Wejdź do Ligi Graczy! - Chłodnictwo i Klimatyzacja
02.01.2013 • Views
Share Embed Flag

Wejdź do Ligi Graczy! - Chłodnictwo i Klimatyzacja

Wejdź do Ligi Graczy! - Chłodnictwo i Klimatyzacja

Wejdź do Ligi Graczy! - Chłodnictwo i Klimatyzacja

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
chlodnictwoiklimatyzacja.pl

Create successful ePaper yourself

Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.

START NOW

MIESIĘCZNIK TECHNICZNY DLA PRAKTYKÓW / CHŁODNICTWO / KLIMATYZACJA / WENTYLACJA / POMPY CIEPŁA<br />

Ustawa OZE � Optymalizacja zużycia energii supermarketu �<br />

usterki sprężarek � skutecznOść systemów Oddymiania<br />

<strong>Wejdź</strong> <strong>do</strong> <strong>Ligi</strong> <strong>Graczy</strong>!<br />

Zarejestruj się w programie lojalnościowym na stronie www.ligagraczy.lge.pl<br />

i wejdź <strong>do</strong> ligi najlepszych klientów LG.<br />

Sprawdź tabelę ligową na stronie www. Dla najlepszych graczy przewidujemy extra punkty.<br />

Zbieraj punkty za urządzenia klimatyzacyjne LG, odbieraj nagrody i graj o kolejne!<br />

www.ligagraczy.lge.pl<br />

nowy VrV iV – trzy<br />

rewolucyjne standardy –<br />

rozmowa z arturem pezdą<br />

Kupuj urządzenia klimatyzacyjne LG i odbieraj nagrody!<br />

wrzesień 2012<br />

9 (167)<br />

cena 15,50 zł<br />

(w tym 8% Vat)<br />

indeX 281748

w numerze<br />

AKTUALNOŚCI ......................................................................................................................... 4<br />

WYDARZENIA<br />

CHILLVENTA 2012<br />

ROZMOWA Z…<br />

................................................................................................................................... 9<br />

NOWY VRV IV – trzy rewolucyjne standardy<br />

Rozmowa z Arturem Pezdą, Krajowym Koordynatorem działu<br />

Consulting Sales Daikin Airconditioning Poland .......................................................... 15<br />

KLIMATYZACJA<br />

Prostsze projektowanie systemów klimatyzacyjnych VRF<br />

Nowe oprogramowanie Panasonic ...................................................................................... 18<br />

Systemy VRF – Bu<strong>do</strong>wanie systemów<br />

Próby szczelności, wytwarzanie próżni, <strong>do</strong>ła<strong>do</strong>wanie czynnika,<br />

próby testowe<br />

Michał ZALEWSKI ................................................................................................................................ 20<br />

System klimatyzacji Mini VRF Kaisai<br />

Wojciech BIAŁAS ................................................................................................................................. 23<br />

Energia elektryczna, ciepło i chłód<br />

Projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii<br />

Przemysław GOGOJEWICZ .......................................................................................................... 24<br />

II wersja projektu Ustawy OZE<br />

Stanowisko SPIUG, PORT PC, PSPC<br />

Janusz STAROŚCIK, Paweł LACHMAN, Brunon GROCHAL ..................................... 28<br />

Chemiczne czyszczenie wielko powierzchniowych wymienników<br />

płytowych w układach chłodniczych<br />

Leszek ZIÓŁKOWSKI .......................................................................................................................... 30<br />

Produktywność pracowników vs. śro<strong>do</strong>wisko w pomieszczeniach<br />

Anna BOGDAN ..................................................................................................................................... 40<br />

WENTYLACJA<br />

Bierne i czynne systemy zapobiegania zadymieniu<br />

– badania skuteczności systemów<br />

Grzegorz KUBICKI ............................................................................................................................... 43<br />

iSWAY-FC® Adaptive kompaktowa jednostka napowietrzająca<br />

z inteligentnym adaptacyjnym systemem regulacji. Skuteczność<br />

i niezawodność potwierdzona w akredytowanym laboratorium w Aachen<br />

Grzegorz SYPEK, Jarosław WICHE ............................................................................................ 48<br />

CHŁODNICTWO<br />

Analiza układów chłodniczych pod kątem awarii smarowania olejem<br />

sprężarek. Cz. 2. Instalacje jedno- i wielosprężarkowe<br />

oraz sposoby wyrównania poziomu oleju<br />

Sławomir NOWAK ............................................................................................................................... 50<br />

Przegląd agregatów skraplających<br />

........................................................................................ 54<br />

Optymalizacja zużycia energii elektrycznej supermarketu<br />

Projektowanie instalacji i <strong>do</strong>bór komponentów chłodniczych<br />

Andrzej KAMIŃSKI .............................................................................................................................. 60<br />

Uszkodzenia sprężarek chłodniczych Cz. 1.<br />

Bartosz NOWACKI ............................................................................................................................... 65<br />

Sprężarkowe układy chłodnicze<br />

– potencjalne kierunki poprawy efektywności Cz. 1.<br />

Andrzej WESOŁOWSKI .................................................................................................................... 72<br />

Szanowni Czytelnicy<br />

Nadchodzące miesiące, a zwłaszcza<br />

październik, obfitować będą w liczne<br />

spotkania branżowe. Już w drugim tygodniu<br />

października w Norymberdze<br />

w dniach od 9 <strong>do</strong> 11 października 2012<br />

r. odbędą się Międzynaro<strong>do</strong>we Targi<br />

Chłodnictwa, Klimatyzacji, Wentylacji<br />

i Pomp Ciepła – Chillventa 2012.<br />

Zwiedzający będą mieli okazję, <strong>do</strong>wiedzieć<br />

się więcej na temat aktualnych trendów i innowacji w branży. Swoje produkty zaprezentuje<br />

ponad 900 wystawców z całego świata, eksponując najnowsze rozwiązania<br />

oraz przypominając, te które zostały wprowadzone w ostatnich latach.<br />

Na chwilę obecną są to największe targi chłodnictwa i klimatyzacji w Europie i jedne<br />

z ważniejszych na świecie.<br />

Imprezie towarzyszy Kongres „Chillventa Congressing”, który rozpoczyna się 8 października.<br />

W ponad 130 warsztatach, referatach i sympozjach wysoce wyspecjalizowani<br />

referenci o międzynaro<strong>do</strong>wej renomie z ASERCOM, EPEE, EHPA i IEA przekażą najnowszą<br />

wiedzę nagromadzoną wokół układów chłodzenia. Główne atrakcje to sympozjum<br />

„Nearly Zero Energy Buildings NZEB“ organizowane przez ZVKKW oraz związane z tym<br />

warsztaty organizowane przez ASHRAE.<br />

Innowacyjne rozwiązania w dziedzinie techniki pomieszczeń czystych i najczystszych<br />

będzie można poznać w sektorze Cleanroom Village. Technika ta jest nieodzowna <strong>do</strong><br />

pracy w zakresie badań medycznych i w laboratoriach nanotechnologii. Cleanroom<br />

Village powstaje w kooperacji z TÜV Süd.<br />

Pompy ciepła stanowią nieodzowną część skła<strong>do</strong>wą rynku energetycznego jutra<br />

i autentyczną technikę przyszłości. To właśnie ona jest centralnym elementem koncepcji<br />

skierowanych w przyszłość jak choćby „Nearly Zero Energy Buildings NZEB“. [materiały<br />

Chillventa]<br />

Dla tych którzy nie wybierają się na te targi, w kolejnych wydaniach przedstawimy<br />

relację oraz najciekawsze naszym zdaniem nowości produktowe.<br />

Przechodząc już na nasze podwórko, w końcówce października w Kujawsko – Pomorskim<br />

Centrum Szkoleń i Certyfikacji odbędą się drugie warsztaty: Warunki bezpieczeństwa<br />

w eksploatacji amoniakalnych instalacji chłodniczych. Omówione zostaną między innymi<br />

zagadnienia związane z: monitorowaniem pracy amoniakalnych instalacji chłodniczych,<br />

gospodarki remontowej maszyn i urządzeń dla utrzymania ciągłości ruchu oraz wymagań<br />

bezpieczeństwa przy obsłudze amoniakalnych instalacji chłodniczych.<br />

Z kolei w listopadzie zapraszamy na naszą Konferencję dedykowaną dla specjalistów<br />

branży instalacyjnej: projektantów i wykonawców instalacji klimatyzacyjnych, chłodniczych<br />

i wentylacyjnych, a także przedstawicieli z uczelni technicznych, ośrodków badawczych,<br />

instytutów, stowarzyszeń i organizacji oraz pracowników pionów technicznych.<br />

Podczas XI edycji Konferencji z cyklu <strong>Chłodnictwo</strong> i <strong>Klimatyzacja</strong> w Polsce – Nowe<br />

Trendy Rozwoju większość zagadnień poświęcimy problemowi efektywność energetycznej<br />

instalacji pod kątem projektowania i prawidłowej eksploatacji. Więcej informacji<br />

znajdą Państwo na naszej stronie internetowej.<br />

Tymczasem życzę ciekawej lektury niniejszego wydania.<br />

Lubię to!<br />

2 9/2012<br />

Redaktor Naczelny

Klasa Królewska by<br />

Czy Nowy Jork, Londyn, Berlin, Szanghaj<br />

Witamy w świecie zaawansowanych<br />

Wentylatorów hightec o największej sprawności<br />

Ruch przez perfekcję<br />

z gwarantowaną oszczędnością energii<br />

Optymalizacja strumienia powietrza najnowszej generacji<br />

Flattop<br />

Semi Flattop<br />

On Top<br />

ZAplus<br />

Wentylator FE2owlet<br />

+ silnik ECblue lub AC<br />

+ wielofunkcyjne łopatki kierujące<br />

= Twój zysk sprawności<br />

ZAplus ZAplus Nowy inteligentny system<br />

wentylatorowy zużywa 20% mniej energii,<br />

jeden wentylator oszczędza rocznie 150 Eur*,<br />

zapewnia wyższe wydajności, umożliwia 3<br />

wysokości zabu<strong>do</strong>wy - On Top, Semi Flattop i<br />

Flattop i oferuje ułatwienie przy zabu<strong>do</strong>wie i<br />

montażu wentylatora.Więcej na stronie<br />

www.ziehl-abegg.pl<br />

*Przykład: wielkość 800 mm silnik 6 biegunowy<br />

Klasa królewska w technice wentylacji, regulacji i napędach

AKTUALNOŚCI<br />

RENEXPO ® Poland<br />

2012 – druga edycja<br />

Międzynaro<strong>do</strong>wych<br />

Targów Energii<br />

Odnawialnej<br />

i Efektywności<br />

Energetycznej<br />

W dniach 17-18 października br.<br />

w warszawskim Centrum EXPO<br />

XXI odbędzie się druga edycja<br />

jednego z największych i najważniejszych<br />

wydarzeń na polskim<br />

rynku, <strong>do</strong>tyczących energii<br />

odnawialnej. RENEXPO®<br />

Poland to wydarzenie skierowane<br />

<strong>do</strong> specjalistów, a także<br />

osób zainteresowanych tematyką<br />

odnawialnych źródeł<br />

BUTLA FREsHLINE ® PLUs Z POWŁOKą<br />

ANTYBAKTERYJNą FIRMY AIR PRODUCTs<br />

Firma Air Products (NYSE:APD), jeden z największych <strong>do</strong>stawców<br />

gazów technicznych w Polsce, wprowadziła na polski rynek<br />

innowacyjną butlę Freshline® Plus z powłoką antybakteryjną,<br />

wewnętrznym filtrem oraz zaworem resztkowego ciśnienia<br />

(RPV), która zapewnia producentom żywności higieniczne i bezpieczne<br />

pakowanie produktów spożywczych w atmosferze modyfikowanej<br />

(MAP).<br />

Butla jest pokryta powłoką posiadającą właściwości przeciwbakteryjne<br />

i zapobiegające rozwojowi drobnoustrojów,<br />

co pozwala zminimalizować ryzyko zanieczyszczenia żywności<br />

podczas jej pakowania. Ponadto butla Freshline® Plus została<br />

pokryta u<strong>do</strong>skonaloną powłoką antykorozyjną, która wydłuża<br />

czas jej użytkowania. Jest ona także wyposażona w unikalny<br />

zintegrowany filtr antybakteryjny 0,2 mikrona, zapewniający<br />

AgREgATY sKRAPLAJąCYCH AqUAsNAP ® 38RBs<br />

FIRMY CARRIER<br />

Carrier wprowadza nową generacja agregatów skraplających<br />

Aquasnap® 38RBS. Urządzenia <strong>do</strong>stępne są w jedenastu<br />

wielkościach o mocy od 40 <strong>do</strong> 160 kW. W agregatach 38RBS<br />

energii i ekologii. Przydatne<br />

informacje znajdą tu zarówno<br />

przedstawiciele firm i instytucji<br />

oraz indywidualni odbiorcy.<br />

RENEXPO® Poland (Renewable<br />

Energy EXPOsition) to targi,<br />

na których przedsiębiorcy z branży<br />

energetycznej, podczas ekspozycji,<br />

konferencji i wydarzeń<br />

towarzyszących, przedstawiają<br />

swoje usługi oraz innowacyjne<br />

pomysły. W ubiegłym roku 82<br />

wystawców, odwiedziło ponad<br />

3 tysiące osób.<br />

Podczas specjalistycznych<br />

konferencji krajowe i mię-<br />

dzynaro<strong>do</strong>we organy publiczne,<br />

stowarzyszenia, naukowcy<br />

oraz firmy, zaprezentują<br />

tendencje, wyniki najnowszych<br />

badań, techniki i innowacje<br />

w swoich dziedzinach.<br />

Prezentowane nowości mogą<br />

okazać się bardzo pomocne<br />

z punktu widzenia nie tylko<br />

przedsiębiorstw, ale także odbiorców<br />

indywidualnych.<br />

Główne obszary, w których<br />

uczestnicy spotkań, będą<br />

mogli poszerzyć swój „knowhow”<br />

to fotowoltaika, pompy<br />

ciepła, energia wodna i biogaz.<br />

Organizatorzy tegorocznej<br />

edycji, szczególną uwagę po-<br />

czystość gazu oraz zawór resztkowego ciśnienia (RPV), zapobiegający<br />

wprowadzaniu <strong>do</strong> środka zanieczyszczeń ze śro<strong>do</strong>wiska<br />

zewnętrznego.<br />

Bezpieczeństwo i identyfikowalność są istotnymi kwestiami<br />

w procesie wyboru gazów wykorzystywanych w przemyśle<br />

spożywczym, dlatego firma Air Products rekomenduje,<br />

aby używać wyłącznie gazów dedykowanych dla przemysłu<br />

spożywczego, zgodnych z obowiązującymi przepisami<br />

i standardami.<br />

Aby pomóc producentom żywności i opakowań <strong>do</strong>brać<br />

właściwą mieszaninę gazową <strong>do</strong> danego produktu spożywczego,<br />

firma Air Products opracowała przewodnik po technologii<br />

MAP. Przewodnik zawiera również informacje <strong>do</strong>tyczące<br />

opakowań i urządzeń MAP oraz obowiązujących przepisów<br />

i standardów.<br />

www.airproducts.com.pl<br />

zastosowano czynnik R410A, sprężarki typu scroll oraz nowej<br />

generacji wentylatory Flying Bird IV z silnikami zasilanymi<br />

przez przetwornicę częstotliwości, dzięki którym uzyskano<br />

znaczne ograniczenie emisji hałasu. Na uwagę zasługuje nowoczesny<br />

w tej klasie urządzeń mikroprocesorowy sterownik<br />

PRO-DIALOG+, który pozwala na ustalanie harmonogramów<br />

pracy oraz regulację nastaw temperatury. Sterownik posiada<br />

bardzo przejrzysty i przyjazny dla użytkownika interfejs, który<br />

w razie potrzeby może zostać zamontowany poza urządzeniem<br />

w <strong>do</strong>godnym dla użytkownika miejscu. Zapewnia on<br />

również regulację parametrów pracy i wydajności sprężarek<br />

oraz zabezpiecza urządzenie przed awarią. Układ chłodniczy<br />

agregatu standar<strong>do</strong>wo wyposażono we wszystkie niezbędne<br />

zabezpieczenia oraz elementy, takie jak: zawory elektromagnetyczne,<br />

wzierniki oraz filtry-osuszacze. W celu łatwiejszej<br />

integracji z budynkowym systemem automatyki, każdy agregat<br />

może zostać wyposażony w kartę komunikacyjną. Agregaty<br />

38RBS przed opuszczeniem fabryki przechodzą test operacyjny,<br />

który pozwala wyeliminować wszelki usterki.<br />

www.carrier.com.pl<br />

święcą pierwszemu z nich, czyli<br />

technologii solarnej. Aby wesprzeć<br />

rozwój w tej dziedzinie,<br />

równolegle z targami odbędą<br />

się: druga konferencja na temat<br />

fotowaltaiki w Polsce i Forum<br />

Energetyki Słonecznej.<br />

Targi objęte są patronatem<br />

honorowym Ministerstwa<br />

Go s podarki, Naro<strong>do</strong>wego<br />

Fundusz Ochrony Śro<strong>do</strong>wiska<br />

i Gospodarki Wodnej, Krajowej<br />

Izby Gospodarczej, Marszałka<br />

Województwa Mazowieckiego<br />

oraz Stowarzyszenia Elektryków<br />

Polskich.<br />

Miejsce:<br />

Warszawskie Centrum<br />

EXPO XXI<br />

4 9/2012<br />

ul. Prądzyńskiego 12/14<br />

01-222 Warszawa<br />

Data:<br />

Środa 17.10., 9:00 – 17:00<br />

Czwartek 18.10., 9:00 – 16:30<br />

Cena wstępu dla odwiedzających:<br />

• bezpłatnie dla zarejestrowanych<br />

przez stronę: http://<br />

www.renexpo-warsaw.<br />

com/217.html<br />

• 10zł dla studentów,<br />

uczniów, emerytów, osób<br />

niepełnosprawnych<br />

• 20zł dla pozostałych<br />

Więcej informacji na stronie<br />

www.renexpo-warsaw.com

I Kongres Polskiej Organizacji<br />

Rozwoju Technologii Pomp<br />

Ciepła<br />

Kongres „Perspektywy rozwoju<br />

pomp ciepła i ich znaczenie w budynkach<br />

energooszczędnych, pasywnych<br />

i okołozeroenergetycznych”<br />

odbędzie się w ramach drugiej<br />

edycji Międzynaro<strong>do</strong>wych Targów<br />

Energii Odnawialnej i Efektywności<br />

Energetycznej RENEXPO® Poland<br />

17-18. 10.2012 w Centrum EXPO XXI<br />

w Warszawie.<br />

Naturalne ciepło i chłód z ziemi, powietrza<br />

i wody można łatwo wykorzystać<br />

<strong>do</strong> stworzenia komfortowej<br />

i przytulnej atmosfery w <strong>do</strong>mu czy<br />

w pracy. Kluczem <strong>do</strong> sukcesu jest zastosowanie<br />

pompy ciepła. Znacznie<br />

zmniejsza ona emisję dwutlenku węgla<br />

w porównaniu z konwencjonalnymi<br />

źródłami energii, a tym samym<br />

istotnie przyczynia się <strong>do</strong> skutecznej<br />

ochrony klimatu. Zastosowanie pompy<br />

ciepła w budynku to zapewnienie<br />

bezpieczeństwa (brak paliw palnych)<br />

a także niezależność od <strong>do</strong>staw paliw<br />

i gazu. Oprócz przedstawiania korzyści<br />

ekologicznych i ekonomicznych<br />

ważnym zadaniem dla stowarzyszenia<br />

PORT PC jest to, aby przekonywać coraz<br />

to szersze grupy o zaletach pomp<br />

ciepła. Inwestorzy, instalatorzy, firmy<br />

bu<strong>do</strong>wlane i wiele innych grup mogą<br />

poznać właściwości pomp ciepła<br />

i zapoznać się z zaletami technologii<br />

oraz czerpać korzyści, które niosą<br />

ze sobą.<br />

Wszystkie zainteresowane osoby<br />

z branży z zapartym tchem wypatrują<br />

wejścia w życie nowego systemu<br />

wsparcia dla OZE. Dodatkowym<br />

stymulatorem będą fundusze dla<br />

inwestorów i wymogi zastosowania<br />

energii ze źródeł odnawialnych zawarte<br />

w nowym projekcie ustawy OZE.<br />

Zdaniem PORT PC możliwy jest nawet<br />

ponad dwukrotny wzrost rynku<br />

pomp ciepła rocznie, jeśli zostanie<br />

zapewnione <strong>do</strong>finansowanie na zakup<br />

i instalację tego rozwiązania energetycznego.<br />

Jednym z kluczowych tematów<br />

Kongresu PORT PC, oprócz projektu<br />

ustawy OZE, będzie przedstawienie<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

perspektyw zastosowania pomp ciepła<br />

w budynkach energooszczędnych,<br />

pasywnych i okołozeroenergetycznych.<br />

Pompa ciepła może stać<br />

się niedługo standar<strong>do</strong>wym rozwiązaniem<br />

dla ogrzewania, chłodzenia<br />

i przygotowania ciepłej wody.<br />

Kolejnym ważnym zagadnieniem<br />

jest konieczność zwiększania jakości<br />

projektowania i wykonywania instalacji<br />

z pompami ciepła. Związane<br />

jest to z planowanym na początku<br />

2013 roku wydaniem wytycznych<br />

PORT PC dla <strong>do</strong>lnych źródeł pomp<br />

ciepła jak i rozpoczęciem szkoleń<br />

instalatorów w ramach europejskiego<br />

systemu Eucert w 100% zgodnego<br />

z wymaganiami nowej dyrektywy<br />

OZE.<br />

W czasie Kongresu zaprezentowanych<br />

zostanie wiele ważnych inicjatyw<br />

związanych z promowaniem<br />

pomp ciepła, jako technologii korzystającej<br />

z OZE. Przykładem jest<br />

włączenie się PORT PC <strong>do</strong> inicjatywy<br />

Repowermap – europejskiej mapy<br />

poświęconej promocji energii<br />

ze źródeł odnawialnych i efektywności<br />

energetycznej. Celem tego<br />

projektu jest promowanie odnawialnych<br />

źródeł energii i efektywności<br />

energetycznej poprzez podnoszenie<br />

świa<strong>do</strong>mości społecznej<br />

oraz ułatwianie wymiany informacji<br />

między <strong>do</strong>stawcami technologii,<br />

wykonawcami i użytkownikami instalacji<br />

oraz potencjalnymi inwestorami<br />

za pomocą interaktywnej mapy<br />

online. Na mapie znajdują się konkretne<br />

przykłady zastosowania odnawialnych<br />

źródeł energii i podnoszenia<br />

efektywności energetycznej.<br />

Potencjalny inwestor może zapoznać<br />

się technologiami OZE zastosowanymi<br />

w jego sąsiedztwie.<br />

Kongres PORT PC będzie z pewnością<br />

interesującym wydarzeniem dla<br />

wszystkich zainteresowanych tematyką<br />

innowacyjnych rozwiązań na rynku<br />

pomp ciepła w krajach zachodnich<br />

a także perspektywami ich rozwoju<br />

w naszym kraju.<br />

Serdecznie zapraszamy <strong>do</strong> udziału!<br />

Wszelkie informacje na temat kongresu<br />

i rejestracji zawarte są na stronie<br />

www.portpc.pl.<br />

AKTUALNOŚCI<br />

systemy klimatyzacji VRF<br />

ZYMETRIC Sp. z o.o.<br />

Generalny Przedstawiciel<br />

Mitsubishi Electric-Air Conditioning<br />

www.mitsubishi-electric.pl<br />

REKLAMA<br />

5

AKTUALNOŚCI<br />

Nowa odsłona serwisu<br />

Klima-Therm<br />

Grupa Klima-Therm pod niezmienionym<br />

adresem www.klima-therm.pl<br />

uruchomiła nową<br />

stronę internetową, którą zapro-<br />

jektowano zgodnie z aktualnymi<br />

trendami marketingu internetowego.<br />

Ramowa struktura<br />

podziału informacji produktowych<br />

na kategorie DOM, BIURO<br />

i PRZEMYSŁ została zachowana,<br />

przy czym nowa odsłona serwisu<br />

oferuje świeże spojrzenia na sposób<br />

prezentacji zawartości i treści<br />

istotnych z punktu widzenia<br />

potrzeb odbiorców branżowych<br />

i klientów indywidualnych odwiedzających<br />

stronę www.<br />

sERIA WENTYLATORóW KANAŁOWYCH KD – TERAZ<br />

W WERsJI Z sILNIKAMI EC<br />

Technologia EC jest inteligentną i zaawansowaną techniką sterowania<br />

silnikami elektrycznymi. Zastosowane wbu<strong>do</strong>wane i zminiaturyzowane<br />

elektroniczne układy kontroli, eliminują straty wynikające<br />

z poślizgu silnika i zapewniają pracę silnika w optymalnym<br />

zakresie prędkości. W porównaniu z silnikami standar<strong>do</strong>wymi AC,<br />

silniki EC wykorzystują w efektywny sposób część energii wynikającej<br />

ze strat w silnikach AC.<br />

Wentylatory EC wyróżniają się niższym poborem energii i znakomitymi<br />

własnościami regulacji. Wentylatory EC są w stanie sprostać<br />

każdemu wydatkowi powietrza, przy zachowaniu wysokiej<br />

sprawności. Przy tej samej ilości powietrza, pobór energii jest wyraźnie<br />

mniejszy niż w przypadku silników AC.<br />

Elastyczność pracy wentylatorów z silnikami EC, zwłaszcza przy<br />

niższych prędkościach pozwala na znaczną oszczędność energii<br />

w porównaniu z pracującymi w tych samych warunkach silnikami<br />

asynchronicznymi. Zredukowany pobór energii gwarantuje obniżenie<br />

kosztów eksploatacji.<br />

Silniki EC, wysoka sprawność<br />

100% regulowana prędkość<br />

Wbu<strong>do</strong>wany układ kontroli prędkości<br />

Wbu<strong>do</strong>wane zabezpieczenie termiczne silnika<br />

Wspornik montażowy <strong>do</strong>starczany w komplecie<br />

Poza estetyczną szatą graficzną<br />

sprzyjającą intuicyjnemu poruszaniu<br />

się po witrynie, stronę<br />

wzbogacono o kilka nowoczesnych<br />

rozwiązań i użytecznych<br />

narzędzi. W zakładce SIEĆ<br />

SPRZEDAŻY pojawiła się aktywna<br />

mapa z lokalizatorem GPS firm<br />

partnerskich, dzięki której kontakt<br />

z najbliższym dystrybutorem<br />

współpracującym z Klima-<br />

Therm stał się wygodniejszy<br />

i prostszy. Nowością są również<br />

formularze on-line w dziale<br />

SERWIS przygotowane w trosce<br />

o poprawę jakości obsługi<br />

klienta. Wprowadzenie formularzy<br />

w sposób istotny przyśpiesza<br />

proces rejestracji zgłoszeń<br />

i zamówień, które za pośrednic-<br />

twem strony wpływają bezpośrednio<br />

<strong>do</strong> panelu administracyjnego<br />

sekcji serwisu firmy.<br />

Wraz z uruchomieniem nowej<br />

strony firma uaktywniła swój<br />

profil na portalu Facebook o kontekstowym<br />

dla branży HVAC tytule<br />

Kocham Świeże Powietrze.<br />

Głównym celem prowadzonej<br />

komunikacji społecznościowej<br />

jest bu<strong>do</strong>wa świa<strong>do</strong>mości klimatyzacji<br />

w grupie użytkowników<br />

końcowych w oparciu<br />

o elementy lifestyl’owe, angażujące<br />

Internautów.<br />

Pilotażowa strona<br />

URsA Polska<br />

We wrześniu URSA Polska wdrożyła<br />

nową stronę internetową<br />

pod <strong>do</strong>tychczasowym adresem<br />

www.ursa.pl. Jest to pierwsza,<br />

pilotażowa strona w nowym<br />

stylu w całej firmie w Europie.<br />

Po polskiej spółce kolejne kraje,<br />

w których działa URSA, będą<br />

sukcesywnie wprowadzały<br />

nową strukturę strony.<br />

Na nowej stronie, poza nowym<br />

czytelniejszym projektem graficznym,<br />

znajdują się przede<br />

Seria wentylatorów KD EC jest przeznaczona <strong>do</strong> kanałów o przekroju<br />

kołowym. Posiada koła wirnikowe o przepływie diagonalnym<br />

(promieniowo-osiowym), silniki z wirującą obu<strong>do</strong>wą EC, Klamry<br />

montażowe FK, które eliminują wibracje przenoszone na system<br />

kanałów i jednocześnie znacznie ułatwiają instalację wentylatora.<br />

Wentylatory KD EC są <strong>do</strong>starczane z przygotowanym potencjometrem<br />

(0-10V), co pozwala na prostą regulację wentylatora i ustawienie<br />

go w <strong>do</strong>wolnym punkcie pracy. Potencjometr jest ustawiony<br />

fabrycznie w zakresie 6-10V. Nastawa prędkości może być <strong>do</strong>wolnie<br />

zmieniana w zależności od potrzeb instalacji wentylacyjnej.<br />

www.systemair.pl<br />

wszystkim nowe rozwiązania,<br />

które pomogą użytkownikowi<br />

w szybkim z<strong>do</strong>byciu kompletnych<br />

informacji o firmie URSA<br />

oraz naszej ofercie.<br />

Informacje zawarte w witrynie<br />

są dedykowane przede wszystkim<br />

architektom, wykonawcom<br />

oraz inwestorom indywidualnym.<br />

Dodatkowo na stronie<br />

znajduje się wyszukiwarka <strong>do</strong>kumentów<br />

oraz dystrybutorów<br />

produktów firmy URSA.<br />

Nowością na stronie jest<br />

Kalkulator EnergoURSA, który<br />

pomoże <strong>do</strong>brać optymalną z<br />

punktu widzenia ekonomicznego<br />

izolację. Dzięki użytkowaniu<br />

EnergoURSA można sprawdzić<br />

czy budynek spełnia wymogi<br />

w zakresie charakterystyki ener-<br />

6 9/2012<br />

getycznej, można <strong>do</strong>wiedzieć<br />

się, jaką grubość izolacji zastosować,<br />

aby oszczędności były<br />

jak największe, można wydrukować<br />

raport przedstawiający<br />

charakterystykę energetyczną<br />

budynku.<br />

Architektów zainteresuje na<br />

pewno nowa biblioteka rysunków<br />

CAD, zawierająca wiele<br />

szczegółowych rozwiązań<br />

technicznych poszczególnych<br />

przegród bu<strong>do</strong>wlanych w najbardziej<br />

popularnych formatach<br />

plików. Z kolei dla wykonawców<br />

szczególnie przydatne<br />

mogą być filmy instruktażowe<br />

przedstawiające poprawny sposób<br />

montażu produktów URSA<br />

w wybranych aplikacjach.<br />

www.ursa.pl

POMPY TYPU POWIETRZE-WODA FIRMY ARIsTON<br />

Pompy powietrze-woda NUOS firmy Ariston to urządzenia<br />

<strong>do</strong> podgrzania c.w.u. w standardzie plug&play, które mogą być<br />

montowane na zewnątrz lub wewnątrz budynku. W zależności<br />

od sytuacji można <strong>do</strong>brać wersję monoblok lub split. Druga z nich<br />

składa się z dwóch jednostek – wewnętrznej oraz zewnętrznej<br />

ze sprężarką i wentylatorem. Zaletą takiego rozwiązania jest bez-<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

głośne działanie i kompaktowe rozmiary, dlatego może być swobodnie<br />

montowane nawet w pomieszczeniach sąsiadujących<br />

z sypialnią czy salonem. Natomiast wersje monoblok najlepiej<br />

instalować w strefach nieużytkowanych na co dzień, choć poziom<br />

emisji hałasu podczas pracy został obniżony nawet <strong>do</strong> 34<br />

dB. W zależności od indywidualnego projektu urządzenie może<br />

również działać jak klimatyzator, schładzając pomieszczenie,<br />

w którym się znajduje. Istnieją również pompy przygotowane<br />

<strong>do</strong> pracy w warunkach zewnętrznych. Technologia ta nie wymaga<br />

ponadto wymiany czynnika, jak w przypadku np. urządzeń<br />

glikolowych. Konserwacja pompy ciepła ogranicza się jedynie<br />

<strong>do</strong> czyszczenia skraplacza.<br />

Pompy NUOS EVO FS przy temperaturze +20°C osiągają współczynnik<br />

COP równy 3,7, a więc zbliżony <strong>do</strong> urządzeń typu glikol/<br />

woda. Urządzenia nowych generacji zapewniają wysokie parametry<br />

efektywności również w ujemnej temperaturze, a więc mogą<br />

podgrzewać wodę nawet <strong>do</strong> 62°C, również w czasie umiarkowanej<br />

temperatury w zimie, działając w trybie pompy ciepła. Dla<br />

przykładu pompy stojące z serii NUOS EVO FS 300 mogą pracować<br />

przy temperaturze powietrza <strong>do</strong> -7°C. W praktyce grzałka<br />

wspomaga działanie pompy ciepła tylko w kilku najzimniejszych<br />

tygodniach roku. Rosnące wydajności i zmniejszony pobór prądu<br />

elektrycznego to zasługa szeregu ulepszeń konstrukcyjnych, jak<br />

na przykład modulowana praca wentylatora i aerodynamiczne<br />

kształty łopat, które redukują opory powietrza, co wpływa także<br />

na sprawniejszy transport czynnika grzewczego.<br />

Stojące pompy ciepła NUOS FS można kupić w cenie od 9095,85<br />

<strong>do</strong> 11055,24 zł z VAT.<br />

www.aristonheating.pl<br />

AKTUALNOŚCI<br />

REKLAMA<br />

7

AKTUALNOŚCI<br />

Rozszerzenie dystrybucji<br />

sprężarek sanyo i Bristol<br />

w Europie<br />

Firma Area Cooling Solutions<br />

podpisała porozumienie z firmą<br />

Bristol i Sanyo o rozszerzeniu<br />

współpracy w zakresie dystrybucji<br />

sprężarek tych firm na<br />

kolejne kraje Europy. Stanowi<br />

to wyraz zaufania <strong>do</strong> tego holdingu<br />

oraz <strong>do</strong>cenienia rozwoju<br />

sprzedaży ze strony tych dwóch<br />

światowych producentów sprężarek<br />

hermetycznych i stawia<br />

firmę Area Cooling Solutions na<br />

pozycji jednego z największych<br />

dystrybutorów tych sprężarek<br />

w Europie.<br />

Firma Sanyo Scroll Compressors<br />

powierzyła Area Cooling<br />

Solutions wyłączną dystrybucję<br />

swoich sprężarek <strong>do</strong> przemysłowych<br />

urządzeń chłodniczych<br />

w nowych krajach:<br />

Niemcy, Austria, Szwajcaria,<br />

Holandia, Anglia i Irlandia.<br />

Nowa umowa dystrybucyjna<br />

umożliwia AREA Cooling<br />

URZąDZENIA KLIMATYZACYJNE Z TECHNOLOgIą<br />

HEATCHARgE OD PANAsONIC<br />

Panasonic zaprezentował nowe urządzenia klimatyzacyjne wyposażone<br />

w technologię Heatcharge, która wykorzystuje ciepło<br />

odpa<strong>do</strong>we <strong>do</strong> ogrzewania budynków. W efekcie urządzenie zużywa<br />

mniej energii niż standar<strong>do</strong>we pompy ciepła powietrze-powietrze,<br />

a jednocześnie jest mniej obciążające dla śro<strong>do</strong>wiska.<br />

Technologia Heatcharge została wprowadzona w urządzeniach<br />

klimatyzacyjnych o mocy 7,7 oraz 8,4 kW. Umożliwia ona<br />

gromadzenie ciepła oddawanego <strong>do</strong> atmosfery, które powstaje<br />

podczas pracy urządzenia (tzw. ciepła odpa<strong>do</strong>wego), a następnie<br />

przetworzenie go na energię służącą <strong>do</strong> efektywnego<br />

ogrzewania budynku.<br />

Zgromadzone ciepło pozwala na natychmiastowe i ciągłe<br />

ogrzewanie pomieszczeń nawet przy bardzo niskiej<br />

temperaturze zewnętrznej, sięgającej -25°C. W trybie chłodzenia,<br />

nowe modele są w stanie efektywnie pracować<br />

w zakresie temperatury od -10 <strong>do</strong> 43°C. Dzięki technologii<br />

Heatcharge uzupełnionej o system Econavi z czuj-<br />

Solutions wzrost na nowych<br />

europejskich rynkach i zajęcie<br />

pozycji jednego z największych<br />

dystrybutorów w Europie.<br />

Pozwoli to również na poszerzenie<br />

oferty wysokiej jakości sprężarek,<br />

produkowanych przez jednego<br />

z czołowych producentów<br />

na świecie, specjalizujących się w<br />

HVAC, chłodnictwie i pompach<br />

ciepła. Sanyo Scroll Compressors<br />

oferuje bardzo wysokie wydajności<br />

systemów HVAC z zastosowaniem<br />

sprężarek w różnych<br />

zakresach temperatury: wysokiej,<br />

średniej i niskiej.<br />

Od dnia 1 września 2012 obowiązuje<br />

także nowa umowa<br />

dystrybucyjna podpisana<br />

pomiędzy firmą Bristol<br />

Compressors International Inc.<br />

a Area Cooling Solutions <strong>do</strong>tycząca<br />

dystrybucji sprężarek w<br />

Niemczech, Austrii, Szwajcarii,<br />

Holandii, Anglii i Irlandii.<br />

Niniejsza umowa stanowi dla<br />

Area szansę rozwoju w tej branży<br />

na najbardziej innowacyj-<br />

nych i zaawansowanych rynkach<br />

Europy, jednocześnie<br />

umacniając naszą pozycję jako<br />

jednego z największych dystrybutorów<br />

w Europie.<br />

Firma Area Traders została założona<br />

w Barcelonie w 1986 roku,<br />

jest wyłącznym przedstawicielem<br />

i dystrybutorem sprężarek<br />

Bristolu od 1990 roku w różnych<br />

krajach europejskich.<br />

Area zarządza dystrybucją sprężarek<br />

obu marek z centrum<br />

logistycznego i biura obsługi<br />

klienta w Barcelonie i we<br />

Wrocławiu oraz w biurach w<br />

Paryżu, Kopenhadze i Kijowie,<br />

<strong>do</strong> których w 2013 roku <strong>do</strong>łączy<br />

biuro w Niemczech i Wielkiej<br />

Brytanii.<br />

www.area.pl<br />

Targi gET Nord<br />

Hamburg, 22–24<br />

listopada 2012<br />

Dawno minęły czasy, gdy <strong>do</strong>m<br />

pełnił jedynie funkcję ochronną<br />

od wiatru, chłodu i innych<br />

nikiem światła słonecznego, który <strong>do</strong>stosowuje pracę układu,<br />

uwzględniając nasłonecznienie w pomieszczeniu, urządzenia<br />

charakteryzują się wysokim okresowym współczynnikiem<br />

efektywności COP na poziomie 5,4, uzyskując klasę energetyczną<br />

A+++.<br />

Technologia Heatcharge eliminuje również problem występujący<br />

w konwencjonalnych urządzeniach klimatyzacyjnych<br />

z funkcją grzania, które sporadycznie przestają funkcjonować<br />

podczas rozmrażania jednostki zewnętrznej, wykonywanego<br />

gdy na zewnątrz panuje bardzo niska temperatura. W przypadku<br />

modeli o mocy 7,7 oraz 8,4 kW nie ma to miejsca, dzięki czemu<br />

w pomieszczeniach nie odnotowuje się spadku temperatury.<br />

Ciepłe lub chłodne powietrze jest rozprowadzane w pomieszczeniach<br />

za pomocą jednostek wewnętrznych, w których<br />

system klap i pionowych żaluzji precyzyjnie kieruje jego<br />

strumieniem. Układ jest wyposażony także w <strong>do</strong>datkowe<br />

rozwiązania, takie jak technologia nanoe-G. Usuwa ona szkodliwe<br />

bakterie, wirusy oraz pleśni znajdujące się w powietrzu<br />

oraz na powierzchniach, korzystnie wpływając na samopoczucie<br />

osób przebywających w pomieszczeniu.<br />

Urządzenie jest również kompatybilne z aplikacją IntesisHome,<br />

dzięki której użytkownicy telefonów czy tabletów z systemami<br />

iOS oraz Android, a także komputerów z <strong>do</strong>stępem <strong>do</strong> Internetu,<br />

mają możliwość zdalnego regulowania i kontrolowania pracy<br />

całego systemu.<br />

Technologia Heatcharge została zaprezentowana podczas tegorocznych<br />

Międzynaro<strong>do</strong>wych Targów Elektroniki Użytkowej<br />

i Sprzętu AGD IFA w Berlinie.<br />

www.panasonic.pl<br />

niekorzystnych warunków pogo<strong>do</strong>wych.<br />

Nowoczesne budynki<br />

oferują obecnie komfort<br />

mieszkania w niespotykanej <strong>do</strong>tąd<br />

skali i jednocześnie cechuje<br />

je coraz większa efektywność<br />

energetyczna. Zgodnie z hasłem<br />

„Inteligentne mieszkanie dzisiaj<br />

i w przyszłości” podczas trzeciej<br />

edycji Specjalistycznych Targów<br />

Elektrotechniki, Techniki Sanitarnej<br />

i Grzewczej oraz Klimatyzacji GET<br />

Nord, która odbędzie się 22 – 24<br />

listopada 2012 r. w Hamburgu, zostaną<br />

zaprezentowane najnowsze<br />

osiągnięcia w branży techniki<br />

dla budynków.<br />

Targi GET Nord wyróżniają się<br />

z pośród innych imprez wystawienniczych<br />

nowatorską koncepcją,<br />

polegającą na prezentacji<br />

na jednej imprezie wystawienniczej<br />

oferty wyposażenia i wykończenia<br />

budynków z zakresu<br />

różnych branż: techniki obiektowej<br />

i automatyki budynków,<br />

systemów dla inteligentnych budynków,<br />

elektrotechniki, techni-<br />

8 9/2012<br />

ki sanitarnej, techniki grzewczej,<br />

systemów energii odnawialnej,<br />

techniki oświetleniowej, klimatyzacji,<br />

chłodnictwa i wentylacji,<br />

pomp i techniki napę<strong>do</strong>wej, techniki<br />

blacharskiej itd. Jest to gwarancją<br />

pełnego wykorzystania<br />

efektów synergii wynikających<br />

ze ścisłego powiązania tych branż<br />

i stwarza firmom biorącym udział<br />

w targach atrakcyjną platformę<br />

wymiany informacji i wiedzy o aktualnych<br />

trendach i innowacyjnych<br />

rozwiązaniach, a klientom<br />

ułatwia wybór oferty, która najlepiej<br />

spełnia ich potrzeby.<br />

Podczas tegorocznej edycji<br />

targów w 7 halach na łącznej<br />

powierzchni wystawienniczej<br />

58.500 m 2 ponad 500<br />

firm zaprezentuje swoją ofertę<br />

komponentów, produktów<br />

i całych systemów, obejmującą<br />

m.in. najnowsze osiągnięcia<br />

w danej branży, kładąc szczególny<br />

nacisk na efektywność<br />

energetyczną i komfort użytkowania.

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

wydArzeNIA<br />

Targi Chillventa odbędą się w Norymberdze w dniach od 9 <strong>do</strong> 11 października 2012 r. Tym samym<br />

międzynaro<strong>do</strong>we specjalistyczne Targi Chłodnictwa, Klimatyzacji, Wentylacji i Pomp Ciepła już nie<br />

rozpoczynają się jak <strong>do</strong>tychczas w środę, lecz we wtorek i kończą się po trzech dniach trwania<br />

w czwartek. Zwiedzający będą mieli okazję, <strong>do</strong>wiedzieć się więcej na temat aktualnych trendów<br />

i innowacji w branży. Swoje produkty zaprezentuje ponad 900 wystawców z całego świata eksponując<br />

najnowsze rozwiązania oraz przypominające, te które zostały wprowadzone w ostatnich latach.<br />

Imprezie towarzyszy specjalistyczny program Chillventa Congressing, który tradycyjnie rozpocznie się<br />

w dniu poprzedzającym Targi Chillventa, w poniedziałek 8 października 2012 r. Bogaty merytorycznie<br />

program kongresu odzwierciedla kluczowe zagadnienia dla przyszłości branży. Znani międzynaro<strong>do</strong>wi<br />

prelegenci z ASERCOM, Epee, EHPA, IEA-HPP, ZVKKW i ASHRAE przybliżą wiedzę z badań naukowych,<br />

rozwoju i praktyki oraz z obecnych ram politycznych w Europie i na świecie, <strong>do</strong>tyczących działalności<br />

i funkcjonowania branży.<br />

Poniżej przybliżamy kilka informacji na temat nowości produktowych, jakie firmy zaprezentują.<br />

Szerszy materiał przybliżymy Państwu w kolejnych wydaniach po targowych.<br />

Alfa Laval<br />

Podczas targów Chillventa zostaną zaprezentowane innowacyjne<br />

rozwiązania <strong>do</strong> instalacji CO 2, np.: nowej generacji chłodnice<br />

powietrza Optigo czy lutowane wymienniki ciepła.<br />

Dzięki prowadzeniu szeroko zakrojonych prac badawczo-rozwojowych,<br />

jesteśmy w stanie opracowywać nowe rozwiązania<br />

technologiczne, które pomagają klientom uzyskiwać wyższe<br />

parametry w zakresie sprawności, wydajności i ochrony śro<strong>do</strong>wiska.<br />

Podczas targów Chillventa chcemy zaprezentować możliwości<br />

naszych produktów w aspekcie podwyższenia rentowności<br />

procesów i zmniejszenie zużycia energii, wyjaśnia Tommy<br />

Ångbäck, Kierownik Działu Chłodnictwa i HVAC.<br />

Głównym elementem ekspozycji będą rozwiązania wymiany<br />

ciepła dla komercyjnych, przemysłowych i morskich systemów<br />

chłodniczych.<br />

Firma zaprezentuje serię chłodnic powietrza Optigo, która<br />

charakteryzuje się: efektywnością, łatwością w montażu/<br />

użytkowaniu i niezawodnością. Zwiedzający będą mieli okazję<br />

zobaczyć nową serię lutowanych wymienników ciepła<br />

Alfa Laval, zaprojektowaną pod kątem optymalnego wyko-<br />

rzystania w chillerach, pompach ciepła i instalacjach chłodniczych,<br />

w tym wersje dla instalacji CO 2 na wysokie ciśnienie<br />

i temperaturę.<br />

Dla przemysłowych instalacji chłodniczych producent oferuje<br />

wymienniki ciepła zarówno spawane jak i wykonane ze stali<br />

kwasoodpornej, tzw. AlfaNova, chłodnice powietrza, skraplacze<br />

chłodzone powietrzem i chłodnice cieczy. Urządzenia te<br />

przeznaczone są <strong>do</strong> zastosowania w różnych branżach przemysłowych,<br />

i z różnymi naturalnymi czynnikami chłodniczymi,<br />

takimi jak CO 2 czy amoniak. Przykładem takiego rozwiązania<br />

jest moduł Alfa Laval U-Turn, czyli zalany system amoniakalny<br />

o bardzo kompaktowej bu<strong>do</strong>wie.<br />

Targi Chillventa to również okazja <strong>do</strong> bezpośrednich kontaktów<br />

z pracownikami i ekspertami firmy, podczas których<br />

można przedyskutować rozwiązania i projekty dla indywidualnych<br />

przypadków.<br />

Stoisko Alfa Laval będzie zlokalizowane w Hali 4A,<br />

numer 320.<br />

9

wydArzeNIA<br />

Danfoss<br />

Podczas targów będzie możliwość przyjrzeć się bliżej najnowszym<br />

produktom firmy. Są to rozwiązania energooszczędne,<br />

poprawiające jakość żywności w sklepach oraz rozwiązania<br />

na CO 2 dla chłodnictwa.<br />

sprężarki dedykowane <strong>do</strong> klimatyzacji<br />

VZH<br />

W tym roku wprowadzane są dwie interesujące innowacje dla<br />

aplikacji klimatyzacyjnych: II generacja sprężarek spiralnych VZH<br />

z inwerterem oraz sprężarki serii SH na czynnik R410A o szczególnie<br />

małych rozmiarach i zintegrowanej elektronice.<br />

Producent oferuje pakietowe rozwiązania (odpowiednio przygotowana<br />

sprężarka i napęd) dla aplikacji HVAC, nowy zakres<br />

sprężarek VZH posiada płynnie regulowaną prędkość obrotową<br />

i zarazem wydajność.<br />

SH<br />

Natomiast typoszereg sprężarek SH pracujących z czynnikiem<br />

R410A został poszerzony o model SH295 o najwyższej efektywności<br />

energetycznej w swojej klasie oraz SH485-40TR, którą można<br />

łączyć w układy wielosprężarkowe, minimalizując koszty dużych<br />

komercyjnych układów klimatyzacji.Jednocześnie seria sprężarek<br />

WSH została opracowana w taki sposób, aby zoptymalizować wydajność<br />

i czas instalacji urządzeń chłodniczych typu chiller.<br />

sprężarki <strong>do</strong> pomp ciepła<br />

PSH<br />

Typoszereg sprężarek PSH pracuje z czynnikiem R410A i wykorzystuje<br />

wtrysk cieczy <strong>do</strong> zwiększenia efektywności oraz niezawodności<br />

całego układu.<br />

sprężarki i agregaty skraplające <strong>do</strong> zastosowań<br />

chłodniczych<br />

MBP<br />

Firma Danfoss prezentuje szeroki program sprężarek dedykowanych<br />

<strong>do</strong> czynników o niskim GWP, małe sprężarki (zasilane<br />

prądem stałym) <strong>do</strong> zastosowań w transporcie, nowe sprężarki<br />

spiralne <strong>do</strong> zastosowań niskotemperaturowych oraz gotowe<br />

<strong>do</strong> montażu agregaty skraplające.<br />

Partner firmy Danfoss, firma Secop rozszerza typoszereg sprężarek<br />

na R290 o zakres o zoptymalizowanych silnikach <strong>do</strong> zastosowań<br />

średniotemperaturowych MBP oraz modele zasilane<br />

napięciem 115 V. Firma Secop również niedawno uruchomiła<br />

produkcję małych sprężarek BD Micro zasilanych prądem stałym<br />

i zmiennym AC-DC <strong>do</strong> zastosowań w małych przenośnych<br />

lodówkach.<br />

LLZ<br />

Po wprowadzeniu na rynek sprężarek spiralnych MLZ <strong>do</strong> aplikacji<br />

średnio i wysoko temperaturowych MBP / HBP firma Danfoss<br />

wprowadzi serię sprężarek LLZ <strong>do</strong> zastosowań niskotemperaturowych,<br />

uzupełniając tym typoszereg sprężarek spiralnych dedykowanych<br />

<strong>do</strong> aplikacji chłodniczych.<br />

Optyma Plus<br />

Jeżeli chodzi o branżę instalatorską Optyma Plus nowej generacji<br />

wprowadzona na rynek pod koniec 2011 r. zostaje rozszerzona<br />

o cztery nowe modele o większej wydajności. Nowa<br />

oferta, która będzie pokazywana w sektorze stoiska poświęconym<br />

instalatorom, zapewnia najlepsze parametry pod względem<br />

efektywności energetycznej oraz poziomu generowanego<br />

hałasu, sprawiając jednocześnie, że instalacja i konserwacja<br />

urządzenia jest łatwiejsza i szybsza.<br />

Optyma Dairy<br />

Nowa Optyma Dairy to kompaktowe i energooszczędne rozwiązanie<br />

<strong>do</strong> schładzalników mleka, które będzie po raz pierwszy<br />

prezentowane podczas targów Chillventa 2012.<br />

Regulatory <strong>do</strong> chłodnictwa przemysłowego<br />

Jedna platforma FlexlineTM – wiele możliwości<br />

Seria Flexline obejmuje trzy popularne kategorie produktów:<br />

ICV Flexline – zawory regulacyjne<br />

ICF Flexline – kompletne stacje zaworowe<br />

SVL Flexline – komponenty armatury<br />

10 9/2012

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

Platforma Flexline jest synonimem elastyczności w przemysłowych<br />

komponentach chłodniczych. Konstrukcja oparta na koncepcji<br />

modułowej sprawia, że każdy produkt zapewnia szereg korzyści:<br />

elastyczny wybór, łatwą instalację i konserwację. Ponieważ<br />

korpus jest elementem wspólnym, zmiana funkcjonalności zaworu<br />

polega na prostej wymianie wkładu zaworowego.<br />

ICLX<br />

ICLX będzie najmłodszym członkiem rodziny zaworów ICV<br />

Flexline i będzie miał swoją premierę na targach Chillventa.<br />

Wprowadzony na rynek zostanie pod koniec 2012 roku. ICLX jest<br />

dwustopniowym zaworem bezpośredniego działania ze zoptymalizowanym<br />

wyrównaniem ciśnienia. Takie rozwiązanie zapewnia<br />

wiele korzyści, takich jak: płynna i niezawodna praca zaworu,<br />

zmniejszenie zużycia energii dzięki niskiemu spadkowi ciśnienia<br />

i szybsza realizacja procesu odtajania.<br />

AKS 4100<br />

Nowy przetwornik poziomu cieczy AKS 4100/4100U wykorzystuje<br />

technologię radarową (TDR Time Domain Reflectometry)<br />

w pełni przystosowaną <strong>do</strong> segmentu chłodnictwa przemysłowego<br />

– zapewnia niezawodność i wysoką <strong>do</strong>kładność. Wszystkie<br />

czujniki w nowym AKS 4100/4100U są łatwe w instalacji i w pełni<br />

elastyczne. Nie ma potrzeby kalibracji, a długość sondy można łatwo<br />

<strong>do</strong>stosować <strong>do</strong> potrzeb podczas montażu. Jeden AKS 4100<br />

obejmuje siedem różnych obszarów zastosowań i kilka długości,<br />

co daje znaczną redukcję zapasów magazynowych.<br />

Nowy moduł roboczy <strong>do</strong> ICS<br />

Nierozbieralny <strong>do</strong>tychczas moduł roboczy został zmodyfikowany<br />

w celu umożliwienia wymiany poszczególnych, zużytych<br />

elementów zamiast całego modułu. Nowa konstrukcja, gdzie<br />

moduł roboczy jest skręcany powoduje również, że element jest<br />

bardziej wytrzymały i łatwy w obsłudze w wymagających aplikacjach,<br />

takich jak: przyłącza ekonomizera i rurociągi powrotne<br />

parowników zalanych, odtajanych gorącymi gazami.<br />

wydArzeNIA<br />

sterowniki elektroniczne <strong>do</strong> zastosowań<br />

w aplikacjach chłodniczych i klimatyzacyjnych<br />

Firma Danfoss wciąż rozszerza gamę swoich produktów. Na tegorocznych<br />

targach Chillventa wśród urządzeń elektronicznych<br />

<strong>do</strong> regulacji układów chłodniczych i klimatyzacyjnych na szczególną<br />

uwagę zasługują:<br />

CCMT: Nowe elektrycznie sterowane zawory <strong>do</strong> wysokociśnieniowych<br />

układów CO2 o ciśnieniu roboczym <strong>do</strong> 140 bar;<br />

ETS6: Elektroniczny zawór rozprężny o zwartej, lekkiej bu<strong>do</strong>wie<br />

<strong>do</strong> stosowania ze wszystkimi powszechnie używanymi<br />

czynnikami chłodniczymi w tym R410A. Zawór umożliwia przepływ<br />

dwukierunkowy, dlatego można go stosować w układach,<br />

gdzie następuje odwrócenie obiegu chłodniczego, takich<br />

jak pompy ciepła.<br />

Regulatory wydajności oraz sterowniki urządzeń<br />

chłodniczych<br />

AK-PC 781;<br />

EKC 302 oraz AK CC 350;<br />

AK CC 250A/B;<br />

Nowy uniwersalny sterownik EKC 202C-MS;<br />

Druga generacja sterowników chłodniczych ERC 102 i 103.<br />

Wymienniki ciepła<br />

Asymetryczne mikro-płytowe wymienniki ciepła (MPHE);<br />

Mikro-kanałowe wymienniki ciepła (MCHE) <strong>do</strong> zastosowań<br />

jako skraplacze i parowniki.<br />

Jednocześnie podczas wystawy, eksperci z firmy Danfoss będą<br />

uczestniczyć w kilku wykładach na forach technicznych organizowanych<br />

przez Kongres Chillventa.<br />

Na stoisku, odwiedzający będą mieli także okazję <strong>do</strong> obejrzenia<br />

nowej platformy internetowej Training & Education Danfoss<br />

Learning, sprawdzenia najnowszych aplikacji KoolApp oraz aktualizacji<br />

programu <strong>do</strong>borowego Coolselector.<br />

Stoisko Danfoss będzie zlokalizowane w Hali 4A,<br />

numer 101/102.<br />

11

wydArzeNIA<br />

Stoisko GEA będzie<br />

zlokalizowane<br />

w Hali 4A,<br />

numer 4-316.<br />

GEA<br />

Sprężarka GEA Grasso z typoszeregu MS z wi<strong>do</strong>czną osłoną<br />

sprzęgła<br />

sprężarki gEA grasso<br />

Projektanci z GEA Refrigeration Technologies opracowali zupełnie<br />

nowy typoszereg średniej wielkości sprężarek GEA Grasso<br />

(zdjęcie). Sprężarki te są przeznaczone <strong>do</strong> zastosowań w chłodnictwie<br />

przemysłowym i komercyjnym, agregatach <strong>do</strong> schładzania<br />

cieczy (tzw. chillerach) i pompach ciepła.<br />

W nowym typoszeregu warto zwrócić uwagę na Typ MS.<br />

Charakteryzuje się on systemem ciągłej regulacji Vi, który umożliwia<br />

stałe <strong>do</strong>stosowywanie się objętości wewnętrznej sprężarki<br />

<strong>do</strong> ciśnienia panującego w instalacji chłodniczej. Uzyskuje się<br />

dzięki temu bardzo wysokie sprawności w różnych<br />

i zmiennych warunkach eksploatacyjnych.<br />

Dodatkowo,<br />

wydajność chłodnicza może<br />

być regulowana za pomocą<br />

zmiany prędkości obrotowej<br />

silnika dzięki temu, że sprężarki<br />

MS są napędzane przez<br />

zmiennoobrotowe silniki elektryczne<br />

i przetwornice częstotliwości<br />

(litera „S” oznacza regulację<br />

prędkości obrotowej).<br />

Sprężarki z typoszeregu MS bę-<br />

dą pracować przede wszystkim<br />

w kompaktowych agregatach<br />

<strong>do</strong> schładzania cieczy GEA<br />

Grasso BluAstrum. Urządzenia<br />

BluAstrum uzyskują dzięki temu jeszcze lepsze wartości europejskiego<br />

sezonowego współczynnika efektywności energetycznej<br />

ESEER (European Seasonal Energy Efficiency Ratio).<br />

Güntner<br />

Natrysk wodny<br />

Rozwój tej nowości jest odpowiedzią na potrzeby rynku. W tym<br />

temacie udzielone zostały różne odpowiedzi na pytanie, jaki wpływ<br />

na funkcjonowanie wymienników ciepła ma natrysk wodny i jaką<br />

rolę odgrywa przy tym sterowanie elektroniczne.<br />

Chłodnica z blokiem V z innowacyjnym sterowaniem<br />

natryskiem<br />

Na targach Chillventa w 2010 roku został zaprezentowany nowy<br />

typoszereg chłodnic cieczy GFD z blokiem V. Ten wysoko oceniony<br />

przez klientów produkt został obecnie poszerzony o akcesoria<br />

dwóch nowych rodzajów natrysku wodnego. Na Chillventa<br />

przedstawimy metodę natrysku dla okresu szczytowych obciążeń,<br />

jak również wariant natrysku dla długiego okresu, aż <strong>do</strong> 1100<br />

godzin w ciągu roku. Zostało to osiągnięte dzięki innowacyjnemu<br />

sterowaniu natryskiem.<br />

Chłodnica z blokiem V <strong>do</strong> transportu kontenerem<br />

Typoszereg chłodnic GFD z blokiem V będzie teraz zaprezentowany<br />

także w wersji <strong>do</strong>stosowanej <strong>do</strong> morskiego transportu<br />

kontenerowego, jako produkt seryjny. Dzięki ślizgowym prowadnicom<br />

załadunek i wyładunek jest bardzo łatwy. Chłodnica<br />

sprężarki typu otwartego gEA Bock<br />

Segment GEA Refrigeration Technologies uzupełnił swój<br />

typoszereg sprężarek GEA Bock F poprzez <strong>do</strong>danie modelu<br />

osiemnastocylindrowego F18 (zdjęcie). Sprężarki składają się<br />

z komponentów o przedłużonej trwałości. Sprężarki są mniejsze<br />

i lżejsze w porównaniu z innymi sprężarkami tłokowymi<br />

Sprężarka F18 produkcji GEA Bock<br />

o zbliżonych objętościach skokowych (od 240 <strong>do</strong> 280 m 3/h).<br />

Typoszereg F charakteryzuje się dzięki temu szerokim zakresem<br />

o rożnych pojemnościach skokowych od około 10,5 (F2)<br />

<strong>do</strong> 281 m 3/h (F18).<br />

Na targach Chillventa, GEA Refrigeration Technologies przedstawi<br />

ponadto wytwornice lodu łuskowego GEA Geneglace, zawory<br />

i armaturę GEA AWP, agregaty <strong>do</strong> schładzania cieczy GEA<br />

oraz systemy sterowania.<br />

z blokiem V zapewnia dużą koncentrację wydajności na małej<br />

powierzchni zabu<strong>do</strong>wy.<br />

Kampania wariantowa<br />

Zaprezentowane zostaną także nowe kubiczne chłodnice<br />

powietrza. Przemysłowa chłodnica GH… jest urządzeniem adaptowalnym<br />

<strong>do</strong> różnorakich zastosowań. Jest <strong>do</strong>stępna jako GHN<br />

z rurami w szyku równoległym i dużą powierzchnią wymiany<br />

oraz jako GHF z rurami w szyku przestawnym i wysokosprawnym<br />

wymiennikiem ciepła. Nowa kubiczna chłodnica powietrza<br />

12 9/2012

Güntner’a jest uniwersalnym rozwiązaniem dla chłodnictwa komercyjnego.<br />

Zawiera wysokosprawny wymiennik ciepła z rurami<br />

w szyku przestawnym zamknięty w kompaktowej obu<strong>do</strong>wie,<br />

o zakresie wydajności od 1,5 <strong>do</strong> 50 kW.<br />

DuPont<br />

DuPont zaprezentuje nowe rozwiązania w zakresie czynników<br />

chłodniczych, które mogą znacząco ograniczyć oddziaływanie<br />

urządzeń chłodniczych i klimatyzacyjnych na śro<strong>do</strong>wisko.<br />

Nowa rodzina opracowywanych aktualnie czynników chłodniczych<br />

DuPont Opteon® ma znacznie niższą wartość potencjału<br />

cieplarnianego (Global Warming Potential) w porównaniu<br />

z tradycyjnie stosowanymi czynnikami. Oprócz Opteon® XP10,<br />

którego zastosowanie w chłodnictwie komercyjnym jest już<br />

w fazie <strong>do</strong>pracowywania (średni zakres temperatury), firma zaprezentuje<br />

także nowe produkty przeznaczone <strong>do</strong> klimatyzacji<br />

i pomp ciepła. Ponadto DuPont przedstawi informacje o <strong>do</strong>stępnych<br />

aktualnie produktach ISCEON® serii 9, które są przewidzia-<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

Agro-chłodnice <strong>do</strong> produktów rolnych<br />

Nowa agro-chłodnica Güntner’a zapewnia produktom rolnym<br />

świeżość i jakość. Utrata wilgoci jest zminimalizowana dzięki<br />

optymalizacji wymiennika ciepła. Zostały osiągnięte wysokie<br />

przepływy powietrza.<br />

microox ®: certyfikowany dla łatwopalnych<br />

czynników chłodniczych<br />

Güntner, jako pierwszy z producentów skraplaczy z blokami<br />

mikrokanałowymi uzyskał obecnie aprobatę TÜV dla czynników<br />

chłodniczych klasy 1. Typoszereg GVX i GVHX/GVVX microox®<br />

może dzięki temu pracować także z łatwopalnymi czynnikami<br />

chłodniczymi (propan, propen, izobutan, propylen eter).<br />

ne <strong>do</strong> stosowania w systemach chłodniczych i klimatyzacyjnych<br />

jako zamienniki czynnika R22 aż <strong>do</strong> całkowitego wyeksploatowania<br />

tych urządzeń.<br />

W czterech prezentacjach eksperci firmy opowiedzą o aktualnym<br />

stanie prac w zakresie rozwoju technologii służących obniżaniu<br />

potencjału cieplarnianego w różnych zastosowaniach,<br />

a także o zagrożeniach związanych z używaniem podrabianych<br />

czynników chłodniczych.<br />

Stoisko DuPont będzie zlokalizowane w Hali 4A,<br />

numer 410.<br />

wydArzeNIA<br />

Stoisko Danfoss<br />

będzie zlokalizowane<br />

w Hali 4A,<br />

numer 104.<br />

176x116_PL_Chlodnictwo_cool.indd 1 07.08.12 13:37<br />

REKLAMA<br />

13

Organizator:<br />

Patronat:<br />

Redakcja miesięcznika CHŁODNICTWO&KLIMATYZACJA<br />

ma przyjemność zaprosić specjalistów branży instalacyjnej,<br />

projektantów, wykonawców i służby <strong>do</strong>zoru<br />

na XI edycję Konferencji z cyklu<br />

CHŁODNICTWO I KLIMATYZACJA W POLSCE<br />

– NOWE TRENDY ROZWOJU<br />

pod hasłem:<br />

Efektywność<br />

energetyczna instalacji<br />

– projektowanie i prawidłowa eksploatacja<br />

22 listopada 2012<br />

Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie<br />

Wiodące tematy*:<br />

• Systemy HVAC w aspekcie certyfikacji energetycznej<br />

budynków, LEED, BREEAM<br />

Piotr Bartkiewicz, Politechnika Warszawska<br />

• Analityczne podejście <strong>do</strong> projektowania systemów<br />

klimatyzacji komfortu<br />

Kazimierz Wojtas, Politechnika Krakowska<br />

• Instalacje chłodnicze i klimatyzacyjne<br />

w aspekcie ich prawidłowej eksploatacji i serwisu<br />

Bartosz Nowacki<br />

• Równoważenie hydrauliczne instalacji chłodniczych<br />

i grzewczych<br />

Zenon SPIK, Politechnika Warszawska<br />

• Optymalizacja układów klimatyzacji i serwis<br />

w obiektach Data Center<br />

Program merytoryczny będzie <strong>do</strong>datkowo<br />

wzbogacony firmowymi prezentacjami wyrobów<br />

i rozwiązań.<br />

Z przyjemnością odpowiemy na wszystkie Państwa pytania<br />

Agata Fronczak<br />

konferencja@chlodnictwoiklimatyzacja.pl tel: 22 678 35 60 wew. 264<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

*redakcja zastrzega sobie prawo <strong>do</strong> zmiany zakresu tematycznego wystąpień

NOWY VRV IV – trzy rewolucyjne standardy<br />

Daikin w zakresie systemów klimatyzacyjnych, zwłaszcza<br />

w systemach ze zmienną ilością czynnika chłodniczego, swoimi<br />

rozwiązaniami wyznacza nowe standardy, pewne trendy.<br />

W chwili obecnej <strong>do</strong> sprzedaży trafia IV generacja systemu<br />

VRV. Czym różni się ona od poprzedniej generacji?<br />

Artur Pezda: VRV IV generacji jest to system, który przede wszystkim<br />

został zaprojektowany w Europie co jest tym bardziej istotne,<br />

iż jego zadaniem jest spełnienie wymagań klimatu europejskiego,<br />

zarówno przy wysokiej jak i niskiej temperaturze zewnętrznej.<br />

System ten predysponowany jest jako alternatywa dla systemów<br />

grzewczych, w pełnym tego słowa znaczeniu. Zostały tu<br />

wprowadzone trzy rewolucyjne technologie:<br />

VRT – zmienna temperatura czynnika chłodniczego,<br />

ciągłe ogrzewanie nawet podczas procesu odszraniania, co<br />

jest bardzo istotne w naszej strefie klimatycznej ze względu<br />

na niską temperaturę panującą zimą,<br />

konfigurator VRV, czyli oprogramowanie wspomagające instalatorów,<br />

aby uruchomienie systemów było prostsze, mniej<br />

czasochłonne, aby pierwsze uruchomienie wskazywało na<br />

poprawność zainstalowania systemu.<br />

Na czym zatem polega system VRT?<br />

AP: Rewolucyjny układ sterowania zmienną temperaturą czynnika<br />

chłodniczego (VRT) automatycznie <strong>do</strong>stosowuje system<br />

VRV <strong>do</strong> wymagań konkretnego budynku pod względem komfortu<br />

i efektywności, dzięki temu radykalnie redukując bieżące<br />

koszty eksploatacji.<br />

System można w łatwy sposób konfigurować korzystając ze<br />

wstępnie zaprogramowanych trybów technologii VRT. Poprzez<br />

te wstępne ustawienia użytkownik wybiera optymalizację systemu<br />

ukierunkowaną na wymaganą przez niego równowagę<br />

pomiędzy komfortem i efektywnością.<br />

Analiza podstaw pracy systemu umożliwia nam poprawienie<br />

sprawności sezonowej aż o 25%!<br />

Generalnie w trybie serwisowym jesteśmy w stanie ustawić<br />

zmienną temperaturę odparowania. Wia<strong>do</strong>mo, że standar<strong>do</strong>wo<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

temperatura odparowania czynnika chłodniczego w tego typu<br />

systemach wynosi 6°C. Rozwiązanie VRT pozwala na zmianę tej<br />

temperatury nawet <strong>do</strong> 16°C, uzyskując zoptymalizowany komfort<br />

dla użytkownika, jeżeli chodzi o nawiew chłodnego powietrza.<br />

Wyższa temperatura odparowania wymaga zastosowania<br />

nieco większych jednostek wewnętrznych, ale daje nam większe<br />

możliwości, szersze pole manewru w ustawieniach systemu, co<br />

bezpośrednio przekłada się na efektywność energetyczną całego<br />

układu pracującego w budynku.<br />

Co daje nam regulacja temperatury odparowania?<br />

AP: Dzięki funkcji VRT możemy ustawić trzy tryby pracy systemu:<br />

automatyczny, wysokiej czułości i podstawowy. Każdy tryb pracy<br />

związany jest z inną efektywnością energetyczną systemu.<br />

W pierwszym uzyskujemy najwyższą efektywność systemu przy<br />

bardzo szybkiej reakcji w najgorętsze dni. W kolejnym jest to balans<br />

pomiędzy wysoką wydajnością i czułością systemu na zmiany<br />

temperatury a efektywnością energetyczną systemu. Tryb podstawowy<br />

z kolei bardzo szybko reaguje na szczytowe obciążenia<br />

w ciągu roku w celu utrzymania zadanej wartości temperatury<br />

w pomieszczeniach.<br />

Który z tych trybów będzie najczęściej wykorzystywany<br />

w naszym klimacie środkowej Europy?<br />

AP: Według wyliczeń, opinii inwestorów i symulacji sądzę, że<br />

z punktu widzenia ekonomii najczęściej wykorzystywany tu będzie<br />

tryb automatyczny, dający największe oszczędności, biorąc<br />

pod uwagę zużycie energii elektrycznej. Jeżeli będziemy mieli<br />

<strong>do</strong> czynienia ze świa<strong>do</strong>mym inwestorem to powinien on wybrać<br />

tryb wysokoczuły. Jest on zbalansowany pomiędzy kosztami<br />

eksploatacji i komfortem użytkownika.<br />

rOzmOwA z…<br />

Rozmowa z Arturem Pezdą, Krajowym Koordynatorem działu Consulting Sales<br />

Daikin Airconditioning Poland<br />

15

OzmOwA z…<br />

Możliwe tryby pracy:<br />

Tryb automatyczny (Ustawienie <strong>do</strong>myślne VRV IV)<br />

Szybkie<br />

reagowanie<br />

Idealne wyważenie:<br />

Najwyższa efektywność w ciągu<br />

całego roku. Szybka reakcja systemu w<br />

najbardziej gorące dni<br />

Tryb wysokiej czułości<br />

Najwyższa efektywność przez cały rok<br />

Wpływ wstępnie zaprogramowanych trybów pracy na efektywność i szybkość reagowania:<br />

Tryb automatyczny (Ustawienie <strong>do</strong>myślne VRV IV) Tryb wysokiej czułości<br />

Obciążenie<br />

Najwyższa<br />

efektywność<br />

Szybkie<br />

reagowanie<br />

Obciążenie<br />

Najwyższa<br />

efektywność<br />

Tryb podstawowy (bieżący standard VRF)<br />

Szybkie<br />

reagowanie<br />

Szybkie reagowanie na szczytowe<br />

obciążenie w celu utrzymania wartości<br />

zadanej<br />

Tryb podstawowy (bieżący standard VRF)<br />

Obciążenie<br />

Objętość czynnika chłodniczego (VRV) Objętość czynnika chłodniczego (VRV) Objętość czynnika chłodniczego (VRV)<br />

Temperatura czynnika chłodniczego (VRT) Temperatura czynnika chłodniczego (VRT) Temperatura czynnika chłodniczego (VRT)<br />

Efektywność Efektywność<br />

Efektywność<br />

Najwyższa<br />

efektywność<br />

O jakiej różnicy efektywności mówimy w stosunku <strong>do</strong> systemów<br />

VRV III generacji?<br />

AP: W trybie automatycznym, system jest skonfigurowany <strong>do</strong><br />

najwyższych poziomów wydajności w całym roku, jednocześnie<br />

umożliwiając szybką reakcję w najgorętsze dni i komfort przez<br />

cały czas. Ta technologia zapewnia wspomniany 25% wzrost wydajności<br />

sezonowej, ponieważ system nieustannie <strong>do</strong>stosowuje<br />

temperaturę czynnika w zależności od łącznej wymaganej wydajności<br />

i zewnętrznych warunków atmosferycznych.<br />

Standar<strong>do</strong>we systemy jednak cały czas opierają się na stałej temperaturze<br />

wewnętrznej i stałej temperaturze odparowania czynnika<br />

chłodniczego, co skutkuje tym, iż zmiana efektywności jest długa<br />

w czasie. System wysokoczuły powoduje, że w ciągu <strong>do</strong>by możemy<br />

mieć kilkanaście zmian różnicy temperatury czynnika kosztem np.<br />

temperatury wewnętrznej nieodczuwalnej dla użytkownika.<br />

Na przykład, w połowie sezonu, kiedy chłodzenie jest mało<br />

potrzebne, temperatura w pomieszczeniu jest już blisko<br />

wartości zadanej. Tak niewielka różnica pomiędzy temperaturą<br />

czynnika a temperaturą w pomieszczeniu jest wystarczająca,<br />

aby system działał sprawnie. Zatem system zmieni<br />

temperaturę odparowania czynnika z 6°C na wyższą. W rezultacie<br />

potrzebne jest mniej energii i sprawność znacznie<br />

się poprawia.<br />

Przejdźmy teraz <strong>do</strong> kolejnej innowacji. W jaki sposób osiągnięto<br />

możliwość ciągłego grzania?<br />

AP: Ciągłe grzanie podczas odszraniania jest kolejną rewolucją,<br />

która wyznacza nowe standardy w komforcie ogrzewania systemami<br />

VRV. W tym momencie VRV IV jako pompa ciepła jest<br />

najlepszą alternatywą dla tradycyjnych systemów grzewczych.<br />

W chwili obecnej każdy nasz system oferowany jest standar<strong>do</strong>wo<br />

w funkcji pompy ciepła. Z punktu widzenia klimatu i architektury<br />

budynków, okazuje się, że w okresach przejściowych najbardziej<br />

efektywna jest pompa ciepła – przede wszystkim ze względu na<br />

bardzo szybki rozruch i <strong>do</strong>jście <strong>do</strong> zadanej temperatury. Do tej<br />

pory główną nie<strong>do</strong>godnością w tego typu systemach był proces<br />

odszraniania – co pewien czas ciepło musiało być skierowane na<br />

wymiennik, żeby odszronić agregaty zewnętrzne –co przejawiało<br />

się pewnym dyskomfortem dla osób przebywających w pomieszczeniach.<br />

Tryb odszraniania trwa ponad 10 minut (w zależności<br />

od wielkości systemu) i najczęściej występuje w przedziale temperatury<br />

pomiędzy -7 i 0°C, kiedy powietrze zawiera najwięcej<br />

wilgoci, która to zamarzając na wężownicy, ma silny wpływ na<br />

odczuwany poziom komfortu wewnątrz pomieszczeń.<br />

VRV IV zmienił standard ogrzewania, <strong>do</strong>starczając ciepło <strong>do</strong><br />

pomieszczeń nawet podczas procesu odszraniania, co eliminuje<br />

spadek temperatury wewnątrz pomieszczeń oraz zapewnia<br />

komfort przez cały czas. VRV IV jest zaopatrzony w unikalny element<br />

gromadzący ciepło w oparciu o zmiany fazy materiałów.<br />

Zapewnia to energię <strong>do</strong> oszronienia agregatu zewnętrznego<br />

z równoczesnym kontynuowaniem ogrzewania wewnętrznego,<br />

zachowując odpowiednie parametry powietrza w pomieszczeniach.<br />

Energia potrzebna <strong>do</strong> odszraniania jest magazynowana we<br />

wspomnianym elemencie podczas procesu normalnego ogrzewania.<br />

Materiał ze zmianą fazy (PCM) magazynuje lub uwalnia<br />

energię w czasie zmiany fazy od stanu stałego <strong>do</strong> ciekłego oraz<br />

od stanu ciekłego <strong>do</strong> stałego.<br />

Czy system VRV IV wykorzystuje elementy rozwiązania<br />

pomp ciepła DAIKIN ALTHERMA?<br />

AP: Nie, jest to zupełnie nowa technologia, system zaprojektowany<br />

od podstaw. Wykorzystuje on jedynie <strong>do</strong>świadczenie inżynierów<br />

z<strong>do</strong>byte podczas bu<strong>do</strong>wania jednostek Daikin Altherma.<br />

Co kryje się pod hasłem trzeciej innowacji – ułatwiony konfigurator<br />

VRV?<br />

AP: VRV nowy konfigurator uzupełnia trio naszych innowacji.<br />

Jest to oprogramowanie serwisowe, które oferuje zaawansowane<br />

rozwiązania, ułatwiające uruchomienie i <strong>do</strong>stosowanie systemu.<br />

Oznacza to krótszy czas na konfigurowanie systemu na całym budynku.<br />

Uruchomienie jest łatwiejsze także dzięki graficznemu interfejsowi,<br />

który pozwala inżynierom ocenić dane operacyjne i błędy –<br />

<strong>do</strong>tychczas był to system diod. Druga zaleta jest bardzo pożyteczna<br />

w przypadku obsługi np. klientów sieciowych, kiedy mamy ustalone<br />

metodą uzgodnień wszystkie tryby pracy systemu, jak np. tryb<br />

wysokiej czułości, czy też harmonogramy czasowe. Po wybraniu<br />

wzorcowego systemu dla danego klienta sieciowego, przy kolejnych<br />

jego realizacjach wszystkie zdefiniowane dane możemy bardzo<br />

szybko wprowadzić <strong>do</strong> nowo uruchamianego systemu. Daje<br />

to relatywnie znaczne oszczędności czasu dla instalatora.<br />

Wspomniany interfejs graficzny wyświetla kody alfanumeryczne,<br />

które wskazują na ewentualne błędy, czy też wskazują ustawienia<br />

systemu. Zarówno podczas instalacji czy też serwisowania układu<br />

bardzo szybko możemy sprawdzić co dzieje się z systemem,<br />

czy działa poprawnie czy też nie, czy usterki wynikają ze sposobu<br />

użytkowania czy też w wyniku błędów instalacyjnych.<br />

Wraz z systemem VRV IV oferują Państwo nowy system sterowania<br />

systemem.<br />

AP: Zgadza się. W celu uzupełnienia systemu VRV IV, będzie wprowadzony<br />

nowy <strong>do</strong>tykowy sterownik Intelligent Touch Manager.<br />

Jest to nowa generacja systemu sterowania, z bardzo rozwiniętą<br />

funkcją zarządzania budynkiem, pracująca w trybie otwartym po<strong>do</strong>bnie<br />

jak BMS. Będzie można rozbu<strong>do</strong>wywać go o kolejne moduły,<br />

dzięki czemu będziemy mogli sterować nie tylko urządzeniami<br />

Daikin, ale także np. oświetleniem, pompami, centralami wentylacyjnymi<br />

itp. Dodatkową zaletą tego sterownika jest wprowadzenie<br />

przejrzystego menu na zasadach intuicyjnych ikon z wi<strong>do</strong>cznymi<br />

rzutami poszczególnych kondygnacji, ze skonfigurowanymi w każdym<br />

pomieszczeniu jednostkami oraz urządzeniami zewnętrznymi.<br />

Możemy obsługiwać <strong>do</strong> 2560 grup jednostek wewnętrznych oraz<br />

wykorzystać wbu<strong>do</strong>wane narzędzia zarządzania energią w celu<br />

maksymalizacji wydajności i oszczędności energii.<br />

16 9/2012

Jaka będzie oferta jednostek wewnętrznych?<br />

AP: W systemie VRV IV będzie można wykorzystywać obecnie<br />

<strong>do</strong>stępne jednostki, jak również będziemy wprowadzać sukcesywnie<br />

nowe dedykowane modele.<br />

Daikin wprowadza tutaj także jednostki kasetonowe z nawiewem<br />

obwo<strong>do</strong>wym, które wyposażone zostały w funkcję<br />

codziennego autoczyszczenia filtra, co zmniejsza zużycie energii<br />

przez jednostkę wewnętrzną w ciągu roku nawet o 49%.<br />

Obwo<strong>do</strong>wa kaseta jest również <strong>do</strong>stępna z czujnikiem obecności,<br />

który ustawia wartość zadaną nawiewu lub wyłącza urządzenie,<br />

gdy nikogo nie ma w pokoju, oszczędzając dalsze 27%<br />

w zużyciu energii. Jednostka, wykrywając obecność, kieruje<br />

strumień nawiewanego powietrza z dala od osoby, likwidując<br />

tym samym nieprzyjemny efekt bezpośredniego nawiewania.<br />

Z kolei dzięki zastosowaniu czujnika podłogowego na<br />

podczerwień urządzenie wykrywa średnią temperaturę podłogi<br />

i zapewnia równomierny rozkład temperatury pomiędzy<br />

sufitem i podłogą, zapewniając najlepszy gradient w okolicy<br />

strefy przebywania ludzi.<br />

Na koniec chciałbym zapytać o modele agregatów VRV IV<br />

oraz typoszereg urządzeń, jaki Państwo będziecie oferować<br />

w pierwszej kolejności?<br />

AP: Na początku wprowadzamy system pompy ciepła, w typoszeregu<br />

takim jak VRV III, z tą różnicą, że wprowadzamy również<br />

najnowszą jednostkę 20 HP w jednej obu<strong>do</strong>wie. Największa na<br />

dzień dzisiejszy moc systemu będzie w układzie trójmodułowym,<br />

jak w VRV III, <strong>do</strong> 54 HP. Wiele osób zapyta dlaczego nie<br />

60 HP. inżynierowie firmy Daikin stwierdzili, że w układzie 60 HP<br />

Zapraszamy<br />

na stoisko Daikin<br />

obok strefy INNOWACYJNEGO PRODUKTU<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

(3 x 20 HP) użyta ilość czynnika chłodniczego jest na tyle duża,<br />

iż nie będzie możliwe stosowanie tego układu we wszystkich<br />

aplikacjach ze względu na nowo wprowadzone regulacje unijne.<br />

Przy takich lub większych układach proponujemy rozbicie<br />

układów na dwa systemy z mniejszymi ilościami czynnika ze<br />

względu na większe bezpieczeństwo użytkownika w razie wycieków,<br />

nieszczelności.<br />

Naszą flagową linią będzie pompa ciepła VRV IV Continuous<br />

Heating, w standardzie z modułem grzewczym, pozwalającym<br />

na ogrzewanie podczas odszraniania. Następnym etapem będzie<br />

wprowadzenie jednostek VRV IV Heat Recovery.<br />

W systemie VRV IV możemy równocześnie z jednej jednostki<br />

zasilać różne aplikacje: począwszy od chłodnic w centralach<br />

wentylacyjnych, poprzez hydroboxy <strong>do</strong> przygotowania ciepłej<br />

wody użytkowej, czy też kurtyny powietrzne Biddle. Moduły<br />

wodne pozwalające podgrzać/schłodzić wodę <strong>do</strong>stępne będą<br />

w wielkościach 7÷12 kW.<br />

Dziękuję za rozmowę.<br />

AP: Dziękuję.<br />

rOzmOwA z…<br />

WPROWADZENIE<br />

NA RYNEK VRV IV<br />

REKLAMA<br />

17

KLImATyzACjA<br />

Prostsze projektowanie<br />

systemów klimatyzacyjnych VRF<br />

Nowe oprogramowanie Panasonic<br />

Nowe oprogramowanie Advanced VRF Designer, służy <strong>do</strong> projektowania<br />

systemów klimatyzacyjnych w technologii VRF, tak elektrycznych, jak i gazowych,<br />

produkowanych przez Panasonic.<br />

Pełna integracja<br />

z AutoCAD-em oraz<br />

funkcje wspierające<br />

tworzenie układów<br />

jednostek<br />

i przewodów<br />

pozwalają<br />

na jeszcze szybsze<br />

sporządzanie<br />

fachowych<br />

schematów, jak<br />

również późniejsze<br />

ich u<strong>do</strong>skonalanie<br />

i rozwijanie<br />

w zależności<br />

od uwarunkowań<br />

technicznych<br />

oraz oczekiwań<br />

użytkownika<br />

Dzięki nowemu oprogramowaniu projektanci będą mogli<br />

szybciej i łatwiej tworzyć precyzyjne układy, <strong>do</strong>pasowane <strong>do</strong> potrzeb<br />

użytkownika, oraz szacować koszty ich eksploatacji, pracując<br />

na szkicach zaimportowanych z programu AutoCAD. Od 14<br />

września program będzie można bezpłatnie pobrać ze strony<br />

Panasonic PRO Club.<br />

Advanced VRF Designer, stanowiący uzupełnienie programu<br />

ECOi VRF Designer, pozwala na tworzenie schematów systemów<br />

klimatyzacyjnych, wykorzystujących rozwiązania VRF<br />

znajdujące się w ofercie Panasonic. Tak samo jak w przypadku<br />

ECOi VRF Designer, nowa aplikacja automatycznie <strong>do</strong>biera prawidłowe<br />

parametry jednostek wewnętrznych i zewnętrznych,<br />

orurowania oraz okablowania, uwzględniając wydajność urządzeń,<br />

różnice wysokości pomiędzy nimi, jak również specyfikę<br />

budynku i poszczególnych pomieszczeń. Program pozwala<br />

również na obliczanie <strong>do</strong>datkowej ilości czynnika chłodniczego,<br />

który może być wymagany w zależności od długości i konfiguracji<br />

rur, a także kalkulację rzeczywistej wartości współczynników<br />

sprawności energetycznej: cieplnej COP i chłodniczej EER.<br />

Dodatkowo aplikacja umożliwia obliczanie szacunkowych kosztów<br />

eksploatacji systemu.<br />

W porównaniu <strong>do</strong> ECOi VRF Designer, program Advanced VRF<br />

Designer wprowadza kilka nowości, wśród których najważniejszą<br />

jest możliwość importowania szerokiej palety plików graficznych,<br />

włączając w to pliki pochodzące ze śro<strong>do</strong>wiska AutoCAD, z rzeczy-<br />

wistymi podkładami bu<strong>do</strong>wlanymi. Dzięki tej funkcji projektanci nie<br />

będą musieli już samodzielnie odwzorowywać wcześniej stworzonych<br />

schematów systemu klimatyzacji na podkładzie bu<strong>do</strong>wlanym,<br />

ale wrysują je bezpośrednio na nim. W efekcie uzyskuje się podgląd<br />

na rzeczywiste wymiary i położenie poszczególnych elementów oraz<br />

całego systemu klimatyzacyjnego w przestrzeni, z uwzględnieniem<br />

odpowiedniej skali. Program pomoże nie tylko projektantom, ale<br />

także wykonawcom, którzy wcześniej będą mieli możliwość przeanalizowania<br />

potencjalnych kolizji z innymi instalacjami oraz sprawdzenia<br />

funkcjonalności systemu VRF, jeśli podczas prac instalacyjnych<br />

zostaną wymuszone zmiany w jego konfiguracji.<br />

Projektanci znajdą w nowym oprogramowaniu wiele ułatwiających<br />

narzędzi znanych z innych śro<strong>do</strong>wisk CAD jak np.: funkcję<br />

„Connection”, podświetlającą na niebiesko najlepsze możliwe<br />

połączenia, a w zwiększeniu <strong>do</strong>kładności rysowania i wyznaczania<br />

punktów, w których umieszczone będą elementy instalacji,<br />

pomaga funkcja „Snap Points”.<br />

Oprogramowanie zostało także wzbogacone o możliwość<br />

wstawiania central wentylacyjnych oraz wodnych wymienników<br />

ciepła jako elementów schematu, dzięki czemu projektowanie<br />

układów staje się bardziej <strong>do</strong>kładne.<br />

Advanced VRF Designer od 14 września 2012 roku będzie można<br />

pobrać bezpłatnie ze strony Panasonic PRO Club (http://<br />

www.panasonicproclub.com/), na której <strong>do</strong>stępne będą<br />

także szkolenia z jego obsługi. Dodatkowo, w ciągu najbliższych<br />

miesięcy u<strong>do</strong>stępniony zostanie e-learningowy moduł szkoleniowy.<br />

18 9/2012

POMPY CIEP£A<br />

KOMFORT Z KTÓREGO<br />

WARTO SKORZYSTAÆ<br />

CH£ODNICTWO – KLIMATYZACJA – POMPY CIEP£A<br />

PPH COOL, ul. Lipowa 10, 05-123 Chotomów<br />

Tel./fax +48 22 772 64 18; 772 64 83<br />

www.cool.pl www.vivitherm.com<br />

by<br />

®

KLImATyzACjA<br />

Systemy VRF<br />

Bu<strong>do</strong>wanie systemów<br />

Próby szczelności, wytwarzanie próżni,<br />

<strong>do</strong>ła<strong>do</strong>wanie czynnika, próby testowe<br />

Michał ZALEWSKI<br />

Kolejną część cyklu <strong>do</strong>tyczącego bu<strong>do</strong>wy<br />

instalacji chłodniczej systemów VRF<br />

poświęcimy zagadnieniom związanym<br />

z ostatnim etapem prac, czyli czynnościom<br />

kontrolnym i rozruchowym.<br />

O AuTOrze<br />

Michał ZALEWSKI<br />

– Kierownik Sekcji<br />

Szkoleń, Akademia<br />

KLIMA-THERM<br />

Obecnie w instalacjach VRF stosuje się najczęściej czynnik<br />

chłodniczy z grupy HFC oznaczony symbolem R410A. Tego typu<br />

czynniki podlegają obostrzeniom <strong>do</strong>tyczącym zarówno obrotu<br />

jak i niekontrolowanych wycieków. Z tego względu nieszczelna<br />

lub nieodpowiednio napełniona instalacja skutkuje niewłaściwą<br />

pracą systemu, wzrostem kosztów eksploatacji, włącznie<br />

z koniecznością płacenia kar za emisję czynnika <strong>do</strong> atmosfery.<br />

Dlatego instalacje chłodnicze należy wykonywać ze szczególną<br />

starannością. Nawet jednak najstaranniejsze wykonanie nie daje<br />

stuprocentowej pewności całkowitej szczelności instalacji, tym<br />

bardziej, że źródła nieszczelności mogą być nie tylko pochodzenia<br />

montażowego, ale również materiałowego.<br />

Dlatego poprawne wykonanie instalacji musi być każ<strong>do</strong>razowo<br />

potwierdzone próbą ciśnieniową wytrzymałościową oraz<br />

próbą szczelności (rys. 1.). Aby rzetelnie i wiarygodnie przeprowadzić<br />

taką próbę, należy wesprzeć się postanowieniami zawartymi<br />

w polskiej normie PN-EN 378-2, oraz wytycznymi producentów.<br />

Pierwsze podstawowe zagadnienie to wybór medium.<br />

Dla instalacji chłodniczych wykonuje się próby pneumatyczne<br />

Rys. 1. Przykład podłączenia przy ciśnieniowej próbie wytrzymałości i szczelności<br />

z użyciem azotu<br />

z wykorzystaniem gazu bezpiecznego. Nie może to być czynnik<br />

chłodniczy, tlen czy jakikolwiek gaz łatwopalny, najlepiej <strong>do</strong><br />

tego celu nadaję się azot. Drugim zagadnieniem jest wybór ciśnienia<br />

próby. Dla czynnika chłodniczego R410A ciśnienia robocze<br />

są dużo wyższe niż dla czynników starszego typu – R22<br />

czy R407C, dlatego z tym ciśnienie próby dla czynnika wynosi<br />

R410A 4,15 MPa.<br />

Podczas wykonywania próby ciśnieniowej należy pamiętać<br />

<strong>do</strong>datkowo o paru istotnych zasadach:<br />

1. Należy zapewnić otwarcie wszystkich zaworów rozprężnych<br />

urządzeń wewnętrznych. Podczas próby ciśnieniowej nie należy<br />

podłączać zasilania, ponieważ zawory zamykają się po<br />

jego załączeniu.<br />

2. Należy zastosować manometr o odpowiedniej skali (od 1,25<br />

<strong>do</strong> 2 krotności ciśnienia próby). W naszym przypadku będzie<br />

to manometr <strong>do</strong> 7 MPa.<br />

3. Azot napełniamy przez przyłącze serwisowe strony cieczowej<br />

lub gazowej.<br />

4. Próbę ciśnieniową należy przeprowadzać etapowo (rys. 2.).<br />

1 ETAP – podniesienie ciśnienia <strong>do</strong> 0,5 MPa – obserwacja<br />

przez około 5 min. czy nie ma spadku.<br />

2 ETAP – podniesienie ciśnienia <strong>do</strong> 1,5 MPa – obserwacja<br />

przez około 5 min. czy nie ma spadku.<br />

3 ETAP – podniesienie ciśnienia <strong>do</strong> 4,15 MPa – zasadnicza<br />

próba trwająca 24 godziny.<br />

Próbę zasadniczą wykonujemy przy zamkniętym zaworze<br />

butli. Podczas próby należy zanotować wartość ciśnienia początkowego<br />

i temperatury otoczenia. Pamiętając, że w stanie<br />

20 9/2012

gazowym wartość ciśnienia jest ściśle powiązana z wartością<br />

temperatury, po zakończeniu próby należy wprowadzić korektę<br />

uwzględniając, że na każdy 1oC wartość ciśnienia zmieni się<br />

o około 0,1 bara, czyli:<br />

Wartość skorygowana = (temperatura podczas pomiaru ciśnienia<br />

– temperatura dla układu pod ciśnieniem) x 0,01<br />

Stwierdzenie spadku ciśnienia na którymkolwiek z etapów<br />

wskazuje na nieszczelność instalacji.<br />

Wykrywanie wycieków możemy przeprowadzić najprostszymi<br />

metodami:<br />

kontrola słuchowa: intensywny wyciek jest słyszalny jako charakterystyczny<br />

syk,<br />

kontrola <strong>do</strong>tykowa,<br />

kontrola przy użyciu wody mydlanej. Pęcherzyki azotu będą<br />

wi<strong>do</strong>czne w miejscu wycieku.<br />

Dobre praktyki zalecają oczyszczenie powierzchni z wody,<br />

tak aby nie pozostawiać ognisk korozji.<br />

Inną metodą <strong>do</strong> sprawdzania szczelności układu chłodniczego<br />

jest próba próżniowa. Wytwarzanie próżni w instalacji ma<br />

kilka zalet:<br />

służy <strong>do</strong> usunięcia azotu z instalacji po próbie ciśnieniowej,<br />

może stanowić samodzielną próbę szczelności,<br />

służy <strong>do</strong> usunięcia wilgoci z instalacji.<br />

Usuwanie wilgoci z instalacji<br />

Wia<strong>do</strong>mo, że woda w instalacjach chłodniczych ma bardzo<br />

szkodliwy wpływ na pracę, ponieważ jako ciecz nieściśliwa może<br />

uszkodzić sprężarkę lub może zamarzać w miejscach występowania<br />

temperatury ujemnej (np. podczas zjawiska rozprężania),<br />

powo<strong>do</strong>wać zakwaszanie się oleju, a zalegając w wymiennikach,<br />

może spowo<strong>do</strong>wać zmniejszenie wydajności. Dlatego tak<br />

istotne jest całkowite usunięcie jej z instalacji. Obniżenie ciśnienia<br />

wewnątrz powoduje obniżenie temperatury wrzenia, odparowanie<br />

wody i możliwość skutecznego odessania jej w postaci<br />

pary na zewnątrz. Zależność temperatury wrzenia i ciśnienia<br />

przedstawia tabela 1.<br />

Aby skutecznie usunąć wilgoć z instalacji konieczne jest wytworzenie<br />

podciśnienia co najmniej -0,1 MPa.<br />

Procedura postępowania podczas tego zabiegu wygląda następująco:<br />

1. Podłącz zestaw manometrów, manometr próżniowy oraz<br />

pompę próżniową zgodnie z rysunkiem 3.<br />

Jeżeli zastosowana zostanie pompa używana wcześniej z innymi<br />

czynnikami, konieczne będzie zamontowanie adaptera<br />

z mechanizmem blokującym powrotny przepływ, tak aby olej<br />

z pompy próżniowej nie prze<strong>do</strong>stał się <strong>do</strong> instalacji (rys. 4.).<br />

2. Całkowicie otwórz zawory zestawu manometrów oraz manometru<br />

próżniowego oraz załącz pompę próżniową.<br />

3. Użyj wysokowydajnej pompy próżniowej <strong>do</strong> wytworzenia<br />

i utrzymania próżni przez wystarczająco długi czas:<br />

ciśnienie wskaźnikowe na manometrze: -0,1 MPa lub niższe,<br />

Ciśnienie bezwzględne<br />

mmHg<br />

Ciśnienie wskaźnikowe<br />

manometr MPa<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

Rys. 2. Schemat blokowy procedury próby ciśnieniowej<br />

Rys. 3. Połączenie podczas zabiegu usuwania wilgoci z instalacji<br />

Tabela 1. Temperatura wrzenia wody w zależności od poziomu wilgotności<br />

KLImATyzACjA<br />

100°C 90°C 80°C 70°C 60°C 50°C 40°C 30°C 20°C 10°C 0°C -19°C -68°C<br />

760 (ciśnienie<br />

atmosferyczne)<br />

525 355 234 149 92 55 32 17 9 4,5 1 0<br />

0 -0,0312 -0,0540 -0,0702 -0,0814 -0,0890 -0,0939 -0,0971 -0,0990 -0,1001 -0,1007 -0,1012 -0,1013<br />

21

KLImATyzACjA<br />

Rys. 4. Pompa z adapterem, który stosuje się gdy pompa była używana wcześniej<br />

z innymi czynnikami<br />

Rys. 5. Pozycja butli z czynnikiem przy napełnianiu instalacji<br />

Rys. 6. Napełnianie instalacji czynnikiem<br />

Ilość napełnionego czynnika powinna<br />

zostać odnotowana na specjalnej tabliczce<br />

serwisowej umieszczonej na urządzeniu<br />

ciśnienie bezwzględne na manometrze: 1 Tor lub 1 000<br />

mikronów lub niższe,<br />

po osiągnięciu powyższych wartości, nie przerywaj pracy<br />

pompy na czas:<br />

– system multi klimatyzacji budynków: co najmniej 2 godziny,<br />

– klimatyzatory zwarte: co najmniej 1 godzina,<br />

– małe klimatyzatory: co najmniej 15 minut.<br />

4. Zamknij zawór manometru próżniowego (zawory manometrów<br />

wysokiego i niskiego ciśnienia pozostaw otwarte) i zatrzymaj<br />

pracę pompy.<br />

5. Pozostaw układ w tym stanie na 1 godzinę, po czym sprawdź<br />

czy wartość ciśnienia na manometrze próżniowym nie spadła.<br />

Wzrost ciśnienia oznacza obecność wycieku. Wykonaj niezbędne<br />

czynności w celu wykrycia wycieku, usuń jego źródło<br />

i ponownie wytwórz próżnię w układzie.<br />

6. Po upewnieniu się, że w układzie nie występują żadne wycieki,<br />

całkowicie zamknij zawory manometrów ciśnieniowych i manometru<br />

próżniowego. Proces osuszania próżniowego został<br />

zakończony. Od tego momentu nie poddawaj manometru<br />

próżniowego na działanie <strong>do</strong>datniego ciśnienia. Dodatnie<br />

ciśnienie uszkodzi manometr. Całkowicie zamknij zawór manometru<br />

próżniowego lub rozpocznij napełnianie układu gazem<br />

po odłączeniu manometru.<br />

7. Dodaj wymaganą ilość czynnika. Napełnianie czynnikiem<br />

chłodniczym jest jednym z końcowych czynności monterskich<br />

instalacji chłodniczych. Tutaj również, ze względu na<br />

specyfikę czynników chłodniczych musimy zwrócić uwagę<br />

na to, czy stosowane urządzenia są odpowiednie dla czynnika<br />

R410A. Ponieważ czynnik R410A jest mieszaniną, to napełnianie<br />

tym czynnikiem musi zawsze następować w fazie<br />

cieczowej, ponieważ tylko ona gwarantuje niezmienność<br />

składu. Pierwszą zatem czynnością jest identyfikacja, czy<br />

butla posiada syfon czy nie posiada. W zależności od tego<br />

musimy ją ustawić w odpowiedniej pozycji (rys. 5.).<br />

Następnie możemy rozpocząć napełnianie czynnikiem instalacji<br />

przez przewód cieczowy, odpowiednio zamykając zawór wysokiego<br />

ciśnienia a otwierając zawór niskiego ciśnienia (rys. 6.).<br />

W przypadku gdy tylko uzupełniamy czynnik w systemach już<br />

pracujących, musimy zastosować trochę inną procedurę: otworzyć<br />

zawór 3-drogowy, uruchomić jednostkę w trybie testowym<br />

a następnie napełnić układ czynnikiem przez przewód gazowy<br />

(musi to być wykonane w trybie próbnego rozruchu).<br />

Należy zwrócić uwagę na poniższe zalecenia:<br />

aby uniknąć uszkodzenia sprężarki trzeba odczekać co najmniej<br />

12 godzin przed uruchomieniem pracy, licząc od momentu<br />

załączenia zasilania,<br />

aby uniknąć powrotu cieczy, należy <strong>do</strong>dawać czynnik stopniowo<br />

w małych ilościach,<br />

temperatura gazu w butli musi być utrzymywana na poziomie<br />

przekraczającym temperaturę nasycenia o co najmniej 10°C, tak<br />

aby zapewnić odpowiedni kierunek przepływu czynnika.<br />

Ilość napełnionego czynnika powinna zostać odnotowana na<br />

specjalnej tabliczce serwisowej umieszczonej na urządzeniu.<br />

Ostatnim etapem jest przekazanie instalacji <strong>do</strong> czynności rozruchowych,<br />

polega ono na opracowaniu protokołów z prób i napełnień<br />

oraz ostatniej kontroli wzrokowej instalacji.<br />

22 9/2012

System klimatyzacji Mini VRF Kaisai<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

Rys. 2. Wybrane cechy zastosowanej sprężarki<br />

KLImATyzACjA<br />

W obecnych czasach inwestorzy stawiają coraz większe wymagania instalowanym<br />

urządzeniom klimatyzacyjnym. Coraz większą wagę przywiązuje się <strong>do</strong> wyglądu<br />

jednostek wewnętrznych i zewnętrznych, ich poziomu głośności oraz gabarytów.<br />

Wojciech BIAŁAS<br />

Jeszcze kilka lat temu w przypadku klimatyzacji kilku pomieszczeń<br />

w jednym budynku najczęściej stosowane były indywidualne<br />

klimatyzatory typu split. Możliwe było również zainstalowanie<br />

urządzeń multi-split, gdzie <strong>do</strong> jednego agregatu wewnętrznego<br />

można było podłączyć od 2 <strong>do</strong> 5 jednostek wewnętrznych.<br />

Rozwiązania te powo<strong>do</strong>wały, że z czasem elewacje budynków<br />

pokrywały się dużą ilością skraplaczy, skutecznie<br />

szpecąc miejską architekturę. W miarę rozwoju technologii<br />

klimatyzacyjnych użytkownicy otrzymali <strong>do</strong> wyboru nowe<br />

rozwiązania pozwalające na klimatyzowanie większej liczby<br />

pomieszczeń za pomocą jednego agregatu zlokalizowanego<br />

na dachu budynku.<br />

Układy VRF, bo o nich mowa, pod względem technicznym<br />

mają zdecy<strong>do</strong>waną przewagę nad rozwiązaniami <strong>do</strong>tychczasowymi.<br />

Pozwalają na stosowanie rozległych instalacji freonowych,<br />

umożliwiają elastyczność w lokalizacji jednostek wewnętrznych<br />

i zewnętrznych. Jednakże ich podstawową wadą jest cena, w wielu<br />

przypadkach dwukrotnie wyższa w stosunku od analogicznej<br />

mocy klimatyzatora split lub multi-split.<br />

Wychodząc naprzeciw wyzwaniom rynku firma Kaisai w oparciu<br />

o technologie koncernu Midea wprowadziła na rynek układy<br />

Mini VRF o wydajności jednostki zewnętrznej 16 kW. Agregat wyposażony<br />

jest w nowoczesną sprężarkę inwerterową produkowaną<br />

przez Mitsubishi, umożliwiającą płynną regulację wydajności<br />

chłodniczej w zależności od chwilowych potrzeb systemu.<br />

W układzie może pracować maksymalnie siedem jednostek we-<br />

Rys. 1. Maksymalne długości instalacji systemu Mini<br />

VRF Kaisai: 1 – różnica wysokości pomiędzy jednostką<br />

wewnętrzną i zewnętrzną: 20 m; 2 – najdłuższego rurociągu<br />

chłodniczego: 50 m; 3 – różnica wysokości pomiędzy<br />

jednostkami wewnętrznymi: 8 m; 4 –pomiędzy pierwszym<br />

trójnikiem a najdalszą jednostką wewnętrzną: 20 m<br />

wnętrznych z wbu<strong>do</strong>wanymi fabrycznie elektromagnetycznymi<br />

zaworami rozprężnymi.<br />

W pierwszym etapie swojej obecności na rynku firma Kaisai oferuje<br />

wyłącznie jednostki naścienne o wydajności 2,8; 3,6 oraz 5,6 kW<br />

sterowane pilotami bezprzewo<strong>do</strong>wymi – <strong>do</strong>celowo gama urządzeń<br />

wewnętrznych zostanie rozszerzona o jednostki kasetonowe, kanałowe<br />

oraz podsufitowe. Pod względem technicznym system Mini<br />

VRF Kaisai oferuje po<strong>do</strong>bne rozwiązania <strong>do</strong> istniejących już na polskim<br />

rynku urządzeń producentów japońskich .<br />

W skład instalacji chłodniczej wchodzą specjalne trójniki umożliwiające<br />

równomierny rozpływ czynnika chłodniczego <strong>do</strong> poszczególnych<br />

jednostek wewnętrznych. Pomiędzy jednostkami<br />

wewnętrznymi oraz agregatem przebiega magistrala komunikacyjna<br />

umożliwiająca sprawne przesyłanie sygnałów. Przy projektowaniu<br />

systemu można przewymiarować moc chłodniczą jednostek<br />

wewnętrznych o 130% w stosunku <strong>do</strong> wydajności nominalnej<br />

agregatu zewnętrznego.<br />

Maksymalna łączna długość instalacji chłodniczej w systemie<br />

wynosi 100 m, przy czym najdłuższy odcinek instalacji może mieć<br />

<strong>do</strong> 50 m. Zakres temperaturowy pracy urządzeń wynosi w trybie<br />

chłodzenia od -15 <strong>do</strong> 48°C, natomiast w trybie ogrzewania od -15<br />

<strong>do</strong> 27°C.<br />

Jednostka zewnętrzna swoim wyglądem przypomina agregat klimatyzatora<br />

dużej wydajności typu split, można więc przymocować<br />

go <strong>do</strong> ściany za pomocą typowych wsporników montażowych.<br />

Niewątpliwą zaletą systemów Mini VRF Kaisai jest ich cena,<br />

mocno konkurencyjna w stosunku <strong>do</strong> oferowanych <strong>do</strong>tychczas<br />

tego typu rozwiązań. Dzięki temu, użytkownicy będą mogli wybierać<br />

zdecy<strong>do</strong>wanie częściej nowoczesne rozwiązania techniczne,<br />

z jednej strony mocno zaawansowane technologicznie,<br />

a z drugiej przystępne cenowo.<br />

O AuTOrze<br />

Wojciech BIAŁAS<br />

– Prezes Zarządu<br />

EURO-CLIMA Sp. z o.o.<br />

23

KLImATyzACjA<br />

Energia elektryczna, ciepło i chłód<br />

Projekt ustawy o odnawialnych źródłach energii<br />

Przemysław GOGOJEWICZ<br />

Mając na uwadze potrzebę zmniejszającą obciążenie śro<strong>do</strong>wiska oraz<br />

zwiększające bezpieczeństwo energetyczne kraju akt prawny stanowiący podstawę<br />

właściwego rozumienia i zarządzania wykorzystania odnawialnych źródeł energii<br />

(OZE) w Polsce od wielu lat stawał się koniecznością.<br />

O AuTOrze<br />

Przemysław<br />

GOGOJEWICZ –<br />

Kancelaria Usług<br />

Prawnych Gogojewicz<br />

& Współpracownicy,<br />

Radcy Prawni i Doradcy<br />

Podatkowi<br />

Większe<br />

wsparcie dla<br />

jednostek CHP<br />

na biomasę<br />

Prace jakie podjęto nad projektem ustawy powoli się kończą,<br />

a przygotowywana przez Ministerstwo Gospodarki ustawa<br />

jest przede wszystkim niezbędną regulacją wspierającą wytwarzanie<br />

energii z krajowych źródeł odnawialnych. Ustawa ta jednocześnie<br />

ma być zachętą inwestycyjną dla tych, którzy planują<br />

przedsięwzięcia w nowe moce wytwórcze. Pomimo, że nie<br />

odnosi się ona bezpośrednio <strong>do</strong> instalacji chłodniczych czy też<br />

klimatyzacyjnych, to jednak pewne jej aspekty <strong>do</strong>tyczą pomp<br />

ciepła, a także instalacji chłodu w obiektach przemysłowych.<br />

Warto się z nią również zapoznać planując inwestycje w systemy<br />

ko generacyjne.<br />

Nowa regulacje określą elastyczne i czytelne zasady wsparcia<br />

dla produkcji zielonej energii. Jednym z priorytetowych obszarów<br />

nowego aktu prawnego jest także promocja mikro instalacji,<br />

które <strong>do</strong> produkcji energii będą wykorzystywać lokalne zasoby.<br />

Rozwiązania te zmniejszają między innymi straty sieciowe<br />

i obciążenia szczytowe, przy jednoczesnym ograniczeniu nakładów<br />

na rozbu<strong>do</strong>wę i modernizację sieci przesyłowych. Polska<br />

elektroenergetyka oparta jest w około 90% na węglu, w związku<br />

z czym zdywersyfikowanie źródeł wytwarzania energii elektrycznej<br />

jest niezwykle istotne. Rozwój energetyki odnawialnej zgodnie<br />

z omawianym projektem ustawy opierać się będzie przede<br />

wszystkim na generacji rozproszonej, która jednocześnie przy-<br />

Ograniczenie<br />

współspalania<br />

biomasy<br />

Efektywne<br />

wykorzystanie<br />

biomasy<br />

Preferencje<br />

podatkowe na<br />

zakup biomasy<br />

dla małych<br />

kotłów<br />

biomasowych<br />

Preferencje<br />

podatkowe na<br />

zakup małych<br />

kotłów<br />

biomasowych<br />

czynia się <strong>do</strong> zmniejszenia strat związanych z przesyłem energii,<br />

a tym samym istotnie poprawia bezpieczeństwo energetyczne<br />

i redukuje emisję gazów cieplarnianych. Jak zostało to wielokrotnie<br />

podkreślone przez Ministerstwo Gospodarki, osiągnięcie<br />

celu energetycznego z odnawialnych źródeł jest możliwe pod<br />

warunkiem zapewnienia zrównoważonego rozwoju odnawialnych<br />

źródeł energii. Rozwój tych źródeł powinien następować<br />

z uwzględnieniem zobowiązań Polski w zakresie zapewnienia<br />

odpowiedniego udziału energii z OZE w zużyciu energii ogółem,<br />

ale również z uwzględnieniem uwarunkowań w zakresie ochrony<br />

śro<strong>do</strong>wiska. Proces, jaki będzie towarzyszył wprowadzanym<br />

zmianom ustawowym jednoczenie nie może pociągać za sobą<br />

negatywnych skutków dla gospodarki, w tym dla zapewnienia<br />

bezpieczeństwa żywnościowego kraju. Jak postuluje ustawodawca,<br />

rozwój w obszarze OZE powinien następować w sposób<br />

zapewniający uwzględnienie nie tylko interesów przedsiębiorców<br />

działających w sektorze energetyki odnawialnej, ale<br />

także innych podmiotów na których rozwój tej energetyki będzie<br />

miał wpływ. Chodzi tutaj przede wszystkim o odbiorców<br />

energii, podmiotów prowadzących działalność w sektorze rolnictwa<br />

czy też gminy, na terenie których powstawać będą odnawialne<br />

źródła energii.<br />

Cele ustawy<br />

Celem ustawy o OZE jest:<br />

1. Zwiększenie bezpieczeństwa energetycznego i ochrony śro<strong>do</strong>wiska<br />

w Polsce i UE - działaniem zapewniającym realizacje<br />

tego celu jest przede wszystkim efektywne wykorzystanie<br />

odnawialnych źródeł energii na terenie RP;<br />

2. Racjonalne wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii,<br />

uwzględniające realizację długofalowej polityki rozwoju gospodarczego<br />

Rzeczypospolitej Polskiej,<br />

3. Wypełnienie zobowiązań wynikających z zawartych umów<br />

międzynaro<strong>do</strong>wych,<br />

4. Podnoszenie innowacyjności i konkurencyjności gospodarki<br />

Rzeczypospolitej Polskiej,<br />

5. Kształtowanie mechanizmów i instrumentów wspierających<br />

wytwarzanie energii elektrycznej, ciepła lub chłodu, lub biogazu<br />

rolniczego w instalacjach odnawialnych źródeł energii,<br />

6. Wypracowanie optymalnego i zrównoważonego zaopatrzenia<br />

odbiorców końcowych w energię elektryczną, ciepło lub<br />

chłód, lub w biogaz rolniczy z instalacji odnawialnych źródeł<br />

energii,<br />

7. Tworzenie innowacyjnych rozwiązań w zakresie wytwarzania<br />

energii elektrycznej, ciepła lub chłodu, lub biogazu rolnicze-<br />

24 9/2012

go w instalacjach odnawialnych źródeł energii,<br />

8. Tworzenie nowych miejsc pracy w wyniku przyrostu liczby<br />

oddawanych <strong>do</strong> użytkowania nowych instalacji odnawialnych<br />

źródeł energii,<br />

9. Zapewnienie wykorzystania na cele energetyczne produktów<br />

ubocznych i pozostałości z rolnictwa oraz przemysłu wykorzystującego<br />

surowce rolnicze.<br />

Efektem końcowym ustawy jest zapewnienie realizacji celów<br />

w zakresie rozwoju odnawialnych źródeł energii wynikających<br />

z <strong>do</strong>kumentów rzą<strong>do</strong>wych przyjętych przez Radę Ministrów, tj.<br />

Polityki energetycznej Polski <strong>do</strong> 2030 roku oraz Krajowego planu<br />

działań w zakresie energii ze źródeł odnawialnych, jak również<br />

inicjowanie i koordynowanie działań organów administracji<br />

rzą<strong>do</strong>wej w tym obszarze, co pozwoli zapewnić spójność i skuteczność<br />

podejmowanych działań.<br />

Kolejnym ważnym efektem wdrożenia systemu OZE jest wsparcie<br />

dla producentów zielonej energii, który stanowić będzie wystarczającą<br />

zachętę inwestycyjną dla bu<strong>do</strong>wy nowych jednostek<br />

wytwórczych, ze szczególnym uwzględnieniem generacji<br />

rozproszonej opartej o lokalne zasoby OZE.<br />

Wytwarzanie energii elektrycznej, ciepła i chłodu<br />

na potrzeby własne<br />

Wytwarzanie energii elektrycznej, ciepła lub chłodu w mikro<br />

instalacji, w celu zużycia na potrzeby własne lub sprzedaży<br />

nadwyżek energii elektrycznej, ciepła lub chłodu wytworzonych<br />

przez wytwórcę w mikro instalacji nie stanowi działalności<br />

gospodarczej w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 2 lipca<br />

2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r.<br />

Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.). Wytwórca energii elektrycznej,<br />

ciepła lub chłodu w mikroinstalacji pisemnie informuje jedynie<br />

operatora systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego,<br />

na którego obszarze działania ma zostać przyłączona<br />

mikro instalacja, o lokalizacji, rodzaju i mocy zainstalowanej<br />

tej mikroinstalacji.<br />

Operator sytemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego<br />

przekazuje Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki informację<br />

o mikroinstalacjach przyłączonych <strong>do</strong> systemu dystrybucyjnego<br />

elektroenergetycznego, w tym o ich rodzaju i mocy zainstalowanej,<br />

w terminie 14 dni od ich przyłączenia. Operator sytemu<br />

dystrybucyjnego elektroenergetycznego przekazuje Prezesowi<br />

URE sprawozdanie kwartalne, zawierające informacje <strong>do</strong>tyczące<br />

łącznej ilości:<br />

wytworzonej energii elektrycznej lub ciepła z odnawialnych<br />

źródeł energii w mikroinstalacji,<br />

zakupionej przez sprzedawcę z urzędu energii elektrycznej<br />

lub ciepła z odnawialnych źródeł energii w mikroinstalacji –<br />

w terminie 45 dni po zakończeniu kwartału.<br />

Kluczowym założeniem projektu ustawy o odnawialnych źródłach<br />

energii jest aby system wsparcia dla wytwórców energii elektrycznej<br />

i ciepła lub chłodu z OZE był długofalowy. Wzmocniono<br />

i u<strong>do</strong>skonalono obecny system, poprzez wydłużenie okresu<br />

wsparcia na przynajmniej 15 lat liczonych od daty oddania inwestycji<br />

<strong>do</strong> użytkowania, z wyłączeniem spalania wielopaliwowego.<br />

Zmodyfikowano obecny system, poprzez wprowadzenie<br />

tzw. współczynnika korekcyjnego zasady naliczania podstawowego<br />

świadectwa pochodzenia z tytułu wytworzonej energii<br />

w zależności od rodzaju instalacji OZE, jej mocy oraz daty oddania<br />

jej <strong>do</strong> użytkowania.<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

Zwolnienie z<br />

akcyzy energii<br />

elektrycznej<br />

wytworzonej w<br />

mikroinstalacji<br />

Wprowadzenie cen<br />

gwarantowanych<br />

Rozwój<br />

mikroźródeł<br />

Zwolnienie z<br />

prowadzenia działalności<br />

gospodarczej<br />

Działalność gospodarcza w zakresie małych<br />

instalacji ciepła i chłodu<br />

Zgodnie z art. 8 projektu ustawy o OZE, działalność gospodarcza<br />

w zakresie wytwarzania biogazu rolniczego lub wytwarzania<br />

energii elektrycznej, ciepła lub chłodu z biogazu rolniczego, zwana<br />

powszechnie „działalnością gospodarczą w zakresie biogazu”,<br />

jest działalnością regulowaną w rozumieniu ustawy o swobodzie<br />

działalności gospodarczej i wymaga wpisu <strong>do</strong> rejestru wytwórców<br />

wykonujących działalność gospodarczą w zakresie biogazu,<br />

zwanego „rejestrem wytwórców biogazu”. Zgodnie z art. 6 działalność<br />

gospodarcza w zakresie wytwarzania energii elektrycznej,<br />

ciepła lub chłodu w małej instalacji jest działalnością regulowaną<br />

w rozumieniu ustawy o swobodzie działalności gospodarczej<br />

i wymaga wpisu <strong>do</strong> rejestru wytwórców energii elektrycznej, ciepła<br />

lub chłodu w małej instalacji, zwanego „rejestrem wytwórców<br />

energii w małej instalacji”. Organem prowadzącym rejestr<br />

wytwórców energii w małej instalacji jest Prezes URE.<br />

Na podstawie art. 7 projektu OZE wytwórca energii elektrycznej,<br />

ciepła lub chłodu w małej instalacji jest obowiązany posiadać tytuł<br />

prawny <strong>do</strong> obiektów bu<strong>do</strong>wlanych, w których będzie wykonywana<br />

działalność gospodarcza, posiadać tytuł prawny <strong>do</strong> małej instalacji;<br />

dysponować odpowiednimi obiektami, instalacjami w tym<br />

urządzeniami technicznymi spełniającymi określone wymagania,<br />

w szczególności umożliwiającymi prawidłowe wykonywanie działalności<br />

gospodarczej w zakresie małych instalacji.<br />

Prezes URE, w drodze decyzji administracyjnej, <strong>do</strong>konuje wpisu<br />

<strong>do</strong> rejestru wytwórców energii w małej instalacji na pisemny<br />

wniosek wytwórcy.<br />

Wytwórca wpisany <strong>do</strong> rejestru wytwórców energii w małej<br />

instalacji jest obowiązany informować Prezesa URE o każdej<br />

zmianie danych zawartych w tym rejestrze, w szczególności<br />

o zakończeniu lub zawieszeniu wykonywania działalności<br />

gospodarczej, w terminie 14 dni od dnia zmiany tych danych,<br />

pod rygorem wykreślenia wytwórcy z rejestru wytwórców energii<br />

w małej instalacji.<br />

Warty podkreślenia jest fakt , iż zgodnie z projektem ustawy ,<br />

wytwórca wykonujący działalność gospodarczą w zakresie małych<br />

instalacji jest obowiązany:<br />

KLImATyzACjA<br />

Wprowadzenie<br />

uproszczonej<br />

procedury<br />

przyłączania<br />

mikroinstlacji <strong>do</strong><br />

sieci<br />

Obowiązkowy udział<br />

OZE w budynkach<br />

nowych oraz<br />

poddanych<br />

generalnemu<br />

remontowi – 2015 r.<br />

25

KLImATyzACjA<br />

Mechanizmy<br />

współpracy<br />

międzynaro<strong>do</strong>wej<br />

Wprowadzenie<br />

koncepcji<br />

„sprzedawcy<br />

z urzędu”<br />

Większe<br />

wsparcie dla<br />

jednostek<br />

rozproszonych,<br />

innowacyjnych,<br />

efektywnych<br />

1) Posiadać tytuł prawny <strong>do</strong>:<br />

a) obiektów bu<strong>do</strong>wlanych, w których będzie wykonywana<br />

działalność gospodarcza w zakresie małych instalacji,<br />

b) małej instalacji – zgodnie z projektem ustawy jest to instalacja<br />

odnawialnego źródła energii o zainstalowanej łącznej<br />

mocy elektrycznej powyżej 40 <strong>do</strong> 200 kW lub zainstalowanej<br />

łącznej mocy cieplnej lub chłodniczej powyżej 70<br />

<strong>do</strong> 300 kW, z wyłączeniem instalacji służącej <strong>do</strong> wytwarzania<br />

biogazu rolniczego lub wytwarzania energii elektrycznej,<br />

ciepła lub chłodu z biogazu rolniczego;<br />

2) Dysponować odpowiednimi obiektami, instalacjami, w tym<br />

urządzeniami technicznymi spełniającymi wymagania określone<br />

w odrębnych przepisach, w szczególności umożliwiającymi<br />

prawidłowe wykonywanie działalności gospodarczej<br />

w zakresie małych instalacji.<br />

Wytwórca energii elektrycznej, ciepła lub chłodu w mikroinstalacji<br />

jest zobowiązany <strong>do</strong> pisemnego poinformowania operatora<br />

systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego, na którego<br />

obszarze działania ma zostać przyłączona mikro instalacja, o lokalizacji,<br />

rodzaju i mocy zainstalowanej tej mikroinstalacji.<br />

Operator sytemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego<br />

przekazuje Prezesowi Urzędu Regulacji Energetyki, zwanemu<br />

dalej „Prezesem URE”, informację o mikroinstalacjach przyłączonych<br />

<strong>do</strong> systemu dystrybucyjnego elektroenergetycznego,<br />

w tym o ich rodzaju i mocy zainstalowanej, w terminie 14 dni<br />

od ich przyłączenia.<br />

Przedsiębiorca w tym zakresie powinien uzyskać odrębną koncesję<br />

o której mówi między innymi wyrok Sądu Antymonopolowego<br />

z dnia 12 września 2001 r. sygn.akt XVII Ame 65/00, Wokanda<br />

2003/1/44).<br />

W zakresie obrotu koncesja nie jest wymagana dla:<br />

obrotu paliwami stałymi,<br />

obrotu energią elektryczną <strong>do</strong>konywanego przy pomocy instalacji<br />

o napięciu poniżej 1 kV będącej własnością odbiorcy,<br />

obrotu paliwami gazowymi lub energią elektryczną <strong>do</strong>konywanego<br />

na giełdzie towarowej w rozumieniu przepisów<br />

ustawy z dnia 26 października 2000 r. o giełdach towarowych<br />

lub rynku organizowanym przez podmiot prowadzący na terytorium<br />

Rzeczypospolitej Polskiej rynek regulowany w ro-<br />

Niezmienność<br />

zasad przez<br />

cały okres<br />

wsparcia<br />

instalacji OZE<br />

System<br />

wsparcia<br />

Ograniczenie<br />

wsparcia<br />

technologii<br />

współspalania<br />

Zachowanie<br />

<strong>do</strong>tychczasowych<br />

zasad wsparcia<br />

dla działających<br />

instalacji OZE<br />

Likwidacja<br />

wsparcia dla<br />

jednostek<br />

zamortyzowanych<br />

zumieniu przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie<br />

instrumentami finansowymi przez towarowe <strong>do</strong>my maklerskie<br />

lub <strong>do</strong>my maklerskie prowadzące działalność maklerską<br />

w zakresie obrotu towarami gieł<strong>do</strong>wymi oraz przez spółkę<br />

prowadzącą giełdę towarową, gieł<strong>do</strong>wą izbę rozrachunkową,<br />

Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A. lub przez<br />

spółkę, której Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A.<br />

przekazał wykonywanie czynności z zakresu zadań, o których<br />

mowa w art. 48 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r.<br />

o obrocie instrumentami finansowymi, nabywające paliwa<br />

gazowe lub energię elektryczną, z tytułu realizacji zadań<br />

określonych w ustawie z dnia 26 października 2000 r.<br />

o giełdach towarowych,<br />

obrotu ciepłem, jeżeli moc zamówiona przez odbiorców nie<br />

przekracza 5 MW,<br />

obrotu paliwami gazowymi, jeżeli roczna wartość obrotu nie<br />

przekracza równowartości 100.000 euro,<br />

obrotu gazem płynnym, jeżeli roczna wartość obrotu nie przekracza<br />

10.000 euro.<br />

Przedsiębiorstwo energetyczne wykonujące działalność gospodarczą<br />

w zakresie przesyłania lub dystrybucji energii elektrycznej<br />

jest obowiązane <strong>do</strong> zawarcia umowy o przyłączenie z podmiotem<br />

ubiegającym się o przyłączenie, na zasadzie równoprawnego traktowania,<br />

z zachowaniem pierwszeństwa w przyłączeniu instalacji<br />

odnawialnego źródła energii, przed instalacjami niestanowiącymi<br />

instalacji odnawialnych źródeł energii, jeżeli realizacja przyłączenia<br />

<strong>do</strong> sieci spełnia warunki techniczne i ekonomiczne przyłączenia.<br />

a żądający zawarcia umowy akceptuje warunki przyłączenia.<br />

Warto zaznaczyć że zgodnie z definicją ustawową OZE biogaz<br />

lub biogaz rolniczy stanowi paliwo gazowe. Jak <strong>do</strong>tąd brak było<br />

w ustawodawstwie polskim definicji biogazu. Ustawa Prawo<br />

Energetyczne wprowadziła w art. 3 punkt 20a, który definiuje<br />

biogaz rolniczy, jako paliwo gazowe otrzymywane z surowców<br />

rolniczych, produktów ubocznych rolnictwa, płynnych lub stałych<br />

odchodów zwierzęcych, produktów ubocznych lub pozostałości<br />

przemysłu rolno spożywczego lub biomasy leśnej w procesie<br />

fermentacji metanowej.<br />

Jak można przypuszczać definicja wprowadzona obecnie, nie uchyli<br />

<strong>do</strong>tychczas rozumianego pojęcia wynikającego z prawa energetycznego,<br />

ale jedynie je uzupełni, uściśli. Założeniem, bowiem ustawodawcy<br />

nie jest <strong>do</strong>konywanie zmian w przestrzeni definicji.<br />

Mechanizmy i instrumenty wspierające wytwarzanie<br />

energii elektrycznej, ciepła lub chłodu<br />

Sprzedawca z urzędu jest obowiązany <strong>do</strong> zakupu energii elektrycznej<br />

lub paliw gazowych wytworzonych z odnawialnych źródeł<br />

energii, od przedsiębiorstwa, które zostało wpisane <strong>do</strong> rejestru,<br />

od wytwórcy, lub od wytwórcy wykonującego działalność<br />

gospodarczą w zakresie małych instalacji po określonej stałej<br />

cenie jednostkowej, wytworzonej w następujących rodzajach<br />

instalacji odnawialnego źródła energii, przyłączonych <strong>do</strong> sieci<br />

dystrybucyjnej:<br />

1) biogaz rolniczy o zainstalowanej łącznej mocy elektrycznej<br />

<strong>do</strong> 50 kW;<br />

2) biogaz rolniczy o zainstalowanej łącznej mocy elektrycznej<br />

powyżej 50 <strong>do</strong> 200 kW;<br />

3) biogaz pozyskany z surowców pochodzących ze skła<strong>do</strong>wisk<br />

odpadów o zainstalowanej łącznej mocy elektrycznej<br />

<strong>do</strong> 200 kW;<br />

26 9/2012

4) biogaz pozyskany z surowców pochodzących z oczyszczalni ścieków<br />

o zainstalowanej łącznej mocy elektrycznej <strong>do</strong> 200 kW;<br />

5) hydroenergia o zainstalowanej łącznej mocy elektrycznej<br />

<strong>do</strong> 75 kW;<br />

6) energia wiatru na lądzie o zainstalowanej łącznej mocy elektrycznej<br />

<strong>do</strong> 200 kW;<br />

7) energia promieniowania słonecznego o zainstalowanej łącznej<br />

mocy elektrycznej <strong>do</strong> 100 kW.<br />

Przedsiębiorstwo energetyczne zajmujące się obrotem ciepła lub<br />

chłodu i sprzedające to ciepło lub chłód, jest obowiązane, <strong>do</strong> zakupu<br />

oferowanego ciepła lub chłodu wytwarzanego z odnawialnych<br />

źródeł energii w instalacji odnawialnego źródła energii, przyłączonego<br />

<strong>do</strong> sieci, znajdującego się na terytorium Rzeczypospolitej<br />

Polskiej, w ilości nie większej niż zapotrzebowanie odbiorców tego<br />

przedsiębiorstwa, przyłączonych <strong>do</strong> sieci, <strong>do</strong> której jest przyłączona<br />

instalacja odnawialnego źródła energii.<br />

Wspólne projekty inwestycyjne w zakresie ciepła<br />

i chłodu w UE<br />

Zgodnie z projektem ustawy o OZE Minister Gospodarki przekazuje<br />

Komisji Europejskiej, w terminie <strong>do</strong> dnia 31 marca roku<br />

następującego po roku kalendarzowym, którego <strong>do</strong>tyczy, informację<br />

o udziale lub ilości energii elektrycznej, ciepła lub chłodu<br />

wytworzonej na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej w instalacji<br />

odnawialnego źródła energii, będącej wspólnym projektem<br />

energetycznym:<br />

1) oddanej <strong>do</strong> eksploatacji po dniu 25 czerwca 2009 r. lub<br />

2) zmodernizowanej po dniu 25 czerwca 2009 r. - jeżeli<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

Wytwarzanie energii elektrycznej, ciepła lub chłodu w mikroinstalacji,<br />

w celu zużycia na potrzeby własne lub sprzedaż nadwyżek<br />

energii elektrycznej, ciepła lub chłodu wytworzonych<br />

przez wytwórcę w mikroinstalacji nie stanowi działalności<br />

gospodarczej<br />

energia elektryczna, ciepło lub chłód zostaną zaliczone<br />

<strong>do</strong> krajowego celu danego państwa członkowskiego<br />

Unii Europejskiej.<br />

Informacja, taka zawiera:<br />

oznaczenie państwa członkowskiego Unii Europejskiej, z którego podmioty<br />

uczestniczyły we wspólnym projekcie energetycznym;<br />

wykaz przedsiębiorstw energetycznych, które przystąpiły<br />

<strong>do</strong> wspólnego projektu energetycznego;<br />

opis instalacji odnawialnego źródła energii;<br />

określenie udziału lub ilości energii elektrycznej, ciepła lub<br />

chłodu wytworzonej w instalacji odnawialnego źródła energii,<br />

która będzie zaliczana <strong>do</strong> krajowego celu danego państwa<br />

członkowskiego;<br />

okres, w pełnych latach kalendarzowych, w którym wytworzona<br />

energia elektryczna, ciepło lub chłód może być zaliczona<br />

<strong>do</strong> krajowego celu danego państwa członkowskiego.<br />

Podstawa prawna:<br />

Projekt ustawy z dnia 26.07.2012 o odnawialnych źródłach energii<br />

Materiały Ministerstwa Gospodarki www.mg.gov.pl<br />

KLImATyzACjA<br />

System certyfikacji<br />

instalatorów OZE –<br />

2013 r.<br />

REKLAMA<br />

27

KLImATyzACjA<br />

II wersja projektu Ustawy OZE<br />

Stanowisko Stowarzyszenia Producentów i Importerów Urządzeń<br />

Grzewczych (SPIUG), Polskiej Organizacji Rozwoju Pomp Ciepła (PORT PC)<br />

i Polskiego Stowarzyszenia Pomp Ciepła (PSPC)<br />

Janusz STAROŚCIK, Paweł LACHMAN, Brunon GROCHAL<br />

W dniu 27.07.2012 została podana <strong>do</strong> wia<strong>do</strong>mości publicznej długo oczekiwana<br />

(także przez śro<strong>do</strong>wisko producentów urządzeń grzewczych) poprawiona wersja<br />

Projektu Ustawy o Odnawialnych Źródłach Energii.<br />

O AUTOrACh<br />

Janusz STAROŚCIK –<br />

Prezes Zarządu SPIUG<br />

Paweł LACHMAN – Prezes<br />

Zarządu PORT PC<br />

prof. Brunon GROCHAL –<br />

Prezes Zarządu PSPC<br />

Przedstawiona wersja Projektu Ustawy powstawała <strong>do</strong>syć<br />

długo, bo przez okres 7 miesięcy. W tym okresie miały miejsce<br />

m.in. szczegółowe konsultacje międzyresortowe i społeczne,<br />

w których SPIUG i podpisane poniżej organizacje branżowe<br />

wzięły także aktywny udział. Oczekiwania śro<strong>do</strong>wiska instalacyjno-<br />

grzewczego wobec poprawionej wersji Projektu Ustawy<br />

były bardzo wysokie.<br />

Spodziewaliśmy się, że po wprowadzonych poprawkach, razem<br />

z nowelizacją Prawa Energetycznego oraz Prawa Gazowego,<br />

Projekt uzna w <strong>do</strong>skonale większym zakresie ciepło i chłód wytwarzane<br />

przy pomocy Odnawialnych Źródeł Energii. Chodzi<br />

tutaj głównie o ciepło i chłód uzyskiwane przy zastosowaniu<br />

pomp ciepła, ciepła pochodzącego z kolektorów słonecznych<br />

jak też ciepła pochodzącego ze spalania czystej biomasy w małych<br />

rozproszonych instalacjach.<br />

Zaprezentowane podczas konferencji założenia, chociaż nie<br />

pozbawione pewnych wad, są bardzo odważne i jeżeli będą<br />

wprowadzone w życie w formie ustawy, to będzie to oznaczać<br />

przełom w podejściu <strong>do</strong> energetyki rozproszonej i mikroźródeł<br />

energii pochodzącej z OZE. Uwzględniono szereg przedstawionych<br />

przez nas postulatów, <strong>do</strong>tyczących produkcji energii<br />

z OZE w źródłach rozproszonych oraz systemu certyfikowania<br />

instalatorów OZE.<br />

Oceniając przestawiony projekt, musimy stwierdzić, że obejmuje<br />

zbyt wiele obszarów, które charakteryzują się wysokim<br />

stopniem skomplikowania struktur i powiązań, aby przedstawić<br />

to wszystko w jednym akcie prawnym, jakim jest ustawa<br />

o OZE. Wprawdzie, w połączeniu z pozostałymi ustawami – Prawo<br />

Energetyczne i Prawo Gazowe jest to wygodniejsze dla Sejmu,<br />

ale celem uchwalenia Ustawy jest tworzenie w Polsce <strong>do</strong>brego<br />

prawa, a nie pola <strong>do</strong> dalszych możliwości działań różnych lobby.<br />

Skutkiem tego jest nierówne traktowanie różnych Źródeł Energii<br />

Odnawialnej, co ma miejsce w opisywanym projekcie. Podczas<br />

prezentacji założeń <strong>do</strong> poprawionej wersji, która miała miejsce<br />

29.05.2012 r. w Ministerstwie Gospodarki, podczas prezentacji<br />

naszych gości ze Szwecji i Niemiec, było bardzo wi<strong>do</strong>czne znaczenie<br />

ciepła z OZE w ogólnym bilansie. W obydwu tych krajach<br />

pozycja ciepła wytwarzanego w OZE jest uwi<strong>do</strong>czniona w osobnych<br />

regulacjach prawnych i wszystkich statystykach <strong>do</strong>tyczących<br />

OZE. Przykła<strong>do</strong>wo, w takich krajach, jak Niemcy, Szwecja<br />

czy Szwajcaria istnieją odrębne regulacje ustawowe <strong>do</strong>tyczące<br />

wyłącznie ciepła pochodzącego z OZE, gdzie biomasa, energia<br />

słoneczna, aerotermalna czy geotermia jest traktowana na rów-<br />

norzędnym poziomie. Podczas konferencji przedstawiono, że<br />

przykła<strong>do</strong>wo w Szwecji udział paliw kopalnych w wytwarzaniu<br />

ciepła został zredukowany z 84% w 1981 roku <strong>do</strong> 9% w 2010 roku.<br />

Podkreślono też, że osiągnięto to poprzez zdywersyfikowany<br />

różnorodny system wsparcia. Przy tworzeniu prawa kierowano<br />

się dewizą tzw. „Neutralności technologicznej”. Polegało<br />

to na tym, że politycy mają mówić, że należy korzystać z energii<br />

odnawialnej. Potem rynek i lokalne warunki mają zdecy<strong>do</strong>wać,<br />

jaka forma energii odnawialnej jest w danym miejscu najbardziej<br />

odpowiednia.<br />

Politycy z założenia nie mają <strong>do</strong>konywać konkretnych wyborów<br />

technologii – tzn. biomasy, biogazu, ogniw fotowoltaicznych<br />

czy pomp ciepła itp. Tam także przyjęto zasadę, że energią odnawialną<br />

jest wszystko to, co nie jest paliwem kopalnym, czyli<br />

także odpady, które są w Polsce produkowane w sposób masowy,<br />

a ich stopień zagospodarowania w procesie recyclingu jest<br />

znikomy, czego nie uwzględniono w prezentowanym projekcie.<br />

Także w prezentacji niemieckiej pokazano, jakie znaczenie<br />

ma ciepło z OZE w bilansie energetycznym Kraju. Warto zwrócić<br />

uwagę, że Niemcy są krajem, gdzie istnieją osobne regulacje<br />

prawne <strong>do</strong>tyczące wytwarzania ciepła z OZE. Także w ministerialnym<br />

Uzasadnieniu Do Projektu Ustawy o OZE, z dn. 27.07.2012<br />

r. przytoczono przykład brytyjski, gdzie wszystkie technologie,<br />

w tym kolektory słoneczne i pompy ciepła biorą równoważny<br />

udział w programie wsparcia finansowego dla OZE, czego zabrakło<br />

w prezentowanym polskim projekcie ustawy.<br />

Chcemy zwrócić uwagę, że około 80÷85% energii zużywanej<br />

w gospodarstwach <strong>do</strong>mowych w Polsce to właśnie ciepło i produkcja<br />

ciepłej wody użytkowej, dlatego ten sektor pozyskiwania<br />

energii z OZE powinien być potraktowany z odpowiednią uwagą,<br />

szczególnie w zakresie instalacji indywidualnych źródeł ciepła<br />

w instalacjach rozproszonych, w tym mikroinstalacjach.<br />

Do tej pory, w strategiach i statystykach rzą<strong>do</strong>wych, a także<br />

w znowelizowanym projekcie ustawy o OZE, zaprezentowanym<br />

pod koniec lipca, ciepło pozyskiwane z OZE jednoznacznie kojarzy<br />

się z ciepłem systemowym, wytwarzanym w dużych jednostkach<br />

energetycznych. Tymczasem, według naszych szacunków,<br />

już ponad 1 GW mocy jest zainstalowane w indywidualnych<br />

rozproszonych źródłach ciepła, takich jak kolektory słoneczne,<br />

pompy ciepła czy małe kotły na biomasę. Uwzględnienie tych<br />

źródeł w ogólnym bilansie energii wytwarzanej przez OZE, mogłoby<br />

mieć znaczący wkład w polepszenie udziału OZE w bilansie<br />

energetycznym naszego Kraju.<br />

28 9/2012

W dalszym ciągu stwierdzamy, że druga wersja zaprezentowanego<br />

Projektu Ustawy o OZE niewystarczająco traktuje zagadnienie<br />

wytwarzania ciepła i chłodu przez instalacje oparte<br />

o OZE, przede wszystkim wytwarzane przez pompy ciepła i kolektory<br />

słoneczne. Zapisy <strong>do</strong>tyczące możliwych form wsparcia<br />

dla wytwarzania ciepła przez OZE oraz procedur <strong>do</strong>tyczących<br />

tworzenia tego typu instrumentów wydają się niewystarczające<br />

i <strong>do</strong>tyczą praktycznie wyłącznie urządzeń na biomasę i biogaz.<br />

Dotyczy to zarówno wysokości poziomu wsparcia, jak też procedur<br />

dla tworzenia zasad programów idących w tym kierunku.<br />

Przykładem tego może być propozycja zerowej stawki VAT na kotły<br />

na biomasę, przy równoczesnym utrzymaniu 23% VAT na pozostałe<br />

urządzenia, takie jak pompy ciepła, kolektory słoneczne,<br />

panele fotowoltaiczne, co staje w sprzeczności z równym traktowaniem<br />

wszystkich mikroźródeł energii rozproszonej.<br />

Naszym zdaniem, aby ten system mógł w przyszłości efektywnie<br />

działać, wskazane przez Ministerstwo Gospodarki jednostki<br />

organizacyjne potrzebują większej motywacji ze strony<br />

ustawodawcy, który w ramach ustawy o OZE powinien, nałożyć<br />

na te jednostki obowiązek tworzenia mechanizmów wsparcia<br />

dla rozwoju wytwarzania ciepła w oparciu o OZE w indywidualnych<br />

mikroźródłach. Tego typu obowiązek byłby podstawą<br />

<strong>do</strong> tworzenia lokalnych i ogólnokrajowych programów wsparcia<br />

dla OZE, które mogłyby być <strong>do</strong>pasowywane <strong>do</strong> aktualnych<br />

potrzeb w tym zakresie.<br />

Jedyne programy wsparcia dla rozwoju ciepła rozproszonego<br />

pochodzącego z OZE, to program wsparcia dla instalacji kolektorów<br />

słonecznych, prowadzony przez NFOŚiGW oraz kilka regionalnych<br />

programów wsparcia prowadzonych przez nieliczne<br />

WFOŚiGW i lokalne jednostki administracyjne, które już się kończą<br />

w niedługim czasie. Do tworzenia tego typu programów wspierających<br />

rozwój ciepła pochodzącego z OZE organizacje i jednostki<br />

samorządu terytorialnego potrzebują odpowiedniej motywacji<br />

uzasadniającej tworzenie takich programów. W tym celu SPIUG<br />

zaproponował rozwiązanie, dzięki któremu organizacje miałyby<br />

otwartą drogę <strong>do</strong> tworzenia lokalnych systemów wsparcia ciepła<br />

z OZE, opartych na lokalnych zasobach energii. Niestety, tego typu<br />

rozwiązanie nie znalazło uznania legislatorów, w przeciwieństwie<br />

<strong>do</strong> kilku „politycznych” zapisów w ustawie.<br />

Pomijając fakt, że pompy ciepła i kolektory słoneczne, a raczej<br />

energia słoneczna, geotermalna czy aerotermalna występują<br />

głównie jako definicja, a nie kierunek OZE, który należy wspierać<br />

na równi z innymi, o których traktuje Ustawa, dane, o które<br />

oparto konstrukcję ustawy budzą wątpliwości. Przykła<strong>do</strong>wo,<br />

koszt instalacji 1 MW energii z pompy ciepła przyjęto na poziomie<br />

40,0 mln PLN. Jest to zdaniem naszych ekspertów założenie<br />

całkowicie niewiarygodne.<br />

Osobną sprawą, jest rozszerzenie zasad dla produkcji i dystrybucji<br />

energii z mikroźródeł OZE, na urządzenia wytwarzające<br />

energię w tzw. mikrokogeneracji. Chodzi w tym wypadku głównie<br />

o jednostki napędzane innym czystym paliwem – gazem, nie<br />

tylko pochodzącym z biogazowni wytwarzających energię elektryczną<br />

i ciepło. W tym wypadku, po<strong>do</strong>bne rozwiązania <strong>do</strong>tyczące<br />

mikrokogeneracji praw<strong>do</strong>po<strong>do</strong>bnie powinny być ujęte w nowej<br />

Ustawie Prawo Energetyczne, na co także liczymy.<br />

Daje się zauważyć, że troską autorów ustawy i OSR jest głównie<br />

wytwarzanie energii elektrycznej z OZE. Jest to bardzo ważna problematyka.<br />

Niemniej jednak, według opinii naszego Śro<strong>do</strong>wiska,<br />

wytwarzanie ciepła w oparciu o OZE – jego wytwarzanie za pomocą<br />

pomp ciepła lub systemów solarnych w dalszej perspektywie<br />

przez setki tysięcy gospodarstw <strong>do</strong>mowych wcale nie<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

jest mniej ważne, o czym świadczą przytoczone wcześniej statystyki<br />

i przykłady u naszych sąsiadów z Północy czy Zachodu.<br />

Inną troską autorów zaprezentowanych materiałów jest ewentualne<br />

zmniejszenie <strong>do</strong>chodów z VAT <strong>do</strong> budżetu Państwa na<br />

skutek wykorzystania OZE, co świadczy para<strong>do</strong>ksalnie o tym, że<br />

autorzy obawiają się, że społeczeństwo odniesie korzyści z tytułu<br />

szerszego wprowadzenia OZE w postaci obniżki ceny energii<br />

grzewczej i elektrycznej. Czyli istnieje realna możliwość obniżenia<br />

kosztów gospodarstw <strong>do</strong>mowych, w tym VAT-u, co budzi<br />

niepokój, ponieważ może z tego wynikać, że najważniejszym celem<br />

kolejnych ekip rządzących nie jest ochrona śro<strong>do</strong>wiska i redukcja<br />

kosztów utrzymania gospodarstw <strong>do</strong>mowych. Dlatego<br />

naszym zdaniem w niedalekiej przyszłości należy obszar zastosowań<br />

OZE podzielić na mniejsze obszary i uzgodnione rozwiązania<br />

wprowadzić odrębnymi ustawami, tzn. ustawą poświęconą<br />

energii elektrycznej z OZE i ustawą poświęconą ciepłu z OZE,<br />

co nie powinno równocześnie opóźnić wprowadzenia ustawy<br />

w życie już na początku 2013 roku.<br />

Powyższe zmiany z pewnością mogą zaowocować stworzeniem<br />

<strong>do</strong>brego, nowoczesnego i perspektywicznego prawa.<br />

Równocześnie stanowiłyby <strong>do</strong>skonałe uzupełnienie zaproponowanych<br />

podczas ostatniej prezentacji zapisów <strong>do</strong>t. projektu<br />

ustawy o OZE, które pomimo wi<strong>do</strong>cznych nie<strong>do</strong>skonałości nasze<br />

Śro<strong>do</strong>wisko bardzo wysoko ocenia.<br />

www.portpc.pl<br />

KLImATyzACjA<br />

Zapisy <strong>do</strong>tyczące<br />

możliwych form<br />

wsparcia dla<br />

wytwarzania<br />

ciepła przez OZE<br />

oraz procedur<br />

<strong>do</strong>tyczących<br />

tworzenia tego<br />

typu instrumentów<br />

wydają się<br />

niewystarczające<br />

i <strong>do</strong>tyczą<br />

praktycznie<br />

wyłącznie urządzeń<br />

na biomasę i biogaz<br />

REKLAMA<br />

29

KLImATyzACjA<br />

Chemiczne czyszczenie wielkopowierzchniowych<br />

wymienników płytowych w układach chłodniczych<br />

Leszek ZIÓŁKOWSKI<br />

O sprawności całego układu klimatyzacji decyduje głównie czystość powierzchni<br />

wymiany ciepła płyt wymiennika, który energię chłodu skumulowaną w medium<br />

po stronie pierwotnej, przekazuje <strong>do</strong> układu strony wtórnej i dalej <strong>do</strong> innych<br />

urządzeń. Systematyczne czyszczenie znacznie zwiększa zarówno przepływ<br />

medium, jak i obniża straty energetyczne podczas przepływu ciepła.<br />

O AuTOrze<br />

dr inż. Leszek<br />

ZIÓŁKOWSKI – kierownik<br />

Działu Chemicznych<br />

Czyszczeń w PPH KAMIX<br />

Sp. J.<br />

specyfika płytowego wymiennika ciepła<br />

W układach chłodzenia, ze względu na niewielką różnice<br />

temperatury medium po stronie niskich i wysokich parametrów<br />

(od kilku <strong>do</strong> kilkunastu stopni), zachodzi konieczność stosowania<br />

wymienników o bardzo dużej powierzchni wymiany<br />

ciepła oraz bardzo dużym przepływie wody chłodniczej.<br />

Dodatkowo, dla obniżenia kosztu instalacji, często stosowane<br />

są rury ze stali czarnej, co powoduje, że obok związków<br />

organicznych z lameli wieży chłodniczej, powstający na płytach<br />

wymiennika kamień wodny, przerastany jest także produktami<br />

korozji.<br />

Głównymi elementami wymiennika płytowego (rys. 1.) są:<br />

rama nośna,<br />

płyty wymiennikowe,<br />

uszczelki<br />

śruby ściągające.<br />

Rys. 1. Przykła<strong>do</strong>wy wymiennik płytowy: 1 – stała płyta <strong>do</strong>ciskowa;<br />

2 – początkowa płyta robocza; 3 – płyta robocza<br />

z uszczelnieniem; 4 – końcowa płyta robocza; 5 – ruchoma<br />

płyta <strong>do</strong>ciskowa; 6 – drążek górny; 7 – drążek <strong>do</strong>lny; 8 – kolumna<br />

wsporcza; 9 – śruba ściskająca pakiet płyt; 10 – króciec<br />

30 9/2012

Czy woda stanowi napęd turbo w<br />

przypadku instalacji chłodzących?<br />

W ostatnich latach intensywnie poszukiwano metod okresowego<br />

i stałego zwiększenia mocy chłodzenia. Należą <strong>do</strong> nich adiabatyczne<br />

chłodzenie powietrza, chłodzenie wyparne przez spryskiwanie<br />

oraz rozwiązania hybry<strong>do</strong>we. Grupa Güntner oferuje takie<br />

możliwości zwiększenia mocy chłodzenia.<br />

Na stoisku targowym będziemy objaśniać różne technologie oraz<br />

wskazywać na ich rekomen<strong>do</strong>wane zastosowanie.<br />

Włącz się <strong>do</strong> dyskusji o granicach ich użycia i <strong>do</strong>świadczeniu!<br />

www.guentner.eu/chillventa<br />

Kompetentnie. Niezawodnie. Indywidualnie.<br />

„Czy woda stanowi napęd<br />

turbo w przypadku instalacji<br />

chłodzących?”<br />

ODPOWIEDŹ NA TO<br />

PYTANIE OTRZYMASZ NA<br />

9 – 11.10.2012<br />

NORYMBERGA<br />

STOISKO 104 / HALA 4<br />

GFD z wodą w aerozolu

www.toshiba-hvac.pl<br />

Rys. 2. Optymalny przepływ mediów w wymienniku<br />

Każda z płyt roboczych jest jednolitą wytłoczką, bez jakichkolwiek<br />

części lub spoin. Materiały, z których wykonywane są płyty<br />

to z reguły: AISI 304, AISI 316, Avesta 254 SMO oraz tytan.<br />

Płyty wymiennikowe posiadają zazwyczaj cztery wykrojone<br />

okrągłe otwory, którymi przepływa medium strony pierwotnej<br />

(zasilanie i powrót) oraz wtórnej (zasilanie i powrót). Króćce<br />

w mniejszych wymiennikach są wykonywane w postaci rur gwintowanych,<br />

a w większych mocowane są przyłącza kołnierzowe<br />

bezpośrednio <strong>do</strong> płyty oporowej. Optymalny przepływ mediów<br />

w wymienniku ilustruje rysunek 2.<br />

Obok strat energetycznych powstałych na skutek pogorszenia<br />

przepływu ciepła z medium strony pierwotnej <strong>do</strong> wtórnej, a spowo<strong>do</strong>wanych<br />

powstaniem osadu kamienia wodnego, znacznemu<br />

zmniejszeniu ulega także strumień przepływu mediów. Dla<br />

zobrazowania problemu zauważmy, że przy szerokości kanałów<br />

5 mm, już osad o grubości 0,5 mm na każdej płycie, spowoduje<br />

zmniejszenie przepływu aż o 20%. Wi<strong>do</strong>k zdemontowanych, bardzo<br />

zakamienionych płyt, przedstawiono na rysunku 3.<br />

Dla zilustrowania specyfiki chemicznego czyszczenia wymiennika<br />

wielkopowierzchniowego oraz zaprezentowania poszczególnych<br />

czynności oraz sposobu rozwiązywania powstałych problemów,<br />

dalsze rozważania będą przedstawione w formie wniosków<br />

z wykonanej w sierpniu br. usługi chemicznego czyszczenia dużego<br />

wymiennika płytowego w zakładach przemysłu chemicznego.<br />

Do czyszczenia przeznaczono wymiennik firmy TRANTER<br />

(rys. 4.) o powierzchni 476 m 2 i pojemności wodnej: strony wody<br />

technologicznej 785,64 dcm 3 i strony wody chłodniczej 782,34<br />

dcm 3. Jego zadaniem było schłodzenie wody technologicznej<br />

z temperatury +60°C <strong>do</strong> temperatury constans +50°C.<br />

Przy okazji warto w tym miejscu określić kryterium celowości<br />

czyszczenia wymiennika. Można przyjąć, że odpowiednim<br />

momentem <strong>do</strong> tego jest nie<strong>do</strong>trzymywanie parametrów<br />

temperaturowych o ponad 20% lub wzrost oporów przepływu<br />

o ponad 40%. Praktyka wskazuje jednak, że parametry te<br />

Czyszczenie mechaniczne płyt przedstawionych na rysun -<br />

ku 3., ze względu na wyjątkowo twardy kamień nie powiodło<br />

się i każda z nich była po kolei czyszczona chemicznie. Takie<br />

działanie spowo<strong>do</strong>wało wyłączenie wymiennika na tydzień.<br />

Gdyby wymiennik czyszczono chemicznie bez rozkręcania,<br />

trwałoby to 12 godzin.<br />

Wymiennik ten charakteryzowały następujące dane: GEA<br />

AHLBORN VT 130, ilość płyt 180, pojemność wodna strony<br />

pierwotnej/wtórnej = 504/510 dcm 3, grubość kanałów<br />

5 mm, powierzchnia wymiany ciepła 220 m 2, ciśnienie wody<br />

na wejściu/wyjściu = 1,2/0,2 bar. Ponieważ obie płyty pokryte<br />

były osadem o grubości 1 mm, przepływ wody zmniejszył<br />

się z 400 m 3/h <strong>do</strong> 240 m 3/h.<br />

Rys. 3. Zdemontowane, bardzo zakamienione płyty wymiennikowe<br />

Rys. 4. Wymiennik firmy TRANTER przeznaczony <strong>do</strong> czyszczenia<br />

są nagminnie przekraczane. O ile wyczyszczenie mniejszego<br />

wymiennika ciepła jest proste, to w przypadku wymiennika<br />

wielkopowierzchniowego sprawa się komplikuje. Okazuje się<br />

bowiem, że w skręcanym wymienniku płytowym pracującym<br />

w dużej instalacji, jego powierzchnia wymiany ciepła wynosić<br />

może kilkaset, a nawet kilka tysięcy metrów kwadratowych,<br />

przy jednocześnie niewielkiej pojemności wodnej jego kanałów.<br />

Niestety przed czyszczeniem często brak jest możliwości<br />

wykonania rewizji wewnętrznej, pobrania próbek osadu i wykonania<br />

badań symulacyjnych roztwarzania osadu w celu opracowania<br />

technologii chemicznego czyszczenia. W tej sytuacji,<br />

w prezentowanym przykładzie, stosownych obliczeń <strong>do</strong>konano<br />

sposobem pobieżnym, uwzględniając jedynie grubość osadu,<br />

jaką empirycznie określono przed poprzednim czyszczeniem.<br />

Po stronie wody chłodniczej (zdekarbonizowanej) cyrkulowanej<br />

w rurach DN 300 wykonanych ze stali nierdzewnej przyjęto<br />

grubość kamienia 0,6÷1 mm, a po stronie wody technologicz-<br />

9/2012

nej, cyrkulowanej w rurach DN 300 wykonanych ze stali czarnej<br />

0,3÷0,5 mm. Gęstość kamienia ze strony chłodniczej przyjęto<br />

jako 2,0 g/cm 3, a ze strony technologicznej – w związku możliwością<br />

pojawienia się w składzie kamienia <strong>do</strong>datkowo produktów<br />

korozji 2,5 g/cm 3. W oparciu o powyższe, obliczono<br />

masę osadu <strong>do</strong> usunięcia, która równa jest iloczynowi zakamienionej<br />

powierzchni [m 2], grubości osadu [mm] i jego gęstości<br />

[g/cm 3]. Szacunkowa masa osadu po stronie technologicznej<br />

m o st i chłodniczej m o sch wynosiła:<br />

m o st = 476 x 0,4 x 2,5 = 476 kg<br />

m o sch = 476 x 0,8 x 2,0 = 762 kg<br />

Przedstawione dane pokazują, że podczas czyszczenia<br />

wymiennika wielkopowierzchniowego <strong>do</strong>chodzi <strong>do</strong> sytuacji,<br />

że przy niewielkiej pojemności instalacji pomocniczej<br />

obejmującej objętość kanałów wymiennika V k, rurociągów<br />

V r oraz zbiornika i pompy agregatu V a, <strong>do</strong> jego skutecznego<br />

odkamienienia potrzeba zużyć nawet tonę preparatu, którego<br />

optymalny roztwór wodny wyniesie nawet dziewięć metrów<br />

sześciennych objętości. Wymaga to więc wykonania<br />

czyszczenia w kilku cyrkulacjach. Ich ilość determinowana<br />

jest objętością instalacji pomocniczej. W omawianym przykładzie<br />

objętość ta wynosiła:<br />

V ip = V k + V r + V a = (785 · 0,8) + 30 + 280 = 938 dcm 3<br />

co umożliwiałoby zużycie tylko 938/9 = 104 kg preparatu i 834<br />

dcm3 wody, dla przygotowania 10% roztworu czyszczącego.<br />

W związku z potrzebą zużycia 1000 kg preparatów Kamix, zachodziłaby<br />

konieczność wykonania 10 cyrkulacji, co z uwagi<br />

na ograniczony czas wyłączenia wymiennika z eksploatacji było<br />

niemożliwe.<br />

W tej sytuacji, aby zmniejszyć ilość cyrkulacji i tym samym skrócić<br />

czas czyszczenia <strong>do</strong> dwóch dniówek roboczych po 12 godzin<br />

(tj. maksymalnego czasu ważności polecenia pracy w danym<br />

dniu), instalację pomocniczą powiększono o zbiornik retencyjny<br />

o objętości 1000 dcm 3. Tym samym w jednej cyrkulacji można<br />

było zużyć 1938/9 = 215 kg preparatu, a ilość cyrkulacji zmniejszyć<br />

<strong>do</strong> pięciu. Dzięki takiemu rozwiązaniu w dniu D1 wykonano<br />

3 cyrkulacje, a w dniu D2 dwie cyrkulacje, odmulanie końcowe<br />

oraz rewizje wewnętrzną.<br />

Należy podkreślić, że zużycie w jednej cyrkulacji większej ilości<br />

preparatu jest niecelowe i absolutnie nie spowoduje uzyskania<br />

lepszego efektu. Wynika to z szybkiego zasolenia roztworu<br />

czyszczącego, co znacząco obniża prędkość reakcji chemicznej<br />

podczas usuwania osadu.<br />

Innym uwarunkowaniem może być także skład osadu, który<br />

często jest niejednorodny i może zawierać frakcje kamienia węglanowego,<br />

żelazistego i organiki. Taki swoisty „przekładaniec”<br />

wymaga zastosowania <strong>do</strong> jego usunięcia kilku (2÷3) różnych<br />

preparatów i roztworów, o krańcowo odmiennym odczynie pH<br />

oraz sposobie działania.<br />

Na pytanie co gwarantuje powodzenie w chemicznym czyszczeniu<br />

wymienników wielkopowierzchniowych wykonanych<br />

ze stali nierdzewnej (tytanu), odpowiedź jest prosta – potrzebna<br />

jest APTEKA, czyli prosty w obsłudze Agregat, skuteczne<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

Rys. 5. Agregat UCz 3-4<br />

i wydajne Preparaty, optymalna i bezpieczna TEchnologia oraz<br />

przeszkolona KAdra serwisowa. Obecnie – wraz z zastąpieniem<br />

inhibitowanych roztworów <strong>do</strong>ść agresywnych kwasów organicznych<br />

i nieorganicznych, nie tylko znacznie skuteczniejszymi, ale<br />

również bezpieczniejszymi dla ludzi i śro<strong>do</strong>wiska specjalistycznymi<br />

preparatami – chemiczne czyszczenia są dużo prostsze<br />

i z powodzeniem mogą być realizowane przez mniej <strong>do</strong>świadczonych<br />

pracowników firm serwisowych.<br />

Agregaty <strong>do</strong> czyszczenia wymienników<br />

Nasze <strong>do</strong>świadczenie wskazuje, że tak naprawdę nie ma agregatu<br />

uniwersalnego. W związku z tym <strong>do</strong> czyszczenia dużych<br />

wymienników oferujemy dwa typy urządzeń czyszczących wyposażonych<br />

w podgrzew roztworu: mniejszy UCz 3-4 (rys. 5.)<br />

i większy UCz 10-2 (rys. 6.). Należy podkreślić, iż czyszczenia<br />

agregatem pozbawionym podgrzewu roztworu jest niecelowe,<br />

gdyż w żaden sposób nie będzie można sprawdzić, czy ciepły<br />

roztwór cyrkulowany jest we wszystkich kanałach wymiennika.<br />

A wystarczy, że kawałki kamienia, jakie odrywają się podczas<br />

czyszczenia zatkają kanały, aby nawet połowa wymiennika<br />

nie była czyszczona. W takim przypadku, <strong>do</strong>piero kontrola<br />

pojemności wodnej wymiennika wykonana po zakończeniu<br />

Rys. 6. Agregat UCz 10-2<br />

KLImATyzACjA<br />

33

www.toshiba-hvac.pl<br />

Rys. 7. Przygotowanie preparatów<br />

Rys. 9. Wspawanie króćców serwisowych<br />

czyszczenia wykaże, że w ramach reklamacji wymaga on powtórnego<br />

czyszczenia.<br />

UCz 3-4 posiada zbiornik zarobowy o pojemności 120 dcm 3<br />

i zapewnia przepływ Q roztworu czyszczącego 3,1 m 3/h przy wysokości<br />

H podnoszenia 36,6 m. Jego zaletą jest opcjonalne zasilanie<br />

230/400 V oraz grzałki o mocy 2÷8 kW, co pozwala czyścić<br />

wymienniki w pomieszczeniach pozbawionych napięcia 400 V.<br />

Prosty i niezawodny system zaworów zapewnia zmianę kierunku<br />

– cyrkulację roztworu w obu kierunkach (od <strong>do</strong>łu czyszczenie<br />

i od góry płukanie), jak też szybkie mieszanie <strong>do</strong>zowanego<br />

preparatu. Niewielka masa i gabaryty umożliwiają jednej osobie<br />

przemieszczanie agregatu na kółkach.<br />

W czyszczeniu dużych wymienników oraz instalacji technologicznych<br />

<strong>do</strong>skonale sprawdza się UCz 10-2 posiadający zbiornik<br />

zarobowy o pojemności 280 dcm 3 i zapewniający przepływ<br />

Q roztworu czyszczącego 10 m 3/h przy wysokości H podnoszenia<br />

24,6 m. Do agregatu podłączane są węże DN 50 wyposażone<br />

w szybkozłączki typu Camlock. Urządzenie posiada bardzo wydajny<br />

podgrzew roztworu trzema grzałkami kwasoodpornymi<br />

o mocy 18 kW. Ze względu na dużą moc grzałek, agregat zasilany<br />

jest napięciem 400 V, chociaż sama pompa może być zasilana<br />

także napięciem 230 V.<br />

Podłączenie agregatu <strong>do</strong> wymiennika następuje za pomocą<br />

wspawanych króćców serwisowych, szybkozłączek Camlok<br />

oraz rurociągów o średnicy co najmniej DN50. W przypadku,<br />

gdy w instalacji brak jest zaworów odcinających, na połączeniach<br />

kołnierzowych należy wstawić specjalne przekładki, wykonane<br />

z cienkiej (1,5÷2 mm) blachy nierdzewnej z przyklejoną<br />

<strong>do</strong> nich cienką gumą o średnicy równej zewnętrznej średnicy<br />

rury. Przygotowanie wymiennika <strong>do</strong> czyszczenia widać na rysunkach<br />

7÷10.<br />

Rys. 8. Wykonanie przekładek<br />

Rys. 10. Podłączenie rurociągów i agregatów czyszczących<br />

Preparaty <strong>do</strong> chemicznego czyszczenia<br />

Tak jak sygnalizowano to w cz. 1. artykułu pt. Osady eksploatacyjne.<br />

Teoria i praktyka (<strong>Chłodnictwo</strong> & klimatyzacja nr 1-2/2012),<br />

rodzaj i skład chemiczny kamienia wodnego w wymienniku zależy<br />

od jakości wody chłodniczej. On też determinuje rodzaj preparatu<br />

zastosowanego <strong>do</strong> jego usunięcia.<br />

Należy pamiętać, że chlorki zawarte w kwasach redukują odporność<br />

na korozję stali chromowo-niklowych i stali chromowoniklowo-molibdenowych<br />

(włącznie z Hastelloy, Incoloy i Inconel).<br />

Dotyczy to także fluorków (bromków, jodków). Dlatego też wybór<br />

nie tylko skutecznego, ale także bezpiecznego preparatu<br />

jest bardzo ważny.<br />

W przypadku występowania osadu żelazistego, ze względu<br />

na stal nierdzewną z jakiej wykonano wymiennik, nie<strong>do</strong>puszczalne<br />

jest użycie preparatu zawierającego kwas solny. W takim<br />

wypadku należy podnieść temperaturę roztworu czyszczącego<br />

minimum <strong>do</strong> 70°C, co znacząco przyspiesza usuwanie żelaza,<br />

czego objawem jest powstanie żółtej piany.<br />

Obok kamienia wodnego, w wymiennikach ciepła układów<br />

chłodniczych spotkać można osady organiczne pochodzenia bakteriologicznego<br />

lub od organizmów żywych (np. glony, bakterie,<br />

drożdże, małże, ptasie pióra i odchody), które nie zostały zatrzymane<br />

przez filtry. W układach zamkniętych wody lo<strong>do</strong>wej powstaje<br />

specyficzny osad, będący wynikiem rozwoju bakterii beztlenowych<br />

(o jego obecności świadczy silna woń siarkowo<strong>do</strong>ru). Powyższe<br />

osady organiczne nieroztwarzalne są w roztworach kwaśnych, ale<br />

bardzo <strong>do</strong>bre efekty uzyskuje się przy zastosowaniu w wysokiej<br />

temperaturze 90°C np. preparatu DUO+. Ponieważ wymiennik ciepła<br />

nie są izolowane termicznie, osiągnięcie tak wysokiej temperatury<br />

roztworu wyłącznie za pomocą grzałek agregatu trwałoby<br />

bardzo długo. Dlatego polecam użycie preparatu DUO+, który za-<br />

9/2012

wiera specjalny katalizator, powodujący natychmiastowe zagotowanie<br />

się roztworu. Nieuchronny spadek temperatury roztworu<br />

zostanie powstrzymany podgrzewem o mocy 18 kW.<br />

Technologia czyszczenia wymienników<br />

Podstawowymi wymogami technologii stosowanej podczas<br />

czyszczenia wymienników jest:<br />

1. Duża skuteczność i pewność całkowitego usunięcia osadu;<br />

2. Jak najkrótszy czas czyszczenia, co bezpośrednio wynika z p.3.;<br />

3. Jak największa prędkość liniowa roztwarzania osadu przy użyciu<br />

danego preparatu;<br />

4. Podgrzewu roztworu czyszczącego;<br />

5. Znikoma korozyjność w stosunku <strong>do</strong> stali nierdzewnej, R35 i metali<br />

kolorowych oraz neutralność w stosunku <strong>do</strong> uszczelek;<br />

6. Niewielka masa i łatwość transportu preparatu w miejsce<br />

czyszczenia;<br />

7. Brak zagrożenia w zakresie niebezpieczeństwa poparzeń pracowników;<br />

8. Brak przykrego zapachu;<br />

9. Możliwość spuszczania zneutralizowanych po chemicznym<br />

czyszczeniu popłuczyn <strong>do</strong> kanalizacji.<br />

Niewątpliwie największym problemem jest określenie ilości<br />

osadu <strong>do</strong> usunięcia. Przeprowadzenie rewizji wewnętrznej jest<br />

kłopotliwie oraz wymaga demontażu przylg kołnierzowych i rur<br />

wody obiegowej, które najczęściej posiadają dużą średnicę i masę.<br />

Dlatego można wykorzystać metodę szacunkową.<br />

Gdy brak jest danych <strong>do</strong>tyczących grubości kamienia, stosuje<br />

się kryterium objętości osadu, w zależności od zmieniającej<br />

się wielkości różnicy ciśnienia przed i za wymiennikiem w czasie<br />

eksploatacji. Z <strong>do</strong>świadczenia wia<strong>do</strong>mo, że zakamieniony<br />

wymiennik płytowy może zawierać osad, który zajmuje od 20<br />

<strong>do</strong> nawet 50% jego pojemności wodnej. Tak więc wówczas masa<br />

kamienia wodnego wyniesie:<br />

m o = q · V<br />

gdzie:<br />

q – gęstość kamienia (określona w trakcie badań symulacyjnych<br />

lub aproksymowana na podstawie kamienia występującego<br />

na danym terenie),<br />

V – objętość kamienia [dcm3] równa iloczynowi pojemności kanałów<br />

pomnożonej przez współczynnik wypełnienia, w tym<br />

przypadku 0,35.<br />

m o = 2 g/cm 3 · (782 cm 3 · 0,3) = 547 kg<br />

W razie braku możliwości pobrania próbki osadu <strong>do</strong> badań<br />

symulacyjnych, skuteczność działania zastosowanego preparatu<br />

ocenia się na podstawie wyników przebiegu reakcji chemicznej,<br />

objawem której jest m. in. intensywność gazowania roztworu,<br />

intensywność piany i tempo zmiany na ciemniejszą barwy roztworu,<br />

a także wyników pomiaru pH i zmiany stężenia roztworu.<br />

Wówczas można <strong>do</strong>konać niezbędnej korekty preparatu lub wykonać<br />

kolejną cyrkulację. Przebieg reakcji chemicznej w roztworze<br />

preparatu Kamix z jednoczesnym barbotażem parą przedstawia<br />

rysunek 11., a w roztworze Kamix S+ – rysunek 12.<br />

Czas każdej cyrkulacji uzależniony będzie od temperatury<br />

roztworu oraz tempa ciemnienia roztworu i zaniku piany. Należy<br />

podkreślić, że pogrzanie roztworu <strong>do</strong> 60°C może skrócić czas re-<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

KLImATyzACjA<br />

Rys. 11. Przebieg reakcji chemicznej w roztworze preparatu Kamix z jednoczesnym<br />

barbotażem parą<br />

Rys. 12. Przebieg reakcji chemicznej w roztworze preparatu<br />

Kamix S+<br />

akcji nawet o połowę. Orientacyjnie można przyjąć, że wyniesie<br />

on wówczas <strong>do</strong> 4 godzin.<br />

sposób podłączenia agregatu<br />

Dysponując preparatem i technologią, można przystąpić<br />

<strong>do</strong> czyszczenia. Podłączenie agregatu czyszczącego <strong>do</strong> wymiennika<br />

jest proste. Jedynym warunkiem jest jego odłączenie<br />

od instalacji, polegające na zamknięciu wszystkich zaworów<br />

odcinających. Ze względu na powstawanie podczas reakcji<br />

roztrwaniania dużych ilości gazu, aby zapewnić ich sprawne odprowadzenie<br />

na zewnątrz, roztwór należy cyrkulować „od <strong>do</strong>łu<br />

ku górze”, podłączając węże w następujący sposób:<br />

zasilanie <strong>do</strong> króćca zaworu spustowego;<br />

powrót <strong>do</strong> króćca wspawanego od góry na rurze wylotowej<br />

między przylgą kołnierzową a zaworem.<br />

Należy podkreślić, że o skuteczności czyszczenia nie decyduje<br />

ciśnienie cyrkulującego roztworu, ani średnica zastoso-<br />

35

KLImATyzACjA<br />

wanych podłączeń, ale przede wszystkim skuteczność preparatu,<br />

który będzie w stanie roztworzyć osad <strong>do</strong> postaci<br />

soli rozpuszczonych w wodzie. W ten sposób rozpuszczony<br />

osad oraz powstały szlam będą mogły być wypłukane z wymiennika<br />

silnym strumieniem wody, pompowanej w kierunku<br />

odwrotnym <strong>do</strong> tego podczas czyszczenia, a więc „od góry<br />

<strong>do</strong> <strong>do</strong>łu”.<br />

sposób realizacji czyszczenia<br />

Chemiczne czyszczenie wymiennika przebiega w następującej<br />

kolejności:<br />

Rys. 13. Odmulanie wymiennika<br />

Rys. 14. Piana świadcząca o intensywności przebiegu reakcji<br />

Część producentów w DTR zaleca, aby dla dużych wymienników,<br />

dla których przewiduje się chemiczne czyszczenie,<br />

między zaworami odcinającymi a wymiennikiem wykonać<br />

przyłącza kołnierzowe o średnicy równej ½ średnicy przyłączy<br />

wymiennika, zaślepione kołnierzami zaślepiającymi na okres<br />

pracy wymiennika. Jednak w przypadku technologii Kamix<br />

zabieg ten jest zbędny, ponieważ podczas czyszczenia cały<br />

gaz odprowadzany jest <strong>do</strong> zbiornika agregatu.<br />

1. Nalać wody <strong>do</strong> zbiornika agregatu i uruchomić pompę, ustawiając<br />

zaworami kierunek przepływu od <strong>do</strong>łu <strong>do</strong> góry.<br />

2. Po uzyskaniu powrotu wody z wymiennika napełnić zbiornik<br />

agregatu wodą <strong>do</strong> 1/3 pojemności i przeprowadzić próbę<br />

ciśnieniową, obserwując szczelność połączeń, a następnie prowadzić<br />

odmulanie wymiennika (rys. 13.). Poprzez zmianę ustawienia<br />

zaworów w położenie „od góry <strong>do</strong> <strong>do</strong>łu”, należy rozpocząć<br />

odmulanie układu, tłocząc od góry wodę surową i wypłukując<br />

na zewnątrz <strong>do</strong> studzienki kanalizacyjnej odmuliny oraz część<br />

szlamu. W momencie ustabilizowania się barwy wody odmulanie<br />

uważa się za zakończone.<br />

3. Wylać brudną wodę, wlać nową i powtórzyć płukanie, określając<br />

(mierząc wo<strong>do</strong>mierzem) ilość wody wprowadzonej <strong>do</strong> obiegu.<br />

4. Przy włączonej cyrkulacji „od <strong>do</strong>łu <strong>do</strong> góry” ustabilizować<br />

poziom wody <strong>do</strong> połowy zbiornika i przystąpić <strong>do</strong> podgrzewu<br />

wody, wykorzystując grzałki lub barbotaż parą. Wykonuje się go<br />

za pomocą specjalnej lancy z otworami, włożonej <strong>do</strong> zbiornika<br />

agregatu pod lustro wody. Wraz ze wzrostem temperatury wody,<br />

następuje wzrost jej objętości.<br />

5. Po ustabilizowaniu się poziomu wody, upuścić ze zbiornika<br />

zaworem spustowym taka ilość wody, która odpowiadać będzie<br />

objętości <strong>do</strong>danego preparatu. Następnie przy pracującej<br />

pompie cyrkulacyjnej <strong>do</strong>dawać małymi porcjami (8÷10 kg) preparat,<br />

aż <strong>do</strong> zużycia ½ przygotowanej ilości. Jest to spowo<strong>do</strong>wane<br />

tym, że w pierwszej kolejności roztwarzaniu podlega kamień<br />

węglanowy, czego objawem jest bardzo duża ilość gazów, jaka<br />

wraz z roztworem napływa <strong>do</strong> zbiornika. Dopiero po zmniejszenia<br />

gazowania, można partiami <strong>do</strong>dać resztę preparatu przygotowanego<br />

<strong>do</strong> zużycia w danej cyrkulacji.<br />

6. Włączyć grzałki i podgrzać roztwór <strong>do</strong> 50÷60°C.<br />

7. Prowadzić kontrolę wizualną roztworu, oceniając wzrokowo<br />

ilość powstających pęcherzyków gazów oraz gęstość powstającej<br />

piany (rys. 14.), świadczących o intensywności przebiegu reakcji.<br />

8. W trakcie cyrkulowania roztworu okresowo mierzyć temperaturę<br />

i oznaczać odczyn pH roztworu (rys. 15.), który będzie<br />

stopniowo wzrastał od 0,4 aż <strong>do</strong> 3÷3,5.<br />

9. Po zaniku oznak burzliwego przebiegu reakcji w postaci piany,<br />

w odstępach 20 min., mierzyć pH roztworu lub oznaczać jego<br />

stężenie metodą miareczkowania alkacymetrycznego.<br />

10. Po określeniu końca reakcji, oznaką której jest uzyskanie<br />

dwukrotnie tych samych wyników pomiaru (oznaczenia), zneutralizować<br />

roztwór i spuścić <strong>do</strong> kanalizacji. Neutralizację kwaśnych<br />

roztworów poprocesowych najszybciej i najłatwiej wykonać<br />

można przy użyciu wo<strong>do</strong>rotlenku sodu. Możliwe jest także<br />

Rys. 15. Okresowe pomiary przy cyrkulowaniu roztworu<br />

36 9/2012

KLImATyzACjA<br />

Rys. 16. Wi<strong>do</strong>k kanałów bezpośrednio po zakończeniu czyszczenia, przed końcowym<br />

płukaniem wodą<br />

Rys. 17. Demontaż filtra po stronie wody chłodniczej<br />

stosowanie tańszego wapna hydratyzowanego, jednak wówczas<br />

powstanie obfita piana i wydłuży się czas zobojętniania. Natomiast<br />

roztwór poreakcyjny preparatu DUO+, stosowanego podczas<br />

usuwania osadów organicznych, można zneutralizować kwasem.<br />

Neutralizację należy prowadzić w następujący sposób:<br />

a. po wyłączeniu pompy, należy zamknąć zawór, a wąż powrotny<br />

podłączyć <strong>do</strong> wody surowej;<br />

b. po odkręceniu zaworów, woda surowa będzie wypierać roztwór<br />

poreakcyjny <strong>do</strong> zbiornika agregatu. Po jego całkowitym<br />

napełnieniu, należy ponownie zamknąć zawory i przystąpić<br />

<strong>do</strong> właściwego zobojętniania.<br />

c. ustawiając zawory agregatu w położeniu mieszania, należy<br />

włączyć pompę i mieszać popłuczyny w zbiorniku, <strong>do</strong>sypując<br />

neutralizator i okresowo (co 3 min.) mierzyć pH popłuczyn<br />

za pomocą paska pehametrycznego.<br />

d. po ustabilizowaniu się pH na poziomie 6,5÷9 można wypompować<br />

zneutralizowane popłuczyny <strong>do</strong> kanalizacji.<br />

Rys. 18. Wi<strong>do</strong>k odkamienionego filtra<br />

Neutralizację wg czynności a÷d należy powtarzać, aż <strong>do</strong> zobojętnienia<br />

całego roztworu poreakcyjnego.<br />

11. Powtórzyć czynności 1÷10 dla zużycia pozostałej połowy<br />

przygotowanego preparatu.<br />

12. W zależności od rodzaju kamienia (np. żelazisty) i szybkości<br />

zaniku oznak reakcji, można powtórzyć czyszczenie innym<br />

preparatem (np. Kamix S+), po kolejnych 2÷3 godzinach neutralizując<br />

roztwór.<br />

13. Między etapami czyszczenia, a zwłaszcza przy przejściu<br />

z roztworu preparatu kwaśnego na zasa<strong>do</strong>wy, wymiennik należy<br />

ponownie odmulić i <strong>do</strong>kładnie wypłukać wodą surową, aż<br />

pH popłuczyn będzie się mieściło w granicach 6,5÷7,5. Dzięki temu<br />

nowy preparat nie będzie ulegał neutralizacji, zmniejszając<br />

tym samym stężenie roztworu, ale cały zostanie wykorzystany<br />

<strong>do</strong> usuwania osadu.<br />

Dla nie<strong>do</strong>świadczonego serwisanta pewien kłopot może sprawić<br />

określenie zakończenia reakcji chemicznej. W przypadku osadu,<br />

który w trakcie roztwarzania wydzielał gaz, oznaką zakończenia<br />

reakcji może być zanik pianowania. Aby to sprawdzić, należy<br />

na 1 min. wyłączyć pompę i zamknąć zawory zasilający i powrotny.<br />

Jeżeli po otwarciu zaworu powrotnego nie zaobserwujemy<br />

gwałtownego pojawienia się gazu, uznać można, że w wymienniku<br />

nie ma już gazu, a więc reakcja <strong>do</strong>biegła końca.<br />

Po zakończeniu czyszczenia wymiennik należy <strong>do</strong>kładnie wypłukać<br />

wodą, zmieniając kierunek przepływu od góry <strong>do</strong> <strong>do</strong>łu.<br />

Płukać <strong>do</strong> momentu, aż pH popłuczyn będzie się mieściło<br />

w granicach 6,5÷7,5.<br />

Część wymienników wielkopowierzchniowych posiada specjalne<br />

filtry. Przed czyszczeniem można je zdemontować, ponieważ<br />

ich role podczas czyszczenia przejmuje filtr na pompie agregatu,<br />

który w trakcie czyszczenia jest dużo łatwiej oczyścić.<br />

Po zakończeniu czyszczenia przychodzi „chwila prawdy” w postaci<br />

kontroli uzyskanych efektów. Najczęściej przebiega ona<br />

w formie rewizji wewnętrznej, co widać na rysunkach 16÷19.<br />

38 9/2012

Rys. 19. Płukanie końcowe<br />

Kontrola jakości uzyskanych wyników czyszczenia może także<br />

polegać na pomiarze oporów przepływu (określeniu różnic<br />

w ciśnieniu odczytanym z manometrów, spowo<strong>do</strong>wanych oporem<br />

przepływu przed i po czyszczeniu), odczycie różnicy temperatury<br />

na wejściu <strong>do</strong> i wyjściu z wymiennika lub pomiarze<br />

objętości wodnej wymiennika. Jednak coraz częściej, w wyniku<br />

opomiarowania i zobrazowania pracy całej instalacji chłodniczej<br />

bądź klimatyzacyjnej, wyniki czyszczenia wymiennika<br />

natychmiast znajdują swoje odzwierciedlenie w parametrach<br />

odczytanych na monitorze komputera (rys. 20.).<br />

Na zakończenie niniejszego artykułu warto poruszyć problemy<br />

KAdry serwisowej, która ukrywa się pod ostatnimi literami<br />

akronimu. Jest to szczególnie istotne dzisiaj, kiedy obserwujemy<br />

zmniejszanie planowych remontów oraz ilości bu<strong>do</strong>wanych instalacji,<br />

skutkiem czego jest ograniczanie zatrudnienia. Dlatego<br />

pewnym wyjściem z tej trudnej sytuacji jest poszerzenie oferty<br />

realizowanych usług, np. o chemiczne czyszczenie instalacji<br />

chłodniczych i klimatyzacyjnych, w tym także wymienników wielkopowierzchniowych.<br />

Takie działanie obserwujemy w przedsiębiorstwach,<br />

które <strong>do</strong>konały zakupu naszych agregatów i z powodzeniem<br />

stosują technologię Kamix. W tej sytuacji uniwersalny<br />

pracownik potrzebuje bezpiecznego preparatu i technologii<br />

czyszczenia. Uważam, że zlecanie czyszczenia wyspecjalizowanym<br />

przedsiębiorstwom, posiadającym odpowiedni potencjał<br />

techniczny i mogącym z powodzeniem wykonać skomplikowane<br />

chemiczne czyszczenia, jest lepszym rozwiązaniem, niż kierowanie<br />

zlecenia <strong>do</strong> małego zakładu instalacyjnego posiadającego<br />

<strong>do</strong>świadczenia z czyszczenia niewielkich wymienników<br />

c.w.u. w ciepłownictwie, zakamienionych zazwyczaj łatworoztwarzalnym<br />

osadem. Praktyka pokazuje bowiem, że rozwiązania<br />

sprawdzające się w przypadku małego wymiennika, niekoniecznie<br />

przyniosą oczekiwany efekt podczas czyszczenia wymiennika<br />

wielkopowierzchniowego.<br />

Podsumowując temat czyszczenia płytowych wielkowierzch-<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

Rys. 20. Wyniki czyszczenia wymiennika odczytane z komputera<br />

micznego czyszczenia nie ma innej alternatywy. Aby u<strong>do</strong>wodnić<br />

taką tezę posłużę się przykładem z czyszczenia wymienników<br />

w dużym centrum handlowym. Otóż z <strong>do</strong>świadczenia wia<strong>do</strong>mo,<br />

że w ciągu nocy (od 22.00 <strong>do</strong> 7.00), po wyłączeniu klimatyzacji,<br />

możliwe jest wykonanie z zachowaniem wszystkich reżimów technologicznych,<br />

czyszczenia wymiennika ciepła nawet o powierzchni<br />

200 m 2. Po zakończeniu czyszczenia i uruchomieniu systemu<br />

klimatyzacji (chillerów lub pomp ciepła oraz wież chłodniczych)<br />

pozostają jeszcze dwie godziny na osiągniecie przez system odpowiednich<br />

parametrów temperaturowych. W tak krótkim czasie<br />

czyszczenie mechaniczne wymiennika, wymagające demontażu<br />

wszystkich płyt i odklejenia uszkodzonych uszczelek, czyszczenie<br />

mechaniczne i chemiczne każdej płyty oraz montaż końcowy z pasowaniem<br />

uszczelek jest po prostu niemożliwy.<br />

KLImATyzACjA<br />

niowych wymienników ciepła, należy podkreślić, że dla ich che- REKLAMA<br />

39

KLImATyzACjA<br />

Produktywność pracowników<br />

vs. śro<strong>do</strong>wisko w pomieszczeniach<br />

Anna BOGDAN<br />

W czasach, kiedy najważniejszym parametrem jest oszczędność energii, komfort<br />

cieplny i jakość powietrza, którym oddychają użytkownicy traktowane są marginalnie.<br />

O AuTOrze<br />

Aktualnie ponownie powraca problem występujący w latach<br />

siedemdziesiątych ubiegłego wieku, kiedy to po kryzysie<br />

energetycznym nastąpiło znaczne ograniczenie zapotrzebowania<br />

na energię <strong>do</strong>starczaną <strong>do</strong> budynków. Wynikiem tej<br />

oszczędności było wiele obiektów, w których maksymalnie<br />

zredukowano napływ świeżego powietrza <strong>do</strong> pomieszczeń<br />

i z tej przyczyny warunki śro<strong>do</strong>wiska wewnętrznego były dalekie<br />

<strong>do</strong> za<strong>do</strong>walających. Należy jednak pamiętać, iż budynki<br />

konstruowane są dla użytkowników a nie dla mniejszego<br />

zużycia energii. Zatem priorytetem zawsze powinno być zachowanie<br />

zdrowego śro<strong>do</strong>wiska wewnątrz, przy jednoczesnym<br />

ograniczeniu zużycia energii.<br />

Ponieważ komfort pracowników, użytkowników pomieszczeń<br />

biurowych jest traktowany często marginalnie, w artykule<br />

tym skupiono się na innym parametrze powiązanym z komfortem<br />

użytkowników, tj. na produktywności.<br />

Czym jest produktywność?<br />

Produktywność określa zazwyczaj stosunek efektów, rezultatów<br />

wykonywanej pracy <strong>do</strong> poniesionych nakładów.<br />

W przypadku pracownika produktywnością można określić<br />

zespół parametrów, na które głównie składają się wydajność<br />

i efektywność pracy.<br />

Pomiar produktywności należy <strong>do</strong> skomplikowanych zagadnień,<br />

gdyż trudno jest połączyć indywidualne zmienne,<br />

zależące zarówno od warunków pracy, jak również od indywidualnych<br />

cech i zaplecza <strong>do</strong>mowo-rodzinnego pracowni-<br />

dr hab. inż. Anna<br />

BOGDAN – Pracownia<br />

Obciążeń Termicznych,<br />

CIOP-PIB, Zakład<br />

Klimatyzacji i<br />

Ogrzewnictwa,<br />

Politechnika Warszawska Rys. 1. Model absencji zawo<strong>do</strong>wej w stosunku od ilości powietrza wentylacyjnego<br />

ka. W poradniku REHVA [23] określono czynniki, które mogą<br />

być uwzględniane przy ocenie produktywności pracownika.<br />

Należą <strong>do</strong> nich m.in.: absencja zawo<strong>do</strong>wa, nieobecność na stanowisku<br />

pracy czy przy telefonie, koszty leczenia zwierające<br />

zwolnienia, wypadki, samoocena <strong>do</strong>tycząca produktywności,<br />

wyniki uzyskiwane przez grupy robocze, szybkość i <strong>do</strong>kładność<br />

wykonywania zadań, zmęczenie itp.<br />

Zależność między produktywnością a warunkami<br />

śro<strong>do</strong>wiska wewnętrznego<br />

Jak wskazano wcześniej, na produktywność wpływa m.in.<br />

stan zdrowia pracowników i absencja zawo<strong>do</strong>wa. Poniżej przedstawiono<br />

wybrane czynniki, których korelacja z produktywnością<br />

została opisana w <strong>do</strong>stępnych publikacjach.<br />

Choroby układu oddechowego<br />

W wielu artykułach wykazano zależność między brakiem<br />

wentylacji czy też nie<strong>do</strong>stateczną ilością powietrza świeżego<br />

a rozprzestrzenianiem się zakaźnych chorób układu oddechowego<br />

[1, 2]. W badaniach prowadzonych przez Jaakkola<br />

[3] wskazano, iż w pomieszczeniach, w których pracowało<br />

więcej niż dwóch pracowników, <strong>do</strong>chodziło <strong>do</strong> większej absencji<br />

zawo<strong>do</strong>wej niż w przypadku pracowników samodzielnie<br />

zajmujących pomieszczenie. W badaniach prowadzonych<br />

w salach przeznaczonych dla przebywania chorych w 3 budynkach<br />

szpitalnych, w których w jednym <strong>do</strong>starczano całkowicie<br />

świeże powietrze, w drugim i trzecim powietrze było re-<br />

40 9/2012

Pomiar produktywności należy<br />

<strong>do</strong> skomplikowanych zagadnień<br />

cyrkulowane w stosunku 30 i 70% wykazano, iż w pierwszym<br />

budynku <strong>do</strong>chodziło <strong>do</strong> znacznie mniejszego wyizolowania<br />

bakterii grypowych w powietrzu wewnętrznym niż w pozostałych<br />

budynkach [4].<br />

W badaniach Miltona [5] sprawdzono korelację miedzy ilością<br />

świeżego powietrza <strong>do</strong>starczanego <strong>do</strong> pomieszczeń a absencją<br />

zawo<strong>do</strong>wą pracowników wywołaną chorobami układu<br />

oddechowego. W budynku, w którym zapewniono dla<br />

użytkownika około 24 l/s powietrza świeżego, ilość zachorowań<br />

była niższa o 35% w stosunku <strong>do</strong> budynku, w którym dla<br />

użytkownika <strong>do</strong>starczano około 12 l/s. Przeliczając absencję<br />

zawo<strong>do</strong>wą spowo<strong>do</strong>waną chorobami układu oddechowego,<br />

określono w badaniach prowadzonych w USA [6, 7], iż spowo<strong>do</strong>wały<br />

one 176 mln dni absencji zawo<strong>do</strong>wej oraz 121 mln dni<br />

pracy z mniejszą wydajnością. Zakładając spadek produktywności<br />

o 100% w przypadku braku obecności w pracy i o 25%<br />

w przypadku ograniczonej pracy, roczną wartość niewykonanej<br />

pracy przeliczono na 34 mld <strong>do</strong>larów. Jednocześnie koszt<br />

leczenia tych chorób wyniósł 36 mld <strong>do</strong>larów.<br />

W publikacji [8] przedstawiono zależność między występowaniem<br />

absencji zawo<strong>do</strong>wej spowo<strong>do</strong>wanej chorobami a krotnością<br />

wymian powietrza w pomieszczeniach (rys.1.), a także<br />

występowaniem absencji zawo<strong>do</strong>wej w odniesieniu <strong>do</strong> ilości powietrza<br />

świeżego <strong>do</strong>starczanego dla każdego użytkownika (rys. 2.).<br />

Na tej podstawie wydać, że im więcej powietrza świeżego <strong>do</strong>starczanego<br />

jest <strong>do</strong> pomieszczenia, tym mniejsza jest absencja zawo<strong>do</strong>wa<br />

spowo<strong>do</strong>wana zachorowaniami układu oddechowego.<br />

Alergie i astma<br />

Alergie i astma są często wynikiem nadmiernej ekspozycji<br />

w dzieciństwie na powietrze zanieczyszczone chemikaliami<br />

jak również dymem tytoniowym [9, 10]. Zanieczyszczenie powietrza<br />

przez kurz, zarodki pleśni itp. jest skorelowane z wentylacją<br />

i ilością świeżego powietrza <strong>do</strong>starczanego <strong>do</strong> pomieszczeń<br />

[11]. Określono, iż w budynkach, w których istnieje<br />

problem z wilgotnością i słabą jakością powietrza wewnętrznego<br />

występował większy spadek produktywności oraz absencja<br />

zawo<strong>do</strong>wa spowo<strong>do</strong>wana alergiami i astmą. Jak określono<br />

w USA średnioroczny koszt leczenia tego rodzaju zachorować<br />

wynosi około 12 mld <strong>do</strong>larów.<br />

sick Building syndrome<br />

Na SBS składają się objawy podrażnienia oczu, nosa i skóry,<br />

bóle głowy, zmęczenie, problemy z oddychaniem itp. Na ryzyko<br />

wystąpienia SBS wpływa ilość powietrza świeżego <strong>do</strong>starczanego<br />

<strong>do</strong> pomieszczeń [12]. Jak wykazano w USA zwiększenie<br />

strumienia powietrza świeżego o 5 l/s spowo<strong>do</strong>wało<br />

zmniejszenie odsetka osób zgłaszających objawy SBS z 26%<br />

<strong>do</strong> 16%. Jak wykazano w norweskich szkołach poprawa jakości<br />

powietrza w klasach spowo<strong>do</strong>wała zwiększenie produktywności<br />

uczniów o 5,3%, porównując rezultaty zmierzonego<br />

czasu reakcji [13]. Rozwiązaniem przy wystąpieniu SBS jest nie<br />

tylko zapewnienie odpowiedniej ilości powietrza świeżego,<br />

ale również minimalizacja źródeł zamieszczeń – wykładzin,<br />

elementów wyposażenia wnętrz itp. W badaniach laborato-<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

ryjnych wykazano, iż usuniecie 20 wykładzin spowo<strong>do</strong>wało:<br />

niewielkie zmniejszenie w ilości zanieczyszczeń w powietrzu,<br />

lepszą odczuwalną jakość powietrza, zmniejszenie intensywności<br />

SBS – głownie bólu i zawrotów głowy, zwiększenie<br />

o 6,5% ilości przepisywanego tekstu, polepszenie wyniku<br />

o 3,4% testów logicznych, polepszenie o 3,1% w czasie reakcji<br />

(refleks) itp. [14].<br />

Wykazano również, iż SBS wpływa na samoocenę produktywności<br />

[15] , a także określono korelację miedzy wydajnością<br />

pracy a symptomami SBS. Wskazano, że pracownicy odczuwający<br />

SBS wykazywali o 7% dłuższy czas reakcji na zadania<br />

a także popełniali o 30% więcej błędów w testach psychologicznych.<br />

Wskazano również, iż niska jakość powietrza wpływa<br />

negatywnie na wydajność pracy [16], a zwiększenie ilości<br />

powietrza <strong>do</strong>starczanego <strong>do</strong> pomieszczeń spowo<strong>do</strong>wało<br />

poprawę odczuwanej jakości powietrza i obniżenie symptomów<br />

SBS, a także zwiększenie wydajności pracy.<br />

Śro<strong>do</strong>wisko cieplne<br />

Jak wykazały badania Wyona i Fiska [17, 18] temperatura<br />

jest parametrem znacząco wpływającym na wydajność pracy.<br />

Optymalna temperatura sprzyjająca największej produktywności<br />

zależy jednakże w głównej mierze od preferencji każdego<br />

człowieka. Przyjmuje się również, iż nieznaczny lokalny dyskomfort<br />

cieplny, np. nieznacznie niższa temperatura powietrza<br />

od temperatury komfortowej, polepszają produktywność.<br />

Umożliwienie indywidualnej regulacji temperatury powietrza<br />

zwiększa produktywność o około 2% [19], natomiast w innych<br />

badaniach [20] wykazano, iż umożliwienie pracownikom regulacji<br />

temperatury powietrza o ±3 oC wpływa na zwiększenie<br />

produktywności w zakresie w logicznego myślenia i zręczności<br />

wykonywania pracy manualnej o 3% oraz o 7% w pisaniu<br />

na klawiaturze w stosunku <strong>do</strong> wyników uzyskanych w budynkach<br />

o temperaturze powietrza przyjmowanej na poziomie<br />

zgodnym z normami komfortu, ale bez regulacji. Natomiast<br />

w badaniach prowadzonych w przedszkolach w Szwajcarii<br />

wskazano, iż utrzymywanie temperatury wewnętrznej na po-<br />

KLImATyzACjA<br />

Rys. 2. Model absencji zawo<strong>do</strong>wej w stosunku od ilości powietrza wentylacyjnego<br />

<strong>do</strong>starczanego <strong>do</strong> każdego użytkownika<br />

41

www.toshiba-hvac.pl<br />

Przede wszystkim należy <strong>do</strong> pomieszczeń<br />

<strong>do</strong>prowadzać odpowiednie ilości powietrza,<br />

w tym powietrza świeżego<br />

ziomie 22 oC i wilgotności w zakresie 40÷49% spowo<strong>do</strong>wało<br />

spadek absencji dzieci z 5,7% <strong>do</strong> 3% [21].<br />

Podsumowanie<br />

Reasumując przedstawione powyżej informacje, można zaobserwować,<br />

iż śro<strong>do</strong>wisko panujące w pomieszczeniach może<br />

wpływać na produktywność traktowaną jako wydajność, <strong>do</strong>kładność<br />

wykonywanej pracy oraz absencję zawo<strong>do</strong>wą spowo<strong>do</strong>waną<br />

chorobami układu oddechowego. Z tej przyczyny<br />

powinno dążyć się <strong>do</strong> utrzymania wysokich standardów<br />

odnośnie jakości powietrza w pomieszczeniach.<br />

Przede wszystkim należy <strong>do</strong> pomieszczeń <strong>do</strong>prowadzać<br />

odpowiednie ilości powietrza, w tym powietrza świeżego,<br />

w celu usuwania zanieczyszczonego powietrza i zapewniania<br />

powietrza czystego <strong>do</strong> oddychania. Drugim ważnym elementem<br />

jest odpowiednie zorganizowanie przepływu powietrza<br />

przez pomieszczenie, w celu uniknięcia migracji zanieczyszczeń<br />

między pracownikami.<br />

Jednocześnie parametry powietrza powinny być <strong>do</strong>stosowywane<br />

<strong>do</strong> rodzaju wykonywanej pracy, tak aby zbliżać się<br />

<strong>do</strong> warunków komfortu cieplnego. Wilgotność względna powietrza<br />

powinna być utrzymywana w <strong>do</strong>lnych granicach wskazywanych<br />

w normach (około 40%), natomiast w celu uzyskania<br />

zwiększenia produktywności w idealnych warunkach powinno<br />

się stworzyć możliwość samodzielnego <strong>do</strong>stosowywania<br />

temperatury powietrza każdemu użytkownikowi.<br />

Może się wydawać, iż zmiany te są bardzo kosztowne i nie<br />

możliwe <strong>do</strong> realizacji. Odpowiedz na ten problem przynosi<br />

publikacja Roelofsena [22], w której przeliczono koszty poprawy<br />

jakości śro<strong>do</strong>wiska wewnętrznego o jedną kategorię<br />

zgodnie z zapisami normy PN-EN 15251:2012 Parametry wejściowe<br />

śro<strong>do</strong>wiska wewnętrznego <strong>do</strong>tyczące projektowania i oceny<br />

charakterystyki energetycznej budynków, obejmujące jakość powietrza<br />

wewnętrznego, śro<strong>do</strong>wisko cieplne, oświetlenie i akustykę.<br />

Obliczono koszty związane ze zmianą kategorii (z C na kategorię<br />

B oraz z B na A) i przedstawiono je w tabeli 1.<br />

Analogiczne analizy przeprowadził Wyon [17], który wskazał<br />

czas zwrotu 1,6 roku przy zmianie przestrzeni biurowej<br />

w celu osiągnięcia 0,5% wzrostu produktywności. Można za-<br />

Tabela 1. Koszty związane ze zmianą kategorii budynku<br />

<strong>do</strong>datkowe inwestycje<br />

[euro/m 2 powierzchni]<br />

zwiększenie wydajności urządzeń<br />

[euro/m 2 rocznie]<br />

utrzymanie obiektu<br />

[euro/m 2 rocznie]<br />

zużycie energii<br />

[euro/m 2 rocznie]<br />

z kat. C na<br />

kat. B<br />

z kat. B na<br />

kat. A<br />

około 80 około 96<br />

około 98 około 55<br />

około 2,8 około 1,1<br />

0,35 1<br />

czas zwrotu [lata] 0,8 1,8<br />

tem wnioskować, iż zwiększenie produktywności pracowników<br />

poprzez polepszenie warunków śro<strong>do</strong>wiska wewnętrznego<br />

może być traktowane jako inwestycja o krótkim czasie<br />

zwrotu, która w dalszej perspektywie będzie przynosić tylko<br />

zyski.<br />

LITERATURA<br />

[1] BRUNDAGE J. F., SCOTT R. M., LEDNAR W. M., SMITH D. W., MILLER R. N.:<br />

Buildingassociated risk of febrile acute respiratory diseases in army trainees. JAMA 259<br />

(14): 2108–12. 1988.<br />

[2] The prevalence of respiratory diseases among children in schoolrooms ventilated by<br />

various methods. In Ventilation: Report of the New York State Commission on<br />

Ventilation. Chapter XXIII. New York: Dutton. New York State Comm. Vent. 1923.<br />

[3] JAAKKOLA J. J. K., HEINONEN O. P.: Shared office space and the risk of the common cold.<br />

Eur. J. Epidemiol. 11(2): 213–16. 1993.<br />

4] DRINKA P. J., KRAUSE P., SCHILLING M., MILLER B. A., SHUT P., GRAVENSTEIN S.: Report of<br />

an influenza-A outbreak: nursing. Home architecture and influenza-A attack rates. J. Am.<br />

Geriatr. Soc. 44: 910–13. 1996.<br />

[5] MILTON D. K., GLENCROSS P. M., WALTERS M. D.: Risk of sick leave associated with<br />

out<strong>do</strong>or ventilation level, humidification and building related complaints. In<strong>do</strong>or Air<br />

2000; 10: 212–221. 2000.<br />

[6] US Dep. Health Hum. Serv: Vital and Health Statistics, Current Estimates from the<br />

National Health Interview Survey, Series 10: Data From the National Health Survey No.<br />

189, DHHS Publ. No. 94–517. 1994.<br />

[7] DIXON R. E.: Economic costs of respiratory tract infections in the United States. Am. J.<br />

Med. 78(6B): 45–51. 1985.<br />

8] Olli SEPPANEN: In<strong>do</strong>or climate and productivity<br />

[9] ARSHAD S. H., MATTHEWS S., GANT C., HIDE D. W.: Effect of allergen avoidance on<br />

development of allergic disorders in infancy. Lancet 339(8809): 1493–97. 1992.<br />

[10] WAHN U., LAU S., BERGMANN R., KULIG M., FORSTER J., et al.: In<strong>do</strong>or allergen exposureis<br />

a risk factor for sensitization duringthe first three years of life. J. Allergy Clin. Immunol.<br />

99(6): 763–69. 1997.<br />

[11] Div. Respir. Dis. Stud., Natl. Inst. Occup.Safety Health. 1984. Outbreaks of respiratory<br />

illness among employees in large office buildings. Tennessee, District of Columbia.<br />

MMWR 33(36):506–13<br />

[12] SEPPANEN O. A., FISK W. J., MENDELL M. J.: Association of ventilation rates and CO2 – concentrations with health and rother responses in commercial and institutional<br />

buildings. In<strong>do</strong>or Air 9: 226–52. 1999.<br />

[13] MYHRVOLD A. N., OLSEN E.: Pupils health and performance due to renovation of schools.<br />

Proc. Healthy Build./IAQ 1997. 1:81–86. 1997.<br />

[14] WARGOCKI P.: Human perception, productivity, and symptoms related to in<strong>do</strong>or air<br />

quality. PhD thesis, ET-Ph.D. 98-03, Cent. In<strong>do</strong>or Environ. Energy, Tech. Univ. Denmark.<br />

244 pp. 1998.<br />

[15] HALL H. I., LEADERER B. P., CAIN W. S. and FIDLER A. T.: Influence of building-related<br />

symptoms on self-reported productivity. Proceedings of Healthy Buildings IAQ’91.<br />

Washington, DC, USA. ASHRAE, 33–35. 1991.<br />

[16] WARGOCKI P., WYON D., SUNDELL J., CLAUSEN G., FANGER O.: The effects of out<strong>do</strong>or air<br />

supply rate in an office on perceived air quality, sick building syndrome (SBS) symptoms and<br />

productivity. International Journal of In<strong>do</strong>or Air Quality and Climate. 10 :222-236. 2000.<br />

[17] WYON D. P.: In<strong>do</strong>or environmental effects on productivity. Proc. IAQ 96 Paths to Better<br />

Building Environments. pp. 5–15, Atlanta: ASHRAE. 1996.<br />

[18] FISK W. J.: Estimates of potential Nationwide productivity and health benefits from<br />

better in<strong>do</strong>or environments: an update. In<strong>do</strong>or Air Quality Handbook. ed. J SPENGLER, J.<br />

M. SAMET, J. F. MCCARTHY. New York: McGraw Hill. 2000.<br />

[19] KRONER W. M., STARK-MARTIN J. A.: Environmentally responsive workstations and office<br />

worker productivity. Proc. In<strong>do</strong>or Environ. Product. June 23–26, Baltimore, MD, ed. H.<br />

LEVIN. Atlanta, GA: ASHRAE. 1992.<br />

[20] WYON D. P.: Individual microclimate control: required range, probable benefits, and<br />

current feasibility. In<strong>do</strong>or Air ’96, 7th Int. Conf. In<strong>do</strong>or Air Qual. Clim. 1:1067–72. Nagoya,<br />

Jpn: SEEC Ishibashi. 1996.<br />

[21] DILMMICK, R. L. and ACKERS A. B.: An introduction to experimental aerobiology. John<br />

Wiley Sons, New York. 1969.<br />

[22] ROELOFSEN, P.: The impact of office environments on employee performance: The<br />

design of the workplace as a strategy for productivity enhancement. Journal of facilities<br />

Management vol. 1 NO. 3, 247–264. 2002.<br />

[23] Rehva.<br />

9/2012

Bierne i czynne systemy zapobiegania<br />

zadymieniu – badania skuteczności<br />

systemów<br />

Grzegorz KUBICKI<br />

Od wielu lat zajmuję się praktycznymi aspektami ochrony dróg<br />

ewakuacji w budynkach wysokich. W tym czasie byłem i wciąż<br />

jestem świadkiem oraz uczestnikiem wielu ciekawych badań,<br />

prób, symulacji i eksperymentów naukowych, które wskazywały<br />

mocne i słabe strony wielu powszechnie stosowanych systemów<br />

wentylacji pożarowej w budynkach wysokich. W prezentowanym<br />

artykule chciałbym przedstawić wyniki.<br />

Warunki funkcjonowania systemu różnicowania<br />

ciśnienia<br />

Spełnienie warunku zabezpieczenia przed zadymieniem pionowych<br />

dróg ewakuacji wymaga zastosowania tzw. układów różnicowania<br />

ciśnienia, czyli systemów napowietrzania pożarowego.<br />

Podczas działania tego typu układów należy po pierwsze zapewnić<br />

gradację ciśnienia od najwyższego na pionowych drogach<br />

ewakuacji (klatkach scho<strong>do</strong>wych i w szybach dźwigów przeznaczonych<br />

<strong>do</strong> działań jednostek pożarniczych), <strong>do</strong> najniższego na<br />

poziomych drogach ewakuacji (korytarzach lub w obrębie kondygnacji).<br />

Zadanie drugie polega na ukierunkowaniu przepływu<br />

powietrza na kondygnacji objętej pożarem z przestrzeni chronionej<br />

nadciśnieniem (klatki scho<strong>do</strong>we i przedsionki pożarowe)<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

<strong>do</strong> przestrzeni niechronionej nadciśnieniem (kondygnacja objęta<br />

pożarem). Przepływ powietrza odbywa się przez drzwi otwarte<br />

pomiędzy w/w przestrzeniami budynku z prędkością co najmniej<br />

1 m/s (jeżeli przewiduje się skuteczność działania systemu wyłącznie<br />

dla prowadzenia ewakuacji) i min 2 m/s (jeżeli skuteczność<br />

systemu ma być zachowana podczas prowadzenia akcji gaśniczej).<br />

Oprócz wymienionych powyżej warunków układ nadciśnienia<br />

w trzonie klatki scho<strong>do</strong>wej musi gwarantować zachowanie<br />

na wszystkich kondygnacjach warunku swobodnego <strong>do</strong>stępu<br />

<strong>do</strong> przestrzeni chronionej. Warunek ten definiuje siła potrzebna<br />

<strong>do</strong> otwarcia drzwi, której wartość ze względów psychologicznych<br />

nie może przekraczać 100 N. Dla realizacji opisanych zadań<br />

wykonywane są w budynkach wielokondygnacyjnych układy<br />

napowietrzania pożarowego potocznie nazywane systemami<br />

różnicowania ciśnienia. Systemy te można zaklasyfikować pod<br />

względem sposobu regulacji podstawowych parametrów nadciśnienia<br />

i przepływu jako pasywne i aktywne.<br />

Układy pasywne<br />

Działanie układów pasywnych opiera się najczęściej na wykorzystaniu<br />

klap upustowych jako elementów stabilizacji ciśnienia na pio-<br />

weNTyLACjA<br />

Wyniki i wnioski płynące z nabytych <strong>do</strong>świadczeń owocują powstawaniem nowych<br />

i u<strong>do</strong>skonalaniem już istniejących rozwiązań technicznych, nadając w wielu<br />

przypadkach całkiem inną jakość bezpieczeństwu ewakuacji.<br />

Rys. 1. Zadania systemów zapobiegania zadymieniu pionowych dróg ewakuacji (wspólne dla standardów PN EN1201-6,<br />

ITB378/2002)<br />

O AuTOrze<br />

dr inż. Grzegorz KUBICKI<br />

– Zakład Klimatyzacji<br />

i Ogrzewnictwa,<br />

Politechnika Warszawska<br />

43

weNTyLACjA<br />

Silny wiatr wiejący<br />

w kierunku<br />

prostopadłym <strong>do</strong> osi<br />

klapy upustowej<br />

może <strong>do</strong>prowadzić<br />

<strong>do</strong> jej zablokowania<br />

w pozycji otwartej<br />

44<br />

nowych drogach ewakuacji. W tego typu systemach <strong>do</strong> przestrzeni<br />

klatki scho<strong>do</strong>wej <strong>do</strong>starczana jest stała ilość powietrza wentylacyjnego,<br />

którego ilość określona jest obliczeniowo przy uwzględnieniu<br />

szacunkowego poziomu nieszczelności oraz odpowiedniego<br />

scenariusza zamkniętych i otwartych drzwi ewakuacyjnych. Jeżeli<br />

wszystkie drzwi prowadzące na drogi ewakuacji pozostają zamknięte,<br />

nadmiar powietrza <strong>do</strong>starczanego <strong>do</strong> przestrzeni klatki scho<strong>do</strong>wej<br />

powoduje wzrost ciśnienia powyżej żądanej wartości i otwarcie<br />

wycechowanej klapy upustowej. Otwarcie drzwi na kondygnacji<br />

z działającą instalacją odbioru powietrza i dymu (jest to kondygnacja<br />

objęta pożarem) powoduje spadek nadciśnienia w klatce scho<strong>do</strong>wej,<br />

skutkujący przymknięciem klapy upustowej i skierowaniem<br />

odpowiedniej ilości powietrza przez drzwi otwarte <strong>do</strong> przestrzeni<br />

nie chronionej nadciśnieniem. Jest to prosty i jednocześnie stosunkowo<br />

niezawodny system, <strong>do</strong>brze sprawdzający się w budynkach<br />

klasyfikowanych jako średniowysokie i wysokie. Projektując jednak<br />

układy tego typu, należy uwzględnić możliwy niekorzystny wpływ<br />

warunków zewnętrznych na opisywany układ. Trzeba koniecznie<br />

zabezpieczyć klapę upustową przed bezpośrednim oddziaływaniem<br />

wiatru. Jak wykazały m.in. ostatnio przeprowadzone testy,<br />

w przypadku niewystarczającego zabezpieczenia klapy, silny wiatr<br />

(o prędkości przekraczającej 8 m/s) wiejący w kierunku prostopadłym<br />

<strong>do</strong> osi klapy upustowej może <strong>do</strong>prowadzić <strong>do</strong> jej zablokowania<br />

w pozycji otwartej, co praktycznie niweczy skuteczność działania<br />

systemu zapobiegania zadymieniu. Klapy upustowe są ponadto<br />

urządzeniami <strong>do</strong>ść delikatnymi, wrażliwymi na uszkodzenia mechaniczne<br />

oraz podatnymi na zamarzanie.<br />

Mówiąc o układach pasywnych (chociaż <strong>do</strong>tyczy to również systemów<br />

aktywnych), warto zwrócić uwagę na pewien aspekt projektowania<br />

wielkości urządzeń. W zdecy<strong>do</strong>wanej większości przypadków<br />

(dla klatek scho<strong>do</strong>wych o stopni szczelności wg EN PN12101-6 wysokim,<br />

średnim a nawet nieszczelnych), strumień powietrza nawiewu<br />

pożarowego trzonu klatki scho<strong>do</strong>wej osiąga maksymalną wartość<br />

przy realizacji scenariusza ukierunkowanego przepływu w drzwiach<br />

otwartych. Wówczas dla spełnienia wymagań stabilizacji nadciśnienia<br />

w przestrzeni chronionej wystarczająca jest znacznie mniejsza<br />

wydajność instalacji. Zdarzają się jednak sytuacje, w których osiągniecie<br />

zakładanego poziomu nadciśnienia wymaga <strong>do</strong>prowadze-<br />

Rys. 2. Uproszczony schemat funkcjonowania układów pasywnych<br />

nia <strong>do</strong> przestrzeni klatki scho<strong>do</strong>wej większej ilości powietrza, niż<br />

wymaga tego warunek zapewnienia minimalnej prędkości przepływu<br />

w drzwiach otwartych. Są to np. klatki scho<strong>do</strong>we w budynkach<br />

wysokich z lat 70-tych i 80-tych XX w., często posiadające jedną<br />

przeszkloną elewację zewnętrzną a czasami również zabu<strong>do</strong>wany<br />

w duszy schodów szacht windy. Z sytuacją taką zetknąłem się chociażby<br />

podczas projektowania stanowiska laboratorium wentylacji<br />

pożarowej na wydziale Inżynierii Śro<strong>do</strong>wiska. Poziom nieszczelności<br />

przegród zewnętrznych i wewnętrznych był w tym przypadku<br />

na tyle wysoki, że dla realizacji zadania wytworzenia nadciśnienia<br />

w warunkach drzwi zamkniętych konieczne stało się nawiewanie<br />

ponad 23 000 m 3/h powietrza, podczas gdy realizacja zadania ukierunkowanego<br />

przepływu w drzwiach otwartych wymagała zaledwie<br />

17 000 m 3/h. Z tego oraz tego typu przypadków wypływają<br />

dwa <strong>do</strong>ść istotne w moim przekonaniu wnioski. Po pierwsze: nie<br />

zawsze możliwe jest zastosowanie popularnej metody obliczeniowej<br />

zawartej w instrukcji ITB 378, która nie uwzględnia konieczności<br />

określenia strumienia powietrza wentylacyjnego koniecznego<br />

dla stabilizacji ciśnienia w warunkach kiedy wszystkie drzwi<br />

prowadzące na klatkę scho<strong>do</strong>wą pozostają zamknięte (zakłada się<br />

maksymalny przepływ przy scenariuszu drzwi otwartych). Po drugie:<br />

dla klatek scho<strong>do</strong>wych o bardzo niskim poziomie szczelności,<br />

w opisanej powyżej sytuacji zastosowanie systemu różnicowania<br />

ciśnienia opartego na klapach upustowych nie będzie gwarantować<br />

skutecznego działania (<strong>do</strong>brana wielkość wentylatora może<br />

nie gwarantować spełnienia warunku osiągnięcia bezpiecznego<br />

poziomu nadciśnienia).<br />

Układy aktywne<br />

Pod pojęciem aktywnych systemów różnicowania ciśnienia<br />

należy rozumieć system napowietrzania pożarowego, w którym<br />

funkcje regulacji przepływu powietrza, w ilości niezbędnej<br />

dla realizacji zadań scenariusza pożarowego pełnią automatycznie<br />

sterowane urządzenia: wentylatory nawiewne ze zmienną<br />

prędkością obrotową lub klapy sterowane czujnikami ciśnienia.<br />

Szczególną popularność zyskują ostatnio systemy, gdzie<br />

wydajność wentylatorów reguluje się w zależności od aktualnie<br />

realizowanego scenariusza napowietrzania (warunek stabiliza-<br />

9/2012

Rys. 3. Działanie tradycyjnego algorytmu regulacji przy zmiennych parametrach pracy<br />

cji ciśnienia lub przepływu w drzwiach otwartych) za pomocą<br />

przetwornicy częstotliwości (falownika). Układy tego typu od<br />

wielu lat funkcjonują w wentylacji pożarowej, w ostatnim jednak<br />

czasie pojawiają się bardzo ciekawe rozwiązania układów<br />

regulacji, dzięki którym można mówić o całkiem nowej jakości<br />

funkcjonowania systemów różnicowania ciśnienia. Mam tu na<br />

myśli układy sterowania predykcyjnego, dzięki którym aktywny<br />

system napowietrzania pożarowego posiada z<strong>do</strong>lność adaptacji<br />

<strong>do</strong> aktualnych, dynamicznie zmieniających się podczas pożaru<br />

warunków śro<strong>do</strong>wiska pracy. Tradycyjne powszechnie stosowane<br />

obecnie układy regulacji, oparte na prostych modelach<br />

PID są w stanie realizować założenia scenariusza pożarowego<br />

i <strong>do</strong>brze sterować układem napowietrzania pożarowego w tzw.<br />

rzeczywistości projektowej. Dzięki tej właściwości obiekt z zainstalowanym<br />

systemem różnicowania ciśnienia może z powo-<br />

Rys. 4. Działanie układu sterowania predykcyjnego, opartego o sieci neuronowe<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

dzeniem przejść próby odbiorowe oraz okresowe testy działania<br />

instalacji. Problem polega jednak na tym, że wszelkie testy<br />

odbywają się przy określonym scenariuszu jednocześnie otwartych<br />

i zamkniętych drzwi oraz określonych parametrach otoczenia<br />

(np. stanu szczelności budynku, z jakim mamy <strong>do</strong> czynienia<br />

w chwili regulowania parametrów pracy instalacji). Z wieloletniej<br />

praktyki wynika, że stan taki ulega zmianie stopniowo podczas<br />

funkcjonowania budynku (np. zmiany stopnia szczelności klatki<br />

scho<strong>do</strong>wej oraz pomieszczeń przyległych związane z kolejnymi<br />

aranżacjami poszczególnych kondygnacji) jak i dynamicznie podczas<br />

pożaru. Próbne alarmy, prowadzone kilka lat temu z wykorzystaniem<br />

dymu znacznikowego, wykazały, że praktycznie nie<br />

ma możliwości w obiektach użyteczności publicznej, realizacji<br />

np. scenariusza ewakuacji stopniowej lub zachowania przewidzianej<br />

w projekcie konfiguracji drzwi zamkniętych. Stan taki stanowi<br />

weNTyLACjA<br />

Tradycyjne<br />

powszechnie<br />

stosowane obecnie<br />

układy regulacji,<br />

oparte na prostych<br />

modelach PID<br />

są w stanie<br />

realizować założenia<br />

scenariusza<br />

pożarowego<br />

i <strong>do</strong>brze sterować<br />

układem<br />

napowietrzania<br />

pożarowego w tzw.<br />

rzeczywistości<br />

projektowej<br />

45

46<br />

weNTyLACjA<br />

Rys. 5. Działanie układu aktywnego ze sterowaniem predykcyjnym podczas rzeczywistej ewakuacji<br />

przeszkodę nie <strong>do</strong> pokonania dla układów aktywnych z prostym<br />

0-1 sterowaniem. Jako przykład przedstawiony został tu przykład<br />

tradycyjnego sterowania układem napowietrzania pożarowego<br />

dla klatki scho<strong>do</strong>wej wysokiego budynku (wysokość około 50<br />

m), w sytuacji, kiedy parametry na klatce scho<strong>do</strong>wej wyszły poza<br />

pierwotnie zakładany zakres regulacji (rys. 3.).<br />

Eksperymenty polegały na uruchomieniu systemu napowietrzania<br />

zgodnie z założeniami scenariusza pożarowego, a następnie<br />

sprawdzeniu jego odporności na wprowadzone zakłócenia<br />

(np. zwiększony poziom nieszczelności obiektu). W pierwszej fazie<br />

<strong>do</strong>świadczenia realizowane były warunki scenariusza pożarowego,<br />

dzięki czemu nie występowały kłopoty z osiągnięciem zakładanego<br />

nadciśnienia i prędkości przepływu. Następnie nastąpiła zmiana<br />

stanu ustalonego, która realizowana była przez otwarcie większej<br />

ilości drzwi lub ich niepełne zamknięcie. W rezultacie zmianie<br />

uległa charakterystyka hydrauliczna obiektu regulacji czyli klatki<br />

scho<strong>do</strong>wej, wychodząc poza zakres zastosowanego algorytmu.<br />

Rys. 6. Wyniki testu – zakłócenie wiatrem elementu pomiaru ciśnienia odniesienia<br />

(atmosferycznego) – grzybek pomiaru ciśnienia atmosferycznego<br />

Efektem w tym przypadku jest oscylacja układu, czyli układ regulacji<br />

po przekroczeniu zadanego zakresu nie jest w stanie ustabilizować<br />

pracy układu napowietrzającego i poszukując właściwej<br />

nastawy oscyluje pomiędzy skrajnymi wartościami. W praktyce<br />

oznacza to rozregulowanie układu i całkowity brak kontroli nad<br />

procesem stabilizacji nadciśnienia oraz prędkości przepływu co<br />

w praktyce niweczy skuteczność ochrony dróg ewakuacji.<br />

Zupełnie inaczej funkcjonuje skonstruowany w ostatnim czasie<br />

układ sterowania predykcyjnego, oparty o sieci neuronowe.<br />

Eksperymenty przeprowadzone dla takich samych warunków<br />

pracy, jak w przedstawionym powyżej przykładzie wykazują zupełnie<br />

inną jakość funkcjonowania zabezpieczenia pionowych dróg<br />

ewakuacji (rys. 4.). Po wprowadzeniu zakłóceń znacznie odbiega-<br />

Rys. 7. Element pomiarowy (grzybek pomiaru ciśnienia<br />

atmosferycznego)<br />

9/2012

jących od założeń scenariusza pożarowego i ponownym zamknięciu<br />

drzwi ewakuacyjnych system adaptacyjny w czasie poniżej 1 s<br />

był w stanie realizować zadanie stabilizacji ciśnienia, w zupełnie<br />

nowym pod względem hydraulicznym obiekcie.<br />

Po<strong>do</strong>bne wyniki dało uruchomienie nowego układu regulacji<br />

w warunkach zbliżonych <strong>do</strong> rzeczywistej ewakuacji podczas<br />

pożaru. Podczas normalnego użytkowania obiektu, klatka scho<strong>do</strong>wa<br />

jest intensywnie wykorzystywana w celach komunikacyjnych.<br />

Stwarza to sytuację, w której bardzo często pojawia się<br />

naprzemiennie zmiana konfiguracji drzwi zamkniętych i otwartych<br />

(na różnych kondygnacjach), tak jak może mieć to miejsce<br />

przy chaotycznej ewakuacji podczas pożaru. Również w takich<br />

warunkach testowany układ napowietrzania pożarowego działa<br />

bez poważniejszych zakłóceń i, co bardzo ważne, osiągając zakładaną<br />

dla dwóch stanów (drzwi zamknięte i drzwi otwarte) wydajność.<br />

w bardzo krótkim czasie (poniżej 1 s).<br />

Opisane powyżej układy aktywne posiadają jeszcze jedną<br />

poważną zaletę, której nie mają układy pasywne: są one w znacznie<br />

wyższym stopniu odporne od na zakłócenia wywołane parciem<br />

wiatru. Przeprowadzone na stanowisku modelowym testy<br />

potwierdzają wysoką odporność sterowanych automatycznie<br />

układów napowietrzania pożarowego na opisywane zakłócenie.<br />

Wyniki testów „wiatrowych” zilustrowane zostały przykła<strong>do</strong>wym<br />

wykresem (rys. 6.) jakości regulacji podczas zakłócania<br />

silnym wiatrem (o prędkości od 9 <strong>do</strong> 15 m/s) elementu pomiaru<br />

ciśnienia odniesienia.<br />

Odporność systemów aktywnych wynika w znacznej mierze<br />

z braku bezpośredniego połączenia elementu odpowiedzial-<br />

��� ������� �� �������� ���<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

nego za stabilizację ciśnienia i przepływu z atmosferą. W tym<br />

przypadku konieczne jest jednak odpowiednie wykonanie<br />

(w specjalnej obu<strong>do</strong>wie) i lokalizacja punktu pomiaru ciśnienia<br />

zewnętrznego (atmosferycznego). Akceptowalnie skuteczną<br />

osłonę rurki impulsowej stanowić może nawet puszka pomiaru<br />

ciśnienia atmosferycznego wykonana z plastikowej puszki elektrycznej.<br />

Natomiast szczególnie dla systemów monoblokowych<br />

montowanych na dachu budynku należy rekomen<strong>do</strong>wać specjalne<br />

osłony tłumiące zakłócenia wywołane parciem wiatru<br />

np. osłony grzybkowe.<br />

Nie bójmy się <strong>do</strong>brej elektroniki przemysłowej<br />

Przy zastosowaniu układów predykcyjnych sterowanie<br />

odbywa się za pomocą przetwornicy częstotliwości (falownika).<br />

W tym miejscu należy uczynić bardzo ważną dygresję<br />

odnośnie zastosowania urządzeń elektronicznych w ochronie<br />

przeciwpożarowej. Powszechne <strong>do</strong>świadczania z elektroniką<br />

codziennego użytku (najczęściej made in China) powodują<br />

powszechnie nieufne podejście <strong>do</strong> tego typu rozwiązań<br />

jako wysoce awaryjnych. Jak wynika z <strong>do</strong>świadczeń krajów<br />

wysokorozwiniętych całkowicie niesłusznie. Trzeba pamiętać,<br />

że w obszarze automatyki przemysłowej i militarnej obowiązują<br />

zupełnie inne standardy produkcji i nadzoru nad wyrobem.<br />

Jakość produktu końcowego potwierdza w tym przypadku<br />

bardzo rygorystyczna procedura certyfikacji wyrobu,<br />

a jego cechą musi być absolutnie 100% niezawodność.<br />

weNTyLACjA<br />

Powszechne<br />

<strong>do</strong>świadczania<br />

z elektroniką<br />

codziennego użytku<br />

(najczęściej made<br />

in China) powodują<br />

powszechnie<br />

nieufne podejście<br />

<strong>do</strong> tego typu<br />

rozwiązań jako<br />

wysoce awaryjnych<br />

���� ��������� ���� ��������� ��������� ��������������� ����� ���������<br />

�������� ������ ����� ���� ����������� �������� ���� �����������<br />

����� ����������� ����������� �������� ���� ������ �������<br />

� ���� ��� �������� �������� ������ ���������������� ��������<br />

������������� ����������� ������������ ��������������<br />

�� ���������������� ������������ �����������<br />

���� ��������� �� ������� �������������<br />

������� ����������� ����� ��� ���� ��� ��<br />

�������������������������<br />

����� ��� �������������������<br />

REKLAMA<br />

47

weNTyLACjA<br />

iSWAY-FC ® Adaptive kompaktowa jednostka napowietrzająca z inteligentnym<br />

adaptacyjnym systemem regulacji<br />

Skuteczność i niezawodność potwierdzona<br />

w akredytowanym laboratorium w Aachen<br />

48<br />

Grzegorz SYPEK, Jarosław WICHE<br />

W artykule zaprezentowano opis parametrów oraz zupełnie nowych możliwości<br />

wynikających z zastosowania najnowszej generacji kompaktowych jednostek<br />

napowietrzających opracowanych przez firmę Smay Sp. z o.o. w ścisłej współpracy<br />

z firmą Plum Sp. z o.o.<br />

O AUTOrACh<br />

Grzegorz SYPEK,<br />

Jarosław WICHE<br />

– Smay sp. z o.o.<br />

Rys. 1. Inteligentna jednostka<br />

napowietrzająca iSWAY-FC® Adaptive <strong>do</strong><br />

montażu zewnętrznego<br />

Opisywane urządzenia stanowią innowację w skali światowej,<br />

wyznaczając nowe standardy w zakresie funkcjonalności oraz niezawodności<br />

w tej grupie rozwiązań. Stanowią one pierwszą próbę<br />

praktycznej aplikacji algorytmów adaptacyjnych w dziedzinie różnicowania<br />

ciśnienia, znacząco podnosząc poziom bezpieczeństwa<br />

w budynkach. Szczególną uwagę poświęcono opisowi testów przeprowadzonych<br />

w Laboratorium Aerodynamiki Przemysłowej I.F.I.<br />

działającym przy Uniwersytecie Nauk Stosowanych w Aachen.<br />

Firma Smay Sp. z o.o. sukcesywnie rozwija swoje rozwiązania,<br />

tworząc kolejne generacje urządzeń na drodze typowej ewolucji<br />

technicznej. Nie inaczej przebiegał proces opracowywania<br />

kolejnych serii kompaktowych jednostek napowietrzających<br />

typu iSWAY®, których konstrukcja była sukcesywnie optymalizowana<br />

od 2010 roku. Zasada ta została złamana w momencie<br />

wprowadzenia <strong>do</strong> sprzedaży najnowszej, trzeciej już generacji<br />

urządzeń o nazwie handlowej iSWAY-FC® Adaptive, którą<br />

w kategoriach rozwoju należy traktować jako prawdziwą rewolucję.<br />

Rewolucję, która nie byłaby możliwa bez <strong>do</strong>świadczeń<br />

zgromadzonych podczas realizacji szeregu projektów badawczych,<br />

jak również konsekwentnych prób rozwiązania problemów<br />

z jakimi na co dzień borykają się instalatorzy czy inwestorzy<br />

przy próbach odbiorowych i okresowych przeglądach instalacji<br />

zapobiegania przed zadymieniem w budynkach o zróżnicowanym<br />

przeznaczeniu.<br />

Rewolucji, która nie byłaby możliwa bez ścisłej współpracy<br />

z białostocką firmą Plum Sp. z o.o. oraz śro<strong>do</strong>wiskiem naukowym<br />

a także bez praktycznych wskazówek specjalistów ds. zabezpie-<br />

Rys. 2. Monitoring Stanów Pracy<br />

Urządzeń (MSPU)<br />

czeń ppoż. Dzięki determinacji firm tworzących konsorcjum, którego<br />

celem było zaprojektowanie nowej generacji iSWAY-a FC®<br />

Adaptive, możemy zaprezentować Państwu urządzenie, które<br />

w praktyce wyznacza nowe standardy w zakresie elastyczności<br />

regulacji oraz prostoty obsługi i które, co najważniejsze, oprócz<br />

<strong>do</strong>ść powszechnych deklaracji producentów posiada szereg <strong>do</strong>kumentów,<br />

które te deklaracje jednoznacznie potwierdzają.<br />

Rozpoczynając prezentację urządzenia, warto zwrócić uwagę<br />

na określenie „Adaptive”, które odnosi się <strong>do</strong> specyfiki zastosowanego<br />

układu sterowania. Innowacyjnym rozwiązaniem w branży<br />

zabezpieczeń przeciwpożarowych jest zastosowany w urządzeniu<br />

regulator MAC-FC z zaimplementowanym algorytmem predykcyjnym<br />

wykorzystującym sieci neuronowe. Zastosowanie takiego<br />

rozwiązania umożliwia automatyczną zmianę nastaw regulatora<br />

w funkcji zmiany charakterystyki hydraulicznej przestrzeni<br />

chronionej, bez żadnej manualnej ingerencji. Jest to szczególnie<br />

istotne w przypadku działania jednostki w budynku rzeczywistym<br />

podczas pożaru, kiedy nieprzewidziane zdarzenia, np. pęknięcie<br />

okna, mogą się wydarzyć, wpływając istotnie na parametry<br />

pracy instalacji różnicowania ciśnienia. Na podstawie zmierzonej<br />

wartości różnicy ciśnienia regulator wysterowuje wentylator<br />

napowietrzający za pośrednictwem przetwornicy częstotliwości<br />

przeznaczonej <strong>do</strong> zastosowań w instalacjach wentylacji pożarowej.<br />

Oznacza to, że zarówno sama procedura kalibracji instalacji<br />

jak również przeglądy okresowe ulegają znacznemu uproszczeniu,<br />

przy jednoczesnej, nieosiągalnej dla rozwiązań stosowanych<br />

obecnie, elastyczności gwarantującej wysoki poziom bezpieczeństwa<br />

w przypadku pożaru. Mówiąc najprościej, zastosowane<br />

metody umożliwiają jednostce iSWAY-FC® Adaptive naukę<br />

i automatyczne <strong>do</strong>stosowanie się <strong>do</strong> dynamicznych zmian, które<br />

mogą występować podczas ewakuacji. Nie może być zatem<br />

mowy o jednej grupie sztywnych nastaw, które z zasady nie<br />

mogą być skuteczne w sytuacji, kiedy budynek i znajdujący się<br />

w nim ludzie stanowią żywy organizm. Doświadczenia minionych<br />

lat i dziesiątki zrealizowanych obiektów wskazały również jednoznacznie<br />

na konieczność wypracowania autorskiej metodyki<br />

pomiaru ciśnienia, <strong>do</strong>tyczy to zarówno ciśnienia w przestrzeni<br />

chronionej jak również ciśnienia odniesienia, którym nierzadko<br />

jest ciśnienie atmosferyczne. Z tego względu zastosowane zostały<br />

specjalne elementy, pozwalające na uzyskanie prawidłowych<br />

odczytów zarówno ciśnienia w przestrzeni chronionej jak rów-<br />

9/2012

nież ciśnienia atmosferycznego, dzięki którym zostały wyeliminowane<br />

zakłócenia np. występujące w wyniku oddziaływania wiatru.<br />

W każdej jednostce typu iSWAY-FC® umieszczona jest czujka<br />

dymu, która pozwala na stwierdzenie obecności dymu we wnętrzu<br />

obu<strong>do</strong>wy i wyświetlenie stosownego alarmu. Urządzenia<br />

z serii iSWAY-FC® Adaptive wyposażone są <strong>do</strong>datkowo w system<br />

Anty Frost® będący rozwiązaniem autorskim firmy Smay<br />

Sp. z o.o. i polegający na zastosowaniu promienników podczerwieni,<br />

w celu zapobiegania zamarzaniu przepustnicy odcinającej,<br />

zlokalizowanej po stronie ssawnej przed wentylatorem. Rolą tej<br />

przepustnicy jest fizyczne rozdzielenie przestrzeni chronionej od<br />

otoczenia, w celu zapobiegania wyziębieniu wnętrza budynku<br />

w okresie zimowym.<br />

Istotne zmiany <strong>do</strong>tyczą również parametrów konstrukcyjnych<br />

nowego urządzenia, które na podstawie analizy rynku<br />

znacznie odchudzono i zmniejszono, czyniąc je łatwiejszym <strong>do</strong><br />

transportu i montażu. Wszystkie opisywane komponenty, stanowiące<br />

kompletny zestaw urządzeń służących <strong>do</strong> różnicowania<br />

ciśnienia, umieszczono we wspólnej samonośnej obu<strong>do</strong>wie<br />

o zmiennej, w zależności od lokalnych wymagań, stronie obsługowej<br />

posa<strong>do</strong>wionej na systemowej konstrukcji nośnej typu<br />

Big Foot®. Obu<strong>do</strong>wy wykonywane są w dwóch podstawowych<br />

wariantach przeznaczonych <strong>do</strong> zabu<strong>do</strong>wy pionowej (z uchylną<br />

czerpnią powietrza) i poziomej. Dzięki zwartej bu<strong>do</strong>wie, niewielkim<br />

wymiarom i wadze oraz szerokiej gamie wentylatorów<br />

napowietrzających urządzenie iSWAY-FC® Adaptive może być<br />

lokalizowane praktycznie w <strong>do</strong>wolnym miejscu w budynku<br />

jak również na dachu i na poziomie terenu. Każda z kompaktowych<br />

jednostek napowietrzających wyposażona jest również<br />

w Tablicę Sygnalizująco-Sterującą (TSS), lokalizowaną zwykle<br />

w pomieszczeniu monitoringu na poziomie <strong>do</strong>stępu dla<br />

ekip ratowniczych i umożliwiającą monitoring aktualnej wartości<br />

nadciśnienia w przestrzeni chronionej, diagnozę awarii<br />

oraz obecności dymu w centrali, jak również ręczne kasowanie<br />

alarmów po uprzednim odbezpieczeniu przełączników<br />

kluczykiem. W przypadku, kiedy w skład instalacji różnicowania<br />

ciśnienia wchodzi więcej niż cztery kompaktowe jednostki<br />

firma Smay Sp. z o.o. zaleca zastosowanie rozwiązania pozwalającego<br />

na ich integrację oraz monitoring parametrów pracy<br />

i diagnozowanie ewentualnych awarii poszczególnych urządzeń.<br />

W tym celu opracowane zostało specjalnie rozwiązanie<br />

o nazwie Monitoring Stanów Pracy Urządzeń (MSPU) przedstawione<br />

na rysunku 2.<br />

Dewizą firmy Smay Sp. z o. o. jest przede wszystkim wysoka<br />

jakość i niezawodność oferowanych rozwiązań, co jest warunkiem<br />

koniecznym <strong>do</strong> odniesienia sukcesu na wymagającym rynku<br />

europejskim. Jak jednak ocenić czy faktycznie oferowane rozwiązanie<br />

spełnia deklarowane standardy? Pytanie to jest szczególnie<br />

istotne w odniesieniu <strong>do</strong> systemów bezpieczeństwa życia ludzkiego,<br />

których integralną częścią są opisywane kompaktowe jednostki<br />

napowietrzające. Czy można opierać się jedynie na dekla-<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

racjach producentów? I czy faktycznie projektant instalacji, który<br />

de facto <strong>do</strong>konuje wyboru rozwiązania technicznego ponosi sto<br />

procent odpowiedzialności za swoje decyzje? Otóż abstrahując<br />

od litery prawa i jego wykładni, firma Smay Sp. z o.o. z uwagi na<br />

realizowaną politykę rozwoju i sprzedaży świa<strong>do</strong>mie bierze na<br />

siebie znaczną część tej odpowiedzialności, oferując rozwiązania<br />

systemowe, dedykowane dla konkretnego budynku i gwarantując<br />

poprawność jego funkcjonowania. Co więcej będąc firmą produkcyjno-konsultingową,<br />

jest obecna na każdym etapie realizacji<br />

od opracowania koncepcji, przez wykonanie projektu i symulacji<br />

CFD, aż po uruchomienie i próby odbiorowe. Strategia taka ma<br />

szereg konsekwencji, dlatego, aby nasze deklaracje znaj<strong>do</strong>wały<br />

pokrycie w rzeczywistości, jako pierwszy w Europie producent sterowanych<br />

elektronicznie zestawów urządzeń służących <strong>do</strong> różnicowania<br />

ciśnienia, przebadaliśmy rozwiązania iSWAY-FC® Adaptive<br />

w Laboratorium Aerodynamiki Przemysłowej I.F.I. w Aachen zgodnie<br />

z procedurą będącą częścią znowelizowanej europejskiej normy<br />

EN 12101-6. Nie były to pierwsze badania tego typu zrealizowane<br />

przez firmę Smay Sp. z o.o., w niemieckim laboratorium, a jednak<br />

warto zaznaczyć ich unikalność. Otóż po raz pierwszy została przebadana<br />

z wynikiem pozytywnym największa jednostka napowietrzająca<br />

wyposażona w wentylator z silnikiem o mocy 15 kW o maksymalnej<br />

wydajności 48 500 m 3/h, w zakresie przecieków od 300<br />

<strong>do</strong> 36 000 m 3/h. We wszystkich testach uzyskano wyniki pozytywne<br />

tzn. spełnienie normowych wymagań w zakresie czasów<br />

zadziałania, precyzyjnej regulacji różnicy ciśnienia, niezawodności<br />

oraz stabilności na oscylacje. Badania niezawodności polegały na<br />

wykonaniu 10 000 cykli otwarcia i zamknięcia drzwi ewakuacyjnych.<br />

Maksymalne czasy przesterowania pomiędzy kryterium ciśnienia<br />

i przepływu zawierały się w przedziale od 0,15 <strong>do</strong> 1,70 s. Co najważniejsze<br />

po uruchomieniu jednostki i realizacji procedury adaptacyjnej<br />

nastawy regulatora nie były zmieniane, wszystko odbywało się<br />

automatycznie. Przeprowadzone testy wykazały, że kompaktowa<br />

jednostka iSWAY-FC® Adaptive wyposażona w regulator MAC-FC<br />

jest z<strong>do</strong>lna <strong>do</strong> wytworzenia i precyzyjnej kontroli wartości ciśnienia<br />

różnicowego jak i ukierunkowanego przepływu powietrza w sposób<br />

całkowicie automatyczny bez ingerencji manualnej w badanym<br />

zakresie przecieków pomieszczenia testowego.<br />

Oficjalne raporty z wynikami badań oraz opinią Instytutu<br />

Aerodynamiki Przemysłowej I.F.I. w Aachen są <strong>do</strong>stępne <strong>do</strong> pobrania<br />

na stronie internetowej firmy Smay Sp. z o.o. gdzie można również<br />

uzyskać wyczerpujące informacje <strong>do</strong>tyczące parametrów<br />

technicznych nowej generacji jednostek napowietrzających z serii<br />

iSWAY-FC® Adaptive.<br />

Serdecznie zapraszamy <strong>do</strong> zapoznania się z wymienionymi<br />

materiałami i <strong>do</strong> współpracy zarówno na polu wymiany <strong>do</strong>świadczeń<br />

jak również we wspólnej realizacji projektów, z nadzieją,<br />

że kolejny już raz udało nam się dzięki Państwa pomocy u<strong>do</strong>wodnić,<br />

że polskie firmy mogą <strong>do</strong>starczać rozwiązania, wyznaczające<br />

nowe standardy nie tylko na rynku europejskim ale<br />

i światowym.<br />

Tabela 1. Zestawienie oferowanych jednostek iSWAY-FC ® Adaptive<br />

Typ 0.3 0.12 1.17 1.20 1.24 2.31 2.39 2.47<br />

Wydajność [m3/h] 3 000 12 000 17 000 20 000 24 000 31 000 39 000 47 000<br />

Spręż dyspozycyjny [Pa]<br />

Wymiary [mm]<br />

900 550 390 400 400 410 470 430<br />

długość × szerokość ×<br />

wysokość<br />

1500×1050×850 1600×1300×1080 1700x1500x1280<br />

Masa całkowita [kg] 330 340 530 540 550 735 755 770<br />

weNTyLACjA<br />

PRODUCENT URZĄDZENIA<br />

Smay Sp. z o.o.<br />

ul. Ciepłownicza 29<br />

31-587 Kraków<br />

www.smay.pl<br />

www.safetyway.pl<br />

PRODUCENT AUTOMATYKI<br />

Plum Sp. z o.o.<br />

Ignatki 27a<br />

16-001 Kleosin<br />

www.plum.pl<br />

49

ChłOdNICTwO<br />

Analiza układów chłodniczych pod kątem<br />

awarii smarowania olejem sprężarek<br />

Cz. 2. Instalacje jedno- i wielosprężarkowe oraz sposoby wyrównania<br />

poziomu oleju<br />

Sławomir NOWAK<br />

W pierwszej części artykułu (CH&K 1-2/2012 str. 54) omówiono najczęściej<br />

stosowane czynniki chłodnicze oraz opisano zjawisko obiegu oleju w instalacjach<br />

chłodniczych.<br />

W tej części zaprezentuję dalszy ciąg problematyki z awariami sprężarek<br />

chłodniczych pod kątem braku oleju <strong>do</strong> smarowania ruchomych części oraz<br />

po spaleniu się silnika. Omówię również układy jedno- i wielosprężarkowe oraz<br />

wyrównanie poziomu oleju.<br />

O AuTOrze<br />

Sławomir NOWAK<br />

– Specjalista ds.<br />

Chłodnictwa WIGMORS<br />

Układy chłodnicze jednosprężarkowe<br />

Jak powszechnie wia<strong>do</strong>mo poprawnie zaprojektowana i wykonana<br />

instalacja chłodnicza daje pewność długofalowej bezawaryjności<br />

pracy urządzenia chłodniczego. I tak dla nowego<br />

obiegu z pojedynczą sprężarką nie ma problemu, o ile zachowa<br />

się podstawowe wytyczne dla rurociągów. Na rysunku 1. przedstawione<br />

zostały zalecenia odnoszące się <strong>do</strong> instalacji rurociągu<br />

ssawnego sugerowane przez firmę Danfoss [4].<br />

Jeśli skraplacz jest usytuowany powyżej sprężarki, konieczne<br />

jest zamontowanie syfonu w celu zabezpieczenia powrotu oleju<br />

<strong>do</strong> karteru sprężarki przy postoju urządzenia. Eliminuje to również<br />

zassanie ciekłego czynnika przy starcie sprężarki. Na rysunku 2.<br />

pokazane jest przykła<strong>do</strong>we rozwiązanie rurociągu tłocznego.<br />

W większości instalacji ilość oleju, jaką jest napełniona sprężarka<br />

jest wystarczająca. Jednak gdy: długość rurociągów przekracza 20<br />

m, znajduje się o<strong>do</strong>lejacz lub jest zamontowanych kilka syfonów,<br />

niezbędne jest sprawdzenie poziomu oleju i ewentualne <strong>do</strong>lanie<br />

go <strong>do</strong> instalacji. Zwykle ilość <strong>do</strong>lanego oleju nie przekracza 2%<br />

napełnienia czynnikiem (nie <strong>do</strong>tyczy to oleju w o<strong>do</strong>lejaczu, syfonach<br />

itp.). Jeśli taka ilość jest <strong>do</strong>lana, a poziom oleju w sprężarce<br />

nadal spada, oznacza to, że powrót oleju z instalacji jest niewystarczający.<br />

W instalacjach z kilkoma parowaczami lub skraplaczami<br />

sugerowane jest zastosowanie o<strong>do</strong>lejacza. Zgodnie z prawidłową<br />

procedurą monterską sprężarkę (agregat skraplający) powinniśmy<br />

zamontować na samym końcu. Aby zapobiec prze<strong>do</strong>staniu<br />

się powietrza oraz wykroplenia wilgoci zawartej w powietrzu,<br />

należy przedmuchać instalację azotem lub dwutlenkiem węgla.<br />

Następnie należy wykonać próbę ciśnieniową gazem obojętnym<br />

np. azotem. Prawidłową próbę ciśnieniową należy wykonać, pozostawiając<br />

azot pod ciśnieniem na 24 godziny.<br />

Zanieczyszczenia w układzie to jeden z głównych czynników<br />

wpływających na obniżenie niezawodności układu i skrócenie<br />

czasu eksploatacji sprężarki. Dlatego ważne jest, aby zachować<br />

czystość instalacji w czasie montażu. Zanieczyszczenia<br />

układu to zazwyczaj:<br />

tlenki powstałe przy lutowaniu lub spawaniu,<br />

opiłki i fragmenty pochodzące z usuwania pozostałości z zakończeń<br />

rur,<br />

topnik,<br />

wilgoć i powietrze.<br />

Rys. 1. Poprawnie wytyczony rurociąg ssawny Rys. 2. Poprawnie wytyczony rurociąg tłoczny<br />

50 9/2012

Rys. 3. Podłączenie butli z gazem obojętnym<br />

Należy używać tylko czystych i osuszonych rur miedzianych<br />

przeznaczonych <strong>do</strong> instalacji chłodniczych, a <strong>do</strong> lutowania stopu<br />

srebra. Należy oczyścić każdą część przed lutowaniem, a <strong>do</strong>datkowo<br />

można jeszcze przedmuchać azotem lub CO2 lutowaną<br />

rurę (o ile nie zabezpieczyło się końców rur przed wykropleniem<br />

wilgoci na wewnętrznych ściankach) w celu uniknięcia powstawania<br />

tlenków. Jeśli stosowany jest topnik zachować szczególną<br />

uwagę na zachowanie szczelności rurociągu. Po zakończeniu<br />

i napełnieniu instalacji nie należy w niej wiercić otworów<br />

(np. <strong>do</strong> zaworu Schrädera), ponieważ powstałe w ten sposób<br />

opiłki nie mogą być usunięte z układu. Ostrożnie, zgodnie z instrukcją,<br />

wykonać lutowanie, badanie szczelności, próby ciśnieniowe<br />

i usunięcie wilgoci.<br />

Gdy instalacja nie pracuje, a ciśnienia są wyrównane, czynnik<br />

będzie się skraplał w najzimniejszej części układu. Sprężarka<br />

także może być najzimniejszym elementem układu np. umieszczona<br />

na zewnątrz przy niskiej temperaturze otoczenia. Po<br />

pewnym czasie cały ładunek czynnika może ulec skropleniu<br />

w karterze sprężarki, a duża jego ilość rozpuści się w oleju, aż<br />

<strong>do</strong> jego nasycenia. Proces ten będzie zachodził szybciej, jeśli<br />

inne elementy układu będą umieszczone na wyższym poziomie<br />

niż sprężarka. W momencie uruchomienia sprężarki<br />

ciśnienie w skrzyni korbowej gwałtownie spada. Przy niskim<br />

ciśnieniu mniejsza jest rozpuszczalność czynnika w oleju, następuje<br />

więc jego gwałtowne odparowanie z całej objętości<br />

oleju, które powoduje wrażenie wrzenia oleju i powstanie<br />

dużej ilości piany.<br />

Negatywnymi efektami przemieszczania się czynnika <strong>do</strong> sprężarki<br />

są:<br />

powstanie roztworu czynnika i oleju,<br />

piana olejowa może być porwana przez tłoczony gaz i usunięta<br />

ze sprężarki, a w skrajnych przypadkach może to spowo<strong>do</strong>wać<br />

uderzenie hydrauliczne olejem,<br />

w wyjątkowych przypadkach przy dużej ilości czynnika w sprężarce<br />

może nastąpić uderzenie cieczowe, co spowoduje uszkodzenie<br />

tłoków i ewentualnie korbowodów.<br />

Wilgoć utrudnia prawidłowe funkcjonowanie sprężarki i całej<br />

instalacji chłodniczej. Powietrze i wilgoć obniżają trwałość i podnoszą<br />

ciśnienie skraplania. Powodują też podwyższenie temperatury<br />

na tłoczeniu, co może spowo<strong>do</strong>wać pogorszenie własności<br />

smarnych oleju. Powietrze i wilgoć podnoszą ryzyko powstania<br />

kwasów, które mogą prowadzić <strong>do</strong> uszkodzenia elektrycznego<br />

i mechanicznego sprężarki oraz <strong>do</strong> postawania zjawiska platerowania<br />

(utleniania) części sprężarki miedzią z rurociągów.<br />

Powszechnie stosowaną metodą unikania tych problemów jest<br />

odessanie powietrza i pary wodnej w sposób opisany poniżej:<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

Rys. 4. Przykła<strong>do</strong>wy tandem sprężarek tłokowych Danfoss<br />

Maneurop<br />

1. Jeśli to możliwe (zastosowano zawory) odizolować sprężarkę<br />

od układu.<br />

2. Po sprawdzeniu szczelności odpompować układ <strong>do</strong> 500 mikronów<br />

(jednostka imperialna [0,67 mBar]. Używać dwustopniowej<br />

pompy próżniowej o wydajności odpowiedniej <strong>do</strong><br />

objętości układu. Zaleca się stosowanie dużych rozmiarów<br />

przyłączy serwisowych a nie zaworów Schroedera, które powodują<br />

duże spadki ciśnienia.<br />

3. Po osiągnięciu próżni 500 mikronów odciąć układ od pompy<br />

próżniowej. Odczekać 30 min., w czasie których ciśnienie<br />

nie powinno wzrosnąć. Jeśli ciśnienie rośnie gwałtownie<br />

układ nie jest szczelny. Musi być wykonane ponowne badanie<br />

szczelności i odpompowanie od początku. Jeśli wzrost<br />

ciśnienia jest powolny, oznacza to wilgoć w układzie. W tym<br />

przypadku należy powrócić <strong>do</strong> drugiego kroku.<br />

4. Podłączyć sprężarkę <strong>do</strong> układu przez otwarcie zaworów serwisowych.<br />

Powtórzyć kroki 2 i 3.<br />

5. Zrobić lekkie nadciśnienie azotem lub <strong>do</strong>celowym czynnikiem.<br />

Powtórzyć punkty 2 i 3 dla całego układu. Przy uruchomieniu<br />

wilgotność może być na poziomie 100 ppm (ppm – części na<br />

milion). W czasie pracy filtr osuszacz musi ją zredukować <strong>do</strong><br />

poziomu poniżej 20 ppm.<br />

Uwaga: Nie wolno używać megaomomierza (omomierza indukcyjnego)<br />

ani zasilać sprężarki, gdy jest w niej próżnia, gdyż<br />

może to spowo<strong>do</strong>wać uszkodzenie uzwojeń silnika. Nigdy nie<br />

należy uruchamiać sprężarki pod próżnią, gdyż może to spowo<strong>do</strong>wać<br />

spalenie uzwojeń silnika sprężarki.<br />

Napełnianie instalacji czynnikami zeotropowymi i bliskoazeotropowymi<br />

takimi jak R407C i R404A musi odbywać się zawsze<br />

cieczą. Pierwsza porcja czynnika powinna być wtłoczona<br />

przy zatrzymanej sprężarce i zamkniętych zaworach serwisowych.<br />

Ilość czynnika, którą napełnimy w tym etapie powinna<br />

być maksymalnie zbliżona <strong>do</strong> ilości nominalnej. Potem uzupełniać<br />

czynnik cieczą na stronę ssawną bardzo wolno przy<br />

pracującej sprężarce. Ilość czynnika powinna być odpowiednia<br />

zarówno dla okresu letniego jak i zimowego. Przy napełnianiu<br />

czynnikiem w instalacjach z zaworem elektromagnetycznym<br />

na linii cieczowej, przed uruchomieniem sprężarki należy<br />

podnieść ciśnienie (z próżni) po stronie ssawnej.<br />

Poziom oleju w sprężarce musi być sprawdzony przed uruchomieniem<br />

(od 0,25 <strong>do</strong> 0,75 poziomu wziernika oleju). Następna<br />

kontrola poziomu powinna nastąpić po 2 godzinach pracy instalacji<br />

w nominalnych warunkach.<br />

Wykonując wszystkie powyższe czynności, możemy być pewni,<br />

ze instalacja chłodnicza jest prawidłowo wykonana i z pewnością<br />

będzie pracować prawidłowo przez długie lata.<br />

ChłOdNICTwO<br />

Nie wolno używać<br />

megaomomierza<br />

(omomierza<br />

indukcyjnego) ani<br />

zasilać sprężarki,<br />

gdy jest w niej<br />

próżnia, gdyż może<br />

to spowo<strong>do</strong>wać<br />

uszkodzenie<br />

uzwojeń silnika<br />

51

ChłOdNICTwO<br />

Zapewnienie<br />

wystarczającego<br />

powrotu oleju<br />

z instalacji<br />

<strong>do</strong> sprężarki<br />

jest kluczowym<br />

zagadnieniem przy<br />

projektowaniu<br />

instalacji<br />

Rys. 5. Przykła<strong>do</strong>wy tandem ze statycznym wyrównaniem<br />

oleju<br />

Układy chłodnicze wielosprężarkowe [6]<br />

Układy wielosprężarkowe (zestawy sprężarkowe lub z ang.<br />

Power Pack) w porównaniu <strong>do</strong> instalacji z jedną sprężarka wymagają<br />

już o wiele większej wiedzy i bogatszego <strong>do</strong>świadczenia.<br />

Równoległe połączenie sprężarek daje wiele korzyści. Przykła<strong>do</strong>we<br />

zdjęcie tandemu sprężarek tłokowych Danfoss Maneurop MTZ<br />

pokazano na rysunku 4.<br />

Podstawową korzyścią jest zmniejszenie kosztów eksploatacji,<br />

dzięki lepszemu <strong>do</strong>pasowaniu wydajności chłodniczej i zużycia<br />

mocy elektrycznej potrzebnej <strong>do</strong> napędu sprężarki <strong>do</strong> rzeczywistych<br />

potrzeb. Drugim argumentem przemawiającym za kolektorowaniem<br />

sprężarek jest wyższy współczynnik wydajności<br />

chłodniczej podczas pracy z obciążeniem mniejszym od obliczeniowego<br />

(nominalnego). W układzie wielosprężarkowym przy<br />

zmniejszonym obciążeniu część sprężarek jest zatrzymywana,<br />

podczas gdy pozostałe pracują z wydajnością zbliżona <strong>do</strong> nominalnej.<br />

Inne sposoby <strong>do</strong>stosowywania wydajności sprężarek (bez<br />

zmiany ich prędkości obrotowej) zawsze wiążą się ze znaczącym<br />

spadkiem współczynnika wydajności chłodniczej, szczególnie<br />

przy obciążeniu znacznie mniejszym od nominalnego.<br />

Po trzecie stosowanie układów wielosprężarkowych umożliwia<br />

minimalizację liczby sprężarek i miejsca. Przykła<strong>do</strong>wo gdybyśmy<br />

chcieli zastosować oddzielne agregaty dla np. pięciu komór<br />

chłodniczych na tym samym poziomie temperaturowym<br />

musielibyśmy mieć o wiele więcej miejsca na zamontowanie<br />

agregatów niż jednego zespołu sprężarkowego z np. trzema<br />

sprężarkami.<br />

Zapewnienie wystarczającego powrotu oleju z instalacji <strong>do</strong><br />

sprężarki jest kluczowym zagadnieniem przy projektowaniu instalacji.<br />

Aby to osiągnąć, można stosować różne sposoby wyrównania<br />

poziomu oleju w skrzyniach korbowych sprężarek.<br />

sposoby wyrównania poziomu oleju [6], [7]<br />

Układ statyczny [6]<br />

Jest to najprostszy i zarazem najtańszy sposób wyrównania<br />

poziomu oleju. Kartery sprężarek i przestrzenie wewnątrz płasz-<br />

czy sprężarek (w których panuje ciśnienie ssania) są połączone.<br />

Dolna rurka łącząca skrzynie korbowe sprężarek, umieszczona<br />

poniżej lustra oleju zapewnia przepływ oleju. Ukształtowanie kolektora<br />

ssawnego jest niezwykle istotne, gdyż przy pracujących<br />

wszystkich sprężarkach warunkuje równe spadki ciśnień i równomierny<br />

rozdział oleju powracającego z instalacji. Prawidłowe<br />

działania układu ze statycznym wyrównaniem poziomu oleju<br />

jest uwarunkowane poprawnym <strong>do</strong>borem średnic rurociągów,<br />

ponieważ nawet niewielkie różnice ciśnienia w skrzyniach korbowych<br />

sprężarek przekładają się na znaczne różnice poziomu<br />

oleju. System statycznego wyrównania poziomu oleju może być<br />

stosowany w przypadku zespołu sprężarkowego składającego<br />

się z maksymalnie trzech sprężarek.<br />

Układ dynamiczny [6]<br />

Układy dynamicznego wyrównania poziomu łączą w sobie<br />

zalety układów zarówno statycznych jak i mechanicznych, zapewniając<br />

niezawodną pracę przy zachowaniu prostoty i niskiego<br />

kosztu. Rurociągi ssawne dwóch, pracujących równolegle, sprężarek<br />

są połączone trójnikiem z wbu<strong>do</strong>waną zwężką umożliwiającą<br />

oddzielenie kropel oleju od par czynnika. Sprężarka położona<br />

najbliżej kolektora ssawnego będzie określana jako sprężarka<br />

A, podczas gdy kolejna, zasilana przez zwężkę, jako sprężarka B.<br />

Olej spływający po ściankach kolektora ssawnego jest oddzielany<br />

przez trójnik od 80 <strong>do</strong> 100% oleju powraca <strong>do</strong> sprężarki A.<br />

Zwężka w trójniku powoduje pewien spadek ciśnienia w rurociągu<br />

ssawnym sprężarki B a wskutek tego również niższe ciśnienie<br />

w karterze sprężarki. Nadmiar oleju zgromadzonego w sprężarce<br />

A przepływa pod działaniem wytworzonej różnicy ciśnień <strong>do</strong><br />

sprężarki B. Aby zapobiec przepływowi całego zgromadzonego<br />

oleju, końcówka króćca wyrównania poziomu oleju jest wprowadzona<br />

<strong>do</strong> płaszcza sprężarki w taki sposób, że tylko nadmiar<br />

oleju przelewa się <strong>do</strong> rurki wyrównawczej. W ten sposób możliwe<br />

jest wyrównanie poziomu oleju w zespołach składających<br />

się z maksymalnie 4 sprężarek. Opisany system charakteryzuje<br />

się niskim kosztem – nie są stosowane żadne regulatory mechaniczne<br />

ani też rurka wyrównania ciśnienia.<br />

Rurociągi powinny być poprowadzone w taki sposób, by zapewniały<br />

właściwy powrót oleju, również podczas pracy z minimalnym<br />

obciążeniem cieplnym. Należy zwrócić szczególną uwagę na średnice<br />

i spadek rurociągów ssawnych. Powinny one być zaprojektowane w taki<br />

sposób, by nie gromadził się w nich olej, by podczas postoju czynnik<br />

i olej nie spływały swobodnie z parownika <strong>do</strong> sprężarki. W przypadku<br />

pracy z niewielkim obciążeniem cieplnym i niewielkimi prędkościami<br />

przepływu czynnika, nie zapewniającymi właściwego powrotu oleju,<br />

może być konieczne wykonanie podwójnych odcinków pionowych<br />

rurociągu ssawnego. Na rysunku 6. został przedstawiony poprawnie<br />

Rys. 6. Poprawnie wytyczony rurociąg ssawny dla<br />

tandemów sprężarek<br />

52 9/2012

Rys. 7. Przykła<strong>do</strong>we rozmieszczenie syfonów dla tandemu<br />

sprężarek<br />

wytyczony rurociąg ssawny dla tandemów sprężarek<br />

Jeśli parownik jest usytuowany powyżej sprężarki (co często<br />

ma miejsce w rozległych systemach), zaleca się odessanie<br />

czynnika przed zatrzymaniem sprężarki. Jeśli układ pracuje bez<br />

odessania, rurociąg ssawny powinien być tak ukształtowany, by<br />

czynnik w parowniku został zasyfonowany. Zabezpieczy to sprężarkę<br />

przed spływem czynnika podczas postoju. Jeśli parownik<br />

jest usytuowany poniżej sprężarki na odcinkach pionowych powinny<br />

być wykonane pułapki olejowe. Uniemożliwi to również<br />

gromadzenie się ciekłego czynnika w miejscu montażu czujnika<br />

temperatury zaworu rozprężnego.<br />

W przypadku montażu skraplacza powyżej sprężarki na rurociągu<br />

tłocznym powinien być wykonany syfon uniemożliwiający<br />

spływ podczas postoju oleju lub ciekłego czynnika ze skraplacza<br />

<strong>do</strong> sprężarki (rys. 7).<br />

Rurociągi powinny być tak zaprojektowane, by mogły swobodnie<br />

przemieszczać się (odkształcać) we wszystkich trzech<br />

płaszczyznach pod wpływem drgań i by nie stykały się z innymi<br />

konstrukcjami. Do mocowania <strong>do</strong> konstrukcji należy używać<br />

wyłącznie uchwytów <strong>do</strong> rur. Takie środki zapobiegawcze są niezbędne,<br />

by zapobiec nadmiernym wibracjom i w efekcie pęknięciu<br />

rurociągu wskutek zmęczenia materiału lub uszkodzenia<br />

(nieszczelności) na skutek przetarcia ścianki. Niezależnie od możliwości<br />

uszkodzeń rurociągów nadmierne wibracje są przenoszone<br />

na otaczające konstrukcje, powodując hałas o nadmiernym<br />

natężeniu.<br />

Zasada działania układu dynamicznego wyrównania<br />

oleju w układach tandemowych<br />

Układ ten zapewnia właściwy poziom oleju również wtedy,<br />

gdy tylko jedna (<strong>do</strong>wolna) ze sprężarek pracuje. Kiedy sprężarka<br />

A pracuje, powracają <strong>do</strong> niej pary czynnika i unoszony przez nie<br />

olej. Ciśnienie w karterze sprężarki B jest wyższe niż w karterze<br />

sprężarki A. Jeśli w karterze sprężarki B zgromadzi się nadmierna<br />

ilość oleju (co normalnienie powinno się zdarzyć) różnica ciśnień<br />

spowoduje przepływ oleju <strong>do</strong> karteru sprężarki A. Kiedy pracuje<br />

jedynie sprężarka B pary czynnika i część oleju są zasysane przez<br />

nią. Większość oleju spływa grawitacyjnie <strong>do</strong> sprężarki A. Ciśnienie<br />

w karterze sprężarki A jest wyższe, dlatego też olej przepływa<br />

przewodem wyrównawczym <strong>do</strong> karteru sprężarki B.<br />

Podsumowanie<br />

W trzeciej części artykułu opiszę uszkodzenia elektryczne sprężarki<br />

związane ze spaleniem się silnika elektrycznego oraz przedstawię<br />

wytyczne, co zrobić, jeżeli już <strong>do</strong>jdzie <strong>do</strong> takiej uster-<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

Rys. 8. Idea dynamicznego wyrównania oleju<br />

ki. Zajmę się także ustaleniem wystąpienia oraz neutralizacją<br />

kwasów wydzielonych podczas spalenia się z użyciem środków<br />

RECTROSEAL® ACID-DETECTOR i ACID-AWAY.<br />

LITERATURA:<br />

[1] L. CANTEK, M. BIAŁAS: Sprężarki chłodnicze. Wydawnictwo PG. Gdańsk, 2003 r.<br />

[2] COOLPACK. Technical University of Denmark 2000 r.<br />

[3] Z. BONCA, D. BUTRYMOWICZ, W. TARGAŃSKI, T. HAJDUK: Nowe czynniki chłodnicze<br />

i nośniki ciepła. IPPU MASTA. Gdańsk, 2009 r.<br />

[4] Praca zbiorowa: Poradnik Chłodnictwa. WNT. Warszawa, 1968 r.<br />

[5] Danfoss. Sprężarki tłokowe Maneurope MTZ. Dobór i zastosowanie. 2006 r.<br />

[6] H. J. ULLRICH: Poradnik Chłodnictwa. T.2 wyd. I. IPPU MASTA. 1999 r.<br />

[7] Danfoss. Sprężarki spiralne Performer w zastosowaniach wielosprężarkowych. Dobór<br />

i zastosowanie. 2005 r.<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

szukaj nas na<br />

ChłOdNICTwO<br />

53

przegLąd AgregATów sKrApLAjąCyCh<br />

Firma Zdjęcie agregatu skraplającego Model (typoszereg)<br />

sprężarka<br />

Typ/producent<br />

Ilość<br />

sprężarek<br />

Czynnik chłodniczy Rodzaj oleju<br />

1 2 3 4 5 6 7<br />

KLIMA-THERM s.A.<br />

ul. Ostrobramska 101A<br />

04-041 Warszawa<br />

tel.: +48 22 517 36 00<br />

e-mail: handlowy@klimatherm.pl<br />

www.klima-therm.pl<br />

AREA COOLINg sOLUTIONs sp. z o.o.<br />

ul. Relaksowa 27<br />

55-080 Nowa Wieś Wrocławska<br />

tel.: +48 71 354 56 24<br />

fax: +48 71 354 56 22<br />

e-mail: area@area.pl<br />

www.area.pl<br />

I-COOL 10 HP Scroll Inverter Sanyo 1 R404a/R507/R407c FV68S PVE<br />

I-COOL 17 HP Scroll Inverter Sanyo 2 R404a/R507/R407c FV68S PVE<br />

I-COOL 10 LP Scroll Inverter Sanyo 1 R404a/R507 FV32S PVE<br />

I-COOL 17 LP Scroll Inverter Sanyo 2 R404a/R507 FV32S PVE<br />

silent sAPTXss Sanyo Scroll C-SBN 1 R404A/R507/R407C FV68S PVE<br />

APMXss Sanyo Scroll C-SBN 1 R404A/R507/R407C FV68S PVE<br />

APTXss Sanyo Scroll C-SBN ÷ C-SCN 1 R404A/R507/R407C FV68S PVE<br />

APTXss... Low Sanyo Scroll C-SCN 1 R404A/R507 FV68S PVE<br />

APMXN Hermetyczna Tłokowa Bristol H79B 1 R404A/R507/R407C Arctic 22BC<br />

APTXN<br />

APMXN ... Low<br />

APTXN ... Low<br />

APTXB<br />

AKA2X...C -<br />

AKA4X...C<br />

AKA2X...B -<br />

AKA4X...B<br />

AKB2X...C -<br />

AKB4X...C<br />

AKB2X...B -<br />

AKB4X...B<br />

AKBK2X...C -<br />

AKBK4X...C<br />

AKBK2X...B -<br />

AKBK4X...B<br />

UNEK6…gK -<br />

UNJ9…gK<br />

UNEK2…gK -<br />

UNT2…gK<br />

Hermetyczna Tłokowa Bristol<br />

H79B ÷ H7NG<br />

Hermetyczna Tłokowa Bristol<br />

L63B ÷ L63A<br />

Hermetyczna Tłokowa Bristol<br />

L63B ÷ L63A<br />

Hermetyczna Tłokowa Bristol<br />

Benchmark H71J<br />

Półhermetyczna Tłokowa Frascold<br />

A ÷ Z<br />

Półhermetyczna Tłokowa Frascold<br />

A ÷ Z<br />

Półhermetyczna Tłokowa Bitzer<br />

2JC ÷ 4G<br />

Półhermetyczna Tłokowa Bitzer<br />

2HC ÷ 6G<br />

Półhermetyczna Tłokowa Bock<br />

HGX-…-4S<br />

Półhermetyczna Tłokowa Bock<br />

HGX-…-4S<br />

Hermetyczna tłokowa Aspera<br />

NEK6144GK ÷ NJ9238GK<br />

Hermetyczna tłokowa Aspera<br />

NEK2125GK ÷ NT2212GK<br />

1 R404A/R507/R407C Arctic 22A/BC<br />

1 R404A/R507 Arctic 22A<br />

1 R404A/R507 Arctic 22A<br />

1 R404A/R507/R407C Hatcol 32 BCE<br />

1 R404A/R507/R407C ACD 32<br />

1 R404A/R507/R407C ACD 32<br />

1 R404A/R507/R407C BSE 32 / SEZ 32<br />

1 R404A/R507/R407C BSE 32 / SEZ 32<br />

1 R404A/R507/R407C SE 55<br />

1 R404A/R507/R407C SE 55<br />

1 R404A/R507 POE 22<br />

1 R404A/R507 POE 22<br />

ALMx…Low Hermetyczna rotacyjna Lanhai QHD 1 R404a/R507 RL-32RV<br />

MHA / K 15 ÷ 151<br />

Model 15÷25<br />

Rotacyjna<br />

Model 31÷151<br />

Scroll<br />

MHA / K 182 ÷ 604 Scroll 2 / 3 / 4<br />

MRA / K 15 ÷ 131<br />

Model 15÷25<br />

Rotacyjna<br />

Model 31÷151<br />

Scroll<br />

MRA / K 182 ÷ 604 Scroll 2 / 3 / 4<br />

54 9/2012<br />

1<br />

1<br />

R410A -

Wydajność (dla typoszergu)<br />

Zakres<br />

/przy temp.<br />

odp.<br />

[kW/°C]<br />

Temp. odp.<br />

(zakres)/<br />

przy temp.<br />

otoczenia<br />

[°C]<br />

Zasilanie sprężarka/<br />

wentylator [V/50Hz]<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

Pobór mocy (zakres)/<br />

przy temp. odp.<br />

[kW/°C]<br />

Pojemność zbiornika cieczy<br />

[dm3] Waga<br />

[kg]<br />

przegLąd AgregATów sKrApLAjąCyCh<br />

Wyposażenie <strong>do</strong>datkowe<br />

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22<br />

3,0 ÷ 11,7<br />

10,3 ÷ 18,9<br />

1,7 ÷ 10,2<br />

7,2 ÷ 15,4<br />

6,8 ÷ 13,0<br />

5,9 ÷ 9,5<br />

5,7 ÷ 21,7<br />

4,5 ÷ 6,4<br />

2,3 ÷ 4,7<br />

3,1 ÷ 41,8<br />

0,2 ÷ 1<br />

0,4 ÷ 1,9<br />

3,8 ÷ 6,3<br />

3,1 ÷ 51,6<br />

1,1 ÷ 25,3<br />

3,1 ÷ 52,3<br />

1,1 ÷ 24,9<br />

3,0 ÷ 52,0<br />

1,0 ÷ 25,0<br />

0,40 ÷ 3,12<br />

0,41 ÷ 1,87<br />

0,85 ÷ 2,3<br />

Chłodzenie<br />

4,5÷45,3<br />

Grzanie<br />

4,8÷51,9<br />

Chłodzenie<br />

50,6÷188<br />

Grzanie<br />

55,5÷193<br />

Chłodzenie<br />

4,5÷36,6<br />

Grzanie<br />

4,8÷40,9<br />

Chłodzenie<br />

50,6÷188<br />

Grzanie<br />

55,5÷193<br />

to/tot = -5 / 32<br />

to/tot = (-20÷10 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -5 / 32<br />

tto/tot = (-20÷10 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -35 / 32<br />

to/tot = (-40÷-5 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -35 / 32<br />

to/tot = (-40÷-5 /<br />

27÷43)<br />

380V/50Hz 1,0 ÷ 4,5 3,9 l 160 O S S S S S S O<br />

380V/50Hz 3,1 ÷ 18,9 7,1 l 190 O S S S S S S O<br />

380V/50Hz 1,7 ÷ 8,8 5,3 l 190 O S S S S S S O<br />

380V/50Hz 6,3 ÷ 13,8 7,1 l 250 O S S S S S S O<br />

to/tot = -5 / 32<br />

to/tot = (-20÷10 / 27÷43) 380/230 3,1 ÷ 5,2 5,3 95 ÷ 102 O O O S S O O O<br />

to/tot = -5 / 32<br />

to/tot = (-20÷10 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -5 / 32<br />

to/tot = (-20÷10 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -35 / 32<br />

to/tot = (-45÷10 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -5 / 32<br />

to/tot = (-20÷10 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -5 / 32<br />

to/tot = (-20÷10 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -35 / 32<br />

to/tot = (-40÷-20 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -35 / 32<br />

to/tot = (-40÷-20 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -5 / 32<br />

to/tot = (-20÷10 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -5 / 32<br />

to/tot = (-20÷10 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -30 / 32<br />

to/tot = (-40÷-20 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -5 / 32<br />

to/tot = (-20÷10 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -30 / 32<br />

to/tot = (-40÷-20 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -5 / 32<br />

to/tot = (-20÷10 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -35 / 32<br />

to/tot = (-40÷-20 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -5 / 32<br />

to/tot = (-20÷10 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -23 / 32<br />

to/tot = (-40÷-10 /<br />

27÷43)<br />

to/tot = -23 / 32<br />

to/tot = (-40÷-20 /<br />

27÷43)<br />

- 2÷10 /<br />

10÷46<br />

230 2,7 ÷ 4,2 7,1 105 ÷ 140 O O O S O O O O<br />

380/230 2,8 ÷ 9,8 7,1 ÷ 18 105 ÷ 240 O O O S O O O O<br />

380/230 5,5 ÷ 8,7 7,1 99 ÷ 187 O O O S O O O O<br />

230 0,9 ÷ 2,1 3,9 ÷ 5,3 l 61 ÷ 80 O O O O O O O O<br />

380/230 1,6 ÷ 20,2 5,3 ÷ 24,5 65 ÷ 391 O O O O O O O O<br />

230 0,5 ÷ 1,2 3,9 ÷ 5,3 52 ÷ 66 O O O O O O O O<br />

380/230 0,6 ÷ 1,8 3,9 ÷ 5,3 52 ÷ 92 O O O O O O O O<br />

380/230 1,5 ÷ 2,4 5,3 ÷ 7,1 74 ÷ 99 O O O O O O O O<br />

380/230 1,5 ÷ 19,0 5,3 ÷ 30 62 ÷ 484 O O O O O O O O<br />

380/230 0,7 ÷ 16,8 3,9 ÷ 30 60 ÷ 493 O O O O O O O O<br />

380/230 1,4 ÷ 19,2 5,3 ÷ 24 62 ÷ 485 O O O O O O O O<br />

380/230 0,8 ÷ 17,3 3,9 ÷ 24 60 ÷ 490 O O O O O O O O<br />

380/230 1,5 ÷ 19,3 3,9 ÷ 24 62 ÷ 485 O O O O O O O O<br />

380/230 0,7 ÷ 16,5 5,3 ÷ 24 60 ÷ 490 O O O O O O O O<br />

230/230 0,4 ÷ 2,2 0,6 ÷ 3,9 17÷ 45 O O O O O O O O<br />

230/230 0,3 ÷ 1,5 1,1 ÷ 2,3 17÷ 40 O O O O O O O O<br />

230/230 0,7 ÷ 1,9 0,75 20÷ 45 O O - S O O - O<br />

Model 15÷41<br />

230/1/50<br />

Model 51÷151<br />

400/3/50<br />

400/3/50<br />

Model 15÷41<br />

230/1/50<br />

Model 51÷151<br />

400/3/50<br />

400/3/50<br />

Chłodzenie<br />

1,3÷13,2<br />

Grzanie<br />

1,4÷14,2<br />

Chłodzenie<br />

17,4÷63,2<br />

Grzanie<br />

14,7÷49,5<br />

Chłodzenie<br />

1,3÷10,5<br />

Grzanie<br />

1,4÷10,9<br />

Chłodzenie<br />

18,3÷69,2<br />

Grzanie<br />

15,6÷55,5<br />

D<br />

81÷293<br />

550÷<br />

1090<br />

120÷<br />

367<br />

595÷<br />

1305<br />

Presostat wysokiego<br />

ciśnienia<br />

Reg, prędkości<br />

obrotowej wentylatora<br />

O<strong>do</strong>lejacz<br />

separator ciekłego<br />

czynnika<br />

Obu<strong>do</strong>wa<br />

Filtr odwadniacza<br />

Wziernik oleju<br />

Zawór elektromag<br />

S S S S S S S O<br />

Uwagi<br />

Agregaty skraplające<br />

chłodzone powietrzem z<br />

wentylatorami osiowymi<br />

(MHA/K) i wentylatorami<br />

promieniowymi (MRA/K)<br />

lub rewersyjne pompy ciepła<br />

z wentylatorami osiowymi<br />

(MHA/K/WP) i wentylatorami<br />

promieniowymi (MRA/K/WP).<br />

Pobór mocy dla chłodzenia<br />

dla średniej temperatury<br />

parowania +5,0°C oraz<br />

temperatury zewnętrznej<br />

+35,0°C. Pobór mocy<br />

dla grzania dla średniej<br />

temperatury skraplania<br />

+40,0°C oraz temperatury<br />

zewnętrznej +7,0°C.<br />

55

przegLąd AgregATów sKrApLAjąCyCh<br />

Firma Zdjęcie agregatu skraplającego Model (typoszereg)<br />

sprężarka<br />

Typ/producent<br />

Ilość<br />

sprężarek<br />

Czynnik chłodniczy Rodzaj oleju<br />

1 2 3 4 5 6 7<br />

ELEKTRONIKA s.A.<br />

ul. Hutnicza 3<br />

81-212 Gdynia<br />

tel.: +48 58 66 33 300<br />

fax: +48 58 66 30 140<br />

e-mail:<br />

marketing@elektronika-sa.com.pl<br />

www.elektronika-sa.com.pl<br />

Organizator:<br />

Patronat merytoryczny:<br />

Patronat medialny:<br />

Rhoss<br />

MCAE/MHAE 105÷127<br />

Rhoss<br />

MCAE/MHAE 131÷2181<br />

Frascold<br />

(Półhermetyczne)<br />

Frascold<br />

(LaBlu –<br />

półhermetyczne)<br />

Cubigel Compr.<br />

(Hermetyczne)<br />

Copeland<br />

(Hermetyczne)<br />

Copeland<br />

– EazyCool ZXME<br />

Danfoss<br />

– Optyma<br />

Danfoss<br />

– Optyma Plus<br />

Danfoss<br />

– Optyma Plus<br />

Scroll / Copeland i in 1 R407C syntetyczny<br />

Scroll / Copeland i in 1 / 2 R407C syntetyczny<br />

Tłokowa / Frascold 1<br />

Tłokowa / Frascold 1<br />

Tłokowa / Cubigel 1<br />

Scroll / Copeland 1<br />

R507/R404A/R407C/<br />

R134a/R22<br />

R507/R404A/R407C/<br />

R134a/R22<br />

R507/R404A/R134a/<br />

R22/R290<br />

R507/R404A/R407C/<br />

R134a/R22<br />

56 9/2012<br />

estrowy<br />

estrowy<br />

estrowy<br />

(R22/R290 mineralny)<br />

estrowy<br />

Scroll / Copeland 1 / 2 R404A /R507 estrowy<br />

Tłokowa / Danfoss 1<br />

Tłokowa / Danfoss 1<br />

R507/R404A/R134a/<br />

R407C<br />

R507/R404A/R134a/<br />

R407C<br />

estrowy<br />

estrowy<br />

Scroll / Danfoss 1 R507/R404A/R134a estrowy<br />

Konferencja<br />

Ochrona przeciwpożarowa w przemyśle<br />

15 listopada 2012 r., Wyższa Szkoła Menedżerska w Warszawie<br />

Wiodące tematy konferencji:<br />

• Dźwiękowe systemy ostrzegawcze – projektowanie i konserwacja<br />

– mgr inż. Artur Cu<strong>do</strong>wski, ekspert Instytutu Techniki Bu<strong>do</strong>wlanej<br />

• Komputerowa symulacja ewakuacji ludzi z budynków wysokich<br />

– mgr inż. Wojciech Węgrzyński, ekspert Instytutu Techniki Bu<strong>do</strong>wlanej<br />

• Linie boczne w systemach wykrywania i powiadamiania pożarowego<br />

– mgr inż. Jerzy Ciszewski, ekspert Instytutu Techniki Bu<strong>do</strong>wlanej<br />

• Odporność ogniowa elementów budynku w bu<strong>do</strong>wnictwie przemysłowym<br />

– dr Andrzej Borowy, Kierownik Zakładu Badań Ogniowych<br />

w Instytucie Techniki Bu<strong>do</strong>wlanej<br />

• Integracja systemów bezpieczeństwa w ramach kompleksowej ochrony<br />

obiektów przemysłowych – ekspert Polskiej Izby Systemów Alarmowych<br />

Program merytoryczny będzie <strong>do</strong>datkowo wzbogacony<br />

firmowymi prezentacjami wyrobów i rozwiązań.<br />

Podczas konferencji będzie możliwość zwiedzania Zespołu<br />

Laboratorium Systemów Bezpieczeństwa na Wydziale Informatyki<br />

Stosowanej w Wyższej Szkole Menedżerskiej w Warszawie.<br />

Z przyjemnością odpowiemy na wszystkie Państwa pytania<br />

Joanna Obrycka: konferencja@ochrona-mienia.pl, tel.: 22 678 35 60 wew. 132<br />

www.ochrona-mienia.pl

Wydajność (dla typoszergu)<br />

Zakres<br />

/przy temp.<br />

odp.<br />

[kW/°C]<br />

Temp. odp.<br />

(zakres)/<br />

przy temp.<br />

otoczenia<br />

[°C]<br />

Zasilanie sprężarka/<br />

wentylator [V/50Hz]<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

Pobór mocy (zakres)/<br />

przy temp. odp.<br />

[kW/°C]<br />

Pojemność zbiornika cieczy<br />

[dm3] Waga<br />

[kg]<br />

Presostat wysokiego<br />

ciśnienia<br />

przegLąd AgregATów sKrApLAjąCyCh<br />

Reg, prędkości<br />

obrotowej wentylatora<br />

O<strong>do</strong>lejacz<br />

Wyposażenie <strong>do</strong>datkowe<br />

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22<br />

5÷27 -10 / 45<br />

230<br />

400<br />

1,87÷8,92 D 59÷300 S O O O S S S O MCAE – tylko chłodzenie; MHAE – urz. z<br />

pompą ciepła; wyciszone przedziały sprężarek;<br />

sterowanie mikroprocesorowe, elektroniczne.<br />

Liczne akcesoria <strong>do</strong>starczane<br />

31÷181 -15 / 45 400 8,6÷50,5 D 320÷1480 S S O O S S S O opcjonalnie: interfejs szeregowy, podkładki<br />

antywibracyjne, mocowania, maskownice.<br />

R404A<br />

0,38÷66,61<br />

R404A<br />

0,98÷51,46<br />

0,28÷4,67<br />

1,52÷44,44<br />

R404A<br />

R404A<br />

3,6÷11,9<br />

HMBP 0,44÷42,81<br />

LBP 0,51÷18,43<br />

LBP 0,18÷18,41<br />

HMBP<br />

0,49÷30,00<br />

MBP<br />

2,35÷23,65<br />

-45÷7,5 / 32<br />

-45÷7,5 / 32<br />

LBP -45÷-10 / 32<br />

HMBP -25÷15 / 35<br />

HMBPR290<br />

-25÷10 / 35<br />

-40÷10 / 32<br />

MBP<br />

-30÷10 / 32<br />

-30÷10 / 32<br />

-40÷-10 / 32<br />

LBP -45÷-10 / 38<br />

HMBP -30÷10 / 38<br />

MBP<br />

-20÷10 / 43<br />

400<br />

400/230<br />

400<br />

400/230<br />

separator ciekłego<br />

czynnika<br />

0,35÷60 / -10 2,4÷19 47÷416 S O O O O O S O<br />

2,58÷12,22 / -10 5,5÷19 90÷208 O O O O O O S O<br />

230 0,2÷1,56 0,8÷2,55 13÷38 O O O O O O O O<br />

400<br />

400/230<br />

230(opcja)<br />

400<br />

400/230<br />

400<br />

400/230<br />

400/400<br />

230/230<br />

400/400<br />

230/230<br />

2,17÷11,78 / -25 3,7÷14 62÷298 S O O O O O S O<br />

1,7÷5,8 / -10 4,4÷6,3 76÷118 S S S S S<br />

HMBP<br />

1,29÷12,31 / -10<br />

LBP 0,93÷ 6,61 / -35<br />

HMBP 0,5÷8,8 / -10<br />

LBP 0,53÷ 6,1 / -35<br />

3÷14 45÷170 S O O O O O S O<br />

Obu<strong>do</strong>wa<br />

Filtr odwadniacza<br />

Wziernik oleju<br />

Zawór elektromag<br />

Uwagi<br />

Wyp. w sprężarki o przepływie <strong>do</strong> 126 m3/h,<br />

<strong>do</strong>stępne są w wyk. jedno- i dwuwentylatorowych.<br />

Standar<strong>do</strong>wo wentylatory jednofazowe,<br />

co daje prostą reg. cieśn. skrapl. Ag. serii<br />

LaBlu są opcjon. wyposażone w filtr, wziernik<br />

ze wskaźnikiem wilgoci, zwór elektromag.<br />

i odcinające, reg. v obr. wentylatora, podwójny<br />

presostat, zawór zwrotny na linii tłocznej,<br />

reg. wydaj. i odciążenie rozruchu (można<br />

zamontować obu<strong>do</strong>wę dźwiękochłonną).<br />

Ag. LaBlu HCT tropik – <strong>do</strong> pracy w wysokiej<br />

temp. otoczenia <strong>do</strong> 48°C.<br />

Małe gabaryty; możliwe niestandar<strong>do</strong>we<br />

wykonania – na zamówienie; pełne wyposażenie<br />

– w opcji.<br />

Dane wg testu RGT 20. Dostępne agregaty<br />

ze sprężarką półhermetyczną.<br />

Cicha praca – obu<strong>do</strong>wa + osłona akustyczna;<br />

system zabezpieczeń – <strong>do</strong>piero 6 wył.<br />

tym samym zabezpiecz. powoduje zatrzymanie;<br />

bogate wyp. stand., antykor. powł.<br />

skraplacza, bezpiecznik gł., zabezpiecz.<br />

term., cz. spadku i zaniku napięcia, syg. pracy<br />

na mokrych parach.<br />

Dane wg ASERCOM; jedno- i dwuwentylatorowe;<br />

presostat KP17.<br />

1,2÷14 64÷275 S S S S S Cicha praca – obu<strong>do</strong>wa + osłona akustyczna<br />

silnika; bogate wyposażenie<br />

standar<strong>do</strong>we.<br />

MBP 2,33÷8,1 / -10 4,6÷14,0 98÷243 S S S S S<br />

Towarzystwo Chłodnictwa, Klimatyzacji i Pomp Ciepła SIMP Poznań<br />

oraz Systherm <strong>Chłodnictwo</strong> i <strong>Klimatyzacja</strong> Sp. z o.o. uprzejmie informują, że w dniach<br />

14 – 15.11. 2012 r. w ramach XLIV Dni Chłodnictwa<br />

odbędzie się konferencja naukowo-techniczna n/t:<br />

Zachęcamy <strong>do</strong> nadsyłania zgłoszeń referatów o zakresie tematycznym:<br />

� nowe rozwiązania konstrukcyjne oraz technologiczne urządzeń chłodniczych,<br />

klimatyzacyjnych i pomp ciepła,<br />

� problemy eksploatacyjne instalacji chłodniczych i klimatyzacyjnych,<br />

� energooszczędne technologie w zamrażaniu i przechowalnictwie produktów,<br />

� odzysk ciepła w układach chłodniczych i klimatyzacyjnych,<br />

� możliwości wykorzystania i efektywność <strong>do</strong>lnych źródeł ciepła dla pomp ciepła,<br />

� pompy ciepła jako źródło ciepła dla instalacji ciepłej wody i centralnego ogrzewania,<br />

� systemy sterowania, zabezpieczeń oraz monitoringu instalacji chłodniczych,<br />

klimatyzacyjnych i pomp ciepła ograniczające zużycie energii,<br />

� polskie regulacje prawne <strong>do</strong>tyczących substancji zubożających warstwę ozonową i f-gazów<br />

w odniesieniu <strong>do</strong> aktualnych przepisów Unii Europejskiej.<br />

Referaty plenarne: referat wyłącznie naukowo-techniczny (honorarium autorskie)<br />

Formy promocji: PREZENTACJA, STOISKO, REKLAMA<br />

Informacje: grzegorz.krzyzaniak@systherm.pl.<br />

Więcej na stronie www.systherm.pl w zakładce szkolenia/konferencje.<br />

57

przegLąd AgregATów sKrApLAjąCyCh<br />

Firma Zdjęcie agregatu skraplającego Model (typoszereg)<br />

sprężarka<br />

Typ/producent<br />

Ilość<br />

sprężarek<br />

Czynnik chłodniczy Rodzaj oleju<br />

1 2 3 4 5 6 7<br />

P.H.U. IgLOTECH<br />

L. BYsTRZYCKI, R. OsTROWsKI<br />

sPóŁKA JAWNA<br />

ul. Toruńska 41<br />

82-500 Kwidzyn<br />

tel.: +48 55 645 73 17<br />

tel.: +48 55 645 73 36<br />

e-mail: iglotech@iglotech.com.pl<br />

www.iglotech.com.pl<br />

TEKO Polska sp. z o.o.<br />

ul. Fabryczna 20d<br />

55-080 Pietrzykowice<br />

tel.: +48 71 772 59 70<br />

fax: +48 71 772 59 77<br />

biuro@tekopolska.pl<br />

www.tekopolska.pl<br />

RHMTZ Maneurop MTZ 1÷2<br />

R404A/ R507/<br />

R134a<br />

Estrowy<br />

RHPMTZ Maneurop MTZ 1÷2<br />

R404A/ R507/<br />

R134a<br />

Estrowy<br />

ADAPT RHCR Copeland CR 1<br />

R404A/ R507/<br />

R134a<br />

Estrowy<br />

ADAPT RHPCR Copeland CR 1<br />

R404A/ R507/<br />

R134a<br />

Estrowy<br />

RHZB Copeland Scroll ZB 1÷2<br />

R404A/ R507/<br />

R134a<br />

Estrowy<br />

RHPZB Copeland Scroll ZB 1÷2<br />

R404A/ R507/<br />

R134a/ R407C<br />

Estrowy<br />

RHLZF Copeland Scroll ZF 1 R404A/ R507 Estrowy<br />

RHPsZ Performer Scroll SZ 1÷2 R407C estrowy<br />

RVCR Copeland CR 1 R407C Estrowy<br />

RVsZ Performer Scroll SZ 1÷2 R407C Estrowy<br />

RsEB Embraco 1 R404A/R507 Estrowy<br />

RsZB Copeland Scroll ZB 1<br />

58 9/2012<br />

R404A/<br />

R507/<br />

R407C<br />

Estrowy<br />

TEKOsETflexi Półhermetyczna / Frascold 1 R404A, R134a Estrowy 32FC<br />

TEKOsETflexi Półhermetyczna / Frascold 1 R404A, R134a Estrowy 32FC<br />

TEKOsETflexi Półhermetyczna / Bitzer 1 R404A, R134a Estrowy BSE 32<br />

TEKOsETflexi Półhermetyczna / Bitzer 1 R404A, R134a Estrowy BSE 32<br />

TEKOsETflexi Półhermetyczna / BOCK 1 R404A, R134a Estrowy SE 55<br />

TEKOsETflexi Półhermetyczna / BOCK 1 R404A, R134a Estrowy SE 55<br />

TEKOsETflexi Półhermetyczna TANDEM / Bitzer 1 R404A, R134a Estrowy BSE 32<br />

TEKOsETflexi Półhermetyczna TANDEM / Bitzer 1 R404A, R134a Estrowy BSE 32<br />

TEKOsETflexi Półhermetyczna / Bitzer 1 R404A, R134a Estrowy BSE 32<br />

TEKOsETflexi Hermetyczna / L’Unite 1 R404A, R134a Estrowy

Wydajność (dla typoszergu)<br />

Zakres<br />

/przy temp.<br />

odp.<br />

[kW/°C]<br />

Temp. odp.<br />

(zakres)/<br />

przy temp.<br />

otoczenia<br />

[°C]<br />

Zasilanie sprężarka/<br />

wentylator [V/50Hz]<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

Pobór mocy (zakres)/<br />

przy temp. odp.<br />

[kW/°C]<br />

Pojemność zbiornika cieczy<br />

[dm3] Waga<br />

[kg]<br />

Presostat wysokiego<br />

ciśnienia<br />

przegLąd AgregATów sKrApLAjąCyCh<br />

Reg, prędkości<br />

obrotowej wentylatora<br />

O<strong>do</strong>lejacz<br />

Wyposażenie <strong>do</strong>datkowe<br />

8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22<br />

3,6÷54,2 -5 / 32 400/3/50 1,9÷27,8 3÷22 49÷354 S D O S O O O -<br />

3,8÷44,6 -5 / 32 400/3/50 1,8÷21,8 6,5÷35 70÷410 S D O S O O O -<br />

4,2÷10,4 -5 / 32<br />

4,4÷11,1 -5 / 32<br />

400/3/50<br />

220-240/50<br />

400/3/50<br />

220-240/50<br />

separator ciekłego<br />

czynnika<br />

1,8÷5,3 3÷8 49÷104 S D O S O O O -<br />

2,4÷5,3 4,8÷10 70÷147 S D O S O O O -<br />

4,1÷58,6 -5 / 32 400/3/50 2,3÷29,2 3÷22 57÷519 S D O S O O O -<br />

4,3÷52,8 -5 / 32 400/3/50 2,2÷25,4 6,5÷32 77÷501 S D O S O O O -<br />

2,78÷13,0 -25 / 32 400/3/50 2,3÷12,6 6,5÷14 69÷227 S D O S O O O -<br />

17,2÷48,5 0 / 32 400/3/50 5,2÷14,4 14÷22 232÷442 S D O S O O O O<br />

Obu<strong>do</strong>wa<br />

Filtr odwadniacza<br />

Wziernik oleju<br />

Zawór elektromag<br />

Uwagi<br />

Agregaty Refcold<br />

Wyposażenie std:<br />

- solidna podstawa<br />

- sprężarka z grzałką karteru<br />

(400V)<br />

- przyłącza rotalock<br />

na sprężarce (w zależności<br />

od modelu)<br />

- skraplacz z wentylatorem<br />

3- lub 1-fazowym<br />

- zbornik cieczy z dwoma<br />

zaworami rotalock<br />

- presostat HP/LP<br />

- presostat miniaturowy HP<br />

dla wentylatora skraplacza<br />

(ADAPT)<br />

- puszka elektryczna<br />

- okablowanie, orurowanie<br />

Dostępne modele<br />

ze sprężarkami<br />

półhermetycznymi Copeland<br />

standard oraz Copeland Discus<br />

5,5÷12,5 5 / 32 400/3/50 2,4÷6 4,8÷10 100÷183 S D D S S S S S Agregaty Refcold Ventilation<br />

- <strong>do</strong> współpracy z centralami<br />

went.<br />

Wyposażenie std :<br />

- solidna podstawa<br />

- wyciszona obu<strong>do</strong>wa<br />

- sprężarka z grzałką karteru<br />

(400V)<br />

- zawory rotalock na ssaniu<br />

oraz tłoczeniu (nie <strong>do</strong>tyczy<br />

RVCR50 oraz RVSZ90)<br />

21,1÷59,4 5 / 32 400/3/50 5,2÷14,2 18÷35 296÷547 S D D S S S S S - skraplacz z wentylatorem<br />

3-fazowym<br />

- presostat HP/LP<br />

- zbiornik cieczy z zaworami<br />

rotalock<br />

- filtr odwadniacz<br />

- wziernik<br />

- zawór elektromagnetyczny (nie<br />

<strong>do</strong>tyczy modelu RVSZ125.2)<br />

- filtr mechaniczny na ssaniu<br />

3,2÷3,9 -5 / 32 220-240/50 1,3÷1,7 3 65 S O O S S S S S<br />

5,3÷12,8 - 5 / 32 400/3/50 1,9÷3,8 3÷8 85÷138 S O O S S S S S<br />

10÷76 -10/32 400/230 5÷38 6; 10; 15; 25; 40 193÷626 O O O O D O O -<br />

4÷36 -30/32 400/230 3÷22 6; 10; 15; 25; 40 193÷626 O O O O D O O -<br />

9÷75 -10/32 400/230 4÷35 6; 10; 15; 25; 40 193÷ 626 O O O O D O O -<br />

4÷34 -30/32 400/230 2÷21 6; 10; 15; 25; 40 193÷626 O O O O D O O -<br />

8÷67 -10/32 400/230 4÷33 6; 10; 15; 25; 40 208÷ 664 O O O O D O O -<br />

3÷30 -30/32 400/230 2÷19 6; 10; 15; 25; 40 208÷664 O O O O D O O -<br />

11÷33 -10/32 400/230 5÷15 19; 39 209÷265 O O O O O O O -<br />

Agregaty Refcold silent+:<br />

Wyciszone agregaty<br />

w obu<strong>do</strong>wie.<br />

Wyposażenie std:<br />

- solidna podstawa<br />

- wyciszona obu<strong>do</strong>wa malowana<br />

proszkowo<br />

- sprężarka z grzałką karteru<br />

- skraplacz z wentylatorem<br />

3- fazowym<br />

- zbiornik cieczy z zaworem<br />

rotalock<br />

- filtr odwadniacz<br />

- wziernik<br />

- zawór elektromagnetyczny<br />

- zawory odcinające<br />

z przyłączami serwisowymi<br />

- manometry HP/LP<br />

- presostat HP/LP<br />

- puszka elektryczna<br />

- okablowanie, orurowanie<br />

Dostępne są wersje dla temperatury<br />

otoczenia 27, 32, 38<br />

oraz 43°C.<br />

Agregaty <strong>do</strong>stępne również z rozdzielnym<br />

skraplaczem lub bez<br />

skraplacza (sprężarka mocowana<br />

na zbiorniku).<br />

5÷15 -30/32 400/230 3÷9 19; 39 209÷265 O O O O O O O -<br />

2÷89 -10/40* 400/- 1÷35 - 78÷368 O - O O - O O - Agregaty skraplające ze skraplaczami wodnymi<br />

– płaszczowo-rurowymi.<br />

0,6÷10,2 -10/40* 400/- 0,5÷6,6 0,9; 1,2; 2,5; 3,7 19÷69 O - - - - O O - Agregaty skraplające ze skraplaczami<br />

wodnymi<br />

59

ChłOdNICTwO<br />

Optymalizacja zużycia energii elektrycznej supermarketu<br />

Projektowanie instalacji i <strong>do</strong>bór<br />

komponentów chłodniczych<br />

Andrzej KAMIŃSKI<br />

Nie trzeba nikogo przekonywać, że w <strong>do</strong>bie ogólnego kryzysu szczególną uwagę<br />

należy zwrócić na poziom zużycia energii elektrycznej. <strong>Chłodnictwo</strong> komercyjne<br />

w supermarkecie jest głównym obciążeniem w tym zakresie.<br />

O AuTOrze<br />

Andrzej KAMIŃSKI –<br />

Inżynier ds. chłodnictwa,<br />

Dział Inwestycji<br />

i Nieruchomości, Tesco<br />

Polska<br />

Udział w całkowitym koszcie energii elektrycznej dla supermarketu<br />

szacuje się na 40%. Źródła ogólne określają szacunkowe<br />

roczne zużycie energii elektrycznej średniej wielkości supermarketu<br />

na poziomie 220 000 kWh, a więc chłodnictwo komercyjne<br />

to 88 000 kWh, co przy kwocie kWh = 0,45 PLN daje kwotę<br />

39 600,- PLN/rocznie. Stąd też szczególną uwagę należy zwrócić<br />

na przemyślany pod tym kątem <strong>do</strong>bór urządzeń i projekt<br />

instalacji chłodniczej. W tekście przybliżone zostały praktyczne<br />

uwagi <strong>do</strong> zasad <strong>do</strong>boru i wytycznych projektowych przyjętych<br />

dla obiektów Tesco.<br />

Meble chłodnicze<br />

Komercyjne urządzenia chłodnicze służą <strong>do</strong> ekspozycji towarów<br />

w odpowiedniej dla produktu temperaturze, ważna<br />

jest duża powierzchnia ekspozycji i <strong>do</strong>bry, nieskrępowany <strong>do</strong>stęp<br />

dla klienta. Siłą rzeczy rozwiązania konstrukcyjne podporządkowane<br />

są temu zadaniu i trudno tu mówić o optymalnych<br />

i efektywnych rozwiązaniach technicznych zmierzających<br />

w kierunku zmniejszenia obciążeń chłodniczych. Standar<strong>do</strong>we<br />

dla supermarketów meble chłodnicze typu multi-deck są przykładem<br />

jak duże są zyski ciepła – straty energii. Duża otwarta<br />

powierzchnia frontowa jest źródłem olbrzymich zysków ciepła,<br />

<strong>do</strong>chodzących aż <strong>do</strong> 70% bilansu cieplnego urządzenia!<br />

Oczywiście producenci stosują rozwiązania ograniczające <strong>do</strong>pływ<br />

powietrza zewnętrznego poprzez stworzenie np. podwójnej<br />

kurtyny powietrznej lub osłon instalowanych w <strong>do</strong>lnej<br />

części mebla przy kanale powietrza zaciąganego, jednak<br />

nie powoduje to znaczącej poprawy. Rozwiązaniem coraz powszechniej<br />

stosowanym jest natomiast instalacja drzwi przesuwnych<br />

lub uchylnych w ciągach regałów chłodniczych oraz<br />

pokryw przesuwnych w gon<strong>do</strong>lach mroźniczych.<br />

Wybór takiego rozwiązania w fazie projektu, jak to ma miejsce<br />

w supermarketach Tesco, umożliwia przyjęcie w bilansie chłodniczym<br />

wartości obciążenia chłodniczego o 20÷30% niższych<br />

niż nominalne. Jako standard stosuje się też elektroniczne zawory<br />

rozprężne, energooszczędne silniki wentylatorów w wersji<br />

z elektroniczną komutacją oraz oświetlenie LED. Duży i jak<br />

się wydaje niewykorzystany potencjał tkwi jednak w parame-<br />

60 9/2012

Komponenty dla profesjonalistów<br />

(z magazynu)<br />

Nowość!<br />

Prosty Datalogger dla małych systemów<br />

chłodniczych, z możliwością pracy niezależnej<br />

od sterowników oraz montażem na jednostkach<br />

transportowych.<br />

Dane możesz przenosić za pomocą zwykłego<br />

nośnika pamięci podłączanego przez interfejs USB.<br />

Sterowniki i systemy zdalnego<br />

monitorowania i nadzorowania<br />

instalacji chłodniczych:<br />

Sterowniki komorowe AR2-27<br />

Sterowniki uniwersalne AR2-5, AD2-5, AR2-28,<br />

AD2-28<br />

Sterowniki zespołów sprężarkowych i skraplaczy<br />

MS27<br />

Monitoring bazujący na programie TAB lub<br />

dedykowane rozwiązania w oparciu o i.LON<br />

Smart Server.<br />

Szeroki asortyment automatyki<br />

chłodniczej, w tym <strong>do</strong><br />

instalacji przemysłowych oraz<br />

wykorzystujących odszranianie<br />

gorącym gazem.<br />

Nowość:<br />

Pełna gama zaworów rozprężnych pod czynniki<br />

R410A\ R134A\ serii ER.<br />

Zawory J8<br />

Bardzo duży wybór regulatorów ciśnienia.<br />

Biuro, magazyn, produkcja: ul. Żernicka 9, 55-010, Święta Katarzyna,<br />

Tel. +48 71 716 44 50, Faks +48 71 716 44 51, info@lns.com.pl

ChłOdNICTwO<br />

Tabela 1. Symulowane zużycie energii (zespół sprężarkowy 6 x ZB58, projektowana temperatura parowania -10°C, <strong>do</strong>bór<br />

skraplacza dla różnicy temperatury 12 K)<br />

Uzyskany średni współczynnik COP 3,44<br />

ZB58 -10<br />

Miesiąc Sprężarka [kWh] Wentylatory i pompy [kWh] Całkowite [kWh]<br />

Styczeń 13 236,9 930,2 14 167,1<br />

Luty 11 955,9 805,2 12 761,1<br />

Marzec 13 246,8 1 146,8 14 393,6<br />

Kwiecień 13 076,6 1 465,4 14 542,0<br />

Maj 14 365,9 1 926,7 16 292,6<br />

Czerwiec 15 032,4 2 049,0 17 081,4<br />

Lipiec 16 312,9 2 144,6 18 457,5<br />

Sierpień 16 141,2 2 141,0 18 282,2<br />

Wrzesień 13 604,9 1 804,1 15 409,0<br />

Październik 13 443,6 1 553,2 14 996,8<br />

Listopad 12 816,5 1 123,7 13 940,2<br />

Grudzień 13 236,9 975,3 14 212,2<br />

Całkowite 166 470,6 18 065,2 184 535,8<br />

Średnie 13 872,6 1 505,4 15 378,0<br />

trach wielkości obciążenia chłodniczego mebli i projektowanej<br />

temperaturze parowania czynnika chłodniczego. Szczególnie<br />

w perspektywie ostatnich lat obserwujemy zmiany w koncepcji<br />

projektowej urządzeń chłodniczych, dążenie projektantów<br />

<strong>do</strong> poprawy efektywności poprzez założenie wyższej temperatury<br />

parowania a więc poprawienie współczynnika COP/EER.<br />

Pytanie, jakie należy sobie zadać to, jaka powinna być optymalna<br />

wartość tego parametru.<br />

Wia<strong>do</strong>mym jest, że podwyższenie temperatury parowania<br />

wiąże się z konieczności zwiększenia powierzchni wymiany i/lub<br />

zwiększenia intensywności wymiany ciepła poprzez zwiększenie<br />

przepływu powietrza przez wymiennik. Konstrukcja mebla<br />

chłodniczego oraz koszty wytworzenia nie pozwalają na duże<br />

pole manewru w tym zakresie. Doświadczenia Tesco wskazują<br />

na możliwość stosowania temperatury parowania dla czynnika<br />

chłodniczego R404A urządzeń przeznaczonych <strong>do</strong> przechowywania<br />

produktów w <strong>do</strong>datniej temperaturze -5°C, dla<br />

urządzeń mroźniczych -32°C dla 3 klasy klimatycznej (tempe-<br />

Tabela 2. Symulowane zużycie energii (zespół sprężarkowy 6 x ZB58, projektowana temperatura parowania -7°C, <strong>do</strong>bór<br />

skraplacza dla różnicy temperatury 7 K)<br />

Uzyskany średni współczynnik COP 4,21<br />

Zb58 -7<br />

Miesiąc Sprężarka [kWh] Wentylatory i pompy [kWh] Całkowite [kWh]<br />

Styczeń 8 863,7 1 532,1 10 395,8<br />

Luty 7 996,2 1 282,5 9 278,8<br />

Marzec 9 050,4 1 987,0 11 037,3<br />

Kwiecień 9 656,3 2 278,8 11 935,1<br />

Maj 11 573,4 2 547,2 14 120,6<br />

Czerwiec 12 510,0 2 476,8 14 986,8<br />

Lipiec 13 677,6 2 559,4 16 236,9<br />

Sierpień 13 480,9 2 559,2 16 040,0<br />

Wrzesień 10 816,8 2 454,1 13 270,9<br />

Październik 9 998,6 2 418,9 12 417,5<br />

Listopad 8 783,7 1 949,0 10 732,7<br />

Grudzień 8 944,8 1 587,8 10 532,6<br />

Całkowite 125 352,3 25 632,7 150 985,0<br />

Średnie 10 446,0 2 136,1 12 582,1<br />

62 9/2012

ChłOdNICTwO<br />

ratura otoczenia +25°C, wilgotność względna 60%). Tego typu<br />

rozwiązania oferują zarówno zagraniczni producenci np. Carrier<br />

jak i krajowi – JBG2, ES SYSTEM K.<br />

skraplacze powietrzne, instalacja rurowa<br />

Drugim elementem istotnym dla poprawy COP jest obniżenie<br />

temperatury skraplania. Dobór skraplacza dla różnicy temperatury<br />

7 K pomiędzy temperaturą otoczenia a projektowaną<br />

temperaturą skraplania pozwala nie tylko zapewnić prawidłowe<br />

działanie zespołów sprężarkowych w okresie letnim, ale<br />

też uzyskać optymalną temperaturę skraplania – przy średniej<br />

rocznej temperaturze otoczenia 7÷9°C, temperatura skraplania<br />

wynosi 14÷16°C. Uzyskanie takiego parametru skraplania<br />

możliwe jest dzięki zastosowaniu elektronicznych zaworów<br />

rozprężnych oraz użyciu powszechnie znanych i stosowanych<br />

sprężarek typu Copeland Scroll. Różnice wynikające z zastosowania<br />

powyższych założeń w stosunku <strong>do</strong> standar<strong>do</strong>wych rozwiązań<br />

ilustrują tabele 1. i 2.<br />

Jak wynika z symulacji w drugim rozwiązaniu uzyskujemy<br />

mniejsze o około 14% zużycie energii elektrycznej, co przekłada<br />

się na oszczędności na poziomie 15 000 PLN w skali roku.<br />

Dopełnieniem założeń projektowych dla instalacji chłodni-<br />

czej jest kwestia zapewnienia odpowiednich prędkości przepływu<br />

i minimalnych spadków ciśnienia w rurociągach cieczowych<br />

oraz ssących. Maksymalny <strong>do</strong>puszczalny ekwiwalentny spadek<br />

ciśnienia na rurociągu ssącym wynosi 2 K (prędkość przepływu<br />

max 10 m/s), natomiast dla rurociągu cieczowego wartości te<br />

wynoszą odpowiednio 0,5 K i 1 m/s. Istotna jest też minimalizacja<br />

przegrzań na rurociągu ssącym, stąd grubość stosowanej<br />

otuliny wynosi 19 mm dla układów „+”.<br />

Zespoły sprężarkowe, sterowanie<br />

Aby uzyskać zakładane współczynniki efektywności, należy<br />

zapewnić jak najmniejsze wahania ciśnienia ssania i tłoczenia od<br />

zadanej wartości. Efekt taki uzyskujemy w Teslo dzięki dużej liczbie<br />

stopni regulacji wydajności zespołu sprężarkowego i zaawansowanym<br />

algorytmom sterowników kontrolujących wydajność<br />

central chłodniczych. W zakresie regulacji temperatury skraplania<br />

parametr ten jest precyzyjnie sterowany, dzięki kontroli prędkości<br />

obrotowej przez przetwornicę częstotliwości. Sterownik firmy<br />

Danfoss AK-PC530 reguluje temperaturę skraplania w zależności<br />

od temperatury otoczenia skraplacza i przyjętej w projekcie Δt.<br />

Umożliwia to uzyskanie najniższej możliwej temperatury skraplania<br />

w danych warunkach termicznych. Zespół sprężarkowy<br />

zbu<strong>do</strong>wany jest z minimum 6 szt. wspomnianych już sprężarek<br />

Copeland Scroll, co zapewnia <strong>do</strong>pasowanie wydajności <strong>do</strong> aktualnych<br />

obciążeń chłodniczych. Jedna ze sprężarek zespołu<br />

jest w wersji Digital Scroll. Technologia ta umożliwia płynną regulację<br />

wydajności w zakresie 10÷100%, co w połączeniu z pozostałymi<br />

stopniami regulacji wydajności zapewnia utrzymywanie<br />

temperatury parowania na stabilnym poziomie. Należy<br />

też wspomnieć o istotnych, a wydaje się nie<strong>do</strong>cenianych, funkcjach<br />

sterowników wydajności mebli wspomagających obniżanie<br />

kosztów zużycia energii takich jak:<br />

modulowana regulacja temperatury,<br />

MSS (Minimum Stable Superheat) dla zaworu elektronicznego,<br />

nastawa nocna termostatu,<br />

system inteligentnego oszraniania,<br />

pulsacyjne zasilanie grzałek przeciwroszeniowych,<br />

optymalizacja ciśnienia ssania.<br />

Powyższe funkcje <strong>do</strong>tyczą sterowników firmy Danfoss. Po<strong>do</strong>bne<br />

rozwiązania oferują inni producenci automatyki chłodniczej, tacy<br />

jak: Carel, Eckelman czy Eliwell.<br />

Podsumowanie<br />

Opisane rozwiązania nie są czymś nowym na rynku, jednak<br />

ich wykorzystanie i konsekwentna realizacja założeń pozwala<br />

uzyskać znaczące efekty ekonomiczne. Oczywiście niezwykle<br />

istotny jest sposób eksploatacji wybu<strong>do</strong>wanych supermarketów,<br />

bez systematycznej i profesjonalnej obsługi serwisowej<br />

oraz dbałości użytkownika o należytą obsługę, uzyskane<br />

oszczędności będą niewielkie lub wręcz niemożliwe. Niniejsze<br />

opracowanie nie wyczerpuje tematu a wskazuje jedynie na <strong>do</strong>świadczenia<br />

Tesco w zakresie stosowanych rozwiązań proekologicznych.<br />

LITERATURA<br />

[1] Materiały firmy Danfoss.<br />

[2] Materiały firmy Emmerson.<br />

[3] Software Pack Calculation II IPU & ELFOR Projects.<br />

64 9/2012

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

ChłOdNICTwO<br />

Uszkodzenia sprężarek chłodniczych Cz. 1.<br />

Bartosz NOWACKI<br />

Sercem instalacji chłodniczej jest sprężarka. Jest to jeden z najdroższych, jak<br />

i również jeden z najbardziej złożonych elementów instalacji chłodniczych. Awaria<br />

sprężarki jest obciążeniem zarówno dla instalatora, jak i dla użytkownika.<br />

Również dystrybutor i producent sprężarki odczuwa każdą jej<br />

awarię, szczególnie, jak nastąpi ona w okresie gwarancji. Zawsze<br />

jest też niewia<strong>do</strong>mą, co było przyczyną awarii – błąd instalatora,<br />

niewłaściwe użytkowanie przez użytkownika, niewłaściwy<br />

<strong>do</strong>bór przez <strong>do</strong>stawcę czy projektanta czy też wada fabryczna.<br />

Nowoczesna technologia, duża <strong>do</strong>kładność wykonania, zaawansowane<br />

programy komputerowe <strong>do</strong> programowania i symulacji<br />

– są to elementy, które sprawiają, że jakość sprężarek jest coraz<br />

większa. Nie tylko jednak jakość sprężarek jest rozwijana, ale też<br />

ich energooszczędność. Coraz droższa energia, naciski ochrony<br />

śro<strong>do</strong>wiska czy też koszty ponoszone przez użytkownika –<br />

to elementy w znaczny sposób wpływające na obecnych producentów<br />

sprężarek. Ważnym elementem przetargowym jest<br />

też gwarancja na urządzenie – by zachęcić klienta <strong>do</strong> własnego<br />

produktu producenci wydłużają okres gwarancji, w czasie którego<br />

gwarantują bezawaryjną pracę sprężarki. Mimo wszystko<br />

jednak awarie sprężarek zdarzają się. Dlaczego? Spróbuję w niniejszym<br />

artykule przybliżyć ten problem, ze szczególnym naciskiem<br />

na powody, na które mamy bezpośredni wpływ.<br />

Mimo zaawansowanych technologii nie można wykluczyć,<br />

że sprężarka zostanie uszkodzona w procesie produkcyjnym.<br />

Możliwa jest zarówno wada materiałowa, nie<strong>do</strong>kładność wykonania,<br />

jak i wadliwy montaż sprężarki. Zdarzają się też przypadki<br />

wadliwego projektu sprężarki lub jej elementów, jak i wprowadzenie<br />

rozwiązań nie <strong>do</strong> końca sprawdzonych i przetestowanych.<br />

Nigdy nie możemy wykluczyć, że mimo naszych starań sprężarka<br />

będzie pracować bezawaryjnie, bo nie zawsze to my mamy<br />

na to wpływ. W przypadku wad produkcyjnych jesteśmy najczęściej<br />

bezsilni. Nie możemy ich przewidzieć, nie możemy ich wyeliminować<br />

ani zapobiegać im, nie mamy też najczęściej możliwości<br />

ich usunięcia. Dlatego też nie będę się tym problemem<br />

zajmować, jedynie zwrócę uwagę, jakie zagrożenia wynikają<br />

z coraz nowocześniejszej technologii i wysokiej jakości wykonania.<br />

Pokażę jednak kilka specyficznych problemów, jakie są<br />

popełniane niezależnie od producentów sprężarek oraz sposoby<br />

ich wyeliminowania.<br />

Uszkodzenia sprężarek można podzielić na dwie podstawowe<br />

grupy: uszkodzenia mechaniczne i uszkodzenia elektryczne.<br />

Uszkodzenia mechaniczne to mniej więcej 1/3 wszystkich uszkodzeń<br />

sprężarek, uszkodzenia elektryczne to kolejne tyle uszkodzeń.<br />

A co z pozostałą 1/3 uszkodzeń? Nazwijmy to uszkodzeniami<br />

pozostałymi, przybliżę je na końcu artykułu.<br />

Uszkodzenia mechaniczne<br />

Zacznę omawianie uszkodzeń od uszkodzeń mechanicznych,<br />

tym bardziej, że często uszkodzenia mechaniczne powodują<br />

również uszkodzenia elektryczne. Najczęstszym uszkodzeniem<br />

mechanicznym jest zatarcie sprężarki. Ale to tak naprawdę skutek,<br />

a nie przyczyna. A co jest przyczyną zacierania się sprężarek?<br />

Przybliżę te przyczyny po kolei.<br />

Jedną z podstawowych przyczyn zatarcia się sprężarek jest<br />

zbyt mała ilość oleju, lub nawet jego całkowity brak. Każda sprężarka<br />

wymaga smarowania, a <strong>do</strong> smarowania jest używany olej<br />

chłodniczy o odpowiedniej lepkości. Sprężarki tłokowe, zarówno<br />

hermetyczne, jak i półhermetyczne, są fabrycznie napełnione<br />

olejem. Po<strong>do</strong>bnie rzecz ma się z innymi sprężarkami hermetycznymi,<br />

np. spiralnymi czy rotacyjnymi, które również posiadają<br />

miskę olejową i są napełnione olejem. W przypadku sprężarek<br />

śrubowych, olej jest <strong>do</strong> nich <strong>do</strong>starczany z zewnętrznych o<strong>do</strong>lejaczy<br />

i zbiorników oleju, a same sprężarki nie posiadają własnego<br />

zasobnika oleju. Wyjątkiem są sprężarki śrubowe kompaktowe,<br />

które posiadają zintegrowany o<strong>do</strong>lejacz, jeżeli jednak<br />

przyjrzymy się <strong>do</strong>kładnie ich bu<strong>do</strong>wie, to zauważymy, że o<strong>do</strong>lejacz<br />

jest „<strong>do</strong>klejony” <strong>do</strong> sprężarki i nie jest to element stanowiący<br />

jedną całość ze sprężarką, jak to jest w przypadku miski<br />

olejowej w sprężarkach tłokowych.<br />

Ze względu na obieg wewnętrzny oleju po<strong>do</strong>bny <strong>do</strong> sprężarek<br />

tłokowych, wszystko co będę pisał o obiegu oleju<br />

w sprężarkach tłokowych, będzie też <strong>do</strong>tyczyło sprężarek<br />

śrubowych kompaktowych. Jeżeli będzie inaczej, wyraźnie<br />

to zaznaczę. Mówiąc o sprężarkach tłokowych będę miał<br />

też na myśli inne sprężarki hermetyczne, które wprawdzie<br />

nie są sprężarkami tłokowymi, ale też, jak już wspomniałem,<br />

posiadają miskę olejową.<br />

Wróćmy więc <strong>do</strong> samego oleju w sprężarkach tłokowych.<br />

Skoro sprężarka jest <strong>do</strong>starczana z olejem, a instalacja chłodnicza<br />

jest instalacją hermetyczną, to jak to się dzieje, że może zabraknąć<br />

oleju? Czy producenci sprężarek oszczędzają i nie wlewają<br />

odpowiedniej ilości oleju <strong>do</strong> sprężarek? Bo jeżeli wlewają,<br />

to czemu go później nie ma?<br />

Przyczyn braku oleju w sprężarkach jest kilka i postaram się<br />

je omówić jak naj<strong>do</strong>kładniej. Najważniejszą sprawą jest to, że olej<br />

krąży w całej instalacji, a nie tylko w sprężarce. Nawet zastosowanie<br />

o<strong>do</strong>lejaczy nie eliminuje z instalacji oleju, a jedynie powoduje,<br />

ze większość oleju wy<strong>do</strong>stającego się ze sprężarki wraz<br />

z czynnikiem wraca prawie natychmiast <strong>do</strong> sprężarki, a tylko niewielka<br />

część oleju przechodzi przez cała instalację, zanim ponownie<br />

wróci <strong>do</strong> sprężarki. Producenci sprężarek <strong>do</strong>starczają<br />

sprężarki napełnione maksymalną ilością oleju, jaka może być<br />

w danej sprężarce. Przy krótkich i prawidłowo wykonanych instalacjach<br />

różnica między minimalną a maksymalną ilością oleju<br />

w sprężarce stanowi najczęściej wystarczającą rezerwę oleju,<br />

by poziom w sprężarce był prawidłowy. Niewielka ilość oleju, która<br />

wraz z czynnikiem wy<strong>do</strong>stanie się ze sprężarki, <strong>do</strong> tej sprężarki<br />

wróci i uzupełni stan oleju. Jednak przy bardziej rozbu<strong>do</strong>wanych<br />

instalacjach ilość oleju w sprężarce może okazać się zbyt<br />

mała, by być wystarczająca. W przypadku niewielkich braków,<br />

możemy olej uzupełnić po przepracowaniu kilku czy też kilku-<br />

Uszkodzenia<br />

sprężarek można<br />

podzielić na dwie<br />

podstawowe grupy:<br />

uszkodzenia<br />

mechaniczne<br />

i uszkodzenia<br />

elektryczne<br />

O AuTOrze<br />

Bartosz NOWACKI<br />

– ReBaNo<br />

65

ChłOdNICTwO<br />

Rys. 3. Uszkodzona sprężarka ze względu na zbyt niski stan oleju<br />

nastu godzin pracy. Ale nie możemy przesadzić. Czemu? Bo olej<br />

może wrócić <strong>do</strong> sprężarki w nadmiernej ilości i spowo<strong>do</strong>wać jej<br />

uszkodzenie (o czym też będę pisać nieco dalej).<br />

Jeżeli instalacja jest rozległa, musimy zapewnić odpowiedni<br />

obieg oleju. Najprostszym rozwiązaniem jest zastosowanie<br />

o<strong>do</strong>lejacza za sprężarką. Spowoduje to, że większość oleju będzie<br />

krążyła w obiegu krótkim sprężarka – o<strong>do</strong>lejacz – sprężarka,<br />

a co za tym idzie, zmniejszy to ilość oleju w pozostałej części<br />

instalacji. Musimy jednak pamiętać o trzech ważnych zasadach,<br />

by wszystko działało bez zarzutu:<br />

Rys. 1. Uszkodzony wał sprężarki ze względu na zbyt niski<br />

stan oleju<br />

Rys. 2. Uszkodzony wał na łożyskach ślizgowych przez niski<br />

stan oleju w momencie załączenia sprężarki<br />

1. O<strong>do</strong>lejacz w trakcie montażu należy wstępnie zalać olejem.<br />

2. Za o<strong>do</strong>lejaczem montujemy bezwzględnie zawór zwrotny,<br />

by wyeliminować całkowicie ryzyko zalania o<strong>do</strong>lejacza ciekłym<br />

czynnikiem ze skraplacza.<br />

3. O<strong>do</strong>lejacz nie likwiduje oleju z instalacji, a jedynie zmienia<br />

obieg sporej części oleju.<br />

Jeżeli instalacja jest rozległa, zastosowanie samego o<strong>do</strong>lejacza<br />

nie rozwiąże problemów z odpowiednim poziomem oleju<br />

w sprężarce. Przy rozległych instalacjach najczęściej też stosujemy<br />

kilka sprężarek zamiast jednej. W tym przypadku pojawia<br />

się nam jeszcze jeden problem – migracja oleju między<br />

sprężarkami. Jeżeli w danym momencie pracuje jedna sprężarka<br />

i z niej olej wraz z czynnikiem jest tłoczony w instalację,<br />

a zaraz włączy się inna sprężarka, może <strong>do</strong>jść <strong>do</strong> sytuacji,<br />

że olej wróci <strong>do</strong> tej właśnie drugiej sprężarki. Ostatecznie może<br />

<strong>do</strong>jść <strong>do</strong> sytuacji, gdzie w jednej sprężarce będzie nadmiar<br />

oleju, a w innej brak. W efekcie jedna i druga sprężarka może<br />

ulec uszkodzeniu. By wyeliminować takie sytuacje, należy<br />

wykonać <strong>do</strong>datkową linię olejową. W zależności od wielkości<br />

instalacji oraz ilości sprężarek wykonujemy uproszczoną linię<br />

olejową lub też pełną linię olejową. Uproszczona linia olejowa<br />

to przede wszystkim wyrównanie poziomu oleju we wszystkich<br />

sprężarkach, natomiast pełna linia olejowa to już indywidualna<br />

kontrola poziomu w każdej ze sprężarek oraz <strong>do</strong>datkowy<br />

zbiornik oleju, który pozwala na stałe uzupełnianie oleju<br />

w sprężarkach. Jeżeli w instalacji w danym momencie jest spora<br />

ilość oleju, brak oleju jest uzupełniany przez zapas ze zbiornika<br />

oleju, a w przypadku, gdy większa ilość oleju wraca z instalacji,<br />

zbiornik pozwala na zmagazynowanie nadmiaru oleju.<br />

W przypadku uproszczonych linii olejowych o<strong>do</strong>lejacz nie jest<br />

konieczny, lecz jedynie zalecany, natomiast w przypadku pełnych<br />

linii olejowych o<strong>do</strong>lejacz (lub zespół o<strong>do</strong>lejaczy) jest wymagany.<br />

Sam <strong>do</strong>bór komponentów linii olejowej jak i jej wykonanie,<br />

to już temat na inny artykuł. W razie pytań w tej kwestii<br />

służę oczywiście również pomocą.<br />

Zdarza się, że mimo wykonania wcześniej opisanych elementów<br />

poziom oleju w sprężarce lub sprężarkach, podlega bardzo dużym<br />

wahaniom. Często też bywa, że mimo niewielkiej instalacji musimy<br />

uzupełnić stan oleju w bardzo dużym stopniu, znacznie przekraczającym<br />

ilość oleju w samej sprężarce. Czy jest to prawidłowe?<br />

Zdecy<strong>do</strong>wanie nie. Gdzie w takim razie leży problem? – W instalacji...<br />

Jak już pisałem, olej cyrkuluje po całej instalacji, a zastosowanie<br />

o<strong>do</strong>lejaczy zmniejsza jedynie ilość jednorazową wyrzucaną<br />

w instalację. W wielu miejscach instalacji olej ma tendencję <strong>do</strong> zalegania<br />

i jest to normalne zjawisko. Nie jesteśmy wstanie tego wyeliminować,<br />

choć eliminacja tego zjawiska byłaby idealnym rozwiązaniem.<br />

Musimy jednak zminimalizować ilość oleju, jaka jest<br />

w instalacji. Jak tego <strong>do</strong>konać? Przede wszystkim eliminujemy<br />

wszelkie pułapki olejowe oraz miejsca, w których olej może zalegać<br />

w sposób niekontrolowany. Miejsca takie będą powo<strong>do</strong>wać,<br />

że olej będzie się tam gromadził w coraz większych ilościach, aż<br />

<strong>do</strong> osiągnięcia poziomu krytycznego. Po osiągnięciu tego poziomu<br />

większość zalegającego oleju zostanie nagle porwana przez<br />

czynnik i w całej masie zassana przez sprężarki. A nadmiar oleju<br />

jest tak samo niebezpieczny, jaki jego brak.<br />

Należy również pilnować prędkości w rurociągach, szczególnie<br />

w rurociągach ssawnych, ponieważ to w nich najczęściej <strong>do</strong>chodzi<br />

<strong>do</strong> zalegania oleju. Na odcinkach poziomych oraz pionowych<br />

opadających prędkość czynnika powinna wynosić co najmniej<br />

4 m/s, a dla odcinków pionowych wznoszących co najmniej<br />

66 9/2012

ChłOdNICTwO<br />

Jeżeli instalacja<br />

w poziomie jest<br />

bardzo długa,<br />

również <strong>do</strong>brze jest<br />

zrobić co jakiś czas<br />

syfonowanie<br />

Rys. 4. Elektroniczny<br />

regulator poziomu oleju<br />

SPORLAN<br />

8 m/s. Prędkość jednak nie powinna przekroczyć 15 m/s, ponieważ<br />

powyżej tej prędkości wzrastają znacznie opory przepływu.<br />

Rurociągi ssawne należy prowadzić ze spadkiem w kierunku<br />

sprężarek, by olej mógł swobodnie spływać w czasie zatrzymania<br />

instalacji. Zalecany spadek to 0,8 cm na każdy metr rurociągu.<br />

Trzeba też pamiętać i zwracać uwagę na syfonowanie.<br />

Każdy odcinek pionowy powinien zaczynać się syfonem i kończyć<br />

kontr syfonem. Jeżeli różnica poziomów jest większa niż 5<br />

metrów, to należy również wykonywać syfonowanie na odcinku<br />

pionowym co około 3 metry. Jest to bardzo ważne przy odcinkach<br />

pionowych wznoszących, ale należy też to wykonywać<br />

przy odcinkach opadających.<br />

Jeżeli instalacja w poziomie jest bardzo długa, również <strong>do</strong>brze<br />

jest zrobić co jakiś czas syfonowanie. Robimy to z dwóch powodów:<br />

by zablokować powrót oleju <strong>do</strong> chłodnicy wraz z migrującym<br />

czynnikiem oraz by podnieść rurociąg ssawny i ponownie<br />

rozpocząć jego opadanie. Tego typu syfonowanie robimy co około<br />

20÷50 metrów rurociągu. Warto stosować jeszcze jedną zasadę<br />

– wszelkie <strong>do</strong>datkowe wejścia w rurociąg ssawny wprowadzamy<br />

od góry, po<strong>do</strong>bnie jak i jego odejścia <strong>do</strong> sprężarek. Pamiętajmy,<br />

że wszystkie omówione tu zasady prowadzenia rurociągu nie tylko<br />

są wykonywane pod katem odpowiedniego powrotu oleju<br />

<strong>do</strong> sprężarek, ale też w celu wyeliminowania niekontrolowanego<br />

spływu ciekłego czynnika <strong>do</strong> sprężarek. Syfonowania na odcinkach<br />

poziomych oraz pionowych opadających pełnią głównie<br />

funkcję zabezpieczenia przed ciekłym czynnikiem. A jak niebezpieczny<br />

jest ciekły czynnik powiem już za chwilę.<br />

Wspominałem, że sprężarki są najczęściej <strong>do</strong>starczane z ilością<br />

oleju wystarczającą na małe instalacje. Jest jednak jeden wyjątek.<br />

Są to sprężarki z bardzo małą miską olejową i ich stan oleju<br />

najczęściej nie wystarcza na pokrycie zapotrzebowania na olej<br />

w instalacji. Tego typu sprężarki to miedzy innymi sprężarki rotacyjne.<br />

Ich mała średnica oraz specyficzna bu<strong>do</strong>wa (ssanie jest<br />

podłączone bezpośrednio <strong>do</strong> części roboczej sprężarki, a czynnik<br />

tłoczony jest <strong>do</strong> obu<strong>do</strong>wy sprężarki) powoduje, że w większości<br />

wypadków sprężarki rotacyjne wymagają każ<strong>do</strong>razowo<br />

<strong>do</strong>lania oleju <strong>do</strong> instalacji. Ilość oleju zależy od samej sprężarki<br />

i wielkości instalacji, a szczegółów powinien udzielić sprzedawca<br />

sprężarki.<br />

Wielokrotnie spotkałem się z pytaniem, jak brak oleju może<br />

spowo<strong>do</strong>wać zniszczenie sprężarki, która ma pompę oleju i presostat<br />

różnicowy. Przecież w przypadku braku oleju nastąpi natychmiastowe<br />

wyłączenie sprężarki przez ten właśnie presostat.<br />

Owszem, nastąpi wyłączenie, ale tylko pod warunkiem, ze sprężarka<br />

w tym momencie jest już od dłuższego czasu w ruchu.<br />

I najczęściej zabezpieczy on przed jej zniszczeniem, ponieważ<br />

olej jest jeszcze w postaci cienkiej warstwy na częściach smarowanych.<br />

Ale po takim zatrzymaniu co najczęściej się robi? Reset<br />

presostatu i powtórny start sprężarki. A presostat przez pierwsze<br />

30÷120 sekund jest nieaktywny. To już zwykle wystarcza, by zatrzeć<br />

sprężarkę. A jeżeli nawet to sprężarka przeżyje, to na pewno<br />

<strong>do</strong>jdzie <strong>do</strong> znacznego zużycia jej elementów. To powoduje, że jej<br />

ostateczne zatarcie jest już tylko kwestą czasu. Czy w takim razie<br />

można zabezpieczyć sprężarkę przed zbyt niskim stanem oleju?<br />

Tak, można zastosować elektroniczne czujniki poziomu oleju, często<br />

zintegrowane również z regulatorem poziomu oleju.<br />

Dzięki temu mamy kontrolę poziomu oleju, a w razie zbyt niskiego<br />

poziomu, jego automatyczne uzupełnienie. Jeżeli natomiast<br />

poziom oleju spadnie poniżej progu alarmowego i uzupełnianie<br />

nic nie daje, sprężarka zostanie wyłączona. Tego typu<br />

regulatory często również wyłączają sprężarkę przy zbyt wyso-<br />

kim poziomie oleju, dzięki czemu mamy pełną kontrolę poziomu<br />

oleju w sprężarce. W przypadku układów z większą ilością<br />

sprężarek, każda sprężarka jest wyposażona we własny regulator.<br />

W przypadku układów z dwoma lub ewentualnie trzema sprężarkami<br />

i wyrównaniem poziomu oleju między nimi, regulator<br />

może być podłączony <strong>do</strong> jednej ze sprężarek lub bezpośrednio<br />

<strong>do</strong> linii wyrównania oleju. Jeżeli układ taki nie posiada zbiornika<br />

oleju, regulator spełnia głównie rolę kontroli poziomu, bez funkcji<br />

jego regulowania, ale jeżeli mamy zamontowany o<strong>do</strong>lejacz<br />

i zbiornik oleju, regulator również uzupełnia poziom oleju równocześnie<br />

we wszystkich sprężarkach.<br />

Niski stan oleju w sprężarkach może wynikać również z zaniedbania<br />

serwisu w przypadku wycieku czynnika. Po wycieku<br />

czynnika zawsze jest uzupełniany sam czynnik chłodniczy.<br />

Ale już nie zawsze pamiętamy, że wraz z czynnikiem wycieka<br />

również olej i jego też należy uzupełnić. I to nie zależnie, czy<br />

mamy <strong>do</strong> czynienia z intensywnym wyciekiem, czy też niewielkim<br />

ubytkiem czynnika. Zawsze należy również sprawdzić stan<br />

oleju i go ewentualnie uzupełnić. Jeżeli tego nie zrobimy, ilość<br />

oleju w sprężarkach może okazać się niewystarczająca <strong>do</strong> zapewnienia<br />

prawidłowego smarowania sprężarki. Zapominamy<br />

o tym, że olej może uciec wraz z czynnikiem, a przecież gdy<br />

szukamy miejsca wycieku szukamy właśnie miejsc zaoliwionych.<br />

Pamiętajmy o tym, że stan oleju sprawdzamy nie tylko<br />

zaraz po usunięciu usterki, ale też po kilku lub nawet kilkunastu<br />

godzinach pracy instalacji, gdy ilość oleju w sprężarkach<br />

ustabilizuje się.<br />

Sprężarki śrubowe z centralnym o<strong>do</strong>lejaczem są dużo lepiej<br />

zabezpieczone przed ubytkiem oleju. W samej sprężarce nie<br />

ma miski ani innego zbiornika <strong>do</strong> oleju, a cały olej jest w o<strong>do</strong>lejaczu.<br />

W przypadku sprężarek śrubowych linia olejowa jest już<br />

obowiązkowa – bez niej się już nie obejdzie. W o<strong>do</strong>lejaczu zawsze<br />

znajduje się pływakowy czujnik poziomu oleju, a na linii olejowej<br />

zasilania każdej ze sprężarek znajduje się najczęściej czujnik<br />

przepływu, kontrolujący przepływ oleju dla każdej sprężarki niezależnie.<br />

Czasem zamiast czujnika przelewu jest kontrolowane<br />

ciśnienie oleju tuż przed sprężarką, ale to rozwiązanie w komercyjnych<br />

sprężarkach jest rzadziej spotykane. Takie rozwiązanie<br />

gwarantuje nam, że <strong>do</strong> każdej ze sprężarek jest <strong>do</strong>starczany olej.<br />

Istnieje jednak ryzyko, że zamiast oleju jest <strong>do</strong>starczany ciekły<br />

czynnik, ale o tym zaraz powiem więcej.<br />

Opisane wcześniej przyczyny braku oleju w sprężarce mają<br />

wolny przebieg. Olej ze sprężarki nie znika natychmiast, lecz<br />

jest to czasochłonny proces, czasem trwający nawet kilka miesięcy.<br />

Spotkałem się już z instalacjami, gdzie serwisanci <strong>do</strong>lewali<br />

olej raz na kilka miesięcy bez wnikania w tego przyczynę.<br />

Po kilku takich uzupełnieniach olej nagle wracał <strong>do</strong> sprężarek,<br />

powodując ich zniszczenie, o czym zaraz Państwu powiem.<br />

W instalacji chłodniczej olej ze sprężarki może zniknąć w ciągu<br />

kilku sekund. Dotyczy to typowych sprężarek tłokowych<br />

oraz innych sprężarek z typową miską olejową, nie <strong>do</strong>tyczy<br />

to jednak sprężarek śrubowych ze zintegrowanym o<strong>do</strong>lejaczem.<br />

Co jest przyczyną szybkiego ubytku oleju ze sprężarki?<br />

– Ciekły czynnik.<br />

Ciekły czynnik jest bardzo dużym zagrożeniem dla większości<br />

sprężarek. Jest to zagrożenie zarówno w czasie pracy sprężarki,<br />

jak i również w czasie jej postoju. Błyskawiczne znikanie<br />

oleju z miski olejowej sprężarki ma miejsce w przypadku, gdy<br />

ciekły czynnik zalega w sprężarce w czasie postoju. Czynnik<br />

jest w stanie skroplonym właśnie w misce olejowej. Skąd się<br />

tam bierze? Czynnik chłodniczy ma tendencje <strong>do</strong> migrowania<br />

68 9/2012

w czasie postoju <strong>do</strong> najchłodniejszych elementów instalacji.<br />

Jednym z takich miejsc jest właśnie miska olejowa sprężarki,<br />

szczególnie zimą w przypadku sprężarek stojących na wolnym<br />

powietrzu. Czynnik migruje <strong>do</strong> sprężarki, osiadając na jej dnie.<br />

Ciekły czynnik jest cięższy <strong>do</strong> oleju, przez co zalega na dnie.<br />

W momencie załączenia sprężarki pojawiają się dwa zagrożenia.<br />

Obniżenie ciśnienia w karterze sprężarki powoduje, że czynnik<br />

zaczyna gwałtownie odparowywać, kotłując się w misce olejowej.<br />

Wraz z wrzącym czynnikiem jest podrywany olej, który<br />

błyskawicznie zostaje zassany przez sprężarkę i wyrzucony<br />

w instalację. Proces przebiega tak intensywnie, że presostat olejowy<br />

nie zdąży zareagować i odpowiednio wcześnie wyłączyć<br />

sprężarki. W sprężarkach z pompą oleju i presostatem jest drugie<br />

zagrożenie, groźniejsze nawet od porwania samego oleju.<br />

Ponieważ ciekły czynnik jest cięższy od oleju, to w momencie<br />

rozruchu to właśnie ciekły czynnik zostaje zassany przez pompę<br />

oleju. A czynnik chłodniczy nie tylko nie ma właściwości<br />

smarnych, ale też bardzo <strong>do</strong>brze wypłukuje pozostałości oleju<br />

z elementów współpracujących. Dodatkowo czynnik, trafiając<br />

na cieplejsze elementy współpracujące, gwałtownie odparowuje,<br />

powodując dalsze usuwanie resztek oleju z tychże elementów.<br />

Odparowujący gwałtownie czynnik wypłukuje olej z elementów<br />

współpracujących również w sprężarkach bez pompy<br />

olejowej, ale właśnie z pompą oleju jest to proces bardzo intensywny.<br />

Należy też zauważyć, że ciekły czynnik w pompie<br />

oleju utrzymuje ciśnienie oleju, oszukując w ten sposób presostat<br />

olejowy. Jak rozpoznać, ze mamy <strong>do</strong> czynienia z ciekłym<br />

czynnikiem w oleju? Olej w karterze sprężarki bardzo intensywnie<br />

się pieni. To dla nas sygnał alarmowy, że w oleju jest ciekły<br />

czynnik chłodniczy. Czy jest jakieś zabezpieczenie przed taką<br />

sytuacją? Tak, bardzo proste – grzałka karteru. Dzięki grzałce<br />

karteru miska olejowa i olej nie są najzimniejszym elementem<br />

instalacji chłodniczej, więc nie <strong>do</strong>chodzi <strong>do</strong> migracji czynnika<br />

<strong>do</strong> miski olejowej. A co jeżeli z jakiś względów grzałka zostanie<br />

załączona już w momencie, gdy ciekły czynnik zalega<br />

w misce olejowej? Podgrzewając olej i ciekły czynnik grzałka<br />

spowoduje, że zalegający czynnik spokojnie odparuje z oleju<br />

i w najgorszym wypadku będzie w karterze sprężarki w formie<br />

gazowej, która już nie jest groźna dla sprężarki. Dlatego grzałka<br />

karteru powinna być załączona zawsze, gdy sprężarka nie pracuje.<br />

A jeżeli zostanie wyłączona ze względów serwisowych,<br />

uruchomienie sprężarki powinno być możliwe po upływie odpowiednio<br />

długiego czasu, w czasie którego olej zostanie nagrzany<br />

<strong>do</strong> temperatury uniemożliwiającej zaleganie ciekłego<br />

czynnika w misce olejowej. Bardzo <strong>do</strong>brym rozwiązaniem jest<br />

wykonanie zasilania grzałki w taki sposób, że wyłączenie instalacji<br />

sterującej nie odłącza zasilania grzałki, <strong>do</strong>piero wyłączenie<br />

głównego wyłącznika bezpieczeństwa rozłącza zasilanie<br />

grzałki. W takim przypadku mamy pewność, że nawet w czasie<br />

przestoju sprężarki wynikającym z czasowego nie użytkowania<br />

instalacji chłodniczej grzałka jest cały czas załączona.<br />

Oczywiście, grzałka również służy <strong>do</strong> wstępnego nagrzania<br />

oleju, by jego własności smarujące były możliwie jak najwyższe<br />

w momencie uruchomienia sprężarki. Zimny olej powoduje<br />

znacznie większe opory tarcia, a więc też przyspieszone<br />

zużycie sprężarki.<br />

W sprężarkach śrubowych nie mamy misek olejowych, w których<br />

może gromadzić się ciekły czynnik. Ale ciekły czynnik może<br />

gromadzić się w samych o<strong>do</strong>lejaczach. Wprawdzie tam zgromadzony<br />

ciekły czynnik nie spowoduje nagłego porwania oleju<br />

wraz z odparowującym czynnikiem, ale ciekły czynnik mo-<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

ChłOdNICTwO<br />

Rys. 5. Sprężarka dwuśrubowa po utracie filmu olejowego i „smarowana” ciekłym czynnikiem<br />

że zostać wtłoczony linią olejową <strong>do</strong> sprężarki zamiast oleju.<br />

A jest to już bardzo niebezpieczna sytuacja, ponieważ w sprężarkach<br />

śrubowych film olejowy na gładziach jest bardzo delikatny<br />

i nawet miejscowe uszkodzenie tego filmu powoduje natychmiastowe<br />

niszczenie gładzi sprężarki, a od tego momentu<br />

już bardzo niewiele brakuje nam <strong>do</strong> zatarcia sprężarki. Również<br />

w tym przypadku grzałki rozwiązują problem, są one jednak<br />

umieszczone w o<strong>do</strong>lejaczu, a nie w samej sprężarce. Dzięki<br />

grzałkom w o<strong>do</strong>lejaczu nie ma ciekłego czynnika, a i sam olej<br />

ma dużo lepsze właściwości smarne już przy samym uruchomieniu<br />

układu, co ma bardzo duży wpływ na pracę i żywotność<br />

sprężarek śrubowych.<br />

Zostańmy jeszcze przy oleju i uszkodzeniach sprężarek związanych<br />

z pracą układów olejowych. Bardzo ważnym czynnikiem<br />

wpływającym na pracę sprężarki jest jej prawidłowe smarowanie.<br />

To jest jasne i już omówione. Mówiąc o prawidłowym smarowaniu<br />

należy wyraźnie podkreślić podstawę prawidłowego<br />

smarowania: olej. Sprężarka, jak i cały układ chłodniczy, musi<br />

być zalany odpowiednim olejem. Każdy producent sprężarek<br />

podaje zalecane typy oleju, jaki można stosować w jego urządzeniach.<br />

Najlepiej stosować oleje z tej listy, a jeżeli chcemy<br />

zastosować inny olej, nie ujęty w spisie producenta, musimy<br />

sprawdzić bardzo <strong>do</strong>kładnie, czy jest taka możliwość. W pierwszej<br />

kolejności musimy zwrócić uwagę na typ oleju, czy jest<br />

to olej mineralny, estrowy czy też inny. Olei różnych typów nie<br />

wolno mieszać, połączenie olei różnych typów może spowo<strong>do</strong>wać<br />

częściową lub całkowitą utratę właściwości smarnych,<br />

mogą też powstać różnego rodzaju różne zawiesiny i wytrącenia<br />

z mieszaniny olejów. Mieszanina olejów różnego typu może<br />

też mieć niewłaściwe parametry cieple, a przecież należy pamiętać,<br />

że olej nie tylko smaruje elementy współpracujące, ale<br />

też je ochładza. O tym, że nie wolno mieszać olejów różnego<br />

typu należy też pamiętać przy zmianie czynnika chłodniczego.<br />

W instalacjach, w których przeprowadzamy sezonową wymianę<br />

oleju, nie ma potrzeby zmiany typu oleju. Zmiana typu oleju<br />

nie tylko nie jest wskazana, ale wręcz zabroniona. Wymianę<br />

oleju przeprowadzamy tylko w sprężarkach i elementach linii<br />

olejowej, a pozostałą część oleju znajdującą się w instalacji pozostawiamy<br />

w układzie. Niewielka ilość starego oleju nie <strong>do</strong>pro-<br />

W sprężarkach<br />

śrubowych<br />

nie mamy misek<br />

olejowych,<br />

w których może<br />

gromadzić się<br />

ciekły czynnik.<br />

Ale ciekły czynnik<br />

może gromadzić<br />

się w samych<br />

o<strong>do</strong>lejaczach<br />

69

ChłOdNICTwO<br />

Rys. 7. Sprężarka dwuśrubowa uszkodzona przez nadmiar oleju<br />

Rys. 6. Sprężarka tłokowa uszkodzona przez nadmiar oleju<br />

wadzi <strong>do</strong> znacznego i odczuwalnego pogorszenia jakości świeżego<br />

oleju, wymieszanie się oleju starego i świeżego nie jest<br />

też żadnym zagrożeniem. Inaczej sprawa wygląda przy wymianie<br />

oleju wynikającej ze zmiany czynnika chłodniczego w układzie<br />

chłodniczym. Zmiana czynnika chłodniczego z np. R22<br />

na R407C wymaga od nas nie tylko <strong>do</strong>kładnej wymiany czynnika,<br />

ale też <strong>do</strong>kładnej wymiany oleju. Nie tylko wymieniamy<br />

olej w sprężarce i linii olejowej, ale też musimy usunąć całkowicie<br />

olej w pozostałej części instalacji. Usuniecie oleju możemy<br />

przeprowadzić albo przez przedmuchiwanie i bardzo <strong>do</strong>kładnie<br />

usunięcie oleju w tradycyjny sposób, albo za pomocą<br />

przepłukania instalacji specjalnymi agregatami <strong>do</strong> płukania.<br />

Druga metoda jest dużo pewniejsza, wypłukuje olej nie tylko<br />

z rurociągów czy też wymienników, ale też z samych sprężarek.<br />

Po takim płukaniu nie ma ryzyka, że w instalacji zalega<br />

stary olej, a po wymianie oleju nie musimy go w krótkim czasie<br />

ponownie wymieniać. Przy ręcznym czyszczeniu instalacji<br />

zalecam, po przepracowaniu od tygodnia <strong>do</strong> dwóch tygo-<br />

dni na nowym czynniku, wymienić ponownie olej na świeży,<br />

by usunąć resztki starego oleju z zanieczyszczeniami. Przy każdej<br />

wymianie oleju należy pamiętać o wymianie lub czyszczeniu<br />

wszystkich filtrów na instalacji, nie tylko filtrów oleju w sprężarce<br />

i na linii olejowej, ale też filtrów wewnętrznych sprężarki<br />

na ssaniu, filtrów cieczowych, filtrów przy zaworach rozprężnych,<br />

filtrów ssawnych i innych filtrów, które mogą znaj<strong>do</strong>wać<br />

się na instalacji. Filtry wykonane z metalowej siatki czyścimy,<br />

a ich wymiana jest konieczna tylko w przypadku uszkodzenia<br />

mechanicznego, a w przypadku filtrów chemicznych i papierowych<br />

zawsze je wymieniamy na nowe.<br />

Typ oleju to jeden z jego parametrów. Drugim ważnym parametrem<br />

jest jego lepkość. Każdy producent sprężarek <strong>do</strong>kładnie<br />

określa zalecaną lepkość oleju <strong>do</strong> danej aplikacji. Dla tej<br />

samej sprężarki lepkość może być różna w zależności od typu<br />

czynnika czy też zakresu pracy sprężarki. Należy więc <strong>do</strong>kładnie<br />

sprawdzić, jaki olej jest zalecany w naszym przypadku, i czy<br />

takim właśnie olejem jest zalana nasza sprężarka. Zwracamy<br />

na to uwagę również w trakcie montażu nowej instalacji, jak<br />

i przy wymianie sprężarki na nową w istniejącej instalacji. Lepkość<br />

oleju ma bardzo duży wpływ na prawidłowe smarowanie sprężarki<br />

i jej żywotność, ale zmieszanie oleju tego samego typu,<br />

ale o różnej lepkości nie jest już tak niebezpieczne, jak wymieszanie<br />

różnych typów olejów. Wia<strong>do</strong>mo, że tak powstała mieszanina<br />

będzie miała inną lepkość od zakładanej, ale w dalszym<br />

ciągu będzie to olej nadający się użytkowania i smarowania<br />

sprężarki. Wymieszanie olei różnych typów lub zastosowanie<br />

oleju innego typu niż zalecany jest w większości przypadków<br />

nie<strong>do</strong>puszczalne, a w przypadku zaistnienia takiej sytuacji należy<br />

bezwzględnie <strong>do</strong>kładnie wyczyścić instalację, by usunąć<br />

wszelkie resztki nieprawidłowego oleju oraz substancji powstałej<br />

z wymieszania się olei różnego typu. Jeżeli <strong>do</strong>jdzie <strong>do</strong> po<strong>do</strong>bnej<br />

sytuacji i zostaną zmieszane oleje tego samego typu,<br />

ale o różnej lepkości, nie musimy <strong>do</strong>kładnie oczyszczać instalacji<br />

z ich mieszaniny. Niewielka ilość oleju o innej lepkości nie<br />

wpłynie znacząco na lepkość całego oleju zawartego w układzie.<br />

Olej o wyższej lepkości zwiększa lepkość oleju w instalacji,<br />

a olej o niższej lepkości ją zmniejsza. Z dwojga złego zawsze<br />

lepiej zwiększyć lepkość oleju w układzie niż ją obniżać.<br />

Zalanie układu chłodniczego olejem z lepkością wyższą o jedną<br />

klasę od zalecanego również nie powinno spowo<strong>do</strong>wać negatywnych<br />

skutków. Zalanie jednak układu olejem o klasę niższą<br />

od zalecanego może już mieć wpływ na pracę i żywotność<br />

sprężarki. Jeżeli, z jakiś względów, <strong>do</strong>szło <strong>do</strong> takiej sytuacji, postarajmy<br />

się jak najszybciej wymienić olej na właściwy. Zawsze<br />

jednak starajmy się używać oleju zalecanego przez producenta.<br />

W razie wątpliwości lepiej też szukać pomocy u innych osób<br />

(np. u nas), niż samodzielnie podejmować niepewne decyzje.<br />

Zawsze też należy się <strong>do</strong>kładnie upewnić, że olej, który chcemy<br />

użyć jest całkowicie mieszalny z olejem, jaki jest obecnie<br />

zastosowany w układzie chłodniczym.<br />

Pamiętajmy, że wszystkie opisane procedury związane z wymianą<br />

oleju <strong>do</strong>tyczą też sytuacji, gdy oleju nie wymieniamy, ale<br />

tylko uzupełniamy jego stan.<br />

Zostańmy jeszcze na chwilę przy oleju. Omówiliśmy już nie<strong>do</strong>bór<br />

oleju, ale musimy jeszcze wspomnieć o nadmiarze oleju.<br />

Dokładnie tak – zbyt duża ilość oleju również może spowo<strong>do</strong>wać<br />

uszkodzenie sprężarki. Dlaczego? Przecież sprężarka<br />

będzie <strong>do</strong>brze smarowana i chłodzona. Bo sprężarka nie jest<br />

pompą oleju. Olej jest cieczą, która nie spręża się. Objętość oleju<br />

nie zmienia się w zależności od ciśnienia, jak to ma miejsce<br />

70 9/2012

w przypadku gazu czynnika chłodniczego. Olej, który <strong>do</strong>stanie<br />

się <strong>do</strong> przestrzeni sprężania nie zostanie sprężony. Otwory<br />

w płytach zaworowych również nie mają odpowiedniej przepustowości,<br />

by olej z przestrzeni roboczej odprowadzić w trakcie<br />

jego sprężania. Powoduje to powstanie potężnych sił, jakie<br />

działają na układ sprężania. W sprężarkach tłokowych olej<br />

w przestrzeni cylindra zamykanego przez tłok blokuje ruch<br />

tłoka. Siły kumulują się na płytach zaworowych, powodując<br />

pękanie zarówno całych płyt (choć należy to <strong>do</strong> rzadkości),<br />

jak i pękanie samych płytek, zarówno tłocznych, jak i ssawnych.<br />

Z drugiej strony siły kumulują się na korbowodach i wałach<br />

korbowych, powodując ich uszkodzenia. W sprężarkach<br />

dwuśrubowych olej rozpycha śruby od siebie z bardzo dużą<br />

siłą, powodując uszkodzenia gładzi cylindrów śrub po stronie<br />

zewnętrznej, przeciążenie i uszkodzenie łożysk, jak i wygięcie<br />

samych śrub. W zależności od ilości oleju, który <strong>do</strong>stał się<br />

<strong>do</strong> przestrzeni sprężania, uszkodzenia mogą zmniejszyć wydajność<br />

sprężarki (uszkodzenie płytek ssących lub gładzi cylindrów),<br />

spowo<strong>do</strong>wać jej głośniejszą pracę i wibracje w trakcie<br />

pracy (niewielkie odkształcenia korbowodów lub śrub), jak<br />

i całkowite zniszczenie przez <strong>do</strong>słowne zgniecenie i zmielenie<br />

części sprężarki, jak to widać rysunkach 6. i 7.<br />

Jak to się dzieje, że <strong>do</strong>chodzi jednak <strong>do</strong> sytuacji, w której<br />

w sprężarce jest za dużo oleju? Jak tego uniknąć i jakie błędy<br />

powodują, że takie zagrożenie istnieje? Najważniejszą rzeczą<br />

jest umiejętne uzupełnianie oleju, jego <strong>do</strong>lewanie i prawidłowa<br />

wymiana oleju. Po uruchomieniu instalacji najczęściej istnieje<br />

konieczność uzupełnienia oleju w sprężarkach. Dokonujemy<br />

tego po pierwszych godzinach ich pracy. Należy jednak kontrolować<br />

ilość <strong>do</strong>lewanego oleju i jeżeli sytuacja się powtarza,<br />

należy przyjrzeć się <strong>do</strong>kładnie instalacji. Ciągłe <strong>do</strong>lewanie<br />

oleju jest dla nas sygnałem, że gdzieś na instalacji olej zaczyna<br />

nam zalegać. W pewnym momencie zalegający olej przekroczy<br />

wartość krytyczną i w bardzo dużej ilości zostanie zassany<br />

przez sprężarkę. A wtedy w sprężarce będzie nadwyżka<br />

oleju. Moment przekroczenia wartości krytycznej oleju jest<br />

bardzo trudny <strong>do</strong> przewidzenia, olej w takiej pułapce może<br />

zalegać nie tylko wiele dni czy tygodni, ale nawet miesięcy<br />

czy lat, zwiększając i zmniejszając swoją ilość, nie <strong>do</strong>chodząc<br />

jednak <strong>do</strong> wartości krytycznej, która spowoduje porwanie oleju<br />

w całej jego zalegającej objętości. Jeżeli więc zauważymy,<br />

że musimy często uzupełniać olej bez śladów jego ubytku, należy<br />

(zamiast bezmyślnie <strong>do</strong>lewać olej), <strong>do</strong>kładnie prześledzić<br />

instalację i sprawdzić, czy gdzieś nie powstały pułapki olejowe,<br />

lub czy gdzieś nie powstał korek olejowy. Stosując zasady<br />

omówione wcześniej, przy nie<strong>do</strong>borach oleju w sprężarkach,<br />

unikamy nie tylko zbyt małej ilości oleju w sprężarkach, ale też<br />

jego niekontrolowanego nagłego wzrostu poziomu w tychże<br />

sprężarkach. Należy też <strong>do</strong>kładnie sprawdzić <strong>do</strong>bór parowników<br />

i skraplaczy wraz z ich podłączeniem. Bardzo często olej<br />

może zalegać właśnie w źle <strong>do</strong>branych lub podłączonych wymiennikach.<br />

Zbyt duże wymienniki i niska prędkość przepływu<br />

czynnika w nich powoduje, że olej oddziela się od czynnika<br />

i zaczyna zalegać w wymiennikach. Zaleganie oleju w parownikach<br />

może również powstać przez nieprawidłową pracę zaworów<br />

rozprężnych, szczególnie impulsowych lub silnikowych.<br />

Nieodpowiednie wyregulowanie pracy tych zaworów, zły układ<br />

sterowania czy też niewłaściwe parametry pracy sterowników<br />

mogą powo<strong>do</strong>wać, że w trakcie postoju układów w parownikach<br />

zbiera się ciekły czynnik oraz olej. Niewielkie ilości oleju<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

ale ich znaczna ilość może być już groźna. Niewielkie ilości ciekłego<br />

czynnika będą usuwane przy każdym ponownym uruchomieniu<br />

sprężarki, co nie pozwoli na powstanie sporej ilości<br />

zalegającego ciekłego czynnika. W przypadku oleju sprawa<br />

wygląda jednak inaczej. Przy pracy na ograniczonej wydajności<br />

zaworu rozprężnego, olej nie będzie usuwany przy każdym<br />

ponownym załączeniu sprężarki, a jego ilość w parowniku będzie<br />

się zwiększać. Dopiero załączenie np. pełnej wydajności<br />

parownika spowoduje jego usunięcie z parownika, i to w sporym<br />

nadmiarze. A taka ilość oleju jednorazowo zassana przez<br />

sprężarkę może spowo<strong>do</strong>wać jej zniszczenie.<br />

Kontrolę <strong>do</strong>lewania oleju nie tylko przeprowadzamy w trakcie<br />

uzupełniania oleju, ale też w czasie jego wymiany. Zawsze powinniśmy<br />

<strong>do</strong>lać <strong>do</strong>kładnie tyle samo oleju, co spuściliśmy z instalacji.<br />

Większą ilość oleju możemy <strong>do</strong>lać tylko w przypadku,<br />

gdy wiemy, że zmniejszona ilość oleju wynikała z jakiegoś niekontrolowanego<br />

ubytku oleju, np. przez wyciek czynnika. W każdym<br />

innym przypadku musimy bardzo <strong>do</strong>kładnie skontrolować<br />

instalację, by wykluczyć sytuację zarówno braku oleju w sprężarkach,<br />

jak i jego nadwyżkę.<br />

Na ilość oleju w sprężarce należy również zwrócić uwagę przy<br />

wymianie sprężarki. Może się zdarzyć, że sprężarka wypluła cały<br />

olej <strong>do</strong> instalacji, co spowo<strong>do</strong>wało jej zatarcie. Po wymianie<br />

sprężarki na nową, w instalacji pojawi się zarówno olej z nowej<br />

sprężarki, jak i również olej ze starej sprężarki, wypluty tuż przed<br />

jej awarią. I tym sposobem mamy nadmiar oleju, który za chwilę<br />

może spowo<strong>do</strong>wać ponowne uszkodzenie sprężarki, tym razem<br />

jednak nie ze względu na brak oleju, ale ze względu na jego<br />

nadwyżkę.<br />

i ciekłego czynnika nie muszą być niebezpieczne dla sprężarki, REKLAMA<br />

ChłOdNICTwO<br />

Kontrolę <strong>do</strong>lewania<br />

oleju nie tylko<br />

przeprowadzamy<br />

w trakcie<br />

uzupełniania oleju,<br />

ale też w czasie<br />

jego wymiany<br />

71

ChłOdNICTwO<br />

Sprężarkowe układy chłodnicze – potencjalne<br />

kierunki poprawy efektywności Cz. 1.<br />

Andrzej WESOŁOWSKI<br />

W celu zapewnienia ukła<strong>do</strong>wi chłodniczemu jego najwyższej sprawności, musimy<br />

znać <strong>do</strong>celową wartość efektywności energetycznej systemu. Tym <strong>do</strong>celowym<br />

i jak <strong>do</strong>tąd nieosiągalnym celem dla każdego konstruktora układów chłodniczych<br />

jest układ Carnota.<br />

O AuTOrze<br />

Andrzej WESOŁOWSKI –<br />

były pracownik Carrier,<br />

York i Embraco, USA<br />

Temperatura Absolutna, T<br />

W poprzednich czterech artykułach z cyklu „Sprężarkowe układy<br />

chłodnicze” omówione zostały wszystkie układy chłodnicze,<br />

z jakimi w praktyce możemy mieć <strong>do</strong> czynienia. Znajomość tych<br />

układów pozwoli projektantom urządzeń chłodniczych na prawidłowe<br />

zaprojektowanie układu chłodniczego z uwzględnieniem<br />

ich specyfiki. W każdy omówionym układzie chłodniczym<br />

podano kierunki możliwych usprawnień jak i możliwość osiągniecia<br />

najwyższej sprawności energetycznej. Aby mieć całkowitą<br />

pewność, że projektowany układ będzie charakteryzował<br />

się najwyższymi parametrami termodynamiczno-energetycznymi,<br />

powinniśmy oddzielnie przeanalizować każdy zasadniczy<br />

element układu chłodniczego i w końcowej fazie projektowania<br />

powiązać wszystkie człony układu.<br />

Każdy system termodynamiczny może zaistnieć tylko w określonym<br />

stanie. Natomiast jeżeli rozważamy i analizujemy cykl<br />

termodynamiczny, z jakim z reguły mamy <strong>do</strong> czynienia w układach<br />

chłodniczych czy pompach ciepła, to może on zaistnieć<br />

tylko w przypadku kiedy system zmienia kolejno swój stan i wraca<br />

w ostatnim etapie <strong>do</strong> swego stanu początkowego. Możemy<br />

wtedy powiedzieć, że cykl termodynamiczny został zamknięty.<br />

Analizując poszczególne etapy tego cyklu stwierdzimy, że system<br />

wykonał pewną pracę w stosunku <strong>do</strong> otoczenia. Najprostszym<br />

i jednocześnie naj<strong>do</strong>skonalszym cyklem termodynamicznym jest<br />

cykl zaproponowany przez Nicolas Leonard Sadi Carnot w roku<br />

a d<br />

b c<br />

e f<br />

Rys. 1. Przebieg chłodniczego cyklu Carnota w układzie T – S<br />

T1<br />

T2<br />

Entropia, S<br />

1824. Kilka lat później (w latach 1830÷1840) cykl ten został rozszerzony<br />

przez Benoit Paul Emile Clapeyron. Cykl Carnota jest<br />

cyklem odwracalnym, który jest <strong>do</strong>skonałym modelem <strong>do</strong> analizy<br />

cyklów (układów) chłodniczych. Dwa bardzo ważne fakty<br />

związane są z cyklem odwracalnym Carnota, o których należy<br />

wspomnieć, są to:<br />

1. Żaden cykl (układ) chłodniczy nie osiągnie współczynnika sprawności<br />

COP (Coefficient of Performance) równego lub wyższego,<br />

aniżeli cykl odwracalny, który będzie pracował w tym samym<br />

zakresie temperatury górnego i <strong>do</strong>lnego źródła ciepła.<br />

2. Wszystkie cykle odwracalne, pracujące w tym samym zakresie<br />

temperatury będą miały ten sam współczynnik sprawności<br />

COP. Wynika to z drugiej zasady termodynamiki.<br />

Dla przypomnienia podam, ze drugie prawo termodynamiki<br />

(Clausius) stwierdza, że niemożliwym jest przeniesienie ciepła<br />

z temperatury niższej <strong>do</strong> temperatury wyższej bez <strong>do</strong>prowadzenia<br />

energii zewnętrznej <strong>do</strong> układu.<br />

Na rysunku 1. przedstawiony został przebieg procesu cyklu<br />

Carnota w układzie Temperatura Bezwzględna – Entropia.<br />

Analizując go, zwróćmy uwagę, że praca włożona <strong>do</strong> układu musi<br />

być równa różnicy pracy sprężania od punktu c <strong>do</strong> punktu d<br />

i pracy rozprężania pomiędzy punktem a i punktem b. Ciepło<br />

natomiast jest przekazywane izotermicznie <strong>do</strong> hipotetycznego<br />

czynnika pomiędzy punktami b i c. Wynikiem tego jest wzrost<br />

entropii czynnika. Ciepło przekazywane w wymienniku <strong>do</strong>lnym<br />

w temperaturze T 2 jest reprezentowane przez pole bcfeb, które<br />

odpowiada wartości q 2 dla jednostkowego masowego natężenia<br />

przepływu czynnika. Następnie czynnik jest sprężany izentropowo<br />

od punktu c <strong>do</strong> punktu d a jego temperatura rośnie<br />

<strong>do</strong> temperatury T 1. W następnym etapie procesu, czynnik oddaje<br />

ciepło w skraplaczu izotermicznie, osiągając stan a. Pole pomiędzy<br />

punktami daefd przedstawia jednostkową ilość ciepła oddanego<br />

w skraplaczu układu. Pomiędzy punktami a i b następuje<br />

izentropowe rozprężanie czynnika. Praca włożona <strong>do</strong> układu jest<br />

reprezentowana przez pole abcda. Mając powyższe na uwadze,<br />

możemy napisać równania energii dla tego układu:<br />

Q 1 = T 1(S d – S a) Q 2 = T 2(S d – S a) W = Q 1 – Q 2<br />

Używając powyższych równań, możemy wyznaczyć sprawność<br />

cyklu Carnota:<br />

COP = T 2/(T 1 – T 2)<br />

72 9/2012

Jeżeli uwzględnimy różnice pomiędzy idealnym cyklem Carnota<br />

a cyklem chłodniczym przedstawionym na rysunku 2. i założymy<br />

stały przepływ energii dla jednego kilograma czynnika, możemy<br />

napisać następujące równania:<br />

W b = h 1 – h b W c = h c – h 3<br />

W d = T c (S c – S d) – (h c – h d) Q 3 = h 3 – h b<br />

Stąd wyliczymy pracę cyklu:<br />

W = W c + W d +W b<br />

Sprawność układu chłodniczego możemy zapisać następująco:<br />

η = Q 3/W = 1 – (T 2/T 1) (1)<br />

W naszych dalszych rozważaniach, wzór (1) będzie dla nas<br />

najważniejszym wzorem <strong>do</strong> analizy, modernizacji i porównania<br />

projektowanych układów chłodniczych. Określmy wiec spraw-<br />

ność układu Carnota:<br />

Najniższą wartością Q3<br />

w równaniu (1) będzie zero, której to wartości<br />

będzie odpowiadała temperatura bezwzględna (K) również<br />

równa zeru (-273,15°C).<br />

Z równania (1) wynika również, że wydajność termiczna układu<br />

(silnika) Carnota osiągnie równowagę tylko wtedy, kiedy T2 będzie równe zeru. Oczywiście w naturze takie <strong>do</strong>lne źródło<br />

nie istnieje. Temperatura tego źródła to z reguły temperatura<br />

otoczenia, którą możemy przyjąć za równą T2 = 300 K.<br />

W praktyce górne źródło to z reguły piece i inne obiekty grzewcze,<br />

których temperatura osiągnie T1 = 600 K.<br />

Wstawiając powyższe wartości <strong>do</strong> wzoru (1) otrzymamy maksymalną<br />

wartość sprawności układu (silnika) Carnota:<br />

η = 1 – (300/600) = 0,5<br />

Jest to z grubsza biorąc praktyczna granica dla termodynamicznej<br />

sprawności układu (silnika) Carnota.<br />

Rzeczywiste układy są układami nieodwracalnymi i wartość<br />

ich sprawności termodynamicznej nie przekracza z reguły<br />

wartości η = 0,35.<br />

We wszystkich układach rzeczywistych, dla poprawnej pracy<br />

całego układu wymagana jest pewna różnica temperatury w wymiennikach<br />

ciepła (parownik, skraplacz). Dla górnego i <strong>do</strong>lnego źródła<br />

ciepła w rzeczywistym układzie chłodniczym, czynnik chłodniczy<br />

będzie pracował w zakresie temperatury (T 1 – ΔT 1) oraz (T 2 +<br />

ΔT 2). Ten rozszerzony zakres pracy wymienników ciepła pokazany<br />

na rysunku 3. obniża wartość COP naszego rzeczywistego układu.<br />

Możemy więc powiedzieć, że dla cyklu Carnota T 1 jest najwyższą<br />

możliwą temperaturą natomiast T 2 jest najniższą możliwą temperaturą.<br />

Dla pozostałych rzeczywistych układów chłodniczych temperatura<br />

górnego źródła układu rzeczywistego będzie zawsze niższa<br />

od temperatury górnego źródła układu Carnota, natomiast temperatura<br />

<strong>do</strong>lnego źródła układu rzeczywistego będzie zawsze wyższa<br />

od temperatury <strong>do</strong>lnego źródła układu Carnota.<br />

Bazując na powyższej krótkiej analizie <strong>do</strong>skonałego z termodynamicznego<br />

punktu widzenia układu Carnota, możemy przystąpić<br />

<strong>do</strong> analizy i usprawnień energetycznych rzeczywistych układów<br />

chłodniczych. Pamiętajmy jednak, że wartość sprawności<br />

energetycznej, <strong>do</strong> której chcemy się zbliżyć lub ja osiągnąć nie<br />

przekroczy wartości η = 0,5.<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

T<br />

Skraplacz<br />

1 T1 c<br />

T2<br />

b 3<br />

Element Wb e f S<br />

rozprężny<br />

Q3 Parownik<br />

Rys. 2. Sprężarkowy układ Carnota<br />

Temperatura absolutna, T<br />

Q1<br />

ChłOdNICTwO<br />

Qd<br />

Wd<br />

Sprężarka Wc<br />

izotermiczna<br />

Kierunek<br />

przepływu Sprężarka<br />

czynnika izentropowa<br />

T1<br />

T2<br />

ΔT1<br />

ΔT2<br />

Entropia, S<br />

Rys. 3. Wpływ różnicy temperatury źródła górnego i <strong>do</strong>lnego na COP rzeczywistego układu<br />

chłodniczego<br />

Charakterystyka układów o najwyższej sprawności<br />

energetycznej<br />

Poczynając od Carnota wielu termodynamików starało się skonstruować<br />

system, który z teoretycznego i praktycznego punktu<br />

widzenia byłby pod względem sprawności zbliżony <strong>do</strong> sprawności<br />

„idealnego” układu. Jak <strong>do</strong>tąd najbardziej zbliżonymi układami<br />

(cyklami) chłodniczymi są układy zaproponowane przez Lorenza,<br />

Ericsona, Stirlinga i Joule’a. Jeżeli uważnie przeanalizujemy powyższe<br />

układy we współrzędnych Ciśnienie (P) – Objętość (V) (rys. 4.),<br />

zauważymy, że aby cykle te pracowały poprawnie, wymagana<br />

jest zmiana w układzie sił i objętości dla każdego z cykli. Obszar<br />

wewnętrzny każdego cyklu przedstawia pracę niezbędną <strong>do</strong> realizacji<br />

tego cyklu. Jeżeli z kolei przeniesiemy te cykle <strong>do</strong> układu<br />

współrzędnych Temperatura (T) – Entropia (S) (rys. 5.), będziemy<br />

mogli wyliczyć wartość ciepła pochłoniętego przez parownik jak<br />

73

p<br />

ChłOdNICTwO<br />

3 3 3 3 2<br />

2 3 2<br />

2 2<br />

4 1 4 1 1<br />

4 4 1 4 1<br />

Uklad Carnota: Uklad Lorentza: Uklad Ericsona: Uklad Stirlinga: Uklad Joule'a:<br />

- 2 izentropy - 2 izentropy - 2 izobary - 2 izochory - 2 izentropy<br />

- 2 izotermy - 2 politropy - 2 izotermy - 2 izotermy - 2 izobary<br />

Rys. 4. Przebieg procesów w układzie Ciśnienie – Objętość<br />

T<br />

T1 3 2 T1" 2 3 T1 2 3 T1 2 T1' 2<br />

3 T1"<br />

1<br />

T1"<br />

3 1<br />

T2 T2" 1 4 T2"<br />

4 1 4 T2' 4 T2 1 4 T2 T2'<br />

Uklad Carnota Uklad Lorenza Uklad Ericsona Uklad Stirlinga Uklad Joule'a<br />

Rys. 5. Przebieg analizowanych obiegów chłodniczych w układzie Temperatura – Entropia<br />

i ciepła wydalonego przez skraplacz, które będą obszarem poniżej<br />

odpowiednich krzywych ciepła zaabsorbowanego i ciepła<br />

wydalonego, określonym przez równanie:<br />

q = ∫T ds (2)<br />

Trzy pierwsze układy (cykle), których specyfiką jest izotermiczny<br />

proces pochłaniania i wydalania ciepła charakteryzują<br />

się tą samą ilością energii niezbędnej <strong>do</strong> ich napędu dla osiągniecia<br />

tego samego efektu chłodniczego, co może być wyrażone<br />

poprzez wyliczenie COP. Natomiast cykl Joule’a charakteryzuje<br />

się najniższą, z wyżej wymienionych układów,<br />

wartością COP. Poza tym dla układu Joule’a, bardzo ważny<br />

jest rodzaj zastosowanego czynnika, który jest funkcją izentropowego<br />

wykładnika potęgi. Dla orientacji, podaje poniżej<br />

wzory na obliczenie COP dla wyżej wymienionych czterech<br />

cykli chłodniczych:<br />

Carnot: COP = T 2/(T 1 – T 2) (3)<br />

Lorenz: COP = (T’ 2 – T” 2)/[(T’ 1 – T’ 1) – (T’ 2 – T” 2) (4)<br />

Ericson: COP = T 2/(T 1 – T 2) (5)<br />

Stirling: COP = T 2/(T 1 – T 2) (6)<br />

Joule: COP = 1/(p 1/p 2) x/(x-1) – 1 (7)<br />

Celem lepszego zrozumienia procesów zachodzących w wyżej<br />

wymienionych układach, podam krótkie definicje. Pozwoli<br />

to nam w dalszej części naszych rozważań, na baczniejsze<br />

zwrócenie uwagi na procesy zachodzące w naszym rzeczywistym<br />

systemie.<br />

Izentropa – ciepło przemiany izentropowej jest równe<br />

zeru (d q = d i – v dp = 0), a entropia nie ulega zmianie: ΔS<br />

= 0 lub (T 2/T 1) = (V 1/V 2) k-1, gdzie k = c p/c v; c v – ciepło<br />

właściwe przy stałej objętości; c p – ciepło właściwe przy<br />

stałym ciśnieniu.<br />

Izoterma – przemiana przebiega przy stałej temperaturze,<br />

T = constans, a zmianę entropii wylicza się z wzoru: S 2 – S 1<br />

= q T/T = R ln V 2/V 1 = R ln P 1/P 2.<br />

Politropa – przebiega wg równania PV n = constans<br />

a n = constans; możemy również napisać: P 2/P 1 =<br />

(V 1/V 2) n.<br />

Izobara – przemiana przebiega przy stałym ciśnieniu,<br />

P = constans, możemy również napisać: V 2/V 1 =<br />

T 2/T 1. Można powiedzieć, że objętość właściwa gazu<br />

jest wprost proporcjonalna <strong>do</strong> temperatury bezwzględnej,<br />

a zmianę entropi wylicza się z zależności: S 2 – S 1 =<br />

c p ln T 2/T 1 = c p lnV 2/V 1<br />

Izochora – jest przemianą przebiegającą przy stałej objętości,<br />

V = constans, możemy również zapisać, że P 2/P 1 =<br />

T 2/T 1, a zmianę entropii określa wyrażenie: S 2 – S 1 = c v ln<br />

T 2/T 1 = c v ln P 2/P 1<br />

Bardzo ważne jest skoncentrowanie się w projekcie, nie na teoretycznym<br />

wyliczeniu współczynnika sprawności COP, ale na skonstruowaniu<br />

układu chłodniczego, którego rzeczywiste COP będzie<br />

jak najbardziej zbliżone <strong>do</strong> COP układu z możliwie najwyższą<br />

wartością sprawności, czyli <strong>do</strong> η = 0,35. Z praktycznego punktu<br />

widzenia jest to najwyższą sprawność energetyczna możliwa<br />

<strong>do</strong> osiągniecia.<br />

74 9/2012<br />

S<br />

v

sprężarka chłodnicza i jej wpływ na sprawność<br />

energetyczną układu chłodniczego<br />

Proces termodynamiczny, jaki przebiega w układzie rzeczywistym<br />

jest rożny od idealnego układu Carnota. W układzie rzeczywistym<br />

proces termodynamiczny, jaki w nim przebiega jest procesem<br />

nieodwracalnym, w przeciwieństwie <strong>do</strong> układu Carnota,<br />

którego proces jest odwracalny. Nieodwracalność procesu sprężania<br />

znacznie podwyższa straty egzergii, które mogą być w sposób<br />

przybliżony wyliczone z zależności:<br />

ηs pr = L is [(1-η is)/η is (T o/T sr)] (8)<br />

gdzie:<br />

L is – praca izentropowa sprężania czynnika,<br />

η is – sprawność izentropowa sprężarki,<br />

T o – bezwzględna temperatura otoczenia,<br />

T sr – średnia bezwzględna temperatura pomiędzy temperaturą<br />

sprężania i temperaturą izentropową.<br />

Poza tym proces Carnota przebiega w obszarze par mokrych,<br />

co z praktycznego punktu widzenia pracy sprężarki jest niemożliwe.<br />

Innymi słowy, nieobecność w układzie Carnota tzw. „rogu<br />

przegrzania par” wi<strong>do</strong>cznego w układzie rzeczywistym na wykresie<br />

T-S (rys. 6.) jest korzystne z termodynamicznego punktu<br />

widzenia (układ Carnota), natomiast wielce niewskazane z mechanicznego<br />

punktu widzenia w układach rzeczywistych. Jest<br />

to jeden z aspektów, który obniża sprawność energetyczną układów<br />

rzeczywistych. Z punktu widzenia projektanta urządzenia/<br />

instalacji chłodniczej sprężarka jest elementem układu chłodniczego,<br />

na który projektant instalacji nie ma wpływu. Ważne jest<br />

jednak, aby projektant instalacji chłodniczej znal słabe strony tego<br />

najważniejszego elementu układu chłodniczego. Znając zasadę<br />

pracy sprężarki jak i jej wpływ na sprawność całego układu<br />

chłodniczego, projektant może tak zaprojektować układ chłodniczy,<br />

aby w jak największym stopniu obniżyć jej „negatywny”<br />

wpływ na całkowitą sprawność. Przeanalizujmy krótko pracę<br />

sprężarki i jej sprawność energetyczną. Na rysunku 7. przedstawione<br />

jest porównanie teoretycznego i rzeczywistego procesu<br />

sprężania czynnika chłodniczego. Analiza pozwoli nam lepiej<br />

zrozumieć straty, jakie mają miejsce w sprężarce, co przyda<br />

nam się w dalszych rozważaniach. W punkcie 1 cylinder sprężarki<br />

wypełniony jest parami czynnika chłodniczego, który jest<br />

pod ciśnieniem P 1, a tłok znajduje się w jego <strong>do</strong>lnym skrajnym<br />

położeniu. Ciśnienie to jest niższe od założonego ciśnienia parowania<br />

(różnica ciśnienia pomiędzy punktem „a” i punktem „1”).<br />

Ta różnica ciśnień niezbędną jest <strong>do</strong> otwarcia zaworu ssącego<br />

i pokonania oporów przepływu czynnika przez zawór ssący.<br />

Po przekroczeniu <strong>do</strong>lnego skrajnego położenia, tłok porusza<br />

się w górę cylindra, zmniejszając objętość par czynnika chłodniczego.<br />

Zawór ssący zostaje zamknięty. Proces ten przebiega<br />

pomiędzy punktami 1-2 (w teoretycznym układzie odpowiada<br />

to punktom a-b). Tłok osiąga swoje górne skrajne położenie,<br />

a pary czynnika osiągają ciśnienie P 2, które jest wyższe od założonego<br />

ciśnienia skraplania (różnica ciśnienia pomiędzy punktem<br />

„2” i punktem „b” ). W momencie otwarcia zaworu tłocznego,<br />

pary czynnika chłodniczego wypływają z cylindra sprężarki,<br />

przemieszczając się <strong>do</strong> skraplacza. Proces wypływu par czynnika<br />

przebiega pomiędzy punktami 2-3 (w układzie teoretycznym<br />

są to punkty b-c). Punkt 3, jest punktem, w którym tłok<br />

osiągnął swoje górne skrajne położenie, a proces tłoczenia par<br />

został zakończony. W tym momencie musimy sobie zdać spra-<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

wę, że tłok sprężarki w swoim górnym skrajnym położeniu nie<br />

<strong>do</strong>tknął płyty zaworowej i cześć par czynnika pozostała w cylindrze<br />

sprężarki. Pary te są pod ciśnieniem P c. Objętość tę nazywamy<br />

objętością szkodliwą sprężarki, która jest zmienna dla<br />

rożnego typu i wielkości sprężarek, jak rożnego typu zaworów.<br />

Zawiera się ona pomiędzy 2÷8% objętości cylindra. Od punktu<br />

3 następuje ruch tłoka w dół cylindra. W pierwszej kolejności<br />

następuje rozprężanie par czynnika pozostałych w przestrzeni<br />

szkodliwej sprężarki. Proces ten przebiega pomiędzy punktami<br />

3-4 (w układzie teoretycznym są to punkty c-d). W punkcie 4 ciśnienie<br />

w cylindrze sprężarki jest niższe od ciśnienia ssania (P a),<br />

co powoduje otwarcie zaworu ssącego i zassanie par czynnika<br />

chłodniczego, co odbywa się pomiędzy punktami 4-1 (w układzie<br />

teoretycznym d-a).<br />

Znając pracę sprężarki chłodniczej możemy przystąpić <strong>do</strong> analizy<br />

jej strat. Możemy napisać (zobacz oznaczenia na rysunku 7.):<br />

V 2 = ηV 1<br />

η o = η sz η p η c η n<br />

(9)<br />

(10)<br />

ChłOdNICTwO<br />

T Róg<br />

przegrzania<br />

2 Układ<br />

3 rzeczywisty<br />

Układ<br />

1 Carnota<br />

Rys. 6. „Róg przegrzania par” rzeczywistego układu chłodniczego we współrzędnych T-S<br />

P 2<br />

P=Pc+ΔP<br />

3<br />

c<br />

b Pc<br />

V2 f C2<br />

d e Pa a<br />

1<br />

P1=Pa-ΔP<br />

4<br />

C1 V1<br />

C Vt(s)<br />

Pi<br />

Pit<br />

Po<br />

S<br />

Oznaczenia:<br />

C - objętość szkodliwa<br />

Vt - objętość skokowa<br />

V1 - objętość ssania<br />

V2 - objętość rzeczywista<br />

(s) skok tłoka<br />

Pi - ciśnienie indykowane<br />

Pit - indykowane teoretyczne<br />

Rys. 7. Teoretyczny i rzeczywisty proces sprężania w układzie Ciśnienie – Objętość<br />

V<br />

75

ChłOdNICTwO<br />

Straty<br />

przestrzeni<br />

szkodliwej<br />

Zawór<br />

ssący<br />

gdzie:<br />

η o – sprawność objętościowa sprężarki,<br />

η sz – sprawność objętościowa sprężarki będąca funkcją przestrzeni<br />

szkodliwej,<br />

η p – sprawność objętościowa sprężarki będąca funkcją spadku<br />

ciśnienia w sprężarce,<br />

η c – sprawność objętościowa sprężarki będąca funkcją procesów<br />

cieplnych w sprężarce,<br />

η n – sprawność objętościowa sprężarki będąca funkcją nieszczelności<br />

sprężarki.<br />

Zawór<br />

tłoczny<br />

Rys. 8. Straty w sprężarce tłokowej<br />

Pary<br />

czynnika<br />

Powyższe współczynniki sprawności są sprawnościami objętościowymi,<br />

których lokalizacja pokazana jest na rysunku 8.<br />

Jeżeli oznaczymy przez „υ” objętość właściwą par czynnika<br />

na ssaniu sprężarki, przez „Q 0” wydajność chłodniczą układu,<br />

a przez „m” masowe natężenie przepływu czynnika chłodniczego,<br />

to możemy wyliczyć objętościowe natężenie przepływu<br />

czynnika:<br />

m = Q o/q 0 = Q 0/υ qv<br />

η o = V 1/V 2 = mυ/V 2 = Q o/q vV 1<br />

Możemy napisać, że:<br />

V 1 = Q o/η oq v<br />

gdzie:<br />

q v – objętościowy efekt chłodniczy.<br />

76 9/2012<br />

(11)<br />

Przeanalizujmy sprawność objętościową sprężarki, na którą<br />

składa się kilka elementów. Pierwszym i najpowszechniej znanym<br />

jest wpływ przestrzeni szkodliwej (η sz) na sprawność sprężarki.<br />

Możemy napisać że:<br />

η sz = V 1/V t = (V t – C 1)/V t = 1 –(C 1/V t)<br />

Wiedząc, że sprężanie jest sprężaniem politropowym, wartość<br />

C1 możemy wyliczyć z wzoru:<br />

C 1 = C [(P/P a) 1/m – 1]<br />

Straty spadku<br />

ciśnienia<br />

Straty wymiany<br />

ciepła<br />

Straty przecieku<br />

czynnika<br />

Zakładając, że P/P a jest w przybliżeniu równe P c/P o oraz c =<br />

C/V t, otrzymujemy końcową zależność na obliczenie spadku<br />

sprawności będącej wynikiem konieczności zastosowania objętości<br />

szkodliwej:<br />

η sz = 1 – c[(P c/P o) 1/m – 1] (12)<br />

gdzie:<br />

m – wykładnik politropy, będący funkcją rodzaju czynnika chłodniczego<br />

Współczynnik sprawności objętościowej sprężarki, będący<br />

funkcją przestrzeni szkodliwej, ma największy wpływ na całkowitą<br />

sprawność objętościową η o sprężarki.<br />

Stosując powyższe rozumowanie odnośnie spadku sprawności<br />

będącej wynikiem przestrzeni szkodliwej oraz uwzględniając<br />

parametry z rysunku 7., możemy napisać:<br />

η p = 1 – [ (1 + c)/ η sz (ΔP o/P o)] (13)<br />

Współczynnik η P określa wpływ spadku ciśnienia w przewodach<br />

sprężarki, który dla temperatury parowania powyżej -30°C<br />

zawiera się z reguły w granicach od 0,94 <strong>do</strong> 0,98.<br />

Współczynnik η c określa wpływ wymiany ciepła w sprężarce<br />

pomiędzy cylindrem, tłokiem i parami czynnika chłodniczego<br />

na wydajność objętościową sprężarki. Na rysunku 7. widać,<br />

że temperatura punktu „f” jest wyższa od temperatury punktu<br />

„e”, a wiec objętość właściwa par czynnika w punkcie „f” jest<br />

większa od objętości par czynnika w punkcie „e”. Współczynnik<br />

η c można wyliczyć z zależności:<br />

η c = 1 – 0,025 [(P c/P o) – 1] (14)<br />

Wartość współczynnika η c jest z reguły zawarta w przedziale<br />

od 0,95 <strong>do</strong> 0,98.<br />

Współczynnik η n określa wpływ nieszczelności pomiędzy cylindrem<br />

i tłokiem sprężarki. W większych sprężarkach nieszczelność<br />

znajduje się pomiędzy pierścieniami uszczelniającymi i cylindrem<br />

i ona oraz nieszczelności zaworu ssącego i tłocznego<br />

mają wpływ na końcową wartość współczynnika sprawności<br />

objętościowej sprężarki. W zależności od stosunku ciśnień skraplania<br />

i parowania (P c/P o), wartość współczynnika η n jest z reguły<br />

zawarta w przedziale wartości 0,96 <strong>do</strong> 0,98.<br />

Do powyższych strat <strong>do</strong>chodzi sprawność indykowana sprężarki<br />

η i i sprawność mechaniczna η m. Sprawność indykowana jest<br />

funkcją bu<strong>do</strong>wy sprężarki i zastosowanego czynnika chłodniczego.<br />

Zawiera się najczęściej w granicach od 0,91 <strong>do</strong> 0,97. Natomiast<br />

sprawność mechaniczna przyjmuje wartości od 0,91 <strong>do</strong> 0,96 i zależy<br />

głownie od wielkości i bu<strong>do</strong>wy sprężarki.<br />

Na zakończenie omawiania strat w sprężarkach, chciałbym<br />

zwrócić uwagę na straty silnika elektrycznego napędzającego<br />

sprężarkę. Zalezą one od lokalizacji silnika elektrycznego, który<br />

w przypadku sprężarek hermetycznych (a z tymi mamy głownie<br />

<strong>do</strong> czynienia w układach chłodniczych małej i średniej wydajności<br />

chłodniczej) chłodzony jest parami zasysanymi z parownika.<br />

Do analizy tych strat posłużę się stratami egzergii, które jaśniej<br />

opiszą nam te starty:<br />

η E sil = η E el – η Ewal – η Ecsil =<br />

(w/η sil )– w -q sil [(T 1 – T 2)/T 1] =<br />

w [(1-η sil /η sil) (T 2/T 1)] (15)

gdzie:<br />

η E sil – straty egzergii właściwej w silniku elektrycznym,<br />

η E el – zmiana egzergii właściwej spowo<strong>do</strong>wana <strong>do</strong>starczeniem<br />

energii <strong>do</strong> silnika,<br />

η Ewal – zmiana egzergii właściwej na wale sprężarki,<br />

η Ecsil – zmiana egzergii właściwej spowo<strong>do</strong>wana rozproszeniem<br />

energii w silniku elektrycznym,<br />

T 1 – temperatura bezwzględna par wytłaczanych,<br />

T 2 – temperatura bezwzględna par zasysanych.<br />

Trudno pokazać w układzie współrzędnych P–i oraz P–V nieodwracalność<br />

procesu sprężania. Najłatwiej jest to zobrazować<br />

w układzie Temperatura–Entropia (rys. 9.). Na rysunku 9, odwracalny<br />

proces sprężania przebiega pomiędzy punktami 1 – 2 od,<br />

natomiast rzeczywisty proces sprężania będzie przebiegać pomiędzy<br />

punktami 1 – 2. Stosując pierwszą i drugą zasadę termodynamiki<br />

i zakładając jednocześnie, że każdy element znajduje<br />

się w stanie ustalonym, możemy napisać:<br />

Używając pierwsze prawo termodynamiki:<br />

L = m(i 2 – i 1) (16)<br />

Używając drugie prawo termodynamiki:<br />

S = m(S 2 – S 1)≥0 (17)<br />

Natomiast sprawność będzie wyrażona wzorem:<br />

η = (i 2od – i 1)/(i 2 – i 1) (18)<br />

Powyższa analiza odnosi się tylko <strong>do</strong> sprężarek małej i średniej<br />

wydajności chłodniczej.<br />

W tym momencie należy zadać pytanie, jak wykorzystać powyższa<br />

wiedzę w projektowaniu układu chłodniczego? Na to pytanie<br />

będę starał się odpowiedzieć w podsumowaniu, gdzie<br />

będą omówione wszystkie czynniki mogące usprawnić nowo<br />

projektowane urządzenie.<br />

schładzanie przegrzanych par a straty energii<br />

w układzie chłodniczym<br />

Pary czynnika chłodniczego opuszczające sprężarkę są parami<br />

przegrzanymi a proces <strong>do</strong>chłodzenia tych par powoduje<br />

wzrost strat w systemie chłodniczym (pole „B” na rysunku 10.).<br />

Aby określić wielkość tych strat, musimy napisać równanie równowagi<br />

egzergii, które będzie miało następującą formę:<br />

ΔE<strong>do</strong>ch = E2 – Ea – Eprz =<br />

i2 – ia – Tsk (S2 – Sa) – q<strong>do</strong>ch [(Tot – Tsk)/Tot =<br />

q<strong>do</strong>ch (Tsk/Tot) – Tsk(S2 – Sa) (19)<br />

gdzie:<br />

ΔE <strong>do</strong>ch – zmiana egzergii <strong>do</strong>chłodzenia,<br />

E 2 – egzergia w punkcie „2”,<br />

E a – egzergia w punkcie „a”,<br />

E prz – egzergia przegrzania,<br />

S 2 – entropia w punkcie „2”,<br />

S a – entropia w punkcie „a”,<br />

q <strong>do</strong>ch – ciepło jednostkowe <strong>do</strong>chłodzenia,<br />

T sk – temperatura skraplania,<br />

T ot – temperatura otoczenia.<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

2<br />

1 m<br />

Oznaczenia:<br />

L - praca włożona<br />

m - masowe natężenie przepływu<br />

T 2<br />

Straty <strong>do</strong>chłodzenia czynnika po procesie sprężania są zależne<br />

głownie od temperatury skraplania i temperatury otoczenia.<br />

Wpływ skraplacza i parownika na straty energii<br />

w układzie chłodniczym<br />

Straty sprawności energetycznej lub straty egzergii rzeczywistego<br />

układu chłodniczego przedstawia rysunek 10. Powyżej<br />

omówione zostały straty energetyczne związane ze sprężarką<br />

i <strong>do</strong>chłodzeniem par opuszczających sprężarkę. Następnymi elementami,<br />

na które musimy zwrócić uwagę, projektując urządzenie<br />

chłodnicze są skraplacz i parownik. Straty związane ze skrapla-<br />

L<br />

2od<br />

Rys. 9. Przebieg procesu sprężania w układzie Temperatura – Entropia<br />

1<br />

ChłOdNICTwO<br />

A) Oznaczenia:<br />

Tsk-Temperatura skraplania<br />

T B Tot - Temperatura otoczenia<br />

Tpch-Temperatura przestrzeni<br />

chłodzonej<br />

C 2 To - Temperatura parowania<br />

Tsk 3 a A - straty egzergii w sprężarce<br />

Tot B - straty egzergii <strong>do</strong>chładzania par<br />

C - straty egzergii w skraplaczu<br />

Tpch A D - straty egzergii w elemencie rozprężnym<br />

To E - straty egzergii w parowniku<br />

4 1 Uwaga: Na schemacie obiegu pominięto spadki<br />

D E ciśnienia przepływu czynnika w sprężarce, skraplaczu<br />

i w parowniku<br />

B) Straty rozprężania<br />

(okolo 11% - 13%)<br />

Straty w parowniku<br />

(okolo 6% - 8%)<br />

Straty w skraplaczu<br />

(okolo 4% - 6%)<br />

Rzeczywista<br />

wydajność<br />

chłodnicza<br />

((35%-40%)<br />

Energia <strong>do</strong>prowadzona <strong>do</strong> sprezarki<br />

Energia Energia Efekt<br />

<strong>do</strong>prowadzona stracona końcowy<br />

<strong>do</strong> układu chłodniczego<br />

Straty nieodwracalności<br />

w sprężarce (40% - 50%)<br />

Rys. 10. Jednostopniowy rzeczywisty obieg chłodniczy w układzie Temperatura – Entropia<br />

z zaznaczonymi stratami egzergii obniżającymi sprawność (A) i rozkład strat egzergii<br />

w obiegu chłodniczym (B)<br />

S<br />

P2<br />

S<br />

P1<br />

77

ChłOdNICTwO<br />

T 2<br />

3 P2<br />

L<br />

4 P1 1<br />

5<br />

Rys. 11. Idealny przebieg procesu rozprężania 3 – 4 we współrzędnych Temperatura – Entropia<br />

A) T P1<br />

B) T P1<br />

1 1<br />

L<br />

2 P2<br />

1 m<br />

1<br />

m P2<br />

2<br />

S<br />

Rys. 12. Proces rozprężania w zaworze rozprężnym lub w kapilarze (A) i w turbinie lub<br />

w rozprężarce (B)<br />

2od<br />

niem i parowaniem przedstawiają odpowiednio pole „C” i pole<br />

„E”. Z praktyki wia<strong>do</strong>mo, że ciepło przegrzania par w sprężarce<br />

jak i ciepło skraplania są odbierane w odpowiednio skonstruowanym<br />

skraplaczu. W niniejszej analizie, oddzieliłem te dwa procesy<br />

z uwagi na ich zupełnie odmienny charakter. Ma to sens, jeżeli<br />

zdecydujemy się na odzysk ciepła przegrzania par, co ma często<br />

praktyczne zastosowanie. Proces odzysku ciepła przegrzania par,<br />

których temperatura jest stosunkowo wysoka, prowadzi <strong>do</strong> potencjalnej<br />

możliwości odzysku tego ciepła, a straty egzergii mogą<br />

być przez to zredukowane. Bazując na rysunku 10., możemy<br />

napisać równanie egzergii dla skraplacza:<br />

Esk = Eb – E3 – Eqsk =<br />

ib – i3 –Tsk(Sb – S3) – qsk [(Tot – Tsk)/Tot] =<br />

qsk(Tsk/Tot) – Tot(Sb – S3) (20)<br />

2<br />

S<br />

gdzie:<br />

E sk – egzergia skraplania,<br />

E qsk – egzergia qsk w temperaturze Tot,<br />

q sk – ciepło utajone skraplania.<br />

Jeżeli chodzi o parownik, to możemy napisać następujące<br />

równanie:<br />

Epar = E4 – E1 – Eqpar =<br />

h4 – h1 – Tot (S4 – S1) – (-qpar)(Tw – Tot)/Tw =<br />

Tot (S1 – S4) – qpar (Tot/Tw) (21)<br />

Podsumowując, możemy powiedzieć, że straty w skraplaczu<br />

i parowniku nie zalezą od rodzaju czynnika chłodniczego.<br />

Wpływ elementu rozprężnego na sprawność<br />

energetyczną układu chłodniczego<br />

Proces, w którym następuje gwałtowny spadek ciśnienia czynnika<br />

chłodniczego, nazywamy rozprężaniem. Proces rozprężania,<br />

który przebiega pomiędzy punktami 3 – 4 na rysunku 10.<br />

jest odpowiedzialny za resztę strat termodynamicznych w analizowanym<br />

układzie (cyklu) chłodniczym. Obszar „D” na rysunku<br />

10. przedstawia straty rozprężania. W zasadzie określenie „straty<br />

rozprężania” nie jest termodynamicznie czy też technicznie<br />

<strong>do</strong>kładne. Jak wiemy, proces rozprężania jest procesem o stałej<br />

entalpii, w czasie którego nie następuje znaczna zmiana energii<br />

kinetycznej przepływającego czynnika. Patrząc na rysunek<br />

10., możemy z pewnością powiedzieć, że są to straty wydajności<br />

chłodniczej urządzenia (różnica entalpii pomiędzy punktami<br />

3 – 4). Niemniej, proces ten powoduje obniżenie sprawności<br />

energetycznej układu chłodniczego związaną z niższą wydajnością<br />

chłodniczą, przy tej samej włożonej <strong>do</strong> sprężarki pracy<br />

„L” (rys. 11.). W przypadku zaworu rozprężnego i rurki kapilarnej,<br />

proces rozprężania jest nieodwracalnym procesem adiabatycznym.<br />

Jednocześnie, w czasie procesu rozprężania, nie zostaje<br />

wykona żadna praca, ani nie następuje żadna wymiana ciepła<br />

(ta sama entalpia czynnika przed i za elementem rozprężnym).<br />

Możemy wiec to odnieść <strong>do</strong> pierwszego prawa termodynamiki,<br />

zapisując (patrz rys. 11.):<br />

Δi = 0<br />

Dla gazu idealnego, entalpia jest funkcją temperatury, a wiec<br />

proces rozprężania nie zmienia jej temperatury. W przypadku<br />

gazów rzeczywistych, jakimi są czynniki chłodnicze, obniżenie<br />

ciśnienia powoduje spadek temperatury. Dla zaworów rozprężnych<br />

i rurki kapilarnej możemy napisać następujące równania<br />

(rys. 12), wynikające z praw termodynamiki:<br />

Pierwsze prawo termodynamiki:<br />

78 9/2012<br />

2<br />

S<br />

i 1 = i 2<br />

Drugie prawo termodynamiki:<br />

(22)<br />

S wyt = m (S 2 – S 1) (23)<br />

gdzie:<br />

S wyt – wytwarzana entropia.

Istnieje potencjalna metoda odzysku energii w elemencie rozprężnym<br />

poprzez zastosowanie rozprężarki lub turbiny (nazwa<br />

„turbina” nie jest z technicznego punktu widzenia właściwa dla<br />

elementu rozprężnego. „Turbina” służy <strong>do</strong> wytwarzania energii,<br />

„rozprężarka” służy <strong>do</strong> odzysku energii). Pokazane jest to na rysunku<br />

12., na którym element rozprężny jest połączony ze sprężarką<br />

– praca rozprężania przekazywana jest <strong>do</strong> napędu sprężarki.<br />

W rozprężarkach wysokie ciśnienie czynnika chłodniczego<br />

zostaje zamienione na energię kinetyczną. Energia ta może być<br />

zamieniona na pracę poprzez obrót wału, na którym osadzone<br />

są łopatki rozprężarki. Tak wiec, rozprężarka wyposażona w zespól<br />

obracających się łopatek, poprzez które przepływa rozprężający<br />

się czynnik chłodniczy, obracając się, zamienia energię<br />

wysokociśnieniowego gazu na obroty wału (rys. 12b). Analizując<br />

rozprężarkę i procesy w niej zachodzące, możemy powiedzieć,<br />

że w rozprężarce możemy pominąć pojęcie energii potencjalnej<br />

(ponieważ jest to związane z bardzo małą zmianą wzniesienia).<br />

Poza tym, dla poprawnie zaprojektowanej rozprężarki można pominąć<br />

wymianę ciepła. Przewody rurowe <strong>do</strong>prowadzające czynnik<br />

<strong>do</strong> rozprężarki jak i przewody rurowe odprowadzające czynnik<br />

z rozprężarki powinny mieć średnice zapewniające stosunkowo<br />

małą prędkość przepływu czynnika w tych przewodach. Z reguły<br />

znane nam są następujące wielkości: na wlocie <strong>do</strong> rozprężarki –<br />

T 1; P 1; i 1. Znamy również ciśnienia czynnika opuszczającego rozprężarkę:<br />

P 2. Bazując na powyższych danych, możemy napisać<br />

wzór na maksymalną możliwą pracę rozprężarki:<br />

Z pierwszego prawa termodynamiki wynika:<br />

L = m (i 1 – i 2) (24)<br />

Ponieważ proces rozprężania w rozprężarce jest adiabatyczny<br />

i nieodwracalny, powoduje to wzrost entropii czynnika w stosunku<br />

<strong>do</strong> procesu odwracalnego (rys. 12b). Możemy wiec napisać:<br />

z drugiego prawa termodynamiki wynika:<br />

S wyt = m (S 2 – S 1) ≥ 0 (25)<br />

Rzeczywisty proces dławienia w rozprężarce jest również<br />

nieodwracalny, wiec jego sprawność jest niższa od sprawności<br />

w rozprężarce idealnej, gdzie proces jest odwracalny, adiabatyczny<br />

i izentropowy. Sprawność rozprężarki rzeczywistej możemy<br />

wyliczyć z zależności:<br />

η= (i 1 – i 2)/(i 1 – i od) < 1 (26)<br />

Wartość η <strong>do</strong>brze zaprojektowanej rozprężarki jest rzędu 75÷85%<br />

i zależy od jej wielkości i czynnika chłodniczego.<br />

Czynnik chłodniczy<br />

Czynnik chłodniczy w układzie chłodniczym odprowadza ciepło<br />

z parownika i <strong>do</strong>prowadza je <strong>do</strong> skraplacza, gdzie jest ono<br />

wydalane. W związku z tym, <strong>do</strong>bry czynnik chłodniczy powinien<br />

spełniać następujące wymagania:<br />

Wysoki punk krytyczny, który pozwoli na łatwe skroplenie<br />

czynnika w skraplaczu (chłodzenie powietrzem o temperaturze<br />

otoczenia).<br />

Niską temperaturę zamrażania (zapewnia to pracę urządzenia<br />

w niskiej temperaturze parowania).<br />

Ciśnienie parowania zawsze powyżej ciśnienia atmosferycznego<br />

(zapobiega to zassaniu powietrza w przypadku nieszczelności).<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

ChłOdNICTwO<br />

Tk Uwagi:<br />

T -Prawie pionowe krzywe<br />

Róg przegrzania x = 1 i x = 0<br />

- Wysoki punkt krytyczny<br />

- Prawie zerowy róg przegrzania<br />

3 2 - Małe ΔT w skraplaczu i parowniku<br />

- Niska temperatura zamrażania<br />

- Obieg staje się zbliżony <strong>do</strong> układu<br />

4 1 Carnota<br />

Rys. 13. Teoretyczny obieg chłodniczy z hipotetycznym czynnikiem chłodniczym<br />

Niskie ciśnienie skraplania (pozwala na zastosowanie cienkościennego<br />

osprzętu).<br />

Niski stosunek ciśnienia tłoczenia <strong>do</strong> ciśnienia ssania (pozwala<br />

na projektowanie układów jednostopniowych dla bardzo niskich<br />

wartości temperatury parowania jak i mniejszej sprężarki).<br />

Niska objętość właściwą czynnika w punkcie ssania czynnika<br />

przez sprężarkę (pozwala na miniaturyzację sprężarek).<br />

Stabilny chemicznie, niezależnie od jego temperatury (nie rozkłada<br />

się pod wpływem podwyższonej temperatury).<br />

Nietrujący i niepalny (łatwy w powszechnym zastosowaniu).<br />

Niewchodzący w reakcje ze stosowanymi materiałami i olejami smarowymi<br />

(można używać powszechnie stosowane materiały).<br />

Posiadający niską lepkość i wysoką termiczną przewodność<br />

(ważne w projektowaniu wymienników ciepła i ich miniaturyzacji).<br />

Mający <strong>do</strong>bre właściwości termodynamiczno–fizyczne (zapewnia<br />

to <strong>do</strong>bre własności wymiany ciepła w wymiennikach).<br />

Mający wysokie współczynniki przewodności i przenoszenia<br />

ciepła (wpływ na wymiary wymienników ciepła).<br />

Posiadający <strong>do</strong>bre własności pochłaniania wilgoci (nie nastąpi<br />

zablokowanie elementów rozprężnych przez zamarzającą<br />

wilgoć).<br />

Całkowicie mieszający się z olejami smarowymi (zapewnia to <strong>do</strong>bre<br />

smarowanie sprężarki i łatwy powrót oleju <strong>do</strong> sprężarki).<br />

Stosunkowo tani i łatwo osiągalny.<br />

Jak <strong>do</strong>tąd nie udało się znaleźć <strong>do</strong>skonałego czynnika chłodniczego,<br />

który spełniałby wszystkie powyższe wymagania. Na rysunku<br />

13. przedstawiłem w miarę idealny czynnik chłodniczy<br />

w układzie współrzędnych Temperatura – Entropia. Ten hipotetyczny<br />

czynnik chłodniczy charakteryzuje się wszystkimi wyżej<br />

wymienionymi własnościami. Spełniając powyższe własności,<br />

nie zbliżamy się całkowicie <strong>do</strong> idealnego obiegu chłodniczego.<br />

Czynią jednak one nasz system bardzo bliski temu idealnemu<br />

ukła<strong>do</strong>wi. Bardzo ważną cechą nowego i wysokoefektywnego<br />

czynnika chłodniczego, jest zapewnienie, że czynnik chłodniczy<br />

na wykresie w układzie T–S będzie miał ramiona x=1 i x=0 pionowe<br />

lub bardzo zbliżone <strong>do</strong> pionowych. Jednocześnie punkt<br />

krytyczny będzie położony bardzo wysoko, a temperatura zamarzania<br />

czynnika będzie bardzo niska. Tak opracowany czynnik<br />

zbliży nasz nowo projektowany układ <strong>do</strong> obiegu Carnota.<br />

Pozostałe elementy, które zbliżą nasz nowy układ <strong>do</strong> układu<br />

Carnota zostaną omówione we wnioskach, ale to już w kolejnej<br />

części.<br />

S<br />

79

REKLAMODAWCY<br />

ALFACO POLSKA II OKŁ., 63<br />

AREA COOLING SOLUTIONS 67<br />

BEIJER REF POLSKA<br />

– TOSHIBA 32, 34, 41<br />

BERLINER LUFT 47<br />

CHILLVENTA 13<br />

COCH 39<br />

COOL 19<br />

CUBATO ŁAGROM 27<br />

DAIKIN AIRCONDITIONING<br />

POLAND 17<br />

GÜNTNER 31<br />

HARMANN POLSKA 1<br />

IGLOTECH IV OKŁ.<br />

KLIMATYZACJA.PL 29<br />

LG ELECTRONICS POLSKA I OKŁ.<br />

LNS 61<br />

PPUCH TARCZYN 37<br />

SYSTHERM ogłoszenie 71<br />

TESTO 7<br />

ZIEHL-ABEGG POLSKA 3<br />

ZYMETRIC 5<br />

AGREGATY SKRAPLAJĄCE<br />

AREA COOLING SOLUTIONS 54<br />

ELEKTRONIKA 56<br />

IGLOTECH 58<br />

KLIMA-THERM 54<br />

TEKO POLSKA 58<br />

PRENUMERATA<br />

Anna Świtalska<br />

Z-ca Dyrektora działu prenumeraty i kolportażu<br />

a.switalska@instalatorpolski.pl<br />

tel.: +48 22 678 38 05 wew. 200<br />

ZAMÓWIENIE PRENUMERATY PRZYJMUJEMY:<br />

telefonicznie<br />

+48 22 678 38 05, 678 66 09<br />

faksem<br />

+48 22 678 38 05<br />

e-mailem<br />

prenumerata@instalatorpolski.pl<br />

przez internet<br />

www.chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

www.e-czasopismo.pl<br />

przez gadu-gadu<br />

38698893<br />

PRENUMERATA:<br />

roczna 155 zł<br />

roczna studencka 108,50 zł<br />

półroczna 90 zł<br />

PRZEDSTAWICIEL HANDLOWY:<br />

Instalator Polski sp. z o.o.<br />

al. KEN 95, 02-777 Warszawa<br />

tel.: +48 22 678 38 05 w. 228<br />

PARIBAS BANK POLSKA S.A.<br />

97 1600 1068 0003 0102 1165 2150<br />

PRENUMERATA DOSTęPNA TAKżE PRZEZ:<br />

RUCH S.A.<br />

wpłaty na prenumeratę przyjmują jednostki kolportażowe RUCH<br />

S.A. właściwe dla miejsca zamieszkania. Termin przyjmowania<br />

wpłat na prenumeratę <strong>do</strong> 5 każdego miesiąca poprzedzającego<br />

okres rozpoczęcia prenumeraty.<br />

http://www.prenumerata.ruch.com.pl.<br />

Poczta Polska S.A.<br />

przedpłaty na prenumeratę są przyjmowane we wszystkich<br />

urzędach pocztowych na terenie całego kraju oraz przez listonoszy,<br />

<strong>do</strong> 1 listopada 2012 – odnośnie prenumeraty realizowanej<br />

od 1 stycznia 2013; wpłaty na prenumeratę są przyjmowane<br />

bez pobierania <strong>do</strong>datkowych opłat oraz obowiązku wypełniania<br />

blankietów wpłat.<br />

Kolporter S.A.<br />

Garmond Press S.A.<br />

G.L.M. Gajewski & Morawski Sp. J.<br />

AS PRESS A. Szlachciuk<br />

www.klimatyzacja.pl<br />

www.ogrzewnictwo.pl<br />

www.systemyogrzewania.pl<br />

www.wentylacja.com.pl<br />

E-PRENUMERATA<br />

Wydanie elektroniczne to:<br />

WYDANIE ELEKTRONICZNE<br />

wygodne wyszukiwanie artykułów,<br />

katalogowanie poszczególnych wydań,<br />

markowanie i opisywanie intersujących artykułów i fragmentów<br />

tekstów,<br />

aktywne linki mailowe i stron internetowych,<br />

możliwość animowanych reklam.<br />

www.e-kiosk.pl<br />

zakładka Branżowe<br />

KONTAKT<br />

Rok XVII Nr 9 (167) 2012<br />

Fachowy miesięcznik poświęcony praktycznym<br />

zagadnieniom chłodnictwa, wentylacji, klimatyzacji i pomp ciepła.<br />

Patronat: Polska Korporacja Techniki Sanitarnej,<br />

Grzewczej, Gazowej i Klimatyzacji<br />

WYDAWCA<br />

Euro-Media sp. z o.o.,<br />

Al. Komisji Edukacji Naro<strong>do</strong>wej 95, 02-777 Warszawa<br />

tel./fax: +48 22 678 84 94<br />

www.euro-media.pl<br />

Paweł Garlak – Prezes Zarządu<br />

Katarzyna Polesińska – Dyrektor Wydawniczy<br />

ds. mediów elektronicznych i drukowanych / Członek Zarządu<br />

REDAKCJA<br />

RADA PROGRAMOWA<br />

dr hab. inż. prof. AGH Jan Górski,<br />

prof. dr hab. inż. Zbigniew Królicki,<br />

<strong>do</strong>c. dr inż. Jerzy Makowiecki,<br />

dr inż. Marian Rubik,<br />

dr inż. Kazimierz Wojtas,<br />

prof. nzw. dr hab. inż. Bernard Zawada<br />

REKLAMA<br />

SKŁAD I ŁAMANIE<br />

Fabryka Promocji s.c.<br />

www.fabryka-promocji.pl<br />

Marek Stachurka-Geller<br />

Redaktor Naczelny<br />

m.stachurka@chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

tel.: +48 22 678 66 09 wew. 109<br />

kom.: +48 601 150 669<br />

Anna Witkowska<br />

Redaktor / Sekretarz Redakcji<br />

a.witkowska@chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

tel.: +48 22 678 66 09 wew. 118<br />

Piotr Pietrak<br />

Kierownik ds. sprzedaży<br />

p.pietrak@chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

tel.: +48 22 678 35 60 wew. 105<br />

kom.: +48 604 558 257<br />

Paweł Otłowski<br />

Kierownik ds. sprzedaży<br />

p.otlowski@chlodnictwoiklimatyzacja.pl<br />

tel.: +48 22 678 35 60 wew. 107<br />

kom.: +48 604 588 275<br />

DRUK<br />

Zakłady Graficzne TAURUS, Stanisław Roszkowski sp. z o.o.<br />

www.drukarniataurus.pl<br />

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść reklam i ogłoszeń.<br />

Nie zwracamy materiałów nie zamówionych oraz zastrzegamy sobie<br />

prawo <strong>do</strong> skrótów tekstów przyjętych <strong>do</strong> druku. Prawa autorskie<br />

zastrzeżone, przedruk i wykorzystanie materiałów możliwe tylko po<br />

uzyskaniu pisemnej zgody Wydawcy.<br />

Przekłady z czasopisma Die Kalte & Klimatechnik<br />

za zgodą wydawnictwa Gentner Verlag Holding GmbH.<br />

Zdjęcia: zespół redakcyjny, materiały promocyjne, stock.xchng<br />

Wydawnictwo EURO-MEDIA<br />

jest członkiem Związku<br />

Kontroli Dystrybucji Prasy (ZKDP).<br />

80 9/2012

MIESIĘCZNIK TECHNICZNY DLA PRAKTYKÓW / CHŁODNICTWO / KLIMATYZACJA / WENTYLACJA / POMPY CIEPŁA<br />

Ustawa OZE � Optymalizacja zużycia energii supermarketu �<br />

usterki sprężarek � skutecznOść systemów Oddymiania<br />

<strong>Wejdź</strong> <strong>do</strong> <strong>Ligi</strong> <strong>Graczy</strong>!<br />

Zarejestruj się w programie lojalnościowym na stronie www.ligagraczy.lge.pl<br />

i wejdź <strong>do</strong> ligi najlepszych klientów LG.<br />

Sprawdź tabelę ligową na stronie www. Dla najlepszych graczy przewidujemy extra punkty.<br />

Zbieraj punkty za urządzenia klimatyzacyjne LG, odbieraj nagrody i graj o kolejne!<br />

www.ligagraczy.lge.pl<br />

nowy VrV iV – trzy<br />

rewolucyjne standardy –<br />

rozmowa z arturem pezdą<br />

Kupuj urządzenia klimatyzacyjne LG i odbieraj nagrody!<br />

wrzesień 2012<br />

9 (167)<br />

cena 15,50 zł<br />

(w tym 8% Vat)<br />

indeX 281748

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!