Lewiatan Narodów_

czasach — że wolność ta jest nienaruszalnym prawem wszystkich, bez względu na ich
wyznanie. Był gorliwym poszukiwaczem prawdy i wierzył, tak jak Robinson, że ludzie nie
otrzymali jeszcze całkowitego światła wypływającego ze Słowa Bożego. Williams „był
pierwszym człowiekiem we współczesnym chrześcijaństwie, który władzę świecką oparł na
zasadzie wolności sumienia i równości poglądów wobec prawa”. — Brancroft I, 15-16.
Oświadczył on, że obowiązkiem władzy jest karanie przestępców, a nie panowanie nad
sumieniem. „Naród albo władza — powiedział — mogą rozstrzygać, co człowiek winien
jest drugiemu człowiekowi, ale jeśli spróbują dyktować człowiekowi jego obowiązki wobec
Boga, czynią nie swoją rzecz i nie można na nich polegać. Bowiem oczywiste jest, że gdyby
władze miały w tym względzie moc, nakazywałyby dziś jedno, a jutro inne wyznanie, jak to
czynili w Anglii różni władcy, a w Kościele rzymskim papieże i sobory. Wiara stałaby się
wtedy niezrozumiałą gmatwaniną”. — Martyn V, 340. {WB 155.1}
Uczestniczenie w nabożeństwie Kościoła państwowego było nakazane pod karą
grzywny i więzienia. „Williams skrytykował to prawo, twierdząc, że najgorszą ustawą w
kodeksie prawnym Anglii jest ta, która zmusza do uczestnictwa w nabożeństwach Kościoła
państwowego. Zmuszanie ludzi do brania udziału w obrządkach innego wyznania było dla
niego pogwałceniem naturalnych praw człowieka. Ściąganie silą do Kościoła niewierzących
lub niechętnych równa się żądaniu obłudy. (...) Nikt nie może być zmuszany do modlenia
się i czczenia Boga w sposób niezgodny z własnymi przekonaniami. «Jak to? — wołali jego
przeciwnicy, zdumieni zasadami Williamsa — Czyż robotnik nie jest godzien swojej
zapłaty?» «Tak — odrzekł Williams — ale od tych, którzy go najmują»”. — Bancroft I,
15,2. {WB 155.2}
Roger Williams cieszył się szacunkiem i miłością jako wierny kaznodzieja oraz
człowiek o wyjątkowych uzdolnieniach, nieugiętej prawości i niekłamanej życzliwości.
Pomimo tego nie chciano tolerować jego stanowczego odmawiania władzom świeckim
prawa do decydowania w sprawach Kościoła i jego żądania wolności religijnej dla
wszystkich. Wprowadzenie tych nowych zasad w czyn — twierdzono — „zmieni całą
podstawę rządów w kraju”. — Tamże I, 15.10. Williams został skazany na wygnanie z
kolonii i aby uniknąć więzienia musiał pomimo mrozu i burz śnieżnych szukać schronienia
w dzikich lasach. {WB 156.1}
„Czternaście tygodni — pisał — tułałem się podczas najcięższej pory roku nie wiedząc,
co to chleb i łóżko. Ale «kruki mnie karmiły na pustyni», a wydrążony pień drzewa często
dawał mi schronienie”. — Martyn V, 349-350. Tak przemierzał w śniegu bezludne lasy, aż
dotarł do pewnej osady Indian i zdobył ich zaufanie i miłość dzięki głoszeniu prawd
ewangelii. {WB 156.2}
Po wielu miesiącach wędrówek znalazł się u wybrzeży Narragansett Bay i tam założył
zręby pierwszego, nowoczesnego państwa, które w pełni uznawało wolność religijną.
194