humanistika - Sarajevske Sveske
humanistika - Sarajevske Sveske humanistika - Sarajevske Sveske
U odnosu na Evropu, njena sadašnja priča je samo naizgled prosvjetiteljska, i to u onoj svojoj vidljivoj, javnoj ekspoziciji. Po svojoj suštini, to je radikalno antiprosvjetiteljska pozicija. Multikulturalizam o kome se govori je samo privremena i strateški prazna oznaka, koncepcija. U osnovi, sadašnji trend afirmisanja “multikulturalizma” u tom svom htonskom, podzemnom toku, usmjeren je ka postepenom, ali permanentnom gubljenju identiteta i ka njegovom pretopljavanju u jedan opšti, anonimni, rekao bih: drugorazedni identitet! Identitet koji će, u svim svojim manifestacijama, u budućnosti moći da se kontroliše u saglasnosti sa Skinerovim modelom manipulisanog socijalnog ponašanja! Ako pogledamo pažljivo, vidjećemo da etnocentrizam nije bio stanje koje je bilo zatečeno onda kad je počelo mijenjanje, odnosno kad je tranzicija promovisana kao nadilaženje kontingentnih, lokalnih etnocentričkih država! Zar ne zbunjuje činjenica da je čitavoj ovoj agitpropovskoj akciji za afirmisanje vrijednosti multikulturalizma prethodila jedna sistematska, energično i dosljedno sprovedena, potpuno nova, administrativna podjela postojećih država i to baš po njihovim unutrašnjim etničkim granicama. Kako da se objasni činjenica da su razbijene postojeće multikulturne države i da je od njih formirano dvadesetak novih država, i to striktno na etničkoj, odnosno nacionalnoj osnovi!? Od nekadašnje SFR Jugoslavije, kao objektivno multietničke i multinacionalne države, rasparčavanjem po etničkom kriterijumu, stvorene su nove nacionalne (etničke) države! Pored Slovenije, Hrvatske i Makedonije, poslije kratkog perioda manje ili više formalnog postojanja karikaturalne povampirene SR Jugoslavije sa Srbijom i Crnom Gorom u svom sastavu, odvojila se najprije Crna Gora, a nedavno i Kosovo, dok je, kroz cijelu svoju hiljadugodišnju istoriju administrativno jedinstvena i integralna, Bosna i Hercegovina Dejtonskim dogovorom po prvi put bila objektivno podijeljena na dva dijela (a sad je u toku i pokušaj oficijaliziranja trećeg) – baš prema primjeru stvaranja nacionalne Bošnjačke, Srpske i Hrvatske države (teritorije). Nekadašnji SSSR (Sovjetski Savez) samo u evropskom dijelu podijeljen je na Rusiju, Ukrajinu, Bjelorusiju, Litvaniju, Letoniju, dok se azijski dio raspao na desetak visoko samostalnih novih i po etničkom principu konstituisanih jedinica. Od Rumunije se izdvojila Moldavija, nekadašnja Čehoslovačka je presječena na dva dijela, kao glista, i oba dijela su, baš kao i kod gliste, produžila samostalno da žive inkarnirana u Češku i Slovačku! Koji je smisao tako detaljnog i dosljednog etničkog razdvajanja, karakterističnog za prvu fazu takozvane tranzicije!? Naročito ako se ima u vidu kontekst imperativa objedinjavanja ovih fragmentarnih država u integralno tkivo EU, što bi trebalo da karakteriše drugu fazu te iste tranzicije!? Zar nije jedno takvo pitanje, ne samo legitimno, nego i nužno!? Nije li bilo jednostavnije da se integrišu sve te države takve kakve jesu i da se prethodno ne dijele!? Da se ne dijele uz toliko stradanja, žrtava, tako konvulzivno, što je, inače, moralo biti očekivano s obzirom na to da je riječ o direktnim najbrutalnijim auto-amputacijama, realizovanim bez narkoze! Lisica uhvaćena u klopku prinuđena je da sama sebi odgrize nogu kako bi joj je poslije veterinari transplantirali (s ogromnim rizicima od gangrene, do koje je i došlo baš kod nas) – eto, kroz što su prošle sve ove države, naročito ona naša u kojoj su rođeni svi građani sa ovih prostora stariji od 18 godina! 56 | SARAJEVSKE SVESKE Nº 32/33
Alađozovski: Svaki nacionalni proces traje i transformiše se. To je jedan agregat koji je promjenljiv, koji se u određenim istorijskim procesima kanonizuje, ali se istovremeno i dalje mijenja. Odnosno, ako su Otomanci stvorili amalgam koji je omogućio da se kasnije formiraju makedonska, srpska i druge nacije – pitam se: da li sada postoji nešto što je Pax Europeana, što će, s druge strane, detabuizirati miješanje? Da li svi mi na Balkanu, ako odbacimo model asimilacije, genocida i nasilnog odricanja od identiteta i njegovog mijenjanja, možemo da stvorimo nacionalni amalgam. Evo, konkretno, mi kao Republika Makedonija. Dilema je da li mi možemo da stremimo ka jednom Habermasovskom ustavnom patriotizmu koji bi objedinio sve njene građane bez ostatka, pod istom zastavom? Moramo da priznamo da je u Makedoniji tabu nemiješanja po osnovu religiozne ili etničke pripadnosti još uvijek veoma prisutan. Pitam se: kad bi to mi (i da li bi uopšte) mogli dobiti šansu da stvorimo ponovo jednu mješavinu, jedan amalgam i jednu naciju bez obzira na to od koliko disparatnih unutrašnjih podgrupa i agregata bi se ona sastojala? Muhić: Pitanje je kompleksno i vrlo je teško rekonstruisati pravce koji bi mogli da povuku proceduru ka takvim promjenama. Habermasovski ustavni patriotizam de fakto je konstrukcija koja je teoretski jasna, ali koja funkcioniše samo u oblacima pravno-administrativne sfere. Tabui o nemiješanju još uvijek su veoma jaki u svim državama. To se vidi u odnosu prema Romima, Turcima, Arapima, Crncima, u državama s dominantnim ne-turskim, ne-arapskim, ne-crnačkim stanovništvom – kao i obratno, naravno! Rasna, kulturna i religiozna distanca ostaje i danas, što se jasno vidi i iz rezultata na posljednjem referendumu u Švajcarskoj, kojim je izglasana zabrana postavljanja minareta. Evo jednog komentara na tvoje inspirativne opservacije! Prvo, nijedna nacija nije izmišljena! Priče o makedonskoj naciji kao izmišljotini Kominterne, ili kao o ličnoj Titovoj izmišljotini, kao i o bilo kojoj drugoj “izmišljenoj” naciji, samo su eho bespomoćnog gnijeva, koji se odbija o prazninu totalne neargumentovanosti! Kako može da se izmisli nacija!? I ko može da je izmisli!? Drugo, stvaranje amalgama, dakle, ukidanje tabua i relativizacija etničkog aparthejda, vodi ka relativizaciji prethodno postojećeg, zatečenog etničkog, nacionalnog, rasnog, socijalnog itd. poretka, a ne ka stvaranju novih “samoizmišljenih” etnosa i nacija! A sad, pitanje o tome možemo li ovdje, u Makedoniji, da stvorimo jedan nov amalgam, jednu mješavinu koja će se integrisati u koherentni entitet bez obzira na broj disparatnih sastojaka!? Eto pravog problema! Sad kad imamo svoju državu, svjesni smo koliko nam treba politički ujedinjen građanski korpus i marginalizovanje faktora etničkih razlika! Zašto se motiv etnocentričkih aspiracija tako jako protivio istom zahtjevu u vrijeme kada je SFRJ nastojala da ga marginalizuje s ciljem da konstituše “jugoslovensku naciju”? Hoćemo li ponovo da slušamo priče o “vještačkoj naciji”? Pa kakva nacija su Francuzi!? S tolikim procentom Alžiraca, Marokanaca, stanovnika ekvatorijalne Afrike (“Afriljue noire”), sa značajnim njemačkim i italijanskim, korzikanskim i španskim primjesama, kakav homogen etnički identitet oni stvaraju!? A šta da se kaže o notorno nerješivoj zagonetki etničkog fundamenta takozvane “američke nacije”, o prisustvu svih tih rasnih, kulturnih, etničkih, jezičkih, religioznih elemenata, o takvim nevjerovatnim SARAJEVSKE SVESKE Nº 32/33 | 57
- Page 5 and 6: SADRŽAJ 32/33 U PRVOM LICU Samuel
- Page 7 and 8: Davor Beganović Postapokalipsa u z
- Page 9 and 10: U PRVOM LICU Samuel Žbogar SARAJEV
- Page 11 and 12: Samuel Žbogar Balkan: svi smo potr
- Page 13: U tom velikom zajedničkom projektu
- Page 16 and 17: Georg Breitner - Amsterdam
- Page 18 and 19: sti, da bi se nenadano, čak nakon
- Page 20 and 21: u magličastu prošlost, tamo na tr
- Page 22 and 23: ulice) iskače iz jednog u drugi sv
- Page 24 and 25: kvalitete, namirnice su skupe i če
- Page 26 and 27: Sylvia Plath pisala je o tulipanima
- Page 28 and 29: nekako okej, ipak. Kad sam se vrati
- Page 30 and 31: jelo, u kojima hranu (hitro, u žur
- Page 32 and 33: sam utipkala Nenad Banda i otvorilo
- Page 34 and 35: odozdo, unose i nemir i čežnju. V
- Page 36 and 37: Dok sam bila u Torontu, Kena Sara W
- Page 38 and 39: pogotovo na njene ratne vođe, prof
- Page 40 and 41: Guido Snel odveo je Mašu i mene u
- Page 42 and 43: slala mi je fotografiju svoga djeda
- Page 45: Robert Alađozovski Šeherzada Dža
- Page 48 and 49: pravoj liniji vjetra - osluškivali
- Page 50 and 51: što struktuira samo razumijevanje
- Page 52 and 53: solutno najjačeg pokretača čitav
- Page 54 and 55: transplantacijom ključnih socijaln
- Page 58 and 59: istorijskim iskustvima kroz koja je
- Page 60 and 61: osvojile Bosnu 1463. godine, tamo n
- Page 62 and 63: smatra najvrijednijim u ljudskom ž
- Page 64 and 65: Berlin, bilo je potpuno isto. I mis
- Page 66 and 67: naročito devedesetih, bio dominant
- Page 68 and 69: U kontekstu suverenosti svakog ljud
- Page 70 and 71: jedan od najčudnijih susreta s pis
- Page 72 and 73: I. H.: Za neke ljude knjiga nije ni
- Page 74 and 75: ku navodim samo dva: Alfir, jedan m
- Page 77 and 78: Zvonko Kovač Slavistika vs. region
- Page 79 and 80: tologija i globalizacija svijeta. D
- Page 81 and 82: Ja sam stranac! Dobar večer./Dal
- Page 83 and 84: do poljske i lužičkosrpske ulazi
- Page 85 and 86: 4. teza: Gledano povijesno, slavens
- Page 87 and 88: Čini se kao da je i općenito sve
- Page 89 and 90: obzirom na suvremene medije knjiže
- Page 91 and 92: književnosti u raznim višenaciona
- Page 93 and 94: Tihomir Brajović Južnoslovenska k
- Page 95 and 96: okrenuti “dijalogu” sa značajn
- Page 97 and 98: takvog dijaloga nema “bez dugogod
- Page 99 and 100: stati onog ‘kupanja’ u nečem b
- Page 101 and 102: sti, onda upućuje na gnoseološki
- Page 103 and 104: Posebna pogodnost ovakvog, “horiz
- Page 105 and 106: Jasmina Mojsijeva-Guševa Regionaln
U odnosu na Evropu, njena sadašnja priča je samo naizgled prosvjetiteljska,<br />
i to u onoj svojoj vidljivoj, javnoj ekspoziciji. Po svojoj suštini, to je radikalno antiprosvjetiteljska<br />
pozicija. Multikulturalizam o kome se govori je samo privremena<br />
i strateški prazna oznaka, koncepcija. U osnovi, sadašnji trend afirmisanja “multikulturalizma”<br />
u tom svom htonskom, podzemnom toku, usmjeren je ka postepenom,<br />
ali permanentnom gubljenju identiteta i ka njegovom pretopljavanju u jedan<br />
opšti, anonimni, rekao bih: drugorazedni identitet! Identitet koji će, u svim svojim<br />
manifestacijama, u budućnosti moći da se kontroliše u saglasnosti sa Skinerovim<br />
modelom manipulisanog socijalnog ponašanja! Ako pogledamo pažljivo, vidjećemo<br />
da etnocentrizam nije bio stanje koje je bilo zatečeno onda kad je počelo mijenjanje,<br />
odnosno kad je tranzicija promovisana kao nadilaženje kontingentnih, lokalnih<br />
etnocentričkih država! Zar ne zbunjuje činjenica da je čitavoj ovoj agitpropovskoj<br />
akciji za afirmisanje vrijednosti multikulturalizma prethodila jedna sistematska,<br />
energično i dosljedno sprovedena, potpuno nova, administrativna podjela postojećih<br />
država i to baš po njihovim unutrašnjim etničkim granicama. Kako da se objasni<br />
činjenica da su razbijene postojeće multikulturne države i da je od njih formirano<br />
dvadesetak novih država, i to striktno na etničkoj, odnosno nacionalnoj osnovi!?<br />
Od nekadašnje SFR Jugoslavije, kao objektivno multietničke i multinacionalne<br />
države, rasparčavanjem po etničkom kriterijumu, stvorene su nove nacionalne<br />
(etničke) države! Pored Slovenije, Hrvatske i Makedonije, poslije kratkog perioda<br />
manje ili više formalnog postojanja karikaturalne povampirene SR Jugoslavije sa<br />
Srbijom i Crnom Gorom u svom sastavu, odvojila se najprije Crna Gora, a nedavno<br />
i Kosovo, dok je, kroz cijelu svoju hiljadugodišnju istoriju administrativno jedinstvena<br />
i integralna, Bosna i Hercegovina Dejtonskim dogovorom po prvi put bila<br />
objektivno podijeljena na dva dijela (a sad je u toku i pokušaj oficijaliziranja trećeg)<br />
– baš prema primjeru stvaranja nacionalne Bošnjačke, Srpske i Hrvatske države<br />
(teritorije). Nekadašnji SSSR (Sovjetski Savez) samo u evropskom dijelu podijeljen<br />
je na Rusiju, Ukrajinu, Bjelorusiju, Litvaniju, Letoniju, dok se azijski dio raspao na<br />
desetak visoko samostalnih novih i po etničkom principu konstituisanih jedinica.<br />
Od Rumunije se izdvojila Moldavija, nekadašnja Čehoslovačka je presječena na dva<br />
dijela, kao glista, i oba dijela su, baš kao i kod gliste, produžila samostalno da žive<br />
inkarnirana u Češku i Slovačku!<br />
Koji je smisao tako detaljnog i dosljednog etničkog razdvajanja, karakterističnog<br />
za prvu fazu takozvane tranzicije!? Naročito ako se ima u vidu kontekst imperativa<br />
objedinjavanja ovih fragmentarnih država u integralno tkivo EU, što bi<br />
trebalo da karakteriše drugu fazu te iste tranzicije!? Zar nije jedno takvo pitanje,<br />
ne samo legitimno, nego i nužno!? Nije li bilo jednostavnije da se integrišu sve te<br />
države takve kakve jesu i da se prethodno ne dijele!? Da se ne dijele uz toliko stradanja,<br />
žrtava, tako konvulzivno, što je, inače, moralo biti očekivano s obzirom na to<br />
da je riječ o direktnim najbrutalnijim auto-amputacijama, realizovanim bez narkoze!<br />
Lisica uhvaćena u klopku prinuđena je da sama sebi odgrize nogu kako bi joj<br />
je poslije veterinari transplantirali (s ogromnim rizicima od gangrene, do koje je i<br />
došlo baš kod nas) – eto, kroz što su prošle sve ove države, naročito ona naša u kojoj<br />
su rođeni svi građani sa ovih prostora stariji od 18 godina!<br />
56 | SARAJEVSKE SVESKE Nº 32/33
Change language