humanistika - Sarajevske Sveske

je zanimljivije stvaranje bošnjačkog književnog kanona. Razmatrajući posleratnu
bosansku istoriografiju, Arsenijević piše da je politika međunarodne zajednice postavila
granice i depolitizirajuće norme koje sprečavaju svaku mogućnost sveopšte
rekonfiguracije simboličkog prostora u Bosni i Hercegovini. Po Arsenijeviću:
“Iz perspektive ovog diskursa tolerancije, bosanske književne istoriografije
postaju igralište višestrukih identiteta, sada dalje otvorenih za učestvovanje
širokog opsega kulturalnih grupa. U ovom polju, svaka mogućnost
društvene transformacije zamenjena je slobodnom igrom višestrukih
glasova. tako je svaka rasprava o solidarnosti i jednakosti kulturalne participacije
prigušena traganjem za većom partikularnošću i poštovanjem
razlika.” (Arsenijević 2010: 60)
U posleratnom periodu liberalni konformistički intelektualci nastavljaju depolitizujući
metod kritikujući etnonacionalizam, a prihvatajući logiku tolerancije
iz pozicije koju smatraju neideološkom, zalažući se za prednosti politike identiteta.
Za razliku od pozicija multikulturalne tolerancije, etnonacionalističkog i liberalnog
konformizma, Arsenijević se, zajedno sa još jednim brojem intelektualca,
zalaže za u potpunosti politizovanu kritiku kulture. Projekti koje u tom smislu ističe
jesu projekt Nedžada Ibrahimovića, koji uspostavlja bosanske književne studije
kao kulturalne studije i rad Nirman Moranjak-Bamburać na ženskoj bosanskoj
istoriografiji, u kojoj koristi koncept ženskog pisma.
Posleratna konstrukcija bosanske književne istoriografije se odigrava unutar
multikulturalnog diskursa takozvane etničke tolerancije i društvene, istorijske i
političke amnezije koju namerno nameće međunarodna zajednica, koja čuva mir i
osigurava posleratnu rekonstrukciju zemlje. Po Arsenijeviću, svaka moguća društvena
transformacija se zamenjuje slobodnom igrom višestrukih glasova. Tako svaka
rasprava o solidarnosti i jednakosti kulturalne participacije je ugušena zahtevom
za veću participaciju i poštovanje razlika.
Analizirajući poeziju koja se stvarala pod znacima etničkih identiteta, Arsenijević
je izložio njihove konstruktivne principe. Po njemu ideološki mehanizam
koji je u pozadini ovih pesničkih ostvarenja povezuje etniju sa mitskim vremenom
i narativom o velikoj prošlosti i jezikom ponovo se zahteva pravo na teritorije i to
prisvajanjem toponima kao etničkih imena. Drugim rečima, uspostavlja se veza između
etnije i zemlje, pri čemu se, objašnjava Arsenijević, etnija naturalizuje kao
“organska” geografija, upisana i legitimisana krvlju i članstvom u njoj. Ovo se može
izreći i tako što se uočava da se “uspostvalja sankrosanktni odnos između geografije,
etnije i Boga”. (Arsenijević 2010: 123)
I Jasmina Husanović i Damir Arsenijević se u poslednjim poglavljima svojih
knjiga zalažu za kulturalne prakse koje će otvoriti mogućnost novog početka i novih
povezivanja u razorenoj zajednici. Poslednj poglavlje pod nazivom “Novi imaginarj
II - Politika svjedočenja traumi i emancipovani potencijal u odabranoj kulturnoj
produkciji u Bosni i Hercegovini” Jasmina Husanović počinje rečima “Sasvim je izvjesno
da nam je prijeko potreban novi, radikalni društveni imaginarij kada je u pitanju
politika svjedočenja koja navigira trijadu goli/ugroženi život - suverena moć -
SARAJEVSKE SVESKE Nº 32/33 | 359