Lewiatan Narodów_

Kiedy Sasi wtargnęli do Brytanii, w kraju zapanowało pogaństwo. Zdobywcy wzgardzili
naukami swych niewolników, więc chrześcijanie zmuszeni byli szukać schronienia w
górach i na dzikich wrzosowiskach. Jednak ukrywane przez jakiś czas światło nie przestało
świecić. W Szkocji po upływie stulecia zabłysło takim blaskiem, iż promienie jego dosięgły
odległych krajów. Z Irlandii pochodził pobożny Kolumban i jego współpracownicy.
Zgromadziwszy rozproszonych wierzących na nie zamieszkanej wyspie Iona, założyli tam
ośrodek pracy misjonarskiej. Jeden z nich święcił biblijny dzień odpocznienia, sobotę, a
za jego przykładem prawdę tę przyjęli inni. Na wyspie założono szkołę, skąd ewangeliści
udawali się nie tylko do Szkocji i Anglii, lecz także do Niemiec, Szwajcarii, a nawet
Włoch. {WB 35.5}
Jednak Rzym zwrócił w końcu swoje oczy i na Brytanię, chcąc także tam rozprzestrzenić
swą władzę. W szóstym wieku wysłannicy Rzymu rozpoczęli nawracanie pogańskich
Sasów. Dumni barbarzyńcy przyjęli ich przychylnie i wiele tysięcy przyjęło rzymską wiarę.
W miarę postępu pracy przywódcy papiescy i nawróceni Sasi musieli zetknąć się z prostymi
i skromnymi chrześcijanami, wyznawcami czystej nauki biblijnej. Jakże wielka była między
nimi różnica! Tych pierwszych cechowała wystawność, wiara w zabobony i
zarozumialstwo, nauki i życie drugich tętniły prostymi zasadami Biblii. Rzymscy
wysłannicy zażądali, aby i ci chrześcijanie uznali zwierzchnictwo papieża. Brytowie
uprzejmie odpowiedzieli, że chcą kochać wszystkich ludzi, lecz papież nie jest
upoważniony do sprawowania rządów w Kościele, dlatego mogą mu okazać tylko taką
uległość, jaka należy się każdemu naśladowcy Chrystusa. Parokrotnie ponawiano próby
zapewnienia Rzymowi posłuszeństwa Brytów, lecz owi pokorni chrześcijanie, zaskoczeni
pychą posłów papieskich, odpowiadali stanowczo, że nie znają innego Pana oprócz
Chrystusa. {WB 36.1}
Papiestwo pokazało wtedy swe prawdziwe oblicze. Rzymski przywódca powiedział:
„Jeżeli nie chcecie przyjąć braci, którzy przynoszą wam pokój, spotkacie nieprzyjaciół,
którzy przyniosą wam wojnę. Jeżeli razem z nami nie będziecie wskazywać Sasom
chrześcijańskiej drogi życia, z ich ręki otrzymacie śmierć”. — I. H. Merle D’Aubigné,
History of The Reformation of the Sixteenth Century XVII, 2. Nie były to czcze groźby.
Zaczęła się walka ze świadkami wiary biblijnej, intrygi i oszustwa, aż zniszczono ich zbory
w Brytanii lub zmuszono je do poddania się władzy papieskiej. {WB 36.2}
W krajach znajdujących się poza obrębem władzy Rzymu istniały przez wiele wieków
grupy chrześcijańskie nie skażone papieskim odstępstwem. Choć były one otoczone
pogaństwem i z upływem lat przyjęły wiele jego błędów, Biblię jednak traktowały jako
jedyną podstawę wiary i nieugięcie wyznawały wiele jej prawd. Chrześcijanie wierzyli w
niezmienność prawa Bożego i święcili sobotę według czwartego przykazania. Takie
wspólnoty znajdowały się w środkowej Afryce i w Azji wśród Ormian. {WB 36.3}
36