piloerekcja

ZROZUMIENIE KOCIEJ HIE�RCHII 21
kociej rodziny, należy wziąć po uwagę przestrzeń, jaką dysponujemy, i różne
charaktery kotów. Chociaż koty wymagają mniej przestrzeni niż psy, nie
może jej im brakować. Nie oddasz kotom przysługi, jeżeli zmusisz je do życia
w ciasnocie, we wrogim środowisku. Nie zmieniaj się w zbieracza lub producenta
kotów. Ucierpi na tym jakość życia – zarówno twojego, jak i twych
podopiecznych.
Podejmując decyzję o liczbie kotów, które mogą żyć pod jednym dachem,
musisz uwzględnić wiele czynników. Sąsiad może mieć pięć kotów, które
potra�ą się dogadać, a twoje trzy nie dojdą do porozumienia, choć mieszkacie
w takich samych domach. Stopień socjalizacji i sposób, w jaki zwierzęta
zostały sobie przedstawione, liczba kotów dominujących oraz specy�czna
dynamika domu wpływają na poprawność stosunków między kotami. Niektóre
koty, podobnie jak niektórzy ludzie, nie lubią się dzielić przestrzenią
z innymi.
Musisz również uwzględnić koszty utrzymania kilku kotów. Do wyżywienia
dochodzą wydatki na weterynarza. Twoje obowiązki jako właściciela nie ograniczają
się do przygarnięcia kota z pobocza drogi – jesteś również odpowiedzialny
za jego potrzeby natury zdrowotnej. Choć w wielu takich przypadkach
wydatki ograniczają się do opłacenia rutynowych szczepień i badań kontrolnych,
czasami można nie mieć tyle szczęścia i trzeba będzie zapewnić specjalne
pożywienie, realizować recepty, stale monitorować stan zdrowia, przeprowadzać
kompleksowe badania czy operacje. Weterynaria rozwija się bardzo
szybko. Zdumiewające, co można zrobić, żeby przedłużyć życie naszych kotów.
Ale postęp ten jest też kosztowny.

ROZDZIAŁ 2
Skomplikowany świat
kociej komunikacji
Koty są prawdziwymi mistrzami komunikacji. O ile ludzie używają przede
wszystkim języka, o tyle koty posługują się trzema rodzajami sygnałów: zapachem,
mową ciała i wokalizacją.
U zwierząt terytorialnych, które w miarę możliwości unikają kon�iktów,
optymalizacja umiejętności porozumiewania się może oznaczać alternatywę
dla konfrontacji, która kończy się urazami, a w niektórych przypadkach pozwala
uniknąć śmierci. Im lepiej zrozumiesz, co twoje koty przekazują, tym
łatwiej zażegnasz ich ewentualne spory. Mamy nadzieję, że uda ci się określić,
który z nich jest w ofensywie, a który w defensywie. Nawet jeśli chodzi tylko
o jednego kota, to im więcej pojmiesz z tego, co przekazuje, tym lepiej dla was
obojga. Jeżeli należysz do często drapanych i gryzionych właścicieli, możesz
źle odczytywać kocie sygnały. Większy zasób informacji ograniczy liczbę ran.
�������������������������
��������������������������������������������������������������������������
�������������������������������������������������������������������������
������������������������������������������������������������������������������
�������������

Oczy 1
SKOMPLIKOWANY ŚWIAT KOCIEJ KOMUNI�CJI 23
Okrągłe źrenice – zainteresowanie, podniecenie, strach lub agresja defensywna.
Zwężone źrenice – agresja ofensywna.
Nieco owalne źrenice – odprężenie.
Nieruchome spojrzenie – dominacja lub zagrożenie defensywne.
Luźne, opadające powieki – zaufanie i odprężenie.
Uszy
Wyprostowane i skierowane do przodu – czujność, zainteresowanie.
Skierowane na boki, znane również jako „skrzydła samolotu” – troska lub
strach przed ewentualnym zagrożeniem. Takie ustawienie może również oznaczać
ból lub infekcję uszu.
��������������������
���������������������������������������������������������������������������
����������������������������������������������������������������������������
������������������������������������������������������������������������
���������������������������������������������������������������������
Skierowane na boki i w dół – agresja defensywna.
Płaskie, skierowane do tyłu – ekstremalna agresja defensywna.
Płaskie, skierowane do tyłu, widać �agment małżowiny – ekstremalna agresja
ofensywna.
Ogon
Ustawiony pionowo, wyprostowany i lekko zakrzywiony – życzliwość. Kot jest
chętny do nawiązania kontaktu.
Jeżenie się włosów na końcu ogona (piloerekcja) – większy niepokój, spowodowany
stanem defensywnym lub bierno-agresywnym.
Owinięty wokół ciała – poza zwiększająca dystans, sygnalizująca, że kot się
boi lub nie chce nawiązać kontaktu.
1 Wielkość źrenic zmienia się również pod wpływem światła i może wskazywać na uraz lub
stan zdrowia.

24
JAK KOT Z KOTEM
Odwrócone „U” – agresja defensywna (kocięta mogą tak ustawiać ogon podczas
zabawy).
Wygięty w łuk nad grzbietem – zazwyczaj postawa defensywna. Jeżeli przeciwnik
nie ustępuje, kot może opuścić ogon – bez piloerekcji może również
sygnalizować zainteresowanie lub podniecenie.
Delikatne poruszanie – irytacja.
Uderzanie – kon�ikt, frustracja, irytacja.
Energiczne uderzanie (chlastanie) – wzburzenie. Im silniejsze uderzenia, tym
większy niepokój. Kot wyraźnie ostrzega: „Odejdź!”.
Opuszczony – agresja ofensywna (jeżeli ogon porusza się sztywno) lub agresja
defensywna (jeżeli ruchy nie są tak sztywne).
Poziomy (opuszczony do połowy) – odprężenie. Normalna pozycja ogona.
Pomiędzy nogami – podporządkowanie się.
Wibrysy (włosy czuciowe)
Skierowane do przodu – zainteresowanie lub agresja w zależności od okoliczności,
ustawienia uszu i pozy ciała. Jeśli uszy są skierowane na boki lub do
tyłu, wtedy kot jest agresywny. Jeżeli uszy są ustawione w zwykłej, uważnej
pozycji (czubkami do przodu), to kot jest czymś zainteresowany, jakby dostrzegł
o�arę.
Lekko opuszczone, skierowane na boki (nie do przodu ani do tyłu) – odprężenie.
Opuszczone płasko wzdłuż policzków – strach. Kot chce wydawać się jak najmniejszy.
Sierść
Sierść postawiona (piloerekcja) – stan defensywny.
Lekko postawiona, ale nie pełna piloerekcja – lekki niepokój, choć kot nie czuje
się na tyle zagrożony, żeby uciekać.
Wokalizacja
Mruczenie – wibrujący, przypominający odgłos silnika dźwięk, wydawany
przez kota, gdy jest zadowolony lub zaniepokojony. Jeżeli atmosfera wydaje się
napięta, mruczenie może uspokajać kota i jego przeciwnika. Kotka opiekująca
się małymi mruczy, by kocięta, wyczuwając wibracje, mogły ją zlokalizować.
Koty mruczą także wtedy, gdy są bardzo chore lub ranne – prawdopodobnie
po to, by się uspokoić.

SKOMPLIKOWANY ŚWIAT KOCIEJ KOMUNI�CJI 25
Miauczenie – pozdrowienie zwykle zarezerwowane dla ludzi.
Miauknięcie – dźwięk stosowany do identy�kacji i lokalizacji pomiędzy
kotami.
Chrząkanie – wokalizacja nowo narodzonych kociąt.
Jęczenie – żałosny, płaczliwy i długi dźwięk wydawany przez niektóre koty,
zanim zwymiotują lub zwrócą kamienie włosowe. Starsze koty mogą jęczeć
w nocy, jeżeli czują się zagubione lub zaniepokojone nagłą ciszą w domu.
Niektóre koty w ten sposób proszą pod zamkniętymi drzwiami, żeby je
wpuścić.
Świergot – dźwięk wydawany przez kota, gdy widzi coś, czego pragnie, i ma
to otrzymać. Zazwyczaj jest to posiłek lub smakołyk, choć może również chodzić
o nawiązanie kontaktu z właścicielem. Bywa także, że odzywają się tak
matki do kociąt.
Trel – dźwięk podobny do świergotania, ale bardziej melodyjny. Jest to
dźwięk przyjemny.
Warknięcie – niski dźwięk wydawany przez otwarty pyszczek. Może być
ofensywny lub defensywny. Jeden z dźwiękowych kocich sygnałów ostrzegawczych.
Syczenie – przypominający syk węża dźwięk wydawany przez otwarty pyszczek,
zazwyczaj defensywny. Kot napina język w łuk i szybko wypuszcza powietrze
przez otwarty pyszczek. Jeżeli znajdziesz się naprzeciwko niego, poczujesz
siłę wydmuchu.
Plucie – gwałtowny, krótki powietrzny dźwięk, przypominający strzelający
korek, zazwyczaj następuje po syczeniu lub je poprzedza.
��������������������
���� ������������ ��������� ������ ����� ������ ����� ���� ����� ���������� �����
�����������������������������������������������������������������������������
��������������������������������������������������������������������������������
�������������������������������������������
Pomruk – cichy dźwięk wydawany przez zamknięty pyszczek, który zazwyczaj
towarzyszy mruczeniu lub stanowi powitanie.
Pisk – zgrzytliwy, przenikliwy dźwięk wydawany zazwyczaj przez kota, który
spodziewa się posiłku. Także podczas zabawy.

26
JAK KOT Z KOTEM
Wrzask – ostry, wysoki dźwięk wydawany z bólu lub podczas bardzo agresywnych
potyczek.
Skrzek – dźwięk wskazujący na podniecenie na widok o�ary, wydawany
zwykle przez kota, gdy ten nie może się do niej dostać (na przykład gdy widzi
ptaka przez okno).
Warknięcie – ma na celu zastraszenie. Kot zwija górną wargę i pokazuje zęby.
Może temu towarzyszyć pomruk, choć nie zawsze.
Postawa ciała
Postawę ciała można rozpatrywać w dwóch kategoriach: zwiększania i zmniejszania
dystansu. Postawa kota przekazuje zazwyczaj jeden z dwóch komunikatów:
” Idź sobie” albo ” Podejdź bliżej”. Co ciekawe, postawa ciała może się
szybko zmieniać w zależności od samopoczucia kota. Pierwszy sygnał, informujący:
” Okej, możesz podejść”, przekształca się czasem w: ” Wystarczy”, a nawet:
” Zmieniłem zdanie… Odejdź!”.
Agresywny, nastawiony ofensywnie kot chodzi na paluszkach z opuszczoną
głową. Wąsy czuciowe ma skierowane do przodu, uszy wyprostowane i wystawione
na boki, widać mu pazurki, a źrenice są zwężone. Koty podporządkowane
mogą przyczaić się lub uciec. Jeżeli do kota zbliża się rywal, obaj będą starać
się zmusić przeciwnika do odwrócenia wzroku – jak rewolwerowcy na �lmach.
Gdy dwa osobniki się mijają, agresor może uderzyć. Kot defensywny obraca
się czasem brzuchem do góry, żeby wykorzystać wszystkie rodzaje broni.
Pewny siebie, dominujący kot podchodzi przodem, ze wzrokiem utkwionym
w przeciwnika. Nieśmiały, przestraszony lub podporządkowany kot ustawia
się bokiem i unika bezpośredniego kontaktu wzrokowego. Kot, który spokojnie
odwraca się tyłem i się oddala, wychodzi z impasu zwycięsko.
Poniżej przedstawiam kilka postaw ciała, które pomogą ci zrozumieć to, co
twoje koty chcą przekazać:
Przyczajenie się – defensywa. Ogon jest zazwyczaj przyciśnięty do ciała, co
pozwala kotu go chronić, a jednocześnie kot wydaje się mniejszy i mniej groźny
dla przeciwnika. Kot, który się boi, opuści uszy i skieruje je do tyłu. Najbardziej
bojaźliwy będzie się zazwyczaj ślinił.
Nogi wyprostowane, pośladki lekko uniesione – ofensywa. Tylne nogi kota są
dłuższe niż przednie, więc łatwo mu przybrać taką pozę.
Brzuchem do góry – postawa zdecydowanie defensywna, pozwala kotu wykorzystać
zęby i cztery komplety pazurków. To także ostrzeżenie. Przeciwnik

SKOMPLIKOWANY ŚWIAT KOCIEJ KOMUNI�CJI 27
wie, że jeżeli się wycofa, wówczas nie dojdzie do konfrontacji. Z drugiej strony,
śpiący lub zrelaksowany kot może wyciągnąć się na grzbiecie, odsłaniając
brzuch – swoje najwrażliwsze miejsce. To znak całkowitego odprężenia, ale
gdy pogłaszczesz go po brzuchu lub zbliży się inny kot, może u niego wystąpić
reakcja obronna. Nasilenie reakcji obronnej zależy od danego kota. Kocięta
mogą przybierać pozycję brzuchem do góry, gdy chcą się bawić. Dla pewności
zaobserwuj towarzyszące temu sygnały. Jeżeli uszy są skierowane to przodu,
kociak jest w zabawowym nastroju. Jeśli natomiast skierowane są do tyłu, wtedy
pozycja brzuchem do góry jest defensywna. Kiedy kociak zaprasza cię do
zabawy, zazwyczaj miauczy lub świergocze, a gdy się broni – syczy.
��������������������������������������������
��������������������������
���������������������������
���������������
�����������������������
���������������������������������������
����������
������������������������������������������
�������������������������
Turlanie się – zachęcanie do zabawy, powitanie.
Wygięty grzbiet i piloerekcja – postawa ” kota rodem z Halloween”, może mieć
charakter tak ofensywny, jak i defensywny. Sygnalizuje, że kot jest gotów do każdego
działania w odpowiedzi na następny ruch przeciwnika. Wyginając grzbiet
w łuk, kot może przejść do ofensywnej lub defensywnej agresji. W ten sposób
ostrzega przeciwnika, żeby dobrze się zastanowił, zanim zrobi następny krok.
Kocięta mogą przybierać taką pozę podczas zabawy społecznej. Stąpając na paluszkach
– w komiczny sposób, jak krab – zachęcają innego kociaka do zabawy.
Komunikacja poprzez zapach
Znaczenie zapachowe i wizualne jest podstawowym sposobem kociej komunikacji.
Koty są pod tym względem świetnie wyposażone! Posługują się moczem,
odchodami, pazurami i gruczołami zapachowymi. Znaczenie może być
wizualne lub zapachowe albo stanowić połączenie obu sposobów.