tutaj - Pomorskie Forum na rzecz Wychodzenia z Bezdomności

adanie przyczyn bezdomności - jak i samego zjawiska - jest procesem niezwykle złożonym,
wszelkiego rodzaju typologie, schematy i naukowe podejścia nie są w stanie ogarnąć w sposób
całościowy różnorodności motywów, powodów, dla których ludzie tracą swoje miejsce zamieszkania.
Stąd nie można mówić o jednej, głównej przyczynie bezdomności, lecz raczej o współwystępowaniu
wielu krytycznych zdarzeń w życiu człowieka, które w konsekwencji prowadzą do stanu wykluczenia,
co potwierdza – oparta na empirycznych badaniach – literatura przedmiotu 4 .
Badanie przyczyn bezdomności może być utrudnione również z powodu osobowościowych
cech osoby bezdomnej i jej postrzegania własnych losów życiowych. Nie bez znaczenia - w opinii M.
Dębskiego - pozostaje fakt, że w świadomości samych osób wykluczonych sposób postrzegania
przyczyn swojej niekorzystnej sytuacji życiowej ewoluuje wraz z upływem lat spędzonych w
bezdomności. Dodatkowy problem – zarówno u osób bezdomnych jak i badaczy zjawiska – stanowi
fakt, że nie potrafią często wyczuć subtelnej różnicy między tym, co jest przyczyną bezdomności, a
tym, co jest jej skutkiem.
Drugim obszarem badawczym związanym z przyczynami bezdomności o którym pisze M.
Dębski, jest kwestia związana z dychotomią przyczyn bezdomności. W swoim opracowaniu zwraca
uwagę na popularne - w polskiej i zagranicznej literaturze przedmiotu - traktowanie bezdomności
jako: zjawiska społecznego lub sytuacji jednostkowej, bądź inaczej - jako wyniku problemów
społecznych i indywidualnych czy też implikacji działania czynników społecznych i
psychologicznych. Popularne wśród badaczy jest także dzielenie przyczyn bezdomności na czynniki
endogenne i egzogenne oraz czynniki makrospołeczne (cechy sytuacji społeczno-ekonomicznej,
znacząco wpływające na rozwój zjawiska bezdomności) i mikrospołeczne (czynniki w obrębie
rodziny, społeczności lokalnych, samych osób bezdomnych), powodujące występowanie syndromu
podatności na bezdomność konkretnych osób. Jak się okazuje, wykorzystywanie w badaniach nad
bezdomnością dychotomicznego podziału na przyczyny bezdomności jako systemowe i jednostkowe
wywołuje w części środowiska badawczego wyraźny sprzeciw. Krytycy takiego podziału dowodzą, że
stosowanie podziału przyczyn bezdomności na indywidualne i strukturalne jest zbytnim
uproszczeniem złożonej przecież rzeczywistości społecznej. Istotne bowiem jest nie tyle sztywne
oddzielanie tego, co społeczne od tego, co jednostkowe, ile próba uchwycenia interakcji pomiędzy obu
wymiarami.
Analizując społeczny wymiar przyczyn bezdomności M. Debski koncentruje uwagę czytelnika
jedynie na następujących czynnikach makrospołecznych bezdomności: ogólna sytuacja społeczno-
ekonomiczna kraju, wadliwa polityka społeczno-ekonomiczna, zła sytuacja na rynku pracy,
bezrobocie, utrata prawa do zasiłku, obniżenie kwot zasiłków oraz skrócenie czasu uprawniającego do
4 Na wielość przyczyn (w polskiej literaturze) wskazują m.in.: A. Przymeński, M. Oliwa-Ciesielska, P. Olech i
M. Dębski.