humanistika - Sarajevske Sveske

iopolitički nomus carstava oko nas.” (Husanović: 193). Na početku petog poglavlja
svoje knjige, pod naslovom “Towards the Politics of Hope: Poetry and the Postwar
Period in Bosnia and Hercegovina”, Damir Arsenijević će napisati:
“U ovom poglavlju istražujem i osnažujem repolitizujući potencijal poezije
koja ne samo da daje glas alternativnim modalnostima subjektivikacije
i posreduje ga, već i izumeva nove solidarnosti ne bi li se oduprle
isključivanju. Tvrdim da se u ovoj poeziji repolitizacija nalazi u odgajanju
novih zajednica – onih koje će izvesti snažnu kritiku i etnonacionalističkih
i liberalnih amnezija.” (Arsenijević 2010: 161)
Feministička teorija je u Bosni i Hercegovini snažno prisutna i kod autorki i
kod autora. Kao primer feminističkog promišljanja u kritičarkom diskursu poslužiće
mi tekst Tatjane Bijelić “(Ne)vidljivost žene kao pjesničkog subjekta”. Stvaralaštvo
žena Tatjana Bijelić postavlja u istorijsku perspektivu, ističući da je stvaranje
književnosti donedavno bilo isključivo muška privilegija, “jer je njena falocentrična
kanonizacija dugo podržavala norme patrijarhalnog društva” (iz rukopisa).
Namera joj je bila da ovim tekstom poveže načine na koji autorka, savremena pesnikinja,
izražava svoj subjekt i strepnje, te da se to poveže sa postojećim teorijskokritičkim
kontekstima ženskog autorstva. Pozivajući se na autorke poput Christine
Battersby, Sare Ahmad, Vicki Bertram, ona razmatra pitanje autorstva kako je ono
postavljeno u postmodernizmu i kako ga feministička kritika tretira. I kao što smo
videli, puno je tekstova i antologija na postjugoslovenskom kulturnom kulturnom
prostoru koje mapiraju, kako to T. Bijelić objašnjava, “matrilinijske književnosti
unutar glavnih književnih tokova”, osiguravajući osnaženje i kontinuitet ženskog
autorstva” (iz rukopisa). Pozivajući se na Sandru M. Gilbert i Susan Gubar, ona
objašnjava ginokritičarkse pojmove strepnja od autorstva, i pristupa analizi sadržaja
tri pesnikinje, Aleksandre Čvorović, Stanislave Gavrilović i Tanje Stupar, ukazujući
i na antologije ženske poezije koje su se pojavile u novim državama nakon
raspada SFRJ.
Zaključak
Većina tekstova o kojima sam pisala pokazala su da pitanja poetika i poezije nisu
odvojena od političkih pitanja. Književnost je još uvek u takozvanim malim kulturama
bitna za konstrukciju nacionalnih identiteta, te se pesničkom produkcijom
oni ponovo izvode. U nekim kulturama su u prethodnom periodu u dominantnom
toku izvedeni oštri rezovi u odnosu na tradiciju. Najočiglednije je to u crnogorskoj
poeziji, čiji se protagonisti nisu ustručavali da beskompromisno i kritički odbace
veći deo sopstvene tradicije. U nekim kulturama, poput srpske, i dalje se vode borbe
između modernističkih i antimodernističkih pesničkih tendencija. Ta borba je
u ovom trenutku neizvesna, mada globalizacijski trendovi u celom svetu ubrzano
menjaju nacionalne poezije širom sveta i emancipiraju ih. U svim postjugoslovenskim
kulturama pokazuje se prilična emancipacija u pogledu prisustva pesnikinja u
kanonu, ali veći je broj kritičara koji diskurzivno oblikuju polje nacionalne poezije,
360 | SARAJEVSKE SVESKE Nº 32/33