humanistika - Sarajevske Sveske
humanistika - Sarajevske Sveske humanistika - Sarajevske Sveske
Ne pledirajući za napuštanje povesno afirmisanih nacionalnih i internacionalnih vidova poimanja književnosti, već prevashodno problematizujući njihovu samodovoljnost i zatvorenost u tradicijski određene koncepte, ovako osmišljena komparatistika, drugim rečima, predstavlja doprinos potencijalnom prevladavanju protivrečnosti koje gotovo neminovno iskrsavaju unutar njihovih neretko izolacionistički ili pak nekritički praktikovanih izučavanja. Stoga bi je baš tako valjalo i prihvatati – kao korisnu međuperspektivu i preko potrebnu alternativu koja nas približava makar mozaički upotpunjivom sagledavanju, ako je već nepovratno iščezla davno priželjkivana celovitost “monadološkog” tipa. Jer ako je u sferi tzv. humanističkog znanja, odnosno studija kulture i književnosti, danas odista iluzorno projektovati sveobuhvatne i trajne konstrukcije koje bi ličile na andrićevske veličajne mostove čije postojanje izgleda nedogledno i neokrnjivo, onda možemo makar da postavljamo upotrebljive “ćuprije” koje možda neće pobeđivati velike razdaljine i zauvek stajati na istom mestu, ali će nam zato davati mogućnost da u hodu savladavamo sve brojnije prepreke i procepe koji iskrsavaju pred nama, kao i da na odgovarajući način razumevamo svoje mesto među drugima i svoj položaj u svetu koji se tako brzo i tako nepredvidljivo menja. Tihomir Brajović Le comparatisme sud-slave: le luxe ou la nécessité scientifique? – Résumé – L’auteur de ce texte remarque d’abord chez les spécialistes en littérature dans les pays de l’ex-Yougoslavie le retour au comparatisme eurocentriste, puis il propose un autre modèle, régionaliste, et le comparatisme sud-slave comme son expression exemplaire. Au lieu des relations exclusivement “verticales”, hiérarchiques, qui impliquent l’étude des influences des “grandes” littératures nationales sur les “petites”, ainsi que la domination du patrimoine international, ce sont les comparaisons “horizontales”, typologiques entre les littératures et cultures sud-slaves qui sont au centre de cette approche, sans que le contexte européen en soit pour autant négligé. Aussi peut-on dire que le comparatisme sud-slave ne se manifeste pas comme une négation des perspectives nationale et internationale, mais comme une perspective intermédiaire permettant le dépassement des antagonismes et des contradictions de celles-ci. 104 | SARAJEVSKE SVESKE Nº 32/33
Jasmina Mojsijeva-Guševa Regionalna komparativistika – situacija i perspektive prevela sa makedonskog: Seida Beganović Terminološka sintagma “regionalna komparativistika”, na prvi pogled, djeluje zbunjujuće i konfuzno radi izloženosti utjecajima suprotno suprotstavljenih sila iz dva odvojena pojma, od komparativistike koja sa svojom otvorenosti i prostranosti proturječi regionalizmu i njegovoj ograničavajućoj uskosti. Komparativistika, ustvari, kao nova naučna disciplina definirana je kao “metodski postupak koji preko ispitivanja analogija i veza, srodnosti i utjecaja, književnost približava ka drugim oblastima istraživanja, izrazu i znanju ili pak, omogućava uzajamno približavanje književnih činjenica i tekstova, nezavisno da li su bliski ili udaljeni – vremenski i prostorno, samo ako spadaju u više jezika ili u više kultura, predstavljajući dio jedne iste tradicije, da bi se opisali, shvatili i intenzivnije doživjeli.” (Pichois, Rousseau, 1973:172) S druge strane, regionalizam donosi ograničenost, nesvojstvenu komparativizmu. Ali, sploćeni zajedno, u jednu jedinu sintagmu, oni svoja različita iskustva harmoniziraju i usaglašavaju u značenju sa jednim dubljim smislom, koji ima svoju praktičnu referencijalnost, povezanu sa svijetom u kojem živimo. Naime, u praksi postoji centrifugalna usmjerenost subjekata prema određenim regionalnim središtima, koji svoj spokoj uvijek nalaze u objedinjujućem jedinstvu globalno cijelog. Interesovanje za komparativno izučavanje dviju ili više kultura i za multikulturalnost dobiva snažan zamah osamdesetih godina prošlog vijeka povezujući se, prije svega, sa istovremenim širenjem globalizacijskih ideja. Kao što je dobro poznato, strategije kulturoloških globalizacijskih procesa nalažu prevazilaženje sporova između nacionalnih kulturnih i književnih sredina u svrhu objedinjavanja nacionalnih kulturnih naslijeđa u okvirima svjetskog. Iste ciljeve ima i komparativistika, razvijajući se kao posebna grana u okvirima književne nauke, u čijem centru interesa je izgradnja nove, opšte i komparativne istorije književnosti, u kojoj će biti prevaziđena sva sporna pitanja iz pojedinačnih SARAJEVSKE SVESKE Nº 32/33 | 105
- Page 54 and 55: transplantacijom ključnih socijaln
- Page 56 and 57: U odnosu na Evropu, njena sadašnja
- Page 58 and 59: istorijskim iskustvima kroz koja je
- Page 60 and 61: osvojile Bosnu 1463. godine, tamo n
- Page 62 and 63: smatra najvrijednijim u ljudskom ž
- Page 64 and 65: Berlin, bilo je potpuno isto. I mis
- Page 66 and 67: naročito devedesetih, bio dominant
- Page 68 and 69: U kontekstu suverenosti svakog ljud
- Page 70 and 71: jedan od najčudnijih susreta s pis
- Page 72 and 73: I. H.: Za neke ljude knjiga nije ni
- Page 74 and 75: ku navodim samo dva: Alfir, jedan m
- Page 77 and 78: Zvonko Kovač Slavistika vs. region
- Page 79 and 80: tologija i globalizacija svijeta. D
- Page 81 and 82: Ja sam stranac! Dobar večer./Dal
- Page 83 and 84: do poljske i lužičkosrpske ulazi
- Page 85 and 86: 4. teza: Gledano povijesno, slavens
- Page 87 and 88: Čini se kao da je i općenito sve
- Page 89 and 90: obzirom na suvremene medije knjiže
- Page 91 and 92: književnosti u raznim višenaciona
- Page 93 and 94: Tihomir Brajović Južnoslovenska k
- Page 95 and 96: okrenuti “dijalogu” sa značajn
- Page 97 and 98: takvog dijaloga nema “bez dugogod
- Page 99 and 100: stati onog ‘kupanja’ u nečem b
- Page 101 and 102: sti, onda upućuje na gnoseološki
- Page 103: Posebna pogodnost ovakvog, “horiz
- Page 107 and 108: ili implicitnog čitatelja zajedno
- Page 109 and 110: ne komparativistike, međutim sa od
- Page 111 and 112: Tuzli 2002. godine, koje tretira pi
- Page 113 and 114: šansu regionalnom - da se nametne
- Page 115 and 116: pekt (kroz školske programe, na pr
- Page 117 and 118: mad i Drugi postali vrlo efikasna k
- Page 119 and 120: Imamo li mi “svoje” autore dete
- Page 121 and 122: između kultura nije uvijek, kao š
- Page 123 and 124: itanskih ostrva) kao dugo metodolo
- Page 125 and 126: Sonja Stojmenska-Elsezer Kontekstua
- Page 127 and 128: i književnoj raznolikosti još uvi
- Page 129 and 130: Južnoslavenski, odnosno slavenski
- Page 131 and 132: Đurđa Strsoglavec Južna slavisti
- Page 133 and 134: studijima, tj. naziv Južnoslovansk
- Page 135 and 136: Sanjin Sorel Da li nam je potrebna
- Page 137 and 138: Jedno od pitanja koja se pritom nam
- Page 139 and 140: Tatjana Bečanović Interkulturalno
- Page 141 and 142: azgrađeni su mitovi i kultovi na k
- Page 143 and 144: su uže nacionalne semiosfere i pri
- Page 145 and 146: jezičku, vjersku, moralnu i, narav
- Page 147 and 148: dolazi i kakve semantičke eksplozi
- Page 149 and 150: “istini” da je Bog ipak na njih
- Page 151 and 152: Krištof Jacek Kozak Politika knji
- Page 153 and 154: jedini pravi i neposredni izrazi na
Jasmina Mojsijeva-Guševa<br />
Regionalna<br />
komparativistika<br />
– situacija i<br />
perspektive<br />
prevela sa makedonskog: Seida Beganović<br />
Terminološka sintagma “regionalna komparativistika”, na prvi pogled, djeluje zbunjujuće<br />
i konfuzno radi izloženosti utjecajima suprotno suprotstavljenih sila iz dva odvojena<br />
pojma, od komparativistike koja sa svojom otvorenosti i prostranosti proturječi<br />
regionalizmu i njegovoj ograničavajućoj uskosti.<br />
Komparativistika, ustvari, kao nova naučna disciplina definirana je kao “metodski<br />
postupak koji preko ispitivanja analogija i veza, srodnosti i utjecaja, književnost<br />
približava ka drugim oblastima istraživanja, izrazu i znanju ili pak, omogućava<br />
uzajamno približavanje književnih činjenica i tekstova, nezavisno da li su bliski ili<br />
udaljeni – vremenski i prostorno, samo ako spadaju u više jezika ili u više kultura,<br />
predstavljajući dio jedne iste tradicije, da bi se opisali, shvatili i intenzivnije doživjeli.”<br />
(Pichois, Rousseau, 1973:172) S druge strane, regionalizam donosi ograničenost,<br />
nesvojstvenu komparativizmu. Ali, sploćeni zajedno, u jednu jedinu sintagmu,<br />
oni svoja različita iskustva harmoniziraju i usaglašavaju u značenju sa jednim<br />
dubljim smislom, koji ima svoju praktičnu referencijalnost, povezanu sa svijetom u<br />
kojem živimo. Naime, u praksi postoji centrifugalna usmjerenost subjekata prema<br />
određenim regionalnim središtima, koji svoj spokoj uvijek nalaze u objedinjujućem<br />
jedinstvu globalno cijelog.<br />
Interesovanje za komparativno izučavanje dviju ili više kultura i za multikulturalnost<br />
dobiva snažan zamah osamdesetih godina prošlog vijeka povezujući<br />
se, prije svega, sa istovremenim širenjem globalizacijskih ideja. Kao što je dobro<br />
poznato, strategije kulturoloških globalizacijskih procesa nalažu prevazilaženje<br />
sporova između nacionalnih kulturnih i književnih sredina u svrhu objedinjavanja<br />
nacionalnih kulturnih naslijeđa u okvirima svjetskog.<br />
Iste ciljeve ima i komparativistika, razvijajući se kao posebna grana u okvirima<br />
književne nauke, u čijem centru interesa je izgradnja nove, opšte i komparativne<br />
istorije književnosti, u kojoj će biti prevaziđena sva sporna pitanja iz pojedinačnih<br />
SARAJEVSKE SVESKE Nº 32/33 | 105
Change language