humanistika - Sarajevske Sveske
Share Embed Flag
Download ePaper

humanistika - Sarajevske Sveske

humanistika - Sarajevske Sveske humanistika - Sarajevske Sveske

sveske.ba
30.12.2012 Views

kritičar i antologičar Miloš Đurđević. Đurđević je kanon hrvatske poezije proširio u dva bitna smera. Uvrstio je pesnike koji deluju i u drugim umetnostima, te imaju, kako je sam u uvodu pisao, drugačiji, netipičan, odnos prema poeziji, kao što je, na primer, pesnik i umetnik Vlado Martek. S druge strane u antologiju je uključio i lezbejsku autorku Sanju Sagastu. Đurđević je, kao i nekolicina drugih antologičara, poput Miroslava Mićanovića, uključio i Arsena Dedića, koji je jedan od dobitnika prestižne pesničke nagrade Ivan Goran Kovačić. Na samom kraju izdvajam tekst Darije Žilić, “Poezija kao emancipatorski diskurs”, delimično objavljen na internet časopisu Agon, a zatim i u njenoj knjizi Muza izvan geta. U pitanju je jedinstveni poduhvat, u kojem pesnikinja i kritičarka mapira najmlađu pesničku scenu u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini, Sloveniji i Srbiji. Tekst je mogao nastati samo u trenutku kada, zahvaljujući internetu i pesničkim čitanjima u regiji, postjugoslovenske pesničke scene imaju potrebu da znaju više jedna o drugoj. Ipak, Darija Žilić je prva i za sada jedina koja se usudila da paralelno predstavi više postjugoslovenskih pesničkih scena i to je uspešno realizovala. Tekst je nastao i kao logičan rezultat Žilićkinog feminističkog i političkog aktivizma u polju poezije. Nazivam ga političkim u smislu da je delovanje aktera i akterki na pesničkoj sceni uvek eksplicitno i implicitno politički akt (u teoriji se govori o politici pesničke forme, o politici teorije i o politici kritike). Crnogorska poezija: postmoderna i napuštanje epske pesničke paradigme Prikaz crnogorske pesničke kulture počeću raspravom književnog kritičara V l a t - ka Simunovića, koji je za makedonski časopis Blesok sastavio antologiju crnogorske poezije pod naslovom U materiji prozor – crnogorsko pjesništvo 20. vijeka /panorama/. Simunović u predgovoru prati kako se menjao status Crne Gore, kako je ona sticala i gubila državnost tokom 20. veka i piše o političkim borbama, o globalnim i lokalnim promenjivim političkim i kulturnim dominantama. Najpre se ukazuje na činjenicu kako je Crna Gor u 20. vek ušla kao “knjaževina/kraljevina”, a nakon Prvog svetkog rata je “izbrisana sa političke mape svijeta”. U Drugom svetskom ratu, crnogorski narod se svrstao na stranu antifašističke koalicije, te su vodeći pesnici mahom bili pripadnici komunističkog pokreta. Po Simunoviću, Crna Gora je kao jedna od šest jugoslovenskih republika nakon Drugog svetskog rata delimično obnovila svoju državnosti, i ušla “u finalni proces konstruisanja crnogorske nacije”. Simunović je pisao: “Početkom posljednje decenije dvadesetog vijeka Crna Gora se našla na povijesnoj prekretnici. Drugi put u toku jednoga vijeka /kao politički subjektivitet/ ona je pred nestankom. (...) Zajednica je oštro bipolarizovana. Aktuelizuje se pitanje crnogorske državne samostalnosti, prava na imenovanje jezika crnogorskim nacionalnim imenom...” [iz rukopisa] Ukazujući na političku bipolarnost, ovaj kritičar zatim ukazuje da se ona konstruiše i kroz poetičke razlike. Oni koji negiraju etničku samobitnost po njemu su 344 | SARAJEVSKE SVESKE Nº 32/33

u temeljnom nesporazumu sa epohom u kojoj žive i stvaraju u okvirima standarda srpskog književnog jezika. Oni koji nastoje afirmisati crnogorski individualitet, stvaraju heterogene stvaralačke strategije i odani su vrednostima otvorenog društva. Zanimljivo je kako Simunović konstruiše pesnički kanon: “Crna Gora je multietnička i multikulturalna država. Njena recentna književna scena segmentirana je i s pravom danas možemo govoriti o crnogorskoj, srpskoj, bošnjačkoj, hrvatskoj, albanskoj književnosti u Crnoj Gori. Priređivač terminom “crnogorsko pjesništvo” označava totalitet pjesničke egzistencije koja se ispoljava na tlu Crne Gore, a ne etničku pripadnost autora niti pripadnost njegovog djela kulturološkom obrascu određenom crnogorskim nacionalnim imenom.” Zanimljiva je i aproprijacija bosanskohercegovačkog pesnika Marka Vešovića crnogorskoj kulturi. Videćemo kasnije kako i makedonska poezija, u tekstu Katice Ćulavkove, integriše sve one “druge”, pre svega Albance, u nacionalni pesnički kanon. Sledi čitanje dva teksta koja mapiraju književnu i uže pesničku scenu Crne Gore, Borislava Jovanovića, koji, kao i Simunović, pokazuje povezanost političkih procesa (osamostaljivanje države Crne Gore) i promena koje se epohalno dešavaju u polju crnogorske poezije. Jovanovićevi tekstovi su programski, oni na nivou kritičarskog diskursa sa punom svešću artikulišu epohalni politički i poetički rez u savremenoj crnogorskoj književnoj kulturi, a već naslov knjige Crnogorski književni urbanitet – Nacionalna literatura na prelazu milenijuma, pokazuje o kakvom je rezu reč. U uvodnom tekstu koji je naslovljen kao i knjiga, autor ističe da je crnogorska književnost sa postmodernim duhom ušla u potpuno nov ciklus, koji je po formalnim i estetskim dometima najznačajniji. U toj novoj književnoj paradigmi najvažnija je karakteristika urbanitet. Jovanović ističe da je ‘90-ih godina 20. stoleća književna scena Crne Gore postala pluralna, a to je bio “uvod u konačnu dekonstrukciju našeg epskog načrtanija svijeta” (Jovanović, 2005: 16), i to stanje on naziva pretknjiževnim. Dalje objašnjava da se značaj u produkciji takozvanih malih književnosti, poput crnogorske, vidi u onome koliko su one “ovladale recentnim duhom literarnog i koliko su, zapravo, kompetentno indeksirale pismo kojeg do tada nijesu baštinile ili je to bilo u nedovoljnim količinama da bi bilo konzistentno.” (Jovanović 2005: 17). Nasuprot pretknjiževnom stanju, koje se temeljilo na epskim usmenim modelima, tek od 90-ih godina nastaje crnogorska književnost u Biblioteci i iz Biblioteke. Jovanović ističe da je ta književnost s jedne strane nacionalna, a s druge evropska. Crnogorska književnost stalno je zaostajala, a sada njena proizvodnja postaje usaglašena sa aktuelnim evropskim i svetskim tokovima. Artikulišući to zaostajanje, Jovanović je pisao: “Podsjećamo: u vrijeme kada se intenzivnije začinjava crnogorska književnost – vrijeme Njegoša – njegovi savremenici su pisali neke druge knjige: literaturu koja će promijeniti kasnije tokove svjetske književnosti. Pisano je na način koji ne samo što je bio antiromantičarski, već i nekon- SARAJEVSKE SVESKE Nº 32/33 | 345

kritičar i antologičar Miloš Đurđević. Đurđević je kanon hrvatske poezije proširio<br />

u dva bitna smera. Uvrstio je pesnike koji deluju i u drugim umetnostima, te imaju,<br />

kako je sam u uvodu pisao, drugačiji, netipičan, odnos prema poeziji, kao što je, na<br />

primer, pesnik i umetnik Vlado Martek. S druge strane u antologiju je uključio i<br />

lezbejsku autorku Sanju Sagastu. Đurđević je, kao i nekolicina drugih antologičara,<br />

poput Miroslava Mićanovića, uključio i Arsena Dedića, koji je jedan od dobitnika<br />

prestižne pesničke nagrade Ivan Goran Kovačić.<br />

Na samom kraju izdvajam tekst Darije Žilić, “Poezija kao emancipatorski diskurs”,<br />

delimično objavljen na internet časopisu Agon, a zatim i u njenoj knjizi Muza<br />

izvan geta. U pitanju je jedinstveni poduhvat, u kojem pesnikinja i kritičarka mapira<br />

najmlađu pesničku scenu u Hrvatskoj, Bosni i Hercegovini, Sloveniji i Srbiji.<br />

Tekst je mogao nastati samo u trenutku kada, zahvaljujući internetu i pesničkim<br />

čitanjima u regiji, postjugoslovenske pesničke scene imaju potrebu da znaju više<br />

jedna o drugoj. Ipak, Darija Žilić je prva i za sada jedina koja se usudila da paralelno<br />

predstavi više postjugoslovenskih pesničkih scena i to je uspešno realizovala. Tekst<br />

je nastao i kao logičan rezultat Žilićkinog feminističkog i političkog aktivizma u polju<br />

poezije. Nazivam ga političkim u smislu da je delovanje aktera i akterki na pesničkoj<br />

sceni uvek eksplicitno i implicitno politički akt (u teoriji se govori o politici<br />

pesničke forme, o politici teorije i o politici kritike).<br />

Crnogorska poezija: postmoderna i napuštanje<br />

epske pesničke paradigme<br />

Prikaz crnogorske pesničke kulture počeću raspravom književnog kritičara V l a t -<br />

ka Simunovića, koji je za makedonski časopis Blesok sastavio antologiju crnogorske<br />

poezije pod naslovom U materiji prozor – crnogorsko pjesništvo 20. vijeka /panorama/.<br />

Simunović u predgovoru prati kako se menjao status Crne Gore, kako je ona<br />

sticala i gubila državnost tokom 20. veka i piše o političkim borbama, o globalnim i<br />

lokalnim promenjivim političkim i kulturnim dominantama. Najpre se ukazuje na<br />

činjenicu kako je Crna Gor u 20. vek ušla kao “knjaževina/kraljevina”, a nakon Prvog<br />

svetkog rata je “izbrisana sa političke mape svijeta”. U Drugom svetskom ratu,<br />

crnogorski narod se svrstao na stranu antifašističke koalicije, te su vodeći pesnici<br />

mahom bili pripadnici komunističkog pokreta. Po Simunoviću, Crna Gora je kao<br />

jedna od šest jugoslovenskih republika nakon Drugog svetskog rata delimično obnovila<br />

svoju državnosti, i ušla “u finalni proces konstruisanja crnogorske nacije”.<br />

Simunović je pisao:<br />

“Početkom posljednje decenije dvadesetog vijeka Crna Gora se našla na<br />

povijesnoj prekretnici. Drugi put u toku jednoga vijeka /kao politički<br />

subjektivitet/ ona je pred nestankom. (...) Zajednica je oštro bipolarizovana.<br />

Aktuelizuje se pitanje crnogorske državne samostalnosti, prava na<br />

imenovanje jezika crnogorskim nacionalnim imenom...” [iz rukopisa]<br />

Ukazujući na političku bipolarnost, ovaj kritičar zatim ukazuje da se ona konstruiše<br />

i kroz poetičke razlike. Oni koji negiraju etničku samobitnost po njemu su<br />

344 | SARAJEVSKE SVESKE Nº 32/33

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!