zimowym.<br />
Istotne zmiany <strong>do</strong>tyczą również parametrów konstrukcyjnych<br />
nowego urządzenia, które na podstawie analizy rynku<br />
znacznie odchudzono i zmniejszono, czyniąc je łatwiejszym <strong>do</strong><br />
transportu i montażu. Wszystkie opisywane komponenty, stanowiące<br />
kompletny zestaw urządzeń służących <strong>do</strong> różnicowania<br />
ciśnienia, umieszczono we wspólnej samonośnej obu<strong>do</strong>wie<br />
o zmiennej, w zależności od lokalnych wymagań, stronie obsługowej<br />
posa<strong>do</strong>wionej na systemowej konstrukcji nośnej typu<br />
Big Foot®. Obu<strong>do</strong>wy wykonywane są w dwóch podstawowych<br />
wariantach przeznaczonych <strong>do</strong> zabu<strong>do</strong>wy pionowej (z uchylną<br />
czerpnią powietrza) i poziomej. Dzięki zwartej bu<strong>do</strong>wie, niewielkim<br />
wymiarom i wadze oraz szerokiej gamie wentylatorów<br />
napowietrzających urządzenie iSWAY-FC® Adaptive może być<br />
lokalizowane praktycznie w <strong>do</strong>wolnym miejscu w budynku<br />
jak również na dachu i na poziomie terenu. Każda z kompaktowych<br />
jednostek napowietrzających wyposażona jest również<br />
w Tablicę Sygnalizująco-Sterującą (TSS), lokalizowaną zwykle<br />
w pomieszczeniu monitoringu na poziomie <strong>do</strong>stępu dla<br />
ekip ratowniczych i umożliwiającą monitoring aktualnej wartości<br />
nadciśnienia w przestrzeni chronionej, diagnozę awarii<br />
oraz obecności dymu w centrali, jak również ręczne kasowanie<br />
alarmów po uprzednim odbezpieczeniu przełączników<br />
kluczykiem. W przypadku, kiedy w skład instalacji różnicowania<br />
ciśnienia wchodzi więcej niż cztery kompaktowe jednostki<br />
firma Smay Sp. z o.o. zaleca zastosowanie rozwiązania pozwalającego<br />
na ich integrację oraz monitoring parametrów pracy<br />
i diagnozowanie ewentualnych awarii poszczególnych urządzeń.<br />
W tym celu opracowane zostało specjalnie rozwiązanie<br />
o nazwie Monitoring Stanów Pracy Urządzeń (MSPU) przedstawione<br />
na rysunku 2.<br />
Dewizą firmy Smay Sp. z o. o. jest przede wszystkim wysoka<br />
jakość i niezawodność oferowanych rozwiązań, co jest warunkiem<br />
koniecznym <strong>do</strong> odniesienia sukcesu na wymagającym rynku<br />
europejskim. Jak jednak ocenić czy faktycznie oferowane rozwiązanie<br />
spełnia deklarowane standardy? Pytanie to jest szczególnie<br />
istotne w odniesieniu <strong>do</strong> systemów bezpieczeństwa życia ludzkiego,<br />
których integralną częścią są opisywane kompaktowe jednostki<br />
napowietrzające. Czy można opierać się jedynie na dekla-<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
racjach producentów? I czy faktycznie projektant instalacji, który<br />
de facto <strong>do</strong>konuje wyboru rozwiązania technicznego ponosi sto<br />
procent odpowiedzialności za swoje decyzje? Otóż abstrahując<br />
od litery prawa i jego wykładni, firma Smay Sp. z o.o. z uwagi na<br />
realizowaną politykę rozwoju i sprzedaży świa<strong>do</strong>mie bierze na<br />
siebie znaczną część tej odpowiedzialności, oferując rozwiązania<br />
systemowe, dedykowane dla konkretnego budynku i gwarantując<br />
poprawność jego funkcjonowania. Co więcej będąc firmą produkcyjno-konsultingową,<br />
jest obecna na każdym etapie realizacji<br />
od opracowania koncepcji, przez wykonanie projektu i symulacji<br />
CFD, aż po uruchomienie i próby odbiorowe. Strategia taka ma<br />
szereg konsekwencji, dlatego, aby nasze deklaracje znaj<strong>do</strong>wały<br />
pokrycie w rzeczywistości, jako pierwszy w Europie producent sterowanych<br />
elektronicznie zestawów urządzeń służących <strong>do</strong> różnicowania<br />
ciśnienia, przebadaliśmy rozwiązania iSWAY-FC® Adaptive<br />
w Laboratorium Aerodynamiki Przemysłowej I.F.I. w Aachen zgodnie<br />
z procedurą będącą częścią znowelizowanej europejskiej normy<br />
EN 12101-6. Nie były to pierwsze badania tego typu zrealizowane<br />
przez firmę Smay Sp. z o.o., w niemieckim laboratorium, a jednak<br />
warto zaznaczyć ich unikalność. Otóż po raz pierwszy została przebadana<br />
z wynikiem pozytywnym największa jednostka napowietrzająca<br />
wyposażona w wentylator z silnikiem o mocy 15 kW o maksymalnej<br />
wydajności 48 500 m 3/h, w zakresie przecieków od 300<br />
<strong>do</strong> 36 000 m 3/h. We wszystkich testach uzyskano wyniki pozytywne<br />
tzn. spełnienie normowych wymagań w zakresie czasów<br />
zadziałania, precyzyjnej regulacji różnicy ciśnienia, niezawodności<br />
oraz stabilności na oscylacje. Badania niezawodności polegały na<br />
wykonaniu 10 000 cykli otwarcia i zamknięcia drzwi ewakuacyjnych.<br />
Maksymalne czasy przesterowania pomiędzy kryterium ciśnienia<br />
i przepływu zawierały się w przedziale od 0,15 <strong>do</strong> 1,70 s. Co najważniejsze<br />
po uruchomieniu jednostki i realizacji procedury adaptacyjnej<br />
nastawy regulatora nie były zmieniane, wszystko odbywało się<br />
automatycznie. Przeprowadzone testy wykazały, że kompaktowa<br />
jednostka iSWAY-FC® Adaptive wyposażona w regulator MAC-FC<br />
jest z<strong>do</strong>lna <strong>do</strong> wytworzenia i precyzyjnej kontroli wartości ciśnienia<br />
różnicowego jak i ukierunkowanego przepływu powietrza w sposób<br />
całkowicie automatyczny bez ingerencji manualnej w badanym<br />
zakresie przecieków pomieszczenia testowego.<br />
Oficjalne raporty z wynikami badań oraz opinią Instytutu<br />
Aerodynamiki Przemysłowej I.F.I. w Aachen są <strong>do</strong>stępne <strong>do</strong> pobrania<br />
na stronie internetowej firmy Smay Sp. z o.o. gdzie można również<br />
uzyskać wyczerpujące informacje <strong>do</strong>tyczące parametrów<br />
technicznych nowej generacji jednostek napowietrzających z serii<br />
iSWAY-FC® Adaptive.<br />
Serdecznie zapraszamy <strong>do</strong> zapoznania się z wymienionymi<br />
materiałami i <strong>do</strong> współpracy zarówno na polu wymiany <strong>do</strong>świadczeń<br />
jak również we wspólnej realizacji projektów, z nadzieją,<br />
że kolejny już raz udało nam się dzięki Państwa pomocy u<strong>do</strong>wodnić,<br />
że polskie firmy mogą <strong>do</strong>starczać rozwiązania, wyznaczające<br />
nowe standardy nie tylko na rynku europejskim ale<br />
i światowym.<br />
Tabela 1. Zestawienie oferowanych jednostek iSWAY-FC ® Adaptive<br />
Typ 0.3 0.12 1.17 1.20 1.24 2.31 2.39 2.47<br />
Wydajność [m3/h] 3 000 12 000 17 000 20 000 24 000 31 000 39 000 47 000<br />
Spręż dyspozycyjny [Pa]<br />
Wymiary [mm]<br />
900 550 390 400 400 410 470 430<br />
długość × szerokość ×<br />
wysokość<br />
1500×1050×850 1600×1300×1080 1700x1500x1280<br />
Masa całkowita [kg] 330 340 530 540 550 735 755 770<br />
weNTyLACjA<br />
PRODUCENT URZĄDZENIA<br />
Smay Sp. z o.o.<br />
ul. Ciepłownicza 29<br />
31-587 Kraków<br />
www.smay.pl<br />
www.safetyway.pl<br />
PRODUCENT AUTOMATYKI<br />
Plum Sp. z o.o.<br />
Ignatki 27a<br />
16-001 Kleosin<br />
www.plum.pl<br />
49
ChłOdNICTwO<br />
Analiza układów chłodniczych pod kątem<br />
awarii smarowania olejem sprężarek<br />
Cz. 2. Instalacje jedno- i wielosprężarkowe oraz sposoby wyrównania<br />
poziomu oleju<br />
Sławomir NOWAK<br />
W pierwszej części artykułu (CH&K 1-2/2012 str. 54) omówiono najczęściej<br />
stosowane czynniki chłodnicze oraz opisano zjawisko obiegu oleju w instalacjach<br />
chłodniczych.<br />
W tej części zaprezentuję dalszy ciąg problematyki z awariami sprężarek<br />
chłodniczych pod kątem braku oleju <strong>do</strong> smarowania ruchomych części oraz<br />
po spaleniu się silnika. Omówię również układy jedno- i wielosprężarkowe oraz<br />
wyrównanie poziomu oleju.<br />
O AuTOrze<br />
Sławomir NOWAK<br />
– Specjalista ds.<br />
Chłodnictwa WIGMORS<br />
Układy chłodnicze jednosprężarkowe<br />
Jak powszechnie wia<strong>do</strong>mo poprawnie zaprojektowana i wykonana<br />
instalacja chłodnicza daje pewność długofalowej bezawaryjności<br />
pracy urządzenia chłodniczego. I tak dla nowego<br />
obiegu z pojedynczą sprężarką nie ma problemu, o ile zachowa<br />
się podstawowe wytyczne dla rurociągów. Na rysunku 1. przedstawione<br />
zostały zalecenia odnoszące się <strong>do</strong> instalacji rurociągu<br />
ssawnego sugerowane przez firmę Danfoss [4].<br />
Jeśli skraplacz jest usytuowany powyżej sprężarki, konieczne<br />
jest zamontowanie syfonu w celu zabezpieczenia powrotu oleju<br />
<strong>do</strong> karteru sprężarki przy postoju urządzenia. Eliminuje to również<br />
zassanie ciekłego czynnika przy starcie sprężarki. Na rysunku 2.<br />
pokazane jest przykła<strong>do</strong>we rozwiązanie rurociągu tłocznego.<br />
W większości instalacji ilość oleju, jaką jest napełniona sprężarka<br />
jest wystarczająca. Jednak gdy: długość rurociągów przekracza 20<br />
m, znajduje się o<strong>do</strong>lejacz lub jest zamontowanych kilka syfonów,<br />
niezbędne jest sprawdzenie poziomu oleju i ewentualne <strong>do</strong>lanie<br />
go <strong>do</strong> instalacji. Zwykle ilość <strong>do</strong>lanego oleju nie przekracza 2%<br />
napełnienia czynnikiem (nie <strong>do</strong>tyczy to oleju w o<strong>do</strong>lejaczu, syfonach<br />
itp.). Jeśli taka ilość jest <strong>do</strong>lana, a poziom oleju w sprężarce<br />
nadal spada, oznacza to, że powrót oleju z instalacji jest niewystarczający.<br />
W instalacjach z kilkoma parowaczami lub skraplaczami<br />
sugerowane jest zastosowanie o<strong>do</strong>lejacza. Zgodnie z prawidłową<br />
procedurą monterską sprężarkę (agregat skraplający) powinniśmy<br />
zamontować na samym końcu. Aby zapobiec prze<strong>do</strong>staniu<br />
się powietrza oraz wykroplenia wilgoci zawartej w powietrzu,<br />
należy przedmuchać instalację azotem lub dwutlenkiem węgla.<br />
Następnie należy wykonać próbę ciśnieniową gazem obojętnym<br />
np. azotem. Prawidłową próbę ciśnieniową należy wykonać, pozostawiając<br />
azot pod ciśnieniem na 24 godziny.<br />
Zanieczyszczenia w układzie to jeden z głównych czynników<br />
wpływających na obniżenie niezawodności układu i skrócenie<br />
czasu eksploatacji sprężarki. Dlatego ważne jest, aby zachować<br />
czystość instalacji w czasie montażu. Zanieczyszczenia<br />
układu to zazwyczaj:<br />
tlenki powstałe przy lutowaniu lub spawaniu,<br />
opiłki i fragmenty pochodzące z usuwania pozostałości z zakończeń<br />
rur,<br />
topnik,<br />
wilgoć i powietrze.<br />
Rys. 1. Poprawnie wytyczony rurociąg ssawny Rys. 2. Poprawnie wytyczony rurociąg tłoczny<br />
50 9/2012
Rys. 3. Podłączenie butli z gazem obojętnym<br />
Należy używać tylko czystych i osuszonych rur miedzianych<br />
przeznaczonych <strong>do</strong> instalacji chłodniczych, a <strong>do</strong> lutowania stopu<br />
srebra. Należy oczyścić każdą część przed lutowaniem, a <strong>do</strong>datkowo<br />
można jeszcze przedmuchać azotem lub CO2 lutowaną<br />
rurę (o ile nie zabezpieczyło się końców rur przed wykropleniem<br />
wilgoci na wewnętrznych ściankach) w celu uniknięcia powstawania<br />
tlenków. Jeśli stosowany jest topnik zachować szczególną<br />
uwagę na zachowanie szczelności rurociągu. Po zakończeniu<br />
i napełnieniu instalacji nie należy w niej wiercić otworów<br />
(np. <strong>do</strong> zaworu Schrädera), ponieważ powstałe w ten sposób<br />
opiłki nie mogą być usunięte z układu. Ostrożnie, zgodnie z instrukcją,<br />
wykonać lutowanie, badanie szczelności, próby ciśnieniowe<br />
i usunięcie wilgoci.<br />
Gdy instalacja nie pracuje, a ciśnienia są wyrównane, czynnik<br />
będzie się skraplał w najzimniejszej części układu. Sprężarka<br />
także może być najzimniejszym elementem układu np. umieszczona<br />
na zewnątrz przy niskiej temperaturze otoczenia. Po<br />
pewnym czasie cały ładunek czynnika może ulec skropleniu<br />
w karterze sprężarki, a duża jego ilość rozpuści się w oleju, aż<br />
<strong>do</strong> jego nasycenia. Proces ten będzie zachodził szybciej, jeśli<br />
inne elementy układu będą umieszczone na wyższym poziomie<br />
niż sprężarka. W momencie uruchomienia sprężarki<br />
ciśnienie w skrzyni korbowej gwałtownie spada. Przy niskim<br />
ciśnieniu mniejsza jest rozpuszczalność czynnika w oleju, następuje<br />
więc jego gwałtowne odparowanie z całej objętości<br />
oleju, które powoduje wrażenie wrzenia oleju i powstanie<br />
dużej ilości piany.<br />
Negatywnymi efektami przemieszczania się czynnika <strong>do</strong> sprężarki<br />
są:<br />
powstanie roztworu czynnika i oleju,<br />
piana olejowa może być porwana przez tłoczony gaz i usunięta<br />
ze sprężarki, a w skrajnych przypadkach może to spowo<strong>do</strong>wać<br />
uderzenie hydrauliczne olejem,<br />
w wyjątkowych przypadkach przy dużej ilości czynnika w sprężarce<br />
może nastąpić uderzenie cieczowe, co spowoduje uszkodzenie<br />
tłoków i ewentualnie korbowodów.<br />
Wilgoć utrudnia prawidłowe funkcjonowanie sprężarki i całej<br />
instalacji chłodniczej. Powietrze i wilgoć obniżają trwałość i podnoszą<br />
ciśnienie skraplania. Powodują też podwyższenie temperatury<br />
na tłoczeniu, co może spowo<strong>do</strong>wać pogorszenie własności<br />
smarnych oleju. Powietrze i wilgoć podnoszą ryzyko powstania<br />
kwasów, które mogą prowadzić <strong>do</strong> uszkodzenia elektrycznego<br />
i mechanicznego sprężarki oraz <strong>do</strong> postawania zjawiska platerowania<br />
(utleniania) części sprężarki miedzią z rurociągów.<br />
Powszechnie stosowaną metodą unikania tych problemów jest<br />
odessanie powietrza i pary wodnej w sposób opisany poniżej:<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
Rys. 4. Przykła<strong>do</strong>wy tandem sprężarek tłokowych Danfoss<br />
Maneurop<br />
1. Jeśli to możliwe (zastosowano zawory) odizolować sprężarkę<br />
od układu.<br />
2. Po sprawdzeniu szczelności odpompować układ <strong>do</strong> 500 mikronów<br />
(jednostka imperialna [0,67 mBar]. Używać dwustopniowej<br />
pompy próżniowej o wydajności odpowiedniej <strong>do</strong><br />
objętości układu. Zaleca się stosowanie dużych rozmiarów<br />
przyłączy serwisowych a nie zaworów Schroedera, które powodują<br />
duże spadki ciśnienia.<br />
3. Po osiągnięciu próżni 500 mikronów odciąć układ od pompy<br />
próżniowej. Odczekać 30 min., w czasie których ciśnienie<br />
nie powinno wzrosnąć. Jeśli ciśnienie rośnie gwałtownie<br />
układ nie jest szczelny. Musi być wykonane ponowne badanie<br />
szczelności i odpompowanie od początku. Jeśli wzrost<br />
ciśnienia jest powolny, oznacza to wilgoć w układzie. W tym<br />
przypadku należy powrócić <strong>do</strong> drugiego kroku.<br />
4. Podłączyć sprężarkę <strong>do</strong> układu przez otwarcie zaworów serwisowych.<br />
Powtórzyć kroki 2 i 3.<br />
5. Zrobić lekkie nadciśnienie azotem lub <strong>do</strong>celowym czynnikiem.<br />
Powtórzyć punkty 2 i 3 dla całego układu. Przy uruchomieniu<br />
wilgotność może być na poziomie 100 ppm (ppm – części na<br />
milion). W czasie pracy filtr osuszacz musi ją zredukować <strong>do</strong><br />
poziomu poniżej 20 ppm.<br />
Uwaga: Nie wolno używać megaomomierza (omomierza indukcyjnego)<br />
ani zasilać sprężarki, gdy jest w niej próżnia, gdyż<br />
może to spowo<strong>do</strong>wać uszkodzenie uzwojeń silnika. Nigdy nie<br />
należy uruchamiać sprężarki pod próżnią, gdyż może to spowo<strong>do</strong>wać<br />
spalenie uzwojeń silnika sprężarki.<br />
Napełnianie instalacji czynnikami zeotropowymi i bliskoazeotropowymi<br />
takimi jak R407C i R404A musi odbywać się zawsze<br />
cieczą. Pierwsza porcja czynnika powinna być wtłoczona<br />
przy zatrzymanej sprężarce i zamkniętych zaworach serwisowych.<br />
Ilość czynnika, którą napełnimy w tym etapie powinna<br />
być maksymalnie zbliżona <strong>do</strong> ilości nominalnej. Potem uzupełniać<br />
czynnik cieczą na stronę ssawną bardzo wolno przy<br />
pracującej sprężarce. Ilość czynnika powinna być odpowiednia<br />
zarówno dla okresu letniego jak i zimowego. Przy napełnianiu<br />
czynnikiem w instalacjach z zaworem elektromagnetycznym<br />
na linii cieczowej, przed uruchomieniem sprężarki należy<br />
podnieść ciśnienie (z próżni) po stronie ssawnej.<br />
Poziom oleju w sprężarce musi być sprawdzony przed uruchomieniem<br />
(od 0,25 <strong>do</strong> 0,75 poziomu wziernika oleju). Następna<br />
kontrola poziomu powinna nastąpić po 2 godzinach pracy instalacji<br />
w nominalnych warunkach.<br />
Wykonując wszystkie powyższe czynności, możemy być pewni,<br />
ze instalacja chłodnicza jest prawidłowo wykonana i z pewnością<br />
będzie pracować prawidłowo przez długie lata.<br />
ChłOdNICTwO<br />
Nie wolno używać<br />
megaomomierza<br />
(omomierza<br />
indukcyjnego) ani<br />
zasilać sprężarki,<br />
gdy jest w niej<br />
próżnia, gdyż może<br />
to spowo<strong>do</strong>wać<br />
uszkodzenie<br />
uzwojeń silnika<br />
51
ChłOdNICTwO<br />
Zapewnienie<br />
wystarczającego<br />
powrotu oleju<br />
z instalacji<br />
<strong>do</strong> sprężarki<br />
jest kluczowym<br />
zagadnieniem przy<br />
projektowaniu<br />
instalacji<br />
Rys. 5. Przykła<strong>do</strong>wy tandem ze statycznym wyrównaniem<br />
oleju<br />
Układy chłodnicze wielosprężarkowe [6]<br />
Układy wielosprężarkowe (zestawy sprężarkowe lub z ang.<br />
Power Pack) w porównaniu <strong>do</strong> instalacji z jedną sprężarka wymagają<br />
już o wiele większej wiedzy i bogatszego <strong>do</strong>świadczenia.<br />
Równoległe połączenie sprężarek daje wiele korzyści. Przykła<strong>do</strong>we<br />
zdjęcie tandemu sprężarek tłokowych Danfoss Maneurop MTZ<br />
pokazano na rysunku 4.<br />
Podstawową korzyścią jest zmniejszenie kosztów eksploatacji,<br />
dzięki lepszemu <strong>do</strong>pasowaniu wydajności chłodniczej i zużycia<br />
mocy elektrycznej potrzebnej <strong>do</strong> napędu sprężarki <strong>do</strong> rzeczywistych<br />
potrzeb. Drugim argumentem przemawiającym za kolektorowaniem<br />
sprężarek jest wyższy współczynnik wydajności<br />
chłodniczej podczas pracy z obciążeniem mniejszym od obliczeniowego<br />
(nominalnego). W układzie wielosprężarkowym przy<br />
zmniejszonym obciążeniu część sprężarek jest zatrzymywana,<br />
podczas gdy pozostałe pracują z wydajnością zbliżona <strong>do</strong> nominalnej.<br />
Inne sposoby <strong>do</strong>stosowywania wydajności sprężarek (bez<br />
zmiany ich prędkości obrotowej) zawsze wiążą się ze znaczącym<br />
spadkiem współczynnika wydajności chłodniczej, szczególnie<br />
przy obciążeniu znacznie mniejszym od nominalnego.<br />
Po trzecie stosowanie układów wielosprężarkowych umożliwia<br />
minimalizację liczby sprężarek i miejsca. Przykła<strong>do</strong>wo gdybyśmy<br />
chcieli zastosować oddzielne agregaty dla np. pięciu komór<br />
chłodniczych na tym samym poziomie temperaturowym<br />
musielibyśmy mieć o wiele więcej miejsca na zamontowanie<br />
agregatów niż jednego zespołu sprężarkowego z np. trzema<br />
sprężarkami.<br />
Zapewnienie wystarczającego powrotu oleju z instalacji <strong>do</strong><br />
sprężarki jest kluczowym zagadnieniem przy projektowaniu instalacji.<br />
Aby to osiągnąć, można stosować różne sposoby wyrównania<br />
poziomu oleju w skrzyniach korbowych sprężarek.<br />
sposoby wyrównania poziomu oleju [6], [7]<br />
Układ statyczny [6]<br />
Jest to najprostszy i zarazem najtańszy sposób wyrównania<br />
poziomu oleju. Kartery sprężarek i przestrzenie wewnątrz płasz-<br />
czy sprężarek (w których panuje ciśnienie ssania) są połączone.<br />
Dolna rurka łącząca skrzynie korbowe sprężarek, umieszczona<br />
poniżej lustra oleju zapewnia przepływ oleju. Ukształtowanie kolektora<br />
ssawnego jest niezwykle istotne, gdyż przy pracujących<br />
wszystkich sprężarkach warunkuje równe spadki ciśnień i równomierny<br />
rozdział oleju powracającego z instalacji. Prawidłowe<br />
działania układu ze statycznym wyrównaniem poziomu oleju<br />
jest uwarunkowane poprawnym <strong>do</strong>borem średnic rurociągów,<br />
ponieważ nawet niewielkie różnice ciśnienia w skrzyniach korbowych<br />
sprężarek przekładają się na znaczne różnice poziomu<br />
oleju. System statycznego wyrównania poziomu oleju może być<br />
stosowany w przypadku zespołu sprężarkowego składającego<br />
się z maksymalnie trzech sprężarek.<br />
Układ dynamiczny [6]<br />
Układy dynamicznego wyrównania poziomu łączą w sobie<br />
zalety układów zarówno statycznych jak i mechanicznych, zapewniając<br />
niezawodną pracę przy zachowaniu prostoty i niskiego<br />
kosztu. Rurociągi ssawne dwóch, pracujących równolegle, sprężarek<br />
są połączone trójnikiem z wbu<strong>do</strong>waną zwężką umożliwiającą<br />
oddzielenie kropel oleju od par czynnika. Sprężarka położona<br />
najbliżej kolektora ssawnego będzie określana jako sprężarka<br />
A, podczas gdy kolejna, zasilana przez zwężkę, jako sprężarka B.<br />
Olej spływający po ściankach kolektora ssawnego jest oddzielany<br />
przez trójnik od 80 <strong>do</strong> 100% oleju powraca <strong>do</strong> sprężarki A.<br />
Zwężka w trójniku powoduje pewien spadek ciśnienia w rurociągu<br />
ssawnym sprężarki B a wskutek tego również niższe ciśnienie<br />
w karterze sprężarki. Nadmiar oleju zgromadzonego w sprężarce<br />
A przepływa pod działaniem wytworzonej różnicy ciśnień <strong>do</strong><br />
sprężarki B. Aby zapobiec przepływowi całego zgromadzonego<br />
oleju, końcówka króćca wyrównania poziomu oleju jest wprowadzona<br />
<strong>do</strong> płaszcza sprężarki w taki sposób, że tylko nadmiar<br />
oleju przelewa się <strong>do</strong> rurki wyrównawczej. W ten sposób możliwe<br />
jest wyrównanie poziomu oleju w zespołach składających<br />
się z maksymalnie 4 sprężarek. Opisany system charakteryzuje<br />
się niskim kosztem – nie są stosowane żadne regulatory mechaniczne<br />
ani też rurka wyrównania ciśnienia.<br />
Rurociągi powinny być poprowadzone w taki sposób, by zapewniały<br />
właściwy powrót oleju, również podczas pracy z minimalnym<br />
obciążeniem cieplnym. Należy zwrócić szczególną uwagę na średnice<br />
i spadek rurociągów ssawnych. Powinny one być zaprojektowane w taki<br />
sposób, by nie gromadził się w nich olej, by podczas postoju czynnik<br />
i olej nie spływały swobodnie z parownika <strong>do</strong> sprężarki. W przypadku<br />
pracy z niewielkim obciążeniem cieplnym i niewielkimi prędkościami<br />
przepływu czynnika, nie zapewniającymi właściwego powrotu oleju,<br />
może być konieczne wykonanie podwójnych odcinków pionowych<br />
rurociągu ssawnego. Na rysunku 6. został przedstawiony poprawnie<br />
Rys. 6. Poprawnie wytyczony rurociąg ssawny dla<br />
tandemów sprężarek<br />
52 9/2012
Rys. 7. Przykła<strong>do</strong>we rozmieszczenie syfonów dla tandemu<br />
sprężarek<br />
wytyczony rurociąg ssawny dla tandemów sprężarek<br />
Jeśli parownik jest usytuowany powyżej sprężarki (co często<br />
ma miejsce w rozległych systemach), zaleca się odessanie<br />
czynnika przed zatrzymaniem sprężarki. Jeśli układ pracuje bez<br />
odessania, rurociąg ssawny powinien być tak ukształtowany, by<br />
czynnik w parowniku został zasyfonowany. Zabezpieczy to sprężarkę<br />
przed spływem czynnika podczas postoju. Jeśli parownik<br />
jest usytuowany poniżej sprężarki na odcinkach pionowych powinny<br />
być wykonane pułapki olejowe. Uniemożliwi to również<br />
gromadzenie się ciekłego czynnika w miejscu montażu czujnika<br />
temperatury zaworu rozprężnego.<br />
W przypadku montażu skraplacza powyżej sprężarki na rurociągu<br />
tłocznym powinien być wykonany syfon uniemożliwiający<br />
spływ podczas postoju oleju lub ciekłego czynnika ze skraplacza<br />
<strong>do</strong> sprężarki (rys. 7).<br />
Rurociągi powinny być tak zaprojektowane, by mogły swobodnie<br />
przemieszczać się (odkształcać) we wszystkich trzech<br />
płaszczyznach pod wpływem drgań i by nie stykały się z innymi<br />
konstrukcjami. Do mocowania <strong>do</strong> konstrukcji należy używać<br />
wyłącznie uchwytów <strong>do</strong> rur. Takie środki zapobiegawcze są niezbędne,<br />
by zapobiec nadmiernym wibracjom i w efekcie pęknięciu<br />
rurociągu wskutek zmęczenia materiału lub uszkodzenia<br />
(nieszczelności) na skutek przetarcia ścianki. Niezależnie od możliwości<br />
uszkodzeń rurociągów nadmierne wibracje są przenoszone<br />
na otaczające konstrukcje, powodując hałas o nadmiernym<br />
natężeniu.<br />
Zasada działania układu dynamicznego wyrównania<br />
oleju w układach tandemowych<br />
Układ ten zapewnia właściwy poziom oleju również wtedy,<br />
gdy tylko jedna (<strong>do</strong>wolna) ze sprężarek pracuje. Kiedy sprężarka<br />
A pracuje, powracają <strong>do</strong> niej pary czynnika i unoszony przez nie<br />
olej. Ciśnienie w karterze sprężarki B jest wyższe niż w karterze<br />
sprężarki A. Jeśli w karterze sprężarki B zgromadzi się nadmierna<br />
ilość oleju (co normalnienie powinno się zdarzyć) różnica ciśnień<br />
spowoduje przepływ oleju <strong>do</strong> karteru sprężarki A. Kiedy pracuje<br />
jedynie sprężarka B pary czynnika i część oleju są zasysane przez<br />
nią. Większość oleju spływa grawitacyjnie <strong>do</strong> sprężarki A. Ciśnienie<br />
w karterze sprężarki A jest wyższe, dlatego też olej przepływa<br />
przewodem wyrównawczym <strong>do</strong> karteru sprężarki B.<br />
Podsumowanie<br />
W trzeciej części artykułu opiszę uszkodzenia elektryczne sprężarki<br />
związane ze spaleniem się silnika elektrycznego oraz przedstawię<br />
wytyczne, co zrobić, jeżeli już <strong>do</strong>jdzie <strong>do</strong> takiej uster-<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
Rys. 8. Idea dynamicznego wyrównania oleju<br />
ki. Zajmę się także ustaleniem wystąpienia oraz neutralizacją<br />
kwasów wydzielonych podczas spalenia się z użyciem środków<br />
RECTROSEAL® ACID-DETECTOR i ACID-AWAY.<br />
LITERATURA:<br />
[1] L. CANTEK, M. BIAŁAS: Sprężarki chłodnicze. Wydawnictwo PG. Gdańsk, 2003 r.<br />
[2] COOLPACK. Technical University of Denmark 2000 r.<br />
[3] Z. BONCA, D. BUTRYMOWICZ, W. TARGAŃSKI, T. HAJDUK: Nowe czynniki chłodnicze<br />
i nośniki ciepła. IPPU MASTA. Gdańsk, 2009 r.<br />
[4] Praca zbiorowa: Poradnik Chłodnictwa. WNT. Warszawa, 1968 r.<br />
[5] Danfoss. Sprężarki tłokowe Maneurope MTZ. Dobór i zastosowanie. 2006 r.<br />
[6] H. J. ULLRICH: Poradnik Chłodnictwa. T.2 wyd. I. IPPU MASTA. 1999 r.<br />
[7] Danfoss. Sprężarki spiralne Performer w zastosowaniach wielosprężarkowych. Dobór<br />
i zastosowanie. 2005 r.<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
szukaj nas na<br />
ChłOdNICTwO<br />
53
przegLąd AgregATów sKrApLAjąCyCh<br />
Firma Zdjęcie agregatu skraplającego Model (typoszereg)<br />
sprężarka<br />
Typ/producent<br />
Ilość<br />
sprężarek<br />
Czynnik chłodniczy Rodzaj oleju<br />
1 2 3 4 5 6 7<br />
KLIMA-THERM s.A.<br />
ul. Ostrobramska 101A<br />
04-041 Warszawa<br />
tel.: +48 22 517 36 00<br />
e-mail: handlowy@klimatherm.pl<br />
www.klima-therm.pl<br />
AREA COOLINg sOLUTIONs sp. z o.o.<br />
ul. Relaksowa 27<br />
55-080 Nowa Wieś Wrocławska<br />
tel.: +48 71 354 56 24<br />
fax: +48 71 354 56 22<br />
e-mail: area@area.pl<br />
www.area.pl<br />
I-COOL 10 HP Scroll Inverter Sanyo 1 R404a/R507/R407c FV68S PVE<br />
I-COOL 17 HP Scroll Inverter Sanyo 2 R404a/R507/R407c FV68S PVE<br />
I-COOL 10 LP Scroll Inverter Sanyo 1 R404a/R507 FV32S PVE<br />
I-COOL 17 LP Scroll Inverter Sanyo 2 R404a/R507 FV32S PVE<br />
silent sAPTXss Sanyo Scroll C-SBN 1 R404A/R507/R407C FV68S PVE<br />
APMXss Sanyo Scroll C-SBN 1 R404A/R507/R407C FV68S PVE<br />
APTXss Sanyo Scroll C-SBN ÷ C-SCN 1 R404A/R507/R407C FV68S PVE<br />
APTXss... Low Sanyo Scroll C-SCN 1 R404A/R507 FV68S PVE<br />
APMXN Hermetyczna Tłokowa Bristol H79B 1 R404A/R507/R407C Arctic 22BC<br />
APTXN<br />
APMXN ... Low<br />
APTXN ... Low<br />
APTXB<br />
AKA2X...C -<br />
AKA4X...C<br />
AKA2X...B -<br />
AKA4X...B<br />
AKB2X...C -<br />
AKB4X...C<br />
AKB2X...B -<br />
AKB4X...B<br />
AKBK2X...C -<br />
AKBK4X...C<br />
AKBK2X...B -<br />
AKBK4X...B<br />
UNEK6…gK -<br />
UNJ9…gK<br />
UNEK2…gK -<br />
UNT2…gK<br />
Hermetyczna Tłokowa Bristol<br />
H79B ÷ H7NG<br />
Hermetyczna Tłokowa Bristol<br />
L63B ÷ L63A<br />
Hermetyczna Tłokowa Bristol<br />
L63B ÷ L63A<br />
Hermetyczna Tłokowa Bristol<br />
Benchmark H71J<br />
Półhermetyczna Tłokowa Frascold<br />
A ÷ Z<br />
Półhermetyczna Tłokowa Frascold<br />
A ÷ Z<br />
Półhermetyczna Tłokowa Bitzer<br />
2JC ÷ 4G<br />
Półhermetyczna Tłokowa Bitzer<br />
2HC ÷ 6G<br />
Półhermetyczna Tłokowa Bock<br />
HGX-…-4S<br />
Półhermetyczna Tłokowa Bock<br />
HGX-…-4S<br />
Hermetyczna tłokowa Aspera<br />
NEK6144GK ÷ NJ9238GK<br />
Hermetyczna tłokowa Aspera<br />
NEK2125GK ÷ NT2212GK<br />
1 R404A/R507/R407C Arctic 22A/BC<br />
1 R404A/R507 Arctic 22A<br />
1 R404A/R507 Arctic 22A<br />
1 R404A/R507/R407C Hatcol 32 BCE<br />
1 R404A/R507/R407C ACD 32<br />
1 R404A/R507/R407C ACD 32<br />
1 R404A/R507/R407C BSE 32 / SEZ 32<br />
1 R404A/R507/R407C BSE 32 / SEZ 32<br />
1 R404A/R507/R407C SE 55<br />
1 R404A/R507/R407C SE 55<br />
1 R404A/R507 POE 22<br />
1 R404A/R507 POE 22<br />
ALMx…Low Hermetyczna rotacyjna Lanhai QHD 1 R404a/R507 RL-32RV<br />
MHA / K 15 ÷ 151<br />
Model 15÷25<br />
Rotacyjna<br />
Model 31÷151<br />
Scroll<br />
MHA / K 182 ÷ 604 Scroll 2 / 3 / 4<br />
MRA / K 15 ÷ 131<br />
Model 15÷25<br />
Rotacyjna<br />
Model 31÷151<br />
Scroll<br />
MRA / K 182 ÷ 604 Scroll 2 / 3 / 4<br />
54 9/2012<br />
1<br />
1<br />
R410A -
Wydajność (dla typoszergu)<br />
Zakres<br />
/przy temp.<br />
odp.<br />
[kW/°C]<br />
Temp. odp.<br />
(zakres)/<br />
przy temp.<br />
otoczenia<br />
[°C]<br />
Zasilanie sprężarka/<br />
wentylator [V/50Hz]<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
Pobór mocy (zakres)/<br />
przy temp. odp.<br />
[kW/°C]<br />
Pojemność zbiornika cieczy<br />
[dm3] Waga<br />
[kg]<br />
przegLąd AgregATów sKrApLAjąCyCh<br />
Wyposażenie <strong>do</strong>datkowe<br />
8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22<br />
3,0 ÷ 11,7<br />
10,3 ÷ 18,9<br />
1,7 ÷ 10,2<br />
7,2 ÷ 15,4<br />
6,8 ÷ 13,0<br />
5,9 ÷ 9,5<br />
5,7 ÷ 21,7<br />
4,5 ÷ 6,4<br />
2,3 ÷ 4,7<br />
3,1 ÷ 41,8<br />
0,2 ÷ 1<br />
0,4 ÷ 1,9<br />
3,8 ÷ 6,3<br />
3,1 ÷ 51,6<br />
1,1 ÷ 25,3<br />
3,1 ÷ 52,3<br />
1,1 ÷ 24,9<br />
3,0 ÷ 52,0<br />
1,0 ÷ 25,0<br />
0,40 ÷ 3,12<br />
0,41 ÷ 1,87<br />
0,85 ÷ 2,3<br />
Chłodzenie<br />
4,5÷45,3<br />
Grzanie<br />
4,8÷51,9<br />
Chłodzenie<br />
50,6÷188<br />
Grzanie<br />
55,5÷193<br />
Chłodzenie<br />
4,5÷36,6<br />
Grzanie<br />
4,8÷40,9<br />
Chłodzenie<br />
50,6÷188<br />
Grzanie<br />
55,5÷193<br />
to/tot = -5 / 32<br />
to/tot = (-20÷10 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -5 / 32<br />
tto/tot = (-20÷10 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -35 / 32<br />
to/tot = (-40÷-5 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -35 / 32<br />
to/tot = (-40÷-5 /<br />
27÷43)<br />
380V/50Hz 1,0 ÷ 4,5 3,9 l 160 O S S S S S S O<br />
380V/50Hz 3,1 ÷ 18,9 7,1 l 190 O S S S S S S O<br />
380V/50Hz 1,7 ÷ 8,8 5,3 l 190 O S S S S S S O<br />
380V/50Hz 6,3 ÷ 13,8 7,1 l 250 O S S S S S S O<br />
to/tot = -5 / 32<br />
to/tot = (-20÷10 / 27÷43) 380/230 3,1 ÷ 5,2 5,3 95 ÷ 102 O O O S S O O O<br />
to/tot = -5 / 32<br />
to/tot = (-20÷10 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -5 / 32<br />
to/tot = (-20÷10 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -35 / 32<br />
to/tot = (-45÷10 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -5 / 32<br />
to/tot = (-20÷10 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -5 / 32<br />
to/tot = (-20÷10 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -35 / 32<br />
to/tot = (-40÷-20 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -35 / 32<br />
to/tot = (-40÷-20 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -5 / 32<br />
to/tot = (-20÷10 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -5 / 32<br />
to/tot = (-20÷10 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -30 / 32<br />
to/tot = (-40÷-20 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -5 / 32<br />
to/tot = (-20÷10 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -30 / 32<br />
to/tot = (-40÷-20 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -5 / 32<br />
to/tot = (-20÷10 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -35 / 32<br />
to/tot = (-40÷-20 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -5 / 32<br />
to/tot = (-20÷10 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -23 / 32<br />
to/tot = (-40÷-10 /<br />
27÷43)<br />
to/tot = -23 / 32<br />
to/tot = (-40÷-20 /<br />
27÷43)<br />
- 2÷10 /<br />
10÷46<br />
230 2,7 ÷ 4,2 7,1 105 ÷ 140 O O O S O O O O<br />
380/230 2,8 ÷ 9,8 7,1 ÷ 18 105 ÷ 240 O O O S O O O O<br />
380/230 5,5 ÷ 8,7 7,1 99 ÷ 187 O O O S O O O O<br />
230 0,9 ÷ 2,1 3,9 ÷ 5,3 l 61 ÷ 80 O O O O O O O O<br />
380/230 1,6 ÷ 20,2 5,3 ÷ 24,5 65 ÷ 391 O O O O O O O O<br />
230 0,5 ÷ 1,2 3,9 ÷ 5,3 52 ÷ 66 O O O O O O O O<br />
380/230 0,6 ÷ 1,8 3,9 ÷ 5,3 52 ÷ 92 O O O O O O O O<br />
380/230 1,5 ÷ 2,4 5,3 ÷ 7,1 74 ÷ 99 O O O O O O O O<br />
380/230 1,5 ÷ 19,0 5,3 ÷ 30 62 ÷ 484 O O O O O O O O<br />
380/230 0,7 ÷ 16,8 3,9 ÷ 30 60 ÷ 493 O O O O O O O O<br />
380/230 1,4 ÷ 19,2 5,3 ÷ 24 62 ÷ 485 O O O O O O O O<br />
380/230 0,8 ÷ 17,3 3,9 ÷ 24 60 ÷ 490 O O O O O O O O<br />
380/230 1,5 ÷ 19,3 3,9 ÷ 24 62 ÷ 485 O O O O O O O O<br />
380/230 0,7 ÷ 16,5 5,3 ÷ 24 60 ÷ 490 O O O O O O O O<br />
230/230 0,4 ÷ 2,2 0,6 ÷ 3,9 17÷ 45 O O O O O O O O<br />
230/230 0,3 ÷ 1,5 1,1 ÷ 2,3 17÷ 40 O O O O O O O O<br />
230/230 0,7 ÷ 1,9 0,75 20÷ 45 O O - S O O - O<br />
Model 15÷41<br />
230/1/50<br />
Model 51÷151<br />
400/3/50<br />
400/3/50<br />
Model 15÷41<br />
230/1/50<br />
Model 51÷151<br />
400/3/50<br />
400/3/50<br />
Chłodzenie<br />
1,3÷13,2<br />
Grzanie<br />
1,4÷14,2<br />
Chłodzenie<br />
17,4÷63,2<br />
Grzanie<br />
14,7÷49,5<br />
Chłodzenie<br />
1,3÷10,5<br />
Grzanie<br />
1,4÷10,9<br />
Chłodzenie<br />
18,3÷69,2<br />
Grzanie<br />
15,6÷55,5<br />
D<br />
81÷293<br />
550÷<br />
1090<br />
120÷<br />
367<br />
595÷<br />
1305<br />
Presostat wysokiego<br />
ciśnienia<br />
Reg, prędkości<br />
obrotowej wentylatora<br />
O<strong>do</strong>lejacz<br />
separator ciekłego<br />
czynnika<br />
Obu<strong>do</strong>wa<br />
Filtr odwadniacza<br />
Wziernik oleju<br />
Zawór elektromag<br />
S S S S S S S O<br />
Uwagi<br />
Agregaty skraplające<br />
chłodzone powietrzem z<br />
wentylatorami osiowymi<br />
(MHA/K) i wentylatorami<br />
promieniowymi (MRA/K)<br />
lub rewersyjne pompy ciepła<br />
z wentylatorami osiowymi<br />
(MHA/K/WP) i wentylatorami<br />
promieniowymi (MRA/K/WP).<br />
Pobór mocy dla chłodzenia<br />
dla średniej temperatury<br />
parowania +5,0°C oraz<br />
temperatury zewnętrznej<br />
+35,0°C. Pobór mocy<br />
dla grzania dla średniej<br />
temperatury skraplania<br />
+40,0°C oraz temperatury<br />
zewnętrznej +7,0°C.<br />
55
przegLąd AgregATów sKrApLAjąCyCh<br />
Firma Zdjęcie agregatu skraplającego Model (typoszereg)<br />
sprężarka<br />
Typ/producent<br />
Ilość<br />
sprężarek<br />
Czynnik chłodniczy Rodzaj oleju<br />
1 2 3 4 5 6 7<br />
ELEKTRONIKA s.A.<br />
ul. Hutnicza 3<br />
81-212 Gdynia<br />
tel.: +48 58 66 33 300<br />
fax: +48 58 66 30 140<br />
e-mail:<br />
marketing@elektronika-sa.com.pl<br />
www.elektronika-sa.com.pl<br />
Organizator:<br />
Patronat merytoryczny:<br />
Patronat medialny:<br />
Rhoss<br />
MCAE/MHAE 105÷127<br />
Rhoss<br />
MCAE/MHAE 131÷2181<br />
Frascold<br />
(Półhermetyczne)<br />
Frascold<br />
(LaBlu –<br />
półhermetyczne)<br />
Cubigel Compr.<br />
(Hermetyczne)<br />
Copeland<br />
(Hermetyczne)<br />
Copeland<br />
– EazyCool ZXME<br />
Danfoss<br />
– Optyma<br />
Danfoss<br />
– Optyma Plus<br />
Danfoss<br />
– Optyma Plus<br />
Scroll / Copeland i in 1 R407C syntetyczny<br />
Scroll / Copeland i in 1 / 2 R407C syntetyczny<br />
Tłokowa / Frascold 1<br />
Tłokowa / Frascold 1<br />
Tłokowa / Cubigel 1<br />
Scroll / Copeland 1<br />
R507/R404A/R407C/<br />
R134a/R22<br />
R507/R404A/R407C/<br />
R134a/R22<br />
R507/R404A/R134a/<br />
R22/R290<br />
R507/R404A/R407C/<br />
R134a/R22<br />
56 9/2012<br />
estrowy<br />
estrowy<br />
estrowy<br />
(R22/R290 mineralny)<br />
estrowy<br />
Scroll / Copeland 1 / 2 R404A /R507 estrowy<br />
Tłokowa / Danfoss 1<br />
Tłokowa / Danfoss 1<br />
R507/R404A/R134a/<br />
R407C<br />
R507/R404A/R134a/<br />
R407C<br />
estrowy<br />
estrowy<br />
Scroll / Danfoss 1 R507/R404A/R134a estrowy<br />
Konferencja<br />
Ochrona przeciwpożarowa w przemyśle<br />
15 listopada 2012 r., Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie<br />
Wiodące tematy konferencji:<br />
• Dźwiękowe systemy ostrzegawcze – projektowanie i konserwacja<br />
– mgr inż. Artur Cu<strong>do</strong>wski, ekspert Instytutu Techniki Bu<strong>do</strong>wlanej<br />
• Komputerowa symulacja ewakuacji ludzi z budynków wysokich<br />
– mgr inż. Wojciech Węgrzyński, ekspert Instytutu Techniki Bu<strong>do</strong>wlanej<br />
• Linie boczne w systemach wykrywania i powiadamiania pożarowego<br />
– mgr inż. Jerzy Ciszewski, ekspert Instytutu Techniki Bu<strong>do</strong>wlanej<br />
• Odporność ogniowa elementów budynku w bu<strong>do</strong>wnictwie przemysłowym<br />
– dr Andrzej Borowy, Kierownik Zakładu Badań Ogniowych<br />
w Instytucie Techniki Bu<strong>do</strong>wlanej<br />
• Integracja systemów bezpieczeństwa w ramach kompleksowej ochrony<br />
obiektów przemysłowych – ekspert Polskiej Izby Systemów Alarmowych<br />
Program merytoryczny będzie <strong>do</strong>datkowo wzbogacony<br />
firmowymi prezentacjami wyrobów i rozwiązań.<br />
Podczas konferencji będzie możliwość zwiedzania Zespołu<br />
Laboratorium Systemów Bezpieczeństwa na Wydziale Informatyki<br />
Stosowanej w Wyższej Szkole Menedżerskiej w Warszawie.<br />
Z przyjemnością odpowiemy na wszystkie Państwa pytania<br />
Joanna Obrycka: konferencja@ochrona-mienia.pl, tel.: 22 678 35 60 wew. 132<br />
www.ochrona-mienia.pl
Wydajność (dla typoszergu)<br />
Zakres<br />
/przy temp.<br />
odp.<br />
[kW/°C]<br />
Temp. odp.<br />
(zakres)/<br />
przy temp.<br />
otoczenia<br />
[°C]<br />
Zasilanie sprężarka/<br />
wentylator [V/50Hz]<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
Pobór mocy (zakres)/<br />
przy temp. odp.<br />
[kW/°C]<br />
Pojemność zbiornika cieczy<br />
[dm3] Waga<br />
[kg]<br />
Presostat wysokiego<br />
ciśnienia<br />
przegLąd AgregATów sKrApLAjąCyCh<br />
Reg, prędkości<br />
obrotowej wentylatora<br />
O<strong>do</strong>lejacz<br />
Wyposażenie <strong>do</strong>datkowe<br />
8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22<br />
5÷27 -10 / 45<br />
230<br />
400<br />
1,87÷8,92 D 59÷300 S O O O S S S O MCAE – tylko chłodzenie; MHAE – urz. z<br />
pompą ciepła; wyciszone przedziały sprężarek;<br />
sterowanie mikroprocesorowe, elektroniczne.<br />
Liczne akcesoria <strong>do</strong>starczane<br />
31÷181 -15 / 45 400 8,6÷50,5 D 320÷1480 S S O O S S S O opcjonalnie: interfejs szeregowy, podkładki<br />
antywibracyjne, mocowania, maskownice.<br />
R404A<br />
0,38÷66,61<br />
R404A<br />
0,98÷51,46<br />
0,28÷4,67<br />
1,52÷44,44<br />
R404A<br />
R404A<br />
3,6÷11,9<br />
HMBP 0,44÷42,81<br />
LBP 0,51÷18,43<br />
LBP 0,18÷18,41<br />
HMBP<br />
0,49÷30,00<br />
MBP<br />
2,35÷23,65<br />
-45÷7,5 / 32<br />
-45÷7,5 / 32<br />
LBP -45÷-10 / 32<br />
HMBP -25÷15 / 35<br />
HMBPR290<br />
-25÷10 / 35<br />
-40÷10 / 32<br />
MBP<br />
-30÷10 / 32<br />
-30÷10 / 32<br />
-40÷-10 / 32<br />
LBP -45÷-10 / 38<br />
HMBP -30÷10 / 38<br />
MBP<br />
-20÷10 / 43<br />
400<br />
400/230<br />
400<br />
400/230<br />
separator ciekłego<br />
czynnika<br />
0,35÷60 / -10 2,4÷19 47÷416 S O O O O O S O<br />
2,58÷12,22 / -10 5,5÷19 90÷208 O O O O O O S O<br />
230 0,2÷1,56 0,8÷2,55 13÷38 O O O O O O O O<br />
400<br />
400/230<br />
230(opcja)<br />
400<br />
400/230<br />
400<br />
400/230<br />
400/400<br />
230/230<br />
400/400<br />
230/230<br />
2,17÷11,78 / -25 3,7÷14 62÷298 S O O O O O S O<br />
1,7÷5,8 / -10 4,4÷6,3 76÷118 S S S S S<br />
HMBP<br />
1,29÷12,31 / -10<br />
LBP 0,93÷ 6,61 / -35<br />
HMBP 0,5÷8,8 / -10<br />
LBP 0,53÷ 6,1 / -35<br />
3÷14 45÷170 S O O O O O S O<br />
Obu<strong>do</strong>wa<br />
Filtr odwadniacza<br />
Wziernik oleju<br />
Zawór elektromag<br />
Uwagi<br />
Wyp. w sprężarki o przepływie <strong>do</strong> 126 m3/h,<br />
<strong>do</strong>stępne są w wyk. jedno- i dwuwentylatorowych.<br />
Standar<strong>do</strong>wo wentylatory jednofazowe,<br />
co daje prostą reg. cieśn. skrapl. Ag. serii<br />
LaBlu są opcjon. wyposażone w filtr, wziernik<br />
ze wskaźnikiem wilgoci, zwór elektromag.<br />
i odcinające, reg. v obr. wentylatora, podwójny<br />
presostat, zawór zwrotny na linii tłocznej,<br />
reg. wydaj. i odciążenie rozruchu (można<br />
zamontować obu<strong>do</strong>wę dźwiękochłonną).<br />
Ag. LaBlu HCT tropik – <strong>do</strong> pracy w wysokiej<br />
temp. otoczenia <strong>do</strong> 48°C.<br />
Małe gabaryty; możliwe niestandar<strong>do</strong>we<br />
wykonania – na zamówienie; pełne wyposażenie<br />
– w opcji.<br />
Dane wg testu RGT 20. Dostępne agregaty<br />
ze sprężarką półhermetyczną.<br />
Cicha praca – obu<strong>do</strong>wa + osłona akustyczna;<br />
system zabezpieczeń – <strong>do</strong>piero 6 wył.<br />
tym samym zabezpiecz. powoduje zatrzymanie;<br />
bogate wyp. stand., antykor. powł.<br />
skraplacza, bezpiecznik gł., zabezpiecz.<br />
term., cz. spadku i zaniku napięcia, syg. pracy<br />
na mokrych parach.<br />
Dane wg ASERCOM; jedno- i dwuwentylatorowe;<br />
presostat KP17.<br />
1,2÷14 64÷275 S S S S S Cicha praca – obu<strong>do</strong>wa + osłona akustyczna<br />
silnika; bogate wyposażenie<br />
standar<strong>do</strong>we.<br />
MBP 2,33÷8,1 / -10 4,6÷14,0 98÷243 S S S S S<br />
Towarzystwo Chłodnictwa, Klimatyzacji i Pomp Ciepła SIMP Poznań<br />
oraz Systherm <strong>Chłodnictwo</strong> i <strong>Klimatyzacja</strong> Sp. z o.o. uprzejmie informują, że w dniach<br />
14 – 15.11. 2012 r. w ramach XLIV Dni Chłodnictwa<br />
odbędzie się konferencja naukowo-techniczna n/t:<br />
Zachęcamy <strong>do</strong> nadsyłania zgłoszeń referatów o zakresie tematycznym:<br />
� nowe rozwiązania konstrukcyjne oraz technologiczne urządzeń chłodniczych,<br />
klimatyzacyjnych i pomp ciepła,<br />
� problemy eksploatacyjne instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych,<br />
� energooszczędne technologie w zamrażaniu i przechowalnictwie produktów,<br />
� odzysk ciepła w układach chłodniczych i klimatyzacyjnych,<br />
� możliwości wykorzystania i efektywność <strong>do</strong>lnych źródeł ciepła dla pomp ciepła,<br />
� pompy ciepła jako źródło ciepła dla instalacji ciepłej wody i centralnego ogrzewania,<br />
� systemy sterowania, zabezpieczeń oraz monitoringu instalacji chłodniczych,<br />
klimatyzacyjnych i pomp ciepła ograniczające zużycie energii,<br />
� polskie regulacje prawne <strong>do</strong>tyczących substancji zubożających warstwę ozonową i f-gazów<br />
w odniesieniu <strong>do</strong> aktualnych przepisów Unii Europejskiej.<br />
Referaty plenarne: referat wyłącznie naukowo-techniczny (honorarium autorskie)<br />
Formy promocji: PREZENTACJA, STOISKO, REKLAMA<br />
Informacje: grzegorz.krzyzaniak@systherm.pl.<br />
Więcej na stronie www.systherm.pl w zakładce szkolenia/konferencje.<br />
57
przegLąd AgregATów sKrApLAjąCyCh<br />
Firma Zdjęcie agregatu skraplającego Model (typoszereg)<br />
sprężarka<br />
Typ/producent<br />
Ilość<br />
sprężarek<br />
Czynnik chłodniczy Rodzaj oleju<br />
1 2 3 4 5 6 7<br />
P.H.U. IgLOTECH<br />
L. BYsTRZYCKI, R. OsTROWsKI<br />
sPóŁKA JAWNA<br />
ul. Toruńska 41<br />
82-500 Kwidzyn<br />
tel.: +48 55 645 73 17<br />
tel.: +48 55 645 73 36<br />
e-mail: iglotech@iglotech.com.pl<br />
www.iglotech.com.pl<br />
TEKO Polska sp. z o.o.<br />
ul. Fabryczna 20d<br />
55-080 Pietrzykowice<br />
tel.: +48 71 772 59 70<br />
fax: +48 71 772 59 77<br />
biuro@tekopolska.pl<br />
www.tekopolska.pl<br />
RHMTZ Maneurop MTZ 1÷2<br />
R404A/ R507/<br />
R134a<br />
Estrowy<br />
RHPMTZ Maneurop MTZ 1÷2<br />
R404A/ R507/<br />
R134a<br />
Estrowy<br />
ADAPT RHCR Copeland CR 1<br />
R404A/ R507/<br />
R134a<br />
Estrowy<br />
ADAPT RHPCR Copeland CR 1<br />
R404A/ R507/<br />
R134a<br />
Estrowy<br />
RHZB Copeland Scroll ZB 1÷2<br />
R404A/ R507/<br />
R134a<br />
Estrowy<br />
RHPZB Copeland Scroll ZB 1÷2<br />
R404A/ R507/<br />
R134a/ R407C<br />
Estrowy<br />
RHLZF Copeland Scroll ZF 1 R404A/ R507 Estrowy<br />
RHPsZ Performer Scroll SZ 1÷2 R407C estrowy<br />
RVCR Copeland CR 1 R407C Estrowy<br />
RVsZ Performer Scroll SZ 1÷2 R407C Estrowy<br />
RsEB Embraco 1 R404A/R507 Estrowy<br />
RsZB Copeland Scroll ZB 1<br />
58 9/2012<br />
R404A/<br />
R507/<br />
R407C<br />
Estrowy<br />
TEKOsETflexi Półhermetyczna / Frascold 1 R404A, R134a Estrowy 32FC<br />
TEKOsETflexi Półhermetyczna / Frascold 1 R404A, R134a Estrowy 32FC<br />
TEKOsETflexi Półhermetyczna / Bitzer 1 R404A, R134a Estrowy BSE 32<br />
TEKOsETflexi Półhermetyczna / Bitzer 1 R404A, R134a Estrowy BSE 32<br />
TEKOsETflexi Półhermetyczna / BOCK 1 R404A, R134a Estrowy SE 55<br />
TEKOsETflexi Półhermetyczna / BOCK 1 R404A, R134a Estrowy SE 55<br />
TEKOsETflexi Półhermetyczna TANDEM / Bitzer 1 R404A, R134a Estrowy BSE 32<br />
TEKOsETflexi Półhermetyczna TANDEM / Bitzer 1 R404A, R134a Estrowy BSE 32<br />
TEKOsETflexi Półhermetyczna / Bitzer 1 R404A, R134a Estrowy BSE 32<br />
TEKOsETflexi Hermetyczna / L’Unite 1 R404A, R134a Estrowy
Wydajność (dla typoszergu)<br />
Zakres<br />
/przy temp.<br />
odp.<br />
[kW/°C]<br />
Temp. odp.<br />
(zakres)/<br />
przy temp.<br />
otoczenia<br />
[°C]<br />
Zasilanie sprężarka/<br />
wentylator [V/50Hz]<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
Pobór mocy (zakres)/<br />
przy temp. odp.<br />
[kW/°C]<br />
Pojemność zbiornika cieczy<br />
[dm3] Waga<br />
[kg]<br />
Presostat wysokiego<br />
ciśnienia<br />
przegLąd AgregATów sKrApLAjąCyCh<br />
Reg, prędkości<br />
obrotowej wentylatora<br />
O<strong>do</strong>lejacz<br />
Wyposażenie <strong>do</strong>datkowe<br />
8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22<br />
3,6÷54,2 -5 / 32 400/3/50 1,9÷27,8 3÷22 49÷354 S D O S O O O -<br />
3,8÷44,6 -5 / 32 400/3/50 1,8÷21,8 6,5÷35 70÷410 S D O S O O O -<br />
4,2÷10,4 -5 / 32<br />
4,4÷11,1 -5 / 32<br />
400/3/50<br />
220-240/50<br />
400/3/50<br />
220-240/50<br />
separator ciekłego<br />
czynnika<br />
1,8÷5,3 3÷8 49÷104 S D O S O O O -<br />
2,4÷5,3 4,8÷10 70÷147 S D O S O O O -<br />
4,1÷58,6 -5 / 32 400/3/50 2,3÷29,2 3÷22 57÷519 S D O S O O O -<br />
4,3÷52,8 -5 / 32 400/3/50 2,2÷25,4 6,5÷32 77÷501 S D O S O O O -<br />
2,78÷13,0 -25 / 32 400/3/50 2,3÷12,6 6,5÷14 69÷227 S D O S O O O -<br />
17,2÷48,5 0 / 32 400/3/50 5,2÷14,4 14÷22 232÷442 S D O S O O O O<br />
Obu<strong>do</strong>wa<br />
Filtr odwadniacza<br />
Wziernik oleju<br />
Zawór elektromag<br />
Uwagi<br />
Agregaty Refcold<br />
Wyposażenie std:<br />
- solidna podstawa<br />
- sprężarka z grzałką karteru<br />
(400V)<br />
- przyłącza rotalock<br />
na sprężarce (w zależności<br />
od modelu)<br />
- skraplacz z wentylatorem<br />
3- lub 1-fazowym<br />
- zbornik cieczy z dwoma<br />
zaworami rotalock<br />
- presostat HP/LP<br />
- presostat miniaturowy HP<br />
dla wentylatora skraplacza<br />
(ADAPT)<br />
- puszka elektryczna<br />
- okablowanie, orurowanie<br />
Dostępne modele<br />
ze sprężarkami<br />
półhermetycznymi Copeland<br />
standard oraz Copeland Discus<br />
5,5÷12,5 5 / 32 400/3/50 2,4÷6 4,8÷10 100÷183 S D D S S S S S Agregaty Refcold Ventilation<br />
- <strong>do</strong> współpracy z centralami<br />
went.<br />
Wyposażenie std :<br />
- solidna podstawa<br />
- wyciszona obu<strong>do</strong>wa<br />
- sprężarka z grzałką karteru<br />
(400V)<br />
- zawory rotalock na ssaniu<br />
oraz tłoczeniu (nie <strong>do</strong>tyczy<br />
RVCR50 oraz RVSZ90)<br />
21,1÷59,4 5 / 32 400/3/50 5,2÷14,2 18÷35 296÷547 S D D S S S S S - skraplacz z wentylatorem<br />
3-fazowym<br />
- presostat HP/LP<br />
- zbiornik cieczy z zaworami<br />
rotalock<br />
- filtr odwadniacz<br />
- wziernik<br />
- zawór elektromagnetyczny (nie<br />
<strong>do</strong>tyczy modelu RVSZ125.2)<br />
- filtr mechaniczny na ssaniu<br />
3,2÷3,9 -5 / 32 220-240/50 1,3÷1,7 3 65 S O O S S S S S<br />
5,3÷12,8 - 5 / 32 400/3/50 1,9÷3,8 3÷8 85÷138 S O O S S S S S<br />
10÷76 -10/32 400/230 5÷38 6; 10; 15; 25; 40 193÷626 O O O O D O O -<br />
4÷36 -30/32 400/230 3÷22 6; 10; 15; 25; 40 193÷626 O O O O D O O -<br />
9÷75 -10/32 400/230 4÷35 6; 10; 15; 25; 40 193÷ 626 O O O O D O O -<br />
4÷34 -30/32 400/230 2÷21 6; 10; 15; 25; 40 193÷626 O O O O D O O -<br />
8÷67 -10/32 400/230 4÷33 6; 10; 15; 25; 40 208÷ 664 O O O O D O O -<br />
3÷30 -30/32 400/230 2÷19 6; 10; 15; 25; 40 208÷664 O O O O D O O -<br />
11÷33 -10/32 400/230 5÷15 19; 39 209÷265 O O O O O O O -<br />
Agregaty Refcold silent+:<br />
Wyciszone agregaty<br />
w obu<strong>do</strong>wie.<br />
Wyposażenie std:<br />
- solidna podstawa<br />
- wyciszona obu<strong>do</strong>wa malowana<br />
proszkowo<br />
- sprężarka z grzałką karteru<br />
- skraplacz z wentylatorem<br />
3- fazowym<br />
- zbiornik cieczy z zaworem<br />
rotalock<br />
- filtr odwadniacz<br />
- wziernik<br />
- zawór elektromagnetyczny<br />
- zawory odcinające<br />
z przyłączami serwisowymi<br />
- manometry HP/LP<br />
- presostat HP/LP<br />
- puszka elektryczna<br />
- okablowanie, orurowanie<br />
Dostępne są wersje dla temperatury<br />
otoczenia 27, 32, 38<br />
oraz 43°C.<br />
Agregaty <strong>do</strong>stępne również z rozdzielnym<br />
skraplaczem lub bez<br />
skraplacza (sprężarka mocowana<br />
na zbiorniku).<br />
5÷15 -30/32 400/230 3÷9 19; 39 209÷265 O O O O O O O -<br />
2÷89 -10/40* 400/- 1÷35 - 78÷368 O - O O - O O - Agregaty skraplające ze skraplaczami wodnymi<br />
– płaszczowo-rurowymi.<br />
0,6÷10,2 -10/40* 400/- 0,5÷6,6 0,9; 1,2; 2,5; 3,7 19÷69 O - - - - O O - Agregaty skraplające ze skraplaczami<br />
wodnymi<br />
59
ChłOdNICTwO<br />
Optymalizacja zużycia energii elektrycznej supermarketu<br />
Projektowanie instalacji i <strong>do</strong>bór<br />
komponentów chłodniczych<br />
Andrzej KAMIŃSKI<br />
Nie trzeba nikogo przekonywać, że w <strong>do</strong>bie ogólnego kryzysu szczególną uwagę<br />
należy zwrócić na poziom zużycia energii elektrycznej. <strong>Chłodnictwo</strong> komercyjne<br />
w supermarkecie jest głównym obciążeniem w tym zakresie.<br />
O AuTOrze<br />
Andrzej KAMIŃSKI –<br />
Inżynier ds. chłodnictwa,<br />
Dział Inwestycji<br />
i Nieruchomości, Tesco<br />
Polska<br />
Udział w całkowitym koszcie energii elektrycznej dla supermarketu<br />
szacuje się na 40%. Źródła ogólne określają szacunkowe<br />
roczne zużycie energii elektrycznej średniej wielkości supermarketu<br />
na poziomie 220 000 kWh, a więc chłodnictwo komercyjne<br />
to 88 000 kWh, co przy kwocie kWh = 0,45 PLN daje kwotę<br />
39 600,- PLN/rocznie. Stąd też szczególną uwagę należy zwrócić<br />
na przemyślany pod tym kątem <strong>do</strong>bór urządzeń i projekt<br />
instalacji chłodniczej. W tekście przybliżone zostały praktyczne<br />
uwagi <strong>do</strong> zasad <strong>do</strong>boru i wytycznych projektowych przyjętych<br />
dla obiektów Tesco.<br />
Meble chłodnicze<br />
Komercyjne urządzenia chłodnicze służą <strong>do</strong> ekspozycji towarów<br />
w odpowiedniej dla produktu temperaturze, ważna<br />
jest duża powierzchnia ekspozycji i <strong>do</strong>bry, nieskrępowany <strong>do</strong>stęp<br />
dla klienta. Siłą rzeczy rozwiązania konstrukcyjne podporządkowane<br />
są temu zadaniu i trudno tu mówić o optymalnych<br />
i efektywnych rozwiązaniach technicznych zmierzających<br />
w kierunku zmniejszenia obciążeń chłodniczych. Standar<strong>do</strong>we<br />
dla supermarketów meble chłodnicze typu multi-deck są przykładem<br />
jak duże są zyski ciepła – straty energii. Duża otwarta<br />
powierzchnia frontowa jest źródłem olbrzymich zysków ciepła,<br />
<strong>do</strong>chodzących aż <strong>do</strong> 70% bilansu cieplnego urządzenia!<br />
Oczywiście producenci stosują rozwiązania ograniczające <strong>do</strong>pływ<br />
powietrza zewnętrznego poprzez stworzenie np. podwójnej<br />
kurtyny powietrznej lub osłon instalowanych w <strong>do</strong>lnej<br />
części mebla przy kanale powietrza zaciąganego, jednak<br />
nie powoduje to znaczącej poprawy. Rozwiązaniem coraz powszechniej<br />
stosowanym jest natomiast instalacja drzwi przesuwnych<br />
lub uchylnych w ciągach regałów chłodniczych oraz<br />
pokryw przesuwnych w gon<strong>do</strong>lach mroźniczych.<br />
Wybór takiego rozwiązania w fazie projektu, jak to ma miejsce<br />
w supermarketach Tesco, umożliwia przyjęcie w bilansie chłodniczym<br />
wartości obciążenia chłodniczego o 20÷30% niższych<br />
niż nominalne. Jako standard stosuje się też elektroniczne zawory<br />
rozprężne, energooszczędne silniki wentylatorów w wersji<br />
z elektroniczną komutacją oraz oświetlenie LED. Duży i jak<br />
się wydaje niewykorzystany potencjał tkwi jednak w parame-<br />
60 9/2012
Komponenty dla profesjonalistów<br />
(z magazynu)<br />
Nowość!<br />
Prosty Datalogger dla małych systemów<br />
chłodniczych, z możliwością pracy niezależnej<br />
od sterowników oraz montażem na jednostkach<br />
transportowych.<br />
Dane możesz przenosić za pomocą zwykłego<br />
nośnika pamięci podłączanego przez interfejs USB.<br />
Sterowniki i systemy zdalnego<br />
monitorowania i nadzorowania<br />
instalacji chłodniczych:<br />
Sterowniki komorowe AR2-27<br />
Sterowniki uniwersalne AR2-5, AD2-5, AR2-28,<br />
AD2-28<br />
Sterowniki zespołów sprężarkowych i skraplaczy<br />
MS27<br />
Monitoring bazujący na programie TAB lub<br />
dedykowane rozwiązania w oparciu o i.LON<br />
Smart Server.<br />
Szeroki asortyment automatyki<br />
chłodniczej, w tym <strong>do</strong><br />
instalacji przemysłowych oraz<br />
wykorzystujących odszranianie<br />
gorącym gazem.<br />
Nowość:<br />
Pełna gama zaworów rozprężnych pod czynniki<br />
R410A\ R134A\ serii ER.<br />
Zawory J8<br />
Bardzo duży wybór regulatorów ciśnienia.<br />
Biuro, magazyn, produkcja: ul. Żernicka 9, 55-010, Święta Katarzyna,<br />
Tel. +48 71 716 44 50, Faks +48 71 716 44 51, info@lns.com.pl
ChłOdNICTwO<br />
Tabela 1. Symulowane zużycie energii (zespół sprężarkowy 6 x ZB58, projektowana temperatura parowania -10°C, <strong>do</strong>bór<br />
skraplacza dla różnicy temperatury 12 K)<br />
Uzyskany średni współczynnik COP 3,44<br />
ZB58 -10<br />
Miesiąc Sprężarka [kWh] Wentylatory i pompy [kWh] Całkowite [kWh]<br />
Styczeń 13 236,9 930,2 14 167,1<br />
Luty 11 955,9 805,2 12 761,1<br />
Marzec 13 246,8 1 146,8 14 393,6<br />
Kwiecień 13 076,6 1 465,4 14 542,0<br />
Maj 14 365,9 1 926,7 16 292,6<br />
Czerwiec 15 032,4 2 049,0 17 081,4<br />
Lipiec 16 312,9 2 144,6 18 457,5<br />
Sierpień 16 141,2 2 141,0 18 282,2<br />
Wrzesień 13 604,9 1 804,1 15 409,0<br />
Październik 13 443,6 1 553,2 14 996,8<br />
Listopad 12 816,5 1 123,7 13 940,2<br />
Grudzień 13 236,9 975,3 14 212,2<br />
Całkowite 166 470,6 18 065,2 184 535,8<br />
Średnie 13 872,6 1 505,4 15 378,0<br />
trach wielkości obciążenia chłodniczego mebli i projektowanej<br />
temperaturze parowania czynnika chłodniczego. Szczególnie<br />
w perspektywie ostatnich lat obserwujemy zmiany w koncepcji<br />
projektowej urządzeń chłodniczych, dążenie projektantów<br />
<strong>do</strong> poprawy efektywności poprzez założenie wyższej temperatury<br />
parowania a więc poprawienie współczynnika COP/EER.<br />
Pytanie, jakie należy sobie zadać to, jaka powinna być optymalna<br />
wartość tego parametru.<br />
Wia<strong>do</strong>mym jest, że podwyższenie temperatury parowania<br />
wiąże się z konieczności zwiększenia powierzchni wymiany i/lub<br />
zwiększenia intensywności wymiany ciepła poprzez zwiększenie<br />
przepływu powietrza przez wymiennik. Konstrukcja mebla<br />
chłodniczego oraz koszty wytworzenia nie pozwalają na duże<br />
pole manewru w tym zakresie. Doświadczenia Tesco wskazują<br />
na możliwość stosowania temperatury parowania dla czynnika<br />
chłodniczego R404A urządzeń przeznaczonych <strong>do</strong> przechowywania<br />
produktów w <strong>do</strong>datniej temperaturze -5°C, dla<br />
urządzeń mroźniczych -32°C dla 3 klasy klimatycznej (tempe-<br />
Tabela 2. Symulowane zużycie energii (zespół sprężarkowy 6 x ZB58, projektowana temperatura parowania -7°C, <strong>do</strong>bór<br />
skraplacza dla różnicy temperatury 7 K)<br />
Uzyskany średni współczynnik COP 4,21<br />
Zb58 -7<br />
Miesiąc Sprężarka [kWh] Wentylatory i pompy [kWh] Całkowite [kWh]<br />
Styczeń 8 863,7 1 532,1 10 395,8<br />
Luty 7 996,2 1 282,5 9 278,8<br />
Marzec 9 050,4 1 987,0 11 037,3<br />
Kwiecień 9 656,3 2 278,8 11 935,1<br />
Maj 11 573,4 2 547,2 14 120,6<br />
Czerwiec 12 510,0 2 476,8 14 986,8<br />
Lipiec 13 677,6 2 559,4 16 236,9<br />
Sierpień 13 480,9 2 559,2 16 040,0<br />
Wrzesień 10 816,8 2 454,1 13 270,9<br />
Październik 9 998,6 2 418,9 12 417,5<br />
Listopad 8 783,7 1 949,0 10 732,7<br />
Grudzień 8 944,8 1 587,8 10 532,6<br />
Całkowite 125 352,3 25 632,7 150 985,0<br />
Średnie 10 446,0 2 136,1 12 582,1<br />
62 9/2012
ChłOdNICTwO<br />
ratura otoczenia +25°C, wilgotność względna 60%). Tego typu<br />
rozwiązania oferują zarówno zagraniczni producenci np. Carrier<br />
jak i krajowi – JBG2, ES SYSTEM K.<br />
skraplacze powietrzne, instalacja rurowa<br />
Drugim elementem istotnym dla poprawy COP jest obniżenie<br />
temperatury skraplania. Dobór skraplacza dla różnicy temperatury<br />
7 K pomiędzy temperaturą otoczenia a projektowaną<br />
temperaturą skraplania pozwala nie tylko zapewnić prawidłowe<br />
działanie zespołów sprężarkowych w okresie letnim, ale<br />
też uzyskać optymalną temperaturę skraplania – przy średniej<br />
rocznej temperaturze otoczenia 7÷9°C, temperatura skraplania<br />
wynosi 14÷16°C. Uzyskanie takiego parametru skraplania<br />
możliwe jest dzięki zastosowaniu elektronicznych zaworów<br />
rozprężnych oraz użyciu powszechnie znanych i stosowanych<br />
sprężarek typu Copeland Scroll. Różnice wynikające z zastosowania<br />
powyższych założeń w stosunku <strong>do</strong> standar<strong>do</strong>wych rozwiązań<br />
ilustrują tabele 1. i 2.<br />
Jak wynika z symulacji w drugim rozwiązaniu uzyskujemy<br />
mniejsze o około 14% zużycie energii elektrycznej, co przekłada<br />
się na oszczędności na poziomie 15 000 PLN w skali roku.<br />
Dopełnieniem założeń projektowych dla instalacji chłodni-<br />
czej jest kwestia zapewnienia odpowiednich prędkości przepływu<br />
i minimalnych spadków ciśnienia w rurociągach cieczowych<br />
oraz ssących. Maksymalny <strong>do</strong>puszczalny ekwiwalentny spadek<br />
ciśnienia na rurociągu ssącym wynosi 2 K (prędkość przepływu<br />
max 10 m/s), natomiast dla rurociągu cieczowego wartości te<br />
wynoszą odpowiednio 0,5 K i 1 m/s. Istotna jest też minimalizacja<br />
przegrzań na rurociągu ssącym, stąd grubość stosowanej<br />
otuliny wynosi 19 mm dla układów „+”.<br />
Zespoły sprężarkowe, sterowanie<br />
Aby uzyskać zakładane współczynniki efektywności, należy<br />
zapewnić jak najmniejsze wahania ciśnienia ssania i tłoczenia od<br />
zadanej wartości. Efekt taki uzyskujemy w Teslo dzięki dużej liczbie<br />
stopni regulacji wydajności zespołu sprężarkowego i zaawansowanym<br />
algorytmom sterowników kontrolujących wydajność<br />
central chłodniczych. W zakresie regulacji temperatury skraplania<br />
parametr ten jest precyzyjnie sterowany, dzięki kontroli prędkości<br />
obrotowej przez przetwornicę częstotliwości. Sterownik firmy<br />
Danfoss AK-PC530 reguluje temperaturę skraplania w zależności<br />
od temperatury otoczenia skraplacza i przyjętej w projekcie Δt.<br />
Umożliwia to uzyskanie najniższej możliwej temperatury skraplania<br />
w danych warunkach termicznych. Zespół sprężarkowy<br />
zbu<strong>do</strong>wany jest z minimum 6 szt. wspomnianych już sprężarek<br />
Copeland Scroll, co zapewnia <strong>do</strong>pasowanie wydajności <strong>do</strong> aktualnych<br />
obciążeń chłodniczych. Jedna ze sprężarek zespołu<br />
jest w wersji Digital Scroll. Technologia ta umożliwia płynną regulację<br />
wydajności w zakresie 10÷100%, co w połączeniu z pozostałymi<br />
stopniami regulacji wydajności zapewnia utrzymywanie<br />
temperatury parowania na stabilnym poziomie. Należy<br />
też wspomnieć o istotnych, a wydaje się nie<strong>do</strong>cenianych, funkcjach<br />
sterowników wydajności mebli wspomagających obniżanie<br />
kosztów zużycia energii takich jak:<br />
modulowana regulacja temperatury,<br />
MSS (Minimum Stable Superheat) dla zaworu elektronicznego,<br />
nastawa nocna termostatu,<br />
system inteligentnego oszraniania,<br />
pulsacyjne zasilanie grzałek przeciwroszeniowych,<br />
optymalizacja ciśnienia ssania.<br />
Powyższe funkcje <strong>do</strong>tyczą sterowników firmy Danfoss. Po<strong>do</strong>bne<br />
rozwiązania oferują inni producenci automatyki chłodniczej, tacy<br />
jak: Carel, Eckelman czy Eliwell.<br />
Podsumowanie<br />
Opisane rozwiązania nie są czymś nowym na rynku, jednak<br />
ich wykorzystanie i konsekwentna realizacja założeń pozwala<br />
uzyskać znaczące efekty ekonomiczne. Oczywiście niezwykle<br />
istotny jest sposób eksploatacji wybu<strong>do</strong>wanych supermarketów,<br />
bez systematycznej i profesjonalnej obsługi serwisowej<br />
oraz dbałości użytkownika o należytą obsługę, uzyskane<br />
oszczędności będą niewielkie lub wręcz niemożliwe. Niniejsze<br />
opracowanie nie wyczerpuje tematu a wskazuje jedynie na <strong>do</strong>świadczenia<br />
Tesco w zakresie stosowanych rozwiązań proekologicznych.<br />
LITERATURA<br />
[1] Materiały firmy Danfoss.<br />
[2] Materiały firmy Emmerson.<br />
[3] Software Pack Calculation II IPU & ELFOR Projects.<br />
64 9/2012
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
ChłOdNICTwO<br />
Uszkodzenia sprężarek chłodniczych Cz. 1.<br />
Bartosz NOWACKI<br />
Sercem instalacji chłodniczej jest sprężarka. Jest to jeden z najdroższych, jak<br />
i również jeden z najbardziej złożonych elementów instalacji chłodniczych. Awaria<br />
sprężarki jest obciążeniem zarówno dla instalatora, jak i dla użytkownika.<br />
Również dystrybutor i producent sprężarki odczuwa każdą jej<br />
awarię, szczególnie, jak nastąpi ona w okresie gwarancji. Zawsze<br />
jest też niewia<strong>do</strong>mą, co było przyczyną awarii – błąd instalatora,<br />
niewłaściwe użytkowanie przez użytkownika, niewłaściwy<br />
<strong>do</strong>bór przez <strong>do</strong>stawcę czy projektanta czy też wada fabryczna.<br />
Nowoczesna technologia, duża <strong>do</strong>kładność wykonania, zaawansowane<br />
programy komputerowe <strong>do</strong> programowania i symulacji<br />
– są to elementy, które sprawiają, że jakość sprężarek jest coraz<br />
większa. Nie tylko jednak jakość sprężarek jest rozwijana, ale też<br />
ich energooszczędność. Coraz droższa energia, naciski ochrony<br />
śro<strong>do</strong>wiska czy też koszty ponoszone przez użytkownika –<br />
to elementy w znaczny sposób wpływające na obecnych producentów<br />
sprężarek. Ważnym elementem przetargowym jest<br />
też gwarancja na urządzenie – by zachęcić klienta <strong>do</strong> własnego<br />
produktu producenci wydłużają okres gwarancji, w czasie którego<br />
gwarantują bezawaryjną pracę sprężarki. Mimo wszystko<br />
jednak awarie sprężarek zdarzają się. Dlaczego? Spróbuję w niniejszym<br />
artykule przybliżyć ten problem, ze szczególnym naciskiem<br />
na powody, na które mamy bezpośredni wpływ.<br />
Mimo zaawansowanych technologii nie można wykluczyć,<br />
że sprężarka zostanie uszkodzona w procesie produkcyjnym.<br />
Możliwa jest zarówno wada materiałowa, nie<strong>do</strong>kładność wykonania,<br />
jak i wadliwy montaż sprężarki. Zdarzają się też przypadki<br />
wadliwego projektu sprężarki lub jej elementów, jak i wprowadzenie<br />
rozwiązań nie <strong>do</strong> końca sprawdzonych i przetestowanych.<br />
Nigdy nie możemy wykluczyć, że mimo naszych starań sprężarka<br />
będzie pracować bezawaryjnie, bo nie zawsze to my mamy<br />
na to wpływ. W przypadku wad produkcyjnych jesteśmy najczęściej<br />
bezsilni. Nie możemy ich przewidzieć, nie możemy ich wyeliminować<br />
ani zapobiegać im, nie mamy też najczęściej możliwości<br />
ich usunięcia. Dlatego też nie będę się tym problemem<br />
zajmować, jedynie zwrócę uwagę, jakie zagrożenia wynikają<br />
z coraz nowocześniejszej technologii i wysokiej jakości wykonania.<br />
Pokażę jednak kilka specyficznych problemów, jakie są<br />
popełniane niezależnie od producentów sprężarek oraz sposoby<br />
ich wyeliminowania.<br />
Uszkodzenia sprężarek można podzielić na dwie podstawowe<br />
grupy: uszkodzenia mechaniczne i uszkodzenia elektryczne.<br />
Uszkodzenia mechaniczne to mniej więcej 1/3 wszystkich uszkodzeń<br />
sprężarek, uszkodzenia elektryczne to kolejne tyle uszkodzeń.<br />
A co z pozostałą 1/3 uszkodzeń? Nazwijmy to uszkodzeniami<br />
pozostałymi, przybliżę je na końcu artykułu.<br />
Uszkodzenia mechaniczne<br />
Zacznę omawianie uszkodzeń od uszkodzeń mechanicznych,<br />
tym bardziej, że często uszkodzenia mechaniczne powodują<br />
również uszkodzenia elektryczne. Najczęstszym uszkodzeniem<br />
mechanicznym jest zatarcie sprężarki. Ale to tak naprawdę skutek,<br />
a nie przyczyna. A co jest przyczyną zacierania się sprężarek?<br />
Przybliżę te przyczyny po kolei.<br />
Jedną z podstawowych przyczyn zatarcia się sprężarek jest<br />
zbyt mała ilość oleju, lub nawet jego całkowity brak. Każda sprężarka<br />
wymaga smarowania, a <strong>do</strong> smarowania jest używany olej<br />
chłodniczy o odpowiedniej lepkości. Sprężarki tłokowe, zarówno<br />
hermetyczne, jak i półhermetyczne, są fabrycznie napełnione<br />
olejem. Po<strong>do</strong>bnie rzecz ma się z innymi sprężarkami hermetycznymi,<br />
np. spiralnymi czy rotacyjnymi, które również posiadają<br />
miskę olejową i są napełnione olejem. W przypadku sprężarek<br />
śrubowych, olej jest <strong>do</strong> nich <strong>do</strong>starczany z zewnętrznych o<strong>do</strong>lejaczy<br />
i zbiorników oleju, a same sprężarki nie posiadają własnego<br />
zasobnika oleju. Wyjątkiem są sprężarki śrubowe kompaktowe,<br />
które posiadają zintegrowany o<strong>do</strong>lejacz, jeżeli jednak<br />
przyjrzymy się <strong>do</strong>kładnie ich bu<strong>do</strong>wie, to zauważymy, że o<strong>do</strong>lejacz<br />
jest „<strong>do</strong>klejony” <strong>do</strong> sprężarki i nie jest to element stanowiący<br />
jedną całość ze sprężarką, jak to jest w przypadku miski<br />
olejowej w sprężarkach tłokowych.<br />
Ze względu na obieg wewnętrzny oleju po<strong>do</strong>bny <strong>do</strong> sprężarek<br />
tłokowych, wszystko co będę pisał o obiegu oleju<br />
w sprężarkach tłokowych, będzie też <strong>do</strong>tyczyło sprężarek<br />
śrubowych kompaktowych. Jeżeli będzie inaczej, wyraźnie<br />
to zaznaczę. Mówiąc o sprężarkach tłokowych będę miał<br />
też na myśli inne sprężarki hermetyczne, które wprawdzie<br />
nie są sprężarkami tłokowymi, ale też, jak już wspomniałem,<br />
posiadają miskę olejową.<br />
Wróćmy więc <strong>do</strong> samego oleju w sprężarkach tłokowych.<br />
Skoro sprężarka jest <strong>do</strong>starczana z olejem, a instalacja chłodnicza<br />
jest instalacją hermetyczną, to jak to się dzieje, że może zabraknąć<br />
oleju? Czy producenci sprężarek oszczędzają i nie wlewają<br />
odpowiedniej ilości oleju <strong>do</strong> sprężarek? Bo jeżeli wlewają,<br />
to czemu go później nie ma?<br />
Przyczyn braku oleju w sprężarkach jest kilka i postaram się<br />
je omówić jak naj<strong>do</strong>kładniej. Najważniejszą sprawą jest to, że olej<br />
krąży w całej instalacji, a nie tylko w sprężarce. Nawet zastosowanie<br />
o<strong>do</strong>lejaczy nie eliminuje z instalacji oleju, a jedynie powoduje,<br />
ze większość oleju wy<strong>do</strong>stającego się ze sprężarki wraz<br />
z czynnikiem wraca prawie natychmiast <strong>do</strong> sprężarki, a tylko niewielka<br />
część oleju przechodzi przez cała instalację, zanim ponownie<br />
wróci <strong>do</strong> sprężarki. Producenci sprężarek <strong>do</strong>starczają<br />
sprężarki napełnione maksymalną ilością oleju, jaka może być<br />
w danej sprężarce. Przy krótkich i prawidłowo wykonanych instalacjach<br />
różnica między minimalną a maksymalną ilością oleju<br />
w sprężarce stanowi najczęściej wystarczającą rezerwę oleju,<br />
by poziom w sprężarce był prawidłowy. Niewielka ilość oleju, która<br />
wraz z czynnikiem wy<strong>do</strong>stanie się ze sprężarki, <strong>do</strong> tej sprężarki<br />
wróci i uzupełni stan oleju. Jednak przy bardziej rozbu<strong>do</strong>wanych<br />
instalacjach ilość oleju w sprężarce może okazać się zbyt<br />
mała, by być wystarczająca. W przypadku niewielkich braków,<br />
możemy olej uzupełnić po przepracowaniu kilku czy też kilku-<br />
Uszkodzenia<br />
sprężarek można<br />
podzielić na dwie<br />
podstawowe grupy:<br />
uszkodzenia<br />
mechaniczne<br />
i uszkodzenia<br />
elektryczne<br />
O AuTOrze<br />
Bartosz NOWACKI<br />
– ReBaNo<br />
65
ChłOdNICTwO<br />
Rys. 3. Uszkodzona sprężarka ze względu na zbyt niski stan oleju<br />
nastu godzin pracy. Ale nie możemy przesadzić. Czemu? Bo olej<br />
może wrócić <strong>do</strong> sprężarki w nadmiernej ilości i spowo<strong>do</strong>wać jej<br />
uszkodzenie (o czym też będę pisać nieco dalej).<br />
Jeżeli instalacja jest rozległa, musimy zapewnić odpowiedni<br />
obieg oleju. Najprostszym rozwiązaniem jest zastosowanie<br />
o<strong>do</strong>lejacza za sprężarką. Spowoduje to, że większość oleju będzie<br />
krążyła w obiegu krótkim sprężarka – o<strong>do</strong>lejacz – sprężarka,<br />
a co za tym idzie, zmniejszy to ilość oleju w pozostałej części<br />
instalacji. Musimy jednak pamiętać o trzech ważnych zasadach,<br />
by wszystko działało bez zarzutu:<br />
Rys. 1. Uszkodzony wał sprężarki ze względu na zbyt niski<br />
stan oleju<br />
Rys. 2. Uszkodzony wał na łożyskach ślizgowych przez niski<br />
stan oleju w momencie załączenia sprężarki<br />
1. O<strong>do</strong>lejacz w trakcie montażu należy wstępnie zalać olejem.<br />
2. Za o<strong>do</strong>lejaczem montujemy bezwzględnie zawór zwrotny,<br />
by wyeliminować całkowicie ryzyko zalania o<strong>do</strong>lejacza ciekłym<br />
czynnikiem ze skraplacza.<br />
3. O<strong>do</strong>lejacz nie likwiduje oleju z instalacji, a jedynie zmienia<br />
obieg sporej części oleju.<br />
Jeżeli instalacja jest rozległa, zastosowanie samego o<strong>do</strong>lejacza<br />
nie rozwiąże problemów z odpowiednim poziomem oleju<br />
w sprężarce. Przy rozległych instalacjach najczęściej też stosujemy<br />
kilka sprężarek zamiast jednej. W tym przypadku pojawia<br />
się nam jeszcze jeden problem – migracja oleju między<br />
sprężarkami. Jeżeli w danym momencie pracuje jedna sprężarka<br />
i z niej olej wraz z czynnikiem jest tłoczony w instalację,<br />
a zaraz włączy się inna sprężarka, może <strong>do</strong>jść <strong>do</strong> sytuacji,<br />
że olej wróci <strong>do</strong> tej właśnie drugiej sprężarki. Ostatecznie może<br />
<strong>do</strong>jść <strong>do</strong> sytuacji, gdzie w jednej sprężarce będzie nadmiar<br />
oleju, a w innej brak. W efekcie jedna i druga sprężarka może<br />
ulec uszkodzeniu. By wyeliminować takie sytuacje, należy<br />
wykonać <strong>do</strong>datkową linię olejową. W zależności od wielkości<br />
instalacji oraz ilości sprężarek wykonujemy uproszczoną linię<br />
olejową lub też pełną linię olejową. Uproszczona linia olejowa<br />
to przede wszystkim wyrównanie poziomu oleju we wszystkich<br />
sprężarkach, natomiast pełna linia olejowa to już indywidualna<br />
kontrola poziomu w każdej ze sprężarek oraz <strong>do</strong>datkowy<br />
zbiornik oleju, który pozwala na stałe uzupełnianie oleju<br />
w sprężarkach. Jeżeli w instalacji w danym momencie jest spora<br />
ilość oleju, brak oleju jest uzupełniany przez zapas ze zbiornika<br />
oleju, a w przypadku, gdy większa ilość oleju wraca z instalacji,<br />
zbiornik pozwala na zmagazynowanie nadmiaru oleju.<br />
W przypadku uproszczonych linii olejowych o<strong>do</strong>lejacz nie jest<br />
konieczny, lecz jedynie zalecany, natomiast w przypadku pełnych<br />
linii olejowych o<strong>do</strong>lejacz (lub zespół o<strong>do</strong>lejaczy) jest wymagany.<br />
Sam <strong>do</strong>bór komponentów linii olejowej jak i jej wykonanie,<br />
to już temat na inny artykuł. W razie pytań w tej kwestii<br />
służę oczywiście również pomocą.<br />
Zdarza się, że mimo wykonania wcześniej opisanych elementów<br />
poziom oleju w sprężarce lub sprężarkach, podlega bardzo dużym<br />
wahaniom. Często też bywa, że mimo niewielkiej instalacji musimy<br />
uzupełnić stan oleju w bardzo dużym stopniu, znacznie przekraczającym<br />
ilość oleju w samej sprężarce. Czy jest to prawidłowe?<br />
Zdecy<strong>do</strong>wanie nie. Gdzie w takim razie leży problem? – W instalacji...<br />
Jak już pisałem, olej cyrkuluje po całej instalacji, a zastosowanie<br />
o<strong>do</strong>lejaczy zmniejsza jedynie ilość jednorazową wyrzucaną<br />
w instalację. W wielu miejscach instalacji olej ma tendencję <strong>do</strong> zalegania<br />
i jest to normalne zjawisko. Nie jesteśmy wstanie tego wyeliminować,<br />
choć eliminacja tego zjawiska byłaby idealnym rozwiązaniem.<br />
Musimy jednak zminimalizować ilość oleju, jaka jest<br />
w instalacji. Jak tego <strong>do</strong>konać? Przede wszystkim eliminujemy<br />
wszelkie pułapki olejowe oraz miejsca, w których olej może zalegać<br />
w sposób niekontrolowany. Miejsca takie będą powo<strong>do</strong>wać,<br />
że olej będzie się tam gromadził w coraz większych ilościach, aż<br />
<strong>do</strong> osiągnięcia poziomu krytycznego. Po osiągnięciu tego poziomu<br />
większość zalegającego oleju zostanie nagle porwana przez<br />
czynnik i w całej masie zassana przez sprężarki. A nadmiar oleju<br />
jest tak samo niebezpieczny, jaki jego brak.<br />
Należy również pilnować prędkości w rurociągach, szczególnie<br />
w rurociągach ssawnych, ponieważ to w nich najczęściej <strong>do</strong>chodzi<br />
<strong>do</strong> zalegania oleju. Na odcinkach poziomych oraz pionowych<br />
opadających prędkość czynnika powinna wynosić co najmniej<br />
4 m/s, a dla odcinków pionowych wznoszących co najmniej<br />
66 9/2012
ChłOdNICTwO<br />
Jeżeli instalacja<br />
w poziomie jest<br />
bardzo długa,<br />
również <strong>do</strong>brze jest<br />
zrobić co jakiś czas<br />
syfonowanie<br />
Rys. 4. Elektroniczny<br />
regulator poziomu oleju<br />
SPORLAN<br />
8 m/s. Prędkość jednak nie powinna przekroczyć 15 m/s, ponieważ<br />
powyżej tej prędkości wzrastają znacznie opory przepływu.<br />
Rurociągi ssawne należy prowadzić ze spadkiem w kierunku<br />
sprężarek, by olej mógł swobodnie spływać w czasie zatrzymania<br />
instalacji. Zalecany spadek to 0,8 cm na każdy metr rurociągu.<br />
Trzeba też pamiętać i zwracać uwagę na syfonowanie.<br />
Każdy odcinek pionowy powinien zaczynać się syfonem i kończyć<br />
kontr syfonem. Jeżeli różnica poziomów jest większa niż 5<br />
metrów, to należy również wykonywać syfonowanie na odcinku<br />
pionowym co około 3 metry. Jest to bardzo ważne przy odcinkach<br />
pionowych wznoszących, ale należy też to wykonywać<br />
przy odcinkach opadających.<br />
Jeżeli instalacja w poziomie jest bardzo długa, również <strong>do</strong>brze<br />
jest zrobić co jakiś czas syfonowanie. Robimy to z dwóch powodów:<br />
by zablokować powrót oleju <strong>do</strong> chłodnicy wraz z migrującym<br />
czynnikiem oraz by podnieść rurociąg ssawny i ponownie<br />
rozpocząć jego opadanie. Tego typu syfonowanie robimy co około<br />
20÷50 metrów rurociągu. Warto stosować jeszcze jedną zasadę<br />
– wszelkie <strong>do</strong>datkowe wejścia w rurociąg ssawny wprowadzamy<br />
od góry, po<strong>do</strong>bnie jak i jego odejścia <strong>do</strong> sprężarek. Pamiętajmy,<br />
że wszystkie omówione tu zasady prowadzenia rurociągu nie tylko<br />
są wykonywane pod katem odpowiedniego powrotu oleju<br />
<strong>do</strong> sprężarek, ale też w celu wyeliminowania niekontrolowanego<br />
spływu ciekłego czynnika <strong>do</strong> sprężarek. Syfonowania na odcinkach<br />
poziomych oraz pionowych opadających pełnią głównie<br />
funkcję zabezpieczenia przed ciekłym czynnikiem. A jak niebezpieczny<br />
jest ciekły czynnik powiem już za chwilę.<br />
Wspominałem, że sprężarki są najczęściej <strong>do</strong>starczane z ilością<br />
oleju wystarczającą na małe instalacje. Jest jednak jeden wyjątek.<br />
Są to sprężarki z bardzo małą miską olejową i ich stan oleju<br />
najczęściej nie wystarcza na pokrycie zapotrzebowania na olej<br />
w instalacji. Tego typu sprężarki to miedzy innymi sprężarki rotacyjne.<br />
Ich mała średnica oraz specyficzna bu<strong>do</strong>wa (ssanie jest<br />
podłączone bezpośrednio <strong>do</strong> części roboczej sprężarki, a czynnik<br />
tłoczony jest <strong>do</strong> obu<strong>do</strong>wy sprężarki) powoduje, że w większości<br />
wypadków sprężarki rotacyjne wymagają każ<strong>do</strong>razowo<br />
<strong>do</strong>lania oleju <strong>do</strong> instalacji. Ilość oleju zależy od samej sprężarki<br />
i wielkości instalacji, a szczegółów powinien udzielić sprzedawca<br />
sprężarki.<br />
Wielokrotnie spotkałem się z pytaniem, jak brak oleju może<br />
spowo<strong>do</strong>wać zniszczenie sprężarki, która ma pompę oleju i presostat<br />
różnicowy. Przecież w przypadku braku oleju nastąpi natychmiastowe<br />
wyłączenie sprężarki przez ten właśnie presostat.<br />
Owszem, nastąpi wyłączenie, ale tylko pod warunkiem, ze sprężarka<br />
w tym momencie jest już od dłuższego czasu w ruchu.<br />
I najczęściej zabezpieczy on przed jej zniszczeniem, ponieważ<br />
olej jest jeszcze w postaci cienkiej warstwy na częściach smarowanych.<br />
Ale po takim zatrzymaniu co najczęściej się robi? Reset<br />
presostatu i powtórny start sprężarki. A presostat przez pierwsze<br />
30÷120 sekund jest nieaktywny. To już zwykle wystarcza, by zatrzeć<br />
sprężarkę. A jeżeli nawet to sprężarka przeżyje, to na pewno<br />
<strong>do</strong>jdzie <strong>do</strong> znacznego zużycia jej elementów. To powoduje, że jej<br />
ostateczne zatarcie jest już tylko kwestą czasu. Czy w takim razie<br />
można zabezpieczyć sprężarkę przed zbyt niskim stanem oleju?<br />
Tak, można zastosować elektroniczne czujniki poziomu oleju, często<br />
zintegrowane również z regulatorem poziomu oleju.<br />
Dzięki temu mamy kontrolę poziomu oleju, a w razie zbyt niskiego<br />
poziomu, jego automatyczne uzupełnienie. Jeżeli natomiast<br />
poziom oleju spadnie poniżej progu alarmowego i uzupełnianie<br />
nic nie daje, sprężarka zostanie wyłączona. Tego typu<br />
regulatory często również wyłączają sprężarkę przy zbyt wyso-<br />
kim poziomie oleju, dzięki czemu mamy pełną kontrolę poziomu<br />
oleju w sprężarce. W przypadku układów z większą ilością<br />
sprężarek, każda sprężarka jest wyposażona we własny regulator.<br />
W przypadku układów z dwoma lub ewentualnie trzema sprężarkami<br />
i wyrównaniem poziomu oleju między nimi, regulator<br />
może być podłączony <strong>do</strong> jednej ze sprężarek lub bezpośrednio<br />
<strong>do</strong> linii wyrównania oleju. Jeżeli układ taki nie posiada zbiornika<br />
oleju, regulator spełnia głównie rolę kontroli poziomu, bez funkcji<br />
jego regulowania, ale jeżeli mamy zamontowany o<strong>do</strong>lejacz<br />
i zbiornik oleju, regulator również uzupełnia poziom oleju równocześnie<br />
we wszystkich sprężarkach.<br />
Niski stan oleju w sprężarkach może wynikać również z zaniedbania<br />
serwisu w przypadku wycieku czynnika. Po wycieku<br />
czynnika zawsze jest uzupełniany sam czynnik chłodniczy.<br />
Ale już nie zawsze pamiętamy, że wraz z czynnikiem wycieka<br />
również olej i jego też należy uzupełnić. I to nie zależnie, czy<br />
mamy <strong>do</strong> czynienia z intensywnym wyciekiem, czy też niewielkim<br />
ubytkiem czynnika. Zawsze należy również sprawdzić stan<br />
oleju i go ewentualnie uzupełnić. Jeżeli tego nie zrobimy, ilość<br />
oleju w sprężarkach może okazać się niewystarczająca <strong>do</strong> zapewnienia<br />
prawidłowego smarowania sprężarki. Zapominamy<br />
o tym, że olej może uciec wraz z czynnikiem, a przecież gdy<br />
szukamy miejsca wycieku szukamy właśnie miejsc zaoliwionych.<br />
Pamiętajmy o tym, że stan oleju sprawdzamy nie tylko<br />
zaraz po usunięciu usterki, ale też po kilku lub nawet kilkunastu<br />
godzinach pracy instalacji, gdy ilość oleju w sprężarkach<br />
ustabilizuje się.<br />
Sprężarki śrubowe z centralnym o<strong>do</strong>lejaczem są dużo lepiej<br />
zabezpieczone przed ubytkiem oleju. W samej sprężarce nie<br />
ma miski ani innego zbiornika <strong>do</strong> oleju, a cały olej jest w o<strong>do</strong>lejaczu.<br />
W przypadku sprężarek śrubowych linia olejowa jest już<br />
obowiązkowa – bez niej się już nie obejdzie. W o<strong>do</strong>lejaczu zawsze<br />
znajduje się pływakowy czujnik poziomu oleju, a na linii olejowej<br />
zasilania każdej ze sprężarek znajduje się najczęściej czujnik<br />
przepływu, kontrolujący przepływ oleju dla każdej sprężarki niezależnie.<br />
Czasem zamiast czujnika przelewu jest kontrolowane<br />
ciśnienie oleju tuż przed sprężarką, ale to rozwiązanie w komercyjnych<br />
sprężarkach jest rzadziej spotykane. Takie rozwiązanie<br />
gwarantuje nam, że <strong>do</strong> każdej ze sprężarek jest <strong>do</strong>starczany olej.<br />
Istnieje jednak ryzyko, że zamiast oleju jest <strong>do</strong>starczany ciekły<br />
czynnik, ale o tym zaraz powiem więcej.<br />
Opisane wcześniej przyczyny braku oleju w sprężarce mają<br />
wolny przebieg. Olej ze sprężarki nie znika natychmiast, lecz<br />
jest to czasochłonny proces, czasem trwający nawet kilka miesięcy.<br />
Spotkałem się już z instalacjami, gdzie serwisanci <strong>do</strong>lewali<br />
olej raz na kilka miesięcy bez wnikania w tego przyczynę.<br />
Po kilku takich uzupełnieniach olej nagle wracał <strong>do</strong> sprężarek,<br />
powodując ich zniszczenie, o czym zaraz Państwu powiem.<br />
W instalacji chłodniczej olej ze sprężarki może zniknąć w ciągu<br />
kilku sekund. Dotyczy to typowych sprężarek tłokowych<br />
oraz innych sprężarek z typową miską olejową, nie <strong>do</strong>tyczy<br />
to jednak sprężarek śrubowych ze zintegrowanym o<strong>do</strong>lejaczem.<br />
Co jest przyczyną szybkiego ubytku oleju ze sprężarki?<br />
– Ciekły czynnik.<br />
Ciekły czynnik jest bardzo dużym zagrożeniem dla większości<br />
sprężarek. Jest to zagrożenie zarówno w czasie pracy sprężarki,<br />
jak i również w czasie jej postoju. Błyskawiczne znikanie<br />
oleju z miski olejowej sprężarki ma miejsce w przypadku, gdy<br />
ciekły czynnik zalega w sprężarce w czasie postoju. Czynnik<br />
jest w stanie skroplonym właśnie w misce olejowej. Skąd się<br />
tam bierze? Czynnik chłodniczy ma tendencje <strong>do</strong> migrowania<br />
68 9/2012
w czasie postoju <strong>do</strong> najchłodniejszych elementów instalacji.<br />
Jednym z takich miejsc jest właśnie miska olejowa sprężarki,<br />
szczególnie zimą w przypadku sprężarek stojących na wolnym<br />
powietrzu. Czynnik migruje <strong>do</strong> sprężarki, osiadając na jej dnie.<br />
Ciekły czynnik jest cięższy <strong>do</strong> oleju, przez co zalega na dnie.<br />
W momencie załączenia sprężarki pojawiają się dwa zagrożenia.<br />
Obniżenie ciśnienia w karterze sprężarki powoduje, że czynnik<br />
zaczyna gwałtownie odparowywać, kotłując się w misce olejowej.<br />
Wraz z wrzącym czynnikiem jest podrywany olej, który<br />
błyskawicznie zostaje zassany przez sprężarkę i wyrzucony<br />
w instalację. Proces przebiega tak intensywnie, że presostat olejowy<br />
nie zdąży zareagować i odpowiednio wcześnie wyłączyć<br />
sprężarki. W sprężarkach z pompą oleju i presostatem jest drugie<br />
zagrożenie, groźniejsze nawet od porwania samego oleju.<br />
Ponieważ ciekły czynnik jest cięższy od oleju, to w momencie<br />
rozruchu to właśnie ciekły czynnik zostaje zassany przez pompę<br />
oleju. A czynnik chłodniczy nie tylko nie ma właściwości<br />
smarnych, ale też bardzo <strong>do</strong>brze wypłukuje pozostałości oleju<br />
z elementów współpracujących. Dodatkowo czynnik, trafiając<br />
na cieplejsze elementy współpracujące, gwałtownie odparowuje,<br />
powodując dalsze usuwanie resztek oleju z tychże elementów.<br />
Odparowujący gwałtownie czynnik wypłukuje olej z elementów<br />
współpracujących również w sprężarkach bez pompy<br />
olejowej, ale właśnie z pompą oleju jest to proces bardzo intensywny.<br />
Należy też zauważyć, że ciekły czynnik w pompie<br />
oleju utrzymuje ciśnienie oleju, oszukując w ten sposób presostat<br />
olejowy. Jak rozpoznać, ze mamy <strong>do</strong> czynienia z ciekłym<br />
czynnikiem w oleju? Olej w karterze sprężarki bardzo intensywnie<br />
się pieni. To dla nas sygnał alarmowy, że w oleju jest ciekły<br />
czynnik chłodniczy. Czy jest jakieś zabezpieczenie przed taką<br />
sytuacją? Tak, bardzo proste – grzałka karteru. Dzięki grzałce<br />
karteru miska olejowa i olej nie są najzimniejszym elementem<br />
instalacji chłodniczej, więc nie <strong>do</strong>chodzi <strong>do</strong> migracji czynnika<br />
<strong>do</strong> miski olejowej. A co jeżeli z jakiś względów grzałka zostanie<br />
załączona już w momencie, gdy ciekły czynnik zalega<br />
w misce olejowej? Podgrzewając olej i ciekły czynnik grzałka<br />
spowoduje, że zalegający czynnik spokojnie odparuje z oleju<br />
i w najgorszym wypadku będzie w karterze sprężarki w formie<br />
gazowej, która już nie jest groźna dla sprężarki. Dlatego grzałka<br />
karteru powinna być załączona zawsze, gdy sprężarka nie pracuje.<br />
A jeżeli zostanie wyłączona ze względów serwisowych,<br />
uruchomienie sprężarki powinno być możliwe po upływie odpowiednio<br />
długiego czasu, w czasie którego olej zostanie nagrzany<br />
<strong>do</strong> temperatury uniemożliwiającej zaleganie ciekłego<br />
czynnika w misce olejowej. Bardzo <strong>do</strong>brym rozwiązaniem jest<br />
wykonanie zasilania grzałki w taki sposób, że wyłączenie instalacji<br />
sterującej nie odłącza zasilania grzałki, <strong>do</strong>piero wyłączenie<br />
głównego wyłącznika bezpieczeństwa rozłącza zasilanie<br />
grzałki. W takim przypadku mamy pewność, że nawet w czasie<br />
przestoju sprężarki wynikającym z czasowego nie użytkowania<br />
instalacji chłodniczej grzałka jest cały czas załączona.<br />
Oczywiście, grzałka również służy <strong>do</strong> wstępnego nagrzania<br />
oleju, by jego własności smarujące były możliwie jak najwyższe<br />
w momencie uruchomienia sprężarki. Zimny olej powoduje<br />
znacznie większe opory tarcia, a więc też przyspieszone<br />
zużycie sprężarki.<br />
W sprężarkach śrubowych nie mamy misek olejowych, w których<br />
może gromadzić się ciekły czynnik. Ale ciekły czynnik może<br />
gromadzić się w samych o<strong>do</strong>lejaczach. Wprawdzie tam zgromadzony<br />
ciekły czynnik nie spowoduje nagłego porwania oleju<br />
wraz z odparowującym czynnikiem, ale ciekły czynnik mo-<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
ChłOdNICTwO<br />
Rys. 5. Sprężarka dwuśrubowa po utracie filmu olejowego i „smarowana” ciekłym czynnikiem<br />
że zostać wtłoczony linią olejową <strong>do</strong> sprężarki zamiast oleju.<br />
A jest to już bardzo niebezpieczna sytuacja, ponieważ w sprężarkach<br />
śrubowych film olejowy na gładziach jest bardzo delikatny<br />
i nawet miejscowe uszkodzenie tego filmu powoduje natychmiastowe<br />
niszczenie gładzi sprężarki, a od tego momentu<br />
już bardzo niewiele brakuje nam <strong>do</strong> zatarcia sprężarki. Również<br />
w tym przypadku grzałki rozwiązują problem, są one jednak<br />
umieszczone w o<strong>do</strong>lejaczu, a nie w samej sprężarce. Dzięki<br />
grzałkom w o<strong>do</strong>lejaczu nie ma ciekłego czynnika, a i sam olej<br />
ma dużo lepsze właściwości smarne już przy samym uruchomieniu<br />
układu, co ma bardzo duży wpływ na pracę i żywotność<br />
sprężarek śrubowych.<br />
Zostańmy jeszcze przy oleju i uszkodzeniach sprężarek związanych<br />
z pracą układów olejowych. Bardzo ważnym czynnikiem<br />
wpływającym na pracę sprężarki jest jej prawidłowe smarowanie.<br />
To jest jasne i już omówione. Mówiąc o prawidłowym smarowaniu<br />
należy wyraźnie podkreślić podstawę prawidłowego<br />
smarowania: olej. Sprężarka, jak i cały układ chłodniczy, musi<br />
być zalany odpowiednim olejem. Każdy producent sprężarek<br />
podaje zalecane typy oleju, jaki można stosować w jego urządzeniach.<br />
Najlepiej stosować oleje z tej listy, a jeżeli chcemy<br />
zastosować inny olej, nie ujęty w spisie producenta, musimy<br />
sprawdzić bardzo <strong>do</strong>kładnie, czy jest taka możliwość. W pierwszej<br />
kolejności musimy zwrócić uwagę na typ oleju, czy jest<br />
to olej mineralny, estrowy czy też inny. Olei różnych typów nie<br />
wolno mieszać, połączenie olei różnych typów może spowo<strong>do</strong>wać<br />
częściową lub całkowitą utratę właściwości smarnych,<br />
mogą też powstać różnego rodzaju różne zawiesiny i wytrącenia<br />
z mieszaniny olejów. Mieszanina olejów różnego typu może<br />
też mieć niewłaściwe parametry cieple, a przecież należy pamiętać,<br />
że olej nie tylko smaruje elementy współpracujące, ale<br />
też je ochładza. O tym, że nie wolno mieszać olejów różnego<br />
typu należy też pamiętać przy zmianie czynnika chłodniczego.<br />
W instalacjach, w których przeprowadzamy sezonową wymianę<br />
oleju, nie ma potrzeby zmiany typu oleju. Zmiana typu oleju<br />
nie tylko nie jest wskazana, ale wręcz zabroniona. Wymianę<br />
oleju przeprowadzamy tylko w sprężarkach i elementach linii<br />
olejowej, a pozostałą część oleju znajdującą się w instalacji pozostawiamy<br />
w układzie. Niewielka ilość starego oleju nie <strong>do</strong>pro-<br />
W sprężarkach<br />
śrubowych<br />
nie mamy misek<br />
olejowych,<br />
w których może<br />
gromadzić się<br />
ciekły czynnik.<br />
Ale ciekły czynnik<br />
może gromadzić<br />
się w samych<br />
o<strong>do</strong>lejaczach<br />
69
ChłOdNICTwO<br />
Rys. 7. Sprężarka dwuśrubowa uszkodzona przez nadmiar oleju<br />
Rys. 6. Sprężarka tłokowa uszkodzona przez nadmiar oleju<br />
wadzi <strong>do</strong> znacznego i odczuwalnego pogorszenia jakości świeżego<br />
oleju, wymieszanie się oleju starego i świeżego nie jest<br />
też żadnym zagrożeniem. Inaczej sprawa wygląda przy wymianie<br />
oleju wynikającej ze zmiany czynnika chłodniczego w układzie<br />
chłodniczym. Zmiana czynnika chłodniczego z np. R22<br />
na R407C wymaga od nas nie tylko <strong>do</strong>kładnej wymiany czynnika,<br />
ale też <strong>do</strong>kładnej wymiany oleju. Nie tylko wymieniamy<br />
olej w sprężarce i linii olejowej, ale też musimy usunąć całkowicie<br />
olej w pozostałej części instalacji. Usuniecie oleju możemy<br />
przeprowadzić albo przez przedmuchiwanie i bardzo <strong>do</strong>kładnie<br />
usunięcie oleju w tradycyjny sposób, albo za pomocą<br />
przepłukania instalacji specjalnymi agregatami <strong>do</strong> płukania.<br />
Druga metoda jest dużo pewniejsza, wypłukuje olej nie tylko<br />
z rurociągów czy też wymienników, ale też z samych sprężarek.<br />
Po takim płukaniu nie ma ryzyka, że w instalacji zalega<br />
stary olej, a po wymianie oleju nie musimy go w krótkim czasie<br />
ponownie wymieniać. Przy ręcznym czyszczeniu instalacji<br />
zalecam, po przepracowaniu od tygodnia <strong>do</strong> dwóch tygo-<br />
dni na nowym czynniku, wymienić ponownie olej na świeży,<br />
by usunąć resztki starego oleju z zanieczyszczeniami. Przy każdej<br />
wymianie oleju należy pamiętać o wymianie lub czyszczeniu<br />
wszystkich filtrów na instalacji, nie tylko filtrów oleju w sprężarce<br />
i na linii olejowej, ale też filtrów wewnętrznych sprężarki<br />
na ssaniu, filtrów cieczowych, filtrów przy zaworach rozprężnych,<br />
filtrów ssawnych i innych filtrów, które mogą znaj<strong>do</strong>wać<br />
się na instalacji. Filtry wykonane z metalowej siatki czyścimy,<br />
a ich wymiana jest konieczna tylko w przypadku uszkodzenia<br />
mechanicznego, a w przypadku filtrów chemicznych i papierowych<br />
zawsze je wymieniamy na nowe.<br />
Typ oleju to jeden z jego parametrów. Drugim ważnym parametrem<br />
jest jego lepkość. Każdy producent sprężarek <strong>do</strong>kładnie<br />
określa zalecaną lepkość oleju <strong>do</strong> danej aplikacji. Dla tej<br />
samej sprężarki lepkość może być różna w zależności od typu<br />
czynnika czy też zakresu pracy sprężarki. Należy więc <strong>do</strong>kładnie<br />
sprawdzić, jaki olej jest zalecany w naszym przypadku, i czy<br />
takim właśnie olejem jest zalana nasza sprężarka. Zwracamy<br />
na to uwagę również w trakcie montażu nowej instalacji, jak<br />
i przy wymianie sprężarki na nową w istniejącej instalacji. Lepkość<br />
oleju ma bardzo duży wpływ na prawidłowe smarowanie sprężarki<br />
i jej żywotność, ale zmieszanie oleju tego samego typu,<br />
ale o różnej lepkości nie jest już tak niebezpieczne, jak wymieszanie<br />
różnych typów olejów. Wia<strong>do</strong>mo, że tak powstała mieszanina<br />
będzie miała inną lepkość od zakładanej, ale w dalszym<br />
ciągu będzie to olej nadający się użytkowania i smarowania<br />
sprężarki. Wymieszanie olei różnych typów lub zastosowanie<br />
oleju innego typu niż zalecany jest w większości przypadków<br />
nie<strong>do</strong>puszczalne, a w przypadku zaistnienia takiej sytuacji należy<br />
bezwzględnie <strong>do</strong>kładnie wyczyścić instalację, by usunąć<br />
wszelkie resztki nieprawidłowego oleju oraz substancji powstałej<br />
z wymieszania się olei różnego typu. Jeżeli <strong>do</strong>jdzie <strong>do</strong> po<strong>do</strong>bnej<br />
sytuacji i zostaną zmieszane oleje tego samego typu,<br />
ale o różnej lepkości, nie musimy <strong>do</strong>kładnie oczyszczać instalacji<br />
z ich mieszaniny. Niewielka ilość oleju o innej lepkości nie<br />
wpłynie znacząco na lepkość całego oleju zawartego w układzie.<br />
Olej o wyższej lepkości zwiększa lepkość oleju w instalacji,<br />
a olej o niższej lepkości ją zmniejsza. Z dwojga złego zawsze<br />
lepiej zwiększyć lepkość oleju w układzie niż ją obniżać.<br />
Zalanie układu chłodniczego olejem z lepkością wyższą o jedną<br />
klasę od zalecanego również nie powinno spowo<strong>do</strong>wać negatywnych<br />
skutków. Zalanie jednak układu olejem o klasę niższą<br />
od zalecanego może już mieć wpływ na pracę i żywotność<br />
sprężarki. Jeżeli, z jakiś względów, <strong>do</strong>szło <strong>do</strong> takiej sytuacji, postarajmy<br />
się jak najszybciej wymienić olej na właściwy. Zawsze<br />
jednak starajmy się używać oleju zalecanego przez producenta.<br />
W razie wątpliwości lepiej też szukać pomocy u innych osób<br />
(np. u nas), niż samodzielnie podejmować niepewne decyzje.<br />
Zawsze też należy się <strong>do</strong>kładnie upewnić, że olej, który chcemy<br />
użyć jest całkowicie mieszalny z olejem, jaki jest obecnie<br />
zastosowany w układzie chłodniczym.<br />
Pamiętajmy, że wszystkie opisane procedury związane z wymianą<br />
oleju <strong>do</strong>tyczą też sytuacji, gdy oleju nie wymieniamy, ale<br />
tylko uzupełniamy jego stan.<br />
Zostańmy jeszcze na chwilę przy oleju. Omówiliśmy już nie<strong>do</strong>bór<br />
oleju, ale musimy jeszcze wspomnieć o nadmiarze oleju.<br />
Dokładnie tak – zbyt duża ilość oleju również może spowo<strong>do</strong>wać<br />
uszkodzenie sprężarki. Dlaczego? Przecież sprężarka<br />
będzie <strong>do</strong>brze smarowana i chłodzona. Bo sprężarka nie jest<br />
pompą oleju. Olej jest cieczą, która nie spręża się. Objętość oleju<br />
nie zmienia się w zależności od ciśnienia, jak to ma miejsce<br />
70 9/2012
w przypadku gazu czynnika chłodniczego. Olej, który <strong>do</strong>stanie<br />
się <strong>do</strong> przestrzeni sprężania nie zostanie sprężony. Otwory<br />
w płytach zaworowych również nie mają odpowiedniej przepustowości,<br />
by olej z przestrzeni roboczej odprowadzić w trakcie<br />
jego sprężania. Powoduje to powstanie potężnych sił, jakie<br />
działają na układ sprężania. W sprężarkach tłokowych olej<br />
w przestrzeni cylindra zamykanego przez tłok blokuje ruch<br />
tłoka. Siły kumulują się na płytach zaworowych, powodując<br />
pękanie zarówno całych płyt (choć należy to <strong>do</strong> rzadkości),<br />
jak i pękanie samych płytek, zarówno tłocznych, jak i ssawnych.<br />
Z drugiej strony siły kumulują się na korbowodach i wałach<br />
korbowych, powodując ich uszkodzenia. W sprężarkach<br />
dwuśrubowych olej rozpycha śruby od siebie z bardzo dużą<br />
siłą, powodując uszkodzenia gładzi cylindrów śrub po stronie<br />
zewnętrznej, przeciążenie i uszkodzenie łożysk, jak i wygięcie<br />
samych śrub. W zależności od ilości oleju, który <strong>do</strong>stał się<br />
<strong>do</strong> przestrzeni sprężania, uszkodzenia mogą zmniejszyć wydajność<br />
sprężarki (uszkodzenie płytek ssących lub gładzi cylindrów),<br />
spowo<strong>do</strong>wać jej głośniejszą pracę i wibracje w trakcie<br />
pracy (niewielkie odkształcenia korbowodów lub śrub), jak<br />
i całkowite zniszczenie przez <strong>do</strong>słowne zgniecenie i zmielenie<br />
części sprężarki, jak to widać rysunkach 6. i 7.<br />
Jak to się dzieje, że <strong>do</strong>chodzi jednak <strong>do</strong> sytuacji, w której<br />
w sprężarce jest za dużo oleju? Jak tego uniknąć i jakie błędy<br />
powodują, że takie zagrożenie istnieje? Najważniejszą rzeczą<br />
jest umiejętne uzupełnianie oleju, jego <strong>do</strong>lewanie i prawidłowa<br />
wymiana oleju. Po uruchomieniu instalacji najczęściej istnieje<br />
konieczność uzupełnienia oleju w sprężarkach. Dokonujemy<br />
tego po pierwszych godzinach ich pracy. Należy jednak kontrolować<br />
ilość <strong>do</strong>lewanego oleju i jeżeli sytuacja się powtarza,<br />
należy przyjrzeć się <strong>do</strong>kładnie instalacji. Ciągłe <strong>do</strong>lewanie<br />
oleju jest dla nas sygnałem, że gdzieś na instalacji olej zaczyna<br />
nam zalegać. W pewnym momencie zalegający olej przekroczy<br />
wartość krytyczną i w bardzo dużej ilości zostanie zassany<br />
przez sprężarkę. A wtedy w sprężarce będzie nadwyżka<br />
oleju. Moment przekroczenia wartości krytycznej oleju jest<br />
bardzo trudny <strong>do</strong> przewidzenia, olej w takiej pułapce może<br />
zalegać nie tylko wiele dni czy tygodni, ale nawet miesięcy<br />
czy lat, zwiększając i zmniejszając swoją ilość, nie <strong>do</strong>chodząc<br />
jednak <strong>do</strong> wartości krytycznej, która spowoduje porwanie oleju<br />
w całej jego zalegającej objętości. Jeżeli więc zauważymy,<br />
że musimy często uzupełniać olej bez śladów jego ubytku, należy<br />
(zamiast bezmyślnie <strong>do</strong>lewać olej), <strong>do</strong>kładnie prześledzić<br />
instalację i sprawdzić, czy gdzieś nie powstały pułapki olejowe,<br />
lub czy gdzieś nie powstał korek olejowy. Stosując zasady<br />
omówione wcześniej, przy nie<strong>do</strong>borach oleju w sprężarkach,<br />
unikamy nie tylko zbyt małej ilości oleju w sprężarkach, ale też<br />
jego niekontrolowanego nagłego wzrostu poziomu w tychże<br />
sprężarkach. Należy też <strong>do</strong>kładnie sprawdzić <strong>do</strong>bór parowników<br />
i skraplaczy wraz z ich podłączeniem. Bardzo często olej<br />
może zalegać właśnie w źle <strong>do</strong>branych lub podłączonych wymiennikach.<br />
Zbyt duże wymienniki i niska prędkość przepływu<br />
czynnika w nich powoduje, że olej oddziela się od czynnika<br />
i zaczyna zalegać w wymiennikach. Zaleganie oleju w parownikach<br />
może również powstać przez nieprawidłową pracę zaworów<br />
rozprężnych, szczególnie impulsowych lub silnikowych.<br />
Nieodpowiednie wyregulowanie pracy tych zaworów, zły układ<br />
sterowania czy też niewłaściwe parametry pracy sterowników<br />
mogą powo<strong>do</strong>wać, że w trakcie postoju układów w parownikach<br />
zbiera się ciekły czynnik oraz olej. Niewielkie ilości oleju<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
ale ich znaczna ilość może być już groźna. Niewielkie ilości ciekłego<br />
czynnika będą usuwane przy każdym ponownym uruchomieniu<br />
sprężarki, co nie pozwoli na powstanie sporej ilości<br />
zalegającego ciekłego czynnika. W przypadku oleju sprawa<br />
wygląda jednak inaczej. Przy pracy na ograniczonej wydajności<br />
zaworu rozprężnego, olej nie będzie usuwany przy każdym<br />
ponownym załączeniu sprężarki, a jego ilość w parowniku będzie<br />
się zwiększać. Dopiero załączenie np. pełnej wydajności<br />
parownika spowoduje jego usunięcie z parownika, i to w sporym<br />
nadmiarze. A taka ilość oleju jednorazowo zassana przez<br />
sprężarkę może spowo<strong>do</strong>wać jej zniszczenie.<br />
Kontrolę <strong>do</strong>lewania oleju nie tylko przeprowadzamy w trakcie<br />
uzupełniania oleju, ale też w czasie jego wymiany. Zawsze powinniśmy<br />
<strong>do</strong>lać <strong>do</strong>kładnie tyle samo oleju, co spuściliśmy z instalacji.<br />
Większą ilość oleju możemy <strong>do</strong>lać tylko w przypadku,<br />
gdy wiemy, że zmniejszona ilość oleju wynikała z jakiegoś niekontrolowanego<br />
ubytku oleju, np. przez wyciek czynnika. W każdym<br />
innym przypadku musimy bardzo <strong>do</strong>kładnie skontrolować<br />
instalację, by wykluczyć sytuację zarówno braku oleju w sprężarkach,<br />
jak i jego nadwyżkę.<br />
Na ilość oleju w sprężarce należy również zwrócić uwagę przy<br />
wymianie sprężarki. Może się zdarzyć, że sprężarka wypluła cały<br />
olej <strong>do</strong> instalacji, co spowo<strong>do</strong>wało jej zatarcie. Po wymianie<br />
sprężarki na nową, w instalacji pojawi się zarówno olej z nowej<br />
sprężarki, jak i również olej ze starej sprężarki, wypluty tuż przed<br />
jej awarią. I tym sposobem mamy nadmiar oleju, który za chwilę<br />
może spowo<strong>do</strong>wać ponowne uszkodzenie sprężarki, tym razem<br />
jednak nie ze względu na brak oleju, ale ze względu na jego<br />
nadwyżkę.<br />
i ciekłego czynnika nie muszą być niebezpieczne dla sprężarki, REKLAMA<br />
ChłOdNICTwO<br />
Kontrolę <strong>do</strong>lewania<br />
oleju nie tylko<br />
przeprowadzamy<br />
w trakcie<br />
uzupełniania oleju,<br />
ale też w czasie<br />
jego wymiany<br />
71
ChłOdNICTwO<br />
Sprężarkowe układy chłodnicze – potencjalne<br />
kierunki poprawy efektywności Cz. 1.<br />
Andrzej WESOŁOWSKI<br />
W celu zapewnienia ukła<strong>do</strong>wi chłodniczemu jego najwyższej sprawności, musimy<br />
znać <strong>do</strong>celową wartość efektywności energetycznej systemu. Tym <strong>do</strong>celowym<br />
i jak <strong>do</strong>tąd nieosiągalnym celem dla każdego konstruktora układów chłodniczych<br />
jest układ Carnota.<br />
O AuTOrze<br />
Andrzej WESOŁOWSKI –<br />
były pracownik Carrier,<br />
York i Embraco, USA<br />
Temperatura Absolutna, T<br />
W poprzednich czterech artykułach z cyklu „Sprężarkowe układy<br />
chłodnicze” omówione zostały wszystkie układy chłodnicze,<br />
z jakimi w praktyce możemy mieć <strong>do</strong> czynienia. Znajomość tych<br />
układów pozwoli projektantom urządzeń chłodniczych na prawidłowe<br />
zaprojektowanie układu chłodniczego z uwzględnieniem<br />
ich specyfiki. W każdy omówionym układzie chłodniczym<br />
podano kierunki możliwych usprawnień jak i możliwość osiągniecia<br />
najwyższej sprawności energetycznej. Aby mieć całkowitą<br />
pewność, że projektowany układ będzie charakteryzował<br />
się najwyższymi parametrami termodynamiczno-energetycznymi,<br />
powinniśmy oddzielnie przeanalizować każdy zasadniczy<br />
element układu chłodniczego i w końcowej fazie projektowania<br />
powiązać wszystkie człony układu.<br />
Każdy system termodynamiczny może zaistnieć tylko w określonym<br />
stanie. Natomiast jeżeli rozważamy i analizujemy cykl<br />
termodynamiczny, z jakim z reguły mamy <strong>do</strong> czynienia w układach<br />
chłodniczych czy pompach ciepła, to może on zaistnieć<br />
tylko w przypadku kiedy system zmienia kolejno swój stan i wraca<br />
w ostatnim etapie <strong>do</strong> swego stanu początkowego. Możemy<br />
wtedy powiedzieć, że cykl termodynamiczny został zamknięty.<br />
Analizując poszczególne etapy tego cyklu stwierdzimy, że system<br />
wykonał pewną pracę w stosunku <strong>do</strong> otoczenia. Najprostszym<br />
i jednocześnie naj<strong>do</strong>skonalszym cyklem termodynamicznym jest<br />
cykl zaproponowany przez Nicolas Leonard Sadi Carnot w roku<br />
a d<br />
b c<br />
e f<br />
Rys. 1. Przebieg chłodniczego cyklu Carnota w układzie T – S<br />
T1<br />
T2<br />
Entropia, S<br />
1824. Kilka lat później (w latach 1830÷1840) cykl ten został rozszerzony<br />
przez Benoit Paul Emile Clapeyron. Cykl Carnota jest<br />
cyklem odwracalnym, który jest <strong>do</strong>skonałym modelem <strong>do</strong> analizy<br />
cyklów (układów) chłodniczych. Dwa bardzo ważne fakty<br />
związane są z cyklem odwracalnym Carnota, o których należy<br />
wspomnieć, są to:<br />
1. Żaden cykl (układ) chłodniczy nie osiągnie współczynnika sprawności<br />
COP (Coefficient of Performance) równego lub wyższego,<br />
aniżeli cykl odwracalny, który będzie pracował w tym samym<br />
zakresie temperatury górnego i <strong>do</strong>lnego źródła ciepła.<br />
2. Wszystkie cykle odwracalne, pracujące w tym samym zakresie<br />
temperatury będą miały ten sam współczynnik sprawności<br />
COP. Wynika to z drugiej zasady termodynamiki.<br />
Dla przypomnienia podam, ze drugie prawo termodynamiki<br />
(Clausius) stwierdza, że niemożliwym jest przeniesienie ciepła<br />
z temperatury niższej <strong>do</strong> temperatury wyższej bez <strong>do</strong>prowadzenia<br />
energii zewnętrznej <strong>do</strong> układu.<br />
Na rysunku 1. przedstawiony został przebieg procesu cyklu<br />
Carnota w układzie Temperatura Bezwzględna – Entropia.<br />
Analizując go, zwróćmy uwagę, że praca włożona <strong>do</strong> układu musi<br />
być równa różnicy pracy sprężania od punktu c <strong>do</strong> punktu d<br />
i pracy rozprężania pomiędzy punktem a i punktem b. Ciepło<br />
natomiast jest przekazywane izotermicznie <strong>do</strong> hipotetycznego<br />
czynnika pomiędzy punktami b i c. Wynikiem tego jest wzrost<br />
entropii czynnika. Ciepło przekazywane w wymienniku <strong>do</strong>lnym<br />
w temperaturze T 2 jest reprezentowane przez pole bcfeb, które<br />
odpowiada wartości q 2 dla jednostkowego masowego natężenia<br />
przepływu czynnika. Następnie czynnik jest sprężany izentropowo<br />
od punktu c <strong>do</strong> punktu d a jego temperatura rośnie<br />
<strong>do</strong> temperatury T 1. W następnym etapie procesu, czynnik oddaje<br />
ciepło w skraplaczu izotermicznie, osiągając stan a. Pole pomiędzy<br />
punktami daefd przedstawia jednostkową ilość ciepła oddanego<br />
w skraplaczu układu. Pomiędzy punktami a i b następuje<br />
izentropowe rozprężanie czynnika. Praca włożona <strong>do</strong> układu jest<br />
reprezentowana przez pole abcda. Mając powyższe na uwadze,<br />
możemy napisać równania energii dla tego układu:<br />
Q 1 = T 1(S d – S a) Q 2 = T 2(S d – S a) W = Q 1 – Q 2<br />
Używając powyższych równań, możemy wyznaczyć sprawność<br />
cyklu Carnota:<br />
COP = T 2/(T 1 – T 2)<br />
72 9/2012
Jeżeli uwzględnimy różnice pomiędzy idealnym cyklem Carnota<br />
a cyklem chłodniczym przedstawionym na rysunku 2. i założymy<br />
stały przepływ energii dla jednego kilograma czynnika, możemy<br />
napisać następujące równania:<br />
W b = h 1 – h b W c = h c – h 3<br />
W d = T c (S c – S d) – (h c – h d) Q 3 = h 3 – h b<br />
Stąd wyliczymy pracę cyklu:<br />
W = W c + W d +W b<br />
Sprawność układu chłodniczego możemy zapisać następująco:<br />
η = Q 3/W = 1 – (T 2/T 1) (1)<br />
W naszych dalszych rozważaniach, wzór (1) będzie dla nas<br />
najważniejszym wzorem <strong>do</strong> analizy, modernizacji i porównania<br />
projektowanych układów chłodniczych. Określmy wiec spraw-<br />
ność układu Carnota:<br />
Najniższą wartością Q3<br />
w równaniu (1) będzie zero, której to wartości<br />
będzie odpowiadała temperatura bezwzględna (K) również<br />
równa zeru (-273,15°C).<br />
Z równania (1) wynika również, że wydajność termiczna układu<br />
(silnika) Carnota osiągnie równowagę tylko wtedy, kiedy T2 będzie równe zeru. Oczywiście w naturze takie <strong>do</strong>lne źródło<br />
nie istnieje. Temperatura tego źródła to z reguły temperatura<br />
otoczenia, którą możemy przyjąć za równą T2 = 300 K.<br />
W praktyce górne źródło to z reguły piece i inne obiekty grzewcze,<br />
których temperatura osiągnie T1 = 600 K.<br />
Wstawiając powyższe wartości <strong>do</strong> wzoru (1) otrzymamy maksymalną<br />
wartość sprawności układu (silnika) Carnota:<br />
η = 1 – (300/600) = 0,5<br />
Jest to z grubsza biorąc praktyczna granica dla termodynamicznej<br />
sprawności układu (silnika) Carnota.<br />
Rzeczywiste układy są układami nieodwracalnymi i wartość<br />
ich sprawności termodynamicznej nie przekracza z reguły<br />
wartości η = 0,35.<br />
We wszystkich układach rzeczywistych, dla poprawnej pracy<br />
całego układu wymagana jest pewna różnica temperatury w wymiennikach<br />
ciepła (parownik, skraplacz). Dla górnego i <strong>do</strong>lnego źródła<br />
ciepła w rzeczywistym układzie chłodniczym, czynnik chłodniczy<br />
będzie pracował w zakresie temperatury (T 1 – ΔT 1) oraz (T 2 +<br />
ΔT 2). Ten rozszerzony zakres pracy wymienników ciepła pokazany<br />
na rysunku 3. obniża wartość COP naszego rzeczywistego układu.<br />
Możemy więc powiedzieć, że dla cyklu Carnota T 1 jest najwyższą<br />
możliwą temperaturą natomiast T 2 jest najniższą możliwą temperaturą.<br />
Dla pozostałych rzeczywistych układów chłodniczych temperatura<br />
górnego źródła układu rzeczywistego będzie zawsze niższa<br />
od temperatury górnego źródła układu Carnota, natomiast temperatura<br />
<strong>do</strong>lnego źródła układu rzeczywistego będzie zawsze wyższa<br />
od temperatury <strong>do</strong>lnego źródła układu Carnota.<br />
Bazując na powyższej krótkiej analizie <strong>do</strong>skonałego z termodynamicznego<br />
punktu widzenia układu Carnota, możemy przystąpić<br />
<strong>do</strong> analizy i usprawnień energetycznych rzeczywistych układów<br />
chłodniczych. Pamiętajmy jednak, że wartość sprawności<br />
energetycznej, <strong>do</strong> której chcemy się zbliżyć lub ja osiągnąć nie<br />
przekroczy wartości η = 0,5.<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
T<br />
Skraplacz<br />
1 T1 c<br />
T2<br />
b 3<br />
Element Wb e f S<br />
rozprężny<br />
Q3 Parownik<br />
Rys. 2. Sprężarkowy układ Carnota<br />
Temperatura absolutna, T<br />
Q1<br />
ChłOdNICTwO<br />
Qd<br />
Wd<br />
Sprężarka Wc<br />
izotermiczna<br />
Kierunek<br />
przepływu Sprężarka<br />
czynnika izentropowa<br />
T1<br />
T2<br />
ΔT1<br />
ΔT2<br />
Entropia, S<br />
Rys. 3. Wpływ różnicy temperatury źródła górnego i <strong>do</strong>lnego na COP rzeczywistego układu<br />
chłodniczego<br />
Charakterystyka układów o najwyższej sprawności<br />
energetycznej<br />
Poczynając od Carnota wielu termodynamików starało się skonstruować<br />
system, który z teoretycznego i praktycznego punktu<br />
widzenia byłby pod względem sprawności zbliżony <strong>do</strong> sprawności<br />
„idealnego” układu. Jak <strong>do</strong>tąd najbardziej zbliżonymi układami<br />
(cyklami) chłodniczymi są układy zaproponowane przez Lorenza,<br />
Ericsona, Stirlinga i Joule’a. Jeżeli uważnie przeanalizujemy powyższe<br />
układy we współrzędnych Ciśnienie (P) – Objętość (V) (rys. 4.),<br />
zauważymy, że aby cykle te pracowały poprawnie, wymagana<br />
jest zmiana w układzie sił i objętości dla każdego z cykli. Obszar<br />
wewnętrzny każdego cyklu przedstawia pracę niezbędną <strong>do</strong> realizacji<br />
tego cyklu. Jeżeli z kolei przeniesiemy te cykle <strong>do</strong> układu<br />
współrzędnych Temperatura (T) – Entropia (S) (rys. 5.), będziemy<br />
mogli wyliczyć wartość ciepła pochłoniętego przez parownik jak<br />
73
p<br />
ChłOdNICTwO<br />
3 3 3 3 2<br />
2 3 2<br />
2 2<br />
4 1 4 1 1<br />
4 4 1 4 1<br />
Uklad Carnota: Uklad Lorentza: Uklad Ericsona: Uklad Stirlinga: Uklad Joule'a:<br />
- 2 izentropy - 2 izentropy - 2 izobary - 2 izochory - 2 izentropy<br />
- 2 izotermy - 2 politropy - 2 izotermy - 2 izotermy - 2 izobary<br />
Rys. 4. Przebieg procesów w układzie Ciśnienie – Objętość<br />
T<br />
T1 3 2 T1" 2 3 T1 2 3 T1 2 T1' 2<br />
3 T1"<br />
1<br />
T1"<br />
3 1<br />
T2 T2" 1 4 T2"<br />
4 1 4 T2' 4 T2 1 4 T2 T2'<br />
Uklad Carnota Uklad Lorenza Uklad Ericsona Uklad Stirlinga Uklad Joule'a<br />
Rys. 5. Przebieg analizowanych obiegów chłodniczych w układzie Temperatura – Entropia<br />
i ciepła wydalonego przez skraplacz, które będą obszarem poniżej<br />
odpowiednich krzywych ciepła zaabsorbowanego i ciepła<br />
wydalonego, określonym przez równanie:<br />
q = ∫T ds (2)<br />
Trzy pierwsze układy (cykle), których specyfiką jest izotermiczny<br />
proces pochłaniania i wydalania ciepła charakteryzują<br />
się tą samą ilością energii niezbędnej <strong>do</strong> ich napędu dla osiągniecia<br />
tego samego efektu chłodniczego, co może być wyrażone<br />
poprzez wyliczenie COP. Natomiast cykl Joule’a charakteryzuje<br />
się najniższą, z wyżej wymienionych układów,<br />
wartością COP. Poza tym dla układu Joule’a, bardzo ważny<br />
jest rodzaj zastosowanego czynnika, który jest funkcją izentropowego<br />
wykładnika potęgi. Dla orientacji, podaje poniżej<br />
wzory na obliczenie COP dla wyżej wymienionych czterech<br />
cykli chłodniczych:<br />
Carnot: COP = T 2/(T 1 – T 2) (3)<br />
Lorenz: COP = (T’ 2 – T” 2)/[(T’ 1 – T’ 1) – (T’ 2 – T” 2) (4)<br />
Ericson: COP = T 2/(T 1 – T 2) (5)<br />
Stirling: COP = T 2/(T 1 – T 2) (6)<br />
Joule: COP = 1/(p 1/p 2) x/(x-1) – 1 (7)<br />
Celem lepszego zrozumienia procesów zachodzących w wyżej<br />
wymienionych układach, podam krótkie definicje. Pozwoli<br />
to nam w dalszej części naszych rozważań, na baczniejsze<br />
zwrócenie uwagi na procesy zachodzące w naszym rzeczywistym<br />
systemie.<br />
Izentropa – ciepło przemiany izentropowej jest równe<br />
zeru (d q = d i – v dp = 0), a entropia nie ulega zmianie: ΔS<br />
= 0 lub (T 2/T 1) = (V 1/V 2) k-1, gdzie k = c p/c v; c v – ciepło<br />
właściwe przy stałej objętości; c p – ciepło właściwe przy<br />
stałym ciśnieniu.<br />
Izoterma – przemiana przebiega przy stałej temperaturze,<br />
T = constans, a zmianę entropii wylicza się z wzoru: S 2 – S 1<br />
= q T/T = R ln V 2/V 1 = R ln P 1/P 2.<br />
Politropa – przebiega wg równania PV n = constans<br />
a n = constans; możemy również napisać: P 2/P 1 =<br />
(V 1/V 2) n.<br />
Izobara – przemiana przebiega przy stałym ciśnieniu,<br />
P = constans, możemy również napisać: V 2/V 1 =<br />
T 2/T 1. Można powiedzieć, że objętość właściwa gazu<br />
jest wprost proporcjonalna <strong>do</strong> temperatury bezwzględnej,<br />
a zmianę entropi wylicza się z zależności: S 2 – S 1 =<br />
c p ln T 2/T 1 = c p lnV 2/V 1<br />
Izochora – jest przemianą przebiegającą przy stałej objętości,<br />
V = constans, możemy również zapisać, że P 2/P 1 =<br />
T 2/T 1, a zmianę entropii określa wyrażenie: S 2 – S 1 = c v ln<br />
T 2/T 1 = c v ln P 2/P 1<br />
Bardzo ważne jest skoncentrowanie się w projekcie, nie na teoretycznym<br />
wyliczeniu współczynnika sprawności COP, ale na skonstruowaniu<br />
układu chłodniczego, którego rzeczywiste COP będzie<br />
jak najbardziej zbliżone <strong>do</strong> COP układu z możliwie najwyższą<br />
wartością sprawności, czyli <strong>do</strong> η = 0,35. Z praktycznego punktu<br />
widzenia jest to najwyższą sprawność energetyczna możliwa<br />
<strong>do</strong> osiągniecia.<br />
74 9/2012<br />
S<br />
v
sprężarka chłodnicza i jej wpływ na sprawność<br />
energetyczną układu chłodniczego<br />
Proces termodynamiczny, jaki przebiega w układzie rzeczywistym<br />
jest rożny od idealnego układu Carnota. W układzie rzeczywistym<br />
proces termodynamiczny, jaki w nim przebiega jest procesem<br />
nieodwracalnym, w przeciwieństwie <strong>do</strong> układu Carnota,<br />
którego proces jest odwracalny. Nieodwracalność procesu sprężania<br />
znacznie podwyższa straty egzergii, które mogą być w sposób<br />
przybliżony wyliczone z zależności:<br />
ηs pr = L is [(1-η is)/η is (T o/T sr)] (8)<br />
gdzie:<br />
L is – praca izentropowa sprężania czynnika,<br />
η is – sprawność izentropowa sprężarki,<br />
T o – bezwzględna temperatura otoczenia,<br />
T sr – średnia bezwzględna temperatura pomiędzy temperaturą<br />
sprężania i temperaturą izentropową.<br />
Poza tym proces Carnota przebiega w obszarze par mokrych,<br />
co z praktycznego punktu widzenia pracy sprężarki jest niemożliwe.<br />
Innymi słowy, nieobecność w układzie Carnota tzw. „rogu<br />
przegrzania par” wi<strong>do</strong>cznego w układzie rzeczywistym na wykresie<br />
T-S (rys. 6.) jest korzystne z termodynamicznego punktu<br />
widzenia (układ Carnota), natomiast wielce niewskazane z mechanicznego<br />
punktu widzenia w układach rzeczywistych. Jest<br />
to jeden z aspektów, który obniża sprawność energetyczną układów<br />
rzeczywistych. Z punktu widzenia projektanta urządzenia/<br />
instalacji chłodniczej sprężarka jest elementem układu chłodniczego,<br />
na który projektant instalacji nie ma wpływu. Ważne jest<br />
jednak, aby projektant instalacji chłodniczej znal słabe strony tego<br />
najważniejszego elementu układu chłodniczego. Znając zasadę<br />
pracy sprężarki jak i jej wpływ na sprawność całego układu<br />
chłodniczego, projektant może tak zaprojektować układ chłodniczy,<br />
aby w jak największym stopniu obniżyć jej „negatywny”<br />
wpływ na całkowitą sprawność. Przeanalizujmy krótko pracę<br />
sprężarki i jej sprawność energetyczną. Na rysunku 7. przedstawione<br />
jest porównanie teoretycznego i rzeczywistego procesu<br />
sprężania czynnika chłodniczego. Analiza pozwoli nam lepiej<br />
zrozumieć straty, jakie mają miejsce w sprężarce, co przyda<br />
nam się w dalszych rozważaniach. W punkcie 1 cylinder sprężarki<br />
wypełniony jest parami czynnika chłodniczego, który jest<br />
pod ciśnieniem P 1, a tłok znajduje się w jego <strong>do</strong>lnym skrajnym<br />
położeniu. Ciśnienie to jest niższe od założonego ciśnienia parowania<br />
(różnica ciśnienia pomiędzy punktem „a” i punktem „1”).<br />
Ta różnica ciśnień niezbędną jest <strong>do</strong> otwarcia zaworu ssącego<br />
i pokonania oporów przepływu czynnika przez zawór ssący.<br />
Po przekroczeniu <strong>do</strong>lnego skrajnego położenia, tłok porusza<br />
się w górę cylindra, zmniejszając objętość par czynnika chłodniczego.<br />
Zawór ssący zostaje zamknięty. Proces ten przebiega<br />
pomiędzy punktami 1-2 (w teoretycznym układzie odpowiada<br />
to punktom a-b). Tłok osiąga swoje górne skrajne położenie,<br />
a pary czynnika osiągają ciśnienie P 2, które jest wyższe od założonego<br />
ciśnienia skraplania (różnica ciśnienia pomiędzy punktem<br />
„2” i punktem „b” ). W momencie otwarcia zaworu tłocznego,<br />
pary czynnika chłodniczego wypływają z cylindra sprężarki,<br />
przemieszczając się <strong>do</strong> skraplacza. Proces wypływu par czynnika<br />
przebiega pomiędzy punktami 2-3 (w układzie teoretycznym<br />
są to punkty b-c). Punkt 3, jest punktem, w którym tłok<br />
osiągnął swoje górne skrajne położenie, a proces tłoczenia par<br />
został zakończony. W tym momencie musimy sobie zdać spra-<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
wę, że tłok sprężarki w swoim górnym skrajnym położeniu nie<br />
<strong>do</strong>tknął płyty zaworowej i cześć par czynnika pozostała w cylindrze<br />
sprężarki. Pary te są pod ciśnieniem P c. Objętość tę nazywamy<br />
objętością szkodliwą sprężarki, która jest zmienna dla<br />
rożnego typu i wielkości sprężarek, jak rożnego typu zaworów.<br />
Zawiera się ona pomiędzy 2÷8% objętości cylindra. Od punktu<br />
3 następuje ruch tłoka w dół cylindra. W pierwszej kolejności<br />
następuje rozprężanie par czynnika pozostałych w przestrzeni<br />
szkodliwej sprężarki. Proces ten przebiega pomiędzy punktami<br />
3-4 (w układzie teoretycznym są to punkty c-d). W punkcie 4 ciśnienie<br />
w cylindrze sprężarki jest niższe od ciśnienia ssania (P a),<br />
co powoduje otwarcie zaworu ssącego i zassanie par czynnika<br />
chłodniczego, co odbywa się pomiędzy punktami 4-1 (w układzie<br />
teoretycznym d-a).<br />
Znając pracę sprężarki chłodniczej możemy przystąpić <strong>do</strong> analizy<br />
jej strat. Możemy napisać (zobacz oznaczenia na rysunku 7.):<br />
V 2 = ηV 1<br />
η o = η sz η p η c η n<br />
(9)<br />
(10)<br />
ChłOdNICTwO<br />
T Róg<br />
przegrzania<br />
2 Układ<br />
3 rzeczywisty<br />
Układ<br />
1 Carnota<br />
Rys. 6. „Róg przegrzania par” rzeczywistego układu chłodniczego we współrzędnych T-S<br />
P 2<br />
P=Pc+ΔP<br />
3<br />
c<br />
b Pc<br />
V2 f C2<br />
d e Pa a<br />
1<br />
P1=Pa-ΔP<br />
4<br />
C1 V1<br />
C Vt(s)<br />
Pi<br />
Pit<br />
Po<br />
S<br />
Oznaczenia:<br />
C - objętość szkodliwa<br />
Vt - objętość skokowa<br />
V1 - objętość ssania<br />
V2 - objętość rzeczywista<br />
(s) skok tłoka<br />
Pi - ciśnienie indykowane<br />
Pit - indykowane teoretyczne<br />
Rys. 7. Teoretyczny i rzeczywisty proces sprężania w układzie Ciśnienie – Objętość<br />
V<br />
75
ChłOdNICTwO<br />
Straty<br />
przestrzeni<br />
szkodliwej<br />
Zawór<br />
ssący<br />
gdzie:<br />
η o – sprawność objętościowa sprężarki,<br />
η sz – sprawność objętościowa sprężarki będąca funkcją przestrzeni<br />
szkodliwej,<br />
η p – sprawność objętościowa sprężarki będąca funkcją spadku<br />
ciśnienia w sprężarce,<br />
η c – sprawność objętościowa sprężarki będąca funkcją procesów<br />
cieplnych w sprężarce,<br />
η n – sprawność objętościowa sprężarki będąca funkcją nieszczelności<br />
sprężarki.<br />
Zawór<br />
tłoczny<br />
Rys. 8. Straty w sprężarce tłokowej<br />
Pary<br />
czynnika<br />
Powyższe współczynniki sprawności są sprawnościami objętościowymi,<br />
których lokalizacja pokazana jest na rysunku 8.<br />
Jeżeli oznaczymy przez „υ” objętość właściwą par czynnika<br />
na ssaniu sprężarki, przez „Q 0” wydajność chłodniczą układu,<br />
a przez „m” masowe natężenie przepływu czynnika chłodniczego,<br />
to możemy wyliczyć objętościowe natężenie przepływu<br />
czynnika:<br />
m = Q o/q 0 = Q 0/υ qv<br />
η o = V 1/V 2 = mυ/V 2 = Q o/q vV 1<br />
Możemy napisać, że:<br />
V 1 = Q o/η oq v<br />
gdzie:<br />
q v – objętościowy efekt chłodniczy.<br />
76 9/2012<br />
(11)<br />
Przeanalizujmy sprawność objętościową sprężarki, na którą<br />
składa się kilka elementów. Pierwszym i najpowszechniej znanym<br />
jest wpływ przestrzeni szkodliwej (η sz) na sprawność sprężarki.<br />
Możemy napisać że:<br />
η sz = V 1/V t = (V t – C 1)/V t = 1 –(C 1/V t)<br />
Wiedząc, że sprężanie jest sprężaniem politropowym, wartość<br />
C1 możemy wyliczyć z wzoru:<br />
C 1 = C [(P/P a) 1/m – 1]<br />
Straty spadku<br />
ciśnienia<br />
Straty wymiany<br />
ciepła<br />
Straty przecieku<br />
czynnika<br />
Zakładając, że P/P a jest w przybliżeniu równe P c/P o oraz c =<br />
C/V t, otrzymujemy końcową zależność na obliczenie spadku<br />
sprawności będącej wynikiem konieczności zastosowania objętości<br />
szkodliwej:<br />
η sz = 1 – c[(P c/P o) 1/m – 1] (12)<br />
gdzie:<br />
m – wykładnik politropy, będący funkcją rodzaju czynnika chłodniczego<br />
Współczynnik sprawności objętościowej sprężarki, będący<br />
funkcją przestrzeni szkodliwej, ma największy wpływ na całkowitą<br />
sprawność objętościową η o sprężarki.<br />
Stosując powyższe rozumowanie odnośnie spadku sprawności<br />
będącej wynikiem przestrzeni szkodliwej oraz uwzględniając<br />
parametry z rysunku 7., możemy napisać:<br />
η p = 1 – [ (1 + c)/ η sz (ΔP o/P o)] (13)<br />
Współczynnik η P określa wpływ spadku ciśnienia w przewodach<br />
sprężarki, który dla temperatury parowania powyżej -30°C<br />
zawiera się z reguły w granicach od 0,94 <strong>do</strong> 0,98.<br />
Współczynnik η c określa wpływ wymiany ciepła w sprężarce<br />
pomiędzy cylindrem, tłokiem i parami czynnika chłodniczego<br />
na wydajność objętościową sprężarki. Na rysunku 7. widać,<br />
że temperatura punktu „f” jest wyższa od temperatury punktu<br />
„e”, a wiec objętość właściwa par czynnika w punkcie „f” jest<br />
większa od objętości par czynnika w punkcie „e”. Współczynnik<br />
η c można wyliczyć z zależności:<br />
η c = 1 – 0,025 [(P c/P o) – 1] (14)<br />
Wartość współczynnika η c jest z reguły zawarta w przedziale<br />
od 0,95 <strong>do</strong> 0,98.<br />
Współczynnik η n określa wpływ nieszczelności pomiędzy cylindrem<br />
i tłokiem sprężarki. W większych sprężarkach nieszczelność<br />
znajduje się pomiędzy pierścieniami uszczelniającymi i cylindrem<br />
i ona oraz nieszczelności zaworu ssącego i tłocznego<br />
mają wpływ na końcową wartość współczynnika sprawności<br />
objętościowej sprężarki. W zależności od stosunku ciśnień skraplania<br />
i parowania (P c/P o), wartość współczynnika η n jest z reguły<br />
zawarta w przedziale wartości 0,96 <strong>do</strong> 0,98.<br />
Do powyższych strat <strong>do</strong>chodzi sprawność indykowana sprężarki<br />
η i i sprawność mechaniczna η m. Sprawność indykowana jest<br />
funkcją bu<strong>do</strong>wy sprężarki i zastosowanego czynnika chłodniczego.<br />
Zawiera się najczęściej w granicach od 0,91 <strong>do</strong> 0,97. Natomiast<br />
sprawność mechaniczna przyjmuje wartości od 0,91 <strong>do</strong> 0,96 i zależy<br />
głownie od wielkości i bu<strong>do</strong>wy sprężarki.<br />
Na zakończenie omawiania strat w sprężarkach, chciałbym<br />
zwrócić uwagę na straty silnika elektrycznego napędzającego<br />
sprężarkę. Zalezą one od lokalizacji silnika elektrycznego, który<br />
w przypadku sprężarek hermetycznych (a z tymi mamy głownie<br />
<strong>do</strong> czynienia w układach chłodniczych małej i średniej wydajności<br />
chłodniczej) chłodzony jest parami zasysanymi z parownika.<br />
Do analizy tych strat posłużę się stratami egzergii, które jaśniej<br />
opiszą nam te starty:<br />
η E sil = η E el – η Ewal – η Ecsil =<br />
(w/η sil )– w -q sil [(T 1 – T 2)/T 1] =<br />
w [(1-η sil /η sil) (T 2/T 1)] (15)
gdzie:<br />
η E sil – straty egzergii właściwej w silniku elektrycznym,<br />
η E el – zmiana egzergii właściwej spowo<strong>do</strong>wana <strong>do</strong>starczeniem<br />
energii <strong>do</strong> silnika,<br />
η Ewal – zmiana egzergii właściwej na wale sprężarki,<br />
η Ecsil – zmiana egzergii właściwej spowo<strong>do</strong>wana rozproszeniem<br />
energii w silniku elektrycznym,<br />
T 1 – temperatura bezwzględna par wytłaczanych,<br />
T 2 – temperatura bezwzględna par zasysanych.<br />
Trudno pokazać w układzie współrzędnych P–i oraz P–V nieodwracalność<br />
procesu sprężania. Najłatwiej jest to zobrazować<br />
w układzie Temperatura–Entropia (rys. 9.). Na rysunku 9, odwracalny<br />
proces sprężania przebiega pomiędzy punktami 1 – 2 od,<br />
natomiast rzeczywisty proces sprężania będzie przebiegać pomiędzy<br />
punktami 1 – 2. Stosując pierwszą i drugą zasadę termodynamiki<br />
i zakładając jednocześnie, że każdy element znajduje<br />
się w stanie ustalonym, możemy napisać:<br />
Używając pierwsze prawo termodynamiki:<br />
L = m(i 2 – i 1) (16)<br />
Używając drugie prawo termodynamiki:<br />
S = m(S 2 – S 1)≥0 (17)<br />
Natomiast sprawność będzie wyrażona wzorem:<br />
η = (i 2od – i 1)/(i 2 – i 1) (18)<br />
Powyższa analiza odnosi się tylko <strong>do</strong> sprężarek małej i średniej<br />
wydajności chłodniczej.<br />
W tym momencie należy zadać pytanie, jak wykorzystać powyższa<br />
wiedzę w projektowaniu układu chłodniczego? Na to pytanie<br />
będę starał się odpowiedzieć w podsumowaniu, gdzie<br />
będą omówione wszystkie czynniki mogące usprawnić nowo<br />
projektowane urządzenie.<br />
schładzanie przegrzanych par a straty energii<br />
w układzie chłodniczym<br />
Pary czynnika chłodniczego opuszczające sprężarkę są parami<br />
przegrzanymi a proces <strong>do</strong>chłodzenia tych par powoduje<br />
wzrost strat w systemie chłodniczym (pole „B” na rysunku 10.).<br />
Aby określić wielkość tych strat, musimy napisać równanie równowagi<br />
egzergii, które będzie miało następującą formę:<br />
ΔE<strong>do</strong>ch = E2 – Ea – Eprz =<br />
i2 – ia – Tsk (S2 – Sa) – q<strong>do</strong>ch [(Tot – Tsk)/Tot =<br />
q<strong>do</strong>ch (Tsk/Tot) – Tsk(S2 – Sa) (19)<br />
gdzie:<br />
ΔE <strong>do</strong>ch – zmiana egzergii <strong>do</strong>chłodzenia,<br />
E 2 – egzergia w punkcie „2”,<br />
E a – egzergia w punkcie „a”,<br />
E prz – egzergia przegrzania,<br />
S 2 – entropia w punkcie „2”,<br />
S a – entropia w punkcie „a”,<br />
q <strong>do</strong>ch – ciepło jednostkowe <strong>do</strong>chłodzenia,<br />
T sk – temperatura skraplania,<br />
T ot – temperatura otoczenia.<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
2<br />
1 m<br />
Oznaczenia:<br />
L - praca włożona<br />
m - masowe natężenie przepływu<br />
T 2<br />
Straty <strong>do</strong>chłodzenia czynnika po procesie sprężania są zależne<br />
głownie od temperatury skraplania i temperatury otoczenia.<br />
Wpływ skraplacza i parownika na straty energii<br />
w układzie chłodniczym<br />
Straty sprawności energetycznej lub straty egzergii rzeczywistego<br />
układu chłodniczego przedstawia rysunek 10. Powyżej<br />
omówione zostały straty energetyczne związane ze sprężarką<br />
i <strong>do</strong>chłodzeniem par opuszczających sprężarkę. Następnymi elementami,<br />
na które musimy zwrócić uwagę, projektując urządzenie<br />
chłodnicze są skraplacz i parownik. Straty związane ze skrapla-<br />
L<br />
2od<br />
Rys. 9. Przebieg procesu sprężania w układzie Temperatura – Entropia<br />
1<br />
ChłOdNICTwO<br />
A) Oznaczenia:<br />
Tsk-Temperatura skraplania<br />
T B Tot - Temperatura otoczenia<br />
Tpch-Temperatura przestrzeni<br />
chłodzonej<br />
C 2 To - Temperatura parowania<br />
Tsk 3 a A - straty egzergii w sprężarce<br />
Tot B - straty egzergii <strong>do</strong>chładzania par<br />
C - straty egzergii w skraplaczu<br />
Tpch A D - straty egzergii w elemencie rozprężnym<br />
To E - straty egzergii w parowniku<br />
4 1 Uwaga: Na schemacie obiegu pominięto spadki<br />
D E ciśnienia przepływu czynnika w sprężarce, skraplaczu<br />
i w parowniku<br />
B) Straty rozprężania<br />
(okolo 11% - 13%)<br />
Straty w parowniku<br />
(okolo 6% - 8%)<br />
Straty w skraplaczu<br />
(okolo 4% - 6%)<br />
Rzeczywista<br />
wydajność<br />
chłodnicza<br />
((35%-40%)<br />
Energia <strong>do</strong>prowadzona <strong>do</strong> sprezarki<br />
Energia Energia Efekt<br />
<strong>do</strong>prowadzona stracona końcowy<br />
<strong>do</strong> układu chłodniczego<br />
Straty nieodwracalności<br />
w sprężarce (40% - 50%)<br />
Rys. 10. Jednostopniowy rzeczywisty obieg chłodniczy w układzie Temperatura – Entropia<br />
z zaznaczonymi stratami egzergii obniżającymi sprawność (A) i rozkład strat egzergii<br />
w obiegu chłodniczym (B)<br />
S<br />
P2<br />
S<br />
P1<br />
77
ChłOdNICTwO<br />
T 2<br />
3 P2<br />
L<br />
4 P1 1<br />
5<br />
Rys. 11. Idealny przebieg procesu rozprężania 3 – 4 we współrzędnych Temperatura – Entropia<br />
A) T P1<br />
B) T P1<br />
1 1<br />
L<br />
2 P2<br />
1 m<br />
1<br />
m P2<br />
2<br />
S<br />
Rys. 12. Proces rozprężania w zaworze rozprężnym lub w kapilarze (A) i w turbinie lub<br />
w rozprężarce (B)<br />
2od<br />
niem i parowaniem przedstawiają odpowiednio pole „C” i pole<br />
„E”. Z praktyki wia<strong>do</strong>mo, że ciepło przegrzania par w sprężarce<br />
jak i ciepło skraplania są odbierane w odpowiednio skonstruowanym<br />
skraplaczu. W niniejszej analizie, oddzieliłem te dwa procesy<br />
z uwagi na ich zupełnie odmienny charakter. Ma to sens, jeżeli<br />
zdecydujemy się na odzysk ciepła przegrzania par, co ma często<br />
praktyczne zastosowanie. Proces odzysku ciepła przegrzania par,<br />
których temperatura jest stosunkowo wysoka, prowadzi <strong>do</strong> potencjalnej<br />
możliwości odzysku tego ciepła, a straty egzergii mogą<br />
być przez to zredukowane. Bazując na rysunku 10., możemy<br />
napisać równanie egzergii dla skraplacza:<br />
Esk = Eb – E3 – Eqsk =<br />
ib – i3 –Tsk(Sb – S3) – qsk [(Tot – Tsk)/Tot] =<br />
qsk(Tsk/Tot) – Tot(Sb – S3) (20)<br />
2<br />
S<br />
gdzie:<br />
E sk – egzergia skraplania,<br />
E qsk – egzergia qsk w temperaturze Tot,<br />
q sk – ciepło utajone skraplania.<br />
Jeżeli chodzi o parownik, to możemy napisać następujące<br />
równanie:<br />
Epar = E4 – E1 – Eqpar =<br />
h4 – h1 – Tot (S4 – S1) – (-qpar)(Tw – Tot)/Tw =<br />
Tot (S1 – S4) – qpar (Tot/Tw) (21)<br />
Podsumowując, możemy powiedzieć, że straty w skraplaczu<br />
i parowniku nie zalezą od rodzaju czynnika chłodniczego.<br />
Wpływ elementu rozprężnego na sprawność<br />
energetyczną układu chłodniczego<br />
Proces, w którym następuje gwałtowny spadek ciśnienia czynnika<br />
chłodniczego, nazywamy rozprężaniem. Proces rozprężania,<br />
który przebiega pomiędzy punktami 3 – 4 na rysunku 10.<br />
jest odpowiedzialny za resztę strat termodynamicznych w analizowanym<br />
układzie (cyklu) chłodniczym. Obszar „D” na rysunku<br />
10. przedstawia straty rozprężania. W zasadzie określenie „straty<br />
rozprężania” nie jest termodynamicznie czy też technicznie<br />
<strong>do</strong>kładne. Jak wiemy, proces rozprężania jest procesem o stałej<br />
entalpii, w czasie którego nie następuje znaczna zmiana energii<br />
kinetycznej przepływającego czynnika. Patrząc na rysunek<br />
10., możemy z pewnością powiedzieć, że są to straty wydajności<br />
chłodniczej urządzenia (różnica entalpii pomiędzy punktami<br />
3 – 4). Niemniej, proces ten powoduje obniżenie sprawności<br />
energetycznej układu chłodniczego związaną z niższą wydajnością<br />
chłodniczą, przy tej samej włożonej <strong>do</strong> sprężarki pracy<br />
„L” (rys. 11.). W przypadku zaworu rozprężnego i rurki kapilarnej,<br />
proces rozprężania jest nieodwracalnym procesem adiabatycznym.<br />
Jednocześnie, w czasie procesu rozprężania, nie zostaje<br />
wykona żadna praca, ani nie następuje żadna wymiana ciepła<br />
(ta sama entalpia czynnika przed i za elementem rozprężnym).<br />
Możemy wiec to odnieść <strong>do</strong> pierwszego prawa termodynamiki,<br />
zapisując (patrz rys. 11.):<br />
Δi = 0<br />
Dla gazu idealnego, entalpia jest funkcją temperatury, a wiec<br />
proces rozprężania nie zmienia jej temperatury. W przypadku<br />
gazów rzeczywistych, jakimi są czynniki chłodnicze, obniżenie<br />
ciśnienia powoduje spadek temperatury. Dla zaworów rozprężnych<br />
i rurki kapilarnej możemy napisać następujące równania<br />
(rys. 12), wynikające z praw termodynamiki:<br />
Pierwsze prawo termodynamiki:<br />
78 9/2012<br />
2<br />
S<br />
i 1 = i 2<br />
Drugie prawo termodynamiki:<br />
(22)<br />
S wyt = m (S 2 – S 1) (23)<br />
gdzie:<br />
S wyt – wytwarzana entropia.
Istnieje potencjalna metoda odzysku energii w elemencie rozprężnym<br />
poprzez zastosowanie rozprężarki lub turbiny (nazwa<br />
„turbina” nie jest z technicznego punktu widzenia właściwa dla<br />
elementu rozprężnego. „Turbina” służy <strong>do</strong> wytwarzania energii,<br />
„rozprężarka” służy <strong>do</strong> odzysku energii). Pokazane jest to na rysunku<br />
12., na którym element rozprężny jest połączony ze sprężarką<br />
– praca rozprężania przekazywana jest <strong>do</strong> napędu sprężarki.<br />
W rozprężarkach wysokie ciśnienie czynnika chłodniczego<br />
zostaje zamienione na energię kinetyczną. Energia ta może być<br />
zamieniona na pracę poprzez obrót wału, na którym osadzone<br />
są łopatki rozprężarki. Tak wiec, rozprężarka wyposażona w zespól<br />
obracających się łopatek, poprzez które przepływa rozprężający<br />
się czynnik chłodniczy, obracając się, zamienia energię<br />
wysokociśnieniowego gazu na obroty wału (rys. 12b). Analizując<br />
rozprężarkę i procesy w niej zachodzące, możemy powiedzieć,<br />
że w rozprężarce możemy pominąć pojęcie energii potencjalnej<br />
(ponieważ jest to związane z bardzo małą zmianą wzniesienia).<br />
Poza tym, dla poprawnie zaprojektowanej rozprężarki można pominąć<br />
wymianę ciepła. Przewody rurowe <strong>do</strong>prowadzające czynnik<br />
<strong>do</strong> rozprężarki jak i przewody rurowe odprowadzające czynnik<br />
z rozprężarki powinny mieć średnice zapewniające stosunkowo<br />
małą prędkość przepływu czynnika w tych przewodach. Z reguły<br />
znane nam są następujące wielkości: na wlocie <strong>do</strong> rozprężarki –<br />
T 1; P 1; i 1. Znamy również ciśnienia czynnika opuszczającego rozprężarkę:<br />
P 2. Bazując na powyższych danych, możemy napisać<br />
wzór na maksymalną możliwą pracę rozprężarki:<br />
Z pierwszego prawa termodynamiki wynika:<br />
L = m (i 1 – i 2) (24)<br />
Ponieważ proces rozprężania w rozprężarce jest adiabatyczny<br />
i nieodwracalny, powoduje to wzrost entropii czynnika w stosunku<br />
<strong>do</strong> procesu odwracalnego (rys. 12b). Możemy wiec napisać:<br />
z drugiego prawa termodynamiki wynika:<br />
S wyt = m (S 2 – S 1) ≥ 0 (25)<br />
Rzeczywisty proces dławienia w rozprężarce jest również<br />
nieodwracalny, wiec jego sprawność jest niższa od sprawności<br />
w rozprężarce idealnej, gdzie proces jest odwracalny, adiabatyczny<br />
i izentropowy. Sprawność rozprężarki rzeczywistej możemy<br />
wyliczyć z zależności:<br />
η= (i 1 – i 2)/(i 1 – i od) < 1 (26)<br />
Wartość η <strong>do</strong>brze zaprojektowanej rozprężarki jest rzędu 75÷85%<br />
i zależy od jej wielkości i czynnika chłodniczego.<br />
Czynnik chłodniczy<br />
Czynnik chłodniczy w układzie chłodniczym odprowadza ciepło<br />
z parownika i <strong>do</strong>prowadza je <strong>do</strong> skraplacza, gdzie jest ono<br />
wydalane. W związku z tym, <strong>do</strong>bry czynnik chłodniczy powinien<br />
spełniać następujące wymagania:<br />
Wysoki punk krytyczny, który pozwoli na łatwe skroplenie<br />
czynnika w skraplaczu (chłodzenie powietrzem o temperaturze<br />
otoczenia).<br />
Niską temperaturę zamrażania (zapewnia to pracę urządzenia<br />
w niskiej temperaturze parowania).<br />
Ciśnienie parowania zawsze powyżej ciśnienia atmosferycznego<br />
(zapobiega to zassaniu powietrza w przypadku nieszczelności).<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
ChłOdNICTwO<br />
Tk Uwagi:<br />
T -Prawie pionowe krzywe<br />
Róg przegrzania x = 1 i x = 0<br />
- Wysoki punkt krytyczny<br />
- Prawie zerowy róg przegrzania<br />
3 2 - Małe ΔT w skraplaczu i parowniku<br />
- Niska temperatura zamrażania<br />
- Obieg staje się zbliżony <strong>do</strong> układu<br />
4 1 Carnota<br />
Rys. 13. Teoretyczny obieg chłodniczy z hipotetycznym czynnikiem chłodniczym<br />
Niskie ciśnienie skraplania (pozwala na zastosowanie cienkościennego<br />
osprzętu).<br />
Niski stosunek ciśnienia tłoczenia <strong>do</strong> ciśnienia ssania (pozwala<br />
na projektowanie układów jednostopniowych dla bardzo niskich<br />
wartości temperatury parowania jak i mniejszej sprężarki).<br />
Niska objętość właściwą czynnika w punkcie ssania czynnika<br />
przez sprężarkę (pozwala na miniaturyzację sprężarek).<br />
Stabilny chemicznie, niezależnie od jego temperatury (nie rozkłada<br />
się pod wpływem podwyższonej temperatury).<br />
Nietrujący i niepalny (łatwy w powszechnym zastosowaniu).<br />
Niewchodzący w reakcje ze stosowanymi materiałami i olejami smarowymi<br />
(można używać powszechnie stosowane materiały).<br />
Posiadający niską lepkość i wysoką termiczną przewodność<br />
(ważne w projektowaniu wymienników ciepła i ich miniaturyzacji).<br />
Mający <strong>do</strong>bre właściwości termodynamiczno–fizyczne (zapewnia<br />
to <strong>do</strong>bre własności wymiany ciepła w wymiennikach).<br />
Mający wysokie współczynniki przewodności i przenoszenia<br />
ciepła (wpływ na wymiary wymienników ciepła).<br />
Posiadający <strong>do</strong>bre własności pochłaniania wilgoci (nie nastąpi<br />
zablokowanie elementów rozprężnych przez zamarzającą<br />
wilgoć).<br />
Całkowicie mieszający się z olejami smarowymi (zapewnia to <strong>do</strong>bre<br />
smarowanie sprężarki i łatwy powrót oleju <strong>do</strong> sprężarki).<br />
Stosunkowo tani i łatwo osiągalny.<br />
Jak <strong>do</strong>tąd nie udało się znaleźć <strong>do</strong>skonałego czynnika chłodniczego,<br />
który spełniałby wszystkie powyższe wymagania. Na rysunku<br />
13. przedstawiłem w miarę idealny czynnik chłodniczy<br />
w układzie współrzędnych Temperatura – Entropia. Ten hipotetyczny<br />
czynnik chłodniczy charakteryzuje się wszystkimi wyżej<br />
wymienionymi własnościami. Spełniając powyższe własności,<br />
nie zbliżamy się całkowicie <strong>do</strong> idealnego obiegu chłodniczego.<br />
Czynią jednak one nasz system bardzo bliski temu idealnemu<br />
ukła<strong>do</strong>wi. Bardzo ważną cechą nowego i wysokoefektywnego<br />
czynnika chłodniczego, jest zapewnienie, że czynnik chłodniczy<br />
na wykresie w układzie T–S będzie miał ramiona x=1 i x=0 pionowe<br />
lub bardzo zbliżone <strong>do</strong> pionowych. Jednocześnie punkt<br />
krytyczny będzie położony bardzo wysoko, a temperatura zamarzania<br />
czynnika będzie bardzo niska. Tak opracowany czynnik<br />
zbliży nasz nowo projektowany układ <strong>do</strong> obiegu Carnota.<br />
Pozostałe elementy, które zbliżą nasz nowy układ <strong>do</strong> układu<br />
Carnota zostaną omówione we wnioskach, ale to już w kolejnej<br />
części.<br />
S<br />
79
REKLAMODAWCY<br />
ALFACO POLSKA II OKŁ., 63<br />
AREA COOLING SOLUTIONS 67<br />
BEIJER REF POLSKA<br />
– TOSHIBA 32, 34, 41<br />
BERLINER LUFT 47<br />
CHILLVENTA 13<br />
COCH 39<br />
COOL 19<br />
CUBATO ŁAGROM 27<br />
DAIKIN AIRCONDITIONING<br />
POLAND 17<br />
GÜNTNER 31<br />
HARMANN POLSKA 1<br />
IGLOTECH IV OKŁ.<br />
KLIMATYZACJA.PL 29<br />
LG ELECTRONICS POLSKA I OKŁ.<br />
LNS 61<br />
PPUCH TARCZYN 37<br />
SYSTHERM ogłoszenie 71<br />
TESTO 7<br />
ZIEHL-ABEGG POLSKA 3<br />
ZYMETRIC 5<br />
AGREGATY SKRAPLAJĄCE<br />
AREA COOLING SOLUTIONS 54<br />
ELEKTRONIKA 56<br />
IGLOTECH 58<br />
KLIMA-THERM 54<br />
TEKO POLSKA 58<br />
PRENUMERATA<br />
Anna Świtalska<br />
Z-ca Dyrektora działu prenumeraty i kolportażu<br />
a.switalska@instalatorpolski.pl<br />
tel.: +48 22 678 38 05 wew. 200<br />
ZAMÓWIENIE PRENUMERATY PRZYJMUJEMY:<br />
telefonicznie<br />
+48 22 678 38 05, 678 66 09<br />
faksem<br />
+48 22 678 38 05<br />
e-mailem<br />
prenumerata@instalatorpolski.pl<br />
przez internet<br />
www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
www.e-czasopismo.pl<br />
przez gadu-gadu<br />
38698893<br />
PRENUMERATA:<br />
roczna 155 zł<br />
roczna studencka 108,50 zł<br />
półroczna 90 zł<br />
PRZEDSTAWICIEL HANDLOWY:<br />
Instalator Polski sp. z o.o.<br />
al. KEN 95, 02-777 Warszawa<br />
tel.: +48 22 678 38 05 w. 228<br />
PARIBAS BANK POLSKA S.A.<br />
97 1600 1068 0003 0102 1165 2150<br />
PRENUMERATA DOSTęPNA TAKżE PRZEZ:<br />
RUCH S.A.<br />
wpłaty na prenumeratę przyjmują jednostki kolportażowe RUCH<br />
S.A. właściwe dla miejsca zamieszkania. Termin przyjmowania<br />
wpłat na prenumeratę <strong>do</strong> 5 każdego miesiąca poprzedzającego<br />
okres rozpoczęcia prenumeraty.<br />
http://www.prenumerata.ruch.com.pl.<br />
Poczta Polska S.A.<br />
przedpłaty na prenumeratę są przyjmowane we wszystkich<br />
urzędach pocztowych na terenie całego kraju oraz przez listonoszy,<br />
<strong>do</strong> 1 listopada 2012 – odnośnie prenumeraty realizowanej<br />
od 1 stycznia 2013; wpłaty na prenumeratę są przyjmowane<br />
bez pobierania <strong>do</strong>datkowych opłat oraz obowiązku wypełniania<br />
blankietów wpłat.<br />
Kolporter S.A.<br />
Garmond Press S.A.<br />
G.L.M. Gajewski & Morawski Sp. J.<br />
AS PRESS A. Szlachciuk<br />
www.klimatyzacja.pl<br />
www.ogrzewnictwo.pl<br />
www.systemyogrzewania.pl<br />
www.wentylacja.com.pl<br />
E-PRENUMERATA<br />
Wydanie elektroniczne to:<br />
WYDANIE ELEKTRONICZNE<br />
wygodne wyszukiwanie artykułów,<br />
katalogowanie poszczególnych wydań,<br />
markowanie i opisywanie intersujących artykułów i fragmentów<br />
tekstów,<br />
aktywne linki mailowe i stron internetowych,<br />
możliwość animowanych reklam.<br />
www.e-kiosk.pl<br />
zakładka Branżowe<br />
KONTAKT<br />
Rok XVII Nr 9 (167) 2012<br />
Fachowy miesięcznik poświęcony praktycznym<br />
zagadnieniom chłodnictwa, wentylacji, klimatyzacji i pomp ciepła.<br />
Patronat: Polska Korporacja Techniki Sanitarnej,<br />
Grzewczej, Gazowej i Klimatyzacji<br />
WYDAWCA<br />
Euro-Media sp. z o.o.,<br />
Al. Komisji Edukacji Naro<strong>do</strong>wej 95, 02-777 Warszawa<br />
tel./fax: +48 22 678 84 94<br />
www.euro-media.pl<br />
Paweł Garlak – Prezes Zarządu<br />
Katarzyna Polesińska – Dyrektor Wydawniczy<br />
ds. mediów elektronicznych i drukowanych / Członek Zarządu<br />
REDAKCJA<br />
RADA PROGRAMOWA<br />
dr hab. inż. prof. AGH Jan Górski,<br />
prof. dr hab. inż. Zbigniew Królicki,<br />
<strong>do</strong>c. dr inż. Jerzy Makowiecki,<br />
dr inż. Marian Rubik,<br />
dr inż. Kazimierz Wojtas,<br />
prof. nzw. dr hab. inż. Bernard Zawada<br />
REKLAMA<br />
SKŁAD I ŁAMANIE<br />
Fabryka Promocji s.c.<br />
www.fabryka-promocji.pl<br />
Marek Stachurka-Geller<br />
Redaktor Naczelny<br />
m.stachurka@chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
tel.: +48 22 678 66 09 wew. 109<br />
kom.: +48 601 150 669<br />
Anna Witkowska<br />
Redaktor / Sekretarz Redakcji<br />
a.witkowska@chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
tel.: +48 22 678 66 09 wew. 118<br />
Piotr Pietrak<br />
Kierownik ds. sprzedaży<br />
p.pietrak@chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
tel.: +48 22 678 35 60 wew. 105<br />
kom.: +48 604 558 257<br />
Paweł Otłowski<br />
Kierownik ds. sprzedaży<br />
p.otlowski@chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />
tel.: +48 22 678 35 60 wew. 107<br />
kom.: +48 604 588 275<br />
DRUK<br />
Zakłady Graficzne TAURUS, Stanisław Roszkowski sp. z o.o.<br />
www.drukarniataurus.pl<br />
Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń.<br />
Nie zwracamy materiałów nie zamówionych oraz zastrzegamy sobie<br />
prawo <strong>do</strong> skrótów tekstów przyjętych <strong>do</strong> druku. Prawa autorskie<br />
zastrzeżone, przedruk i wykorzystanie materiałów możliwe tylko po<br />
uzyskaniu pisemnej zgody Wydawcy.<br />
Przekłady z czasopisma Die Kalte & Klimatechnik<br />
za zgodą wydawnictwa Gentner Verlag Holding GmbH.<br />
Zdjęcia: zespół redakcyjny, materiały promocyjne, stock.xchng<br />
Wydawnictwo EURO-MEDIA<br />
jest członkiem Związku<br />
Kontroli Dystrybucji Prasy (ZKDP).<br />
80 9/2012
MIESIĘCZNIK TECHNICZNY DLA PRAKTYKÓW / CHŁODNICTWO / KLIMATYZACJA / WENTYLACJA / POMPY CIEPŁA<br />
Ustawa OZE � Optymalizacja zużycia energii supermarketu �<br />
usterki sprężarek � skutecznOść systemów Oddymiania<br />
<strong>Wejdź</strong> <strong>do</strong> <strong>Ligi</strong> <strong>Graczy</strong>!<br />
Zarejestruj się w programie lojalnościowym na stronie www.ligagraczy.lge.pl<br />
i wejdź <strong>do</strong> ligi najlepszych klientów LG.<br />
Sprawdź tabelę ligową na stronie www. Dla najlepszych graczy przewidujemy extra punkty.<br />
Zbieraj punkty za urządzenia klimatyzacyjne LG, odbieraj nagrody i graj o kolejne!<br />
www.ligagraczy.lge.pl<br />
nowy VrV iV – trzy<br />
rewolucyjne standardy –<br />
rozmowa z arturem pezdą<br />
Kupuj urządzenia klimatyzacyjne LG i odbieraj nagrody!<br />
wrzesień 2012<br />
9 (167)<br />
cena 15,50 zł<br />
(w tym 8% Vat)<br />
indeX 281748
Change language