humanistika - Sarajevske Sveske

mih društvenopovijesnih okolnosti u kojima se film odvija: ne doznajemo otkud je
došla nacionalistička pomama, i je li ona uopće proizvedena, ili se javlja kao prirodna
katastrofa (tu se Cirkus Columbia razlikuje od Tanovićeve Ničije zemlje). Da je,
primjerice, epizoda s akceleratorom uvrštena u film – uprizorena, dakako, na način
na koji je to u romanu – kritički komentar bio bi jasan, makar prividno potisnut na
margine. Ovako nad cjelokupnom političkom pozadinom ljubavno-obiteljskog zapleta
ostaje svojevrsna mistična aura – gledatelj je u iskušenju povjerovati da su tu
doista u igri famozne više sile, a ne političke, materijalne, nikakvim fatumom predodređene
okolnosti i činjenice. Dok u romanu Đikić razotkriva upravo jezivu racionalnost
i pragmatičnost politikā etničkog razgraničenja, u filmu se rat ukazuje kao
opskurna pojava s onu stranu razuma. Također, tu su Tanovićevi “holivudizacijski”
zahvati: podređivanje cjelokupnog zapleta logici ljubavne priče, odnosno logici
konstituiranja ljubavnog para, te nakalemljeni happy ending, s Divkom i Lucijom
koji se voze na vrtuljku dok Martin s Azrom putuje u bolje sutra. Te intervencije
potencijalno šokantnoj romanesknoj priči o nasilju, ratu i logorima daju poznat,
“prihvatljiv” oblik, nebrojeno puta viđen na velikom platnu.
294 | SARAJEVSKE SVESKE Nº 32/33