humanistika - Sarajevske Sveske
humanistika - Sarajevske Sveske humanistika - Sarajevske Sveske
kazuje Hanifa Kapidžić-Osmanagić, paganski, politeistički kulturni i metafizički obrazac, kulturu prirodne vjere. 16 Konačno, postupak poklasičenja poetičkog modela lirske revolucije omogućio je na bosanskome planu razvoj strukture palimpsesta u poliloški utemeljenom odnosu književnosti strukturalističkog i semiotičkog modela prema različitim nacionalnim tradicijama. Upravo se u književnosti artističkog i strukturalističkog književnog modela, imajući u vidu njihova određenja kako ih je u svojoj studiji Hrvatski roman 1945 - 1990 postavio Cvjetko Milanja 17 , otkrivaju najdublji slojevi tradicije kao veoma inspirativno polazište za unutarknjiževni, poetički dijalog. Pri tom, u prevlasti označiteljskog nad referencijalnim slojem teksta u semiotičkom modelu književnosti, tradicija se iskazuje kao prostor složenog sistema postmodernističkih nekropoetičkih lingvističkih igara čiji vrhunac jeste tekstualni polilingvizam kao npr. u romanima Vitomira Lukića, Tvrtka Kulenovića, Dževada Karahasana, Irfana Horozovića, ili u poeziji Slobodana Blagojevića, Hamdije Demirovića, Semezdina Mehmedinovića, Mileta Stojića, Feride Duraković, Semezdina Mehmedinovića itd., u kojima se formula intrekulturnog dijaloga mora preimenovati u postmodernističko poetičko načelo aleksandrijske biblioteke. Drugačije rečeno, negdašnja pozicija dramskog dijaloga, ili poliloga kao osnova intrekulturne sadržine bosanskohercegovačke književne tradicije sa postmodernističkom književnošću postaje hibridnim poetičkim jedinstvom, gdje su se nacionalne kulture povukle pred izrazito individualiziranim autorskim poetičkim koncepcijama, koje u dijahronoj ravni diskutiraju sa različitim, ne samo domaćim, tradicijama, a u sinhronoj dimenziji tvore posttragični i postutopijski interkulturni bosanskohercegovački prostor, potpuno suprotan težnjama etnonacionalističkih ideologije da u formama etnokulture ostvare proces getoizacije. Postmoderni muzeološki koncept literature u ovdašnjem kontekstu i jeste uistinu započeo sa djelima spomenutih pisaca, čija se književnost nužno prije čita kao beskonačna potraga za borhesovskim alefom u projekciji ukupne književnosti kao jedne knjige, odnosno Vavilonske biblioteke kao beskonačnog niza koji je savršen ab aeterno . No, iz bilo koje tačke tog niza promatranje cjelina intreliterane bosanskohercegovačke zajednice nužno upućuje na zaključak o konstantama unutar dijakroničke sprege uvjeta u evolutivnom toku književnosti. Postmoderni osjećaj decentriranosti i prevlast glokalizacijskog kulturološkog narativa omogućen je, zapravo, u ranijoj fazi, u onoj književnosti koja kao temeljnu formativnu figuru iznosi palimpsestni postupak na širokoj skali od poniranja u daleke, zajedničke slojeve tradicije i jezik od prije glasovnih promjena, do dekomponiranja mitskih struktura, gdje se izdvajaju Makovo, Šopovo, Skenderovo pjesništvo, ili poezija Abdulaha Sidrana, Marka Vešovića, Stevana Tontića, Ilije Ladina, Ranka Sladojevića itd., što tvore suprotan estetski niz od epski kodirane stilske orijentacije koja se nalazi u formativnoj osnovi pjesništva Rajka Noga, Đorđa Sladoja i njihovih sljedbenika. U romanu 16 Isp. Hanifa Kapdžić-Osmanagić, Sarajevo, Sarajevo… Suočenja IV, Ratni i poratni eseji, Sarajevo, 1998. 17 Isp. Cvjetko Milanja, Hrvatski roman 1945-1990, Zagreb, 1996. 176 | SARAJEVSKE SVESKE Nº 32/33
i kraćim proznim formama interliterarni dijalog se ogleda u raznolikim odnosima spram Andrićeve prozne matrice historijskog, odnosno novohistorijskog romana, novele i priče, gdje se u najboljim slučajevima, kao i u Makovoj poeziji, na podlozi pohistoričenja savremenosti i osavremenjenja historijskog, zapravo odvija proces arhaiziranja modernog i modernizacije arhaičnog iskustva i egzistencijalnog prostora vrijednosti, ali i postupak univerzaliziranja lokalnog i lokalizacije univerzalnog sistema vrijednosti kao noseći faktor semantičke mreže teksta. Mapu odnosa prema tradiciji u evolutivnom slijedu višekompozitne bosanskohercegovačke interliterarne zajednice u vremenu dominacije aleksandrisjkog sindroma, kako je Mihajlo Pantić 18 naslovom svoje knjige ogleda, studija i prikaza, odredio postmoderne postupke u južnoslavenskim književnostima, unekoliko pesimističnim tonom boji dvojnost modela recentne prakse, pri čemu njen najvrjedniji tok slijedi poliloški interkulturni bosanskohercegovački model, dok je regresivni tok moguće opisati i parafrazom susreta starog i mladog bošnjačkog pjesnika iz pjesme Ako zamislim, na početku ovog teksta spominjanog pjesnika Amira Brke. Taj susret, uz ironijske i metatekstualne reference u pjesmi, obilježava pokušaj starog pjesnika da dokaže kako nije Juda budućnosti: Jedan bi stari bošnjački pjesnik mogao napisati i ovakvu pjesmu: Ja sam, zapravo, samo sjena onoga koji bješe, i to što pišem krzotine su eha okultne pjesme. Kao da, recimo, umjesto vode teče sivi dim iz česme. Jedan mladi bošnjački pjesnik piše ilahije. Njihov bi mi se susret, ako ga zamislim, činio jako uzbudljivim Stari bi pjesnik, cijepajući svoju odjeću, upinjao se dokazati da nije Juda budućnosti. A mladi, skamenjeno dostojanstvena lica, glave blago zabačene unazad, optužujuće bi motrio, dok ne bi počeo da se njiše, i probada iglama. (srpanj, 1996.) 18 Isp. Mihajlo Pantić, Aleksandrijski sindrom – eseji i kritike iz savremene srpske i hrvatske proze, Beograd,1987. SARAJEVSKE SVESKE Nº 32/33 | 177
- Page 125 and 126: Sonja Stojmenska-Elsezer Kontekstua
- Page 127 and 128: i književnoj raznolikosti još uvi
- Page 129 and 130: Južnoslavenski, odnosno slavenski
- Page 131 and 132: Đurđa Strsoglavec Južna slavisti
- Page 133 and 134: studijima, tj. naziv Južnoslovansk
- Page 135 and 136: Sanjin Sorel Da li nam je potrebna
- Page 137 and 138: Jedno od pitanja koja se pritom nam
- Page 139 and 140: Tatjana Bečanović Interkulturalno
- Page 141 and 142: azgrađeni su mitovi i kultovi na k
- Page 143 and 144: su uže nacionalne semiosfere i pri
- Page 145 and 146: jezičku, vjersku, moralnu i, narav
- Page 147 and 148: dolazi i kakve semantičke eksplozi
- Page 149 and 150: “istini” da je Bog ipak na njih
- Page 151 and 152: Krištof Jacek Kozak Politika knji
- Page 153 and 154: jedini pravi i neposredni izrazi na
- Page 155 and 156: iskustva pod štitom jedne nauke, j
- Page 157 and 158: Multikulturalnost Ovo pitanje ima u
- Page 159 and 160: podređene jednom krovnom pojmu i u
- Page 161 and 162: lestvica. Zato se u igru opet vrać
- Page 163 and 164: Mihajlo Pantić Da li su danas mogu
- Page 165 and 166: čistog afekta. A afekt je, to znam
- Page 167 and 168: Enver Kazaz Tradicija i tradicije u
- Page 169 and 170: U jednoj aproksimativnijoj dimenzij
- Page 171 and 172: ideju ilirizma, koja je uz jugoslav
- Page 173 and 174: O moderni u Bosni i Hercegovini nu
- Page 175: Naprotiv, u nastojanju da potpuno p
- Page 179 and 180: Anton Berishaj Balkanska komparatis
- Page 181: 3. Kada je riječ o albanskoj knji
- Page 185 and 186: Miklavž Komelj Uloga oznake “tot
- Page 187 and 188: lac “totalitarizam”. Mogli bism
- Page 189 and 190: nameravam da sprovodim tako što ć
- Page 191 and 192: što je projekat Annals of Communis
- Page 193 and 194: đanska demokratija. Kao što je tv
- Page 195 and 196: stvu još i “ljubav”, koja sve
- Page 197 and 198: “Ali, da li možemo da govorimo o
- Page 199 and 200: 1929. godine i Staljinove smrti (s
- Page 201 and 202: Nedžad Ibrišimović El-Hidrova kn
- Page 203 and 204: lađe netera iz Amonova hrama u Teb
- Page 205 and 206: Stanem pažljivije zagledati slova
- Page 207 and 208: Hlapljenje donekle osjećaju starci
- Page 209 and 210: Olja Savičević Ivančević SNIJEG
- Page 211 and 212: “To je zato šta si ti mačka, gu
- Page 213 and 214: Tanja Rosić Kraj građanske epohe
- Page 215 and 216: Želja nikada ne sme i ne može bit
- Page 217 and 218: smislu otac sprečava odstupnicu ko
- Page 219 and 220: no ispostavljanje računa ocu i pok
- Page 221 and 222: Edi Shukriu POEZIJA preveo sa alban
- Page 223 and 224: SREĆA DA NISMO BILI PTICE /Upad sr
- Page 225 and 226: ĐOLEV BIK Ne idosmo do Đolevih li
i kraćim proznim formama interliterarni dijalog se ogleda u raznolikim odnosima<br />
spram Andrićeve prozne matrice historijskog, odnosno novohistorijskog romana,<br />
novele i priče, gdje se u najboljim slučajevima, kao i u Makovoj poeziji, na podlozi<br />
pohistoričenja savremenosti i osavremenjenja historijskog, zapravo odvija proces<br />
arhaiziranja modernog i modernizacije arhaičnog iskustva i egzistencijalnog prostora<br />
vrijednosti, ali i postupak univerzaliziranja lokalnog i lokalizacije univerzalnog<br />
sistema vrijednosti kao noseći faktor semantičke mreže teksta.<br />
Mapu odnosa prema tradiciji u evolutivnom slijedu višekompozitne bosanskohercegovačke<br />
interliterarne zajednice u vremenu dominacije aleksandrisjkog<br />
sindroma, kako je Mihajlo Pantić 18 naslovom svoje knjige ogleda, studija i prikaza,<br />
odredio postmoderne postupke u južnoslavenskim književnostima, unekoliko pesimističnim<br />
tonom boji dvojnost modela recentne prakse, pri čemu njen najvrjedniji<br />
tok slijedi poliloški interkulturni bosanskohercegovački model, dok je regresivni<br />
tok moguće opisati i parafrazom susreta starog i mladog bošnjačkog pjesnika<br />
iz pjesme Ako zamislim, na početku ovog teksta spominjanog pjesnika Amira Brke.<br />
Taj susret, uz ironijske i metatekstualne reference u pjesmi, obilježava pokušaj starog<br />
pjesnika da dokaže kako nije Juda budućnosti:<br />
Jedan bi stari bošnjački pjesnik<br />
mogao napisati i ovakvu pjesmu:<br />
Ja sam, zapravo, samo sjena<br />
onoga koji bješe,<br />
i to što pišem krzotine su eha<br />
okultne pjesme.<br />
Kao da, recimo, umjesto vode teče<br />
sivi dim iz česme.<br />
Jedan mladi bošnjački pjesnik<br />
piše ilahije.<br />
Njihov bi mi se susret,<br />
ako ga zamislim,<br />
činio jako uzbudljivim<br />
Stari bi pjesnik,<br />
cijepajući svoju odjeću,<br />
upinjao se dokazati<br />
da nije Juda budućnosti.<br />
A mladi, skamenjeno dostojanstvena lica,<br />
glave blago zabačene unazad,<br />
optužujuće bi motrio,<br />
dok ne bi počeo da se njiše,<br />
i probada iglama.<br />
(srpanj, 1996.)<br />
18 Isp. Mihajlo Pantić, Aleksandrijski sindrom – eseji i kritike iz savremene srpske i hrvatske proze,<br />
Beograd,1987.<br />
SARAJEVSKE SVESKE Nº 32/33 | 177
Change language